A-blad Hellende daken - Volandishulpmiddelen en gereedschappen. Doel Tijdens het werken op hellende...

A-blad Hellende daken

Samenvatting 6

1 | Inleiding 7

1.1 Werkplek 8

1.2 Dakdekker betonnen en keramische dakpannen 8

1.2.1 Werkzaamheden 8

1.3 Leidekker 8


1.4 Rietdekker 8


2 | Ontwerpfase 10

2.1 Ontwerpen van veilige daken 10

2.2 Keuze van materialen 11

2.3 Lichte plaatmaterialen 11

2.4 Harde bovenschaal 11

2.5 Vastzettenenverankeren 11

2.6 Bereikbaarheid van het dak 12

2.6.1 Bereikbaarheidtijdensdebouwfase 12

2.6.2 Bereikbaarheidtijdensdebeheerfase 12

2.7 Keuze valbeveiliging 12

2.7.1 Collectievevalbeveiliging 12

2.7.2 Vangnettenenindividuelevalbeveiliging 12

2.8 Voorzieningen voor veilig beheer 13

2.9 Niet-draagkrachtigedakenzijndakenmeteenniet-hardetoplaagen 13

bijvoorbeeldgolfplatendaken

2.10 Veiligheidsvoorzieningen voor onderhoud aan het dakvlak 13

2.11 Veiligheidsvoorzieningen voor het onderhoud van goten 13

2.12 Veiligwerkenbijzendmasten 14

2.13 Veilig aanbrengen van solar systemen 14

2.13.1 Zonnepanelen in het dakvlak 14

2.13.2 Onderhoud boven zonnepanelen 14

Pagina 2 | A-blad Hellende daken

Inhoud

3 | Uitvoeringsfase, werkvoorbereiding 16

3.1 Werkorganisatie 16

3.1.1 Instructieentraining 16

3.1.2 Beschermende kleding 16

3.1.3 Veiligheidbijweerenwind 17

3.1.4 Veilig materieel 18

3.1.5 Voorkomen van brandgevaar 18

3.2 Voorbereidende werkzaamheden 18

3.2.1 Aanvoer, opslag en transport 18

3.3 Voorzieningen voor werken op hoogte 18

3.4 Collectievevalbeveiliging 19

3.4.1 Vloerrandbeveiliging 19

3.4.2 Beveiliging van dakopeningen 19

3.4.3 Beveiligingkopzijdendakvlak 19

3.4.4 Tussenbeveiligingbijgrotedakschilden 19

3.4.5 Constructieveankerpunten 19

3.4.6 Beveiliging tegen vallende voorwerpen 20

3.4.7 Beveiligingbijhetaanbrengenvanplaatvormigedakbedekking 20

3.4.8 Beveiligingbijhetaanbrengenvansolarsystemen,dakkapellenendakramenetc. 20

3.4.9 Steigers en dakrandbeveiliging 21

3.4.9.1 Steigers 21

3.4.9.2 Dakrandbeveiliging 21

3.4.9.3 Steigers en dakrandbeveiliging voor pannendaken 22

3.4.9.4 Steigers en dakrandbeveiliging voor rieten daken 22

3.4.10 Vangnetten 23

3.4.11 Tijdelijkehogewerkvloeren(werkbruggenopondersteunendeconsoles) 23

3.4.12 Bereikbaarheidvanhetdakbijrenovatieenonderhoud 23

3.5 Individuele valbeveiliging 23

3.6 Arbeidsmiddelen 24

3.6.1 Verreikermetaangekoppeldwerkplatform 24

3.6.2 Loopbruggen en bordessen 25

3.6.3 Ladders en trappen 25

3.6.4 Dakstoelen,bomen,juffers 25

3.6.5 Hefwerktuigen 25

3.6.5.1 Opstellingsinspectie 25

3.6.5.2 Periodieke beoordelingen 25


Inhoud

3.7 Slopen oude dakbedekking 25

3.7.1 Stof 25

3.7.2 Asbest 26

3.7.3 Veiligverwijderenvandakpannen 26

3.7.4 Veiligverwijderenvanriet 26

4 | Uitvoeringsfase, diverse werkzaamheden 27

4.1 Uitzetten,maatvoeren 27

4.2 Opperen 27

4.2.1 Gebruik van ladders 27

4.2.2 Gebruikvanhulpmiddelenbijhetopperen 28

4.3 Plaatsen van de werkvoorraad 29

4.4 Opmaatmaken,leggenenvastzettenvanmaterialen 29

4.4.1 Het gebruik van handgereedschap 29

4.4.2 Stof 29

4.4.3 Houtverduurzaming 30

4.4.4 Asbest 30

4.4.5 Geluid en trillingen 30

4.5 Dakpannen verwerken en bewerken 31

4.5.1 Lichamelijkebelasting 31

4.5.2 Kwartsstof 31


4.6 Dakpanelementen bewerken 31


4.6.2 Stof 31


4.7 Leien bewerken 32

4.7.1 Verwonding 32

4.7.2 Kwartsstof 32



Inhoud

4.8 Riet bewerken 32


4.8.2 Verwonding 32

4.8.3 Kwartsstof 32


4.8.5 Schimmels 33

4.9 Specifiekehulpmiddelen 33

4.9.1 Dakstoel 33

4.9.2 Dakzak 33

4.9.3 Daklorrie en dakbak 33

4.9.4 Daksteiger 34

4.9.5 Kleine hangsteiger en zitgordel 34

4.9.6 Dakladders 34

4.9.7 De kantelbare platenwagen 34

4.10 Afwerkenenaanwerken 34

4.11 Wegnemen voorzieningen 34

5 | Specifieke afspraken 35

5.1 Kortdurende werkzaamheden 35

5.2 Voorzieningen op het dak 35

5.3 Steiger-eisen 35

5.4 Ladders en trappen 35

5.5 Asbest 35

5.6 Kranenenliften 35

5.7 Bewerken van dakpannen, leien en rietvorsten 36

5.8 Schaftenkleedvoorzieningen 36

6 Toekomst 37

Informatie 38

Adressen 39


Inhoud


Samenvatting

Doelgroep Werkgeversenwerknemersvanalledakdekkersbedrijven

enallebedrijvendiedebeschrevenwerkzaamhedenzelf

uitvoerenoflatenuitvoeren.Maarookopdrachtgevers,

ontwerpers,werkvoorbereidersenfabrikantenvan

hulpmiddelen en gereedschappen.

Doel Tijdenshetwerkenophellendedakenisercontinugevaar

voor vallen: er wordt gewerkt op een schuin werkvlak, vaak

ongelijkenineenvaakonnatuurlijkewerkhouding.Ditkan

leiden tot ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid.

MetditA-Bladwordenafsprakenvastgelegdwaarmee

de gevaren voor veiligheid en gezondheid worden

teruggedrongen en beheerst.

AfsprakenIndeontwerpfasewordteenrisicoafweginggemaakten

wordtgekozenvooreenontwerpdatzominmogelijkgevaren

met zich mee brengt.

Indevoorbereidingwordenzomogelijkgevarenuitgesloten

en de overige gevaren worden beheersbaar gemaakt.

Denkhierbijaan

• de keus van de materialen;

• de inzet van arbeidsmiddelen;

• de bereikbaarheid van het dak;

• de beveiliging van het dak,

• de voorzieningen voor veilig onderhoud en beheer;

• hetveiligkunnenwerkenindenabijheidvanzendmasten.

Uitvoeringsfase, werkvoorbereiding Indezefasewordteenprojectspecifiekerisicoinventarisatie

en-evaluatiemettaakrisicoanalysegemaakt,ofverder

uitgewerkt.Hierzijndealgemeneenspecifiekegevaren

opgenomenenwordendealgemeneenspecifiek

projectgebondenmaatregelengenoemd.

Het gaat hier om:

• dewerkorganisatie;

• de voorbereidende werkzaamheden;

• de aanvoer, opslag en transport;

• de voorzieningen voor werken op hoogte;

• debereikbaarheidvanhetdakbijrenovatieenonderhoud;

• hetopstellenvanhefwerktuigen;

• het slopen van oude dakbedekkingen.

Uitvoeringsfase, dakwerk Omdat niet alle risico’s voldoende kunnen worden aangepakt

indevorigefases,zijngedurendedeuitvoeringophetdak

aanvullendemaatregelenenhetgebruikvanpersoonlijke

beschermingsmiddelen nodig.


1 | Inleiding

IN DIT A-BLAD WORDT BESCHREVEN HOE VEILIG EN GEZOND GEWERKT MOET WORDEN BIJ HET AANBRENGEN VAN DE EERST

WATERKERENDE LAAG OP HELLENDE DAKEN. HET BETREFT WERKZAAMHEDEN IN ZOWEL IN DE ONTWERP-, DE BOUW- ALS DE

BEHEERFASE.

In het A-Blad gaat om het dakdekken met betonnen pannen,

keramische pannen, leisteen, riet, vezelcementplaat

(golfplaat),metalendakpanelementenenzonne-

energiesystemen, daarnaast gaat het ook over het

plaatsen van dakkapellen, dakramen en het aanwerken van

dakonderbrekingenalsonderdeelvandakrenovaties.Het

A-blad gaat niet in op het aanbrengen van de onderliggende

isolatie,ofdedraagconstructievanhetdak.

Onder de verzamelnaam dakdekker vallen ook de leerling

dakdekker en de voorman.

De verschillende materialen worden door drie

groepenbedrijvenaangebracht;rietdekkersbedrijven,

pannendekkersbedrijven,dieookplaatvormigematerialenen

zonne-energiesystemenaanbrengen,enleidekbedrijven.

Ongeveer450bedrijvenbrengenophellendedaken

harde bedekkingen aan zoals pannen, leien en platen. Het

merendeelvandezebedrijvenisaangeslotenbijHetHellend

Daken/ofBouwendNederland.

Derietdekkersbrancheomvatongeveer1000mensenbij300

bedrijven.Hetmerendeelvandebedrijvenisaangeslotenbij

deVakfederatieRietdekkers.

Bijhetdakdekkenmoetdeveiligheidvoortdurendaandacht

krijgen.Hetwerkvaneendakdekkerisfysiekzwaarenvindt

veelal op hoogte plaats. De dakdekker werkt in weer en wind.

De totale werkcyclus van de dakdekker omvat het vervoeren

van materialen van de tussenopslag naar de verwerkingsplek

op het dak, het betreden van het dak, het eventueel slopen

van bestaande bedekking, het opperen en uitlopen van

materialen, en het aanbrengen van de dakbedekking.

Tijdenshetwerkstaatdedakdekkerblootaandevolgende

gevaren:

• delichamelijkebelasting,dezewordtondermeerbepaald

door het type dak en de toepassing van arbeidsmiddelen;

• hetklimaat,metnamekoude,hitteenwindhebben

invloed op de veiligheid en de gezondheid;

• werken op hoogte, het valgevaar moet, aangepast aan de

specifiekesituaties,wordenbeheerst;

• bijdesloopvanoudedakenenbijhetopmaatmakenvan

dedakpannenenleienkanschadelijkstofvrijkomen;

• bijhetmonterenendemonterenvansteigersenliften,

en het werken met gereedschappen en machines kunnen

gevaren optreden;

• straling van zendmasten kan gevaren voor de gezondheid

opleveren.

InditA-bladstaandeafsprakendiewerkgeversen

werknemers in de bouw hebben gemaakt om het dakdekken

zoveiligengezondmogelijktemaken.Deafspraken

hebben betrekking op het ontwerp van hellende daken,

op de manier van aanleveren van de materialen, op de

te gebruiken hulpmiddelen en gereedschappen, op de

veiligheidsmaatregelen en op de werkmethoden. Deze

afsprakenzijngemaaktombranchespecifiekeinvullingte

geven aan de Arbowet.

MethetA-bladwillenwerkgeversenwerknemersbereikendat

het werken op hellende daken veiliger en minder belastend

wordt. De kans op ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid

wordt dan kleiner en ook de kwaliteit van het werk kan

verbeteren.Deinditbladbeschrevenmaatregelenzijn

bedoeldvooralledakdekkersbedrijveninNederland.

Dearbeidsomstandighedenbijhetleggenvan

dakbedekkingsmateriaalzijnvaakmedeafhankelijk

van anderen, zoals opdrachtgevers, ontwerpers,

werkvoorbereiders,enfabrikantenvanhulpmiddelenen

gereedschappen. De hier beschreven maatregelen en

methodenzijndaaromtevensbedoeldvoordezegroepen.

De opzet van het A-blad volgt de stappen in het bouwproces;

deontwerpfase,devoorbereidendefase,enheteigenlijke

dakwerkwerkzaamhedenmetdeafwerking.Voorelkefasezijn

gevaren voor veiligheid en gezondheid beschreven en worden

demaatregelengenoemddieindebetreffendefasekunnen

wordengeïnitieerd,voorbereidofuitgevoerd.

Inhoofdstuk5iseenaantalspecifiekeafsprakenopgesomd

diedepartijenhebbengemaaktinhetkadervanditA-blad.

Dezeafsprakenwijkenafvanderegulieregewoonten.

Dezespecifiekeafsprakenzijngemaakt,omdathiermeeeen

hogerniveauvanbeschermingkanwordenbereikt.Ookzijn

erafsprakengemaaktomzakenteverduidelijken,dooreen

strakkereinterpretatietegeven.

TenslottezijninhetA-Bladinspanningsafsprakenvastgelegd

zodatindetoekomsteenverdereverbeteringmogelijkkan

worden gemaakt.

1.1 WerkplekDe opslagplaats voor het materiaal wordt zo gekozen dat

hijbereikbaarisvoordevrachtwagendiedematerialen

aanvoert.Hierdoorisdeopslagplaatsnietaltijdindebuurt

van de toegang tot het dak. De werkplek van de dakdekker

omvatzoweldewerkplaatsen/ofdeopslagplaatsvoor

het dakmateriaal beneden, als het dak van het gebouw.

Afhankelijkvandeopslagmogelijkheid,strektdewerkplek

zichdaaromvaakuitoverdevolledigebouwplaats,totzelfs

erbuiten.

1.2 Dakdekker betonnen en keramische dakpannen

Pannendekkershebbenmeerklachtenoverlichamelijk

inspannendenzwaarwerk,hetineenongemakkelijke

houding werken dan andere werknemers in de bouw.

Daarnaastzijnermeerklachtenoverkoudeenonveiligheiden

hetontbrekenvangoedewas-enkleedgelegenhedendanbij

andere beroepsgroepen in de bouw

Bijrenovatieenbijherstelenonderhoudindebeheerfase,

begint het werk met sloopwerkzaamheden. Zeer

arbeidsintensiefenbelastendzijndewerkzaamhedentijdens

de sloop, Het gaat dan met namen om het verwerken van

deafkomendematerialenenbijhetdekken,hetopperenen

leggen op het dak.

Bijdeapplicatiezijner3algemenefasen

• De voorbereidende werkzaamheden, deze bestaan uit de

aanvoervanhetmateriaal,deafbakeningvandewerkplek

enhetaanbrengenenopstellenvano.a.collectieve

beveiligingen,steigersenhefwerktuigen.

• Deprimairetaak(hetdakwerk)ishetopperenen

aanbrengen van het dakbedekkingsmateriaal.

• Deafwerking,hierbijgaathetonderandereomhetafwerken

van het dak met vorsten en gevelpannen, het aanbrengen

van dakramen, dakkapellen, dakdoorvoeren en goten.

1.2.1 Werkzaamheden• De bouwplaats wordt op een veilige manier ingericht.

• Veiligheidsvoorzieningen worden aangebracht.

• De eigen werkplek wordt ingericht.

• Bijrenovatieenherstelwordthetbestaandedakof

worden dakonderdelen gesloopt.

• De dakvlakken worden opgemeten.

• De dakbedekkingmaterialen worden naar boven gebracht

en op daken en steigers geopperd.

• Dakbedekkingmaterialen worden op maat gemaakt en

aangebracht.

• Aansluitingenenafdichtingenvanhetpannendakworden

gemaaktconformdevoorschriften.

• Indebeheerfasewordenonderhouds-en

herstelwerkzaamheden verricht.

• Bijinspectieswordthetdakgecontroleerdopgebrekenen

worden de veiligheidsvoorzieningen gecontroleerd.

1.3 LeidekkerLeidekkers hebben meer klachten over de gezondheid,

onveiligheid en over was- en kleedgelegenheden dan andere

werknemers in de bouw.

1.3.1 Werkzaamheden • Op de grond worden de leien op dikte gesorteerd, de

dikste leien komen onderaan het dakvlak.

• Deleienwordenmeteenpannenliftoftransportlierop

het dak gehesen.

• Ophetdakbeschotwordtmetsmetlijnenaangegeven

waardeleihaken(perlaag)wordengeslagen.

• Voet-,hoek-,enkopleienwordenmetleinagelsbevestigd,

de andere leien aan leihaken.

• Deleienwordenopmaatgehakt,gekniptofgeslepen.

• Meteenleihamerwordennagelgatenindeleiengeslagen.

• Afwerkengebeurtmetdaklood.

1.4 RietdekkerRietdekkers hebben meer klachten over koude, de veiligheid

en het ontbreken van een goede was- en kleedgelegenheid

dan andere werknemers in de bouw.

Hetwerkvanderietdekkerbetreftvoor40%renovatieen

restauratievanoudedakbedekkingsmaterialen.Ditbetekent

dateersthetouderietmoetwordenverwijderd.

Erzijntweeverschillendetypenonderconstructiewaaropriet

gedekt kan worden;

detraditionele(open)constructieenhetschroefdak

(gesloten).Bijdetraditioneleconstructiewordthetrietgedekt

opzogenaamderietlatten.Bijhetschroefdakwordthetriet

vastgeschroefdineengeslotenonderconstructiebestaande

uitplaatmateriaal,ofeendaarvoorgeschiktisolatiepaneel.De

wijzevandekkenmetrietisvoorbeideconstructieshetzelfde,

maardebevestigingverschilt(bindenofschroeven).


1.4.1 Werkzaamheden• Hetouderietwordtverwijderd.

• Horizontalerietlattenwordenaangebrachtopverticale

sporen,of,bijvervanging,delattenwordenvervangen

door plaatmateriaal.

• Het riet wordt, indien nodig, op lengte gesneden.

• Het riet wordt laag voor laag op het dak gelegd, gespreid,

bewerkt,handmatiginschuintegeklopt/gedrevenen

vastgebonden.

• IJzerdraad wordt als dekdraad over de rietbossen

gelegd en deze worden aan de rietlat vastgezet met dun

binddraadmetbehulpvaneengootennaaldofkromme

naald(traditioneelrietendak),ofgeschroefdinhet

plaatmateriaal(schroefdak).

• Hetrietwordtmeteenbordofdrijfbord/dekspaanin

model geklopt.

• Denokvanhetdakwordtafgewerktmetvulrieten

rietvorsten, gelegd in specie.

• Bijdeafwerkingvandakkapellenwordenloodslabben

aangebrachtofgebakkenhulpstukkeninspeciegelegd.



2 | Ontwerpfase

IN DIT HOOFDSTUK WORDEN MAATREGELEN BESCHREVEN DIE SOMS OOK AAN DE WERKVOORBEREIDINGSFASE WORDEN

TOEGESCHREVEN. TIJDENS DE ONTWERPFASE EN IN DE WERKVOORBEREIDING DIENT VEILIGHEID EN GEZONDHEID VAN DE

BETROKKEN MEDEWERKERS GEDURENDE ZOWEL DE BOUW, HET ONDERHOUD, ALS DE SLOOP, ONDERDEEL TE ZIJN VAN DE

BESLUITVORMING. VOOR HET AFDEKKEN VAN HELLENDE DAKEN IS DE ONTWERPFASE NIET BEPERKT TOT HET BOUWKUNDIG

ONTWERPEN.

