6 overview press articles

Printopdracht: Aangevinkte documenten:

43,42,38,29,31,27,28,17,8,5,83,81,82,78,77,75,80,79,76,74,73,72,71,70,68,69,64,6

6,65,62,63,67,59,60,61,54,56,55,57,58,51,52,53,49,50,48,47,46,45,44,41,39,40,37,

36,35,30,32,33,34,20,21,22,23,24,25,26,18,19,15,11,12,13,16,10,9,14,7,6,4,3,2,1,

Tijdstip printopdracht: Fri Apr 22 14:12:46 2016

Verzenden naar:

Miranda Mens

RIJKSWATERSTAAT

KONINGSKADE 4

DEN HAAG, NLD 2596 AA

Deze documenten zijn via \u0027 Mijn Documenten\u0027 geprint, gedownload of

gemailed.

Project ID: Geen

1 of 83 DOCUMENTS

Brabants Dagblad

17 januari 2015 zaterdag

Waalwijk e.o.; Bommelerwaard; Meierij; Oss e.o.

20 jaar na evacuatie

SECTION: 3_ALG_VERDIEP LENGTH: 158 woorden

Deze maand is het precies twintig jaar geleden dat het water in de grote rivieren maar bleef stijgen. Door onophoudelijke regen in grote delen van Europa hadden de Maas en de Rijn grote moeite om het water te verwerken. En als dan ook nog een stevige noordwesten wind opsteekt, die het

water in de Noordzee zodanig

opstuwt dat het spuien van rivierwater lastig wordt, is het ramp-

scenario compleet.

In Limburg treedt op 25 januari 1995 de Maas buiten haar oevers en in de dagen daarna neemt de dreiging in het rivierengebied toe. De Waal bereikt op zondag

29 januari het kritische peil van 7,50 meter boven NAP. Omdat voor een dijkdoorbraak wordt gevreesd, komt een dag later een ongekende volksverhuizing op gang. In totaal 250.000 mensen moeten evacueren. De beelden gaan de

wereld over. Op 31 januari stokt het noord-zuid-verkeer omdat de A2 bij Den Bosch blank staat. Pas op 4 februari is het gevaar geweken en begint de terugtocht. LOAD-DATE: 17 January 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: BD

Copyright 2015 Wegener NieuwsMedia BV All Rights Reserved

2 of 83 DOCUMENTS

Rivierengebied herdenkt evacuatie 1995 Reformatorisch Dagblad 19 januari 2015 maandag

Reformatorisch Dagblad

19 januari 2015 maandag

Rivierengebied herdenkt evacuatie 1995

SECTION: Regio; Blz. 10 LENGTH: 265 woorden

TIEL/NIJMEGEN (ANP). De uiterwaarden van de grote rivieren staan op dit moment onder water. Maar dat is niet te vergelijken met het hoogwater van 1995, toen ruim 250.000 mensen moesten eva-cueren omdat de rivierdijken dreigden te breken. Het Rivierengebied herdenkt de komende weken die spannende periode, die eind van deze maand precies twintig jaar geleden is.

De dijken waren toen door verschillende oorzaken op veel plaatsen niet goed onderhouden. Het werd ex-treem hoogwater met regen en harde wind. Het gevolg was dat sommige dijken op doorbreken stonden en dat een van de grootste evacuaties uit de Nederlandse geschiedenis nodig was , aldus het waterschap Ri-vierenland. Het Rivierengebied is als het ware een badkuip tussen dijken: als er een dijk breekt, komt het hele gebied meters onder water te staan.

De Ooijpolder aan de Waal en het Land van Maas en Waal waren de eerste gebieden waaruit mensen moesten vertrekken. Maar de inwoners van het dorp Ochten in de Betuwe kregen op 1 februari de grootste schrik te verwerken: hun toenmalige burgemeester Zomerdijk gaf het bevel dat iedereen binnen drie uur huis en haard moest verlaten.

Op dat moment sijpelde er al water door de dijk. Het leger moest eraan te pas komen om de dijk tegen te houden. Op 31 januari onthult Sanne van Lent, die in die bange uren is geboren, aan de Waalbandijk in Ochten een herinneringsplaquette.

Overal in het gebied van de grote rivieren zijn er de komende weken activiteiten rond het hoge water, zoals boottochten over de rivieren, tentoonstellingen, een muziektheatershow en een film. LOAD-DATE: 19 January 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: REFDAG

Copyright 2015 Reformatorisch Dagblad All Rights Reserved

3 of 83 DOCUMENTS

ochten - Schultz niet bij onthulling monument De Gelderlander 19 januari 2015 maandag

De Gelderlander


ochten - Schultz niet bij onthulling monument

SECTION: 3_RL LENGTH: 94 woorden

Minister Schultz is zaterdag 31 januari niet aanwezig bij de onthulling van het monument aan de Waalbandijk in Ochten. "Zij zit dan in het buitenland", zegt Bert de Vries van de Dorpstafel in Ochten, de initiatiefnemer voor het gedenkteken. Het monument ter herinnering aan het hoogwater en de noodevacuatie van het Be-tuwse dorp op 1 februari 1995 - een informatiebord en peilstok - wordt nu onthuld door de Neder- Betuwse burgemeester Kees Veerhoek, dijkgraaf Roelof Bleker, Sanne van Lent (geboren tijdens de evacuatie) en Jan Hendrik Dronkers van Rijkswaterstaat. LOAD-DATE: 19 January 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: DG


4 of 83 DOCUMENTS

De Gelderlander


'Hoogwatercafé' op Slot Loevestein over evacuatie en Deltaprogramma


TIEL - Twintig jaar na het hoogwater van 1995 en de grootschalige evacuatie van het rivierengebied, slaan De Gelderlander en het Brabants Dagblad de handen ineen.

In een gezamenlijk 'hoogwatercafé' op Slot Loevestein in Poederoijen kijken beide kranten op vrijdag 6 fe-bruari terug op die spannende week eind januari/begin februari. In enkele dagen tijd moesten ongeveer een kwart miljoen mensen gedwongen hun huis verlaten.

'Hoogwatercafé' op Slot Loevestein over evacuatie en Deltaprogramma De Gelderlander 19 januari 2015

maandag

Daarnaast wordt ook nadrukkelijk een blik in de toekomst geworpen. Waarom is het twintig jaar na '1995' opnieuw noodzakelijk, via een nieuw Deltaprogramma, fors te investeren in onze dijken?

Aan de hand van foto's en filmbeelden uit die tijd, worden herinneringen opgehaald aan het hoogwater van 1995. Ook is er een gesprek met René Cruijsen. Hij maakte in 1995 als agrariër de evacuatie zelf mee en is nu heemraad bij Waterschap Rivierenland.

De omstreden dijkverlegging bij Brakel en de nevengeul Varik- Heesselt, twee fel bediscussieerde maatre-gelen uit het Deltaprogramma, zijn onderwerp van een debat tussen gedeputeerde Josan Meijers en verte-genwoordigers van Waalzinnig (Varik-Heesselt) en Waalschade (Brakel). Journalist Rudie van Meurs spreekt een column uit en we spelen de 'hoogwaterquiz'.

Het 'hoogwatercafé' op Slot Loevestein begint vrijdag 6 februari om 17.00 uur en duurt tot ongeveer 19.00 uur. Inloop vanaf 16.30 uur. Aanmelden kan via http://dg.nl/loevestein. LOAD-DATE: 19 January 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: DG


5 of 83 DOCUMENTS

Rhenense Betuwse Courant

20 januari 2015 dinsdag

Herdenking hoogwater en evacuatie 1995

LENGTH: 278 woorden

Het water stond op 1 februari 1995 in Ochten en omgeving vele malen hoger dan op deze foto. Op 31 januari wordt de noodevacuatie herdacht. Foto: Ton Heinz


Op 1 februari 1995 moesten de inwoners uit Ochten en de omliggende dorpen geëvacueerd worden. Als gevolg van extreem hoogwater stond de dijk op doorbreken. Burgemeester Zomerdijk van de gemeente Echteld gaf om 10.00 uur in de ochtend het bevel tot noodevacuatie. Ochten moest binnen 3 uur ontruimd zijn

Herdenking hoogwater en evacuatie 1995 Rhenense Betuwse Courant 20 januari 2015 dinsdag

Ochten - Een gebeurtenis die veel inwoners nog vers in het geheugen ligt. Daarom neemt Dorpstafel Ochten u 20 jaar na dato mee naar de gebeurtenissen van toen. Dit doen ze met een monument op de dijk, een tentoonstelling, een lesprogramma en allerlei activiteiten op 31 januari. Aan de Waalbandijk, ter hoogte van de afrit naar de Gouverneurpolder, komt een informatiebord over het hoogwater en de evacuatie van 1995. Dit bord wordt op zaterdag 31 januari om 11.30 onthuld door Sanne van Lent. Sanne is tijdens de evacuatie geboren. Ze wordt hierbij geholpen door burgemeester Kees Veerhoek van Neder-Betuwe, dijkgraaf Roelof Bleker en Jan Hendrik Dronkers van Rijkswaterstaat, in bijzijn van publiek en pers. Leerlingen van de bo-venbouw van het basisonderwijs in Ochten krijgen de komende weken een speciale les over het hoogwater van 1995. Van donderdag 29 januari tot en met zaterdag 31 januari is in de Vicary een tentoonstelling met foto's, documenten, verhalen en spullen over de evacuatie. Het materiaal hiervoor is aangeleverd door in-woners uit Ochten en omgeving. De openingstijden zijn donderdag en vrijdag van 18.00 tot 21.00 uur en zaterdag van 12.00 tot 16.00 uur. LOAD-DATE: January 20, 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: deWeekkrant

Copyright 2015 Wegener NieuwsMedia BV alle rechten voorbehouden

6 of 83 DOCUMENTS




LENGTH: 278 woorden

Het water stond op 1 februari 1995 in Ochten en omgeving vele malen hoger dan op deze foto. Op 31 januari wordt de noodevacuatie herdacht. Foto: Ton Heinz


Op 1 februari 1995 moesten de inwoners uit Ochten en de omliggende dorpen geëvacueerd worden. Als gevolg van extreem hoogwater stond de dijk op doorbreken. Burgemeester Zomerdijk van de gemeente Echteld gaf om 10.00 uur in de ochtend het bevel tot noodevacuatie. Ochten moest binnen 3 uur ontruimd zijn

Ochten - Een gebeurtenis die veel inwoners nog vers in het geheugen ligt. Daarom neemt Dorpstafel Ochten u 20 jaar na dato mee naar de gebeurtenissen van toen. Dit doen ze met een monument op de dijk, een

Herdenking hoogwater en evacuatie 1995 Rhenense Betuwse Courant 20 januari 2015 dinsdag

tentoonstelling, een lesprogramma en allerlei activiteiten op 31 januari. Aan de Waalbandijk, ter hoogte van de afrit naar de Gouverneurpolder, komt een informatiebord over het hoogwater en de evacuatie van 1995. Dit bord wordt op zaterdag 31 januari om 11.30 onthuld door Sanne van Lent. Sanne is tijdens de evacuatie geboren. Ze wordt hierbij geholpen door burgemeester Kees Veerhoek van Neder-Betuwe, dijkgraaf Roelof Bleker en Jan Hendrik Dronkers van Rijkswaterstaat, in bijzijn van publiek en pers. Leerlingen van de bo-venbouw van het basisonderwijs in Ochten krijgen de komende weken een speciale les over het hoogwater van 1995. Van donderdag 29 januari tot en met zaterdag 31 januari is in de Vicary een tentoonstelling met foto's, documenten, verhalen en spullen over de evacuatie. Het materiaal hiervoor is aangeleverd door in-woners uit Ochten en omgeving. De openingstijden zijn donderdag en vrijdag van 18.00 tot 21.00 uur en zaterdag van 12.00 tot 16.00 uur. LOAD-DATE: January 20, 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: deWeekkrant


7 of 83 DOCUMENTS


22 januari 2015 donderdag

Bij ons komt het water #zohoog

BYLINE: Van onze correspondent SECTION: Regio; Blz. 12 LENGTH: 212 woorden

OCHTEN. Als het water stijgt, dan komt het bij ons #zohoog. En bij jou? Waterschap Rivierenland en Rijkswaterstaat roepen inwoners van het Rivierengebied en ook andere Nederlanders op de komende da-gen dit soort berichten te verzenden. Met een foto erbij van hun huis of bedrijfspand waarop met een dikke blauwe krijtstreep of een strook blauwe tape is aangegeven hoe hoog het water bij een overstroming kan komen.

Met de actie #zohoog willen het waterschap en Rijkswaterstaat aandacht vragen voor de risico's van hoog-water.

Aanleiding is de herdenking van de grootscheepse evacuatie van het Rivierenland in 1995. Volgende week zaterdag is het twintig jaar geleden dat 250.000 inwoners en 1 miljoen stuks vee de regio moesten verlaten omdat er een dijkdoorbraak dreigde.

Bij ons komt het water #zohoog Reformatorisch Dagblad 22 januari 2015 donderdag

Rijkswaterstaat heeft sinds 1995 veel gedaan aan verbetering van de dijken, maar Nederland zou op dit moment bij een overstroming nog altijd voor 60 procent onder water kunnen komen te staan.

De campagne #zohoog wil Nederlanders bewust maken van de mogelijke gevolgen van een overstroming en de risico's van het wonen in een deltagebied.

Nederlanders kunnen door hun postcode in te voeren op de website http://onswater.nl nagaan wat de wa-terhoogte in hun straat zal zijn in geval van een overstroming. LOAD-DATE: 22 January 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: REFDAG


8 of 83 DOCUMENTS



Bij ons komt het water #zohoog

BYLINE: Van onze correspondent SECTION: Regio; Blz. 12 LENGTH: 212 woorden

OCHTEN. Als het water stijgt, dan komt het bij ons #zohoog. En bij jou? Waterschap Rivierenland en Rijkswaterstaat roepen inwoners van het Rivierengebied en ook andere Nederlanders op de komende da-gen dit soort berichten te verzenden. Met een foto erbij van hun huis of bedrijfspand waarop met een dikke blauwe krijtstreep of een strook blauwe tape is aangegeven hoe hoog het water bij een overstroming kan komen.

Met de actie #zohoog willen het waterschap en Rijkswaterstaat aandacht vragen voor de risico's van hoog-water.

Aanleiding is de herdenking van de grootscheepse evacuatie van het Rivierenland in 1995. Volgende week zaterdag is het twintig jaar geleden dat 250.000 inwoners en 1 miljoen stuks vee de regio moesten verlaten omdat er een dijkdoorbraak dreigde.

Rijkswaterstaat heeft sinds 1995 veel gedaan aan verbetering van de dijken, maar Nederland zou op dit moment bij een overstroming nog altijd voor 60 procent onder water kunnen komen te staan.

Bij ons komt het water #zohoog Reformatorisch Dagblad 22 januari 2015 donderdag

De campagne #zohoog wil Nederlanders bewust maken van de mogelijke gevolgen van een overstroming en de risico's van het wonen in een deltagebied.

Nederlanders kunnen door hun postcode in te voeren op de website http://onswater.nl nagaan wat de wa-terhoogte in hun straat zal zijn in geval van een overstroming. LOAD-DATE: 22 January 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: REFDAG


9 of 83 DOCUMENTS

De Gelderlander


Nijmegen Stad

Rampenoefening

SECTION: 3_OPINIE LENGTH: 248 woorden

COMMENTAAR - In enkele uren staat het water er op sommige plaatsen 6 meter

Hoogwater is een bijzonder risico, zeker in deze regio met zoveel rivieren. Waterschap Rivierenland be-heert maar liefst 411 kilometer dijken. Ze zijn de afgelopen jaren stevig aangepast en verbeterd. Tegelijk blijkt uit onderzoek dat toch weer aanvullende maatregelen nodig zijn. Bijvoorbeeld tegen piping, waarbij water met zand onder de dijk doorsijpelt, die daardoor instabiel wordt.

Eind dit jaar is de nevengeul bij Lent klaar. Daarmee wordt het risico op een overstroming bovenstrooms verkleind.

Maar toch blijft het opletten. De waterstanden zijn door de klimaatverandering onvoorspelbaar geworden. Hoogwater kan ons nog steeds verrassen. Het is dan ook goed dat de Veiligheidsregio Gelderland-Zuid een dijkdoorbraak en overstroming als het hoogste risico heeft aangewezen en zich daar ook goed op voorbe-reidt. Het rampenbestrijdingslan wordt eind 2015 ook weer aangepast met de nieuwste kennis. De Veilig-heidsregio wil rond het nieuwe plan ook een live-oefening houden. Een oefening, die nieuwe kennis oplevert voor een mogelijke evacuatie van de polderbewoners, zoals in 1995 nodig was. Het is goed dat de Veilig-heidsregio hier ook de bevolking bij wil betrekken. Het is een goede actie om de polderbewoners nog meer bewust te maken van de gevaren van hoogwater. Want: het Land van Maas en Waal is een badkuip: in en-kele uren staat het water er bij een dijkdoorbraak op sommige plaatsen 6 meter hoog. LOAD-DATE: 26 January 2015

Rampenoefening De Gelderlander 24 januari 2015 zaterdag

LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: DG


10 of 83 DOCUMENTS

De Gelderlander


Evacuatie: avontuur in 1995

BYLINE: WALTER POST SECTION: 3_RL LENGTH: 387 woorden

Tiel was helemaal niet leeg begin 1995. Hoogwater was een echte attractie voor de stadsbewoners.

door Walter Post

TIEL - Het was een vrolijke dag geweest op de redactie van De Gelderlander aan de Koornmarkt in Tiel. De eerste dag, begin februari 1995, dat de bevolking de stad Tiel uit was. Dat was tenminste de bedoeling van de overheden, want toen we een dag eerder - de ontruiming was in volle gang - door het centrum liepen, hoorden we her en der de gordijnen en luxaflex (die had je toen nog) dichtratsen. Er waren er genoeg die zich hadden verschanst. Achtergebleven dus. Net als wij, op de redactie.

We hoorden een paar dagen eerder, collega Rutger van der Zalm en ik, op die redactie hoe de ietwat bib-berende stem van Han Helmink op de radio namens het gemeentebestuur van Ochten de eerste ontruiming in het gebied aankondigde. We waren op dat moment de enige twee en besloten twee dingen: we blijven als de rest van het gebied wordt ontruimd, en we kopen een mobiele telefoon bij Dixons. De kosten zouden we vast vergoed krijgen... Die telefoon werkte vervolgens niet, dus waren we aangewezen op het gewone handwerk van eigen waarneming, het spreken van mensen in de stad en het aanhoren van de officiële bulle-tins.

Op de dag van het leegmaken van de stad toog ik naar het station, iedereen mocht gratis met de trein weg en de oude veilinghal was als verzamelpunt beschikbaar gesteld door Jomanda. Het ging er eigenlijk rustig aan toe, al was het wel raar te zien hoe mensen met koffertjes uit bussen aankwamen voor een situatie die in onze ogen - we hielden de waterstanden bij - lang niet zo ernstig was als voorgesteld door de crisisstaf in de brandweerkazerne tegenover Van der Valk. Dat bedrijf zette die dagen een vermogen om aan brood en maaltijden voor de honderden agenten en hulpverleners die uit half Nederland naar het rivierengebied wa-ren gedirigeerd. We vonden het ook nogal opvallend dat die hulptroepen al lang en breed hier waren, terwijl er nog geen noodsituatie was afgekondigd. Op dag één liepen ze wat onwennig door de stad.

Evacuatie: avontuur in 1995 De Gelderlander 24 januari 2015 zaterdag

We besloten dat we samen zouden wandelen, om ook als iemand aangehouden zou worden verslag te kunnen doen van onze belevenissen, die we regelmatig aan de collega's bij De Gelderlander in Nijmegen doorstuurden.

Vervolg op pagina 36

Het hoofd van Jan Bouwhuis LOAD-DATE: 26 January 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: DG


11 of 83 DOCUMENTS

De Stentor / Zwolse Courant


Zwolse Courant

Heimwee naar huis aan rivier

BYLINE: FRANCISCA MULLER SECTION: ZWOLLE3 LENGTH: 906 woorden

Twintig jaar geleden was Nederland in rep en roer door overstromingen en dreigende dijkdoorbraken. Het hoog water van 1995 was de aanzet voor het grootschalige programma Ruimte voor de Rivier, dat nu in uitvoering is, en waardoor de Zwolse broers Sluiter hun huis in de uiterwaarden moesten verlaten. Met pijn in het hart.

door Francisca Muller

Ze wonen in twee spiksplinternieuwe huizen bovenaan de Schellerdijk. Van alle gemakken voorzien, een royale tuin mét een eigen kolk, een magnifiek uitzicht op de IJssel.

En toch. De blik gaat onwillekeurig nog heel vaak naar die plek, vijfhonderd meter verderop richting rivier. Vanaf hun nieuwe stek is nog net het dak te zien van hun oude huis in de uiterwaarden, waar nu werkver-keer af en aan rijdt. "Daar ligt m'n hart."

Als je de broers Gerrit (69) en Rinus Sluiter (57) naar hun leven 'daar' vraagt, beginnen twee paar ogen te glinsteren. De mannen kijken elkaar aan en het duurt maar even of de ene na de andere anekdote komt los. Meestal eindigend in bulderende lachsalvo's.

Heimwee naar huis aan rivier De Stentor / Zwolse Courant 24 januari 2015 zaterdag

Ze zijn verknocht aan die plek waar ze allebei opgroeiden in een gezin met zes kinderen en een melkvee-houderijbedrijf. Hoog water hoorde bij hun leven, ze wisten niet beter. "Het was altijd ellende", zegt Gerrit. "We moesten alles opruimen, hoger neerzetten, vastzetten en weghalen. Anders was het weg, mee met de stroming. Of het sloeg kapot, ook door de golven van de schepen die passeerden." Langzamerhand zagen ze dan hun wereldje kleiner worden. De enige weg naar de wal overstroomde, en de roeiboot werd het ver-voermiddel voor kinderen die naar school moesten of vee dat naar de wal moest. Na een paar dagen op een eilandje zakte dan het water langzaam. En was er wéér werk aan de winkel. "Dan lag alles bezaaid met tak-ken, riet en planken", weet Rinus. Gerrit: "En was onze toegangsweg weer naar de sodemieter. Het was een puinweg. Dus dat spoelde ook allemaal weg."

Beide broers verhuisden naar de stad, maar de stek aan het water bleef trekken. Ze kwamen er in de jaren tachtig allebei weer terecht:Gerrit in het ouderlijk huis en Rinus kocht het huis van de buren. Met hun gezin-nen beleefden ze er gouden tijden. "Het was vrijheid, blijheid. We hoefden met niets of niemand rekening te houden. Vlak naast het huis lag een kolk, waar allerlei mensen met bootjes en schepen aanmeerden. Zeker in de zomer was het één groot feest. We maakten samen kampvuren, de kampeerders hielpen met hooien", zegt Rinus. Gerrit: "Je kon de hele dag in je blote kont lopen. Niet dat we dat deden hoor."

En ja, hoog water bleef onderdeel van de charme van het leven daar. Gerrit:"We waren allebei postbode. Als het water kwam belde ik op en zei: ik kan echt niet weg hoor. Onzin natuurlijk, maar ik wilde het gewoon meemaken." De tochtjes met de roeiboot waren legendarisch. Rinus: "Weet je nog Gerrit, die keer dat we twee kalveren naar de wal wilden brengen? Niet in een platte boot, maar gewoon in de roeiboot. Kansloos natuurlijk, het duurde maar even of we lagen allemaal in het water. Natuurlijk was het gevaarlijk, met die sterke stroming. Maar we voelden het gevaar niet. Trouwens, de kinderen moesten wel altijd reddingsvesten aan. Dat was een vaste regel."

Het hoog water van 1995 was een ongekend spektakel. "Het was de hele dag live op tv, er werd gesproken over een ramp en giro 555 werd opengesteld. Iedereen bemoeide zich met ons, de burgemeester, de brandweer. Boven ons hoofd cirkelden helikopters met cameraploegen", weet Rinus nog. "We vonden het maar onzin, we werden er zelfs een beetje baldadig van. Ging Gerrit op de skelter rondjes crossen op het enige droge stukje dat we nog hadden, zodat de cameraploegen wat te filmen hadden."

De broers hadden nog heel lang daarna geen idee dat '1995' het einde van hun leven in de uiterwaarden zou inluiden. "We hebben nog zo vaak hoog water meegemaakt. En altijd ging het goed. Ja, het stond soms nét niet in huis. Wel had je dan de kelder onder water, en het sanitair werkte dan niet meer. Ach ja, dat zijn dan wel ongemakken. Maar het was te overzien."

Toch drong langzamerhand het besef door dat er wat zou gaan veranderen. De plannen om de rivier bij de Scheller en Oldeneler Buitenwaarden meer ruimte te geven kwamen in ontwikkeling. En de toegangsweg naar hun huizen zou in het stroomgebied van een nieuw te graven geul komen te liggen. Gerrit:"Er is nog gesproken over een andere toegangsweg. Die zou dan helemaal via de andere kant lopen, over tweeënhal-ve kilometer. Dat was ook geen doen." Na veel praten en onderhandelen met talloze partijen besloten ze in te gaan op een aanbod tot uitkopen. En wonen ze inmiddels ruim een jaar bovenaan de dijk, naar volle te-vredenheid. Maar de gemengde gevoelens over hun vertrek blijven. Rinus:"Ik snap wel dat het nodig was. De IJssel was een soort kanaal aan het worden. Bij hoog water kan het dan geen kant meer op. Maar ik twijfel aan al die cijfertjes en getallen er omheen." Gerrit:"Ik vind het allemaal flauwekul. Ik moet nog zien of al die maatregelen juist niet tegen elkaar in gaan werken."

Het karkas van hun oude huis blijft staan. Dat hebben ze bedongen bij de onderhandelingen. Gerrit: "Het wordt een ruïne, voor vleermuizen en andere dieren. Elke zondag ga ik erheen. Gewoon, even kijken. Zeg ik daarna weer tegen m'n vrouw dat het toch jammer is. Laatst zei ze: 'Nou moet je echt een keer ophouden, ik wil het niet meer horen.' En ja, daar heeft ze eigenlijk wel gelijk in." LOAD-DATE: 26 January 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant

Heimwee naar huis aan rivier De Stentor / Zwolse Courant 24 januari 2015 zaterdag

JOURNAL-CODE: STZC


12 of 83 DOCUMENTS

De Stentor / Zwolse Courant


Zwolse Courant

Terugkijken op hoog water 1995 tijdens publieksdag waterschap

SECTION: ZWOLLE3 LENGTH: 240 woorden

ZWOLLE - Hoog water in 1995 leidde tot een van de grootste evacuaties uit de Nederlandse geschiede-nis: 250.000 mensen in de Betuwe moesten huis en haard verlaten. Ook langs de IJssel kwam het water gevaarlijk hoog tegen de dijken aan te staan.

De situatie van nu twintig jaar geleden bracht een discussie op gang over de veiligheid rond de grote rivie-ren en leidde tot het project Ruimte voor de Rivier. Op allerlei plaatsen wordt momenteel gewerkt aan de aanleg van nevengeulen, het verwijderen van obstakels uit de uiterwaarden en verhoging van de dijken. Allemaal bedoeld om de rivier meer ruimte te geven in tijden van grote wateraanvoer. In Zwolle zijn grote projecten gaande bij Westenholte en in de Scheller en Oldeneler Buitenwaarden.

Het Waterschap Groot Salland doet op zaterdag 31 januari mee aan de landelijke herinneringsdag waarbij teruggeblikt wordt op 1995 met een uiterwaardwandeling in Zwolle-Zuid. Deelname staat open voor alle ge-interesseerden.

De middag start in De Nieuwe Bierton om 13 uur met een korte presentatie over nut en noodzaak van Ruimte voor de Rivier. Daarna gaat het gezelschap per huifkar naar de Scheller en Oldeneler Buitenwaar-den, waar op dit moment een uiterwaardvergraving wordt uitgevoerd. Daar volgt een rondgang in gezelschap van onder meer enkele bewoners. Na afloop is er nog een 'nazit' bij de Nieuwe Bierton.

Aanmelden kan via [email protected] of

telefoonnummer 038-4557200. LOAD-DATE: 26 January 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: STZC

Terugkijken op hoog water 1995 tijdens publieksdag waterschap De Stentor / Zwolse Courant 24 januari

2015 zaterdag


13 of 83 DOCUMENTS

De Gelderlander


Als lemmingen het dorp Ochten uit

BYLINE: BAS KNOOP SECTION: 3_RL LENGTH: 606 woorden

Twintig jaar na de noodevacuatie van Ochten is er op de Waalbandijk een herinneringsmonument.

door Bas Knoop

OCHTEN - De meubels waren naar zolder verhuisd, het luik van de kruipruimte onder het huis was open-gezet. "Als de dijk zou doorbreken, dan stroomde het water mooi de kruipruimte in. Zo dachten wij toen", zegt Bert de Vries uit Ochten. "Een volslagen belachelijk idee natuurlijk. Als de Waalbandijk in 1995 het in-derdaad niet had gehouden, dan was het water wel een stukje hoger gekomen."

Twintig jaar geleden woonde De Vries ook aan de Ochtense Liniestraat. Vanuit de woonkamer hadden hij en zijn vrouw een fraaie doorkijk naar de Waalbandijk. Nu ontnemen de daken van de later gebouwde wo-ningen het zicht op de dijk die in 1995 even wereldnieuws was. In Ochten, daar zou het gebeuren. Daar zou de dijk de strijd verliezen van het wassende water.