Eenrisicoafweginghoortindeontwerpfaseregelmatigte

wordengemaakt,zodatineenzovroegmogelijkstadium

risico’skunnenwordenuitgesloten,ofbeheersmaatregelen

kunnen worden ingepland. Niet geëlimineerde risico’s worden

in het V&G Plan opgenomen.

Vanaf2012isinhetbouwbesluit(artikel6.52en6.53)

opgenomen dat voor nieuwbouw alleen een vergunning mag

worden verleend indien de aanvrager kan aantonen dat veilig

engezondonderhoudmogelijkis.Ditheeftconsequenties

voor de bereikbaarheid van het dak en voor het veilig op

het dak kunnen werken. Dit A-blad draagt oplossingen aan

waarmee dit realiseerbaar is.

Er moet een gebouwdossier worden opgesteld onder

verantwoordingvandecoördinator(en).Hetdossierwordt

opgesteldenbijgewerkttijdensdebouw:hetprocesvan

ontwerp-uitvoering-enbeheer.Ditdossiergeefteen

overzichtvanzakendievanbelangzijnvoorveiligheiden

gezondheidbijhetuitvoerenonderhoudswerkzaamhedenin

degebruiksfaseenbijdesloop.Hetdossieristevergelijken

meteengebruiksaanwijzing.

2.1 Ontwerpen van veilige dakenDe dakhelling bepaalt de veiligheid en het gemak waarmee

dedakdekkerkanwerken.Bijdakenmeteenhellingvanmeer

dan50˚moetenerspecialeveiligheidsvoorzieningenworden

aangebracht.Bijeendakhellingkleinerdan30˚wordtde

werkhoudingvandedakdekkerongunstiger,omdathijdan

dieper moet bukken.

Bijhetbepalenvandedakafmetingendientmenrekeningte

houden met de maat van de te gebruiken soort dakbedekking.

Bijeengoedontwerpvanhetdak,eneengoedekeuzevande

plaats van de onderbrekingen en de hoeken in het dak, kan

het zagen in het dakbedekkingsmateriaal tot een minimum

worden beperkt.

Dakenwaarbijzonnepaneleninhetdakvlakworden

opgenomen vragen extra aandacht. Werkzaamheden boven de

panelenzijneigenlijknietoptimaalveiliguittevoeren.Denk

hierbijaanhetaanbrengenvandebedekkingenhetrealiseren

vandenokafdekking.Tijdenshetonderhoudgevenookop

depannenaangebrachtepanelenveiligheidskwestiesindien

gewerkt moet worden boven de panelen.

Om te zorgen dat de dakdekker voldoende steun en ruimte

heeftomzijnvoetneertezetten,ishetbelangrijkdatde

vrijeruimtetussenhetdakbeschot/isolatielaagendepanlat

waar de dakdekker op staat 8,5 cm bedraagt. Zie hiervoor de

tekening.

Figuur 2.1 Dakdetail

Werkgeversenwerknemersorganisatieszullenzichinspannen

om de maatvoering van de dakelementen zodanig te laten

zijn,datdevrijeruimtetussenhetdakbeschot/isolatielaag

en de panlat, horizontaal gemeten, 8,5 cm zal gaan bedragen

conformbovenstaandetekening.

In verband met de beloopbaarheid is het aan te bevelen

panlattentekiezenmeteenminimaleafmetingvan32x50

mm.Zedienenaandenaarbovengekeerdezijdescherpkantig

tezijn.Degebruiktehoutsoortmoetminimaalkwaliteitsklasse

Czijn(SKHpublicatie“Panlatten”03-01d.d.2005-01-01).

Depanlattendienenovermeerdantweesteunpuntendoor

telopen.Deafstandtussendepanlattenonderlingmagniet

groterzijndan350mm.Bijgrotepanmodellenwordteen

extratussenlataangebracht,ofwordtdestandplaatsanders

georganiseerd.Bijeentengel-ofribafstandgroterdan650mm,

dienendeafmetingenvandepanlattewordenberekend.

Veilig aanbrengen en onderhoud van de

dakbedekkingsmaterialen wordt eenvoudiger indien in het

constructievedakgebouwgebondenankervoorzieningenworden

opgenomen voor randbeveiliging en individuele beveiliging.

Deze voorzieningen moeten, ook nadat de dakbedekking is

aangebracht,directzichtbaarenbereikbaarzijn.

Dekwaliteitvandeverankeringspunten(gebouwgebonden

ankerpunten)valtonderdeverantwoordelijkheidvande

eigenaar van het gebouw. De gebouweigenaar zal aan de

werkgever moeten aantonen dat het ankerpunt betrouwbaar

isendeveiligebruikbaarheidmoetengaranderen.Tijdenshet

gebruikisechterdewerkgever,diezijnwerknemersgebruik

laatmakenvandezepunten,verantwoordelijkvoordegoede

werking.Ditschepteenlastigeverantwoordelijkheidstoedeling,

waaroverindecontractfaseafsprakenmoetenwordengemaakt.

In Europees verband is bepaald dat de

opdrachtgever verantwoordelijk is voor het

opnemen van voorzieningen in het dak, om

een veilige werksituatie te creëren tijdens

voorzienbaar onderhoud en beheer van daken.

(EU richtlijn 92/57, Bouwbesluit art. 6.52, 6.53).

2.2 Keuze van materialenIn het ontwerp dient rekening te worden gehouden met de

werkende maten van de bouwmaterialen, zodat het op maat

maken op de bouwplaats kan worden beperkt.

Hetisaantebevelenzoveelmogelijkmodulairteontwerpen,

zodattijdensdeuitvoeringgeenextrazaagwerknodigis.

Inhetontwerpmoetenlichteengemakkelijkteverwerken

materialenwordenvoorgeschreven,omdelichamelijke

belastingtijdensopperenenverwerkenteverminderen.Ook

dient men er rekening mee te houden dat dakpannen per

definitienietbeloopbaarzijn,endaterveiligelooproutes

moetenwordenaangebracht.Ditgeldtinhetbijzondervoor

‘lichte dakpanelementen’.

2.3 Lichte plaatmaterialenIndien voor plaatvormige bedekking wordt gekozen, is het aan

te raden lichte vezelcementplaten en dakpanelementen voor te

schrijveninhetontwerp.

Golfplatenvanvezelcementzijnhetzwaarst,platenvan

polyethyleenzijnietslichter,enplatenvanpolycarbonaatzijn

aanzienlijklichter.Menmoettijdenshetopperenuiteraard

niet zo veel platen op elkaar stapelen dat deze zwaarder wordt

dan25kg,onhanteerbaarwordtofandergevaaroplevert.

Ookvoordemetalendakpanelementenzijneralternatieve

lichte materialen op de markt, zoals lichtmetalen geïsoleerde

dakpanplaten.

Materialendiezwaarderzijndan25kg,ofonhanteerbaargroot

(afmetingengroterdan1meterbij2meter)zoalsbijvoorbeeld

zonnecollectoren,moetenaltijdmechanischwordenverplaatst.

2.4 Harde bovenschaalBijdakelementendiezijnvoorzienvan(mandragende)folie,kan

de dakdekker niet met de voeten steunen op zowel de panlat als

hetdakvlak.Deenkelswordendaardoorbijhetlopenenstaan

zwaarderbelast.Misstappenkunnentoteenvalleidenentot

hetverzwikkenofbrekenvanenkels.

Ergebeurenveelongelukkenbijhetmisstappenenhet

doortrappenvanfolie.Omdittevoorkomenwordenerin

het ontwerp dakelementen voorgeschreven met een harde

bovenschaal(pur-platen,hardboard,multiplex),inplaatsvan

folie.Dewerkgeversenwerknemerszullenzichinspannenom

deze maatregel meer te laten toepassen.

Bijhetgebruikvandakelementenmethardebovenplaten,

moeten tengels worden voorgeschreven van minstens 20 mm

dik(bijdakenvan0tot20°)ofvanminstens10mmdik(bij

dakensteilerdan20°),zoalsisvoorgeschrevenindeBRL1513.

DetengelsmoetenzijngemaaktvanhoutsoortklasseC.

Alsertochfoliewordttoegepast,moetdezeeentreksterkte

hebbenvanmeerdan250N/50mm(BRLklasseQ)eneen

scheursterktevanmeerdan15%(rekbijbreuk)(BRLklasseS).

Andereklassenfoliemogenalleenwordenaangebrachtopeen

harde bovenplaat.

2.5 Vastzetten en verankerenHetvoorborenvangolfplatengebeurtineenbelastende

werkhouding.Doorbijhetbevestigenzelfborendeschroeven

tegebruiken,ishetnietnodigdegolfplatenvoorteboren.De

zelfborendeschroevenzijnvoorzienvansluitringen.Zekunnen

opelkegewensteplaatsdoordegolfplaatinhetdakworden

vastgezet.Hetsysteemiszoweltoepasbaarbijvezelcement-

platen,alsbijkunststofgolfplaten

Dehulpstukkenvoorpannendaken(vorsten,gevel-en

chaperonpannen)moetenzijnvoorzienvanvoorgeboorde

gaten.


2.6 Bereikbaarheid van het dak

2.6.1 Bereikbaarheid tijdens de bouwfaseTijdenshetdakwerkwordtgebruikgemaaktvansteigers.De

eisen die de dakdekkers aan de steigers stellen, moeten in

deontwerpfasewordenbesprokenenalsonderdeelvande

taakrisicoanalyse(TRA)aandeopdrachtgever/uitbestedende

partijkenbaarwordengemaakt.Alseensteigerdoor

meerderedisciplinesmoetwordengebruikt(zoalsloodgieters

enmetselaars),kanhetnodigzijndesteigertussentijdsaan

te passen voor de dakdekker. Het opbouwen van steigers en

het aanbrengen van aanpassingen dient te gebeuren door een

gekwalificeerdpersoonofbedrijf(RichtlijnSteigers).Hierover

moetenindeontwerpfase/acquisitiefase/contractfase

afsprakenwordengemaakt.Dezeafsprakenworden

vastgelegd in het V&G Plan/werkplan-steigers.

Indienzonnepanelenzijnopgenomeninhetdakvlakishet

dak boven de panelen slecht veilig bereikbaar. De regel dat

allewerkzaamhedendooréénpartijwordenuitgevoerdkan

problemenbeheersbaarmakenofzelfswegnemen.

2.6.2 Bereikbaarheid tijdens de beheerfaseIndebeheerfasewordenkleineengrotereparatiesaan

het dak uitgevoerd. Het renoveren en opnieuw dekken van

complete dakvlakken wordt gezien als het maken van een

nieuw dak.

Indeontwerpfasemoetrekeningwordengehoudenmet

hetonderhouddatindetoekomstnodigzalzijnaanen

op het dak. De voorzieningen voor veilig beheer moeten

worden opgenomen in het ontwerp, in het bestek en op

de tekeningen, en in het dossier worden beschreven.

Denkhierbijaanhetonderhoudrondomzonnepanelen,

bijvoorbeeldmeteen(knikarm)hoogwerker.

Het dakvlak en de werkplek op het dak moeten steeds veilig

bereikbaarzijn.Debesteoplossingbijpannendakenishet

dakvlak van binnenuit veilig bereikbaar te maken. Dit kan met

speciale dakluiken, maar ook dakkapellen kunnen worden

gebruikt,mitszezijnaangepastaandezefunctie.

Bijkortdurendereparatiesofrenovatieaanrietendaken,die

nietvanbinnenuitbereikbaarzijn,wordtaltijdgekozenvoor

valbeveiliging(hekwerk)ofwordtopeenanderewijzeeen

veiligewerkplekgerealiseerd(bijvoorbeeldmeteenverreiker

voorzienvaneenwerkkooi/platformwaarmeehettoegestaan

ispersonenteverplaatsen).

Directbijdedakopgang/daktoegangmoetzicheen

ankerpunt/bevestigingbevindenvoorrandbeveiligingen/of

individuele beveiliging.





isendebruikbaarheidmoetengaranderen.Tijdenshet

gebruikisechterdewerkgever,diezijnwerknemers

gebruiklaatmakenvandezepunten,verantwoordelijk

voordegoedewerking.Ditschepteenlastige

verantwoordelijkheidstoedeling,waaroverindecontractfase

afsprakenmoetenwordengemaakt.

2.7 Keuze valbeveiliging

2.7.1 Collectieve valbeveiligingAls de werkzaamheden per woning en per dakvlak meer dan

3manureninbeslagnemen,ofalsersprakeisvanmeerdere

kortdurendewerkzaamhedeninéénproject,moeter

collectievevalbeveiligingwordentoegepast.

Tenbehoevevandezebeoordelingisafgesprokendateen

dakvlak(dakschild)maximaal1woninggrootis.Eénwoning

kanmeerderedakvlakken(schilden)hebben;bijvoorbeeldhet

voorschildenhetachterschildeneendakjeopeendakkapel.

Debegrenzingvaneendakvlakkanbijvoorbeeldbestaanuit

een goot, een kilkeper, een hoekkeper, een nok, een opgaande

gevelofeen(kop)geveleind.

Collectievevalbeveiligingenzijndakrandbeveiligingofsteigers.

De eisen waaraan de steiger moet voldoen, worden elders

besprokenenzijnvastgelegdindeRichtlijnSteigers.

2.7.2 Vangnetten en individuele valbeveiligingVangnetten/gaasnettenkunnenwordengebruiktondernog

niet(volledig)dichtgelegdedaken,sparingenenbijhetleggen

vanniet-mandragendedaken.Vangnettenofindividuele

valbeveiliging mogen alleen worden gebruikt als de totale

beschikbare,vrijehoogteonderhetnetminstens5meter

bedraagt.

Bijwerkzaamhedendieminderdan3uurtijdkosten

perdakvlak,spreektmenvankortdurendereparaties

enishetacceptabeldatmetgebiedsbegrenzing,of,als

gebiedsbegrenzingtechnischnietmogelijkis,individuele

valbeveiliging wordt gewerkt. Als er echter sprake is van

repeterende meerdere kortdurende werkzaamheden in één

project,moetercollectievevalbeveiligingwordentoegepast

(ziehierboven).

Tenbehoevevanhetmakenvandeinschattingisafgesproken

dat een dakvlak maximaal 1 woning groot is. Eén woning kan

meerderedakvlakkenhebben(zieboven).

Gebiedsbegrenzing bestaat uit een harnasgordel met

eenkorte,‘vaste’lijnzondervaldemper.Delijnheefteen

dusdanige lengte dat de gebruiker nimmer over de rand van

hetdakkanvallen.Delijnwordtbevestigdaaneenankerpunt

inhetdakvlakofeentijdelijkaangebrachtbetrouwbaar

ankerpunt.


Individuele valbeveiliging bestaat uit harnasgordels en

vanglijnenmeteenschokdemper.Dezegordelswordenaan

eenankerpuntinhetdakofaaneenindebreedterichtingvan

het dak gespannen en verankerde draad geklikt.

Indien gewerkt wordt met gordels moet het BHV plan hierop

zijnafgestemd.

De eisen waaraan de individuele valbeveiliging moet voldoen,

worden elders besproken.

2.8 Voorzieningen voor veilig beheer Ten behoeve van voorzienbaar onderhoud moeten al in het

ontwerp routes worden gepland naar onderhoudsgevoelige

delenvanhetdakendeveiligheidsvoorzieningen(ziehet

bouwbesluitart.6.52en6.53).Hetiswenselijkhiervoor

voorzieningen aan te brengen, zoals dakpantreden

enroostervloeren.Ankerpunten(gebouwgebonden

ankervoorzieningen)dienenzekertewordenaangebracht.

De werkgevers en de werknemers zullen zich inspannen om

daken veilig onderhoudbare daken onder de aandacht van

gebouwbeheerders en gebouweigenaren te brengen.

2.9 Niet-draagkrachtige daken zijn daken met een niet-harde toplaag en bijvoorbeeld golfplaten daken

Deze mogen, zonder voorzieningen, niet worden belopen.

In het ontwerpplan moet worden voorgeschreven hoe

voorzienbaaronderhoudaan,ofopdezedakenveiligkan

wordenverricht,bijvoorbeeldmetdakladders,hoogwerkersof

kranen.Dezeinformatiewordtopgenomeninhetdossier.

De eisen aan de gebouwgebonden ankervoorzieningen,

looproutes en toegangsvoorzieningen worden in het dossier

beschreven,zodatdekwaliteitindegebruiksfasekanworden

bewaakt. Het gebruik van de voorzieningen is eveneens in het

dossier beschreven.

2.10 Veiligheidsvoorzieningen voor onderhoud aan het dakvlak

Ophellendedakenmoetaltijdveiliggewerktkunnenworden.

Deeerstekeushierbijisdeaanwezigheidvanleuningenof

voorzieningen om leuningen aan te kunnen brengen. Tweede

keuszijnankerpuntenwaarmeeaangelijndkanworden

gewerkt.Tenzijditomtechnischeredennietmogelijkis

moeterinallegevalleneeneffectievecollectievebeveiliging

aanwezig is.

Aanlijnendienttegebeurenaaneengoedgekeurd

veiligheidssysteem, aan een gebouwgebonden verankering,

ofaaneendakladderdievoldoendesterkisverankerd,aldan

nietvoorzienvaneenbeugel.Bijpannendakenmogende

panlattennietwordengebruiktvoorhetaanlijnenvaneen

veiligheidslijn.

Bijleidakenishetbovendiennoodzakelijkankerpuntenaante

brengenwaaraandedakstoelenkunnenwordenbevestigd.





isendebruikbaarheidmoetengaranderen.Tijdenshet

gebruikisechterdewerkgever,diezijnwerknemers

gebruiklaatmakenvandezepunten,verantwoordelijk

voordegoedewerking.Ditschepteenlastige

verantwoordelijkheidstoedeling,waaroverindecontractfase

afsprakenmoetenwordengemaakt.

Erzijngeprefabriceerdeveiligheidsvoorzieningenvoor

hellendedakenopdemarkt.Zezijnbedoeldvoorde

bevestigingvanladders,voordeondersteuningvan

werkplatformsenalsverankeringspuntenvoordeindividuele

valbeveiliging.Deeisenwaaraangeprefabriceerde

veiligheidsvoorzieningenmoetenvoldoenzijnelders

opgenomen.

Bijrietendakenwordenalleveiligheidsvoorzieningen

bevestigdaandegaardenofpanlatten.

2.11 Veiligheidsvoorzieningen voor het onder-houd van goten

Gotenmoetenregelmatigwordengeïnspecteerd

en schoongemaakt. Ook moeten oudere goten en

gootbekledingenvantijdtottijdwordengerepareerdom

degotenwaterdichttehouden.Metdezewerkzaamheden

moet al in het ontwerp rekening worden gehouden. De

wijzewaaropdezewerkzaamhedenveiligkunnenworden

uitgevoerd,moetzijnbeschreveninhetdossierwaarinde

bouwkundige en technische kenmerken staan die van belang

zijnvoordeveiligheidengezondheidvanwerknemersdie

laterewerkzaamhedenverrichten.(Arbobesluit2.30.c).

Voor het veilig werken in en aan goten gelden de volgende

uitgangspunten:

Erwordtgewerktvanafeensteigerofeenandereveilige

werkplek. Goten tot een hoogte van 5 meter mogen staande

op een ladder worden geïnspecteerd en gerepareerd, onder

voorwaarde dat de ladder goed kan worden geplaatst tegen

degoot,tegenwegschuivenaandeonderzijdeenaande

bovenzijdeisgeborgd,datdetotalewerktijdnietmeerdan

2 uur is en dat niet verder dan 1 armlengte wordt gereikt. De

gootdientzostabieltezijndatdezetijdenshetbetredenniet

vervormt.