Als in de vroege ochtend van woensdag 1 februari 1995 dijkwachten een scheur van zo'n 20 meter ontdek-ken in de Waalbandijk, besluit Henk Zomerdijk, burgemeester van de toenmalige gemeente Echteld, al snel tot de noodevacuatie van Ochten en de omliggende dorpen Kesteren, Maurik, Lienden en Opheusden. Met medeweten, maar zonder instemming van de provinciale rampenstaf. Honderden journalisten klonteren op de dijk samen om 'de scheur van Ochten' te aanschouwen. De dijk houdt stand.

Twintig jaar later herinnert een nieuw monument op de Waalbandijk aan deze gebeurtenis die bij veel Och-tenaren nog in het geheugen staat gegrift. Het monument - een informatiebord en een symbolische peil-schaal - is een initiatief van de dorpstafel Ochten. De Vries, Guido Vermeer en Michaël Breeman zijn de drijvende krachten achter dit herinneringsteken, dat op zaterdag 31 januari om half twaalf wordt onthuld door onder anderen dijkgraaf Roelof Bleker en de Neder-Betuwse burgemeester Kees Veerhoek. "Tja, we zijn een gelovig dorp", stelt De Vries. "De onthulling laten plaatsvinden op zondag 1 februari was geen optie."

Waarom een monument? De Vries: "Het idee hiervoor ontstond tijdens een bewonersavond. De evacuatie van Ochten was voor veel inwoners een ingrijpende gebeurtenis, waar zij nog regelmatig aan terugdenken. Er waren zelfs mensen die na de evacuatie niet meer in Ochten wilden wonen of begraven wilden worden. Ochten was even wereldnieuws. Maar in ons dorp herinnert alleen het monument De Kikker bij de Veerstoep aan de evacuatie in februari 1995. Dat vonden wij wat mager. Met dit

informatiebord wordt het hele

verhaal van 'de scheur' en de evacuatie van het bord verteld."

Als lemmingen het dorp Ochten uit De Gelderlander 24 januari 2015 zaterdag

De dorpstafel heeft voor dit project financiële ondersteuning gekregen van de gemeente Neder- Betuwe, Waterschap Rivierenland en Rijkswaterstaat en draagt uit het eigen budget zelf 5.000 euro bij. Naast de onthulling van het monument zijn er op 31 januari nog tal van andere activiteiten in Ochten. In zalencentrum Vicary bijvoorbeeld houdt oud-burgemeester Zomerdijk een korte lezing. Frank Bolder, voormalig journalist van De Gelderlander, presenteert zijn boek over de evacuatie van het rivierengebied in 1995. Vanaf 29 januari tot en met 31 januari is in de Vicary een tentoonstelling met door Ochtenaren zelf aangeleverde foto's en video's over de evacuatie.

Zelf kijkt De Vries met gemengde gevoelens terug op de evacuatie van Ochten. "Ik had niet het idee dat de dijk zou doorbreken. Die scheur zat er langer. Tijdens de evacuatie waren we een soort lemmingen, die volgzaam achter elkaar aan liepen. Al die auto's met volgepakte aanhangers in één grote optocht op de snelweg. Surrealistisch. Maar je moest gaan. Het was een bevel. Tijd voor burgerlijke ongehoorzaamheid was er niet." LOAD-DATE: 26 January 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: DG


14 of 83 DOCUMENTS

De Gelderlander


Nijmegen Stad

Extra Waalvaart met thema hoogwater

SECTION: 3_OPINIE LENGTH: 296 woorden

NIJMEGEN - De belangstelling voor de Waalvaarten van De Gelderlander met een terugblik naar het hoogwater van februari 1995 is zo groot dat er zaterdag 31 januari een extra tocht komt met de Pannenkoe-kenboot. Deze vaart vanaf de Waalkade begint om half vier. Op deze anderhalf durende vaartocht praat redacteur Rob Jaspers met tal van betrokkenen over die 'bange week'. Destijds moesten tweehonderddui-zend mensen in grote haast de polders verlaten.

Peter Leenders, de voormalige Nijmeegse brandweercommandant, is een van de gasten. Hij zat destijds in de rampenstaf. Hoe zorg je dat mensen tijdig en veilig wegkomen uit de polder, was zijn opdracht. Hij kende het gevaar van het water als geen ander, al jaren was hij er druk mee. Ook thuis. In die februariweek stond het water ook in zijn eigen kelder. 's Avonds moest hij dus pompen.

Rene Rieken destijds commandant van de vrijwillige brandweer in Millingen, vertelt over zijn herinneringen aan de aanpak in de Ooijpolder.

Extra Waalvaart met thema hoogwater De Gelderlander 24 januari 2015 zaterdag

De leegte in de polder na de evacuatie van 1995 is een herinnering voor altijd, zegt Johan Bekhuis van ARK Natuurontwikkeling.

Bekhuis geeft op de tocht uitleg over de 'vernieuwing' van de Millingerwaard. Water heeft hier onder meer meer ruimte gekregen. En dat heeft een veel spannender natuur opgeleverd.

Op deze hoogwatertocht gaat de boot natuurlijk ook naar de nevengeul van Lent. Een bypass van de Waal die de veiligheid rond de rivier bij hoogwater vergroot.

Wie mee wil varen kan zich opgeven via http://Pannenkoekenboot.nl of telefonisch 024-3601262.

Rijkswaterstaat verzorgt 31 januari ook diverse bijzondere activiteiten zoals uitleg bij het regelwerk bij Pannerden. Ook wordt er een rondleiding bij de nevengeul in Lent gegeven. Zie hiervoor de site http://zohoog.onswater.nl. LOAD-DATE: 26 January 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: DG


15 of 83 DOCUMENTS

BN/DeStem


Roosendaal / Bergen op Zoom; Breda / Oosterhout / Etten-Leur / Moerdijk; Ber-gen op Zoom Editie; Etten-Leur Moerdijk; Oosterhout Editie; Roosendaal Editie;

Breda Editie; Bergen op Zoom Editie

Moeten we het dak op?

BYLINE: FRANCINE WILDENBORG SECTION: ALG_SPECTRUM LENGTH: 1242 woorden

Het hoogwaterdrama, nu precies twintig jaar geleden, zal zich niet herhalen. Maar helemaal veilig zijn we nooit, waarschuwt minister Melanie Schultz.

door Francine Wildenborg

Onlangs stond minister van Infrastructuur en Milieu Melanie Schultz (VVD) aan de oever van de IJssel. Het water stond zo hoog dat alleen de toppen van bomen nog te zien waren. Een indrukwekkend beeld, vindt de minister. "Het laat zien hoe dreigend water kan zijn."

Dat zijn we inmiddels vergeten?

Moeten we het dak op? BN/DeStem 24 januari 2015 zaterdag

"Het hoogwater van 1995 ligt niet meer vers in het geheugen. Dijkgraven zeggen weleens: 'Geef ons heden ons dagelijks brood en af en toe een watersnood'. Nee, zonder grapjes, zeker in de Randstad zijn maar wei-nig mensen met de dreiging van water bezig. Voor de mensen die in het rivierengebied wonen is dat an-ders. Ze leven letterlijk naast het water. Tijdens elk werkbezoek, komen verhalen los. Over hoe spannend het twintig jaar geleden was, de evacuatie, de zandzakken."

Geen boze boeren meer?

"Nee de hooivorken zijn neergelegd. Natuurlijk was het moeilijk om uit te leggen dat mensen hun huizen en bedrijven moesten verlaten, omdat we de rivier wilden verbreden. Voor het programma Ruimte voor de Rivier moesten 125 gezinnen verhuizen. Maar de nieuwe generaties snappen het wel, ze weten dat het nodig is voor de veiligheid en hebben vaak van de nood een deugd gemaakt. Ze zijn op een nieuwe plek een veebedrijf begonnen met twee keer zo veel dieren, of een zorgboerderij in plaats van een agrarisch bedrijf."

Dus het is nu allemaal geregeld. Waarom investeert u dan de komende jaren nog miljarden?

"We hebben de preventie tegen overstromingen goed op de rit. We zullen niet snel zo verrast worden als in 1995. De dijken zijn niet alleen verhoogd, maar ook versterkt.

En we hebben gebieden aangewezen die we kunnen laten onderlopen als het nodig is om de druk van de ketel te halen. De kustwering is verhoogd. Maar klaar zijn we nooit. Denk aan het IJsselmeer maar ook het rivierengebied."

Moeten we bang zijn?

"Nee, maar wel realistisch. We leven in een bijzonder land, 60 procent is overstromingsgevoelig. Onze pol-ders zijn droog, omdat we er op sommige plekken dagelijks 24 zwembaden vol uitpompen. We zorgen dat de kans dat je overlijdt aan de gevolgen van een overstroming nooit hoger is dan 1 op 100.000. Maar dat je ermee te maken krijgt, is echt niet uitgesloten, 100 procent veilig is het nooit. Het is goed dat mensen weten wat het voor hen betekent en wat ze kunnen doen áls het gebeurt.

Hoe?

"Via de website http://overstroomik.nl en de app. Daarop kunnen mensen zien hoe hoog het water komt op de plek waar je woont. Wat de vluchtroutes zijn."

Hoe zit dat bij u thuis?

"Ik woon in de historische binnenstad van Leiden. De oude centra van steden liggen op hoog zand. Vroeger wisten ze namelijk heel goed dat ze rekening moesten houden met hoogwater. Pas later zijn ze gaan bou-wen op lager gelegen grond. Als de zeekering het niet zou houden door een combinatie van hoogwater én een storm, dan komt het bij mij thuis tussen de 20 en 30 centimeter hoog. Dus kan ik uitwijken naar de eer-ste verdieping. Maar vergis je niet: als het water bij mij 20 centimeter hoog staat, dan is het elders ook zo. Dus de toevoer van elektriciteit en water stopt snel."

En dan?

"Zo snel mogelijk de badkuip vol laten lopen bijvoorbeeld, om een voorraad drinkwater te hebben. Zulke tips staan in de app."

U houdt zich al twaalf jaar met hoogwater bezig. Bent u zelf weleens bang?

"Nee, niet echt. Als staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat (van 2002 tot 2007, red.) had ik nog een rubberbootje op zolder liggen, maar laatst bleek die inmiddels door de muizen opgegeten. Nee, bang word ik van grote stormen als tyfoons, die we gelukkig in Nederland niet kennen. Denk echter aan de Verenigde Staten; de gevolgen in New Orleans en New York heb ik zelf gezien en die zijn desastreus. Alles gaat kapot door de kracht waarmee het water de stad overspoelt."

Maar door de klimaatverandering kunnen wij best ook te maken krijgen met zulke stormen?

"Dat is inderdaad niet uitgesloten. Sowieso blijft de zeespiegel stijgen. Rivieren kunnen het water daardoor minder goed afvoeren en vanuit de zee stroomt het terug. Bij Dordrecht kan het dan flink opstuwen."

En dat kunnen we aan?


"Ja, in verreweg de meeste gevallen wel. Maar belangrijk is dat we ook weten hoe we het kunnen oplossen. We weten inmiddels precies wat er gebeurt als een dijk doorbreekt, hoe hoog het water komt en hoelang het duurt voordat het wegloopt. Na de watersnoodramp in 1953 dachten we vooral aan preventie: hoe hoog moeten we de dijken maken? Nu kijken we ook naar het 'wat als?'-scenario. Dan moet je precies weten hoeveel mensen in een gebied wonen, welke bedrijven er staan en of er risico's zijn, zoals een kerncentrale. Maar ook: welke wegen liggen in een gebied?"

Wegen?

"Onder andere om te vluchten. In New Orleans konden mensen maar één kant van de snelweg gebruiken omdat er een vangrail tussen zat. Wij hebben nu gezorgd dat die hier naar beneden kunnen, zodat beide helften open zijn."

En dan? Waarheen?

"Dat weet je niet van tevoren. Dus moet je op het moment zelf burgers van informatie voorzien. Maar het helpt als mensen zich vooraf informeren. Bijvoorbeeld als je hier in Den Haag woont: weet dat de A44 en A4 zo laag liggen dat ze onderlopen en je je eigen dood tegemoetrijdt."

Dus dan beter het dak op?

"Dat kan een optie zijn. Gelukkig bouwen we hier hogere huizen dan in een stad als New Orleans, waar vooral bungalows staan."

Ondergelopen snelwegen, het dak op. Heftig...

"Als we met een overstroming te maken krijgen - let wel: die kans is dus heel klein - dan hebben we een probleem. Veel erger dan een paar natte voeten. De Randstad ligt diep. Meestal heb je in zo'n situatie maar 24 uur om je voor te bereiden, want een combinatie van storm en springtij zie je pas kort van tevoren aan-komen. Dat betekent dat je bij een dreiging vanuit zee in de Randstad maar zo'n 15 procent van alle inwo-ners kunt evacueren. Als de rivieren dreigen te overstromen is het anders: dan hebben we veel meer tijd, dat is een kwestie van dagen."

U denkt dat burgers zich daarop kunnen voorbereiden?

"Ik verwacht echt niet dat ze nu massaal blikken eten en kaarsen gaan inslaan, dat heb ik zelf ook niet ge-daan, maar het is goed om te weten wat er kán gebeuren en waar je aan moet denken. Dat bewustzijn is ook nodig bij de regionale veiligheidsregio's, brandweer, politie en ziekenhuizen moeten zich voorbereiden."

Zij lopen achter?

"Dat verschilt. Rotterdam bijvoorbeeld, als knooppunt van zee en rivier, is heel ver. Maar sommige andere regio's nog niet. Zij zijn heel hard bezig nu om rampenplannen aan te scherpen. Maar er worden nog steeds brandweerkazernes op het laagste punt van de stad gepland, dat moet echt niet meer gebeuren. Zij lopen dan als eerste onder en kunnen geen hulp meer verlenen. We denken bij rampen vaak aan de gevaren van brand, gas en chemische stoffen, maar niet aan water, en juist water legt de maatschappij veel meer lam."

Mooi als wij het optimaal regelen, maar buurlanden doen dat niet.

"Nee, Duitsland regelt het anders. Zij beschermen zich nog deels met zandzakken. Maar het belangrijkste is dat ze bijvoorbeeld de rivieren niet versmallen, waardoor ze het water zouden opstuwen en vaart geven. Buurlanden mogen waterproblemen niet afwentelen. Dat is inmiddels op mijn initiatief Europees geregeld."

reageren?

[email protected] LOAD-DATE: 26 January 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant


JOURNAL-CODE: BS


16 of 83 DOCUMENTS

De Gelderlander


'Noodevacuatie was noodzakelijk' BYLINE: HENK ZOMERDIJK SECTION: 3_OPINIE LENGTH: 965 woorden

Het besluit tot de noodevacuatie in het dorp Ochten twintig jaar geleden was zwaar, maar onvermijdelijk.

OPINIE

EVACUATIE OCHTEN

door Henk Zomerdijk

OCHTEN - De beslissing tot noodevacuatie van Ochten, IJzendoorn en Eldik op woensdagmorgen 1 februari 1995 was de moeilijkste beslissing uit mijn 26-jarig burgemeesterschap.

Veel mensen waren 's morgens van huis gegaan met de gedachte, dat ze niet noodgedwongen huis en haard hoefden te verlaten. Het leek er de avond tevoren nog op, dat Ochten en omgeving zelfs de dans zouden ontspringen. De brandweer ging op mijn verzoek dinsdagavond nog met luidsprekers rond om mee te delen, dat er niet hoefde te worden geëvacueerd. Ook om de spontane evacuatie tot staan te brengen. Veel mensen waren al vrijwillig vertrokken. Soms met al hun vee.

De beslissing om de volgende dag, op 1 februari, alsnog te evacueren en nog wel onmiddellijk

viel me zwaar. Maar ik kon niet anders. Het waterschap stond rond 9 uur niet langer in voor de instandhou-ding van het dijkvak in de Waalbandijk ten oosten van Ochten. Dit dijkvak stond al te boek als een van de slechtste van ons land met een dijkdoorbraakkans van 1 op de 50 jaar. Dat is nu 1 op de 1.250 jaar. Het klemmend advies van alle deskundigen was om onmiddellijk tot evacuatie over te gaan en te zorgen voor onmiddellijke fysieke en logistieke ondersteuning bij de stabilisatie van de snel verslechterende dijk. Er was een scheur geconstateerd in de lengterichting. Aanvankelijk over 20 meter, maar al snel begon deze zich uit te breiden naar 180 meter. De scheur, die zich verwijdde tot 2 centimeter deed zich voor op 1 meter vanaf de rand van het wegdek aan de rivierzijde. Bovendien begon de dijk aan de rivierzijde af te brokkelen.

Een dijkdoorbraak werd voor mogelijk gehouden bij het uitblijven van versterkingen met zandzakken en het buitendijks aanbrengen van doek. Bij een dijkdoorbraak zou half Ochten zijn weggespoeld. Binnendijks moesten snel steunbermen worden aangebracht, waarmee de dag tevoren al was begonnen. Een stevige zuidwestenwind (kracht 6), hoge stroomsnelheden dicht langs de dijk bij op dat moment naar later bleek de hoogste waterstand bij Lobith van 16.68 + en een papperige dijk verslechterden de situatie verder en maak-ten onmiddellijke evacuatie van Ochten, Eldik en IJzendoorn noodzakelijk.

'Noodevacuatie was noodzakelijk' De Gelderlander 24 januari 2015 zaterdag

Het provinciaal coördinatiecentrum zou pas op 1 februari om 12 uur bijeenkomen. Ik wilde en kon daar niet op wachten. Ik verzocht om 9.30 uur onze voorlichter Han Helmink om via de rampenzender Omroep Gel-derland mee te delen, dat ik had besloten tot onmiddellijke evacuatie. Ik wilde het risico van een dijkdoor-braak met catastrofale gevolgen niet lopen.

Pas uren na mijn beslissing tot noodevacuatie keurde Jan Terlouw deze goed. In zijn evaluatieveslag zou de Commissaris van de Koningin later zeggen, dat hij de beslissing van de burgemeester van Echteld om niet op het provinciaal coördinatiecentrum te wachten begrijpelijk vond.

Nog voor middernacht gaf ik een rampverklaring af en stelde ik een noodverordening vast. In het begin van de avond waren bijna alle inwoners geëvacueerd en om half drie 's nachts was ook al het vee weg. De fruit-veiling in Ochten werd gevorderd voor de overnachting van militairen. Kruiwagens werden gevorderd voor het vervoer van zandzakken. En in de vroege morgen van 2 februari besloot ik tot afgifte van een vergunning voor de kap van enkele honderden bomen om ook een steunberm aan te kunnen leggen langs de verslech-terende dijk ten westen van Ochten. Verder verleende ik een zandwinbedrijf toestemming te beginnen met de winning van zand in Echteld ten behoeve van de versterking van de dijken. Bij elkaar was 60.000 kubieke meter zand nodig.

De honderden hulpverleners moesten te eten hebben of 's nachts bij hun werk aan de dijk bijgelicht worden. Verder hadden de brandweer en openbare werken hun handen vol aan het voeren van de vele dieren, die mensen in de haast hadden achtergelaten. Het gemeentehuis was dag en nacht bereikbaar. Dat was een goede beslissing, want evacuees bleven bellen.

De smeekbedes van mensen waren soms zeer emotioneel. De telefonisten hadden de opdracht deze mensen gerust te stellen. Soms gaven deze mensen een huissleutel bij de grens van het evacuatiegebied af of toestemming om een deur te forceren of een raampje in te slaan om huisdieren of tropische vogels te kunnen voeren. Baasjes zeiden er soms bij vooral de naam van hun dieren te noemen om zo vertrouwd mogelijk over te komen. Bij sommige honden was dat geen overbodige luxe. De vele loslopende kippen ble-ven eieren leggen. Ik heb nog nooit zoveel gebakken eieren gegeten als in die periode, spek haalden we uit de diepvriezer van het bejaardentehuis.

De bijna-dijkdoorbraak trok massale aandacht van de pers. Dat was lastig. Met het leger hulpverleners kwam een leger van ongeveer 350 vertegenwoordigers van nationale en internationale persmedia het dorp binnen.

Lastig was ook het bezoek van bobo's. Dat vergde aandacht van mensen, die op dat moment elders hard nodig waren. Ochten kreeg op de eerste dag na de evacuatie Koningin Beatrix op bezoek. Zij wilde vooral de hulpverleners een schouderklopje geven. Met de Rijksvoorlichtingsdienst was afgesproken dat slechts twee cameramensen, een fotograaf en een ANP-verslaggever mee zouden komen. Wederom moest er soms hard worden opgetreden tegen opdringerige pers. Bij de aankondiging van het bezoek van majesteit werd me op het hart gedrukt, dat ik niet moest vergeten mijn laarzen aan te trekken. En dan moet u weten dat er gelukkig geen sprake was van overstromingen. Maar goed, ik trok braaf mijn laarzen aan, met de dijk-graaf, de gemeentesecretaris en de koningin waren wij de enigen, die op dat moment laarzen droegen.

Henk Zomerdijk is oud-burgemeester van Echteld. LOAD-DATE: 26 January 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: DG


Vloedgolf van 1995 dwong radicaal nieuw waterbeleid af BN/DeStem 26 januari 2015 maandag

17 of 83 DOCUMENTS

BN/DeStem


Breda

Vloedgolf van 1995 dwong radicaal nieuw waterbeleid af

SECTION: REG_S_ST&STREEK LENGTH: 661 woorden

Januari 1995, de rivieren belagen Nederland. Toen ging de hele waterhuishouding op de schop, ook in West-Brabant - Water-feiten - Hoogwater

Eind januari 1995. Nederland haalt de voorpagina van het Amerikaanse tijdschrift Time Magazine. Foto's van mensen die verbeten met zandzakken sjouwen. Overstromingen langs de Maas, massale evacuatie van de Betuwe. In en rond Breda lopen kelders vol en wordt het Markdal een binnenzee. De bevolking dromt samen achter de zandzakken langs de Van der Borchlaan.

Twintig jaar later zijn er in het rivierengebied herdenkingen. En wordt er bij Ochten in de Betuwe op 31 januari een monument onthuld dat herinnert aan de evacuatie van 250.000 mensen.

Nederland schrok in 1995. Na de Ramp van 1953 kwam de vloedgolf langs de achterdeur. Ook in West-Brabant, maar dan vanuit België. Sindsdien zijn we doordrenkt met campagnes die ons het besef van de voortdurende dreiging van die natte duivel bij moeten brengen.

In West-Brabant ging sinds 1995 zowat de hele waterhuishouding op de schop. Rivieren en beken moesten uit hun korset. Peter van den Bosch van het waterschap Brabantse Delta: "Ja, al ontsnapte Breda in 1995 wel aan grote overlast. In de Baronie kregen we een beperkte hoogwatergolf uit België. In 2001 kregen we nog een extremer volume te verwerken. De hoogwatergolf van 1995 via de grote rivieren spoelde langs de rand van het waterschapsgebied, de Amer en de het Hollandsch Diep. Daar zijn sindsdien wel op de meeste plaatsen de dijken versterkt."

Ook in het Baroniegebied rond Breda greep het waterschap in. Beken en en rivieren kregen een deel van hun natuurlijke loop terug. Het was in die tijd dat een oud-aannemer met veel ruilverkavelingservaring, wiens dochter bij het waterschap werkte, verzuchtte: "Wat ik heb recht gemaakt, maakt zij weer krom."

In Breda bleken vooral de singels de bottle neck bij het afvoer van de watervloed van de hogerop gelegen zandgronden. Van den Bosch: "In de stad is langs de Mark tussen de Van der Borchlaan en de Duivelsbrug een houten damwand geplaatst. Ten zuiden van Breda en ook ten noorden is waterberging gecreëerd. Het Markdal is verruimd met overloopgebied. Tegenover Terheijden is langs de Mark de Vierde Bergboezem ontstaan. Die moeten bij grote regenval het water opvangen."

De Vierde Bergboezem heeft een capaciteit van 3 miljoen kubieke meter water. Het project kostte 12 mil-joen euro en moet in geval van nood volgens de berekeningen op de Mark voor een waterstandsverlaging van 15 centimeter zorgen.

1993: Hoogwater-overlast, vooral in Limburg.

1995: Dreigende overstromingen in rivierengebied. Evacuatie kwart miljoen mensen.

1995: In Breda overstromen straten langs Aa en Mark en lopen kelders vol.

1995: Deltawet grote rivieren.

Vloedgolf van 1995 dwong radicaal nieuw waterbeleid af BN/DeStem 26 januari 2015 maandag

1995: Dijken in de haven Raamsdonksveer en van nabije Polder van Allard versterkt.

1995-2000: Versnelde verbetering 300 kilometer rivierdijk.

1999: Dijkverbetering langs Hollandsch Diep en Amer, van Willemstad tot Geertruidenberg.

2000: In Breda wordt bij de Van der Borchlaan de kade langs de Mark verhoogd. Op de andere oever komt een kademuur.

2000: Boeren Overdiepse Polder bij Waspik horen dat hun polder onder water kan komen vanwege Ruimte voor de Rivier.

2001: 'Belgische' hoogwatergolf, nog extremer dan die van 1995, spoelt door de Baronie. Betonblokken langs Zuidsingel in Breda.

2002: Waterberging langs Aa of Weerijs bij Zundert en Rijsbergen, herinrichting Chaamse beken.

2005: Wet op de Waterkering stelt nieuwe dijkhoogten vast.

2009: Vier Bergboezem bij Breda klaar en gevierd met een Dag van de Droge voeten.

2010: Weilanden en akkers onder water rond Breda. Hoogste staat van paraatheid bij waterschap Brabant-se Delta.

2014: Dijkverbetering langs Oude Maasje bij Raamsdonksveer.

2015: Herdenking hoogwater 1995 met exposities, film, lespakketten basisscholen en monument in Och-ten.

2016: Zuiderzeemuseum in Enkhuizen opent 'watersnoodstraat' waar publiek een echte overstroming kan beleven. LOAD-DATE: 26 January 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS GRAPHIC: Op deze luchtfoto is te zien hoe de Mark bij Breda in 1995 buiten de oevers trad in de omgeving van kasteel Bouvigne. foto Johan van Gurp ;Hoogwater-dreiging in Breda in 1995. Door het waterschap Brabantse Delta aangevoerde zandzakken, drie hoog, langs de Van der Borchlaan. Hier werd na 2000 de kade verhoogd. foto Johan van Gurp PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: BS


18 of 83 DOCUMENTS

BN/DeStem


Breda

Oud-dijkgraaf: 'Een spannende week'

Oud-dijkgraaf: 'Een spannende week' BN/DeStem 26 januari 2015 maandag

SECTION: REG_S_ST&STREEK LENGTH: 241 woorden

DUSSEN - "Die laatste week van januari 1995 vergeet ik nooit. Het water hoog tegen onze dijken. Span-nend." Bastiaan Snoek uit Dussen, van 1980 tot 2005 dijkgraaf van het hoogheemraadschap Alm en Bies-bosch kwam die week nauwelijks uit de laarzen. Hij inspecteerde continu de dijken in het Land van Heusden en Altena, ook het zwakste stuk Maasdijk bij Rijswijk, tussen Woudrichem en Andel.

En tussendoor overleg met mr. Frank Houben, destijds commissaris van de koningin in Noord-Brabant. Snoek: "Iedereen was nerveus." De oud-dijkgraaf: "De burgemeester van Werkendam begon over evacua-tie. Houben vroeg aan mij: 'Denk je dat het nodig is?' Ik zei: 'Op dit moment niet'."

Houben wil ook een second opinion. Dat wordt de Delftse prof. dr. ir. Arnold Verruyt. Snoek: "We zijn met de professor bij Rijswijk over de dijk gelopen. De man stelde voor om direct 600 vrachtwagens zand aan te voeren, om die dijk te versterken. Ik heb toen gezegd: 'Het waait niet hard, laten we het 24 uur aankijken. Toen zei hij: 'Als de dijk vannacht breekt, ben jij morgen geen dijkgraaf meer.' Ik heb die nacht slecht gesla-pen. De volgende dag zakte het water." Met enige verbazing ziet hij die avond minister Jorritsma van Ver-keer en Waterstaat op televisie met veel daadkracht aankondigen dat er geld is om de dijken te versterken. "We vroegen al jaren om geld. Niet nodig zei het ministerie in Den Haag en op dat moment zei Jorritsma ineens dat geld peanuts was." LOAD-DATE: 26 January 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: BS


19 of 83 DOCUMENTS

BN/DeStem


Breda

Twintig jaar na '1995' BYLINE: PAUL DE SCHIPPER LENGTH: 180 woorden

door Paul de Schipper

BREDA - Voor mensen die in de buurt van beken of rivieren wonen, staat het jaar 1995, het jaar van wateroverlast en bijna-overstromingen nog stevig in het geheugen gegrift. Die gebeurtenissen worden ko-

Twintig jaar na '1995' BN/DeStem 26 januari 2015 maandag

mend weekend herdacht. Vooral in het rivierengebied waar 250.000 mensen moesten evacueren. '1995' drukte ook een stempel op West-Brabant.

Op Amer en Hollandsch Diep stond het water hoog tegen de dijken. In Breda zorgde een via Mark en Aa of Weerijs binnenrollende vloedgolf uit België dat de singels met zandzakken in toom moesten worden gehou-den.

Als gevolg van die wateroverlast onderging het nationale waterstaatsbeleid een radicale verandering: de rivieren moesten weer ruimte krijgen. Parallel ging de waterstaatkundige structuur van de Baronie en West-Brabant stevig op de schop. Tussen Willemstad en Geertruidenberg zijn de dijken bijvoorbeeld ver-sterkt.

Of het allemaal voldoende is? Het ministerie van Infrastructuur geeft Nederlanders beneden de zeespiegel geen droge-voeten-garantie.

Zie ook pagina 18/19

Vloedgolf dwong nieuw beleid af LOAD-DATE: 26 January 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: BS


20 of 83 DOCUMENTS

De Gelderlander


COLUMN - Hoe hoog? Tot hier!

SECTION: 3_RL_OMG LENGTH: 294 woorden

kolommetje - In 2003 stond de Waalkade voor het laatst echt weer eens onder water - Walter Post

Het zal toch niet, dacht ik de afgelopen weken. Mijn hele werkzame leven lang al word ik achtervolgd door alles wat met de laatste wereldoorlog te maken heeft. Vooral in de vorm van herdenkingen waar telkens weer dezelfde formules worden gepreveld. Allemaal goed bedoeld en zeker niet af te wijzen, maar wanneer je dat beroepsmatig volgt kan er sleet in komen, begrijpt u?

En nu dreigt me hetzelfde te overkomen, met een ander historisch feit. Om de een of andere reden heeft het waterschap het hoogwater van 1995 gehyped tot iets wat we moeten gedenken. De emotiecomponent in zoiets aanjagen genereert altijd extra aandacht. De dijkgraaf moet gedacht hebben: er komen waterschaps-

COLUMN - Hoe hoog? Tot hier! De Gelderlander 27 januari 2015 dinsdag

verkiezingen aan, ik zit met dijken die volgens mij nog wel wat onderhoud kunnen gebruiken, laat ik een campagne beginnen.

Dus kunnen we nu bijvoorbeeld middels een app zien hoe hoog het water in onze tuin staat bij een dijk-doorbraak. 'Hoe Hoog' heet dat ding geloof ik. Volkomen flauwekul natuurlijk, maar wanneer je maar genoeg op die trom slaat, gaan mensen jouw organisatie als belangrijk en waardevol ervaren. Het is gewoon marke-ting. Net zoals het schermen met de noodzaak van graven van nevengeulen dat is. Sinds 1995 is er geen echt hoogwater meer geweest, in 2003 stond de Waalkade in Tiel voor het laatst echt onder water. Het lijkt een beetje op het huis aan huis verkopen van verzekeringen: je weet maar nooit, laten we het maar doen. Duiken dit soort campagnes op, dan is mijn eerste reactie: wie verdient hier wat aan? De grote baggeraars dus, en de grote adviesbureaus. Ik ben bang dat we er bij 25 jaar evacuatie ook niet meer onderuit kunnen. Hoogwater zit me tot hier! LOAD-DATE: 27 January 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: DG


21 of 83 DOCUMENTS

De Gelderlander


Maas en Waal

Expo met hoogwaterbeelden in overvloed

SECTION: 3_MW LENGTH: 213 woorden

DREUMEL - Dat de overstromingen van twintig jaar geleden de bevolking van Dreumel bepaald niet in de koude kleren zijn gaan zitten, bewijst de expositie over hoogwater die de komende twee weekeinden te zien is in het plaatselijke dijkmagazijn.

Een oproep van de Dreumelse geschiedkundige stichting Tremele om hoogwaterfoto's en filmpjes aan te leveren, was niet aan dovemansoren gericht. Tremele heeft vele honderden beelden ontvangen van profes-sionele en amateurfotografen over de evacuatieweek van januari 1995.

De kiekjes vertellen samen met filmbeelden en vele krantenknipsels het verhaal over de evacuatie van het rivierengebied, de achterblijvers en de behouden thuiskomst.

De expositie is ingericht op de eerste verdieping van het dijkmagazijn aan de Vluchtheuvelstraat. Op de begane grond is de archiefruimte van Tremele ingericht tot filmzaal. Uit een overstelpend aanbod aan vi-

Expo met hoogwaterbeelden in overvloed De Gelderlander 27 januari 2015 dinsdag

deobanden van nieuwsuitzendingen en bijdragen van particulieren is een documentaire samengesteld van 45 minuten.

De expositie wordt gehouden op de zondagen 1 en 8 februari van elf tot vijf uur. De entree bedraagt 1 euro (kinderen tot 12 jaar gratis). Uiteraard is er gelegenheid om onder het genot van koffie of thee met elkaar nog eens

terug te blikken op de angstige week in 1995. LOAD-DATE: 27 January 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: DG


22 of 83 DOCUMENTS

De zakengids


'Gedwongen evacuatie voelde als een allerplezierigste vakantie' LENGTH: 479 woorden

Twintig jaar na de evacuatie worden op de Waal ook ter hoogte van Ophemert langsdammen aangelegd door Rijkswaterstaat Foto: Dirk Oomen

Als kers op de taart kregen we nog 500 gulden van de gemeente

'Gedwongen evacuatie voelde als een allerplezierigste vakantie'

Bert Leenders (71 jaar) uit Ophemert is al jaren correspondent van de Zakengids. Hij schreef als Rivieren-lander zijn herinneringen op aan de evacuatie in 1995.

OPHEMERT - "Ik woonde toen zo'n veertig meter van de dijk. Kwel leverde bij hoog water altijd al een natte straat op en water dat het riool in sijpelt. Ditmaal stonden er ook plassen in mijn tuin. Het water bleef maar stijgen. De hele dinsdag heb ik met enkele collega's keihard gewerkt om op het werk belangrijke stukken en apparatuur veilig te stellen. Gelukkig beschikte de vestiging van WWG in Tiel waar ik toen werkte over een groot magazijn waar alles op een veilige hoge plaats gezet kon worden. Thuis gekomen bleek mijn vrouw Sonja al veel klein spul naar de veilige eerste verdieping gebracht te hebben. Nu de grote spullen nog. Met geïmproviseerde steigers en tafels bouwden we in de woonkamer enkele platforms waar vrijwel alles van

'Gedwongen evacuatie voelde als een allerplezierigste vakantie' De zakengids 27 januari 2015 dinsdag

waarde een plek kreeg. Diep in de nacht liep ik nog eenmaal de dijk op. Het water stond gelijk aan de kruin van de dijk en op verschillende plekken liepen het water er met kleine stroompjes overheen. Richting Varik zag je een aantal zwaailichten. Met man en macht werden daar stenen gestort om een nodige tijdelijke ver-sterking aan te brengen. Het was angstaanjagend en de slaap wilde in die nacht voorafgaande aan onze evacuatie maar niet komen. Onderweg naar het bungalowpark bij Apeldoorn was er de volgende ochtend een spannend moment. De dijk bij Ochten vertoonde een forse scheur en kon het elk moment begeven, terwijl wij daar vlak bij even in de file stonden. Ook de legereenheden met versterkingsdoek stonden in de file aan de andere kant van de weg. Gelukkig kwam dat allemaal goed. Ons verblijf op het bungalowpark was na alle angst en gesjouw allerplezierigst. Alle reserveringen waren geannuleerd en alle bungalows stonden voor een vriendenprijsje ter beschikking van evacues. Ook de prijzen voor restaurant, zwembad en winkel waren scherp verlaagd. Op het terrein was zelfs een maatschappelijk werker aanwezig om evacués bij te staan. Omdat ook het weer opknapte werd onze gedwongen evacuatie een ongeplande allerplezierig-ste korte vakantie, die niet eens snipperdagen kostte. Fijn was het bericht dat het waterpeil in de rivieren al weer fors daalde. We hebben heerlijk gewandeld in hei en bos en vonden het jammer om 's zondags weer richting huis te moeten vertrekken. Daar wachten welkomstborden, een gratis pak koffie in de supermarkt en het luisteren naar de verhalen van buurtbewoners. Als kers op de taart kregen we later ook nog 500 gulden van de gemeente als tegemoetkoming in de kosten." LOAD-DATE: January 28, 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: deWeekkrant


23 of 83 DOCUMENTS

De zakengids


Stilstaan bij hoogwater

LENGTH: 253 woorden


Evacuatie van 1995 herdacht

Regio - Op zaterdag 31 januari om 11.30 uur onthullen Sanne van Lent (geboren tijdens de evacuatie in 1995), burgemeester Kees Veerhoek, dijkgraaf Roelof Bleker en Jan Hendrik Dronkers van Rijkswaterstaat

Stilstaan bij hoogwater De zakengids 27 januari 2015 dinsdag

een informatiebord over het hoogwater en de evacuatie van 1995. Het informatiebord bevind zich op de Waalbandijk in Ochten ter hoogte van de afrit naar de Gouverneurpolder. Daarvoor en daarna zijn er in Ochten allerlei bijzondere activiteiten voor jong en oud. Leerlingen van de bovenbouw van het basisonder-wijs in Ochten krijgen een speciale les over het hoogwater van 1995. Van donderdag 29 januari tot en met zaterdag 31 januari is in de Vicary een tentoonstelling met foto's, documenten, verhalen en spullen over de evacuatie. Het materiaal hiervoor is aangeleverd door inwoners uit Ochten en omgeving. De openingstijden zijn donderdag en vrijdag van 18.00 tot 21.00 uur en zaterdag van 12.00 tot 16.00 uur. Op zaterdag 31 janu-ari - na de onthulling van het bord op de dijk - zijn er vanaf 12.00 uur allerlei activiteiten bij de Vicary en op het plein vóór het oude gemeentehuis. Er zijn lezingen en er istussen 13.00 en 14.30 uur een wedstrijd zandzakken scheppen.

Op 1 februari 1995 moesten de inwoners uit Ochten en de omliggende dorpen geëvacueerd worden. De dijk staat op doorbreken. Burgemeester Zomerdijk van de gemeente Echteld gaf om 10.00 uur in de ochtend het bevel tot noodevacuatie. Een gebeurtenis die veel inwoners nog vers in het geheugen ligt. LOAD-DATE: January 28, 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: deWeekkrant


24 of 83 DOCUMENTS



Evacuatie 1995 herdacht

LENGTH: 224 woorden

Een gebeurtenis die veel inwoners nog vers in het geheugen ligt

Evacuatie 1995 herdacht


Regio - Op zaterdag 31 januari om 11.30 uur onthullen Sanne van Lent (geboren tijdens de evacuatie in 1995), burgemeester Kees Veerhoek, dijkgraaf Roelof Bleker en Jan Hendrik Dronkers van Rijkswaterstaat een informatiebord over het hoogwater en de evacuatie van 1995. Het informatiebord bevind zich op de Waalbandijk in Ochten ter hoogte van de afrit naar de Gouverneurpolder. Daarvoor en daarna zijn er in

Evacuatie 1995 herdacht Rhenense Betuwse Courant 27 januari 2015 dinsdag

Ochten allerlei bijzondere activiteiten voor jong en oud. Leerlingen van de bovenbouw van het basisonder-wijs in Ochten krijgen een speciale les over het hoogwater van 1995. Van donderdag 29 januari tot en met zaterdag 31 januari is in de Vicary een tentoonstelling met foto's, documenten, verhalen en spullen over de evacuatie. Het materiaal hiervoor is aangeleverd door inwoners uit Ochten en omgeving. De openingstijden zijn donderdag en vrijdag van 18.00 tot 21.00 uur en zaterdag van 12.00 tot 16.00 uur. Op zaterdag 31 januari na de onthulling van het bord op de dijk zijn er vanaf 12.00 uur allerlei activiteiten bij de Vicary en op het plein vóór het oude gemeentehuis. Zo zijn er lezingen, is er tussen 13.00 en 14.30 uur een wedstrijd zandzakken scheppen voor kinderen en volwassenen. Iedereen is van harte welkom. LOAD-DATE: January 27, 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: deWeekkrant


25 of 83 DOCUMENTS



Boek over evacuatie 1995

LENGTH: 154 woorden

Boek over evacuatie 1995

Regio - In de week van 1 februari 1995 beheerste één onderwerp het landelijke nieuws: de dreigende wa-tersnoodramp in Gelderland en de evacuatie van 250.000 mensen. In het boek 'De strijd die nooit ophoudt' wordt deze zware beproeving beschreven in gesprekken met tientallen gedupeerden en bestuurders. Pre-cies twintig jaar later wordt het eerste exemplaar van het boek aangeboden aan oud-burgemeester Henk Zomerdijk, die destijds het voortouw nam voor een onmiddellijke evacuatie van het ernstig bedreigde dorp Ochten. Dat gebeurt op zaterdag 31 januari 2015, in zalencentrum de Vicary in Ochten. In het boek wordt teruggeblikt op het hoge water van 1995 en twee jaar daarvoor, toen de situatie ook al kritiek was in Gelder-land. In Limburg zorgde de Maas in die jaren eveneens voor grote problemen. Grote delen van Limburg stonden destijds blank. Inwoners van Maasdorpen beschrijven de emoties van toen. LOAD-DATE: January 27, 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS

Boek over evacuatie 1995 Rhenense Betuwse Courant 27 januari 2015 dinsdag

PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: deWeekkrant


26 of 83 DOCUMENTS

Trouw


Watervrees mag niet wegebben

BYLINE: QUIRIJN VISSCHER SECTION: De Verdieping LENGTH: 1712 woorden

Achter verstevigde dijken herdenkt de regio Rivierenland de vlucht voor het wassende water in 1995. Is het gebied nu echt veilig?

De kaartjes zijn al wekenlang uitverkocht voor de voorstelling 'Het water komt' in het Neder-Betuwse dorpje Tricht. Drie jongeren gaan in het muziektheaterstuk op zoek naar verhalen van 1995. Het is twintig jaar ge-leden dat hoogwater in de Maas en Rijn leidde tot massale evacuaties. In Gelderland zijn de komende dagen veel herdenkingen. Zoals in Ochten waar 1 februari 1995 plots het noodbevel tot evacuatie klonk, nadat de dijk leek te bezwijken. Ochten werd wereldnieuws.

Rivierenland is de grootschalige evacuaties niet vergeten. Zo'n 240.000 inwoners moesten 30 en 31 januari 1995 snel vertrekken uit de Bommelerwaard, de Ooijpolder, het Land van Maas en Waal en de Tieler- en Culemborgerwaard. Een dag later volgden de inwoners van Midden-Betuwse dorpen als Ochten. Zij werden in enkele uren naar het hooggelegen Rhenen geleid. In Limburg waren toen al dik 10.000 mensen van de Maasoevers geëvacueerd. De dijken hielden het. Vanaf 4 februari 1995 keerden de inwoners terug. Maar Rivierenland zou nooit meer hetzelfde zijn. Het kabinet-Kok I besloot direct tot de broodnodige verbetering van de dijken en maakte in één klap een eind aan twintig jaar gesoebat daarover. Miljarden zijn nadien uitgetrokken voor diverse rivier-projecten. 'Ruimte voor de Rivier' werd de bekendste. De regio is weer veilig, zou je denken. Maar toch gaat Rivierenland wéér op de schop. "De dijken zijn nu beter dan ooit", verzekert dijkgraaf Roelof Bleker van Waterschap Rivierenland in het wa-terschapshuis in Tiel. "Maar er blijven risico's bestaan. Die moeten we accepteren. Dat is een boodschap die de overheid lange tijd niet heeft gebracht. In Rivierenland hebben we tweehonderd kilometer dijken die de

Watervrees mag niet wegebben Trouw 27 januari 2015 dinsdag

APK - om de hoogwaterbeschermingstoets maar zo te noemen - niet hebben doorstaan. Dat is het eerlijke verhaal dat we nu vertellen." De huidige lokale evacuatieherdenkingen en -acties helpen het Waterschap Rivierenland bij het verspreiden van deze boodschap. De initiatieven in Ochten en Tricht kunnen dan ook op financiële steun rekenen. "Ze roepen het belang van waterveiligheid in herinnering", zegt Bleker. "Daarvoor heb je nu eenmaal draagvlak nodig. Tussen Kinderdijk en Schoonhovenseveer moeten bijvoorbeeld 58 huizen worden gesloopt. Dijkver-sterking is altijd ingrijpend voor mensen." Basisschoolkinderen in Rivierenland krijgen sinds deze maand extra les in rivierveiligheid. Het ontzag voor het water mag niet wegebben. Het draagvlak voor dijkverbeteringen moet nog generaties mee. Want het kán misgaan. Dat mag niet vergeten worden. Daaraan herinnert ook het nieuwe, moderne crisiscentrum dat in maart opengaat in het waterschapshuis in Tiel. Het is helemaal ingericht op snelle internetcommunicatie en sociale media; in 1995 nog vrijwel onbekende fenomenen. Schermen in de splinternieuwe controleruimte tonen de actuele waterstanden en regenbuien al. Een surrea-listisch idee is het, een nieuwe hoogwatercrisis in Rivierenland waar sinds 1995 alle dijken zijn versterkt. Ze zijn verhoogd, soms zelfs verlegd. In één klap werd een streep gezet door bouwplannen in de uiterwaarden. Daar kwamen geulen die bij hoogwater het water snel afvoeren. Boerderijterpen verrezen. In Nijmegen is een Waaleiland in aanleg met een bypass van de Waal. In Rivierenland zullen toch nog jaren graafmachines zwoegen. Het klimaat blijft immers veranderen. Had het waterschap de dijken niet in één keer kunnen vernieuwen? "Nee", zegt Bleker. "Zo werkt het niet. Dat zou net zoiets zijn als in de jaren zestig een nieuwe snelweg A2 aanleggen met alvast tien rijstroken. Men zou je voor gek verklaren. We weten nu veel meer over dijken dan in 1995. Zoals het gevaar van piping, waarbij water onder de dijk doorstroomt en zanddeeltjes meeneemt." Een nieuwe watervloed om de dijken te testen, daar zit Bleker niet op te wachten. Zo spannend hoeft het niet nog een keer, vindt hij. De dijkgraaf ziet liever een andere golf komen, een investeringsgolf in de regio. "Voor het eerst heeft het Rijk structureel gelden gereserveerd voor rivieren", legt Bleker uit. "Als waterschap zijn wij voor lange tijd een grote investeerder in Rivierenland. Wij hopen dat mensen denken: kan ik meedoen als ze toch de dijken gaan versterken? Ik zoek initiatieven." Taboes worden doorbroken. Het verbod om rivierdijken te bebouwen, verdwijnt door de klimaatdijk, een bredere en dus steviger dijk. In Streefkerk (Zuid-Holland) komt er eentje met een promenade. Je kunt daarop wonen met uitzicht op de rivier, schetst Bleker het plaatje. "Dijkversterkingen moeten zo uitgevoerd worden dat de gemeenschap er wat aan heeft. In Streefkerk doen we ook wat aan de leefbaarheid van het dorp." René Cruijsen (54) woont in het buitengebied van Dreumel. Hij runt met zijn vrouw en zoon een biologische boerderij in het land tussen Maas en Waal.

'De overheid faalde. Ik dacht: dan ga ik zelf in het bestuur.'

Zijn grootste zorg was in januari 1995 de evacuatie van het vee. Dat lukte wonderwel goed. De emoties kwamen pas na terugkeer. Hij was boos op de overheid om de zwakke dijken en het terugkrabbelen bij het betalen van de evacuatie-onkosten. Hij was één van de boze actievoerende boeren waarvoor landbouwmi-nister Van Aartsen (VVD) in 1995 moest vluchten. Later werd hij waterschappoliticus. Hij is naast boer nu heemraad in Rivierenland, een soort wethouder. Cruijsen: "Breekt de dijk in Maas en Waal door, dan is het bij ons altijd prijs. Dan staat het water hier tot aan de dakgoot. Zes meter hoog. Al het water stroomt naar Dreumel. Als je boer bent in het Land van Maas en Waal, let je op het rivierpeil. Verhalen van de overstroming van 1926 worden nog altijd verteld. Bij mijn moeder thuis dreef destijds de houten kap van het huis. Met Kerst 1993 was hier al hoogwater. Toen is niet geëvacueerd. Ik besefte wel: wat nu als ik evacueren moet?"


"Op zondagmiddag 29 januari 1995 gonsde het al rond in ons dorp. Ik wist: dit gaat niet goedkomen. We waren voorbereid en besloten te evacueren. Onze leverancier van mengvoeder zocht stalruimte voor ons. De koeien gingen naar Lunteren; de varkens en schapen naar Brabant. We werkten de hele nacht door. De veewagen met varkens kwam in de file terecht. Ik had de zeugen en biggen met stift gekleurd om ze bij el-kaar te houden. Maar ze kwamen als toverballen uit de wagen." "Zelf zaten we op een vakantiepark. Voor onze drie kinderen was het tropisch zwemparadijs leuk. We moesten wel zwemkleding kopen. Die hadden we niet meegenomen. De winkelier wilde niet dat we betaal-den. Ik wist in die dagen niet eens waar mijn ouders waren. Er was geen mobiele telefoon of internet. Op tv zag ik ineens buren in een programma voorbijkomen. Raar is dat. Maar de solidariteit was groot. Mensen die ons destijds hielpen, krijgen nog altijd een kerstkaart." "Eenmaal terug op de boerderij had ik een slechte periode. Wij boeren protesteerden massaal tegen de la-gere evacuatievergoeding dan de beloofde 100 procent. De overheid faalde door dijken niet in orde te bren-gen, maar twintig jaar te praten. Betaal je daar nou belasting voor? Ik dacht: dan ga ik in het waterschapsbe-stuur zitten. Dat lukte in 1998 voor het eerst. Ik werd een heemraad. Twintig jaar geleden was ik alleen boos. Nu ben ik trots dat ik een steentje mag bijdragen aan dijkverbetering en rivierverruiming. Wat ik herdenk is de falende overheid. En de saamhorigheid van toen." Bert de Vries (54) woont in Ochten in de Betuwe. Hij werkte in 1995 bij een lokaal bankfiliaal.

'Wij voelen ons hier weer veilig, anderen zijn verhuisd'

De Vries heeft het initiatief genomen voor een bord ter herinnering aan de noodevacuatie van Ochten op 1 februari 1995, dat zaterdag feestelijk wordt onthuld. Ochten was twintig jaar geleden wereldnieuws. Het hele westen van de Betuwe was geëvacueerd, maar de dorpen in de Midden-Betuwe niet. Toen er snel scheuren in de dijk bij Ochten ontstonden, moesten de inwoners na een noodevacuatiebevel binnen drie uur vertrek-ken. De Vries: "Het is ongelooflijk hoe we ons als kuddedieren hebben gedragen. We zetten de meubels op zol-der voor het geval er water over de dijk zou slaan. Dat de dijk ook zou kunnen dóórbreken en een gat zou slaan in het dorp, daar dachten wij niet aan. Paniek ontstond pas toen de burgemeester de noodevacuatie afriep. Velen zweetten peentjes in de file naar Rhenen, de enige toegestane route. Mijn collega's op de bank kitten eerst nog snel de kluis dicht. Wij vertrokken naar familie in Rhenen en keken daar steeds of de Betuwe al onder water stond. Na de veilige terugkeer hebben veel mensen eerst de benedenverdieping gewit. De meubels stonden immers boven. De impact van de evacuatie is nadien weggestopt in Ochten. Het herinne-ringsbord dat we onthullen, vertelt het evacuatieverhaal. Zo vergeten we niet wat we met z'n allen mee-maakten. Er gaat ook een waarschuwing vanuit voor de kracht het water." "Het waterschap en Rijkswaterstaat grijpen ons initiatief nu aan als verkoopargument voor nieuwe dijkpro-jecten. Dat vind ik prima. En wij voelen ons weer veilig. Al zijn er toch ook gezinnen verhuisd naar hogere zandgronden. Die vertrouwden het niet meer."

Rivierprojecten sinds 1995

Deltaplan Grote Rivieren: 1995-2005. Snelle actie van het Rijk tegen zwakke dijken na hoogwater van 1995. Alleen al in Gelderland voor 600 miljoen gulden aan dijkverbeteringen. Hoogwater Beschermingsprogramma: sinds 1996. De belangrijkste nationale waterkeringen worden om de zoveel jaar herkeurd, ook in het rivierengebied. Daaruit volgen projecten. Nadere Uitwerking Riviergebied: 2006-2015. NURG-projecten vormen uiterwaarden om tot nieuwe natuur met verbeterde waterafvoer. Totale kosten: 122 miljoen euro. Ruimte voor de Rivier: 2007-2015. Groot programma om de afvoercapaciteit van grote rivieren te verhogen à 2,3 miljard euro. Door klimaatverandering wordt meer (extreme) regenval verwacht.


Deltaprogramma: vanaf 2014. Het Rijk steekt 20 miljard euro in onder meer versterking rivierdijken (n.a.v. periodieke dijkkeuringen) en verdere verhoging van de afvoercapaciteit van grote rivieren.

'Velen zweetten peentjes in de file naar Rhenen. Mijn collega's van de bank hebben nog snel de kluis dicht-gekit.'

VIEW ORIGINAL PAGE: , LOAD-DATE: 26 January 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS GRAPHIC: foto ANP PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: Trouw

Copyright 2015 De Persgroep Nederland BV All Rights Reserved

27 of 83 DOCUMENTS

De Gelderlander


COLUMN - Hoe hoog? Tot hier!

SECTION: 3_RL_OMG LENGTH: 294 woorden

kolommetje - In 2003 stond de Waalkade voor het laatst echt weer eens onder water - Walter Post

Het zal toch niet, dacht ik de afgelopen weken. Mijn hele werkzame leven lang al word ik achtervolgd door alles wat met de laatste wereldoorlog te maken heeft. Vooral in de vorm van herdenkingen waar telkens weer dezelfde formules worden gepreveld. Allemaal goed bedoeld en zeker niet af te wijzen, maar wanneer je dat beroepsmatig volgt kan er sleet in komen, begrijpt u?

En nu dreigt me hetzelfde te overkomen, met een ander historisch feit. Om de een of andere reden heeft het waterschap het hoogwater van 1995 gehyped tot iets wat we moeten gedenken. De emotiecomponent in zoiets aanjagen genereert altijd extra aandacht. De dijkgraaf moet gedacht hebben: er komen waterschaps-verkiezingen aan, ik zit met dijken die volgens mij nog wel wat onderhoud kunnen gebruiken, laat ik een campagne beginnen.

Dus kunnen we nu bijvoorbeeld middels een app zien hoe hoog het water in onze tuin staat bij een dijk-doorbraak. 'Hoe Hoog' heet dat ding geloof ik. Volkomen flauwekul natuurlijk, maar wanneer je maar genoeg op die trom slaat, gaan mensen jouw organisatie als belangrijk en waardevol ervaren. Het is gewoon marke-ting. Net zoals het schermen met de noodzaak van graven van nevengeulen dat is. Sinds 1995 is er geen

COLUMN - Hoe hoog? Tot hier! De Gelderlander 27 januari 2015 dinsdag

echt hoogwater meer geweest, in 2003 stond de Waalkade in Tiel voor het laatst echt onder water. Het lijkt een beetje op het huis aan huis verkopen van verzekeringen: je weet maar nooit, laten we het maar doen. Duiken dit soort campagnes op, dan is mijn eerste reactie: wie verdient hier wat aan? De grote baggeraars dus, en de grote adviesbureaus. Ik ben bang dat we er bij 25 jaar evacuatie ook niet meer onderuit kunnen. Hoogwater zit me tot hier! LOAD-DATE: 27 January 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: DG


28 of 83 DOCUMENTS

Trouw


Watervrees mag niet wegebben

BYLINE: QUIRIJN VISSCHER SECTION: De Verdieping LENGTH: 1712 woorden

Achter verstevigde dijken herdenkt de regio Rivierenland de vlucht voor het wassende water in 1995. Is het gebied nu echt veilig?

De kaartjes zijn al wekenlang uitverkocht voor de voorstelling 'Het water komt' in het Neder-Betuwse dorpje Tricht. Drie jongeren gaan in het muziektheaterstuk op zoek naar verhalen van 1995. Het is twintig jaar ge-leden dat hoogwater in de Maas en Rijn leidde tot massale evacuaties. In Gelderland zijn de komende dagen veel herdenkingen. Zoals in Ochten waar 1 februari 1995 plots het noodbevel tot evacuatie klonk, nadat de dijk leek te bezwijken. Ochten werd wereldnieuws.

Rivierenland is de grootschalige evacuaties niet vergeten. Zo'n 240.000 inwoners moesten 30 en 31 januari 1995 snel vertrekken uit de Bommelerwaard, de Ooijpolder, het Land van Maas en Waal en de Tieler- en Culemborgerwaard. Een dag later volgden de inwoners van Midden-Betuwse dorpen als Ochten. Zij werden in enkele uren naar het hooggelegen Rhenen geleid. In Limburg waren toen al dik 10.000 mensen van de Maasoevers geëvacueerd.