Goten op een hoogte van meer dan 5 meter moeten

bijvoorkeurbeloopbaarzijn,enzijnvoorzienvaneen

veiligheidssysteemofhorizontalelijn-enkabelsystemen

volgens NEN 517, minimaal klasse B. Beloopbare goten

zijnbeschreveninhetdossierenzijnbekendbijde

gebouweigenaar.


Gotendiemensdragendzijnuitgevoerd,mogenalleen

worden betreden indien er een valbeveiliging aanwezig is.

Alsditomtechnischeredennietkanmagditaangelijnd

aaneengoedgekeurdveiligheidssysteem(gordel,lijnen

verankeringspunt)gebeuren.

2.12 Veilig werken bij zendmastenRondGSM-mastenbevindenzichelektromagnetischevelden,

diekunnenmogelijkezorgenvooropwarmingvandelen

van het lichaam en verstoring van het evenwicht. Dit kan

schadelijkezijnvoordegezondheid.BijenkelvoudigeGSM

antennesisde‘vuistregel’danmenhorizontaaleenafstand

vanminstens3meteraanmoethoudenenverticaaleen

afstandvanminstens0,5meter.

DegebouweigenaardientdeGSM-operatoreenduidelijk

bordtelatenplaatsenomdeveiligeafstandaantegeven.Bij

complexeantenne-installatiesmoetvantevoreninformatie

wordeningewonnenbijdeeigenaarofbeheerdervande

antenne.

BijwerkzaamhedenopdakenwaarGSMmastenzijngeplaatst,

zaldegebouweigenaarofopdrachtgeveropverzoekvanhet

uitvoerendebedrijfeenverklaringafgevendatdewerkingvan

de masten geen gezondheidsschade veroorzaakt. Indien de

gebouweigenaar dit niet kan, zal de zendmast buiten dienst

wordengesteldgedurendedetijddatermensenophetdak

aanwezigzijn.Hetuitvoerendbedrijfkrijgtdegelegenheid

zich te overtuigen van deze ‘buitendienststelling’.

2.13 Veilig aanbrengen van solar systemenHet aanbrengen van solar systemen kan plaats vinden

tijdensdebouwofgrootonderhoud.Indiesituatiesishet

een extra arbeidsgang geïntegreerd in het aanbrengen van

de dakbedekking. In deze gevallen gelden de gevaren en

maatregelen die ook gelden voor het aanbrengen van pannen

en plaatvormige bedekkingen.

Voor de beklimming is tot een hoogte van 7,5 meter een ladder

geschikt. Hiervoor moet een geschikte opstelplaats aanwezig

zijnofgecreëerdwordenwaarbijwegglijdenenwegzakken

aandeonderzijdemoetwordenvoorkomenalsmedeeen

verankeringaandebovenzijdeenhetveiligkunnenafstappen

vandeladderopdewerkvloerofhetdakvlak.

Als dakrandbeveiliging is de eerste keus een

gebouwonafhankelijkebeveiligingzoalseentriangelbrugof

steigerdieveiligvanafmaaiveldisoptebouwen.Indiendit

nietkanis,mitsdebouwkundigeconstructieaanwijsbaar

voldoendestevigis,eenbeveiligingaanhetgebouwmogelijk.

Afgeradenwordttewerkenmetindividuelebeveiliging,het

werk is weliswaar van korte duur maar de mobiliteit op het

dak is dermate groot dat individuele beveiliging onwerkbare

situatiesoplevert.

2.13.1 Zonnepanelen in het dakvlak Hetopperenvanafmaaiveldnaarhetdakdientbijvoorkeur

machinaal te geschieden. Slechts indien mechanische

transportmiddelenonmogelijkinzetbaarzijn,ishandmatigen

incidenteelhandmatigopperenacceptabel.

Eenbronoplossingisintegratievandewerkzaamheden

waarbijafstemrisico’swordenvoorkomendoorhet

pannenleggen en het plaatsen van de zonnepanelen door één

partijtelatenuitvoeren.

Technisch/Organisatorischecollectievemaatregel;

Technische maatregelen prevaleren boven organisatorische

maatregelen,hierzijntechnischemaatregelenlastig

realiseerbaar.

Door het leggen van de pannen in twee arbeidsgangen te

plannen,uittebestedenenuittevoerenwordtcoördinatie

indevoorbereidingafgedwongen.Dezetweearbeidsgangen

worden onderbroken door het leggen van de zonnepanelen.

In de eerste arbeidsgang worden de pannen boven de

zonnepanelen gedekt. Daarna worden de panelen gelegd en

wordthetdakverderafgedekt.

Het is aan te bevelen alle werkzaamheden boven het

dakbeschotinhandentegevenvanéénpartij,de

pannenlegger.

Individuele maatregelen;

Erzijngeeneffectieveindividuelemaatregelen.

Algemeen;

Bijdedakvoetiseenwerkvloeraangebrachtmeteffectieve

randbeveiliging.

2.13.2 Onderhoud boven zonnepanelen Onderhoudaanpannenofvorstendirectboven-ofmet

geringeafstandtotdezonnepanelenkanveiligworden

uitgevoerd vanuit een hoogwerker. De hoogwerker is voorzien

vaneenwerkplatformmetwegneembaar/wegklapbaarfront.

Dewerknemersdragentijdenshetwerkenindezesituatieeen

gebiedsbegrenzende gordel.


Bestek en tekeningen

In een goed ontwerpproces wordt voortdurend een

risicoanalyse van het ontwerp gemaakt en worden

oplossingenvoorknelpunteningevoegd.Ditgebeurtbij

voorkeurinoverlegtussendeontwerperenpraktijkexperts

enlatertussenhetdakdekkersbedrijfendeuitbestedend

aannemer.Deafsprakenwordenvastgelegdinhetbestek

enopdetekeningen.Oplossingendierelevantzijninde

gebruiksfaseen/ofbijdesloopwordenookopgenomeninhet

dossier.Knelpuntenwaarvoorgeenoplossingenzijnbedacht,

wordenopgenomenindeprojectrisicoanalyseenhetV&G

Plan.

Devolgendezakenmoetenvoorafgaandaandefeitelijke

uitvoering worden geregeld en vastgelegd in het werkplan,

V&GPlanen/ofdossier:

• Afsprakenmetdeeigenaarvandegrondomhetgebruik

van het terrein te regelen en verkeersmaatregelen te

treffen,zodatdebouwplaatstoegankelijkisvooreen

noodzakelijkekraan.

• Het creëren van een veilige plek om de materialen zo dicht

mogelijkbijdelifttijdelijkopteslaanenteopperen.

• Het aanbrengen van de benodigde veiligheidsmaatregelen

alssteigersenvanglijnenvooreenveiligewerkplek.

• Hetregelenvantoilet,wasbaken/ofschaftkeet.

• Afsprakenoverdemechanischetransportmiddelenomde

dakbedekkingsmaterialen op het dak te brengen.

• De hulpmiddelen zoals vuilcontainers en stortkokers om

hetsloopmateriaalgemakkelijkaftevoeren.

• De hulpmiddelen die op het dak worden gebruikt om

depannentetransporteren,teleggen,tebevestigen,of

tebewerken.Inprincipewordtaltijdeenmandragende

ondergrondaangebracht;isditnietmogelijkdandienen

extraveiligheidsvoorzieningentewordengetroffen.

• Het zorgen voor werkplekken voor elke werknemer op

een goede werkhoogte. Om leisteen te kunnen sorteren

zonderoverbelasting,moetrekeningwordengehouden

met de heuphoogte van de individuele werknemer.

• Deplanning/routingvandewerkvolgordeomfysieke

belastingtebeperken(hierbijwordtrekeninggehouden

metdegrootteenhetgewichtvanelementen).

• Een veiligheidsplan met de veiligheidsvoorzieningen die

voorhetobjectgeldeninzoweldeuitvoeringsfase,het

voorzienbaaronderhoudindebeheerfase,alsvoorde

sloop.



3 | Uitvoeringsfase, werkvoorbereiding

DE WERKVOORBEREIDING IS EEN VERVOLG OP HET ONTWERPPROCES. DE KNELPUNTEN EN MAATREGELEN MOETEN IN DEZE FASE

VERDER WORDEN UITGEWERKT. INDIEN IN DE ONTWERPFASE GEVAREN ONVOLDOENDE ZIJN ONDERKEND, MOET EEN GEHELE

PROJECTRISICOANALYSE WORDEN GEMAAKT. IN HET VOORBEREIDINGSPROCES MOET EEN VEILIGE UITVOERING MOGELIJK

WORDEN GEMAAKT. HET IS AAN TE BEVELEN HOOFDSTUK 2 ‘ONTWERPFASE’ VAN DIT A-BLAD DOOR TE NEMEN ZODAT NOG NIET

INGEVOERDE MAATREGELEN ALSNOG AANDACHT KRIJGEN. IN DIT HOOFDSTUK WORDT DAAROM VEEL AANDACHT GESCHONKEN

AAN VEILIGE UITVOERINGSMETHODEN, HET OPPEREN, EEN VEILIGE WERKPLEK EN DE VEILIGE BEREIKBAARHEID VAN DE WERKPLEK.

Ermoetindezefaseeenproject-specifiekeRI&Emettaakrisico-

analyseswordengemaakt,ofverderwordenuitgewerkt.

Hierinzijndealgemeneenspecifiekegevarenopgenomen

enwordendealgemeneenspecifiekeprojectgebonden

maatregelen genoemd. Op basis hiervan stelt de Coördinator

opdebouwhetV&G-PlanUitvoeringsfaseop.HetV&G-Plan

iseencoördinatiedocument;dehierinvastgelegdegevarenen

maatregelen gelden voor iedereen op de bouwplaats.

Hetdossierdatisopgesteldindeontwerpfase,waarin

degevarenenmaatregelenbijonderhoudensloopzijn

opgenomen,wordtbijgewerkt.Veranderingininzichten,

aanwijzingen,materialen,processenenproceduresdietijdens

deuitvoeringsfaseontstaan,wordentoegevoegd.

Hetuitvoerendbedrijfmaaktindecalculatieeeneersteanalyse

van de gevaren. Hierop gebaseerd worden maatregelen in

deoffertevoorgesteldmetalsdoeltijdensdeprijsvorming

afsprakentemakenoverdezemaatregelen.Gedachtkan

wordenaansanitaire-schaftenkleedvoorzieningen,positievan

de werkvloer en de steiger, tussenopslag en het opperen.

Pertaakwordteentaakrisicoanalyse(TRA)gemaakt,afgestemd

ophetspecifiekeprojectendespecifiekematerialen,arbeids-

middelen en werkmethoden. Zo worden er TRA’s opgesteld

voorhetopperen,uitzetten,maatvoeren,slijpen,boren,etc.

In de TRA wordt aangegeven welke middelen moeten

worden gebruikt, welke gevaren kunnen optreden en welke

beheersmaatregelenmoetenwordengetroffen.DeTRAwordt,

vóór de aanvang van de werkzaamheden ter beschikking

gesteldaandeCoördinatorUitvoeringsfaseendedirect

leidinggevende, en maakt deel uit van het ‘start-werk-gesprek’.

Ditafstemmingsoverlegvindtplaatsvóórdeuitvoeringvan

dewerkzaamheden,zodatallerelevantebetrokkenen(zoals

deuitvoerendenendetegelijkertijdwerkzamedisciplines)op

dehoogtezijnvandemaatregelen.Degemeenschappelijke

gevaren en maatregelen worden ingevoegd in het V&G-Plan.

3.1 Werkorganisatie Bijdeorganisatievanhetwerkishetbelangrijktezorgen

voorafwisselingtussenhetwerkopdegrond(opperenvan

materiaal)enhetwerkophetdak.Omdatdelichamelijke

belastingtussendezetweesoortenwerkverschilt,ishet

gevaarvooroverbelastingmindergrootalsdewerkzaamheden

wordenafgewisseld.Hetisuiteraardookbelangrijkgeschikte

hulpmiddelentegebruikenenditopdejuistemanierte

doen.Werkdrukdoortijd-ofcapaciteitsgebrekkanworden

voorkomendoorgoedeafsprakentemakenendoorte

zorgen voor een goede samenwerking tussen werknemers,

opdrachtgevereneventueleanderedakdekkersbedrijven.

3.1.1 Instructie en trainingVoorlichtingeninstructiewordenvaakverstrektdoordedirect

leidinggevende(voorman),deuitvoerderofdooreenervaren

werknemer.Zijkunnendenieuwkomerswegwijsmakenen

wijzenophetbelangvanveiligengezondwerken.

DevoorlichtingeninstructieisgebaseerdopdeTRAenhet

V&GPlanvoorhetdesbetreffendeproject.

Deopleidingenvoordedakdekkers(pannen)wordenin

opdracht van de branchevereniging, Het Hellende Dak, verzorgd

door GAan in de Bouw. De opleidingen voor leidekkers worden

in opdracht van de Nederlandse Vereniging van Leidekkers

verzorgd door GAan in de Bouw.

DeopleidingenRietdekkerswordeninopdrachtvandeVakfede-

ratieRietdekkersverzorgddoorRONenhetDeltionCollege.

Machinesvoorverticaaltransport,zoalshijskranen,met

eenhijsvermogenvanmeerdan10ton/metermogen

alleen worden bediend door werknemers met een TCVT-

persoonscertificaat(ziewww.tcvt.nl).

3.1.2 Beschermende kledingDe bouwhelm wordt gedragen als bescherming tegen

stotenenvallendevoorwerpen,bijvoorbeeldalsbinnenhet

hijsbereikvandekraanwordtgewerkt.

Veiligheidsschoenen voor dakdekkers moeten voldoen aan hoge

eisen.Zemoetenvoldoendesteungevenenduurzaamzijn.

HalfhogeofhogeveiligheidsschoenenvanhettypeS3(stalen

neus,’stalen’zool,kerfvastbovenleer,slip-,zuur-enolie¬

bestendig)zijngeschikt.Bijgeknieldwerkenmoetenknie-

beschermerswordengebruikt.Erzijngoedekniebeschermersop

de markt die in houders in de overall kunnen worden geplaatst.

Bijhetuitlopenenleggenvandedakbedekkingsmaterialen

moeten handschoenen worden gedragen.

Dedakdekkerwerktinweerenwind,hitte,kouenregen.

Bijwarmweermetzonenweinigwindkanerovermatige

hittebelastingoptreden.Dekledingvandedakdekkermoet

voldoen aan kwaliteitseisen. Zo moet de kleding voldoende

beschermingbiedentegenkou,regenenwinden‘ademend’zijn.

BijhetwerkenindezonstaatdedakdekkerblootaanUV-

straling.Ditkanleidentotschadeaandehuidenmogelijk

zelfshuidkanker.Bijhetdakdekkenishetdaaromvanbelang

kledingmetlangemouwenenbroekspijpentedragenen

de blote huiddelen in te smeren met zonnebrandcrème

(minimaalfactor30).Ookishetsterkaanteradeneen

hoofddekseltedragen,eenhelmisdeeerstekeusanderseen

hoedofpet(cap)metnekflap.

Bijhetwerkenindezonenbijfellichtmoeteenzonnebrand-

crèmemeteenhogebeschermingsfactorwordengebruikt(ZPF

30ofmeer).Vooralhetgezichtendenekmoetengoedworden

ingesmeerd.Ookmoetbijzonnigweereenzonnebrilworden

gedragen om de ogen te beschermen tegen UV-straling.

Bijwarmenzonnigweermoetenregelmatigkortepauzes

worden ingelast en moet de dakdekker veel water drinken.

Dewerkgevergeefthiervoordegelegenheidenhoudthierop

toezicht.Dewerknemeriszelfverantwoordelijkvoorhet

drinken van voldoende water.

Bijwarmweerkan,ingezamenlijkoverlegenvoorzover

mogelijk,wordenovergegaantotverschovenwerktijden

3.1.3 Veiligheid bij weer en windBijhardewindkandedakdekkeruitbalansrakenenvallen.Ook

kunnen er ongelukken optreden doordat materialen opwaaien

ofvanhetdakwaaien.Bijregen,sneeuw,ijzelofaanvriezen

wordendakenglad,waardoordekansopuitglijdentoeneemt.

Ermoetwordenafgesprokenwanneererwelenwanneer

ernietwordtgewerktenbijwelkewindkrachthetwerk

wordtstilgelegd.Dezeafsprakenmoetenliefstinhet

prijsvormingsstadium,voorstartwerkwordengemaakten

vastgelegd.Ookmoetenerafsprakenwordengemaaktover

de beschermende maatregelen die zullen worden genomen.

Er moet worden gezorgd dat materialen niet weg kunnen

waaien,datsteigersenladdersgoedaandeconstructie

zijnvastgemaaktendatsteigerdelenzijngezekerdtegen

wegwaaien. Voordat de werkzaamheden worden hervat, moet

de steiger worden gecontroleerd.

Bijhetproject-specifiekmakenvandeafsprakenworden

nietalleendestandaardrichtlijnengevolgd,maarwordtook

rekeninggehoudenmetanderefactoren,zoalsdehoogte

van het dak en de windgevoeligheid van de te verwerken

materialen.Deteverwachtenwind¬krachtkanhogerzijnin

bepaaldegebieden,zoalslangsdekust,ofindeomgevingvan

hoge gebouwen.

Bijeenverwachtewindkracht6opdeschaalvanBeaufort

ofmeermoethetwerkopaluminiumrolsteigersworden

gestaaktenmogenergeenladderswordengebruikt.Bij

windkracht7(ophetdak)wordendewerkzaamhedenophet

dakenhethijswerkgestaakt.

De windkracht kan worden gemeten met een windmeter. Op de

sitevanhetKNMIwordtdewindkrachtperregioweergegeven.

Vuistregels worden in de onderstaande tabel gegeven.

Kracht Benaming Uitwerking boven land en bij mens

0 stil rookstijgtrechtofbijnarechtomhoog

1 zwak windrichtinggoedafteleidenuitrookpluimen

2 zwak wind merkbaar in gezicht

3 matig stofwaaitop

4 matig haarindewar,kledingflappert

5 vrijkrachtig opwaaiendstofhinderlijkvoordeogen,gekuifdegolvenopmerenenkanalenenvuilcontainerswaaienom

6 krachtig paraplu's met moeite vast te houden

7 hard lastigtegendewindintelopenoffietsen

8 stormachtig voortbewegenzeermoeilijk

9 storm schoorsteenkappen en dakpannen waaien weg, kinderen waaien om

10 zware storm grote schade aan gebouwen, volwassenen waaien om

11 zeer zware storm enorme schade aan bossen

12 orkaan verwoestingen


3.1.4 Veilig materieelEr wordt alleen gebruik gemaakt van goed onderhouden

gereedschappen en machines, voorzien van de CE-markering.

Degereedschappenenmachinesmoetenregelmatigworden

beoordeeldengecontroleerd(HandboekArbeidsmiddelen,

Volandis,http://www.volandis.nl/handboek.Arbeidsmiddelen

mogen alleen worden gebruikt voor het doel waarvoor ze

zijngemaaktenzoalsbeschrevenindehandleidingvanhet

arbeidsmiddel.

Liftenmoetendoordeskundige,voldoendeonderrichteen

daartoebevoegdewerknemerswordengeplaatst.Na(her)

plaatsingenvooringebruiknamewordtdeopstellingendelift

gecontroleerd.