De dijken hielden het. Vanaf 4 februari 1995 keerden de inwoners terug. Maar Rivierenland zou nooit meer hetzelfde zijn. Het kabinet-Kok I besloot direct tot de broodnodige verbetering van de dijken en maakte in één klap een eind aan twintig jaar gesoebat daarover. Miljarden zijn nadien uitgetrokken voor diverse rivier-projecten. 'Ruimte voor de Rivier' werd de bekendste. De regio is weer veilig, zou je denken. Maar toch gaat Rivierenland wéér op de schop. "De dijken zijn nu beter dan ooit", verzekert dijkgraaf Roelof Bleker van Waterschap Rivierenland in het wa-terschapshuis in Tiel. "Maar er blijven risico's bestaan. Die moeten we accepteren. Dat is een boodschap die de overheid lange tijd niet heeft gebracht. In Rivierenland hebben we tweehonderd kilometer dijken die de APK - om de hoogwaterbeschermingstoets maar zo te noemen - niet hebben doorstaan. Dat is het eerlijke verhaal dat we nu vertellen." De huidige lokale evacuatieherdenkingen en -acties helpen het Waterschap Rivierenland bij het verspreiden van deze boodschap. De initiatieven in Ochten en Tricht kunnen dan ook op financiële steun rekenen. "Ze roepen het belang van waterveiligheid in herinnering", zegt Bleker. "Daarvoor heb je nu eenmaal draagvlak nodig. Tussen Kinderdijk en Schoonhovenseveer moeten bijvoorbeeld 58 huizen worden gesloopt. Dijkver-sterking is altijd ingrijpend voor mensen." Basisschoolkinderen in Rivierenland krijgen sinds deze maand extra les in rivierveiligheid. Het ontzag voor het water mag niet wegebben. Het draagvlak voor dijkverbeteringen moet nog generaties mee. Want het kán misgaan. Dat mag niet vergeten worden. Daaraan herinnert ook het nieuwe, moderne crisiscentrum dat in maart opengaat in het waterschapshuis in Tiel. Het is helemaal ingericht op snelle internetcommunicatie en sociale media; in 1995 nog vrijwel onbekende fenomenen. Schermen in de splinternieuwe controleruimte tonen de actuele waterstanden en regenbuien al. Een surrea-listisch idee is het, een nieuwe hoogwatercrisis in Rivierenland waar sinds 1995 alle dijken zijn versterkt. Ze zijn verhoogd, soms zelfs verlegd. In één klap werd een streep gezet door bouwplannen in de uiterwaarden. Daar kwamen geulen die bij hoogwater het water snel afvoeren. Boerderijterpen verrezen. In Nijmegen is een Waaleiland in aanleg met een bypass van de Waal. In Rivierenland zullen toch nog jaren graafmachines zwoegen. Het klimaat blijft immers veranderen. Had het waterschap de dijken niet in één keer kunnen vernieuwen? "Nee", zegt Bleker. "Zo werkt het niet. Dat zou net zoiets zijn als in de jaren zestig een nieuwe snelweg A2 aanleggen met alvast tien rijstroken. Men zou je voor gek verklaren. We weten nu veel meer over dijken dan in 1995. Zoals het gevaar van piping, waarbij water onder de dijk doorstroomt en zanddeeltjes meeneemt." Een nieuwe watervloed om de dijken te testen, daar zit Bleker niet op te wachten. Zo spannend hoeft het niet nog een keer, vindt hij. De dijkgraaf ziet liever een andere golf komen, een investeringsgolf in de regio. "Voor het eerst heeft het Rijk structureel gelden gereserveerd voor rivieren", legt Bleker uit. "Als waterschap zijn wij voor lange tijd een grote investeerder in Rivierenland. Wij hopen dat mensen denken: kan ik meedoen als ze toch de dijken gaan versterken? Ik zoek initiatieven." Taboes worden doorbroken. Het verbod om rivierdijken te bebouwen, verdwijnt door de klimaatdijk, een bredere en dus steviger dijk. In Streefkerk (Zuid-Holland) komt er eentje met een promenade. Je kunt daarop wonen met uitzicht op de rivier, schetst Bleker het plaatje. "Dijkversterkingen moeten zo uitgevoerd worden dat de gemeenschap er wat aan heeft. In Streefkerk doen we ook wat aan de leefbaarheid van het dorp." René Cruijsen (54) woont in het buitengebied van Dreumel. Hij runt met zijn vrouw en zoon een biologische boerderij in het land tussen Maas en Waal.

'De overheid faalde. Ik dacht: dan ga ik zelf in het bestuur.'

Zijn grootste zorg was in januari 1995 de evacuatie van het vee. Dat lukte wonderwel goed. De emoties kwamen pas na terugkeer. Hij was boos op de overheid om de zwakke dijken en het terugkrabbelen bij het betalen van de evacuatie-onkosten. Hij was één van de boze actievoerende boeren waarvoor landbouwmi-


nister Van Aartsen (VVD) in 1995 moest vluchten. Later werd hij waterschappoliticus. Hij is naast boer nu heemraad in Rivierenland, een soort wethouder. Cruijsen: "Breekt de dijk in Maas en Waal door, dan is het bij ons altijd prijs. Dan staat het water hier tot aan de dakgoot. Zes meter hoog. Al het water stroomt naar Dreumel. Als je boer bent in het Land van Maas en Waal, let je op het rivierpeil. Verhalen van de overstroming van 1926 worden nog altijd verteld. Bij mijn moeder thuis dreef destijds de houten kap van het huis. Met Kerst 1993 was hier al hoogwater. Toen is niet geëvacueerd. Ik besefte wel: wat nu als ik evacueren moet?" "Op zondagmiddag 29 januari 1995 gonsde het al rond in ons dorp. Ik wist: dit gaat niet goedkomen. We waren voorbereid en besloten te evacueren. Onze leverancier van mengvoeder zocht stalruimte voor ons. De koeien gingen naar Lunteren; de varkens en schapen naar Brabant. We werkten de hele nacht door. De veewagen met varkens kwam in de file terecht. Ik had de zeugen en biggen met stift gekleurd om ze bij el-kaar te houden. Maar ze kwamen als toverballen uit de wagen." "Zelf zaten we op een vakantiepark. Voor onze drie kinderen was het tropisch zwemparadijs leuk. We moesten wel zwemkleding kopen. Die hadden we niet meegenomen. De winkelier wilde niet dat we betaal-den. Ik wist in die dagen niet eens waar mijn ouders waren. Er was geen mobiele telefoon of internet. Op tv zag ik ineens buren in een programma voorbijkomen. Raar is dat. Maar de solidariteit was groot. Mensen die ons destijds hielpen, krijgen nog altijd een kerstkaart." "Eenmaal terug op de boerderij had ik een slechte periode. Wij boeren protesteerden massaal tegen de la-gere evacuatievergoeding dan de beloofde 100 procent. De overheid faalde door dijken niet in orde te bren-gen, maar twintig jaar te praten. Betaal je daar nou belasting voor? Ik dacht: dan ga ik in het waterschapsbe-stuur zitten. Dat lukte in 1998 voor het eerst. Ik werd een heemraad. Twintig jaar geleden was ik alleen boos. Nu ben ik trots dat ik een steentje mag bijdragen aan dijkverbetering en rivierverruiming. Wat ik herdenk is de falende overheid. En de saamhorigheid van toen." Bert de Vries (54) woont in Ochten in de Betuwe. Hij werkte in 1995 bij een lokaal bankfiliaal.

'Wij voelen ons hier weer veilig, anderen zijn verhuisd'

De Vries heeft het initiatief genomen voor een bord ter herinnering aan de noodevacuatie van Ochten op 1 februari 1995, dat zaterdag feestelijk wordt onthuld. Ochten was twintig jaar geleden wereldnieuws. Het hele westen van de Betuwe was geëvacueerd, maar de dorpen in de Midden-Betuwe niet. Toen er snel scheuren in de dijk bij Ochten ontstonden, moesten de inwoners na een noodevacuatiebevel binnen drie uur vertrek-ken. De Vries: "Het is ongelooflijk hoe we ons als kuddedieren hebben gedragen. We zetten de meubels op zol-der voor het geval er water over de dijk zou slaan. Dat de dijk ook zou kunnen dóórbreken en een gat zou slaan in het dorp, daar dachten wij niet aan. Paniek ontstond pas toen de burgemeester de noodevacuatie afriep. Velen zweetten peentjes in de file naar Rhenen, de enige toegestane route. Mijn collega's op de bank kitten eerst nog snel de kluis dicht. Wij vertrokken naar familie in Rhenen en keken daar steeds of de Betuwe al onder water stond. Na de veilige terugkeer hebben veel mensen eerst de benedenverdieping gewit. De meubels stonden immers boven. De impact van de evacuatie is nadien weggestopt in Ochten. Het herinne-ringsbord dat we onthullen, vertelt het evacuatieverhaal. Zo vergeten we niet wat we met z'n allen mee-maakten. Er gaat ook een waarschuwing vanuit voor de kracht het water." "Het waterschap en Rijkswaterstaat grijpen ons initiatief nu aan als verkoopargument voor nieuwe dijkpro-jecten. Dat vind ik prima. En wij voelen ons weer veilig. Al zijn er toch ook gezinnen verhuisd naar hogere zandgronden. Die vertrouwden het niet meer."

Rivierprojecten sinds 1995

Deltaplan Grote Rivieren: 1995-2005. Snelle actie van het Rijk tegen zwakke dijken na hoogwater van 1995. Alleen al in Gelderland voor 600 miljoen gulden aan dijkverbeteringen.


Hoogwater Beschermingsprogramma: sinds 1996. De belangrijkste nationale waterkeringen worden om de zoveel jaar herkeurd, ook in het rivierengebied. Daaruit volgen projecten. Nadere Uitwerking Riviergebied: 2006-2015. NURG-projecten vormen uiterwaarden om tot nieuwe natuur met verbeterde waterafvoer. Totale kosten: 122 miljoen euro. Ruimte voor de Rivier: 2007-2015. Groot programma om de afvoercapaciteit van grote rivieren te verhogen à 2,3 miljard euro. Door klimaatverandering wordt meer (extreme) regenval verwacht. Deltaprogramma: vanaf 2014. Het Rijk steekt 20 miljard euro in onder meer versterking rivierdijken (n.a.v. periodieke dijkkeuringen) en verdere verhoging van de afvoercapaciteit van grote rivieren.

'Velen zweetten peentjes in de file naar Rhenen. Mijn collega's van de bank hebben nog snel de kluis dicht-gekit.'

VIEW ORIGINAL PAGE: , LOAD-DATE: 26 January 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS GRAPHIC: foto ANP PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: Trouw


29 of 83 DOCUMENTS

De Rijnpost

28 januari 2015 woensdag

Creatief flitsen / Glas in randlood / Herdenking hoogwater / Na-tuur-monumenten collecteert Kort nieuws

LENGTH: 559 woorden

Creatief flitsen

Creatief flitsen / Glas in randlood / Herdenking hoogwater / Natuur-monumenten collecteert Kort nieuws De

Rijnpost 28 januari 2015 woensdag

VEENENDAAL In de cursus van twee lessen over creatief flitsen bij de Volksuniversiteit leren de deelne-mers de flitser van de fotocamera op een creatieve manier te gebruiken. Ze ontdekken zo hoe ze hele bij-zondere foto's kunnen maken. De cursus is op 28 januari en op 11 februari in Spectrum. De cursisten gaan flitslicht met het aanwezige licht leren combineren en zo de mogelijkheden en onmogelijkheden van de flitser begrijpen. In de eerste les behandelt de docent de flitstechniek en de tweede les gaan ze dit toepassen in de praktijk. Woensdag 28 januari (19.00-21.00 uur) en 11 februari (19.00-22.00 uur) in Spectrum, Kees Stipplein 72. Info: vuveenendaal.nl

Glas in randlood

SCHERPENZEEL - Op vrijdagmorgen 13 maart geeft Dorpscollege Krek de workshop 'Glas in randlood'. Dit is een techniek waarbij stukken glas worden gezet in c-lood. Het voordeel van randlood is dat er op een eenvoudige en snelle manier ronde en gebogen vormen gezet kunnen worden. Er wordt gewerkt met on-derdelen die uit een glasplaatje worden gesneden, voorbewerkte elementen en nuggets. Men leert het glas snijden, breken en slijpen, het lood om het werkstuk aanbrengen en solderen. Locatie: De Paddenburcht aan de Breelaan in Scherpenzeel. Informatie: Connie Tettero, 0342-778080 en www.krekscherpenzeel.nl

Herdenking hoogwater

OCHTEN/REGIO - Op 1 februari 1995 moeten de inwoners uit Ochten en de omliggende dorpen geëvacu-eerd worden, onder meer naar de Gelderse Vallei. Als gevolg van extreem hoogwater staat de dijk op door-breken. Burgemeester Zomerdijk van de gemeente Echteld geeft om 10 uur in de ochtend het bevel tot noodevacuatie. Ochten moet binnen 3 uur ontruimd zijn Een gebeurtenis die veel inwoners nog vers in het geheugen ligt. Daarom neemt Dorpstafel Ochten de inwoners en andere belangstellenden twintig jaar na dato mee naar de gebeurtenissen van toen. Dit doen ze met een monument op de dijk, een tentoonstelling, een lesprogramma en allerlei activiteiten op 31 januari. Aan de Waalbandijk, ter hoogte van de afrit naar de Gouverneurpolder, komt een informatiebord over het hoogwater en de evacuatie van 1995. Dit bord wordt op zaterdag 31 januari om 11.30 onthuld door Sanne van Lent. Sanne is tijdens de evacuatie geboren. Ze wordt hierbij geholpen door burgemeester Kees Veerhoek, dijkgraaf Roelof Bleker en Jan Hendrik Dronkers van Rijkswaterstaat. Op scholen wordt een tentoonstelling opgebouwd met foto's en beelden. Gastdocenten vertellen het verhaal van toen. Van donderdag 29 januari tot en met zaterdag 31 januari is in gebouw De Vicary een tentoonstelling met foto's, documenten, verhalen en spullen over de evacuatie.

Natuur-monumenten collecteert

VEENENDAAL - Tienduizend vrijwilligers gaan vanaf maandag 9 februari de straat op om geld in te zamelen voor de aankoop van natuurgebieden. Hiermee wil Natuurmonumenten bedreigde diersoorten een handje helpen. Otter, kerkuil, vroedmeesterpad, gentiaanblauwtje, hazelmuis en andere soorten zijn afhankelijk van leefgebieden die momenteel te klein of te versnipperd zijn. Door natuurgebieden met elkaar te verbinden en te vergroten hebben zij meer kans om te overleven.

De jaarlijkse collecte is in die week in ruim driehonderd gemeenten. Ook Veenendaal doet mee. Natuurmo-numenten is in deze regio te vinden in onder meer De Kaapse Bossen, Planken Wambuis en de Veluwe.

Kort nieuws LOAD-DATE: January 28, 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: deWeekkrant


Waakzaamheid blijft geboden De Brug Nijmegen 28 januari 2015 woensdag

30 of 83 DOCUMENTS

De Brug Nijmegen


Waakzaamheid blijft geboden

LENGTH: 517 woorden

Waakzaamheid blijft geboden

Deze week is het precies 20 jaar geleden dat in onze regio het water van de rivieren tot grote hoogte steeg. Evacuaties op grote schaal en spannende tijden voor iedereen. Burgemeester Bruls vertelt dat het water ook nu nog in de gaten gehouden moet worden.

Wat weet u zelf nog van die tijd?

Ik woonde al wel in Nijmegen en heb het in die zin van dichtbij meegemaakt. Maar ik had nog geen bestuur-lijke functie, dus droeg ik in die tijd geen verantwoordelijkheid bij de besluitvorming. Maar de hoogwaters van 1993 en 1995 hebben zeker bijgedragen aan een andere aanpak van rampen.

Kunt u dat toelichten?

Natuurlijk is in de eerste plaats toen het besef opnieuw ontstaan dat de natuur soms zijn tanden laat zien en dat we ons daartegen moeten wapenen. Dit heeft in de jaren na 1995 geleid tot het programma Ruimte voor de Rivier. Overal in het land zijn bypasses langs de rivieren aangelegd die het water meer ruimte moeten geven. Doel is natuurlijk minder overstromingen. Het grootste project in dit verband vindt in Nijme-gen plaats: de aanleg van de nevengeul moet Nijmegen en het achterland bij hoge waterstanden bescher-men. Precies bij onze stad maakt de Waal een enorm scherpe bocht, waardoor het water tot grote hoogte kan opstuwen. Met de aanleg van de nevengeul wordt dat gevaar aanzienlijk verminderd. Dat wij van de nood een deugd hebben gemaakt en er meteen een stadsontwikkeling aan verbonden hebben, tekent de spirit van onze stad.

Maar mocht het nu toch zo ver komen, wat dan?

De rampenbestrijding is de laatste 20 jaar sterk veranderd. Ging toen nog iedere burgemeester over zijn eigen stad of dorp, nu is dat regionaal georganiseerd. Concreet betekent dit dat bij rampen die verder gaan dan de gemeentegrens, (en overstromingen vallen daar natuurlijk onder) er een coördinerend burgemeester komt. In ons gebied ben ik dat. Dit is zo georganiseerd omdat het bij een grote ramp bijna onmogelijk voor een gemeente is alles zelf af te handelen. Zo helpen we elkaar. En ook de hulpverleners zijn regionaal ge-organiseerd, dus het is niet meer dan logisch dat gemeenten daarop aansluiten. Dit betekent een hele ver-antwoordelijkheid voor de bestuurders, mocht het zo ver komen. Vandaar dat we ook regelmatig oefenen.

Kunt u daar iets meer over vertellen?

Als burgemeesters in onze regio houden we regelmatig rampenoefeningen. Als je bekijkt wat het grootste risico in onze regio is, dan zijn dat overstromingen. Hierop is meer kans dan op een neerstortend vliegtuig of een andersoortige catastrofe. Vandaar dat we ook op het scenario hoogwater veel oefenen. Tijdens de oefeningen krijgen we allerlei dilemma's voorgelegd, zoals hoe om te gaan met hulp aan mensen die zichzelf tijdens een evacuatie niet kunnen redden, hoe omgaan met openbare orde, met grote veestapels, met

Waakzaamheid blijft geboden De Brug Nijmegen 28 januari 2015 woensdag

communicatie en ga zo maar door. We willen natuurlijk liever niet nog eens zo'n overstroming als in 1995. Maar mocht het zover komen, dan ben je graag goed voorbereid. Als de natuur ons door de eeuwen heen 1 ding heeft geleerd dan is het wel dat waakzaamheid geboden is!

In gesprek met de burgemeester LOAD-DATE: January 28, 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: deWeekkrant


31 of 83 DOCUMENTS



Ochten blikt terug op evacuatie en wateroverlast

BYLINE: Jan Kas SECTION: Regio; Blz. 14 LENGTH: 598 woorden

OCHTEN. Het Betuwse dorp Ochten herdenkt zaterdag de wateroverlast van februari 1995. De Waalbandijk krijgt, op de plaats waar destijds een doorbraak dreigde, een informatiebord over het hoog-water en de evacuatie van de 4000 inwoners van Ochten. Het bord wordt zaterdag onthuld door de 20-jarige Sanne van Lent, die tijdens de gedwongen verhuisperiode in Winterswijk werd geboren.

Ochten heeft al een monument dat aan het hoogwater herinnert: een gedenkteken met een kikker op een berg zandzakken, een verwijzing naar de kikvorsmannen van defensie die in 1995 hielpen bij de noodzake-lijke dijkverbetering. Ochtenaren wilden echter meer aandacht voor die bewogen dagen, nu twintig jaar ge-leden, zo bleek tijdens een bewonersavond van de Dorpstafel Ochten. Dat lokale comité voert in overleg met de gemeente Neder-Betuwe ideeën uit voor de verbetering van de leefbaarheid in het dorp.

Na de onthulling van het informatiebord op de Waalbandijk is er zaterdag van alles te doen in zalencentrum De Vicary en op het plein voor het oude gemeentehuis van de toenmalige gemeente Echteld, waaronder enkele korte lezingen, een wedstrijd zandzakken scheppen en diverse activiteiten voor kinderen. In De Vica-

Ochten blikt terug op evacuatie en wateroverlast Reformatorisch Dagblad 28 januari 2015 woensdag

ry is morgen- en vrijdagavond en zaterdagmiddag een tentoonstelling te bekijken met foto's, documenten, verhalen en spullen over de evacuatie, afkomstig van inwoners van Ochten en omgeving.

We hebben de afgelopen weken heel veel plakboeken met krantenknipsels uit die tijd gezien , zegt Michael Breeman van de Dorpstafel Ochten, een van de samenstellers van de expositie. Al die boeken geven aan wat het hoogwater en de evacuatie voor Ochtenaren hebben betekend. Anders hadden ze die niet zo uitge-breid bijgehouden. Halsoverkop moesten inwoners het dorp verlaten, ze wisten niet hoe ze het terug zouden vinden. Als de dijk echt was doorgebroken, zou er geen huis meer overeind hebben gestaan, zo veel kracht zou het water hebben gehad.

Iets van de gevoelens van toen heeft een inwoonster van Ochten verwoord in een gedicht dat ze in haar woning heeft bevestigd op een achtergelaten zandzak die ze nabij het dorp had gevonden: Dit kleine, brui-ne juten ding is een symbool, een herinnering aan een week vol angst en vrees omdat het water steeds ho-ger rees. Nu hangt de zandzak netjes hier, want ik bewaar hem als souvenir. De zandzak is op de tentoon-stelling te zien. Ook worden video-opnamen getoond die in 1995 van de evacuatie en van de dijkversterking zijn gemaakt, onder meer door brandweermannen die in het gebied achterbleven.

Vee zoek

Op de expositie kan ook een kort verslag worden ingekeken dat een leerlinge van het Ichthus College in Veenendaal naderhand voor school over de gebeurtenissen in Ochten schreef. Mijn ouders, mijn zus en ik waren de belangrijke spullen naar boven aan het brengen, toen we hoorden op de radio dat Ochten moest evacueren. Een kennis belde dat we wel naar hen mochten komen, maar wij wonen op een boerderij, dus zaten we met het vee. Via het crisiscentrum werden de dieren elders in Nederland ondergebracht, het ge-zin vertrok naar Vaassen, op de Veluwe. De volgende dagen heeft mijn moeder steeds gebeld naar het crisiscentrum om te vragen waar ons vee was.

Juist rond de herdenking komen er weer veel herinneringen naar boven bij Ochtenaren die de evacuatie hebben meegemaakt , zegt Breeman. Ook aardige anekdotes. Elk huishouden kreeg 500 gulden onkos-tenvergoeding. Een Ochtens gezin heeft daarvan na terugkeer de benedenverdieping van hun huis opnieuw geschilderd. Alle spullen stonden toch boven opgestapeld. LOAD-DATE: 28 January 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: REFDAG


32 of 83 DOCUMENTS

Deventer Post

Herinneringsdag hoogwater Deventer Post 28 januari 2015 woensdag


Herinneringsdag hoogwater

LENGTH: 101 woorden

Herinneringsdag hoogwater

DEVENTER - Dit jaar is het 20 jaar geleden dat het rivierwater op verschillende plaatsen in Nederland ge-vaarlijk hoog tegen de dijken stond. Zaterdag 31 januari is er een herinneringsdag. In Deventer zijn er van 12 tot 16 uur allerlei activiteiten in het infocentrum Ruimte voor de Rivier in de jachthaven Zandweerdplas, Rembrandkade 195. Ook is er een boottocht van 13.45 - 14.30 uur en van 14.45 - 15.30 uur vanaf het info-centrum langs het projectgebied. Het waterschap is op zoek naar foto's van het hoge water 1995 in en rondom Deventer. Deze foto's kan men mailen naar [email protected] LOAD-DATE: January 27, 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: deWeekkrant


33 of 83 DOCUMENTS

Gorcumse Courant


Dijkversterking voor toekomstig hoog water

LENGTH: 391 woorden

Eerder werd in het kader van de bescherming tegen hoog water een geul gegraven bij Avelingen. Foto ge-meente Gorinchem

Dijkversterking voor toekomstig hoog water

Het is twintig jaar geleden dat de grote evacuatie plaatsvond in Gorcum en omgeving voor het hoogwater van 1995. Sindsdien werden er veel maatregelen om het overstromingsgevaar tegen te gaan, maar het werk is nog niet gedaan. Deze maand werd in de gemeenteraad een inkijkje gegeven in hetgeen het nieuwe Del-taplan voor Gorcum betekenen gaat.

Dijkversterking voor toekomstig hoog water Gorcumse Courant 28 januari 2015 woensdag

Door Matthijs Daniels

Gorinchem - 'Er is al het een en ander zichtbaar', zo beschouwt wethouder Arjen Rijsdijk de werkzaamheden die worden uitgevoerd om de regio te beschermen tegen het hoge water. 'Het Ruimte voor de Rivier-project in Avelingen, Noordwaard en Munnikenland.' Daarmee zijn we er echter nog niet. Bewoners van de Waaldijk wisten dat al. Zij werden eind vorig jaar geïnformeerd over de grote dijkversterking tussen Gorcum en Fort Vuren, vanaf de dijk naar Dalem ongeveer, en tot Tiel aan toe. 'Dat gaat zeker gevolgen hebben voor de bewoners', is Rijsdijk duidelijk. 'Maar voor welke trajecten of woningen die het meest ingrijpend zijn, dat we-ten we nog niet. Daar wordt studie naar gedaan.'

Hetzelfde geldt voor het dijktraject aan de zuidkant van de Alblasserwaard. Vanaf de Wolpherensedijk rich-ting Hardinxveld-Giessendam, Sliedrecht, Papendrecht en Alblasserdam. Hoe dat vorm krijgt, ook dat wordt momenteel onderzocht. Maar het zal ingrijpend zijn, voorziet Rijsdijk.

'Er wordt gesproken over verhoging met een meter. Er zijn trajecten aan beide zijden bebouwd, dus dat krijgt best gevolgen. In Gorcum zal dat meevallen, omdat de dijk loopt tussen het kanaal en het industrieterrein.' Gorcum pleit ervoor om zelf de dijkversterking van de stadswallen in de binnenstad te coördineren. 'Ook dat moet gebeuren. Het is nog altijd onze hoofdwaterkering', kondigt Rijsdijk aan.Deze drie projecten worden op relatief korte termijn uitgevoerd. De dijkversterking richting Fort Vuren vanaf 2020 ongeveer. De uitkomsten van het onderzoek naar de zuidelijke dijk van de Alblasserwaard worden in 2016 verwacht.

Andere genoemde maatregelen in het Deltaplan (zoals een doorsteek van de nevengeul langs de Merwede naar het natuurgebied Avelingen en t 'meestromen' van het Kanaal van Steenenhoek met Merwede) staan geoormerkt voor latere toekomst. LOAD-DATE: January 28, 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: deWeekkrant


34 of 83 DOCUMENTS



Ochten blikt terug op evacuatie en wateroverlast

BYLINE: Jan Kas SECTION: Regio; Blz. 14 LENGTH: 598 woorden


OCHTEN. Het Betuwse dorp Ochten herdenkt zaterdag de wateroverlast van februari 1995. De Waalbandijk krijgt, op de plaats waar destijds een doorbraak dreigde, een informatiebord over het hoog-water en de evacuatie van de 4000 inwoners van Ochten. Het bord wordt zaterdag onthuld door de 20-jarige Sanne van Lent, die tijdens de gedwongen verhuisperiode in Winterswijk werd geboren.

Ochten heeft al een monument dat aan het hoogwater herinnert: een gedenkteken met een kikker op een berg zandzakken, een verwijzing naar de kikvorsmannen van defensie die in 1995 hielpen bij de noodzake-lijke dijkverbetering. Ochtenaren wilden echter meer aandacht voor die bewogen dagen, nu twintig jaar ge-leden, zo bleek tijdens een bewonersavond van de Dorpstafel Ochten. Dat lokale comité voert in overleg met de gemeente Neder-Betuwe ideeën uit voor de verbetering van de leefbaarheid in het dorp.

Na de onthulling van het informatiebord op de Waalbandijk is er zaterdag van alles te doen in zalencentrum De Vicary en op het plein voor het oude gemeentehuis van de toenmalige gemeente Echteld, waaronder enkele korte lezingen, een wedstrijd zandzakken scheppen en diverse activiteiten voor kinderen. In De Vica-ry is morgen- en vrijdagavond en zaterdagmiddag een tentoonstelling te bekijken met foto's, documenten, verhalen en spullen over de evacuatie, afkomstig van inwoners van Ochten en omgeving.

We hebben de afgelopen weken heel veel plakboeken met krantenknipsels uit die tijd gezien , zegt Michael Breeman van de Dorpstafel Ochten, een van de samenstellers van de expositie. Al die boeken geven aan wat het hoogwater en de evacuatie voor Ochtenaren hebben betekend. Anders hadden ze die niet zo uitge-breid bijgehouden. Halsoverkop moesten inwoners het dorp verlaten, ze wisten niet hoe ze het terug zouden vinden. Als de dijk echt was doorgebroken, zou er geen huis meer overeind hebben gestaan, zo veel kracht zou het water hebben gehad.

Iets van de gevoelens van toen heeft een inwoonster van Ochten verwoord in een gedicht dat ze in haar woning heeft bevestigd op een achtergelaten zandzak die ze nabij het dorp had gevonden: Dit kleine, brui-ne juten ding is een symbool, een herinnering aan een week vol angst en vrees omdat het water steeds ho-ger rees. Nu hangt de zandzak netjes hier, want ik bewaar hem als souvenir. De zandzak is op de tentoon-stelling te zien. Ook worden video-opnamen getoond die in 1995 van de evacuatie en van de dijkversterking zijn gemaakt, onder meer door brandweermannen die in het gebied achterbleven.

Vee zoek

Op de expositie kan ook een kort verslag worden ingekeken dat een leerlinge van het Ichthus College in Veenendaal naderhand voor school over de gebeurtenissen in Ochten schreef. Mijn ouders, mijn zus en ik waren de belangrijke spullen naar boven aan het brengen, toen we hoorden op de radio dat Ochten moest evacueren. Een kennis belde dat we wel naar hen mochten komen, maar wij wonen op een boerderij, dus zaten we met het vee. Via het crisiscentrum werden de dieren elders in Nederland ondergebracht, het ge-zin vertrok naar Vaassen, op de Veluwe. De volgende dagen heeft mijn moeder steeds gebeld naar het crisiscentrum om te vragen waar ons vee was.

Juist rond de herdenking komen er weer veel herinneringen naar boven bij Ochtenaren die de evacuatie hebben meegemaakt , zegt Breeman. Ook aardige anekdotes. Elk huishouden kreeg 500 gulden onkos-tenvergoeding. Een Ochtens gezin heeft daarvan na terugkeer de benedenverdieping van hun huis opnieuw geschilderd. Alle spullen stonden toch boven opgestapeld. LOAD-DATE: 28 January 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: REFDAG


Copyright 2015 Reformatorisch Dagblad

All Rights Reserved

35 of 83 DOCUMENTS

Nieuwsblad


Boottocht zonder hoogwatervrees

LENGTH: 426 woorden

Tijdens de tussenstop op Slot Loevestein kon een kijkje genomen worden bij de soldaten die oefenden voor evenementen, zoals de nabootsing van de slag bij Waterloo in juni van dit jaar.

Boottocht zonder hoogwatervrees

LOEVESTEIN - Alle maatregelen in het rivierengebied van Ruimte voor de Rivier leveren maar liefst twee meter waterstandsverlaging op. De vergraving van Munnikenland draagt daar voor elf centimeter aan bij. Tijdens de boottocht van de veerdienst Gorinchem vanaf Brakel via Loevestein en Woudrichem werd uitge-breid uitleg gegeven over het project door dijkgraaf Roelof Bleker van Waterschap Rivierenland. Enig zen-dingswerk was daar nog wel voor nodig; op de vraag of iemand van de 180 aanwezigen aan boord van de Gorinchem VIII enig idee heeft wat een dijkgraaf bleef het akelig stil. "Er zijn in Nederland ook maar 23 dijkgraven; zelf ben ik de jongste", zo vertelde Bleker. De boottocht werd gehouden vanwege de herinnering aan de evacuatie van twintig jaar geleden van het rivierengebied; in totaal moesten 240.000 mensen huis en haard verlaten. Altena ontsnapte aan die 'ramp' door een gunstige wind. Bij navraag bij de mensen aan boord aan de evacuatie borrelden de herinneringen spontaan op. "De A2 stond helemaal vast, maar op de provinciale weg bij Almkerk was geen auto te zien". Dijkgraaf Bleker vertelde ook over het hoog water in 2011. "Toen mocht ik met een vliegtuig over het rivierengebied vliegen en vanuit de lucht is het echt een immense watervlakte, met slechts enkele smalle randjes dijk".

De veerdienst Gorinchem hield in 2011 al eens boottochtjes vanwege het hoge water op de Waal en de Merwede. Zondag wilde Waterschap Rivierenland en de gemeenten Zaltbommel en Woudrichem laten zien welke maatregelen sinds 1995 zijn genomen om de rivier meer ruimte te geven, zoals de vergraving van Munnikenland. De 180 mensen scheepten in bij de veerstoep van Brakel. Dijkgraaf Roelof Bleker gaf tijdens de tocht uitleg, maar van het project zelf was niet echt veel te zien. Afgezien van enkele kranen bij slot Loe-vestein en een uitgegraven nevengeul langs de Waal. De veerpont draaide niet de Afgedamde Maas op om daar een blik te werpen in Munnikenland. Tijdens de tussenstop op Slot Loevestein, daar waar Maas en Waal tezamen stromen, werden de passagiers getrakteerd op schietoefeningen en wachtlopen door enkele groepen soldaten. Loevestein directeur Ien Stijns: "Het is toeval dat ze juist deze dag oefeningen, maar het een mooi extraatje tijdens deze boottocht".

Op 31 januari en 8 februari worden de boottochten weer herhaald. LOAD-DATE: January 29, 2015

Boottocht zonder hoogwatervrees Nieuwsblad 29 januari 2015 donderdag

LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: deWeekkrant


36 of 83 DOCUMENTS

De Gelderlander


Achiterhoek; Arnhem; Betuwe; Rijk van Nijmegen; Liemers; Maas en Waal; Nij-megen Stad; Renkum; Rijk van Nijmegen Editie; Riviereland; Bijlage; De valley;

Veluwe; Wijchen Beuningen

Nieuwscafé en tochten over het hoge water

SECTION: 3_GENIET LENGTH: 324 woorden

Iedereen die afgelopen zaterdag de Gelderlander-bijlage Leven met het water las, werd weer even met de neus op de feiten gedrukt: het rivierengebied is tijdens het hoogwater van twintig jaar geleden door het oog van de naald gekropen.

Het komend weekeinde wordt de hoogwaterevacuatie van 1995 herdacht, onder meer in Ochten waar de dijk destijds op springen stond.

DGclub vaart zaterdag 31 januari vanuit Nijmegen twee keer de Waal op voor een speciale hoogwatertocht, onder leiding van Gelderlander-redacteur Rob Jaspers. Beide tochten zijn al volgeboekt.

Een week later vaart passagiersschip de Eureka 1 vanuit Wageningen voor een speciale DGclub-hoogwatertocht met Gelderlander-redacteur Eric Wijnacker. Tijdens deze tocht blikken we met di-verse gasten uit de waterwereld terug op de noodsituatie in 1995 en wat er sindsdien is verbeterd. Veel aandacht is er ook voor de toekomstplannen, zoals de dijkversterking Rijnbandijk tussen Opheusden en Culemborg. De meeste aandacht gaat naar de Grebbedijk tussen Wageningen en Rhenen. Die dijk moet een zogeheten super- of deltadijk worden - waarschijnlijk de eerste in Nederland - die een enorm achterland (tot voorbij Amersfoort) moet beschermen. Als die dijk zou bezwijken is de directe economische schade zo'n 10 miljard euro.

Op vrijdag 6 februari houdt De Gelderlander in Tiel een nieuwscafé over het hoogwater. In het fraaie kan-toor van Waterschap Rivierenland interviewt Gelderlander-redacteur Bas Knoop dan gasten over watervei-ligheid. Te gast zijn onder meer Bert de Vries van de dorpstafel in Ochten en René Cruijsen die in 1995 als agrariër moest evacueren en nu heemraad is bij het waterschap. Gelders gedeputeerde Josan Meijers en een vertegenwoordiger van Waalzinnig gaan in debat over de geplande nevengeul achter Varik en Heesselt langs. Journalist Rudie van Meurs, bekend van het boek Hoogwater,de macht van de boerenrepublieken in het rivierengebied, spreekt een column uit.

Nieuwscafé en tochten over het hoge water De Gelderlander 29 januari 2015 donderdag

LOAD-DATE: 29 January 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: DG


37 of 83 DOCUMENTS

De Toren


Herdenking van evacuatie 1995

LENGTH: 207 woorden


RIVIERENLAND - Dorpstafel Ochten, Waterschap Rivierenland, Rijkswaterstaat Ruimte voor de Rivier en de gemeente Neder-Betuwe herdenken 31 januari de grootscheepse evacuatie van het rivierengebied in 1995.

250.000 inwoners en 1 miljoen stuks vee moesten het rivierengebied verlaten. De evacuatie is één van de grootste uit de recente Nederlandse geschiedenis. Op 1 februari 1995 ontstond in Ochten een scheur in de dijk als gevolg van extreem hoogwater waardoor het dorp met spoed werd geëvacueerd. Op zaterdag 31 januari 2015 markeren wij dit moment in de geschiedenis.

Daarom onthult de Dorpstafel Ochten een herinneringsteken op de plek waar destijds de scheur in de dijk ontstond. Dit monument wordt om 11.30 uur onthuld door Sanne van Lent. Sanne is tijdens de evacuatie geboren. Ze wordt hierbij geholpen door Jan Hendrik Dronkers, directeur-generaal van Rijkswaterstaat, Roelof Bleker, dijkgraaf van Waterschap Rivierenland, Kees Veerhoek, burgemeester van gemeente Ne-der-Betuwe en de leden van de Dorpstafel Ochten. Na de onthulling van het monument op de Waalbandijk (ter hoogte van afrit naar de Gouverneurpolder) is vanaf 12.00 uur een Meet & greet met bezichtiging van een fototentoonstelling in De Vicary. LOAD-DATE: January 29, 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant

Herdenking van evacuatie 1995 De Toren 29 januari 2015 donderdag

JOURNAL-CODE: deWeekkrant


38 of 83 DOCUMENTS

De Toren



LENGTH: 207 woorden


RIVIERENLAND - Dorpstafel Ochten, Waterschap Rivierenland, Rijkswaterstaat Ruimte voor de Rivier en de gemeente Neder-Betuwe herdenken 31 januari de grootscheepse evacuatie van het rivierengebied in 1995.

250.000 inwoners en 1 miljoen stuks vee moesten het rivierengebied verlaten. De evacuatie is één van de grootste uit de recente Nederlandse geschiedenis. Op 1 februari 1995 ontstond in Ochten een scheur in de dijk als gevolg van extreem hoogwater waardoor het dorp met spoed werd geëvacueerd. Op zaterdag 31 januari 2015 markeren wij dit moment in de geschiedenis.

Daarom onthult de Dorpstafel Ochten een herinneringsteken op de plek waar destijds de scheur in de dijk ontstond. Dit monument wordt om 11.30 uur onthuld door Sanne van Lent. Sanne is tijdens de evacuatie geboren. Ze wordt hierbij geholpen door Jan Hendrik Dronkers, directeur-generaal van Rijkswaterstaat, Roelof Bleker, dijkgraaf van Waterschap Rivierenland, Kees Veerhoek, burgemeester van gemeente Ne-der-Betuwe en de leden van de Dorpstafel Ochten. Na de onthulling van het monument op de Waalbandijk (ter hoogte van afrit naar de Gouverneurpolder) is vanaf 12.00 uur een Meet & greet met bezichtiging van een fototentoonstelling in De Vicary. LOAD-DATE: January 29, 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: deWeekkrant


39 of 83 DOCUMENTS


30 januari 2015 vrijdag

Strijd tegen hoogwater houdt nooit op

BYLINE: Jan Kas SECTION: Flex; Blz. 4 LENGTH: 1526 woorden

Ruim 250.000 Nederlanders moesten in 1995 hun woning verlaten, op de vlucht voor het dreigende hoogwater. De veiligheid langs Maas, Rijn en Waal is sindsdien een belangrijk thema. Maar de strijd tegen het water houdt nooit op. En kilometers dijk voldoen niet aan de laagste normen.

Een paar uur was het heel kritiek. Als de dijk bij Ochten toen was doorgebroken, had in het rivierenland een gebied zo groot als de provincie Utrecht onder water gestaan , schetst Frank Bolder. Je mag het niet den-ken, maar misschien was het beter geweest als de dijk het had begeven. Dan waren nu veel bewoners en bestuurders beter doordrongen van het belang van rivierbeveiliging.

In 1995 was Bolder een van de journalisten die voor dagblad de Gelderlander verslag deden van het gevecht met het wassende water. De Liemers was zijn werkterrein, de omgeving van Lobith, waar de Rijn Nederland binnenkomt. Daar was ook paniek, maar geen dreiging zoals in de Betuwe. Van werkers die met hun sho-vels de dijk bij Ochten hielpen verzwaren, heb ik wel begrepen dat het erom heeft gespannen.

Twintig jaar later maakt Bolder de balans op, samen met collega Peet Adams, die voor dagblad De Limbur-ger de situatie langs de Maas volgde. Hoe staat het er nu voor met het beteugelen van de waterrisico's? De overstromingen van 1993 en 1995 in Limburg en de bijna-watersnoodramp van januari 1995 in Gelderland hebben de overheid in elk geval wakker geschud, stellen de journalisten vast in hun boek De strijd die nooit ophoudt . Ruim 3 miljard euro is er al geïnvesteerd in veiligheidsmaatregelen. Voor de komende dertig jaar staan weer ingrijpende maatregelen op stapel in het kader van het nationale deltaprogramma. Geraamde kosten: 20 miljard.

Grootste dreiging

Echt resoluut willen Bolder en Adams het optreden van de overheid niet noemen. Zodra de rivieren zich weer even koest houden, verdwijnt het besef dat kordaat handelen noodzakelijk is. Studie op studie volgt, moeizaam komen er budgetten los en het stroperige systeem van wetten en procedures haalt als een hand-rem alle vaart uit de voortgang. Als in een van de komende jaren toch de dag komt dat de overstromingsca-paciteit van Limburg te gering is, de Rijn het weer op zijn heupen krijgt en het water in Gelderland alsnog over de dijken gaat, heeft de overheid heel wat uit te leggen. Er wordt veel tijd verknoeid met plannenmakerij en studies. De vinger wordt zeker aan de pols gehouden, maar het langetermijndenken overheerst. Er liggen plannen voor decennia, maar de onberekenbare Maas en de levensgevaarlijke Rijn en Waal houden geen

Strijd tegen hoogwater houdt nooit op Reformatorisch Dagblad 30 januari 2015 vrijdag

rekening met begrotingen en tijdsschema's. De rivieren kunnen morgen al bressen slaan in de altijd nog te zwakke rivierdijken.

Daarvoor waarschuwt in het boek ook Henk Zomerdijk, die in 1995 als burgemeester van de toenmalige gemeente Echteld de noodevacuatie van het dorp Ochten afkondigde. Bij politiek Den Haag gaat de aan-dacht voor waterveiligheid nog weleens op en neer met de waterstand , meent Zomerdijk. De regering houdt steeds een slag om de arm of wel de nodige middelen beschikbaar komen om het Deltaprogramma uit te kunnen voeren. Ze realiseert zich onvoldoende dat de overstromingsdreiging de grootste dreiging is, gro-ter dan terrorismedreiging. Op veel plekken in Nederland voldoen de dijken niet meer aan de basisveiligheid. In het gebied van het Waterschap Rivierenland gaat het alleen al om 200 kilometer.

Nieuwe technieken

Een onderschat probleem is volgens Zomerdijk dat kwelwater grond wegspoelt onder de dijken, waardoor ze kunnen instorten. Piping , heet dat met een vakterm. Minister Schultz (Infrastructuur en Milieu) heeft enkele pagina's verderop in het boek goed nieuws voor de oud-burgemeester: We hebben het fenomeen piping nu ook nadrukkelijker in beeld. Er lijkt al een oplossing voor te zijn. Schultz: Innovaties zijn erg be-langrijk voor de watersector. Nieuwe technieken worden getest om de dijken stabieler te maken. De toepas-sing van geotextiel bijvoorbeeld. Speciale schermen van worteldoek worden verticaal in de dijk aange-bracht; ze laten wel water door, maar geen zand.

Minister Schultz erkent: We moeten er altijd rekening mee houden dat de natuur sterker is dan de mens. Maar: We zijn veiliger dan in het verleden. En ook de komende decennia zal er fors in de rivieren geïnves-teerd worden om ervoor te zorgen dat de mensen voor de toekomst goed worden beschermd.

Ivoren torens

Op hun rondgang langs Maas, Rijn en Waal hebben Adams en Bolder verschillen bespeurd tussen Limburg en Gelderland. In Limburg is het al tweemaal misgegaan, het water stroomde een paar duizend woningen binnen. Daar wordt nu doorgaans met meer gevoel en oog voor de menselijke aspecten over waterbeheer-sing gesproken. De mensen die het aangaat, worden er ook meer bij betrokken. In Gelderland zie ik bij be-stuurders eerder een houding dat er een technisch probleem is waarvoor een oplossing moet worden ge-zocht.

Beleidsmakers verschansen zich ook vaak te veel in hun ivoren torens, vindt Bolder. De bevolking zou meer aan de hand genomen moeten worden bij de voorbereiding en de uitvoering van de plannen voor vei-liger rivieren. Hoogwaterbescherming is in handen van een heel legioen van waterspecialisten en adviesbu-reaus. Zeker, er zijn informatieavonden en het regent nieuwsbrieven en brochures. Maar uiteindelijk worden de inwoners, zonder echt te kunnen meepraten, alleen geconfronteerd met eindplannen en dan als lastig neergezet als ze met alternatieven of protesten komen. Wellicht is dat wel een van de belangrijkste oorzaken waarom het bewustzijn onder de bevolking van het latente risico van nieuwe overstromingen zo minimaal is.

Voor Bolder bewijst de aanleg van een nevengeul bij Nijmegen dat het anders kan. Het hele dorp Lent was eerst tegen. Door veel te praten met de lokale bevolking en de plannen uit te leggen, ontstond er een soort draagvlak. De kritiek werd minder, de Lentenaren zagen wat het plan zou opleveren: een eiland in de Waal, bouwmogelijkheden en nieuwe natuur met wandelpaden. Beleidsmakers zouden meer met burgers om de tafel moeten gaan zitten. Vraag aan hen hoe zij de plannen willen invullen. Groengebieden, wandelpaden, recreatiemogelijkheden, misschien wel woningbouw. Er kan in of op dijken gebouwd worden, is dat niet iets om eens goed naar te kijken?

Betrokkenheid vergroot draagvlak voor plannen, wil Bolder ermee zeggen. Een advies voor Gelderland, dat de komende tientallen jaren nog bezig blijft met zijn dijken. In het deltaprogramma worden veel Gelderse projecten genoemd: de hoogwatergeul bij Varik-Heesselt, rivierverruiming bij Brakel, versterking van de Grebbedijk bij Rhenen, rivierverruiming in de IJsselpoort. Het zijn overigens nog allemaal voorstellen. Geen uitgewerkte plannen. Er zijn nog jaren mee gemoeid voordat de kranen en bulldozers aan de rivieroevers opduiken. Het is al een hele stap vooruit dat er nu plannen zijn en ook geld beschikbaar is, maar de proce-dures zijn nog hetzelfde. Dat kan weer leiden tot stroperigheid en vertragingen. En dat is levensgevaarlijk.

Strijd tegen hoogwater houdt nooit op Reformatorisch Dagblad 30 januari 2015 vrijdag

Duitsland

Het echte gevaar komt mogelijk uit Duitsland. De dijken net over de grens hebben veel kwetsbare plekken , zegt Bolder. Als het daar misgaat, kan een enorm gebied tussen Arnhem, Emmerich en Doesburg onder water komen te staan. Op sommige plekken tot 6 meter. Gevaar schuilt er ook in de klimaatverandering. Veel meer regen in korte tijd en langere periodes van droogte, met ongekende waterstanden. Zo'n 25 tot 40 procent hoger dan in 1993 en 1995.

Mensen redden zichzelf wel

Oud-burgemeester Zomerdijk is nog steeds erg te spreken over de discipline waarmee de inwoners na de afkondiging van de noodevacuatie uit Ochten en omgeving vertrokken, vertelt hij in De strijd houdt nooit op . We hoeven als overheid niet zo veel te regelen bij een evacuatie. Ik zie dat beeld nog voor me van lege markthallen en sporthallen. Mensen redden zichzelf wel, ze zaten bij familie of vrienden.

Ook de evacuatie van ouderen in Huize Elim verliep zonder problemen. De bewoners werden dik ingepakt en met busjes naar een verzorgingshuis in Amerongen gereden. Het moest allemaal erg snel, gelukkig waren er veel medewerkers en vrijwilligers , aldus Ditta van Oort, kok in het verzorgingshuis. De bewoners vonden de evacuatie wel moeilijk. De herinneringen aan de oorlog kwamen boven. Overal in het dorp lie-pen militairen, overal stonden groene voertuigen. Dat hadden ze al een keer meegemaakt. Dat was heel emotioneel.

Het was de grootste naoorlogse evacuatie in Nederland. Ruim 250.000 personen moesten op 31 januari en 1 februari 1995 hun woningen verlaten, onder meer in Ochten en omgeving, de Tielerwaard en de Culem-borgerwaard, de Bommelerwaard, het Land van Maas en Waal en de Ooijpolder bij Nijmegen. Ook 15.000 Limburgers lieten huis en haard achter. Het water van de Maas stroomde zo'n 4000 woningen binnen. Schade: 200 miljoen gulden. Dertien maanden eerder, in december 1993, ontvluchtten 12.300 Limburgers hun huizen; het water kolkte in ruim 6900 woningen. Gevolg: een schade van een kwart miljard gulden. LOAD-DATE: 30 January 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: REFDAG


40 of 83 DOCUMENTS

De Telegraaf


Chanti spoelde aan ; Enige baby geboren tijdens overstroming Rivierengebied morgen 20 jaar

Chanti spoelde aan ; Enige baby geboren tijdens overstroming Rivierengebied morgen 20 jaar De Telegraaf


BYLINE: Bode, Jessica SECTION: Nieuws-Pagina5; Blz. 8 LENGTH: 532 woorden

Uitgerekend op het moment dat het hele Rivierengebied op 31 januari 1995 geëvacueerd moest worden vanwege het hoge water, bevalt Dirkje Wammes thuis in Culemborg van dochter Chanti. Twintig jaar later wordt de jongedame nog steeds het 'evacuatiekindje' genoemd. Op haar geboortekaartje prijkt dan ook de tekst: 'Terwijl iedereen uit Culemborg vertrekt, vluchtend voor het water, koos jij ervoor om op de wereld te komen. Genoeg gespreksstof voor later.'

Chanti was op 31 januari 1995 de enige baby in het Rivierengebied, die tijdens één van de grootste evacuaties uit de recente Nederlandse geschiedenis in het risicogebied ter wereld kwam. De buren waren allemaal vertrokken en ik lag in bed te puffen , vertelt moeder Dirkje (nu 51).

Gevaar Hoewel ze er nu om lacht, benadrukt ze dat het een vreselijke tijd was. Pas heel kort van tevoren kregen we de mededeling dat we verplicht moesten vertrekken wegens het dreigende gevaar. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan als de weeën net beginnen.

De verloskundige probeerde nog tevergeefs een ambulance te bellen, maar die waren allemaal in gebruik om ouderen te helpen. Tijd om zelf naar het ziekenhuis te rijden was er niet. Uiteindelijk werd het een thuisbevalling en anderhalf uur later zat Dirkje met haar kersverse dochter en 3-jarige dochter Demi in de auto op weg naar het evacuatieadres. Een oom en tante in Breda.

Niet gewassen, nauwelijks onderzocht en totaal niet bijgekomen van de intensieve bevalling. Slechts mijn kraamhulp Henny was mee, want echtgenoot Ron moest thuis eerst het een en ander veilig-stellen voor het hoge water. En alsof het nog niet genoeg was, kreeg ik onderweg ook nog een bloeding.

Eenmaal in Breda werd de bloeding verholpen, maar tijd om uit te rusten was er niet. Vanwege een verbouwing moest Dirkje een dag later naar een neef in het nabijgelegen Teteringen. Toen ik daar aan-kwam, hoorde ik dat de rest van mijn familie ondergebracht was in vakantiepark Port Zélande. De kraamhulp bracht ons naar het eiland Goeree-Overflakkee. Ze zou ons verzorgen tot we weer veilig thuis waren.

Gemeente Pas in Port Zélande ziet vader Ron zijn gezin weer terug. Hij heeft een paar uur na de bevalling nog geprobeerd om Chanti aan te geven bij de gemeente, maar de afdeling Bevolking had toen de spullen al hoog en droog opgeborgen.

Acht dagen later, toen het waterpeil weer was gezakt, mocht de familie Wammes naar huis. Vader Ron kon uiteindelijk pas twee weken na de bevalling zijn dochter aangeven.

Chanti, wat regenboog betekent, weet er uiteraard niets van, maar wordt er soms aan herinnerd en kan er dan wel om lachen. Ik heb tenminste het nieuws gehaald , reageert ze nuchter. Vroeger hadden mijn opa en oma me wijs gemaakt dat ik in een bootje ben gevonden langs de oever in het riet. Als ik nu jarig ben, zeggen ze nog steeds: Hé, jij bent aangespoeld.

Haar grote zus Demi (23) neemt de zaak serieuzer. Nu ik wat ouder word, realiseer ik me hoe hef-tig het voor mijn moeder is geweest. Ik moet er niet aan denken om halsoverkop na m'n bevalling te moeten evacueren. Hopelijk is dat bij mij straks niet nodig. LOAD-DATE: 29 January 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: Telegraaf

Chanti spoelde aan ; Enige baby geboren tijdens overstroming Rivierengebied morgen 20 jaar De Telegraaf


Copyright 2015 De Telegraaf

All Rights Reserved

41 of 83 DOCUMENTS

De Gelderlander


Hartverwarmende voorstelling verdrijft de kou uit de vloedschuur

BYLINE: FRED EGGINK SECTION: 3_RL LENGTH: 270 woorden

recensie

theater

door Fred Eggink

TRICHT - De dreigende overstroming en evacuatie van het dorp Tricht twintig jaar geleden vormen de pijlers van het uitverkochte muziektheater Het water komt...! Het resultaat is hartverwarmend en verdrijft al snel de kou van de vloedschuur, locatie van de voorstelling.

Voor de bezoekers die de evacuatie van 1995 hebben meegemaakt, is de productie een spiegel. Dat begint op de route van de parkeerplaats naar de schuur. Mooie vondst om daar al de sfeer erin te brengen met cameravrouwen, journalisten en zakkenvullers. Schrijver Okke Wisse had het niet gemakkelijk, omdat hij veel anekdotes uit interviews in het script moest verwerken. Het levert veel herkenbare, droevige en grappi-ge scènes op. Daartussendoor laveren vijf personages, die terp, schuur, dijk, water en stilte uitbeelden. Doordat de teksten op rijm zijn levert dat weleens gezwollen taalgebruik op. Maar het vijftal slaagt er goed in de even mooie als lastige teksten voor het voetlicht te brengen. Het water komt...! is een fraaie theatrale terugblik. Met glansrollen van Paul Salomé (waterschapsman) en Liesbeth Ormel (eenzame vrouw, die ge-sommeerd wordt te vertrekken). Dit duo had een prominentere rol mogen spelen. En wat een prachtige lied-jes van componist George Pancras en teksten van Irene van Helden, ondersteund door een geweldig orkest. Juweeltjes. Je moet vertrouwen in elkaar hebben heeft de potentie van een carnavalskraker en de ballade Zoveel gebeurd en zoveel niet gezegd heeft een hoog niveau. Dat geldt ook voor de heerlijke uitsmijter Aan de rivier. Er hadden wel een paar liedjes bij gemogen. LOAD-DATE: 31 January 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: DG

Copyright 2015 Wegener NieuwsMedia BV

Hartverwarmende voorstelling verdrijft de kou uit de vloedschuur De Gelderlander 31 januari 2015 zaterdag

All Rights Reserved

42 of 83 DOCUMENTS

BN/DeStem


Hoogwaterbesef: een blauwe lijn op je huis

LENGTH: 89 woorden

BREDA - 'Krijt een blauwe lijn op je huis' om je ervan bewust te worden wat er kan gebeuren als er een dijk doorbreekt.

Dat is de boodschap die Rijkswaterstaat en de Nederlandse waterschappen op dit moment via Facebook en Twitter verspreiden. Waarbij opgeroepen wordt om foto's van die maximale hoogwaterlijn te delen via de social media.

Aanleiding: de herdenking, dit weekeinde, van de bijna-overstroming in het rivierengebied in 1995 toen daar 250.000 mensen geëvacueerd werden.


'Het water kan altijd komen' LOAD-DATE: 31 January 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: BS


43 of 83 DOCUMENTS

BN/DeStem


Hoogwaterbesef: een blauwe lijn op je huis

LENGTH: 89 woorden

Hoogwaterbesef: een blauwe lijn op je huis BN/DeStem 31 januari 2015 zaterdag

BREDA - 'Krijt een blauwe lijn op je huis' om je ervan bewust te worden wat er kan gebeuren als er een dijk doorbreekt.

Dat is de boodschap die Rijkswaterstaat en de Nederlandse waterschappen op dit moment via Facebook en Twitter verspreiden. Waarbij opgeroepen wordt om foto's van die maximale hoogwaterlijn te delen via de social media.

Aanleiding: de herdenking, dit weekeinde, van de bijna-overstroming in het rivierengebied in 1995 toen daar 250.000 mensen geëvacueerd werden.


'Het water kan altijd komen' LOAD-DATE: 31 January 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: BS


44 of 83 DOCUMENTS

De Gelderlander


Liemers

Een herinnering die niet zal vervagen

BYLINE: BAS KNOOP SECTION: 3_REGIO LENGTH: 553 woorden

Oud-journalist van De Gelderlander Frank Bolder schreef een boek over het hoogwater van 1995.

door Bas Knoop

TIEL - Hij was destijds best jaloers op zijn collega-journalisten in Rivierenland en het Land van Maas en Waal. Zelf was Frank Bolder (58) als toenmalig journalist van De Gelderlander tijdens de hoogwaterperiode van 1995 werkzaam in de Achterhoek en de Liemers.

"Ik schreef over enkele evacuaties van boeren uit de uiterwaarden. Ja, de situatie in Tuindorp was best spannend. Dat was ons grootste nieuws in die dagen. Maar het was in de Liemers en Achterhoek lang niet zo gevaarlijk als in het rivierengebied, of in het Land van Maas en Waal."

Een herinnering die niet zal vervagen De Gelderlander 31 januari 2015 zaterdag

Twintig jaar na de evacuatie van het rivierengebied schrijft Bolder, inmiddels niet meer werkzaam voor deze krant, alsnog over die spannende dagen eind januari/

begin februari 1995. In boekvorm. De strijd die nooit ophoudt is de titel van het boek dat hij samen met Peet Adams, oud-journalist bij De Limburger, schreef over de grootste naoorlogse evacuatie langs Waal, Rijn en Maas.