Onveiligmaterieelwordtdoordedakdekkerzoveelmogelijk

zelfopgemerktendirectbuitenwerkinggesteld(aande

handvanchecklistenuitHandboekArbeidsmiddeleno.g.)Dit

wordtgerapporteerdaandevoormanofdeuitvoerder.Voor

meerinformatieoverveiligeaankoop,gebruik,controleen

beheer van materieel wordt verwezen naar het ‘Handboek

Arbeidsmiddelenvoordebouwnijverheid’vanVolandis.

3.1.5 Voorkomen van brandgevaarBijrietdekkenkanbrandontstaandoorvonkendievan

gereedschappenenmachinesafkomen.Dewerkzaamheden

waarbijvonkvormingkanoptreden,moetenopeenschoon

maaiveldwordenuitgevoerd.Hetwerkenmetvonkvrij

gereedschapiseenalternatief.

Indienwerkzaamhedenmoetenwordenuitgevoerdwaarbij

brand kan ontstaan, dienen voldoende beheersmaatregelen

tewordengenomenenmoetenbrandblussersopdefeitelijke

werkplekaanwezigzijn.Indiegevallenmoetworden

nagegaanwordenofinhetBHVplanvoldoendeaandachtis

geschonkenaanbrandenontruimingbijbrand.

3.2 Voorbereidende werkzaamheden De voorbereidende werkzaamheden bestaan uit

het aanvoeren van materiaal, het aanbrengen van

valbeveiligingen,hetopstellenvansteigersenhefwerktuigen

en de eventuele sloop van oude dakbedekkingsmaterialen.

Indevolgendeparagrafenwordtdaarpuntsgewijsop

ingegaan.

3.2.1 Aanvoer, opslag en transportDeopslagopdebouwplaatsmoetzichzodichtmogelijkbij

de opperplaats naar het dak bevinden en goed bereikbaar

zijnvoorhetmechanischopperen.Deopslagmoetvrijvan

hetmaaiveldzijn,zodatmechanischtransportmogelijkis.

Stapelen van materiaal moet zodanig gebeuren dat gevaar

voorverschuivenofomvallenwordtvoorkomen.Pakketten

mogen niet uit elkaar kunnen vallen. De ondergrond moet

voldoendestabielzijn,zodatverzakkennietoptreedt.

Eventueelmoeteentijdelijkvloertjevanbaddingsen

steigerdelen worden gemaakt.

Deopgangnaarhetdakmoetveiligzijnenveiligworden

gehouden. Eventuele werkvoorraad op het dak moet zo dicht

mogelijkbijdeverwerkingsplekwordengeplaatstomonnodig

extra transport te voorkomen. Het is aan te bevelen ervoor te

zorgen dat het materiaal niet meer dan 5 meter horizontaal

overhetdakhoefttewordenverplaatst.Ditismeestal

mogelijk,tenzijdepannenliftalleenkanwordenopgesteldbij

de kopgevel.

De werkvoorraad moet over het dakvlak worden verdeeld om

het dak niet te overbelasten.

Bijhetopperenopdegrondtreedtlichamelijkebelasting

opdoortillen.Materialenmogenalleenwordengetildals

zemaximaal25kgwegen.Bijzwaarderematerialenmoeten

hulpmiddelen, zoals kranen, worden ingezet. Dit geldt ook

voormaterialenmetafmetingengroterdan100X200cm.

Eenvoorbeeldenvaneenhulpmiddeldatdelichamelijke

belastingvermindertiseenverreiker.Dezeisveelaleen

knikbestuurd(ruw)terreinvoertuigwaarmeematerialenop

pallets, direct op het werkniveau kunnen worden geplaatst.

Demachineisintezettenvoorzowelhorizontaalalsverticaal

transportenstelt,afhankelijkvanhettype,beperkteeisen

aan het terrein. Deze machine maakt veel handverplaatsingen

overbodig.

Meerinformatieistevindenop

www.arbovriendelijkehulpmiddelen.nl

3.3 Voorzieningen voor werken op hoogteBijhetdakdekkenophellendedakenisvoortdurendvalgevaar

aanwezig.Tijdenshetdakdekkenwijzigtdesituatieopde

werkplek bovendien voortdurend.

Er moeten voorzieningen worden aangebracht om het

valgevaartevoorkomen.Bijhetbepalenvandemaatregelen

moetuitgegaanwordenvancollectievemaatregelen

(gevaarbeheersingvoorallen).Alsditomtechnischereden

nietmogelijkisofonvoldoendebeschermingbiedt,ofalser

sprakeisvankortdurendewerkzaamheden(zieverder)kan

gebruikwordengemaaktvanindividuelevalbeveiligingof

gebiedsbegrenzing.

Als de werkzaamheden per dakvlak meer dan 3 manuren in

beslagnemen,dientercollectievevalbeveiligingteworden

toegepast, zoals steigers, leuningen en hekwerken.


Bijwerkzaamhedendiemindertijdkosten,spreektmenvan

kortdurendereparatiesenishetacceptabeldatgewerktwordt

metgebiedsbegrenzing,of,alsditomtechnischeredenniet

kan,metindividuelevalbeveiliging,verankerdaandeugdelijke

ankerpunten. Als het echter gaat om meerdere kortdurende

werkzaamhedeninéénproject,moetcollectievevalbeveiliging

worden toegepast.








3.4 Collectieve valbeveiligingCollectievevalbeveiligingenzijnsteigersen

dakrandbeveiliging, leuningwerk, vloerrandbeveiliging,

beveiligingvandakopeningen,beveiligingvandekopzijden

van het dak en tussenbeveiliging van grote dakschilden. Ook

beveiligingtegenvallendevoorwerpenenbeveiligingbijhet

aanbrengenvanplaatvormigedakbedekkingzijncollectieve

valbeveiliging. Gebouwgebonden verankeringspunten dienen

onderandereomdecollectievebeveiligingoptebevestigen.

Collectievevalbeveiligingwordtaangebracht:

• langsdedakrand(langs-enkopgevels);

• langs steigervloeren;

• rond daksparingen en lichtopeningen;

• op lange dakhellingen om de valhoogte te beperken.

3.4.1 VloerrandbeveiligingVloerrandbeveiliging is in principe samengesteld uit leuningwerk

(dubbeleleuningenkantplank).Nettenenanderealternatieven

worden alleen toegepast als ze minstens evenveel veiligheid

bieden.Debovenrandvandenetten(ofdealternatieven)mag

onderbelastingnooitlagerdan1,20meterbovendevloerrand

komen.‘Doorvallen’moetzijnuitgeslotendoordecorrecte

bevestigingvaneenrandnetconstructieaandevloerrand.

3.4.2 Beveiliging van dakopeningenDakopeningen, zoals dakluiken en sparingen, worden

afgedektmetdraagkrachtigmateriaalofafgezetmeteen

leuningconstructie.Alsditnietmogelijkis,kunnensparingen

ook worden beveiligd door middel van een net onder de

sparing.Effectiefisdesparingopeenzolaatmogelijkmoment

aantebrengenenaansluitendhet‘gat’definitiefaftewerken.

3.4.3 Beveiliging kopzijden dakvlakOokaandekopzijdenvanhetdakvlakwordtvalbeveiliging

aangebracht. De beveiliging bestaat uit leuningwerk aan rand

vanhetdakschild,ofeensteigerwerkvloeraansluitendopde

kopgevel. In dat laatste geval moet de valhoogte niet groter

zijndanstriktnoodzakelijkismaarnooitmeerdan2,5meter

bedragen. Als er kopgevelbeveiliging is aangebracht, kan het

lastigzijngevelpannenaantebrengen.Bijhetgebruikvaneen

steiger speelt dit minder. Als het plaatsen van een steiger niet

mogelijkisenergeenanderealternatievenzijnomderandte

beveiligen, wordt aangeraden een hoogwerker te gebruiken

bijhetleggenvandelaatsterijpannenendegevelpannen.

3.4.4 Tussenbeveiliging bij grote dakschilden Metgrotedakschildenoflangedakvlakkenwordenbedoeld:

dakvlakkenmeteenhellingsteilerdan45°eneenverticaal

gemeten hoogte van meer dan 5 meter boven steigervloer.

Indiegevallenwaarbijgeensteigeraanwezigiswordtbij

kortdurende werkzaamheden valbeveiliging gebruikt en is in

andere gevallen een valbeveiliging aangebracht. De hoogtemaat

wordtdangemetenvanafdeonderzijdevandevalbeveiliging.

Bijdedakvlakkenwaarbijdenokmeerdan5meter

bovendedakvoetligt(verticaalgemeten)moet,behalve

gootbeveiliging, ook tussenbeveiliging worden aangebracht.

Ditkaneensteigervloerzijn,dienaarhetdaktoewordt

gebouwd,ofleuningwerk,ofveiligheidsnetten.Omdatdeze

systemen moeten worden verankerd, kan het dakdekken

lastigzijn;erkunnendannamelijkrijenpannenpasworden

gelegdalsdevoorzieningenzijnweggenomen.Omdezereden

dieneninhetdakvlakconstructieveankerpuntenteworden

opgenomen(gebouwgebondenvoorzieningen)dieookinde

onderhoudsfasebereikbaarenbruikbaarzijn.

In het uiterste geval kan met individuele valbeveiliging worden

gewerkt.Ookdandienendeugdelijkverankeringen,bij

voorkeur in de vorm van gebouwgebonden voorzieningen, te

worden gebruikt.

3.4.5 Constructieve ankerpuntenAnkerpuntenmoetenconstructiefzijnbevestigdaanhetgebouw.

Hetzijngebouwgebondenvoorzieningen.Deverantwoording

voor de technische staat en daarmee de gebruikskwaliteit is de

verantwoordelijkheidvandegebouweigenaar.


Erbestaangeprefabriceerdeveiligheidsvoorzieningenvoor

hellendedaken.Dezezijnbedoeldvoordebevestigingvan

ladders,voordeondersteuningvanwerkplatformsenals

verankeringspuntenvoordeindividuelevalbeveiliging,ofvoor

deverankeringvancollectievevalbeveiligingen.

Geprefabriceerdeveiligheidsvoorzieningenmoetenvoldoen

aan de NEN-EN 517. De norm kent twee klassen:

• KlasseAisalleengeschiktvoorverticalekrachten(Y-as)en

mag alleen op dakvlakken worden gebruikt.

• KlasseBisnaastverticalekrachtenookberekendop

dwarskrachten(X-as)enisookgeschiktomlangsgotente

worden aangebracht.

Desterkteeisenzijnmedeafhankelijkvandehellingshoekvan

het dakvlak.

Op elk veiligheidssysteem moet de CE-markering met de

klassezijnaangebracht.Desystemenmoetenworden

geleverdmeteenEG-verklaringvanconformiteit(certificaat),

eeninstructievoordebevestigingenaanwijzingenvoorhet

juistegebruik.

Deconformiteitverklaringdientdegeheleverankeringte

omvatten;datwilzeggendeverankeringfunctionerend

aangebrachtaanhetaanhetobjectaangebrachteankerpunt.

De gebouweigenaar dient vóór het gebruik de gebruiker

te overtuigen dat de voorziening veilig bruikbaar is. Dit is

mogelijkmeteenrecentkeuringscertificaat.

Indiengeengebouwgebondenconstructieveankerpunten

aanwezigzijnzalhetuitvoerendbedrijfdezeaanbieden

inzijnoffertealsonderdeelvoorhetuitvoerenvande

werkzaamheden. Indien de opdrachtgever hier niet op in

gaatzullentijdelijkeconstructieveankerpuntenworden

aangebrachtenverwijderd(bijvoorbeeld‘dakhaas’o.g.).

3.4.6 Beveiliging tegen vallende voorwerpenOmtevoorkomendatervoorwerpenvandesteigerofvan

hetdakafvallen,wordtbeveiligingaangebracht.Ditkaninde

vorm van:

• enkele kantplanken;

• verhoogde kantplanken;

• steigerhekken;

• steigergaas;

• veiligheidsnettenmetinlegnet.

3.4.7 Beveiliging bij het aanbrengen van plaatvormige dakbedekking

Plaatvormige dakbedekking bestaat uit grote

dakbedekkingselementen, zoals metalen dakplaten met

pannenmotiefofgolfplaten.Zekunnendirectopde

‘gordingen’ofophetdakbeschotwordenaangebracht.Per

projectmoeteenspecifiekeinventarisatievangevarenen

oplossingen worden opgesteld.

Als de platen op een mensdragend dakbeschot worden

aangebracht,zijndegevarenrelatiefgemakkelijkbeheersbaar

te maken. Als een mensdragend dakbeschot ontbreekt,

zullenveiligewerkplekkenmoetenwordengecreëerd.Hierbij

wordt meestal gootbeveiliging gebruikt, met als aanvullende

beveiliging een rolsteiger.

Anderemogelijkhedenzijn:

• éénofmeersteigerwerkvloerennaarhetdaktoegebouwd

(bijdakhelling>60°);

• hangbruginstallatieoverdakhelling;

• hefsteigeroverdakhelling.

3.4.8 Beveiliging bij het aanbrengen van solar systemen, dakkapellen en dakramen etc.

Dezewerkzaamhedenkunnenonderdeelzijnvaneentotaal

onderhoudsprojectofplaatsvindenbijeenenkelpand.In

het tweede geval moet aan de navolgende zaken aandacht

worden geschonken:

• Aanbrengen toegang, dakrandbeveiliging en werkvloer:

- Vallen van hoogte voorkomen door het realiseren

van een veilige werkvloer en valbeveiliging door het

aanbrengenvaneenModulaireTriangelLoopbrug(of

gelijkwaardigalternatief).

- Instabiele opstelling van de ladder voorkomen door

draagkrachtigeondergrond(voorzieningentegen

wegzakkenenwegglijden)enverankeringvande

ladderaandebovenzijde.

- Veiligeafstapnaarwerkvloerdoorzijdelings

afstapenvandeladder(ofgebruiktemakenvaneen

ladderdoorstap),ladder100cmdoorlatensteken

boven beloopbaar oppervlak.

• Voorbereiden werkzaamheden door pannen weg te

nemenofopteschuivenwaardoorbeloopbaarheidwordt

gerealiseerd.


• Opperen van dagvoorraad met mechanisch

transportmiddel. Voorkomen moet worden dat het

dakvlakplaatselijkwordtoverbelast,maakeenopperplan.

• Uitvoerenwerkzaamhedenwaarbijdewerkbreedteophet

dak 2meter minder is dan de leuningen op de werkvloer

langzijn,aanweerszijdeblijftéénmeterveiligheidsstrook

vrij.

• Plaatsenvanbouwelementenzwaarderdan23kgof

afmetingengroterdan100X200cmdienenmechanisch

ver- en geplaatst te worden.

• Elektrotechnische werkzaamheden worden uitgevoerd

door een daarvoor opgeleide medewerker.

• Afwerkenvandeaansluitingenwaarbijdirectcontactmet

lood en andere gezondheidsbedreigende materialen wordt

vermeden.

• Verwijderendakrandbeveiliging,werkvloeretc.:

• Opruimen van materialen en materieel.

Houvoortdurendzichtop(aangedreven)gereedschap,

voorkom gebruik door onbevoegden en zorg dat ladders,

trappen rolsteigers etc. niet door onbevoegden beklommen

kunnen worden.

Bovenstaand geldt ook ingeval andere ondergeschikte

werkzaamheden aan een bestaand pand moeten worden

uitgevoerd. Te denken valt aan het aanbrengen van dakramen

of(prefab)dakkapellen.

3.4.9 Steigers en dakrandbeveiliging

3.4.9.1 SteigersEr moet aandacht worden geschonken aan de eisen waaraan

de steiger moet voldoen: de veilige werkvloer, de veilige

bereikbaarheid,deplaatsvandeleuning,devloerbijde

dakvoetenvalbeveiligingophetdakvlak.ZiedeRichtlijn

Steigers,http://richtlijnsteigers.com/.

Indien met steigers wordt gewerkt, worden deze door een

gecertificeerdsteigerbouwerneergezetenovergedragen.

Ook eventuele aanpassingen aan de steiger worden door

een opgeleid steigerbouwer gedaan. Indien de dakdekkers

zelfdesteigerbouwenofaanpassen,dientditeveneens

dooreengecertificeerdsteigerbouwertegebeuren.Overde

aanpassingenmoetenvantevorenafsprakenzijngemaakt.

Voorspecifiekeafsprakenoverdetechnischekwaliteit,het

opbouwen en het veilig gebruik wordt verwezen naar de

‘RichtlijnSteigers’.

Steigers worden opgebouwd volgens een algemeen erkende,

standaardsteigerconfiguratiewaarinconstructie,opstelling

enverankeringenzijnvastgelegdenberekend(zieRichtlijn

Steigers).Erisspecialeaandachtvoorhetvoorgeschreven

verankeringspatroon en de voorgeschreven schoring.

Alsafgewekenwordtvandestandaardconfiguratie,moeteen

tekening en berekening worden gemaakt. Geadviseerd wordt

eensteigerbouwerinteschakelenofdeleverancieromadvies

te vragen. Indien met materialen van verschillende systemen

ofverschillendeleveranciersmoetwordengewerkt,isextra

voorzichtigheidgeboden.

Alsdehoofdaannemerdesteigerbouwt,ishij

verantwoordelijkvoordewijzewaaropditgebeurt.Alsde

steiger wordt gebouwd in opdracht van dakdekker, is de

dakdekkerverantwoordelijk.Elkegebruikerisverantwoordelijk

voordesteigertijdenszijngebruik.

3.4.9.2 Dakrandbeveiliging Alshetnietmogelijkiseensteigerteplaatsen,kan

wordengewerktmeteenvanafdegootopgebouwde

dakrandbeveiliging. Een in de goot steunende valbeveiliging

biedt alleen veiligheid indien de goot aantoonbaar voldoende

sterkis.Bijeennietvoldoendesterkegootmoetgezocht

wordennaareenalternatief.MogelijkiseenModulaire

Triangelbrug met geïntegreerde dakrandbeveiliging een veilige

werkplek.

Bijrandbeveiligingvandakrandenofgotenzijndeleuningen

tenminste1meterhoogenkunneneenbelastingvan0,3kN

opnemen.Demaximaleverticaleleuningopeningis0,47meter.

Onderdelenvanrandbeveiligingzijnstevigbevestigd,geborgd

tegen onbedoeld losraken en kunnen niet per ongeluk uit de

bevestigingenwordengelicht.

Aandegootzijdekanrandbeveiligingbestaanuit(involgorde

vanvoorkeur):

• steigerwerkvloer met leuningen;

• triangelbrugconstructiediegeschiktisalsvalbeveiliging

(v.b.MTBAltrex);

• hefsteiger;

• prefabgootsteigeropindegevelaangebrachte

ophangschoenen;

• leuningwerkopdegootrand.Ditmagalleenbij

dakhellingentot60°;

• veiligheidsnet, minstens 1,80 meter hoog, gemeten haaks

opdedakhelling,of2mhorizontaalbuitendegoot;

• gootsteigeropgebouwduitophangjukkenenvlonders.Dit

mag alleen op een werkhoogte van maximaal 6 meter.


Figuur 3.1 - Eisen steigerbouw bij hellende daken

Langedakvlakken(verschiltussennokhoogteenwerkvloer-

hoogte)mogennooitmeerzijndan5meter.Ingevalhet

hoogteverschil groter is dient een dakvlakbeveiliging geplaatst

te worden. Hierdoor wordt de hoogte H3 maximaal 5 meter.