De overstromingen in Limburg, de 'scheur van Ochten', de evacuatiefiles op de snelwegen en het 'haan-tjesgedrag' van politici. Het zijn enkele ingrediënten van een uitgebreide terugblik op '1995' aan de hand van persoonlijke verhalen van de evacués, waterschapsbestuurders en politici van toen. Maar in het boek kijken Bolder en Adams ook naar de toekomst van Nederland Waterland.

Vandaag overhandigt Bolder het eerste exemplaar van De strijd die nooit ophoudt aan Henk Zomerdijk, in 1995 burgemeester van de toenmalige gemeente Echteld. Dat gebeurt in Ochten. In het Betuwse dorp zijn deze zaterdag tal van activiteiten ter herinnering aan de noodevacuatie van Ochten, als gevolg van een scheur in de Waalbandijk, op 1 februari 1995.

Waarom een boek? "Ik heb als journalist voor De Gelderlander veel over de Tweede Wereldoorlog ge-schreven", zegt Bolder. "Mensen die de oorlog hebben meegemaakt, herinneren zich die gebeurtenissen nog als de dag van gisteren. Hoewel de Tweede Wereldoorlog en het hoogwater van 1995 niet met elkaar te vergelijken zijn, heb ik het idee dat de mensen die twintig jaar geleden zijn geëvacueerd zich deze gebeurte-nis ook nu nog moeiteloos voor de geest kunnen halen. De evacuatie heeft een enorme impact gehad op de Gelderlanders en Limburgers. De herinnering aan deze gebeurtenis zal nooit vervagen. Ik wilde graag weten hoe het nu met die mensen is. En: wat brengt ons de toekomst?"

Bolder geeft direct zelf antwoord. "De risico's zijn helder. Ook nu programma's als Ruimte voor de Rivier in de afrondende fase zitten, moet er iets gebeuren. 200 kilometer dijk in Rivierenland voldoet niet aan de hui-dige veiligheidsnormen. Nederland lijkt op Bangladesh. Twee laaggelegen rivierdelta's. Enig verschil: Ne-derland heeft wel de financiële middelen om maatregelen te treffen." Maar, zo vindt Bolder, de overheden moeten veel beter met de burger communiceren waarom het van belang is dat Nederland nu opnieuw mil-jarden steekt in het onderhoud van de dijken en rivierverruimende maatregelen. "Nu gaat dit hortend en sto-tend. Bestuurders staan nog te veel met de rug naar de samenleving. Pas als de bulldozer komt aanrijden, worden de burgers ingelicht."

Het boek De strijd die nooit ophoudt is te koop in diverse boekhandels. ISBN: 9789081769884. LOAD-DATE: 31 January 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: DG


45 of 83 DOCUMENTS

De Gelderlander


Achiterhoek; Liemers

Melkveehouders tegen evacuatie De Gelderlander 31 januari 2015 zaterdag

Melkveehouders tegen evacuatie

BYLINE: CARINE TEN CATE SECTION: 3_AC_WEST;3_LI LENGTH: 445 woorden

Het stijgende water vroeg eind januari 1995 om drastische maatregelen. In Doesburg werd een nooddijk aangelegd.

door Carine ten Cate

DOESBURG - Hoogwater in Doesburg had een nachtmerrie kunnen worden. "Als het water over de dijk was gekomen, was de wijk Molenveld ondergelopen", zegt oud-burgemeester Hermen Overweg, die in janu-ari 1994 burgemeester van Doesburg was. "In Molenveld woonden zo'n tweeduizend mensen. Dankzij goed overleg met het waterschap, de provincie en de ambtelijke staf van Doesburg hadden we de zaak goed on-der controle."

Volgens Overweg zat er een zwakke plek in de waterkering ter hoogte van veevoederfabriek De Hoop. "Vandaar dat er een nooddijk werd opgeworpen, zoals op de foto uit 1995 is te zien. Dit is met hulp van veel vrijwilligers van de Stadswerf en de brandweer gebeurd.

"Op een bepaald moment stonden twee van die kerels in zo'n plastic tuinbroek tot hun zij in het water. Zij moesten zandzakken vanaf de waterkant aanbrengen en waren tot op het bot verkleumd. Ik heb ze naar de brandweerkazerne geloosd waar ze zich konden douchen en opwarmen. Daar heb ik ze een glas Franse cognac gebracht."

Legendarisch werd zijn opmerking tegen SP'er Remi Poppe, die met een delegatie uit de Tweede Kamer Doesburg aandeed.

Ze brachten een bezoek aan de brandweerkazerne waar vrijwilligers juten zakken met zand vulden. 'Nou, meneer Poppe...', zei Overweg. 'Dit is toch een hele andere invulling van het begrip zakken vullen.'

Deze beelden werden zelfs op de Egyptische tv uitgezonden, constateerde Doesburger Pieter Snijders, die daar vertoefde.

Een ander knelpunt was de Fraterwaard, die achter de Verhuellweg begint. Daar zaten vier melkveehou-ders die geïsoleerd dreigden te raken. "Dan loop je aan tegen vragen als: hoe moet dat met het voer, met de melk en de mestafvoer? We hadden een veerpontje gehuurd en daarmee voeren we 's nachts over de Fra-terwaard. De brandweer had me hiertoe uitgenodigd vanwege het alsmaar wassende water. We voeren ook over de paaltjes met prikkeldraad van de Fraterwaard."

De boeren maakten alleen geen gebruik van deze service. "De overheid deed in onze ogen stoer en Does-burg deed daaraan mee", zegt oud-melkveehouder Teun van Beek.

"We zouden naar lege stallen moeten vertrekken in hoger gelegen gebieden. Maar zo'n evacuatie geeft stress bij de koeien, met kans op uierontstekingen en een spontane abortus."

De boeren lieten een deskundige komen om de noodzaak te beoordelen.

"Dan zijn de waterstanden van Keulen, Lobith en van de Oude IJssel van belang om te kunnen berekenen hoeveel wij er nog bij krijgen. De deskundige voorspelde dat het water spoedig zou zakken en dat is ook gebeurd." LOAD-DATE: 31 January 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS

Melkveehouders tegen evacuatie De Gelderlander 31 januari 2015 zaterdag

PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: DG


46 of 83 DOCUMENTS

De Stentor/ Deventer Dagblad


Deventer Dagblad

Herinneringsdag hoogwater 1995

SECTION: REGIO3 LENGTH: 253 woorden

Voor velen staat het begin van 1995 in het geheugen gegrift. Nederland werd geteisterd door hoog water, op verschillende plaatsen stond het water zelfs gevaarlijk hoog tegen de dijken. De evacuatie van het Rivie-renland is één van de grootste evacuaties uit de recente Nederlandse geschiedenis. Kritieke situaties zoals in Ochten (Gelderland), waar de dijk bijna doorbrak, deden zich in Deventer niet voor, maar het was wel alle hens aan dek. Het hoge water was de aanleiding om rivieren niet verder in te klemmen tussen nog hogere dijken, maar ze juist meer ruimte te geven. Daarom wordt er ook in Deventer hard gewerkt om hoge water-standen aan te kunnen en het vele water veilig af te kunnen voeren richting IJsselmeer.

Omdat het twintig jaar geleden is dat Nederland werd geteisterd door het hoge water staan Rijkswaterstaat, gemeenten en waterschappen hier landelijk bij stil met een hoogwater Herinneringsdag op zaterdag 31 ja-nuari. Het Waterschap Groot Salland blikt in Deventer terug op 1995 en neemt de bezoeker mee in de voortgang van het project Ruimte voor de Rivier. Daarvoor is in het infocentrum Ruimte voor de Rivier Deventer in de jachthaven Zandweerdplas aan de Rembrandkade 195 een foto-expositie ingericht en kun-nen bezoekers een film over hoogwater bekijken. Ook zijn er boottochten: van 13.45 - 14.30 uur en van 14.45 - 15.30 uur vanaf het infocentrum over de IJssel langs het projectgebied. Medewerkers van het Wa-terschap geven voorlichting over nut en noodzaak en de voortgang van de werkzaamheden. LOAD-DATE: 31 January 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: STDD


47 of 83 DOCUMENTS

Algemeen Nederlands Persbureau ANP

January 31, 2015 Saturday 4:31 AM

Onthulling monument op 'scheurdijk' in Ochten

BYLINE: ROBERT VERKERK SECTION: BINNENLAND LENGTH: 138 words

OCHTEN (ANP) - In het Gelderse dorp Ochten wordt zaterdag een monument onthuld dat herinnert aan de evacuatie van het rivierengebied in 1995. Ongeveer 250.000 bewoners van het gebied en 1 miljoen stuks vee moesten toen het gebied verlaten.

Het herinneringsteken komt te staan op de plek waar destijds als gevolg van extreem hoogwater de dijk in Ochten het dreigde te begeven. Dat was de directe aanleiding voor één van de grootste evacuaties uit de recente Nederlandse geschiedenis. Het monument wordt onthuld door Sanne van Lent die tijdens de eva-cuatie is geboren en is een initiatief van de dorpsraad van Ochten, ofwel de Dorpstafel Ochten.

Het Rivierengebied herdenkt de komende weken de spannende periode, precies 20 jaar geleden. Zo zijn er boottochten, tentoonstellingen, een muziektheatershow en wordt er een film vertoond. LOAD-DATE: January 31, 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Persbureau

Copyright 2015 Algemeen Nederlands Persbureau ANP All Rights Reserved

48 of 83 DOCUMENTS

Algemeen Nederlands Persbureau ANP

January 31, 2015 Saturday 9:00 AM

'Evacuatie Ochten gaf een onwerkelijk beeld' Algemeen Nederlands Persbureau ANP January 31, 2015

Saturday 9:00 AM

'Evacuatie Ochten gaf een onwerkelijk beeld' BYLINE: ROBERT VERKERK SECTION: BINNENLAND LENGTH: 385 words

Z i e ook: Onthulling monument op scheurdijk in Ochten

IJZENDOORN (ANP) - Hij sliep dagen op een stretcher in het gemeentehuis in Ochten toen twintig jaar ge-leden de dijk in dat dorp het dreigde te begeven. Meer dan 250.000 mensen en 1 miljoen stuks vee moesten uit het achterliggende gebied worden geëvacueerd. De toenmalige burgemeester Henk Zomerdijk van de gemeente Echteld gaf leiding aan de rampenstaf - en raapte eieren.

,,Het was een zeer onwerkelijk beeld dat je in korte tijd in een dorp ziet ontstaan: honderden militairen en hun voertuigen, tientallen streekbussen, ambulances en een file aan auto's waarin en waarop mensen een deel van hun huisraad meenemen. Het leek wel een oorlogsgebied.'' Zomerdijk kijkt terug op de dag dat onder meer Ochten uit voorzorg direct moest worden geëvacueerd. Uit de rivierdijk sijpelde water door een 20 meter lange scheur die zich uitbreidde naar 200 meter.

Binnen drie uur moesten de dorpelingen uit Ochten, IJzendoorn en Eldik zich uit de voeten maken. Dat le-verde soms vreemde taferelen op, weet Zomerdijk. Bij de grens van het evacuatiegebied werd door bewo-ners vaak een sleutel van de woning afgegeven. ,,Of we de huisdieren, hond of tropische vogels, wat eten wilden geven. Sommige dieren moesten we dan vooral bij de naam noemen. Dan zou er niks misgaan. Nou dat bleek wel, gezien de agressie die het dier tentoonspreidde'', lacht Zomerdijk de zorg van weleer weg.

Wat hem ook bij is gebleven waren ,,de tamelijk ingewikkelde besluitvormingsprocedures''. Hij had te maken met zijn eigen rampenstaf, de regionale en provinciale. ,,Ik heb zelfs toenmalig minister van Binnenlandse Zaken, Hans Dijkstal, een keer uit zijn bed moeten bellen.'' Het dorp was ondertussen verlaten. Er liepen kippen vrij rond het gemeentehuis. ,,En die bleven gewoon eieren leggen. Dus aan gebakken eieren in die tijd geen gebrek.''

Na de 1995 kwam er veel politieke aandacht en geld voor het verstevigen van rivierdijken. Toch voldoet 200 kilometer rivierdijk nog steeds niet aan de basisveiligheidsnormen, zegt Zomerdijk. ,,Ik bid wel eens tot On-ze-Lieve-Heer of hij ons toch hoogwater wil geven om zo dijkverstekring weer op de politieke agenda te krij-gen. Terrorisme is actueel, maar als je echt naar gevaren kijkt, zijn overstromingen veel bedreigender. Dat vergeten we wel eens.'' LOAD-DATE: January 31, 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Persbureau

Copyright 2015 Algemeen Nederlands Persbureau ANP All Rights Reserved

49 of 83 DOCUMENTS

Half Ochten zou zijn weggespoeld Reformatorisch Dagblad 2 februari 2015 maandag


2 februari 2015 maandag

Half Ochten zou zijn weggespoeld

SECTION: Thema; Blz. 14 LENGTH: 642 woorden

Jan Kas

OCHTEN. Ze werd niet in Ochten geboren, wat de bedoeling was, maar noodgedwongen in het verre Win-terswijk. Sanne van Lent viert donderdag haar twintigste verjaardag. Zaterdag onthulde ze een gedenkbord dat eraan herinnert dat het Betuwse dorp in 1995 werd geëvacueerd.

De circa 4000 inwoners moesten halsoverkop hun woning uit omdat de Waalbandijk dreigde door te breken. De kinderkamer hadden we mooi voor elkaar, het was dus even slikken dat Sanne niet thuis geboren kon worden , vertelde moeder Hetty zaterdag. De familie week uit naar twee caravans op een camping in Groenlo, die sindsdien een vertrouwde plek is geworden waar lief en leed wordt gedeeld. Ook voor Sanne: Vijf jaar geleden leerde ik er mijn vriend kennen. Haar geboorteverhaal is bijzonder. Elke verjaardag komt het gesprek wel weer op de evacuatie.

Een peilstok markeert voortaan de plaats waar de dijk in 1995 leek te bezwijken. Het gedenkbord, enkele tientallen meters daarvandaan, informeert in woord en beeld over het hoogwater, de noodevacuatie en het herstel van de dijk. Het `monument' is geplaatst op verzoek van inwoners van Ochten. Daarmee willen we de herinnering aan 1995 levendig houden , aldus Bert de Vries van de Dorpstafel Ochten, een comité voor de leefbaarheid van het dorp.

Leden van de Dorpstafel, oud-burgemeester Zomerdijk die de evacuatie afkondigde , burgemeester Veer-hoek, dijkgraaf Bleker en directeur-generaal Dronkers van Rijkswaterstaat hielpen `evacuatiebaby' Sanne bij de onthulling door een aantal zandzakken door te geven.

In de toespraken ging het vooral over de voortdurende strijd tegen het water. Deze plek is karakteristiek voor Nederland , zei burgemeester Veerhoek. Hij citeerde de Italiaanse schrijver Edmondo de Amicis, die eind 19e eeuw schreef: Op den eersten aanblik zou men niet kunnen zeggen of het land of het water de bovenhand heeft, of Nederland tot het vasteland of tot de zee behoort.

Veerhoek: Dit monument maakt tastbaar dat de rivier hier niet altijd vredig heeft gestroomd, maar de pas-santen zien ook dat het leven aan de dijk gewoon doorgaat.

In 1995 hebben we geleerd dat we niet altijd de dijken breder en hoger moeten maken, maar ook rivieren meer ruimte moeten geven voordat de rivier zelf meer ruimte neemt , merkte Rijkswaterstaatdirecteur Dron-kers op. We zijn nooit klaar met werken aan de waterveiligheid.

De dijk bij Ochten kan volgens dijkgraaf Bleker hoogwater nu goed aan, maar alert blijven is noodzaak. Ondergronds kwelwater bedreigt de stabiliteit van de rivierdijken en de klimaatverandering betekent dat er meer smeltwater en meer regenwater moet worden opgevangen.

Moeilijkste beslissing

De noodevacuatie van Ochten was voor hem de moeilijkste beslissing gedurende 26 jaar burgemeester-schap, vertelde Zomerdijk. Ik heb die genomen op klemmend advies van deskundigen. Het waterschap

Half Ochten zou zijn weggespoeld Reformatorisch Dagblad 2 februari 2015 maandag

stond er niet meer voor in dat de dijk het zou houden. Bij een doorbraak zou half Ochten zijn weggespoeld. Het dorp is gebouwd op een 40 meter diep zandpakket. Tegen de kracht van het water zou het totaal geen weerstand hebben gehad.

De evacuatie verliep volgens Zomerdijk tamelijk gedisciplineerd. Jongeren hielpen ouderen. Het ritsen is toen in Ochten uitgevonden: invoegend verkeer werd zonder problemen toegelaten in de lange rij auto's van vertrekkende inwoners. Dieren bleven in het dorp achter, net als Zomerdijk, die vanuit het crisiscentrum het herstel van de dijk volgde. De kippen gingen door met eieren leggen. Ik had nog nooit zo veel gebakken eieren gegeten als toen. Het spek haalden we uit de diepvriezer van het bejaardenhuis.

Een wedstrijd zandzakken vullen trok vooral jeugdige deelnemers. Zij waren er ook wel voor te porren om met blauwe waterverf op het oude gemeentehuis aan te geven hoe hoog het water bij een overstroming zou komen. LOAD-DATE: 2 February 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: REFDAG


50 of 83 DOCUMENTS



[Het water steeg. Het steeg almaar hoger. In 1953 l...]*

SECTION: Thema; Blz. 14 LENGTH: 44 woorden

Het water steeg. Het steeg almaar hoger. In 1953 leidde het tot een ramp, de Ramp , zeggen ze in Zuid-west-Nederland. In 1995 bleef het rivierengebied bewaard voor overstromingen, maar het spande erom. Reden om te herdenken.

* Vervangende titel / Replacement title LOAD-DATE: 2 February 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant

[Het water steeg. Het steeg almaar hoger. In 1953 l...]* Reformatorisch Dagblad 2 februari 2015 maandag

JOURNAL-CODE: REFDAG


51 of 83 DOCUMENTS

Brabants Dagblad


Bommelerwaard

Midden op de Waal praten over het water

BYLINE: BRIGIT GROENEVELD SECTION: 3_REG_BOM LENGTH: 584 woorden

De gratis wintervaartocht slaat aan. Kijken naar het Munnikenland en praten over de evacuatie van 1995.

door Brigit Groeneveld

BRAKEL - Na twintig jaar leeft de evacuatie van 1995 nog volop in de Bommelerwaard. Het is zater-dagmiddag hét gespreksonderwerp aan boord van de Gorinchem VIII. Op het programma staat de tweede wintervaartocht, uit een serie van drie. De gratis tocht, een initiatief van Slot Loevestein, veerdienst Riveer, Waterschap Rivierenland, de gemeenten Zaltbommel en Woudrichem en aannemerscombinatie Van Oord-GMB blijkt een schot in de roos. De ruim 500 beschikbare plaatsen waren binnen mum van tijd verge-ven.

De meeste passagiers gaan op deze winterse zaterdag goed voorbereid op pad. Mutsen, dassen, hand-schoenen en hier en daar zelfs sneeuwlaarzen. Binnen is het lekker warm, maar bovenop het achterdek is het uitzicht mooier en dus trotseert een deel van het gezelschap de snijdende wind. De tocht, die bij Brakel begint, gaat richting Woudrichem. Langs het gebied dat Huub Verlouw van Waterschap Rivierenland zo goed kent. Hij is projectleider van de werkzaamheden in het Munnikenland. Daar krijgt de rivier momenteel meer ruimte. Verlouw is tijdens deze trip de spreker aan boord. Wanneer hij vraagt wie er allemaal de eva-cuatie hebben meegemaakt, gaan veel armen omhoog. Tussen de informatie van Verlouw door ontstaan meteen allerlei gesprekken tussen mensen die elkaar helemaal niet kennen. Het hoge water en de evacua-tie, het schept duidelijk een band.

En intussen kijken ook de streekgenoten hun ogen uit op de boot. Want hoe goed ze de dijken en uiter-waarden ook kennen, vanaf het water ziet het er toch weer anders uit. De Gorinchem III vaart Slot Loeves-tein voorbij en nadert Woudrichem. Daar, aan de voet van de vestingmuur, draait schipper Cor van der Knijff het stalen gevaarte behendig om. De manoeuvre ziet er makkelijk uit, maar iedereen die iets weet over stroming en wind, weet dat dat niet zo is. Over de rivier hoef je Van der Knijff niets te vertellen. Sinds 2001 vaart hij op de schepen van Riveer en daarvoor zat hij ook al dagelijks op het water, in de beroepsvaart.

Midden op de Waal praten over het water Brabants Dagblad 2 februari 2015 maandag

Dan komt Loevestein weer in beeld en is het tijd voor een tussenstop. Op de binnenplaats branden de vuurkorven en staan warme chocolademelk, koffie en koek klaar. Drie kwartier later begint de terugreis. Voor Huub Verlouw een mooi moment om nog iets meer over het Munnikenland te vertellen. Over de Wak-kere Dijk, die weliswaar nog afgewerkt moet worden, maar al wel klaar is om het water te keren. In april be-gint het afgraven van de oude dijk. Bij elkaar gaat 550 hectare op de schop. "Het is een hele ingreep en dat voor een lagere waterstand van maar elf centimeter", klinkt het uit het publiek. "Maar dat zijn wel de boven-ste elf centimeter", reageert Verlouw. "Bovendien is dit niet het enige Ruimte voor de Rivier-project. Ook in de Noordwaard bij Werkendam zijn we bezig en bij Gorinchem. Die resultaten moet je bij elkaar optellen."

Maar de strijd tegen het water zal aandacht blijven vragen, ook in de toekomst, houdt Verlouw de passa-giers voor. Meta van Bergeijk uit Haaften twijfelt daar niet aan. "Ik ben hier geboren en getogen en wandel iedere dag langs de Waal. We moeten altijd alert blijven op de kracht van het water." Terwijl Brakel weer in zicht komt, blikt ze terug op de wintervaartocht. "Zeer de moeite waard. Het is leuk om het eens vanaf het water te zien. Prima georganiseerd ook. Ik mag vandaag zelfs gratis met de pont. Echt, een compliment voor Riveer." LOAD-DATE: 2 February 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: BD


52 of 83 DOCUMENTS

De Gelderlander


Maas en Waal

'Meer emoties dan toen' BYLINE: BAS VAN DER HOEVEN SECTION: 3_MW LENGTH: 360 woorden

Film van Stichting Tremele over evacuatie 1995 maakt veel los bij bezoekers van hoogwaterexpostie in Dijkmagazijn.

door Bas van der Hoeven

DREUMEL - Wat waren ze droevig en verward, de bewoners van verzorgingshuis Sint-Barbara in Dreumel. In januari 1995 moesten ze evacueren, vluchten voor het dreigende water. In bussen werden ze naar Klooster Albertinum in Nijmegen gereden.

'Meer emoties dan toen' De Gelderlander 2 februari 2015 maandag

De film die Stichting Tremele twee zondagen vertoont in het dijkmagazijn aan de Vluchtheuvelstraat maakt indruk. Deze zondag staan de Dreumelnaren in de rij om in het bioscoopzaaltje voor 25 personen aan te mogen schuiven. Op de bovenverdieping is een foto-expositie over de 'bange week', beneden draait nonstop de 35 minuten durende documentaire met amateurfilmpjes en tv-opnamen. De foto-expositie is een mooie voorbereiding op de film. Op een luchtfoto uit 1995 is te zien hoe westelijk van Dreumel de Waal en Maas lijken samen te komen in een reusachtig meer. Water, water en nog eens water. Boeren brengen hun vee-stapel in veiligheid, winkels en woonhuizen worden leeggeruimd, de mensen vertrekken massaal. De film-beelden tonen angst en ontreddering. En woede, een jaar eerder was immers al gebleken dat de dijken te licht waren voor het alsmaar wassende water. "Als Dreumel in het westen van het land zou liggen, waren er allang maatregelen genomen", zegt een vrouw bitter. Burgemeester Maas is ook boos. Hij pleit in Den Haag voor snelle dijkverbetering. "Wie verantwoordelijk wil zijn voor een ramp, moet dat nu zeggen", spreekt hij op het Binnenhof. De regering zwijgt bedremmeld.

Wies Beurskens verlaat het filmzaaltje geëmotioneerd. "Nu kwamen er bij mij meer emoties los dan toen", zegt ze. "Alsof ik in 1995 alles in een roes heb beleefd en de impact nu pas tot me doordringt."

Het happy end maakt veel goed. De bewoners van Sint-Barbara keren opgelucht huiswaarts. Pastoor Alle-blas is blij zijn schaapjes weer op het droge te hebben. Slechts enkele slachtoffers zijn te betreuren: vissen. In een huisaquarium hebben ze de week van overstromingsgevaar niet overleefd.

Zondag 8 februari van 11.00 tot 17.00 uur zijn expo en film nog te zien: http://tremele.nl LOAD-DATE: 2 February 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: DG


53 of 83 DOCUMENTS

De Gelderlander


Een monument op de dijk

BYLINE: MARGREET TERPSTRA SECTION: 3_RL LENGTH: 506 woorden

Zaterdag werd in Ochten een plaquette onthuld die herinnert aan de evacuatie van het dorp in 1995.

door Margreet Terpstra

Een monument op de dijk De Gelderlander 2 februari 2015 maandag

OCHTEN - Het is deze zaterdag even koud als in 1995, het waait misschien wat minder. Het is wel aan-zienlijk drukker op de Waalbandijk in Ochten dan twintig jaar geleden. Toen was het er stil, unheimisch, zeggen degenen die erbij waren. Het water klotste bijna tot de bovenkant van de toen nog veel lagere dijk, de inwoners waren vertrokken, alleen pers en bestuurders waren aanwezig.

Nu zijn er tientallen belangstellenden die zien hoe het monument ter nagedachtenis aan het hoogwater, een plaquette met foto's en kaarten, wordt onthuld.

Dijkgraaf Roelof Bleker stelt dat de risico's in het rivierengebied nog altijd te groot zijn. "Willen we voor iedereen in Nederland een even grote veiligheid, dan moet er hier nog wel een plusje bij."

Maar, verzekert hij, er is al veel gebeurd: sinds 1995 zijn dijken versterkt en verhoogd, en is het er veel veiliger. "Ik zal niet zeggen dat we het fluitend zouden redden, maar als het nu net zo hoogwater zou worden als toen, zouden we het goed aankunnen."

Directeur-generaal Jan Hendrik Dronkers van Rijkswaterstaat stelt dat het hoogwater de politiek goed heeft wakkergeschud:

direct reageerde 'Den Haag' met maatregelen. Inmiddels is de houding ten opzichte van de rivier grondig veranderd: in plaats van dijken zo hoog mogelijk te maken uit angst voor het water, is het beleid nu gericht op leven met het water, op het inrichten van een gebied waarin de rivier de ruimte krijgt.

Iedereen heeft zo zijn eigen herinneringen aan de gebeurtenissen van twintig jaar geleden. Burgemeester Kees Veerhoek van Neder-Betuwe verhaalt dat zijn vrouw, toen VVV-directeur in Zeeland, onderdak regelde voor evacués uit Ochten. Bij Sanne van Lent thuis wordt op haar verjaardag steevast het hoogwater be-sproken. Ze is als gevolg daarvan op 5 februari op een camping in Groenlo geboren. Vader moest een dag later het trouwboekje thuis ophalen, dat bij de evacuatie compleet vergeten was.

In de jaren erna keerde het gezin regelmatig terug voor feesten en partijen en vijf jaar geleden leerde ze er ook nog haar vriend kennen.

De 'scheur van Ochten' is verleden tijd, een waterpeil naast de vroegere scheur in de dijk herinnert er nog aan. Absolute veiligheid is niet te garanderen, benaddrukte Veerhoek evengoed. Om de inwoners zelf ook voor te bereiden op wat ze kunnen doen als het water stijgt, gaat de gemeente de hoogwater-app promoten. "Dan weet iedereen: hoeveel risico loop ik en wat kan ik doen, moet ik weg of kan ik een verdieping hoger."

Met de kennis van nu was een minder groot gebied geëvacueerd, zegt hij. "Nu kijken we naar het risico, de snelheid, het ligt genuanceerder. Maar met de instrumenten van toen was het heel logisch dat het zo gegaan is."

Eén ding heeft hij wel geleerd: kijk niet zomaar geïnteresseerd op het waterpeil als je aan het wandelen bent op de dijk. "Als je dat als burgemeester doet, denken ze gelijk dat er wat aan de hand is." LOAD-DATE: 2 February 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: DG


54 of 83 DOCUMENTS

'Hoogwatercafé' De Gelderlander over evacuatie Rivierenland in 1995 De Gelderlander 3 februari 2015

dinsdag

De Gelderlander

3 februari 2015 dinsdag

De valley

'Hoogwatercafé' De Gelderlander over evacuatie Rivierenland in 1995

SECTION: 3_VA_OMG LENGTH: 229 woorden

TIEL - Twintig jaar na het hoogwater van 1995 en de grootschalige evacuatie van het rivierengebied, houdt De Gelderlander vrijdag een speciaal 'hoogwatercafé' over waterveiligheid.

In het hoofdkantoor van Waterschap Rivierenland in Tiel kijken we terug op die spannende week eind janu-ari/begin februari 1995. In enkele dagen tijd moesten ongeveer een kwart miljoen mensen hun huis verlaten.