Helling werkvlak

≤10° Wordtbeschouwdalsplatdak

>75° Wordtbeschouwdalsgevelbekleding

Hoogtebovensteleuning(H1+H2)isnooitminderdande

grootste hoogte uit het onderstaande;

• minimaal 100cm en

• H2iskleinerofgelijkaan50cm,

• H1is150cmminusB(vloerbreedte)

Valbeveiliging is dubbele leuning met kantplank/schopplank.

Hoogste leuning op minimaal 100cm boven beloopbaar vlak,

tussenleuningenzodanigdatergeenverticaleopeningen

groter dan 47 cm ontstaan. Kantplank 15 cm hoog.

3.4.9.3 Steigers en dakrandbeveiliging voor pannendaken

Indien de steiger voor dakwerk op pannendaken moet worden

gebruikt, dient een de werkvloer maximaal 0,5 meter onder

gootniveau te liggen; dit is de ideale steigerhoogte voor de

dakdekker(aangegevenmetH2,ziefiguur3.1).

Deafstandvaneensteigervloertoteenaansluitendvlakmag

nietgroterzijndan150mm.Inincidentelegevallen,zoalsten

behoevevanbevoorraden,magdezeafstandtijdelijkworden

vergroot naar 300 mm.

Als de goot is weggehaald, moet het gat tussen steigervloer

engevelwordengedichtmetbijvoorbeeldconsoles.Als

dat om technische redenen niet haalbaar is, dan wordt een

binnenleuninggeplaatst,ofopanderewijzevoorzieninhet

beheersen van het valgevaar.

Decombinatievansteigerbreedte,leuninghoogte,

leuninguitvoering en leuningsterkte voorkomt ‘doorvallen’

of‘doorglijden’.Debuitenleuninglangswerksteigersbestaat

altijduiteendubbeleleuningaangevuldmeteenkantplank.

Deleuninglangsdakrandofsteigerisminstens1meterhoog.

Deleuningvandesteigeris,inrelatietotdesteigerbreedte,

zo hoog dat er geen gevaar is over de leuning te vallen, mocht

men van het dak op de steiger vallen. De bovenregel van de

steigerleuning wordt daarvoor ten minste verhoogd met 1,5

meterminusdesteigerbreedte(ziefiguur3.1).

Openingenindeleuningconstructiezijnnietgroterdan0,47

meter,zodateenpersoonnietonderoftussenleuningdelen

doorkanglijden.

Verticaaluitstekendesteigerdelenmoetenworden

afgeschermd,omverwondingtevoorkomen.

Ladderopeningenineensteigervloerzijnmeteenzelfsluitendluik

afgedekt,ofdeladderopeningisdooreendoorstekendeladder

en/ofdoorafschermingenaanvoor-enachterzijdebeveiligd.

3.4.9.4 Steigers en dakrandbeveiliging voor rieten daken

Bijhetwerkenoprietendakenwordensteigersendakrand-

beveiliginggebruikt.Bijergsteiledaken,zoalsmolenkappen,

wordt tevens individuele valbescherming gedragen.

Gebruikelijkisdatderietdekkerintweearbeidsgangen

hetdakdekt.Eerstwordtdedakvoetgedekt,waarbijde

steigervloer ongeveer 1,5 meter onder de dakvoet ligt. Daarna

wordt de steigervloer opgehaald naar ongeveer de hoogte van

de dakvoet.

Deafstandvaneensteigervloertoteenaansluitendvlakmag

nietgroterzijndan150mm,inincidentelegevallenmagdeze

afstandtijdelijkwordenvergrootnaar300mm.Hetgattussen

steigervloerengevelmoetwordengedichtmetbijvoorbeeld

consoles. Als dat om technische redenen niet haalbaar is,

danwordteenbinnenleuninggeplaatstofopanderewijze

voorzien in het beheersen van het valgevaar.

Decombinatievansteigerbreedte,leuninghoogte,

leuninguitvoering en leuningsterkte voorkomt ‘doorvallen’

of‘doorglijden’.Debuitenleuninglangswerksteigersbestaat

altijduiteendubbeleleuningaangevuldmeteenkantplank.

Deleuninglangsdakrandofsteigerisminstens1meterhoog.

Deleuningvandesteigeris,inrelatietotdesteigerbreedte,

zo hoog dat er geen gevaar is over de leuning te vallen, mocht

men van het dak op de steiger vallen. De bovenregel van de

steigerleuning wordt daarvoor ten minste verhoogd met 1,5

meterminusdesteigerbreedte(ziefiguur3.1).

Ladderopeningenineensteigervloerzijnmeteenzelfsluitend

luikafgedekt,ofdeladderopeningisdooreendoorstekende

ladderen/ofdoorafschermingenaanvoorenachterzijde

beveiligd.


3.4.10 VangnettenIndiencollectievevalbeveiligingnietkanwordenaangebracht,

ofindienhetaanbrengennietveiligkangebeuren,kunnenop

doelmatigeplaatsenvangnettenwordenaangebracht.

Vangnetten/gaasnettenkunnenwordengebruiktonder

nognietdichtgelegdedakenenbijhetdekkenvanniet-

mandragendedaken.Denettenmoetenwordengebruiktzoals

in de gebruikershandleiding van de leverancier is beschreven.

Enkeleaandachtspuntenbijhetwerkenmetnettenzijn:

• Vangnettenmoetenonbeschadigdzijnencorrectworden

aangebracht.

• De openingen aan de randen bedragen minder dan 250

mm.

• Ze hangen onder de werkplekken en reiken tot 2 meter

voorbijdewerkplekken.

• Zezijnminimaalomde2,5meteraandeconstructie

verbonden.

• Samengesteldenettenzijndoorlopendaanelkaargeregen.

• Zehangenzodichtmogelijkonderdewerkplekeninelk

geval niet lager dan 2,5 meter.

• Onderhetlaagstepuntvandenettenmoet5metervrije

ruimteoverzijninverbandmethet‘doorveren’.

VangnettenmoetenvoldoenaanNEN-EN1263-/1/2:2014.De

deugdelijkheidvandevangnetten,dewijzevanaanbrengen

endebevestigingwordtdoor,ofnamens,dewerkgever

gecontroleerd,voordatdenetconstructieingebruik

wordtgenomen.Devangnettenwordenooktijdensde

werkzaamhedenregelmatiggecontroleerdengeconstateerde

gebreken leiden tot het opschorten van de werkzaamheden en

worden voor het herstarten van de werkzaamheden hersteld.

Bijwijzigingofuitbreidingvandevangnetconstructiewordt

de netcontrole herhaald. Zonder aantoonbaar werkende

valbeveiliging mag niet worden gewerkt.

NENEN1263Veiligheidsnetten;deel1betreftkwaliteitseisen

enisgerichtopproducentenvannetten.Deel2betreft

veiligheidseisenvoorhetophangenvandenetten.Deze

dienenindevoorschriftenvandeleveranciertezijnverwerkt.

3.4.11 Tijdelijke hoge werkvloeren (werkbruggen op ondersteunende consoles)

Werkplekkenoptijdelijkehogewerkvloerenmoetenstabielen

stevigzijn.

Deonderdelenvan‘ladderstellingen’enwerkbruggenzijn

voldoende sterk en tegen verschuiven en losraken geborgd. Er

wordenmaatregelengetroffenomverzakkentevoorkomen.

De werkmethode, het toe te passen materieel en de

bouwkundigaanwezigeconstructiezijndoorofnamensde

werkgeveronderzocht.Debevestigingsmethodeisvastgelegd

ineenmontagevoorschrift/handleidingvandeleverancier.

Vandehandleidingmagnietwordenafgeweken.Indien

hetwerkomimprovisatievraagt,moetcontactworden

opgenomen met de leverancier.

‘Normale’ ladders mogen niet in een ladderstelling worden

gebruikt. Ladders mogen alleen worden gebruikt om een

hoger gelegen werkvloer te betreden.

Debevestigingvanwerkbrug-dragendeconsolesmoetsterk

genoegzijnomdebelastingentekunnendragen.Netalsbij

gootsteigers geldt, dat als het aanbrengen van consoles niet veilig

kangebeuren,dezewerkvloeromdieredenwordtafgeraden.

Erzijnverschillendeloopbruggenverkrijgbaardieveiligopte

bouwenzijnvanafmaaiveldentevensalsdakrandbeveiliging

voldoen.

3.4.12 Bereikbaarheid van het dak bij renovatie en onderhoud

Alle ruimten onder de kappen van het gebouw moeten

opeenveiligemaniertoegankelijkzijn,ofkunnenworden

gemaakt. Dit kan gebeuren met behulp van trappen, ladders,

deuren, luiken en loopbruggen. Er moet voldoende algemene

verlichtingzijn.

Toegangtothetdakismogelijkvia:

• Voorzieningeninhetgebouwzelf(dakkapel,dakvenster,

luikmettrap,etc.).

• Een staande ladder.

• Laddertorens en trappenhuizen van systeem-

steigermateriaal.

3.5 Individuele valbeveiligingDegevarendieoptredenbijhetaanbrengenvandecollectieve

beveiliging(zoalssteigersenleuningen)moeteninverhouding

staantotdeveiligheiddiebijdewerkzaamhedenophetdak

worden verkregen. Indien wordt gekozen voor het werken

metindividuelevalbeveiligingmoetmeteenrisicovergelijk

onderbouwdkunnenwordendatditdeveiligstemethodeisof

moetwordenaangetoonddathetaanbrengenvancollectieve

valbeveiligingomtechnischeredennietmogelijkis.Alleenbij

kortdurendewerkzaamhedenhoeftgeenonderbouwingop

basisvaneengevarenevaluatietewordengemaakt.


Kortdurendewerkzaamhedenzijnwerkzaamhedendie

per woning en per dakvlak minder dan 3 manuren in

beslagnemen.Kortdurendewerkzaamhedenzijnunieke

werkzaamhedenopeenproject.Alleenalsaandezecondities

wordtvoldaanenerzijntechnischebelemmeringenomop

eenanderewijzeeenveiligwerkvloerterealiseren,mag

overwogen worden om met individuele beveiliging te werken.

Een andere vorm van een veilige werkvloer is werken met een

hoogwerkermetwerkbakofwerkkooi.








Individuele valbeveiliging bestaat uit harnasgordels en

vanglijnen.Degordelswordenaaneenankerpuntin

hetdak(gebouwgebondenankerpunt)ofaaneeninde

breedterichtingvanhetdakgespannen,voldoendeverankerde

draadgeklikt.Indienaangelijndwordtgewerktmoetworden

nagegaanofhetBHV-planaangepastisaanhetwerkenmet

gordels.

De gebouwgebonden ankerpunten dienen zichtbaar in het dak

tezijngemonteerdenmoetengemakkelijkbereikbaarzijn.

Ankerpunten en het valbeveiligingssysteem moeten voldoen

aandeNENEN517.Ankerpuntenmoetenzijnvervaardigd

vanduurzaammateriaal.Hetankerpuntmoetgeschiktzijn

voor montage in de daarvoor bestemde dakelementen en/

ofdakbeschottenendientdoordeskundigeverwerkerste

wordengemonteerd,conformdeverwerkingsvoorschriften

vandefabrikant.Hetankerpuntmoetgeschiktzijnvoorhet

borgen van één persoon.

Indiengeenspecifiekdoeltreffendankerpuntophetdak

aanwezig is, moet dit worden aangebracht voordat de werk-

zaamheden kunnen beginnen. Hiervoor is medewerking van

de gebouweigenaar nodig. Dit is opgenomen in de RI&E/PVA.

Inhethoofdstukoverdeontwerpfasewordthierop

uitgebreideringegaan.Ingevalvantijdelijkeankerpuntenkan

gedacht worden aan systeem ‘Dakhaas’ o.g.

Deharnasgordelszijnbijvoorkeurmultifunctioneelenookte

gebruiken als gereedschapsgordel.

Bijwerkzaamhedenopeenhellenddakisdekansgrootdat

men achterover valt. Harnasgordels bestemd voor gebruik

ophellendedakenhebbeneenbevestigingspuntopdeborst.

Harnasgordels hebben een brede rugsteun en een heupgordel,

zodat meer bewegingsruimte ontstaat.

Bijhetdekkenvankappensteilerdan600kanbesloten

wordentewerkenaanlijnenineenzitgordelofzitstoel

(vroegerwerdditeenbootsmanstoelgenoemd).

Voorschriftenbijhetwerkenaanlijnenzijn:

• Erisaltijdsprakevaneendragendewerklijneneen

daarvanvolledigonafhankelijkeveiligheidslijn.

• Dedakdekkerisaltijdviaeenspecialeharnasgordelmet

deveiligheidslijnverbonden.

• Dezitgordelofzitstoelismetspeciaalstijg-/

afdaalmechanismeaandewerklijnverbonden.Daarbij

behoorteenzelfblokkeringdieinallesituaties,dusookals

de dakdekker onwel zou worden, vallen voorkomt.

• Deharnasgordelvandedakdekkerismeteenautomatisch

volgendechûte-klemaandeveiligheidslijnverbonden.

• Alle gereedschappen en andere voorwerpen die de

dakdekkeraaneenveiligheidslijnbijzichheeftzijntegen

vallen gezekerd

• WerkenaanlijnenwordtcorrectgeplandenhetBHVplan

wordt hierop aangepast.

Afhankelijkvandeduurvanhetwerkendeergonomiewordt

gezorgdvooreenzitjemetgeschiktevoorzieningen,zoals

eenzitgordelofeenstevigezitstoel,waaraandedakdekkeris

verbonden.

Bijhetwerkenmetindividuelevalbeveiligingwordtcontinu

toezichtgehoudenomeeninmoeilijkhedengeraakte

dakdekker direct hulp te kunnen bieden. De betrokken

werknemerszijnspecifiekvoorhetwerkenaanlijnenende

reddingsproceduresopgeleid.Daarnaastmoetbijhetgebruik

vanlijnenenindividuelevalbeveiligingdeBHVorganisatiezijn

afgestemdophetsnelkunnenbevrijdenvanslachtoffer(s).

3.6 ArbeidsmiddelenIndithoofdstukwordendiversedoordedakdekkersgebruikte

arbeidsmiddelen beschreven met de aandachtspunten.

3.6.1 Verreiker met aangekoppeld werkplatformIndepraktijkwordtgebruikgemaaktvaneenverreiker

metwerkplatform.Dezecombinatiemoetzijnvoorzienvan

eenCE-markering,zodataanwijsbaaraanallewettelijke

basisverplichtingenwordtvoldaan.Hetgebruikvanhet

werkplatformvoorpersonenvervoeristoegestaanonder

deconditiesdieindehandleidingvandeverreikermet

werkplatformwordenvermeld.


3.6.2 Loopbruggen en bordessenDakenmoetenveiligbereikbaarzijn.Insommigesituaties

is dit slechts te realiseren door het dakvlak van binnenuit

veiligbereikbaartemaken.Indiesituatiesmoetopplaatsen

waarvalgevaarbestaateenveiligbordesofloopbrug

zijnaangebracht,voorzienvandoelmatigehekwerkenof

leuningen.Bijhoogtenvanmeerdan7,5meter,enboven

nietbeloopbareconstructiedelen,zoalsstucplafondsenbij

loopbruggen over trekbalken, moeten de loopbruggen 2

leuningen hebben.

3.6.3 Ladders en trappenLaddersentrappenmoetenregelmatig,maarbijvoorkeur

1xperjaar,wordenbeoordeeld.Voorhetbeheerende

beoordelingwordendebeoordelingslijstenenhetsysteemuit

het Handboek Arbeidsmiddelen gebruikt.

Ladders mogen worden gebruikt om een hoogte van maximaal

7,5 meter te overbruggen. Is de hoogte meer dan 7,5 meter,

dan mogen geen ladders worden gebruikt. In dat geval wordt

dehoogteoverbrugdmeteentrappentoren,ofmetmeerdere

ladders,waarbijoptenminsteelke7,5eenrustbordesis

aangebracht.

De opstelhoek van de ladder is tussen 65º en 75º.

Een ladder steekt minimaal 1 meter door boven het

toegangsniveau. Ook een ladder in een dakluik steekt

tenminsteéénmeterdoor.Deladderbomenzijn‘verlengd’of

erzijnspecialehandgrepenaangebrachtomeenveiligeladder

op-enafstapmogelijktemaken.

Alseenladderineendoorgangofopdeopenbarewegmoet

wordenopgesteld,wordtderuimteafgezetzodatdatde

ladder niet omver kan worden gelopen. De bomen van ladders

staanopeenstabiele,stevigeenonbeweeglijkeondergrond

enzijntegenverzakkenenwegglijdengezekerd.

Ladderszijnaandebovenzijdegezekerdtegenwegschuiven.

Laddertorens moeten worden verankerd aan het gebouw

conformdevoorschriftenvandeleverancieren/ofde

tekeningen en berekeningen.

3.6.4 Dakstoelen, bomen, juffersDerietdekkergebruiktspeciaalvoorderietdekkerij

vervaardigdklimmaterieel.Erwordenbijvoorkeuraluminium

dakstoelen gebruikt. Houten dakstoelen worden vanwege het

eigengewichtafgeraden.Dedakstoelenwordenmethaken

vastgezetaanderietlat(bijeentraditioneeldak)ofaande

gaarde(bijeenschroefdak).Ookwordtgebruikgemaaktvan

bomenofjuffers,diemeteenhaakofkettingaanderietlatof

gaarde worden vastgezet.

3.6.5 HefwerktuigenMachinesengereedschappenmoetenvoldoenaandedaaraan

gesteldeeisen.HetHandboekArbeidsmiddelengeeftper

arbeidsmiddeleenspecificatievandezeeisen,aanwijzingen

bijaanschaf,controlelijstentegebruikentijdensdeuitvoering

encontrolelijstenvoorderegelmatigeinspectie.

Hef-enhijswerktuigenmoeteninveelgevallenbediend

wordendooreengecertificeerdmachinistenbeoordeeld

wordendooreenexterne,gecertificeerdeorganisatie.

UitgebreideinformatieistevindenopdewebsitevandeTCVT

(www.tcvt.nl).

3.6.5.1 OpstellingsinspectieHetbeoordelenvandeopstellingvanbijvoorbeeldpannenlift

ofhoogwerkerisnietverplicht,maarwelwenselijk,indiende

opstellingdedoorslaggeeftvoordeveiligewerking.Erwordt

nadeopstellinggecontroleerdofhetarbeidsmiddeljuistis

opgesteld en veilig kan worden gebruikt.

3.6.5.2 Periodieke beoordelingenOm het veilig kunnen werken met een arbeidsmiddel te

waarborgenwordtregelmatig,bijvoorbeeldeenmaalperjaar,

een periodieke beoordeling uitgevoerd zoals is beschreven in

hetHandboekArbeidsmiddelen.Indegebruiksvoorschriften

vandefabrikantisbeschrevenhoevaakdezeperiodieke

beoordelingdientplaatstevinden.‘Uitzonderlijke

gebeurtenissen’zoalseenval,overmatigeslijtage,intensiever

gebruikofgebruikonderbijzondereomstandighedenkunnen

aanleiding geven tot een korter interval.

Hettijdstipvandekeuringenenbeoordelingenmoet

traceerbaarzijnenwordenaangetekendinhetonderhouds-

boek.Daarnaastmoetenerbewijsstukkenophetwerkzijn.

Het is aan te bevelen de beoordeling kenbaar te maken op het

arbeidsmiddel,bijvoorbeelddoormiddelvanstickers.

3.7 Slopen oude dakbedekkingBijrenovatiezijnsloopwerkzaamhedennodig.Desloop,het

verwerkenvandeafkomendematerialenendeaanvoervan

nieuwe dakmaterialen brengt arbeidsintensieve en belastende

werkzaamhedenmee.Hetvrijkomende(sloop)materiaal

wordtgecontroleerdafgevoerd,doorhetaftehijsen,of

stortkokers toe te passen.

3.7.1 StofBijhetverwijderenvandeoudedakbedekkingsmaterialenkomt

stofvrij.Ditstofisirriterendvoorogenenluchtwegen.Hetstof

komtvooralvrijbijverwijderenvanstofengruisvanhetdak,

enbijhetvastslaanvanpanlatten.Bijpannendakenkunnen

restenaanwezigzijnvanvogelnesten.Voorstofmetresten

vanvogelnestenofvogeluitwerpselenkunnenwerknemersdie

daarvoor(over)gevoeligzijn,eenallergischereactiekrijgen.Dat

leidt tot ‘verkoudheids’-klachten en tot benauwdheid.


Bijhetslopenvanoudedakendientmendaarom

adembeschermingmetstoffiltersP2metuitblaasventielte

gebruiken.

3.7.2 AsbestDeopdrachtgever/gebouweigenaarisverantwoordelijkvoor

het inventariseren en melden van de aanwezigheid van asbest

(Arbobesluitartikel2.28.tweedelid,onderdeelb).

Bijhetslopenvandakenmoetmenbedachtzijnopde

aanwezigheidvanasbest.Voorhetverwijderenvan

asbesthoudendematerialen,zoalsgolfplaten,platenof

rookkanalen van asbestcement, moet onder verantwoording

vandeopdrachtgevereersteeninventarisatiegemaakt

wordendooreenasbestinventarisatiebedrijf.Uitdeze

inventarisatievolgtdeverderewerkwijzeenwelke

bedrijvendezewerkzaamhedenmogenuitvoeren.Het

asbestinventarisatiebedrijfbepaaltinwelkeklassehetwerk

valt. Indien het werk in klasse 1 valt, mag het sloopwerk

ondervoorwaardenzelfwordenuitgevoerd.Erdienen

dan beschermende maatregelen te worden genomen. De

werknemersdiedebetreffendewerkzaamhedenverrichten,

moeteneenspecifiekeopleidingmetbetrekkingtothet

werken met asbest hebben gevolgd. De werknemers

worden extra voorgelicht over de gevaren en de te nemen

maatregelen en de werknemers moete in de gelegenheid

gesteldzijneenarbeidsgezondheidskundigonderzoekte

ondergaan alvorens met de werkzaamheden te starten.

Indienhetwerkvaltinklasse2of2amoeteengecertificeerd

asbestsaneringsbedrijfwordeningeschakeld.

(https://www.inspectie-publicaties.nl/veilig-werken-met-asbest/)

VoordestartvaneensaneringdientditbijdeInspectieSZW

aangemeldtezijn.Hetwerkuitrisicoklasse2en2amoet

wordenuitgevoerddoorofondertoezichtvaniemandmet

eencertificaatDTA(deskundigtoezichthouderAsbest).Als

naastdeDTA-gecertificeerdeookanderenasbestsaneren,

moetendezepersonenhetcertificaatDAV(Deskundig

Asbestverwijderaar)hebben.

Naafloopvandesaneringdienteendaartoebevoegd

bedrijfeenvrijgave-metinguittevoeren.Afhankelijkvande

resultatenvandezemetingwordtbeslotenofdelocatiewordt

vrijgegeven.

Bijhetslopenvanleienmoetmenookattentzijnopde

aanwezigheidvanasbesteneenprocedurevolgenzoalsbij

golfplaten.

3.7.3 Veilig verwijderen van dakpannenDeveiligstemethodeishetafvoerenvandakpannenmet

behulpvaneenkraan,verreikeroflift.

Alleenindienhetinzettenvaneenkraan,verreikeroflift

technischnietmogelijkis,ishetwerkenmeteenglijplank

acceptabel.Alsglijplankenwordengebruikt,moetener

maatregelenwordengetroffenomhetgebruikervanzo

veiligmogelijktemaken.Ermoetenhandschoenenworden

gedragen, en er dienen middelen te worden gebruikt om de

dakpannen op te vangen, zoals stootkussens. Ook moeten er

maatregelenwordengetroffenomdevaartvandepannenop

deglijplankafteremmen.

Demaximaledakhellingshoekwaarbijeenglijplankkan

wordengebruiktis50°,endemaximaledaklengteis7meter.

3.7.4 Veilig verwijderen van rietBijdesloopvanouderietendaken,enbijonderhoud

(afkrabbenvandeverweerdebuitenlaag,tussenstoppenvan

nieuwrietenaankloppen)komtstofvrij.

Hetstofishinderlijkenerkunnenmicro-organismen,zoals

schimmels,ofschadelijkestoffenaanwezigzijn.Inademen

vanstofmetschimmelsetc.kantothoestenenbenauwdheid

leiden.Ookkunnenneusbloedingenoptreden.Bijjarenlange

blootstellinglooptmenhetgevaareenchronische(blijvende)

aantastingvandeluchtwegenofdelongenteontwikkelen.

GeadviseerdwordteenhalfgelaatsmaskermetP2filter,

voorzienvaneenuitblaasventieltegebruiken.

Schimmelsgroeiengoedineenvochtige,ofafwisselend

vochtigeendrogeomgeving.Alsersprakeisvan(zichtbare)

schimmelvorming, is ademhalingsbescherming met een P2-

filter/maskermetuitblaasventielnodig.



4 | Uitvoeringsfase, diverse werkzaamheden

HET DAKWERK BESTAAT UIT HET OPPEREN EN AANBRENGEN VAN DE DAKBEDEKKINGSMATERIALEN. HET OPPEREN VAN HET

MATERIAAL EN HET AANBRENGEN ZORGT VOOR LICHAMELIJKE BELASTING, BOVENDIEN BEVINDT DE WERKPLEK ZICH OP HOOGTE

EN IS NIET VLAK.

Naast aanbrengen van nieuw dakbedekkingsmateriaal vindt

ookonderhoudeninspectieplaats.Vooralkleinonderhoud,

zoals stormschade, verdient aandacht door de geringere

mogelijkheidomditgoedvoortebereiden.

Bijhetdakdekkenontstaanvelevormenvanbelastingzoals

valgevaar,gevaarvoorvallendevoorwerpen,uitglijden,

fysiekebelasting,stof,lawaaienklimaatinvloeden.De

bronnenvandezebelastingenkunnennietaltijdafdoende

wordenaangepaktindeontwerpfase.Tijdensdeuitvoering

zullenaanvullendemaatregelennodigzijnenookpersoonlijke

beschermingsmiddelenkunnennodigblijven.

Indithoofdstukwordtingegaanopdeuitvoeringvan

werkzaamheden voor zover de problemen en oplossingen

nietbesprokenzijninhoofdstuk3;Uitvoeringsfase,

werkvoorbereiding.

4.1 Uitzetten, maatvoeren Bijhetmaatvoerenwordt,voorafgaandaanhetopperen,

uitgezetwaardepanlattenenofanderebevestigingen

moeten worden aangebracht, waar sparingen moeten worden

aangebracht,etc.Tijdensdezewerkzaamhedenwordtover

het hellende dak gelopen en moet het valgevaar worden

beheerstdoorhetaanbrengenvancollectievevalbeveiliging.

4.2 Opperen Bijhetopperenophetdaktreedtlichamelijkebelastingop

doorhetdragenenneerzettenvandakbedekkingsmaterialen

enhetlopenoverbijvoorbeelddepanlatten.Ookbijhet

opperentreedtgevaaropvooruitglijdenenvallen.

Eénpersoonmagnietmeerdan25kg.tillen(ongeveer6

‘normale’betonnendakpannen).Tweemensenmogensamen

50kg.tillen.

Dakpanelementen moeten met twee handen worden

gedragen.

Hethandmatigopperenvanrietwordtbeperkttotkleine

werken. In verband met de omvang van de bossen riet worden

ernietmeerdan4bossentegelijkgedragen.

Enkelebelangrijkepuntenbijtillenzijn:

• Tilzoweinigmogelijk,gebruikzoveelmogelijk

hulpmiddelen.

• Tillievertweekeereenenkelezwaregolfplaatdantwee

platentegelijk.

• Garechtvoordelaststaan,tilnooitmetgedraaiderug.

• Houddelastzodichtmogelijktegenhetlichaam,voorkom

reiken.

• Tilrustig,nietmeteenruk.

• Tilzwaardermaterieelmetzijntweeën.

• Kijkuitvoorobstakelsengladdeondergrond.

• Zorgvooreengoedelichamelijkeconditie.

• Volg een cursus ergonomisch werken.

• Wisseltilwerkafmetanderwerkdatniet,ofminder

belastend is voor de rug.

• Gebruik pauzes om te rusten.

• Bespreekproblematischetil-situatiesinhetwerkoverleg.

Waarmogelijkwordtgebruikgemaaktvanhulpmiddelenvoor

het opperen, zoals:

• Hijskraan/(ladder)liften/verreiker.

• Hijscontainers/opperklem/dakpancassettes.

• Steekwagen/ kruiwagen.

Bijhetgebruikvansteigersmoethetleuningwerkintact

blijven.Methetoogophetopperenmetbijvoorbeeldeen

pannenliftofverreikermoeteenveiligelosplaatsworden

gemaakt. Deze losplaats moet worden opgenomen in het

‘werkplan-steigers’.

4.2.1 Gebruik van laddersEenladderinprincipegeenwerkplekmaarbedoeldomvanof

naar een ander niveau te gaan.

Bijhetdragenvanlastenviaeenladderwordtdeladder

altijdmetminstenséénhandvastgehouden(altijddrie

contactpunten).Viadeladderwordengeenmaterialen

verplaatstmeteengewichtvanmeerdan10kg,ofmet

eenonhanteerbaarformaat.Opperengeschiedtinprincipe

mechanisch.

Bijhetop-ofafstappenvaneenladdertreedtvalgevaar

op.Deladderkanzijdelingswegglijden.Hiertegenmoethij

aandebovenzijdezijngeborgd.Deladdermoet1meter

doorsteken boven het te betreden oppervlak en moet aan

deonderzijdezijngezekerdtegenwegglijdenenwegzakken

ditomwegglijdenaandeonderzijdetevoorkomen.Omde

ladder te verankeren en de ladderbomen te laten doorsteken

zijnhulpstukkenverkrijgbaar,zoalseenladderstopperen

eenladderuitstap.Meerinformatieistevindenopwww.

arbovriendelijkehulpmiddelen.nl.

Alleeninuitzonderlijkesituaties,alseenandereoplossing

omtechnischeredennietmogelijkis,magvanafeenladder

wordengewerkt.Ditkanhetgevalzijnbijincidentele

vervangingofreparatieaaneengoot.Meestalisechterook

indiesituatieseenveiligerewerkplekterealiseren,zoals

steigers,endientdattewordengedaan.Werkenvanafeen

ladder is alleen acceptabel indien om technische reden een

veiligere werkplek niet te realiseren is.

4.2.2 Gebruik van hulpmiddelen bij het opperen Omsjouwwerkbijhetopperentebeperkenwordenmiddelen

ingezet,zoalskranenenliften.

Hierbijmoetrekeningwordengehoudenmetdedraagkracht

van de ondergrond op de plek waar het materieel wordt

opgesteldenwaardematerialenwordenopgeslagen.Bijhet

hijsenenheffenmoetengeschiktegereedschappen,zoals

klemmen,wordengebruikt.Bewegendedelendienentezijn

afgeschermd.

De arbeidsmiddelen moeten worden gecontroleerd voordat

ze worden gebruikt. Voor de beoordeling, de reguliere

inspectiesenhetonderhoudwordthetsysteemgebruiktdatis

beschreven in het Handboek Arbeidsmiddelen.

De volgende middelen kunnen worden ingezet (in

afnemende mate van voorkeur):

1. Kraan

Bijhetopperenmeteenkraan,autolaadkraan,ofverreiker

wordthetmateriaalinkleinepakkettenmetspeciale

hijsgereedschappenopgepaktenophetdakvlakgezet.

Dakpannenwordenineendakpannencassettegelegd,en

kunnen meteen over het dakvlak worden verdeeld. Ook

panlattenenbijvoorbeeldzonnepanelenkunnenmeteen

hijskraanophetdakwordengeopperd.

2. Verreiker

Debegaanbaarheidvandebouwplaatsmoetzodanigzijn,dat

eenverreikertotdichtbijhettebedekkenpandkankomen.

Eenverreikerkanookwordengebruiktincombinatiemethef-

enhijsgereedschappen,zoalseenpannenklem.

Hetplatformvandeverreikermagnietwordenbetreden

alsditgehevenis,tenzijditplatforminsamenwerking

metverreikergeschiktis(gemaakt)voorpersonen-

goederenvervoer en hiervoor ook is goedgekeurd. De

verreikermoetdanvanafhetplatformbediendworden.Bij

hetwerkenmeteenverreikermetwerkplatform/kooimoetde

gebruikshandleidingstiptgevolgdworden.

3. Ladderlift

De dakpannen worden op het maaiveld in stapels op het

platformvandeladderliftgelegd.

Delichamelijkebelastingbijhetopperenmetdeladderlift

isongeveerhetzelfdealsdebelastingdieoptreedtbijhet

opperenmetdekraanofautolaadkraan,mitsdeladderliftis

uitgerustmeteenknik,zodathetplatformookoverdenok

heenophetdakkanwordengeplaatst.Bijeenladderliftmet

eendubbeleknikmogelijkheidkunnenookmansardedaken

goed worden bereikt.

Aandachtspuntenbijhetgebruikvandeladderliftzijn:

• Ermoetwordenvoorkomendatbijhetplaatsen

vandeliftleuningwerk(vaneensteigerwerkvloerof

dakrandbeveiliging)moetwordenweggehaald.Zonodig

moeteenliftwordengebruiktmeteendubbeleknik.

Als er leuningwerk wordt weggehaald, mag de ontstane

openingnietgroterzijndannodigisvoorhetpasserenvan

hetplatform.

• Deladderliftmoeteenvoorzieninghebbenomte

voorkomendatmaterialenvanhetplatformvallen.

Materialenmoetenwordengeborgd.

• Er moet een veilige ladderopgang in de directe omgeving

vandeladderliftzijn.

• Deladderliftmagnietwordenbeklommen.

• Eenonbeheerdstaandeladderliftmoetworden

uitgeschakeld(spanningsloosgemaaktennietklimbaar)

zodatonbevoegdendezenietkunnengebruikenof

beklimmen en kinderen er niet mee kunnen gaan spelen.

Liftenenladderliftenmoetenduidelijkzijngemarkeerd,

en er mogen geen mensen onderdoor kunnen lopen. Dit

wordtbereiktdoorhetgebiedronddeliftaftezettenen

ontoegankelijktemaken.

4. Hoogwerker

Hoogwerkers mogen alleen worden bediend door voldoende

onderrichte en geïnstrueerde medewerkers. De hoogwerker

moetwordengebruiktconformdegebruikershandleiding.De

werkbak mag alleen op maaiveldniveau worden betreden en

verlatentenzijindehandleidingandersisbeschreven.


Aandachtspuntenzijnderegelmatigeinspectie,de

draagkracht van de ondergrond, een waterpas opstelling

bijgebruiken,alsdegebruikershandleidingditvoorschrijft,

het gebruik van de stempels. Het verdient aanbeveling de

hoogwerkerconformhetvrijwilligkeuringsschemavande

TCVT te beoordelen en te onderhouden.

5. Bouwlift

Opperenmetdebouwliftvergtvanallemechanische

oppermethodendegrootstelichamelijkebelasting.Het

dakbedekkings materiaal kan slechts tot een beperkt aantal

plaatsenwordengetransporteerdensomszelfsmaartotaan

de goot.

Bijhetopperenmeteenbouwliftmoetdezewordengebruikt

zoals door de leverancier is voorgeschreven in de handleiding.

Ermoetrekeningwordengehoudenmetderegelmatige

beoordeling, de opstellingsplaats, de verankering, het

geslotenplatform,endecontroleopdebouwplaats(zieook

hetHandboekArbeidsmiddelen).

Indienpanlattenmetdebouwliftwordengetransporteerd,

moetditveiliggebeurenendienenervoorzieningentezijn

getroffen,zodatdelattenbijvoorbeeldnietuitsteken,of

kunnen vallen.

4.3 Plaatsen van de werkvoorraadBijmechanischopperenkunnendematerialentotdichtbijde

verwerkingsplek op het dakvlak worden getransporteerd.

Bijhetopperenmeteenkraan,autolaadkraan(hydraulische

kraanmeteenknikbaregiek),ofverreikerwordthetmateriaal

inpakkettenophetdakvlakgezet.Vervolgenswordenzemet

dehandoverhetdakverdeeld,ofmethulpmiddelen,zoals

dakstoel,dakbakofdakzak.Opbrededakenkunnen,indiende

panlatconstructiesterkgenoegis,daklorrieswordengebruikt.

Dakpannen kunnen ook over het dakvlak worden verdeeld

meteendakpannencassette.Ditiseenlangebakdieinvakken

is verdeeld, met een beveiliging tegen het uit balans raken en

een beveiliging tegen het uitvallen van pannen. De dakpannen

wordeninafgemetenbosjesoverhetdakverdeeld,zodater

nietmetpannenhoefttewordengelopen.Decassettemoet

zolangzijndathijbijsteunenophetdakaltijdopeengording

steunt(>3meterlang).

Hetnadeelvandezewijzevanmechanischopperenisdatde

werkzaamhedeneenzijdig(monotoon)kunnenworden.

Voorhetgebruikvandedakpannencassettemoetdekraan

eengeschikteophanging,hijsjukofevenaarhebben,die

instellingopdejuistedakhoekmogelijkmaakt.

4.4 Op maat maken, leggen en vastzetten van materialen

Indezeparagraafwordtingegaanophetzoveelmogelijk

vermijdenvanlichamelijkebelastingenhetvoorkomenvan

blootstellingaanstof,geluidentrillingen.Naeenalgemeen

gedeelte wordt het bewerken van de verschillende soorten

dakbedekkingen besproken.

Teneindestofzoveelmogelijktevoorkomenwordtinhet

ontwerp rekening gehouden met de maten van de materialen.

Indien men hierin niet is geslaagd wordt er:

• gekniptwaarbij;

- niet geknipt wordt op het dak;

- gewerkt wordt met twee personen, een op het

dak om de maat te bepalen en één op een vlakke

vloer(maaiveld,steigero.g.)omineenacceptabele

werkhouding te knippen;

• Indien niet geknipt kan worden, wordt gezaagd met water

waarbij;

- niet gezaagd wordt op het dak;

- er wordt gewerkt met twee personen, een op het

dakomdemaattebepalenenéénaandezaagtafel

opeenvlakkewerkvloeropgesteld.Metoogopde

stofbeperkingwordtafgezogengezaagd,eventueel

nat.Deslurrywordtafgevoerd.

4.4.1 Het gebruik van handgereedschapHandgereedschapdientregelmatigtewordenbeoordeeld

op de veilige werking. Elektrisch gereedschap moet hierop

jaarlijkswordenbeoordeeld,Voordebeoordelingenkanhet

Handboek Arbeidsmiddelen worden gebruikt.

Gereedschappen, machines en overige hulpmiddelen worden

gebruiktinovereenstemmingmetdedoordefabrikant

opgesteldegebruiksaanwijzing.Zewordenalleengebruikt

waarvoorzebedoeldengeschiktzijn.

Het is aan te raden een stabiele ondergrond te kiezen en

hetwerkstukvasttezetten.Ophetdakishetgemakkelijker

en veiliger om te werken met accu-aangedreven machines,

omdatdezegeenslangenofsnoerenhebben.