Daarnaast wordt een blik in de toekomst geworpen. Waarom is het twintig jaar na '1995' opnieuw noodza-kelijk miljarden te investeren in onze dijken?

In Ochten heeft de dorpstafel in de afgelopen maanden gewerkt aan een monument ter herinnering aan de noodevacuatie van het dorp in 1995. Bert de Vries van de dorpstafel is te gast.

Ook is er een gesprek met René Cruijsen. Hij maakte twintig jaar geleden als agrariër de evacuatie zelf mee en is nu heemraad bij het waterschap.

De geplande nevengeul achterlangs Varik en Heesselt is onderwerp van een debat tussen gedeputeerde Josan Meijers en Frank Millenaar van Waalzinnig.

Journalist Rudie van Meurs, auteur van het boek Hoogwater, de macht van de boerenrepublieken in het rivierengebied, spreekt een column uit.

Het 'hoogwatercafé' bij Waterschap

Rivierenland begint vrijdag om 17.00 uur en duurt tot ongeveer 19.00 uur. De toegang is gratis. Maximaal aantal beschikbare plaatsen: 100.

Aanmelden via http://dg.nl/club. LOAD-DATE: 3 February 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: DG


55 of 83 DOCUMENTS

Oud burgemeester Zomerdijk: 'Dat besluit zou ik weer nemen' Rhenense Betuwse Courant 3 februari 2015

dinsdag



Oud burgemeester Zomerdijk: 'Dat besluit zou ik weer nemen' LENGTH: 441 woorden

Henk Zomerdijk heeft geen spijt van zijn beslissing in 1995 om bewoners te evacueren.

'Ik besefte: wat doe ik al die mensen aan?'

Oud burgemeester Zomerdijk: 'Dat besluit zou ik weer nemen'

Het water bleef maar stijgen, terwijl het dijkvak bij Ochten dreigde te bezwijken. Burgemeester Henk Zomer-dijk van de toenmalige gemeente Echteld stond op 1 februari 1995 voor de moeilijkste beslissing uit zijn car-rière: evacueren of niet. Het werd evacueren, toen de bijna-ramp een ramp leek te worden.

Door Marco Diepeveen

OCHTEN/IJZENDOORN Nachtmerries heeft hij er niet van. Maar zeer regelmatig denkt Zomerdijk inmid-dels burgemeester in ruste in IJzendoorn terug aan die veelbewogen winter van 1995. "Twee dagen ging ik non-stop door. Middenin al die hectiek kun je meer dan je denkt. Het was een unieke ervaring, maar dat realiseer je je pas later." De druk om een complete volkshuizing in gang te zetten, was immens. "Ik besefte: wat doe ik al die mensen aan. Temeer omdat we op de dag ervoor nog lieten omroepen dat evacuatie niet nodig was." De Ooijpolder, het Land van Maas en Waal, de Bommelerwaard en de Betuwe waren op 31 januari al leeg. Toen de waterstand van de Rijn bij Lobith de 16,68 meter bereikte en de dijk bij Ochten in-stabiel werd, ontstond een crisissituatie. Een watervloed van 5 meter hoog kon het Rivierengebied gaan overspoelen. "Het dijkonderhoud liet behoorlijk te wensen over; wij zaten achter het slechtste dijkvak van Nederland. Uitgerekend in 1995 zou de rivierdijk worden verbeterd. De ongekend hoge waterstand, de hoge stroomsnelheid plus een harde zuidwestenwind op de dijk schiepen de beroerdste omstandigheden." Het Ochtense dijklichaam raakte helemaal verzadigd van water, begon te schuiven, te scheuren en af te brokke-len. Het waterschap gaf de dijk op, waarmee de verantwoordelijkheid bij Zomerdijk kwam te liggen. "De rampenstaf vergaderde op het gemeentehuis. Het was een ingewikkelde besluitvorming. Militairen, hulpdien-sten, vrijwilligers, materieel, vervoer, zand: van alles moest worden gemobiliseerd. Omdat ik niet kon wach-ten op groen licht van het provinciehuis, gaf ik om 9.30 uur bevel tot evacuatie. En dat besluit zou ik zo weer nemen. Want stel dat de dijk was doorgebroken. Achteraf kwam er wel wat kritiek, maar over het algemeen hebben de deskundigen mij in het gelijk gesteld." Binnen drie uur verliet iedereen redelijk gedisciplineerd huis en haard. "We dachten dat we een kwart van de inwoners moesten helpen met de evacuatie. Maar het bleek te gaan om 5 procent. Jong en oud hielp elkaar. Eén van de geleerde lessen is een grotere zelfred-zaamheid. Dat aspect komt nu terug in alle rampenplannen." LOAD-DATE: February 3, 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: deWeekkrant

Oud burgemeester Zomerdijk: 'Dat besluit zou ik weer nemen' Rhenense Betuwse Courant 3 februari 2015

dinsdag


alle rechten voorbehouden

56 of 83 DOCUMENTS

De zakengids


Evacuatie herdacht

LENGTH: 45 woorden

De Ochtense Sanne van Lent, geboren tijdens de evacuatie voor het hoogwater in 1995 mocht een informa-tiebord op de Waalbanddijk onthullen. Foto: Jan Bouwhuis

'we leven onder de zeespiegel, dus waakzaamheid blijft geboden'

Evacuatie herdacht

Veel belangstelling voor activiteiten LOAD-DATE: February 4, 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: deWeekkrant


57 of 83 DOCUMENTS


Evacuatie herdacht Rhenense Betuwse Courant 3 februari 2015 dinsdag


Evacuatie herdacht

LENGTH: 41 woorden

De Ochtense Sanne van Lent, geboren tijdens de evacuatie voor het hoog water in 1995 mocht een infor-matiebord op de Waalbanddijk onthullen.

we leven onder de zeespiegel, dus waakzaamheid blijft geboden

Evacuatie herdacht

Veel belangstelling activiteiten LOAD-DATE: February 3, 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: deWeekkrant


58 of 83 DOCUMENTS



Bang ben ik niet geweest, geen moment

BYLINE: André Bijl SECTION: Regio; Blz. 12 LENGTH: 747 woorden

NEDERHEMERT. Bang ben ik niet geweest. Geen moment. Wel heb ik zorgen over het vee gehad. Dat zegt agrariër Gijs van de Werken (68) uit Nederhemert. Twintig jaar geleden moest hij met gezin en levende have vluchten voor het wassende water van de Waal. Van die gebeurtenissen hield hij een dagboek bij.

Bang ben ik niet geweest, geen moment Reformatorisch Dagblad 3 februari 2015 dinsdag

Aanleiding voor het schrijven van zijn boekwerk waren de gebeurtenissen in de winter van 1944-1945, toen dit deel van de Bommelerwaard in de vuurlinie lag. Daar is nooit wat over geschreven. Daarom heb ik me-zelf voorgenomen om dingen vast te leggen voor het nageslacht. Bovendien wilde ik mijn dankbaarheid to-nen aan al de mensen die ons hebben geholpen.

Van de Werken woont op een idyllisch plekje onder aan de dijk langs de Afgedamde Maas. De Maas was het probleem niet; het gevaar kwam van de Waal.

Waterwolf

Niet voor het eerst werden de inwoners van de Bommelerwaard twintig jaar geleden geconfronteerd met de `waterwolf'. In januari 1861 was de laatste overstroming, maar het is daarna nog een paar keer spannend geweest. In 1926 kwam het water van de Maas heel hoog. De moeder van mijn vader overleed toen, maar de kerkklokken mochten niet luiden. De mensen zouden denken dat de dijk was doorgebroken.

In de jaren 70 van de vorige eeuw moest er wacht worden gelopen. Eind 1993 stond het water ook angst-wekkend hoog. Toen werd ons al een plaats aangeboden voor de koeien door familie van mijn vrouw in Giessenburg in de Alblasserwaard.

Minutieus

In zijn dagboek heeft Gijs van de Werken minutieus de ontwikkelingen van die dagen opgetekend. Gedetail-leerd somt hij de gebeurtenissen op. Van dag tot dag, later van uur tot uur zijn bezoeken, gebeurtenissen, gesprekken en telefoontjes zelfs van minuut tot minuut vastgelegd. Zijn pennenvruchten worden gelardeerd met foto's en artikelen uit regionale bladen, het Agrarisch Dagblad en het Reformatorisch Dagblad.

Op maandag 30 januari 1995 werd een vrijwillige evacuatie aangeraden. De georganiseerde en verplichte evacuatie zou dinsdagmorgen 31 januari vanaf 8.00 uur 's morgens ingaan.

Opvallend: ondanks de spanning van die dagen heeft hij oog voor humoristische voorvallen. Bijvoorbeeld als hij op maandagmiddag nog even naar de kapper gaat in Bruchem. De man is zo nerveus over de ophanden zijnde evacuatie dat hij als een razende begint te knippen. Ik vraag of hij wil stoppen, omdat er anders geen haar op mijn hoofd overblijft. En ik wil graag naar huis om van alles regelen.

Want de tijd dringt. Mensen sjouwen met huisraad, auto's en aanhangwagentjes worden volgestouwd. In de loop van de middag en avond brengt Van de Werken zijn aardappels naar de steenfabriek. Die lag wat hoger, op een soort terp. Daar lagen ze ook niet veilig. Toen het water in de uiterwaarden steeg, vluchtten de ratten massaal naar de fabriek en vierden feest met mijn piepers.

Van de Werken beschrijft de chaos in de uren voor het vertrek van de familie van hun stekkie aan de Maas-dijk. Er gebeurden de gekste dingen. Mensen sjouwden met kisten ijzer uit angst dat die weg zouden drij-ven. Met zijn vrouw verschilt hij van mening over de vraag of de deuren en ramen gesloten moeten worden. Ik wilde ze open laten. Als het water zou komen, zouden de ruiten springen. Een open buitendeur is makke-lijker voor inbrekers, dan hoeven zij die niet kapot te breken. Mijn vrouw was daar niet zo blij mee.

Drukte in de nacht

De diepvriesspullen we hadden pas een stier geslacht gaan naar een veilig oord en de koeien liggen rond halfelf rustig te herkauwen. Rond middernacht is het een drukte van belang op de dijk. Overal auto's en tractors, met en zonder licht. Alles wat maar een beetje rijden kan, is op pad.

Een paar uur later arriveert de veewagen om de koeien op te halen. Zijn vrouw en kinderen zijn dan al weg. Even na drie uur die nacht vertrekt de veewagen met Van de Werken en zijn veertig koeien en jongvee naar Giessenburg. We reden door Nederhemert. Een leeg dorp, een ijzig gezicht.

Uiteindelijk blijft het Rivierengebied voor een ramp gespaard. De dijken houden het, het water zakt. Een week later keert het gezin terug, het vee volgt, aardappels en meubels worden opgehaald. Het huis krijgt een schoonmaakbeurt. Maandagavond 6 februari is alles weer normaal: Eindelijk aan het melken.

Bang ben ik niet geweest, geen moment Reformatorisch Dagblad 3 februari 2015 dinsdag

Dankbaarheid overheerst: Aan God Die ons bewaard en gespaard heeft voor een grote ramp. Ook allen die ons hebben bijgestaan, willen we hartelijk danken. LOAD-DATE: 3 February 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: REFDAG


59 of 83 DOCUMENTS

AD/Utrechts Nieuwsblad


Nieuwe beelden van evacuatie Culemborg

BYLINE: BRAM VAN SCHAIK SECTION: Regio - Utrecht LENGTH: 289 woorden

Twintig jaar geleden moesten 250.000 mensen tussen de grote rivieren verplicht evacueren, omdat de dijken het mogelijk niet zouden houden. Culemborger Marco van Ooijen bleef thuis en maakte een videoverslag waarvan nu voor het eerst fragmenten zijn te zien.

De beelden van Van Ooijen, die in 2013 op 47-jarige leeftijd door hartfalen overleed, zijn verweven in een uitzending die webomroep Culemborg TV dit weekeinde online zette. In het programma praten oud-burgemeester Mieke Bloemendaal-Lindhout en diverse andere betrokkenen met samensteller Robert van den Sanden over de roerige dagen. ,,Toen ik dit aan het voorbereiden was, heb ik veel gelezen en met mensen gesproken. Ik woonde zelf destijds in Rotterdam en heb er maar weinig van meegekregen. Maar ik realiseer me hoeveel impact het op de mensen heeft gehad. Iedereen komt direct met een herinnering.'' Marco van Ooijen had zijn eigen verhaal. Woonachtig aan de Oostersingel was hij niet alleen een van de eigengereide inwoners die per se wilden blijven, hij besloot ook het hele proces op video vast te leggen. Van Ooijen spreekt met bewoners en ondernemers die hun boeltje inpakken, belt met de politie of hij melk mag halen, loopt door verlaten straten, houdt het tv-nieuws bij en is, met camera, er als eerste bij als de mensen weer terugkeren.

Nieuwe beelden van evacuatie Culemborg AD/Utrechts Nieuwsblad 3 februari 2015 dinsdag

Van Ooijen schonk bij leven de opnames aan Rob de Weerd, een vriend die destijds betrokken was bij Cu-lemborg TV. Die overleed overigens, na een ziekbed, niet lang na Van Ooijen. Bij Culemborg TV wisten ze toen al van de hoed en de rand. ,,Er is vier uur materiaal, waarvan we het meeste mogen gebruiken,'' zegt Van der Sanden. ,,In onze uitzending hebben we een selectie gemaakt.'' www.culemborg.tv

VIEW ORIGINAL PAGE: , LOAD-DATE: 21 March 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS GRAPHIC: Evacuatie 1995, op weg naar het station. FOTO WILLIAM HOOGTEYLING PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: ADUN


60 of 83 DOCUMENTS

Brabants Dagblad


Bommelerwaard

Radioverslagen over evacuatie van 1995 te beluisteren

SECTION: 3_REG_BOM LENGTH: 167 woorden

HEDEL - De afgelopen week is er veel aandacht besteed aan de evacuatie van twintig jaar geleden. Er waren vaartochten, journaalbeelden en ook in de krant hebben we teruggeblikt op die voor de Bomme-lerwaard bijzondere tijd.

Wie graag ook op een andere manier die tijd wil herbeleven, kan sinds afgelopen weekeinde luisteren naar een samenvatting van de radio-uitzendingen die de verschillende omroepen in de Bommelerwaard destijds hebben gemaakt. Op YouTube is namelijk een samenvatting van bijna twee uur gezet. Daar werkten LOSA Ammerzoden, RTM Maasdriel en Transmedia Zaltbommel aan mee. Aan het woord komen onder andere de burgemeesters van die tijd: Kraaijveld (Hedel), Haas (Maasdriel) en Palm (Zaltbommel), en verschillende

Radioverslagen over evacuatie van 1995 te beluisteren Brabants Dagblad 3 februari 2015 dinsdag

mensen die over de evacuatie moesten beslissen. Maar ook 'gewone' burgers zijn er terug te horen, op het moment dat zij probeerden het water te keren of juist al vertrokken uit het gebied. Het verslag is te vinden op Youtube met de zoekterm 'hoogwater Bommelerwaard'. LOAD-DATE: 3 February 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: BD


61 of 83 DOCUMENTS

De Stentor/ Deventer Dagblad


Deventer Dagblad

Hoogwater blijft trekken - deventer

SECTION: REGIO3 LENGTH: 1 woorden LOAD-DATE: 3 February 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS GRAPHIC: Op de Herinneringsdag hoogwater 1995 was zaterdag in Deventer het informatiecentrum Ruim-te voor de Rivier voor het publiek geopend. Zo'n 175 belangstellenden namen hier een kijkje. Ze bekeken de presentatie en hoogwaterbeelden uit 1995 en lieten zich informeren over het programma Ruimte voor de Rivier. Tijdens twee boottochten werd verteld over de projecten langs de IJssel. PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: STDD


62 of 83 DOCUMENTS

Aandacht voor twintig jaar hoogwater in Watermuseum Arnhemse Koerier 4 februari 2015 woensdag

Arnhemse Koerier

4 februari 2015 woensdag

Aandacht voor twintig jaar hoogwater in Watermuseum

LENGTH: 215 woorden

Op zaterdag 7 februari kunnen bezoekers deelnemen aan het hoogwater-arrangement.

Aandacht voor twintig jaar hoogwater in Watermuseum

Arnhem - In de maand februari besteedt het Nederlands Watermuseum extra aandacht aan het onderwerp "20 jaar hoogwater". Op zaterdag 7 februari vinden diverse activiteiten plaats.

Bezoekers kunnen deelnemen aan het hoogwater-arrangement. Onderdelen van dit arrangement zijn o.a. een rondleiding door het museum, een lezing over Ruimte voor de Rivier en specifiek de Uiterwaardver-graving Meinerswijk en de RTL nieuwsuitzending van 1995 waarin de watersnood in Zuid-Oost Nederland prominent nieuws was.

De lezing en film zijn bij te wonen in de Watercinema van het museum. Uiteraard ontbreekt iets lekkers in Brasserie Aquarium niet in dit arrangement.

De rondleidingen vinden plaats om 11 uur, 12 uur en 14 uur.

De lezing vangt aan om 13 uur. Bij aankomst kunt u aangeven bij welke rondleiding u aan wilt sluiten. De lezing biedt ruimte aan slechts 120 personen. Vol is vol!

De kosten bedragen 10 euro per persoon. Museumkaarthouders betalen 2,50 euro!

Kinderen krijgen een rugzak met allerlei leuke en educatieve info mee.

Het Nederlands Watermuseum is geopend van dinsdag t/m zondag van 10.00 uur tot 17.00 uur en is te vin-den aan de Zijpendaalseweg 26-28 te Arnhem. LOAD-DATE: February 4, 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: deWeekkrant


63 of 83 DOCUMENTS

Ommeren - Lezing over evacuatie De Gelderlander 4 februari 2015 woensdag

De Gelderlander


De valley

Ommeren - Lezing over evacuatie

SECTION: 3_RL;3_VA_OMG LENGTH: 41 woorden

Henk Zomerdijk, oud-burgemeester van Echteld, vertelt maandag tijdens een lezing hoe hij in 1995 de eva-cuatie van zijn gemeente heeft beleefd. Dat doet hij vanaf 20.00 uur bij de Historische Kring West-Betuwe in museum Baron van Brakell in Ommeren. LOAD-DATE: 4 February 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: DG


64 of 83 DOCUMENTS

AD/De Dordtenaar


250.000 mensen moeten huis achterlaten

SECTION: Regio - Drechtsteden; Blz. 4 LENGTH: 200 woorden

EVACUATIES

Een kwart miljoen mensen in het rivierengebied moeten op 31 januari en de dagen daarna huis en haard achterlaten. Het is één van de grootste evacuaties in Nederland in de recente geschiedenis. Ook honderd-duizenden stuks vee moeten in allerijl op transport. Veel huisdieren blijven achter. Dorpen en steden liggen er verlaten bij.

250.000 mensen moeten huis achterlaten AD/De Dordtenaar 4 februari 2015 woensdag

De Rijn, Maas en Waal bereiken in de eerste dagen van februari 1995 absurde hoogtes. Sommige plaatsen in de stroomgebieden komen 5 meter onder water te staan als de dijken daadwerkelijk bezwijken. Het is een aangrijpende gebeurtenis voor de evacués. In Gorinchem-Oost moeten zo'n 10.000 mensen elders onderdak vinden, in Boven-Hardinxveld 5500. Ook in enkele dorpen van Lingewaal moeten mensen vertrekken. Inwoners van andere plaatsen in de regio ont-springen op het nippertje de dans. Zo is de situatie bij Schelluinen even zorgelijk, nadat in het Kanaal van Steenenhoek het waterpeil erg hoog wordt gehouden, om tegendruk te bieden aan de dijk langs de Merwe-de. Zware regenval in de voorafgaande weken, in combinatie met smeltwater, veroorzaakt extreem hoge waterstanden. Na een week of 2 zakken de rivieren weer naar normale hoogtes.

VIEW ORIGINAL PAGE: LOAD-DATE: 21 March 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: ADDD


65 of 83 DOCUMENTS

AD/De Dordtenaar


'100 procent veiligheid nooit te garanderen' SECTION: Regio - Drechtsteden; Blz. 5 LENGTH: 233 woorden

NATUURRAMP

Heemraad René Cruijsen van Waterschap Rivierenland acht een herhaling van 1995 vrijwel uitgesloten. ,,100 procent veiligheid kunnen we nooit garanderen, maar 99 procent wel," zegt hij. ,,Alleen bij een giganti-sche natuurramp, van een omvang waarbij we ons eigenlijk niets kunnen voorstellen, is zoiets nog mogelijk." Om zijn stelling te onderstrepen, komt de 54-jarige Brabander met wat feitjes. ,,We hebben nu het vermogen om elke seconde 16.000 kuub water te verwerken in ons rivierenstelsel. In 1995 was dat 12.000, dus daar zit nog een flinke marge in." 16.000 kuub is 16 miljoen liter. Cruijsen: ,,In het vorig jaar gepresenteerde Delta-programma staat dat we in 2050 op 17.000 kuub moeten zitten, met een voorzichtige doorkijk naar 18.000 in 2100."

'100 procent veiligheid nooit te garanderen' AD/De Dordtenaar 4 februari 2015 woensdag

Cruijsen houdt zich op bestuurlijk niveau bezig met de dijkversterkingsprojecten van Waterschap Rivieren-land. Als heemraad legt hij verantwoordelijkheid af aan het bestuur. Direct na de problemen in 1995 zijn enorme projecten opgestart. Er zijn de laatste 2 decennia miljarden uit-getrokken om ons droge voeten te garanderen. In '95 lanceerde de rijksoverheid direct het Deltaplan Grote Rivieren. Later volgde onder meer Ruimte voor de Rivier. En afgelopen september presenteerde de over-heid het Deltaprogramma. Cruijsen: ,,Het blijft de komende decennia noodzakelijk om dijkverbeteringen uit te voeren.''

VIEW ORIGINAL PAGE: LOAD-DATE: 21 March 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS GRAPHIC: Heemraad René Cruijsen van Waterschap Rivierenland. FOTO WATERSCHAP PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: ADDD


66 of 83 DOCUMENTS

AD/De Dordtenaar


Zonvloed zorgt voor een enorme exodus

BYLINE: JAN-DIRK VERHEY SECTION: Regio - Drechtsteden LENGTH: 876 woorden

WATERSNOOD | 20 jaar geleden moest een kwart miljoen mensenuit het rivierengebied halsoverkop op de vlucht voor het hoge water

Het is 20 jaar geleden dat Nederland zich opmaakt voor één van de grootste evacuaties uit de geschiedenis. Door extreem hoogwater dreigt een gigantische watersnood in de zuidelijke provincies. Een kwart miljoen mensen moet halsoverkop alles achterlaten, honderdduizenden stuks vee worden weggehaald. Ook inwo-

Zonvloed zorgt voor een enorme exodus AD/De Dordtenaar 4 februari 2015 woensdag

ners van Gorinchem-Oost en Boven-Hardinxveld moeten er aan geloven. De gebeurtenissen uit die memo-rabele week staan bij de evacués 2 decennia later nog altijd op het netvlies gebrand.

Zondvloed zorgt voor

een enorme

'Mijn koeien gingen naar Lunteren, de varkens naar Best en schapen naar Megen,' vertelt René Cruijsen (54), lid van het dagelijks bestuur van waterschap Rivierenland. "Toen dat allemaal was geregeld, vroeg mijn vrouw: 'Waar gaan wij zelf eigenlijk naartoe?' Het werd uiteindelijk een week een vakantiepark." "De sfeer in een verlaten woonwijk is moeilijk te omschrijven als je een dergelijke situatie niet zelf hebt mee-gemaakt," zegt Andrea de Goede (34). "We wisten dat het gevaar op een kleine afstand van ons was." Beiden beleven de (dreigende) watersnood van 1995 vanuit een totaal ander perspectief. De Goede als 14-jarige tiener uit Gorinchem, die met haar camera in de hand haar nieuwsgierigheid nauwelijks in bedwang heeft. "Het was adembenemend om het water zo hoog te zien. Ik wist dat dit niet snel weer zou gebeuren." Cruijsen bestiert een groot boerenbedrijf in het Brabantse Dreumel, in het Land van Maas en Waal. Hij heeft geen tijd om nieuwsgierig te zijn. "Mijn land ligt op 3 meter boven NAP. De nabijgelegen Waal stond op zijn hoogst op 10,7 meter boven NAP. Alles was verloren gegaan als de dijk was doorgebroken." Gelukkig komt het net niet zover. Ook niet voor Cruijsens boerderijhond Boris, die noodgedwongen achter-blijft op zolder. "Een buurman, een politieman, bleef achter en heeft hem eten gegeven."

Toverballen

Ook van de evacuatie van zijn vee, herinnert de heemraad zich nog de kleinste details. "Bij het vervoeren van de varkens hebben we de biggetjes gescheiden van de moeders. We gaven ze met verf een kleur mee om ze uit elkaar te houden, zodat we op de nieuwe bestemming konden zien bij welke moeder ze hoorden. Groen, geel, rood, blauw. De chauffeur had op weg naar Best echter uren vertraging. De dieren waren gaan dampen, zweten. Ze kwamen als toverballen uit de vrachtwagen." De Goede is dol op fotograferen als het wassende water ook Gorinchem bedreigt. Het meisje met die came-ra valt op. Op Buiten de Waterpoort raakt ze aan de praat met medewerkers van het Jeugdjournaal. Een dag later vervult De Goede de hoofdrol in de uitzending.

Prachtig

"Onder begeleiding van de agenten Hans Sepers en Piet Bozuwa mocht ik met een cameraploeg het ge-evacueerde Gorinchem-Oost in. Daar stond ik dan met mijn fototoestel, klaar voor het grote werk. Wat kan hoogwater toch prachtig zijn. Op de beelden is goed te zien hoe mooi het Rivierengebied is, maar ook hoe dreigend de situatie op dat moment was. We stopten onder meer in de straat waar Sepers woonde. Hij had zijn afwas nog niet gedaan, want ook hij en zijn gezin moesten met spoed vertrekken." Wanneer het water is gezakt, wordt in het Gorcumse stadhuis een mini-expositie ingericht van haar foto's. Toenmalig burgemeester Piet IJssels draaft zelf op voor de opening. "Van hem kreeg ik toen een T-shirt, dat heb ik nog altijd." Na een kleine week in het vakantiepark, mag Cruijsen met vrouw en drie kinderen op zaterdagmorgen naar huis, net als een kwart miljoen andere evacués. Het gebak staat daar nog in de koelkast: de twee oudste kinderen (een tweeling) vierden op de dag van de evacuatie hun tiende verjaardag. "Alles was verder leeg, dus we hebben eerst de boel eens goed schoongemaakt."

Boos

De gebeurtenissen verleiden Cruijsen ertoe zich in 1998 verkiesbaar te stellen voor een plek in het bestuur van het waterschap. Uit boosheid. "Want in de 20 jaar voor 1995 is er vooral veel gepraat en niets gedaan. Waren plantjes en dieren belangrijker dan mensen. Dat moest anders! We wisten al dat de dijken niet goed genoeg waren. In '93 hadden we al een voorproefje gekregen, ook toen stond het water heel hoog. Na '95

Zonvloed zorgt voor een enorme exodus AD/De Dordtenaar 4 februari 2015 woensdag

kon ineens wél alles. Binnen anderhalve maand werd begonnen met dijkverbeteringen langs de Waal. Zo'n beetje alle graafmachines uit Nederland stonden hier." Cruijsen is sinds 1998 heemraad voor (nu) waterschap Rivierenland. In maart staan er weer verkiezingen op het programma. "Ik hoop nog één termijn van 4 jaar door te gaan, dan is het welletjes." Andrea de Goede hield een dik plakboek over van de bijzondere trip in 'spookstad Gorinchem'. Dat ligt veilig thuis bij haar vader in de Arkelstad. Zelf woont ze in Athene. Op de eerste zwart-witfoto in haar persoonlijke naslagwerk prijkt een glunderende Andrea, voor haar ten-toonstelling. Daarnaast een op een typemachine uitgewerkt A4tje, waarop de middelbare scholiere haar belevenissen beschrijft. 'We hebben een hele week vrij gehad. In die week heb ik besloten allemaal foto's te gaan maken. Ik maakte die foto's om te zien hoe hoog het water geweest was en omdat een watersnood ook niet elke dag voorkomt.'

VIEW ORIGINAL PAGE: , LOAD-DATE: 21 March 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS GRAPHIC: Met helikopters werden voortdurend inspecties uitgevoerd. ARCHIEFFOTO COR DE KOCK Andrea de Goede bij de tentoonstelling met haar foto's in het Gorcumse stadhuis. Op de achtergrond staan enkele docenten van haar. FOTO ANDREA DE GOEDE Buiten de Waterpoort in Gorinchem. FOTO ANDREA DE GOEDE Een noodkering aan de rand van de Gorcumse binnenstad. FOTO ANDREA DE GOEDE Agenten Hans Sepers en Piet Bozuwa met Nicole Le Fever van het Jeugdjournaal. FOTO ANDREA DE GOEDE Tussen Vuren en Dalem werden zandzakken gelegd. ARCHIEFFOTO COR DE KOCK Huis aan de Dalemsedijk. FOTO REGIONAAL ARCHIEF In een sporthal in Gorinchem worden streekbewoners geïnformeerd over wat hen te wachten staat. FOTO REGIONAAL ARCHIEF Ook veel vee moest weg uit de risicogebieden. FOTO REGIONAAL ARCHIEF GORINCHEM PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: ADDD


67 of 83 DOCUMENTS

Herinneringsdag hoog water trekt veel publiek De Peperbus 4 februari 2015 woensdag

De Peperbus


Herinneringsdag hoog water trekt veel publiek

LENGTH: 261 woorden

Tijdens een wandeling kregen bezoekers uitleg over het project Ruimte voor de Rivier.Eigen foto

Herinneringsdag hoog water trekt veel publiek

Zwolle - De landelijke herinneringsdag hoogwater is zaterdag gehouden. Deze dag werd georganiseerd om stil te staan bij de kritieke hoge waterstand in de grote rivieren in 1995 en evacuaties in bepaalde gebieden. Ook werd deze dag aangegrepen om het programma Ruimte voor de Rivier in de etalage te zetten. Dit programma vindt zijn basis in de hoge waterstanden in 1995 die aantoonden dat de grote rivieren om meer ruimte vragen. Het Waterschap Groot Salland nam deel met het Ruimte voor de Rivierproject in Zwolle.