4.4.2 Stof Bijwerkzaamhedenalszagen,slijpenenfrezenkomtveelstof

vrij.Bijdezebewerkingenmoeteneenveiligheidsbrilenindien

nodig,eenstofmasker(P2ofP3,ziedetekstdelenbijde

verschillendedakbedekkingsmaterialen)wordengedragen.

Indien,inuitzonderlijkesituaties,voorhetzagen,slijpen

enfrezenmaterieelzonderstofbeperkendemaatregelen

wordtgebruikt(afzuigingofwatertoevoer),moetenookalle

personen in een straal van 5 meter rond de werkplek een

stofmaskerP2ofP3dragen.


Aanbevelingen:

• Hetwerkwordtzoingedeelddatstofvormingzoveel

mogelijkwordtbeperktendatzominmogelijk

werknemers worden blootgesteld.

• Het bewerken van dakbedekkingsmateriaal vindt op een

stabiele ondergrond plaats.

• Stofwordtzoveelmogelijkverwijderddoorstofzuigenen

zominmogelijkdoorvegen.

• Alsertochwordtgeveegd,moethetstofeerstworden

bevochtigd.

• In het werkoverleg wordt aandacht besteed aan de

gevarenvanstof.

• Voorwerknemersmetklachtenoverbenauwdheidof

‘verkoudheid’ samenhangend met het werk, wordt

gezochtnaaranderetaken,ofnaareenanderwijzevan

uitvoeringvantaken,waarbijdeklachtennietmeer

optreden. In deze gevallen is het raadzaam de arbodienst

in te schakelen.

4.4.3 Houtverduurzaming Bijhetbewerkenvangeïmpregneerdhoutdientmenerop

telettendathetimpregneermiddelvoldoendeisgefixeerd.

DithoutisvoorzienvaneenKOMO-keur.Bijbewerkingiseen

P2-stoffiltermetuitblaasventielnoodzakelijk.Hetmechanisch

zagen van gewolmaniseerd hout moet gebeuren met een

volgelaatsmaskermetP3filter(ziePISA).

Inhetaanwezigehoutenookinhetdaaropaanwezigestof

kunnenrestenvanhoutconserveermiddelenaanwezigzijn.

Hetbetreftdanmogelijkookmiddelendieinhetverleden

werden toegepast, maar die inmiddels niet meer mogen

worden gebruikt.

4.4.4 AsbestOokkunnenasbestrestenaanwezigzijn,alserplaten

ofrookkanalenvanasbestcementophetdakaanwezig

zijngeweest.Indezegevallenmoetdeopdrachtgeverof

gebouweigenaareersteeninventarisatie(laten)makendoor

eenasbestinventarisatiebedrijf.Ditbedrijfbepaaltvoorde

werkzaamheden de risicoklasse. Indien het werk in klasse

1valt,maghetsloopwerkonderstriktevoorwaardenzelf

worden uitgevoerd. Er dienen dan beschermende maatregelen

tewordengenomen.Dewerknemersdiedebetreffende

werkzaamhedenverrichten,moeteneenspecifiekeopleiding

met betrekking tot het werken met asbest hebben gevolgd.

De werknemers worden extra voorgelicht over de gevaren en

de te nemen maatregelen. De werknemers moeten in staat

wordengesteldeenspecifiekarbeidsgezondheidskundig

onderzoek te ondergaan.

Indienhetwerkvaltinklasse2of2amoeteengecertificeerd

asbestsaneringsbedrijfwordeningeschakeld.

VoordestartvaneensaneringdientditbijdeInspectie

SZWaangemeldtezijn.Hetwerkuitrisicoklasse2en

2amoetwordenuitgevoerddooreengecertificeerd

asbestverwijderingsbedrijfenondertoezichtvaniemandmet

eencertificaatDTA(deskundigtoezichthouderAsbest).Als

naastdeDTA-gecertificeerdenookanderenasbestsaneren,

moetendezepersonenhetcertificaatDAV(deskundigasbest

verwijderaar)hebben.

Naafloopvandesaneringdienteendaartoebevoegdbedrijf

eenvrijgaven-metinguittevoeren.Afhankelijkvande

resultatenvandezemetingwordtbeslotenofdelocatiewordt

vrijgegeven.

4.4.5 Geluid en trillingenBijhetgebruikvandeslijptol,boormachine,elektrischezaag

ensteenzaag,schiethamers,nietmachines,spijkerpistolen,

slijp-enfreesmachinesenbijhetgebruikvandeleihamer

komen hoge geluidsniveaus voor en moet gehoorbescherming

worden gedragen.

Voor gehoorbescherming gelden de volgende regels:

• Alsdeblootstellingaanlawaaihogerisdan80dB(A)ofals

depiekgeluidsdrukhogerisdan112Pawordeneffectieve

individuele gehoorbeschermers ter beschikking gesteld

door de werkgever.

• Alshetniveauboven85dBis(ofdepiekgeluidsdruk

hogerisdan140Pa)moetenerextrageluiddempende

maatregelen worden genomen aan de bron. In een straal

van 5 meter rond de werkplek moet gehoorbescherming

(otoplastiekenofoorkappen)wordengedragen.

Vanaf85dBzijndewerknemerswettelijkverplicht

gehoorbescherming te dragen.

Eengoedemaatvoeringtijdenshetontwerpende

werkvoorbereiding voorkomt lawaaiige bewerkingen op

dewerkplek.Bijdeaanschafvanapparatuurwordentypes

gekozendiezijnvoorzienvangeluidsdemping.

Ookzorgendeslijptol,elektrischezaag,boormachine,

elektrischeschroevendraaier,niet-enspijkerpistolenen

schiethamer voor handen armtrillingen. Deze kunnen

leidentotgezondheidseffectenzoals‘dodevingers’en

gewrichtsaandoeningen.

Bijdeaanschafvanapparatuurwordtgekozenvoortypesdie

zijnvoorzienvantrillingsdemping(zieaandachtspuntenlijst

inHandboekArbeidsmiddelen).Hetisraadzaamperpersoon

niet langer dan twee uur per dag met dit soort apparatuur te

werken.Zonodigwisselenmedewerkerselkaaraf.


4.5 Dakpannen verwerken en bewerkenBijhetbewerken(opmaatmaken)vandakpannen,komtveel

stofvrijentredenhogegeluidsniveau’sop.

4.5.1 Lichamelijke belastingBijhetsorterenenneerleggenvandakpannentreedt

lichamelijkebelastingopdoortillenenhetwerkenineen

gebogenhouding.Dedakwerkerstaatopdepanlatten;dit

geeftextrabelastingvoorbenenenvoeten.

Bijhetzagen/slijpen/borenindakpannenwordtmetgebogen

rompgewerkt.Ookditzorgtvoorlichamelijkebelasting.

Hetuitvoerenvandewerkzaamhedenophetmaaiveldof

de steigervloer neemt veel van de problemen weg. Door de

werkzaamhedenaftewisselenwordennadeligeeffecten

geminimaliseerd.

4.5.2 KwartsstofPannenzijngemaaktvankwartshoudendmateriaal.Fijn

kwartsbevattendstofkandelongenaantastenenlongkanker

veroorzaken.Bijdemeestewerkzaamhedenophetdakisde

concentratiekwartsstoflaag,dochbijhetzagen(zonderwater-

toevoer)ofdoorslijpenontstaankortdurendconcentraties

diedegrenswaardeoverschrijden.Vooralbijingewikkelde

dakvormen kan de daggemiddelde grenswaarde ver worden

overschreden.

Hetbewerkenvandakpannenmoetdaaromzoveelmogelijk

worden voorkomen. Door in het ontwerp en de werk voor-

bereidingrekeningtehoudenmetdepannenmaat.Inbijvoor-

beelddehulpstukkenvoorpannendaken(vorsten,gevel-en

chaperonpannen)behorenvoorgeboordeschroefgaten

aanwezigtezijn.

Alsdakpannenmoetenwordenbewerkt,wordtbijvoorkeur

geknipt(eerstekeus)ofnatgezaagdmeteenstationair

opgesteldeslijper(tweedekeus)engatengroterdan50mmnat

geboord,zodathetontstaanvanstofwordtvoorkomen.Indien

voorgaandestofarmebewerkingenomtechnischeredenniet

mogelijkzijnishetacceptabelomtezagenofteborenmet

stofafzuigingeneenstofmasker(derdekeus).

Ookbijhetnatbewerkeniseenstofmaskernodig.Bijhetnat

bewerkenmoetdeslurrywordenafgevoerd.

Het op maat maken en bewerken gebeurt op een stabiele

werkplek,desteigervoerofhetmaaiveld.Ophetdakwordt

demaatbepaaldenophetmaaiveldofdesteigervloerwordt

geknipt.Alshetomtechnischeredenenofuitveiligheids-

overwegingennietmogelijkisdedakpannenteknippenofte

bewerkenonderafzuiging/watertoevoer,moetenstofmaskers

(P3metuitblaasventiel)wordengedragen.

Dewerkzaamhedenmoetenzoveelmogelijkophet

maaiveld worden uitgevoerd. Als het niet anders kan dan de

werkzaamheden op het dak uit te voeren, moet minimaal

een P2 masker worden gebruikt. Dit biedt onvoldoende

beschermingtegenkwartsstof.MaarmeteenP3maskerop

wordt het zicht beperkt waardoor het valgevaar groter wordt.

Vermijddaaromhetbewerkenvanpannenophetdak.

Ontwikkelingen die ertoe kunnen leiden dat pannen op een

andere,stofarmewijzeopmaatkunnenwordengemaakt,

zullenwordengestimuleerd.

4.5.3 Geluid en trillingenBijhetgebruikvangereedschappenalsslijptol,

boormachine, elektrische zaag en steenzaag, schiethamers,

nietmachines,spijkerpistolen,slijp-enfreesmachineswordt

gehoorbescherming gedragen.

Bijhetgebruikvanslijptol,elektrischezaag,boormachine,


schiethamerkunnenschadelijketrillingenoptreden.Het

is raadzaam niet langer dan per persoon twee uur per dag

met dit soort apparatuur te werken. Zo nodig wisselen

medewerkerselkaaraf.

4.6 Dakpanelementen bewerken

4.6.1 Lichamelijke belastingBijhetzagen/slijpen/boreningolfplatenofmetalendakpan-

elementen wordt met gebogen romp gewerkt. Dit zorgt voor

lichamelijkebelasting.Doordewerkzaamhedenaftewisselen

wordennadeligeeffectengeminimaliseerd.

Metbehulpvaneenpneumatischeofelektrischekniptang

en buigmachine kan het knippen en buigen van metalen

dakpanelementenwordenvergemakkelijkt.Ookbijhet

knippen/zageningolfplatenkaneenelektrischeknipschaar

wordengebruikt.Delichamelijkebelastingwordtdan

veroorzaakt door een gebogen romp en het duwen.

4.6.2 StofBijbewerkingenvansteenachtigematerialenkomtstofvrij.De

gevarenenmaatregelenzijnidentiekaandievanpannenenleien.

4.6.3 Geluid en trillingenBijhetgebruikvanslijptol,boormachine,elektrischezaagen

steenzaag,schiethamers,nietmachines,spijkerpistolen,slijp-

enfreesmachineswordtgehoorbescherminggedragen.




is raadzaam per persoon niet langer dan twee uur per dag




4.7 Leien bewerken

4.7.1 VerwondingLeienwordenopmaatgehakt,gekniptofgeslepen.Bijhet

leggen van leien is er gevaar voor verwonding door de scherpe

leienzelfendoorhetwegspringenvansplinterstijdens

hetopmaathakken.Bijdezewerkzaamhedenmoeteneen

veiligheidsbril en handschoenen worden gedragen.

4.7.2 KwartsstofLeienbestaanuitkwartshoudendmateriaal.Fijnkwarts-

bevattendstofkandelongenaantastenenlongkanker

veroorzaken.Bijdemeestehandmatigewerkzaamheden

ophetdakisdeconcentratiekwartsstoflaag.Bijhetzagen

(zonderwatertoevoer)ofdoorslijpenontstaanconcentraties

diedegrens¬waardeoverschrijden.Vooralbijingewikkelde

dakvormen zal de daggemiddelde grenswaarde ver worden

overschreden(zieookbijhetbewerkenvanpannen).

Leien worden op maat gemaakt met een leihamer en

brugijzer,lei-ofknabbelscharenofmeteenkrasmes,inplaats

vanmeteenslijptol.

Alsditnietmogelijkis,moeteensteen-ofpannenzaag

metwatertoevoer,ofeenslijptolmetstofafzuigingworden

gebruiktenmoeteenP3volgelaatsmaskermetuitblaasventiel

worden gedragen.

Dewerkzaamhedenmoetenzoveelmogelijkopdebegane

grond worden uitgevoerd. Als het niet anders kan dan de

werkzaamheden op het dak uit te voeren, moet een P2

masker worden gebruikt. Dit biedt onvoldoende bescherming

tegenkwartsstof,maaromdatmenmeteenP3maskerop

beperktzichtheeft,wordthetvalgevaargroterenmoeteen

afweginggemaaktworden.

4.7.3 Geluid en trillingenBijhetgebruikvanslijptol,boormachine,elektrischezaag

ensteenzaag,schiethamers,nietmachines,spijkerpistolen,

slijp-enfreesmachinesenleihamerwordtgehoorbescherming

gedragen.




is raadzaam per persoon niet langer dan twee uur per dag



4.8 Riet bewerkenIndithoofdstukwordendeaandachtspuntendierelevant

zijnbijhetrietdekkenbeschrevenvoorzoverdezenogniet

voldoendeindeanderehoofdstukkenaandeordezijngeweest.

4.8.1 Lichamelijke belastingBijhetrietdekkentreedtlichamelijkebelastingopbijhet

uitrollen, kloppen, en vastbinden van het riet. De werk-

zaamhedenvindenplaatsopeenrelatiefgladde,niethorizontale

ondergrond.Menwerktmetgebogenrugenarm,gedraaide

knie en enkel, en staat langdurig op de voorvoet. Er wordt

bijvoorkeurgebruikgemaaktvanaluminiumdakstoelenmet

kniebescherming. Een stabiele werkhouding is van groot belang.

Hetgebruikvanhetzetjevindtvoornamelijkplaatsbijhet

binden en het aandrukken van de gaarde van de eerste en de

laatste laag van het rieten dak. Een goed ergonomisch ontwerp

vanhetzetjeisvangrootbelangomblessurestevoorkomen.

Bijhetaankloppenvandepasgelegdelaagrietenhet

afkloppenvanhetrietendakbijdeafwerking,ontstaat

lichamelijkebelastingdoorrepeterendwerk.Afwisselingvan

de werkzaamheden verdient daarom aanbeveling.

4.8.2 VerwondingBijhetopmaatmakenvanhetrietenhetvastzettenwordt

scherpgereedschapenrvs-draadgebruikt.Omdatdaarbij

verwondingenkunnenoptreden,moetenbijdezewerkzaam-

heden handschoenen en een veiligheidsbril worden gedragen.

4.8.3 KwartsstofDeafdekpannen(rietvorsten)wordenopmaatgemaakt

meteenslijptol.Dezebewerkinggebeurtbijvoorkeurop

debeganegrondenondertoevoervanwater(eerstekeus

stationairopgesteldeslijptafel),tweedekeusiseensteenzaag

metwatertoevoerof,derdekeus,slijpenmetstofafzuiging.

Indieneenslijptolmetwatertoevoerofstofafzuiging

wordtgebruikt,wordtadembescherming(P3maskermet

uitblaasventiel)gedragen.

Dewerkzaamhedenmoetenzoveelmogelijkopdebegane

grond worden uitgevoerd. Als het niet anders kan dan de

werkzaamheden op het dak uit te voeren, moet een P2

masker worden gebruikt. Dit biedt onvoldoende bescherming

tegenkwartsstof,maaromdatmenmeteenP3maskerop

beperktzichtheeft,wordthetvalgevaargroterenmoeteen

afweginggemaaktworden.

4.8.4 Geluid en trillingenVoorhetafzagenvanhetrietbijdenokwordtsoms

eenmotorkettingzaaggebruikt.Bijhetwerkenmetde

motorkettingzaagmoetbeschermendekleding,helm,

gelaatscherm en gehoorbescherming worden gedragen. Er

dienteenstabielewerkpositietewordeningenomenom

ongelukkenteminimaliseren.Omdateenstabielepositielastig

realiseerbaaris,moethetwerkenmeteenmotorkettingzaag

op het dak worden voorkomen. Aanbevolen wordt om in deze

situatiezoveelmogelijkzaagwerktedoenmeteenreciprozaag.


Bijhetgebruikvanslijptol,boormachine,elektrischezaagen

steenzaag,schiethamers,nietmachines,spijkerpistolen,slijp-en

freesmachineswordtgehoorbescherminggedragen.



schiethamerkunnenschadelijketrillingenoptreden.Hetis

raadzaam per persoon niet langer dan twee uur per dag met

dit soort apparatuur te werken. Zonodig wisselen medewerkers

elkaaraf.

4.8.5 SchimmelsIndienerbijouderietendakensprakeisvanschimmelvorming

isademhalingsbeschermingmeteenP2-filter/maskermet

uitblaasventielnodig.

De belangrijkste aandachtspunten en maatregelen op een rijtje

Gevaar Activiteit Maatregel

Verwonding door wegspringende voorwerpen Leienopmaakthakken,knippenofslijpen Veiligheidsbril

Verwonding door scherp gereedschap en draad

Rietopmaatmakenenvastzetten Handschoenen, veiligheidsbril

Lichamelijkebelasting Sorteren en leggen van dakpannen

Bewerken van dakpannen en dakpanelementen

Uitrollen, kloppen, en vastbinden van het riet

Werkzaamhedenafwisselen

Pneumatische/elektrischekniptang,buigmachine

Aluminium dakstoelen met kniebescherming, ergonomischontwerpzetje,afwisselingvanwerkzaamheden

Geluid Gebruikvanslijptol,boormachine,elektrische zaag en steenzaag, schiethamers, nietmachines,spijkerpistolen,slijp-enfreesmachinesenleihamer

Gehoorbescherming

Trillingen Slijptol,elektrischezaag,boormachine,elektrische schroevendraaier, niet- en spijkerpistolenenschiethamer

Werkzaamhedenafwisselen

Stof Zagen,slijpenenboren Veiligheidsbril

Kwartsstof Zagen,slijpenenborenvanpannenenleien Slijpschijf/Zaagmetwatertoevoer.Slijptolmetstofafzuiging.P3volgelaatmaskermetuitblaasventiel

Asbest Aanwezigheidvanplatenofrookkanalenvanasbestcement

Latenverwijderendoorgecertificeerdasbestverwijderaar

Schimmels Oude rieten daken P2maskermetuitblaasventiel

4.9 Specifieke hulpmiddelenOm goed en veilig op een hellend dak te kunnen werken is

een horizontaal werkvlak nodig. Hiermee kan ook worden

voorkomendatgereedschapofmaterialennaarbeneden

vallen.Eenemmermeteentouwaaneenhaak(om

achtereenlattehangen)iseeneenvoudigalternatiefom

gereedschap in te leggen.

Inallegevalleniseendeugdelijkecollectievebeveiliging

aanwezig en een werkvloer ter hoogte van de dakvoet.

4.9.1 DakstoelDerietdekkergebruiktspeciaalvoorderietdekkerijvervaardigd

klimmaterieel, zoals dakstoelen die met haken worden vastgezet

aanderietlat(traditioneeldak)ofgaarde(schroefdak).

4.9.2 DakzakDedakzakhangtaanenkelelattenenkanwordengebruikt

voorhetverzamelenvanafval.

4.9.3 Daklorrie en dakbakDe daklorrie is een horizontaal vlak dat ook horizontaal over

hetdakkanrijdenbijhetopperenvanpannen.Dedaklorrie

kanalleenwordengebruiktbijhetleggenvandakpannenop

brede daken. De dakbak is een lorrie met randopbouw.


4.9.4 DaksteigerDedaksteigerbestaatuittweeofmeerdakstoelenmeteen

steigerbrug daartussen, voorzien van een dubbele leuning.

Er bestaat ook een in hellingshoek verstelbare daksteiger, die

metwielenbeweegbaaris.Desteigerkanvanafdelaagste

positieofvanafhetwerkbordesomhoogwordengebracht.De

daksteigerwordtvoornamelijkgebruiktbijhetleidekken.

Leidekkers gebruiken meestal een steiger die bestaat uit

dakstoelen met borstels, waarover een plank is gelegd. De

dakstoelen worden met touwen en haken aan de daknok

vastgemaakt en kunnen hoger worden opgetrokken naarmate

het werk vordert.

Dakstoelenendaksteigersmoetenhorizontaalinstelbaarzijn

opelkedakhelling.Zemoetenzijnuitgevoerdinlichtgewicht

materialen en handgrepen hebben om het verplaatsen te

vergemakkelijken.Daarnaastdienenzetezijnvoorzienvan

eensysteemomzeinhoogteteverstellenvanafdegoot.

4.9.5 Kleine hangsteiger en zitgordelBijwerkenopgrotehoogten,zoalstorenspitsen,wordteen

kleine hangsteiger gebruikt en wordt individuele valbeveiliging

gedragen. Als het niet anders kan, kan er worden gewerkt met

eenzitgordelofzitstoel(bootsmanstoel).

Meerinformatieistevindenop

www.arbovriendelijkehulpmiddelen.nl.

4.9.6 DakladdersVoorhetwerkenophetdakzijnspecialedakladders

ontworpen.Dakladderswordengebruiktbijhet(uit)lopen

opeenhellenddakenbijhetdakdekken.Metbehulpvande

dakladder kan er veiliger op het dak worden gelopen en kan er

in een betere werkhouding worden gewerkt.

Ookvoorreparatiewerkoprietendakenwordteendakladder

gebruikt.

Dakladderswordenalleengebruiktbijwerkzaamheden

die maximaal 1 uur aaneengesloten duren en indien het

werkopeenafstandvanminderdan1metervandeladder

plaatsvindt.Bijhetwerkenopeendakladdermoetenbeide

voeten op de ladder worden gehouden.

Hierbijiseendeugdelijkecollectievevalbeveiligingaanwezig,

oferwordtgewerktmetindividuelevalbeveiliging.Indatgeval

moetdedakdekkerapartzijngeborgdaaneenankerpunt.

Dakladdersmoetenstevigzijn,vanlichtgewichtmateriaalzijn

gemaakt en mogen geen scherpe kanten hebben. Enigszins

gebogen treden hebben de voorkeur; deze geven de voeten

van de dakdekker meer steun, omdat er meer ruimte is voor

de voorvoet.

Dedakladderisgeborgdaanhakendieoverdenokreiken,of

aaneendeugdelijkankerpuntdatvoldoetaanNENEN517.

Alleenindiendegootconstructiedittoelaat,kandedakladder

aan de dakvoet in de goot worden geplaatst.

Naasthoutendakladderszijnerookladdersverkrijgbaarin

rubber uitvoering; deze nemen de vorm van de ondergrond

aan.

4.9.7 De kantelbare platenwagenGolfplatenkunnengemakkelijkwordengetransporteerd

met behulp van een kantelbare platenwagen. Ook kunnen

ze in een horizontale stand worden gedraaid om de plaat

gemakkelijkertekunnenverzagen.Deplatenwagenis

uitgerust met twee grote luchtbanden om transport op een

ongelijkeondergrondmogelijktemaken.Alsdeplatenwagen

alswerktafelwordtgebruikt,kunnenextrapotenworden

uitgeklapt.Zieookwww.arbovriendelijkehulpmiddelen.nl

4.10 Afwerken en aanwerkenBijdeafwerkinggaathetomonderanderehetaanbrengen

van dakramen, dakdoorvoeren, goten, schoorstenen,

vorsten en gevelpannen, etc. Hier is vooral de bewerking

arbeidsintensief.Doordatdezeplaatsennietaltijdgemakkelijk

bereikbaarzijn,moeterwordengewerktineenbelastende

houding.

Bijdakwerkzaamhedenwordtsomsgewerktmetlooden

metzink.Bijdezewerkzaamhedenmoetenhandschoenen

wordengedragen.Bijdeafwerkingvandakkapellenworden

loodslabbenaangebracht.Bijbewerkingenzoalsknippen

ensnijdenontstaatgeengezondheidsrisico.Bijsolderen

kanechtervoordegezondheidschadelijkedampworden

ingeademd. Dit uit zich door tranende ogen en geprikkelde

luchtwegen.Contactmetdeafkomendedampenmoet

wordenvermedendoorbijvoorbeeldbovendewindte

werken.Huidcontactmetloodmoetwordenvermedenenbij

hetwerkenmetloodispersoonlijkehygiënevangrootbelang.

Wasregelmatigdehanden,nietroken,nietetenendrinken

tijdenshetwerkennietetenendrinkenmetongewassen

handen.

Bijhetaanbrengenvanafdekpannen(rietvorsten)oprieten

dakenenbijschoorstenenwordtmetspeciegewerkt.Het

dragenvanvloeistofdichteneopreenhandschoenenis

noodzakelijkomhuidaandoeningentevoorkomen.

4.11 Wegnemen voorzieningenHet wegnemen van de voorzieningen moet gecoördineerd

enplanmatiggebeuren.Bijhetwegnementredendezelfde

gevarenopalsbijhetplaatsenvandevoorzieningen.



5 | Specifieke afspraken

IN HET KADER VAN DIT A-BLAD HEBBEN DE PARTIJEN EEN AANTAL AFSPRAKEN GEMAAKT, OMDAT HIERMEE EEN HOGER NIVEAU

VAN BESCHERMING KAN WORDEN BEREIKT. OOK ZIJN ER AFSPRAKEN GEMAAKT OM ZAKEN TE VERDUIDELIJKEN, DOOR EEN

STRAKKERE INTERPRETATIE TE GEVEN. IN DIT HOOFDSTUK ZIJN DE MEEST OPVALLENDE AFSPRAKEN OPGESOMD.

5.1 Kortdurende werkzaamhedenKortdurendewerkzaamhedenzijnwerkzaamhedendie

per woning en per dakvlak minder dan 3 manuren in

beslagnemen.Kortdurendewerkzaamhedenzijnunieke

werkzaamhedenopeenproject(dwzkomeneenmaal

voor).Alleenalsaandezeconditieswordtvoldaanenerzijn

technischebelemmeringenomopeenanderewijzeeenveilig

werkvloer te realiseren, mag overwogen worden om met

individuele beveiliging te werken.

Een andere vorm van een veilige werkvloer is een

triangelbrug,werkenmeteenhoogwerkermetwerkbakof

werkkooi.








5.2 Voorzieningen op het dakOphellendedakenmoetenaltijdvoorzieningenzijn

aangebrachtomaangelijndtekunnenwerken,tenzijer

eeneffectievecollectievebeveiligingaanwezigis.Aanlijnen

dient te gebeuren aan een goedgekeurd veiligheidssysteem

(datvoldoetaanNENEN517).Deperiodiekebeoordeling

dienttegeschiedenvolgensdevoorschriftenvande

leverancier/fabrikant.Degebouweigenaar/beheerdertoont

debewijsstukkenhiervanaandeuitvoerendepartij,voorde

aanvangvanhetwerk(zieook2.5.1).

Debedrijfstakspantzichinomdezevoorzieningentelaten

aanbrengenopeenzodanigewijzedatdezezichtbaarzijnen

veiligdirectbruikbaartemakenzijn.

5.3 Steiger-eisenDeafstandvaneensteigervloertoteenaansluitendvlakmag

nietgroterzijndan150mm.Inincidentelegevallen,zoals

tenbehoevevanhetbevoorraden,magdezeafstandtijdelijk

worden vergroot naar 300 mm. Als de goot is weggehaald,

ofnognietaanwezigis,moethetgattussensteigervloer

engevelwordengedichtmetbijvoorbeeldconsoles.Als

dat om technische redenen niet haalbaar is, dan wordt een

binnenleuninggeplaatst,ofopeenanderemaniervoorzienin

het beheersen van het valgevaar.

5.4 Ladders en trappenLaddersentrappenwordenregelmatig,dochbijvoorkeur1

keerperjaar,beoordeeld.Voorhetbeheerendebeoordeling

wordendebeoordelingslijstenenhetsysteemuithet

HandboekArbeidsmiddelengebruikt(zieook3.5.2).

Ladders mogen worden gebruikt om een hoogte van maximaal

7,5 meter te overbruggen. Is de hoogte meer dan 7,5 meter,

dan mogen geen ladders worden gebruikt. In dat geval wordt

dehoogteoverbrugdmeteentrappentoren,ofmetmeerdere

ladders,waarbijoptenminsteelke7,5eenrustbordesis

aangebracht(zieook3.5.2).

5.5 AsbestSloopwerk met asbesthoudende materialen mogen in

principenietdoordedakdekkerzelfwordenuitgevoerd.

Uitzondering hierop is het werk dat in klasse 1 valt. Er dienen

dan beschermende maatregelen te worden genomen. De

werknemers die de werkzaamheden verrichten moeten een

specifiekeopleidingmetbetrekkingtothetwerkenmetasbest

hebben gevolgd. De werknemers worden extra voorgelicht

over de gevaren en de te nemen maatregelen.

Overigensmoetdeklasseindelingdooreengecertificeerd

bedrijfopbasisvaneenanalysewordenvastgesteld.Ditiseen

verantwoordelijkheidvandeopdrachtgever/gebouweigenaar.

5.6 Kranen en liftenEr moet rekening worden gehouden met de draagkracht

van de ondergrond op de plek waar het materieel wordt

opgesteldenwaardematerialenwordenopgeslagen.Bij

hethijsenenheffenmoetengeschiktegereedschappen,

zoals klemmen worden gebruikt. Bewegende delen dienen

tezijnafgeschermd.Dearbeidsmiddelenmoetenworden

gecontroleerd voordat ze worden gebruikt. Voor de

beoordeling,dereguliereinspectiesenhetonderhoudwordt

het systeem gebruikt dat is beschreven in het Handboek

ArbeidsmiddelenofvolgensderichtlijnenvandeTCVT.

5.7 Bewerken van dakpannen, leien en rietvorsten

Veelbouwmaterialenzoalspannen,leienenvorstenzijn

gemaaktvankwartshoudendmateriaal.Fijnkwartsbevattend

stoftastdelongenaanenveroorzaaktbijvoorbeeld

longkanker.Bijdemeestewerkzaamhedenophetdak

isdeconcentratiekwartsstoflaagdochbijhetzagen

(zonderwatertoevoer)ofdoorslijpenontstaankortdurend

concentratiesdiedegrenswaardeoverschrijden.Vooralbij

ingewikkelde dakvormen kan de daggemiddelde grenswaarde

ver worden overschreden.

Het bewerken van dakpannen moet daarom zo veel

mogelijkwordenvoorkomen.Doorinhetontwerpende

werkvoorbereiding rekening te houden met de pannenmaat.

Inbijvoorbeelddehulpstukkenvoorpannendaken(vorsten,

gevel-enchaperonpannen)behorenvoorgeboorde

schroefgatenaanwezigtezijn.

Alsdakpannenmoetenwordenbewerkt,wordtbijvoorkeur

geknipt(eerstekeus)ofnatgezaagdmeteenstationair

opgesteldeslijper(tweedekeus)engatengroterdan50mm

natgeboord,zodathetontstaanvanstofwordtvoorkomen.

Indienvoorgaandestofarmebewerkingenomtechnische

redennietmogelijkzijnishetacceptabelom(derdekeus)te

zagenofteborenmetstofafzuigingeneenstofmasker.

Ookbijhetnatbewerkeniseenstofmaskernodig.Bijhetnat

bewerkenmoetdeslurrywordenafgevoerd.

Het op maat maken en bewerken gebeurt op een stabiele

werkplek,desteigervoerofhetmaaiveld.Ophetdakwordt

demaatbepaaldenophetmaaiveldofdesteigervloer

wordtgeknipt.Alshetomtechnischeredenenofuit

veiligheidsoverwegingennietmogelijkisdedakpannen

teknippenoftebewerkenonderwatertoevoer,moeten

stofmaskers(P3metuitblaasventiel)wordengedragen.

Dewerkzaamhedenmoetenzoveelmogelijkophetmaaiveld

worden uitgevoerd. Alleen als het niet anders kan mogen

de werkzaamheden op het dak uit te voeren. In dat geval

kan een P2 masker worden gebruikt. Dit biedt onvoldoende

beschermingtegenkwartsstof,maaromdatmenmeteen

P3maskeropbeperktzichtheeftenditbeperktezichthet

valgevaarvergroot,isdezeafwegingacceptabel.

5.8 Schaft en kleedvoorzieningenDebedrijvenzullenaandachtschenkenaanhetgebruiken

van was en kleedvoorzieningen en het gebruik hiervan

bevorderen.


DE MEESTE VAN DE IN DIT A-BLAD GEGEVEN OPLOSSINGEN KUNNEN DIRECT WORDEN TOEGEPAST. HET VERDIENT

AAN¬BEVELING DAT DE BRANCHE SAMEN MET DE TOELEVERENDE INDUSTRIE BLIJFT ZOEKEN NAAR BETERE WERKMETHODEN.

NIEUWE OPLOSSINGEN ZIJN IN DE TOEKOMST MOGELIJK OM HET DAKDEKKEN VERDER TE VERBETEREN.

Voorbeeldenzijn:

• Werkenmetbeloopbaredakpannen.Doorhetaanbrengenvan‘schoenen’ofklimijzersontstaateenbeloopbaardak.Ditwordt

bijvoorbeeldinDuitslandalveeltoegepast.

• Hetbrederonderdeaandachtbrengenvandeartikelen6.52en6.53uithetbouwbesluit.

• Toepassingvangebouwgebondenankerpuntenbevorderendoordezebijonderhoudscontracten/bestekkenongevraagdaante

bieden.

• Hetindeoffertesbenoemenvangevarenenmaatregelenwaaronderdeeisenaanvalbeveiliging,veiligewerkvloerenensteigers.

• Bevorderen van het toepassen van dakbeschot met harde, niet doortrapbare toplaag

• Werkenondereenoverkappingdieoverhetgehelebouwprojectwordtgebouwd.Zo’nover¬kappingbeschermtdakdekkersende

anderbouwvakkerstegenweersinvloeden.Bijeenoverkappingdientmechanischtransportmogelijkteblijven.

• Hettakenpakketvandedakdekkersuitbreiden.Bijhetpannenleggenkunnenbijvoorbeeldnaasthetleggenvanpannenook

dakkapellenwordengebouwd,gotenwordenaangelegdenschoorstenenwordengemetseld.Dezetakenzijnreedsindeopleidingen

tot dakdekker opgenomen.

• Hetreducerenvan(kwarts)stofopdebouwplaats,indienafgewekenmoetwordenvanstandaardpannenen–leien,bijvoorbeeld

doorknippenofprefabricage.

• Veiligheidsvoorzieningen op daken; Inspanningen zullen worden geleverd om in het ontwerp van nieuwbouw en verbouw

gebouwgebondenvoorzieningen(zoalsankers,bordessen,tredenenlooproosters)aantelatenbrengen.Ingevalvanonderhoud

zullengebouweigenarengestimuleerdwordenvoorzieningenaantebrengen.

• Toegankelijkheidvandaken;Inspanningenzullenwordengeleverdomdetoegangtotdakenteverbeteren.Bijnieuwbouwen

verbouwzullenzoveelmogelijkveiligetoegangsroutesmoetenwordengepland,zodatdakenopeenveiligewijze,zonder(tijdelijke)

ladderopstelling kunnen worden bereikt.

• De branche zal zich inspannen om het gebruik van was en kleedvoorzieningen te verbeteren en onder de aandacht te brengen van

de medewerkers in de branche.


6 | Toekomst


Informatie

A-blad Tillen, Arbouw 2009

A-bladSteigerbouwenhttp://www.volandis.nl/a-blad-steigerbouw

A-bladDakkappenenkozijnenhttp://www.volandis.nl/a-blad-dakkap

Handboek arbeidsmiddelen www.volandis.nl/handboek

RichtlijnSteigers,https://richtlijnsteigers.nl/

Arbovriendelijkehulpmiddelen,http://www.volandis.nl/avh

Bouwbesluit(artikel6.52en6.53)

BRL 1513, dakdekkende hellende daken

EU-richtlijn92/57,Bouwbesluitart.6.52,6.53

NEN 517, nieuwe norm voor dakhaken

NEN-EN1263-/1/2:2014,veiligheidsnetten;deel1betreftkwaliteitseisenenisgerichtopproducentenvannetten.

Deel2betreftveiligheidseisenvoorhetophangenvandenetten.

SKH-publicatie“Panlatten”03-01d.d.2005-01-01

Veiligwerkenmetasbest,https://www.inspectie-publicaties.nl/veilig-werken-met-asbest/

GAanindeBouw(opleidingenvoorleidekkersenpannendekkers),www.gaanindebouw.nl/

RONenhetDeltionCollege(opleidingenRietdekkers)

TCVT-persoonscertificaat(ziewww.tcvt.nl).

KNMIvoordewindkracht,www.KNMI.nl

Adressen

Postbus1003,3860BANijkerkT 033 [email protected]

Postbus 1085 3900 BB VeenendaalT 0318 544901secretariaat@gebouwschilnederland.nlwww.gebouwschilnederland.nl

VVAAKKFFEEDDEERRAATTIIEE RRIIEETTDDEEKKKKEERRSS

Postbus85,3840ABHarderwijkT 0341 499 [email protected]

Postbus 9208, 3506 GE UtrechtT 088 368 03 [email protected]

Postbus2525,3500GMUtrechtT0307511500/[email protected]

Postbus 340, 2700 AH Zoetermeer T 079 325 22 [email protected]

Vierdedrukin2018.Aandetotstandkomingvandezepublicatieisdegrootstmogelijkezorgbesteed.Aandeinhoudkunnengeenrechtenwordenontleend.

Wijzijnkennis-enadviescentrumVolandis.Webouwenaaneengezondeenbloeiendebouw-eninfrasector.Waarinmensenveiligwerken.Plezierhoudeninhunwerk.Enoptijdvooruitkijken.Datisgoedvooriedereen:werknemer,werkgeverénopdrachtgever.Wantgezondeengemotiveerdemensenhalendebesteresultaten.Wedagenjeuithierzélfactiefmeeaandeslagtegaan.Weethoejebezigbent.Enwaarjenaartoewerkt.Merkhetzelf:bewustwerkenwérkt.

Volandisiseenorganisatievan:

Volandis Ceintuurbaan 2-100a

3847LGHarderwijk

Postbus 85

3840ABHarderwijk

0341 - 499 299

[email protected]

A-blad Hellende daken - Volandishulpmiddelen en gereedschappen. Doel Tijdens het werken op hellende...

Documents

Transcript of A-blad Hellende daken - Volandishulpmiddelen en gereedschappen. Doel Tijdens het werken op hellende...