Bijna honderd bezoekers wandelden door het projectgebied van de Uiterwaardvergraving Scheller en Ol-deneler Buitenwaarden. Na een korte presentatie bij verzamellocatie De Nieuwe Bierton, werden de bezoe-kers per huifkar naar de Scheller en Oldeneler Buitenwaarden gebracht. Daar werd met een uiterwaard-wandeling het projectgebied verkend en werd op verschillende 'stops' uitleg gegeven over het project. Ook vertelden bewoners hun persoonlijke verhaal over hoe het was om in 1995 in de uiterwaarden te wonen en wat de impact van Ruimte voor de Rivier op hun leven is. Gezien de enthousiaste reacties en vele vra-gen, kijkt het waterschap terug op een geslaagde dag.

Het project in Zwolle is onderdeel van het landelijke programma Ruimte voor de Rivier van Rijkswater-staat. Want niet alleen de IJssel, ook de andere Nederlandse rivieren hebben steeds vaker te maken met hoge waterstanden.

ruimtevoorderivier.nl LOAD-DATE: February 4, 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: deWeekkrant


Systeemfout: Helaas kan dit document niet geformatteerd worden.

69 of 83 DOCUMENTS

Geen inundatieovereenkomst voor nieuwe bewoners in de Noordwaard Nieuwsblad 5 februari 2015

donderdag

Nieuwsblad

5 februari 2015 donderdag

Geen inundatieovereenkomst voor nieuwe bewoners in de Noordwaard

LENGTH: 537 woorden

Na de ontpoldering blijven nog tien boeren over in de Noordwaard

geen verplichte evacuatie voor noordwaard bewoners

Geen inundatieovereenkomst voor nieuwe bewoners in de Noordwaard

In de bijna ontpolderde Noordwaard staan momenteel acht woningen te koop. Kopers krijgen echter in te-genstelling tot de zittende bewoners geen inundatie overeenkomst van Rijkswaterstaat aangeboden, waar-mee waterschade in de woning wordt vergoed.

door Hannie Visser-Kieboom

WERKENDAM - Dat vertelde programma manager Ralph Gaastra tijdens de bus excursie door het gebied. "Mensen die nu een huis in het gebied kopen, weten dat het gebied buitendijks komt te liggen". Reden voor Rijkswaterstaat om de inundatieovereenkomst achterwege te laten. Zaterdag werden geïnteresseerden uit-genodigd voor een bustoer door het gebied waar nog altijd volop gewerkt wordt aan de ontpoldering. Echt storm loopt het niet, van de drie geplande excursies door Rijkswaterstaat is slechts één bus volgeboekt. Maar tijdens de busrit van meer dan een uur weet Gaastra echt alles te vertellen over het gebied. Van vleermuizenhotel tot de glasvezelkabels die zijn aangelegd in het gebied. In de zomer van 2015 worden de dijken afgegraven. Per 1 oktober 2015 moet het project ontpoldering Noordwaard als maatregel voor ruimte voor de rivier klaar zijn en is Rijkswaterstaat 300 miljoen euro armer. De dijken worden over een afstand van twee meter afgegraven tot twee meter NAP, afgraven tot maaiveldhoogte zou betekenen dat de scheepvaart hinder ondervindt van de ontpoldering. Aan de andere zijde van het gebied worden de dijken wel tot maaiveld hoogte afgegraven om te voorkomen dat wateropstuwing plaats vinden op de Amer. Alle bestaande wegen in het gebied worden op 3.5 meter NAP gebracht, zodat de zittende bewoners altijd via een veilige route kunnen evacueren. Bewoners zijn overigens niet verplicht te evacueren uit het gebied, maar krijgen van de burgemeester een 'zwaarwegend' advies.

De bustoer vormt onderdeel van uitgebreid programma ter herinnering aan de evacuatie van het rivieren-gebied in 1995 en de aanzet tot Ruimte voor de Rivier. De Biesbosch zelf bleef gespaard voor het hoge water, ook evacuatie vond niet plaats. De ontpoldering van de Noordwaard is één van de grootste projecten en kost zo'n 300 miljoen euro; de ene helft is voor vastgoed en de andere helft voor de uitvoering van het werk. Toerend door het gebied worden de contouren van de herinrichting al zichtbaar. Zo wordt in de polder Keizersguldenwaard een recreatiegebied ingericht. Hier vindt tevens een groot deel van de herinplantplicht van de 75 ha. gekapt bos plaats. Her en der in het gebied verrijzen nieuwe huizen en worden oude gesloopt.

Het beheer van het gebied komt straks in haden van diverse partijen. Zo moet de gemeente Werkendam zorgen voor het onderhoud van de wegen en de kleinere bruggen. De grote bruggen worden door Rijkswa-terstaat onderhouden. Voor de hoge kades en de waterhuishouding is Waterschap Rivierenland verant-woordelijk, zij bouwden al een aantal nieuwe gemalen in het gebied. Voor het beheer van het doorstroomge-bied zoekt Rijkswaterstaat nog naar een beheerder. De vegetatie mag straks niet hoger dan 30 cm. worden om de doorstroming niet te belemmeren.

Geen inundatieovereenkomst voor nieuwe bewoners in de Noordwaard Nieuwsblad 5 februari 2015

donderdag

LOAD-DATE: February 4, 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: deWeekkrant


70 of 83 DOCUMENTS

De Toren


Herinneringsdag in Ochten

LENGTH: 191 woorden

Herinneringsdag in Ochten

RIVIERENGEBIED - De evacuatie van het rivierengebied vanwege dreigende dijkdoorbraken was zater-dag 20 jaar geleden. Ruim 250.000 inwoners en 1 miljoen stuks vee moesten het rivierengebied verlaten. De evacuatie is één van de grootste uit de Nederlandse geschiedenis. Op diverse plaatsen in het land wer-den zaterdag activiteiten gehouden om deze herinnering levend te houden. In Ochten werd een monument onthuld. Op 1 februari 1995 ontstond daar een scheur in de dijk als gevolg van extreem hoogwater waardoor het dorp met spoed werd geëvacueerd. Naar aanleiding van de dreigende situatie in 1995 richtte de toenma-lige regering het programma 'Ruimte voor de rivier' op waarin overheden samenwerken om de rivieren meer ruimte te geven, bijvoorbeeld door het verleggen van dijken, graven van nevengeulen en verdiepen van uiterwaarden.

Meer dan de helft van Nederland zou zonder duinen en dijken regelmatig onder water staan. Op zo-hoog.onswater.nl is meer over deze actie lezen. Op de app 'overstroomik' (overstroomik.nl) kan je opzoeken hoe hoog het water in je eigen woonomgeving komt te staan in geval van een overstroming. LOAD-DATE: February 5, 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: deWeekkrant

Herinneringsdag in Ochten De Toren 5 februari 2015 donderdag


71 of 83 DOCUMENTS

De Gelderlander


rivierenland - 'Hoogwatercafé' Gelderlander over evacuatie in 1995


Twintig jaar na het hoogwater van 1995 en de evacuatie van het rivierengebied, houdt De Gelderlander deze vrijdag een speciaal 'hoogwatercafé' over waterveiligheid. In het hoofdkantoor van Waterschap Rivie-renland in Tiel kijken we terug op die spannende week eind januari/begin februari 1995. Daarnaast wordt een blik in de toekomst geworpen. Waarom is het twintig jaar na '1995' opnieuw noodzakelijk miljarden te investeren in onze dijken?

Er is onder meer een gesprek met René Cruijsen. Hij maakte twintig jaar geleden als agrariër de evacuatie zelf mee en is nu heemraad bij het waterschap.

De geplande nevengeul achterlangs Varik en Heesselt is onderwerp van een debat tussen gedeputeerde Josan Meijers en Frank Millenaar van Waalzinnig.

Het 'hoogwatercafé' bij Waterschap

Rivierenland begint vrijdag om 17.00 uur en duurt tot 19.00 uur. Toegang is gratis. Maximaal aantal be-schikbare plaatsen: 100. Voor een uitgebreid programma en aanmelden: http://dg.nl/club. LOAD-DATE: 5 February 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: DG


72 of 83 DOCUMENTS

7 februari - Win boek en vaartocht De Gelderlander 5 februari 2015 donderdag

De Gelderlander

5 februari 2015 donderdag Achiterhoek; Arnhem; Betuwe; Rijk van Nijmegen; Liemers; Maas en Waal; Nij-megen Stad; Renkum; Rijk van Nijmegen Editie; Riviereland; Bijlage; De valley;


7 februari - Win boek en vaartocht

SECTION: 3_GENIET LENGTH: 114 woorden

Lezers van De Gelderlander maken kans op het boek De strijd die nooit ophoudt van auteurs Frank Bolder en Peet Adams plus twee kaarten voor het Gelderlander-hoogwaternieuwscafé op de Rijn op zaterdag 7 februari.

In het boek (winkelprijs 19,95) wordt teruggekeken op de grootste naoorlogse evacuatie langs Rijn, Maas en Waal in 1995. Het is ook te koop in de webwinkel van De Gelderlander.

Het hoogwaternieuwscafé op de Rijn wordt gepresenteerd door Gelderlander-redacteur Eric Wijnacker. Het schip Eureka 1 vertrekt om 11.00 uur uit Wageningen. De tocht duurt twee uur en gaat onder meer langs de Grebbedijk. Kaarten à 17,50 zijn te bestellen op http://dg.nl/club. LOAD-DATE: 5 February 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: DG


73 of 83 DOCUMENTS

De Gelderlander


Achiterhoek; Arnhem; Betuwe; Rijk van Nijmegen; Liemers; Maas en Waal; Nij-megen Stad; Renkum; Rijk van Nijmegen Editie; Riviereland; Bijlage; De valley;


6 februari - Nieuwscafé in Tiel SECTION: 3_GENIET LENGTH: 108 woorden

6 februari - Nieuwscafé in Tiel De Gelderlander 5 februari 2015 donderdag

Op vrijdag 6 februari houdt De Gelderlander in Tiel een nieuwscafé over het hoogwater in 1995 en daarna. In het kantoor van Waterschap Rivierenland interviewt redacteur Bas Knoop onder meer Bert de Vries van de dorpstafel in Ochten en René Cruijsen die in 1995 als agrariër moest evacueren en nu heemraad is bij het waterschap. Gelders gedeputeerde Josan Meijers en een vertegenwoordiger van Waalzinnig gaan in debat over de nevengeul bij Varik en Heesselt. Journalist Rudie van Meurs, bekend van het boek Hoogwater,de macht van de boerenrepublieken in het rivierengebied, spreekt een column uit. Toegang is gratis. Reser-veren via http://dg.nl/club. LOAD-DATE: 5 February 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: DG


74 of 83 DOCUMENTS

De Gelderlander

6 februari 2015 vrijdag

De valley

Ook natuur is winnaar bij aanpak van hoogwaterdreiging Rijn

BYLINE: ERIC WIJNACKER SECTION: 3_VA_OMG LENGTH: 314 woorden

door Eric Wijnacker

WAGENINGEN/AMERONGEN - Niet alleen is de veiligheid van de inwoners achter de dijken toegeno-men, ook de natuur in de uiterwaarden van de Rijn profiteert sinds 1995 van de werkzaamheden voor Ruimte voor de Rivier.

"Op de ene plek lukt dat wat beter dan op de andere, maar je ziet die vooruitgang heel duidelijk bij het voormalige steenfabrieksterrein in het Utrechtse Elst", zegt Hendrike Geessink. Zij is hoofd strategie en be-leid bij het Utrechts Landschap en praat zaterdag mee bij het Gelderlander- Nieuwscafé met boottocht op de Rijn vanuit de Wageningse haven. "Elst was heel rommelig, maar is nu een schoonheid in wording. Hier is Ruimte voor de Rivier echt ook Ruimte voor het Landschap geworden."

Vorige week leidde ze staatssecretaris Sharon Dijksma nog rond in het Wagenings/Rhenense uiterwaar-denreservaat Blauwe Kamer. "Ze wilde een voorbeeldproject bekijken over robuuste natuuurontwikkeling langs de rivieren. En ze kwam daarbij uit in de Blauwe Kamer, een icoon en pionier op dit gebied. Ze brengt in haar nota's de Blauwe Kamer echt naar voren als een voorbeeldproject en dat is terecht. Het is ook zeer

Ook natuur is winnaar bij aanpak van hoogwaterdreiging Rijn De Gelderlander 6 februari 2015 vrijdag

toegankelijk voor bezoekers. Meer bijvoorbeeld dan een ander mooi natuurproject van ons, de Amerongse Bovenpolder."

Geessink heeft persoonlijk een bijzondere band met de Blauwe Kamer. "In 1995, tijdens het echte hoogwa-ter, heb ik gewoond in het waardmanshuis van de Blauwe Kamer, pal langs de Rijn. Dat was mooi en span-nend, in die dagen ging ik wadend door het water naar mijn woning en sommige avonden vroeg ik mij wel af of ik de volgende dag nog wel de deur uit zou kunnen. Dat was adembenemend en vergeet je dus nooit meer." Het Utrechts Landschap beheert veel uiterwaarden op de Rijn-noordoever: "De natuur wint er echt terrein en daar zijn heel veel mensen blij mee."

/club

Kaartverkoop boottocht op Rijn bij Grebbedijk 7 februari LOAD-DATE: 6 February 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: DG


75 of 83 DOCUMENTS

De Gelderlander

7 februari 2015 zaterdag

Nijmegen Stad

COLUMN - Leger van dijkbewakers

SECTION: 3_NY_OMG LENGTH: 372 woorden

't plein - Rob Jaspers - Bijna-ramp met hoogwater in 1995 was een les. Waakzaam zijn moet nog steeds

Het hoogwater van februari 1995 was een keerpunt in het waterbeheer. Er dreigde een ramp. Het was met name spannend in Ochten. Daar leek een dijk te gaan scheuren. Afgelopen zaterdag werd dat moment in Ochten bij de dijk herdacht. Ik was erbij. Er staat nu een informatiepaneel met herinneringen aan 1995.

Ik kwam in Ochten via een fantastische tocht over de Waal. De lucht was die ochtend blauw. De uiterwaar-den, het groen langs de Waal, oogden magistraal. Ik raad iedereen zo'n vaart aan. In Ochten wees dijkgraaf Roelof Bleker erop dat de risico's in het rivierengebied nog altijd groot zijn. Circa 411 kilometer dijk heeft het waterschap in beheer. En wil de regio echt droge voeten houden in de toekomst, dan hebben die dijken nog wel een stevig plusje nodig. De hoogwaterstanden zijn onvoorspelbaar geworden door grotere piekbuien in Duitsland. Tegelijk is sprake van een zeespiegelstijging en daalt het land achter de dijken nog steeds.

COLUMN - Leger van dijkbewakers De Gelderlander 7 februari 2015 zaterdag

Bij Ochten was het in 1995 spannend. Maar ook hier in de regio was angst voor een dijkdoorbraak. Al in december 1994 werd de dijk bij Mook versterkt, eind januari lieten de Duitsers extra zand deponeren bij Bimmen. Bij Haalderen-Lent moesten acties ondernomen worden tegen stijgend kwelwater. Bij Doornik moesten 15.000 zandzakken geplaatst worden. De dijk tussen Druten en Dreumel moest ook versterkt wor-den met zand . In Mook werd een nooddijk gelegd. Bij Groenlanden in de Ooijpolder kwam een tijdelijke ringdijk. Bij de Tiengeboden was het dijklichaam aan het afbrokkelen. Zandzakken dichtten de gaten. Er was zelfs discussie over het aanleggen van een nooddijk ten westen van de A50. Men was bang voor natte voe-ten in Wijchen, Malden, Heumen en Dukenburg.

Het bleef zoals gezegd bij een bijna-ramp. Maar de les is helder: waterveiligheid vergt continue aandacht in ons land. Vergeet niet dat 60 procent van Nederland onder de zeespiegel ligt. Gaat het mis, dan zijn de ge-volgen direct enorm.

Het is dan ook super dat het waterschap behalve op de eigen professionals ook kan rekenen op een 'leger' van vijfhonderd vrijwilligers die dijken controleren en bewaken als dat nodig is. LOAD-DATE: 7 February 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: DG


76 of 83 DOCUMENTS



Een nieuwe ramp voorkomen

BYLINE: Bart van den Dikkenberg SECTION: Accent overig; Blz. 10 LENGTH: 1952 woorden

Het Deltaprogramma bestaat deze maand vijf jaar. Geen en-kel ander land heeft zo'n veelomvattend veiligheidsprogramma tegen hoogwater. Daarmee is Nederland uniek in de wereld , aldus deltacommissaris Wim Kuijken.

Veilig achter de dijk

Een nieuwe ramp voorkomen Reformatorisch Dagblad 7 februari 2015 zaterdag

Nederland had altijd een watersnoodramp nodig om in actie te komen. Nu doen we er alles aan om zo'n ramp te voorkomen. Dat is de grootste verandering geweest sinds de komst van het Deltaprogramma in 2010 , zegt Kuijken.

De manier waarop Nederland waterveiligheid nu heeft geregeld is dé standaard voor de rest van de wereld, volgens de economische samenwerkingsorganisatie OESO in het recente rapport Water Governance in the Netherlands. Fit for the Future? .

Bescherming tegen hoogwater heeft topprioriteit; ongeveer 60 procent van Nederland is kwetsbaar voor overstromingen. In dit gebied wonen 9 miljoen mensen en wordt 70 procent van het nationaal inkomen verdiend.

Er was al een aantal projecten om het achterland te beschermen tegen hoogwater. Na 1953 werd het Delta-plan uitgevoerd. De dijken werden opgehoogd tot deltahoogte; en er werden verdedigingswerken van we-reldformaat gebouwd, bedoeld om het water te keren. Bijvoorbeeld de Oosterscheldekering en de Maes-lantkering , somt de deltacommissaris op.

Evacuatie

De evacuatie van de Betuwe in 1995 vanwege een dreigende dijkdoorbraak bij Ochten heeft opnieuw geleid tot dijkversterkingen, maar ook tot het programma Ruimte voor de rivier: 34 projecten om de waterstand in de grote rivieren te verlagen. Deze projecten gaan in veel gevallen samen op met ruimtelijkeordeningspro-jecten, natuurontwikkeling en recreatie.

De meeste lopende projecten zijn in 2015 tot 2017 afgerond. Dan is Nederland echter nog niet klaar met de bescherming tegen hoogwater, benadrukt Kuijken. Die is nooit af. Elk jaar komen er weer nieuwe projecten bij.

Sinds 2010 is het Deltaprogramma de paraplu waaronder de bestaande projecten voor de bescherming tegen hoogwater zijn ondergebracht. Ook de zoetwaterproblematiek, die zichtbaar is op bijvoorbeeld de Ho-ge Veluwe en in Brabant, is in het nationale programma opgenomen. Kuijken: En dat is nieuw. Uiteindelijk moet het Deltaprogramma ertoe leiden dat Nederland in 2050 beter is voorbereid op de klimaatverandering, is beschermd tegen hoogwater en beschikt over voldoende zoet water.

Op Prinsjesdag vorig jaar stuurde het kabinet het Deltaprogramma 2015 met daarin de vijf deltabeslissin-gen naar de Tweede Kamer (zie: http://deltacommissaris.nl/deltaprogramma/deltabeslissingen). Kuijken: Het bijzondere is dat het kabinet de beslissingen vrijwel direct heeft opgenomen in het Nationaal Waterplan, en heeft gezegd: Dit gaan we zo uitvoeren.

Ook heeft het Rijk een Deltafonds in het leven geroepen, waardoor elk jaar zo'n 1 miljard euro beschikbaar is voor de uitvoering van de plannen.

Overstromingskans

Kuijken is erg te spreken over hoe er wordt samengewerkt in het Deltaprogramma. Het is geen dictaat van bovenaf, maar het komt tot stand via traditioneel polderen. Ik ben elk jaar positief verrast over de uitkomsten daarvan. Het leeft enorm. Provincies, gemeenten, Rijkswaterstaat, waterschappen, landen tuinbouw- en andere organisaties, alle partijen hebben er een bijdrage aan geleverd. Dat is belangrijk, want het gaat om een samenhangend systeem: iedereen weet dat wanneer je aan de Maas sleutelt, je er in het Rijnmondge-bied last van hebt.

Met name de oude normen uit de jaren 60 voor de stevigheid van de dijken bleken sterk verouderd. Gronin-gen, Friesland en Zeeland hadden volgens die systematiek te maken met een overstromingskans van eens in de 4000 jaar, de Randstad eens in de 10.000 jaar, terwijl het rivierengebied eens in 250 tot 1250 jaar zou kunnen onderlopen.

Daarin zit een bepaalde ongelijkheid, vindt Kuijken. Bovendien voldeed die norm niet meer: het aantal men-sen en de economische waarde achter de primaire keringen zijn sindsdien fors toegenomen. De overheid besloot daarom niet meer uit te gaan van overstromingskansen, maar van het overlijdensrisico van een indi-


vidu door een overstroming en het risico op grote groepen slachtoffers en economische schade. Dat is een van de grote vernieuwingen geweest in het denken over waterveiligheid , aldus de deltacommissaris.

Slachtoffers

Vanaf 2017 heeft elke Nederlander achter de dijken dezelfde wettelijk vastgelegde basisveiligheid: de kans om te overlijden als gevolg van een overstroming is voor iedereen elk jaar kleiner dan 1 op de 100.000. Rijkswaterstaat en de waterschappen moeten daaraan voldoen.

Dat is een politieke keuze geweest , verduidelijkt Kuijken. Waar nodig zetten we er zelfs nog een tandje bij: bijvoorbeeld in gebieden met een zogeheten groepsrisico, waar een overstroming veel slachtoffers kan eisen; of in economische hotspots zoals de Rotterdamse haven of Schiphol. In dat geval wordt systema-tisch afgeleid hoe sterk de dijken moeten worden. Voor 200 dijktrajecten is inmiddels bepaald hoe sterk ze moeten zijn. Waar nodig zullen die de komende dertig jaar worden aangepakt.

In sommige gebieden is het erg lastig met dijken en dammen de veiligheid te garanderen, zoals op het eiland van Dordrecht. Daarvoor is de zogeheten meerlaagsveiligheid in het leven geroepen. Gebieden worden zo ingericht dat de gevolgen van een overstroming beperkt blijven. En evacuatie- en rampenbestrijdingsplan-nen moeten het aantal slachtoffers beperken.

Kuijken benadrukt dat Nederland nu al heel goed is beschermd tegen hoogwater. De veiligheidsnormen zijn veel hoger dan van omringende landen. We zetten er alleen nog een tandje bij. In 2050 moet Nederland robuust, veerkrachtig en klimaatbestendig zijn.

Met het laatste Deltaprogramma is volgens Kuijken het moeilijkste en spannendste deel van zijn werk afge-rond. Maar het werk is nooit af. Ik moet straks rapporteren hoe het met de uitvoering gaat; en alert zijn dat alles wordt uitgevoerd zoals het ooit is afgesproken. We zijn veilig, maar ook kwetsbaar.

>>deltacommissaris.nl

Dit is het eerste deel in een serie over het Deltaprogramma. Woensdag in Puntkomma deel 2.

De oude en de nieuwe norm voor de veiligheid van de dijken zijn niet te vergelijken, aldus Tanja Klip-Martin, dijkgraaf van het waterschap Vallei en Veluwe, in haar kantoor in Apeldoorn. De oude norm gaf simpelweg de kans aan dat water over de dijk kon stromen, het nieuwe beleid gaat uit van het overstromingsrisico. Dat wil zeggen de kans dat een overstroming plaatsheeft en het effect daarvan. Wij staan nu voor de vertaalslag van deze norm naar de sterkte van de dijken.

Waarom moeten dijken sterker worden?

Volgens het Deltaprogramma hebben we te maken met drie zaken: het klimaat verandert, waardoor de grote rivieren meer water te verwerken krijgen; de normering is veranderd; en we weten nu dat piping een belangrijk probleem is voor rivierdijken. Door piping spoelt zand weg onder een dijk, waardoor deze plotse-ling zou kunnen bezwijken.

Over welke dijken gaat uw waterschap?

Ons waterschap beheert drie primaire keringen: de Grebbedijk tussen Rhenen en Wageningen, de dijken langs de IJssel en de dijken bij de Eem en langs de Randmeren bij Bunschoten-Spakenburg. De laatstge-noemde dijken worden momenteel aangepakt om ze aan de oude norm te laten voldoen. Maar daarmee voldoen ze naar verwachting ook aan de nieuwe norm, zodat we er dan tot 2050 mee klaar zijn.

Hoe staat het met de IJsseldijken?

Die zijn beoordeeld. Ze moeten vooral sterker worden, maar we beginnen niet bij nul. Na het hoogwater van 1993 en 1995 zijn we begonnen met het project Ruimte voor de rivier . Langs de IJssel realiseren we dit jaar een hoogwatergeul tussen Veessen en Wapenveld. Ik noem dit wel De groene rivier . Waterveiligheid combineren we daar met de aanleg van nieuwe fietspaden, natuur en ruilverkaveling. Door de hoogwater-geul zakt het waterpeil van de IJssel met 71 centimeter.

Daarnaast worden de dijken verlegd bij Voorst en Brummen. Door deze maatregelen wordt het hoogwater-peil in de IJssel bij Voorst 29 centimeter lager en bij Brummen 35 centimeter.


En de Grebbedijk?

Dat is een bijzonder geval. Op basis van de oude normen is deze goedgekeurd, maar met de nieuwe norm moet hij worden aangepakt: hij moet wellicht iets hoger, maar vooral sterker worden.

Waarom?

Omdat in het achterland, de Gelderse Vallei, sprake is van een groepsrisico: er wonen veel mensen achter deze dijk. Bovendien loopt de potentiële economische schade bij een overstroming in de tientallen miljarden euro's.

Momenteel hebben we sensoren in de dijk geplaatst om te kijken wat het water in de dijk doet bij hoogwater. Zo zijn we voortdurend bezig onze kennis te vergroten.

Verwacht u weerstand vanuit de bevolking bij de uitvoering van de plannen uit het Deltaprogramma?

Wie vindt het leuk dat zijn omgeving op haar kop staat of dat zijn achtertuin verandert? Er was ook veel verzet tegen bijvoorbeeld de aanleg van de hoogwatergeul tussen Veessen en Wapenveld. Inmiddels is daar wel draagvlak voor gekomen.

Hoe zorgt u voor draagvlak?

Er is niemand die zijn omgeving zo goed kent als de inwoners zelf. Zij hebben vaak goede ideeën. Die moeten we serieus nemen. Wij zijn echter verantwoordelijk voor de veiligheid van het gebied. Binnen die kaders proberen we goede ideeën van de burgers mee te nemen.

Veiligheid blijft intussen een afweging van kosten en baten.

Zeker. Een mensenleven in een dichtbevolkte regio is wel evenveel waard als een mensenleven in een dunbevolkt gebied. Maar we moeten de waterveiligheid wel betaalbaar houden. De sterkte van de dijken blijft nummer één. Daarnaast kunnen we kijken naar de ruimtelijke inrichting en het opstellen van evacuatieplan-nen; de zogeheten meerlaagsveiligheid.

En gaat die burger door het Deltaprogramma ook meer betalen?

Het werk aan waterveiligheid in een delta is nooit klaar. Het is dus niet waarschijnlijk dat de aanslagen voor het waterschap naar beneden zullen gaan. Wij zijn verantwoordelijk voor veiligheid, duurzaamheid en inno-vatie, maar ook dat de kosten zo veel mogelijk beperkt worden. En daar mag de burger ons aan houden.

>>onswater.nl

Boekgegevens

Droog dankzij dijken

Dijken van Nederland , door Eric-Jan Pleijster en Cees van der Veeken;

uitg. nai010, Rotterdam 2014, ISBN 978 9462 081 50 5, 344 pag., 39,95.

Dijken zijn voor Nederland van levensbelang. Zonder deze waterkeringen zou 60 procent van het land onder water staan. Geen wonder dat Nederland veel dijken telt: oude die nauwelijks boven het huidige maaiveld uitsteken, maar ook zeer recent opgehoogde, die berekend zijn op hoge waterstanden.

Het forse boekwerk Dijken van Nederland geeft er een uitgebreid overzicht van. De auteurs, twee land-schapsarchitecten, hebben er zowel een atlas als een encyclopedie van gemaakt; een naslagwerk met tal van paginagrote kaarten die een indruk geven van de verschillende typen waterkeringen en waar ze liggen. De kaarten zijn voorzien van gedegen uitleg, waarin de auteurs tal van feiten hebben verwerkt. Foto's en tekeningen ondersteunen de begeleidende tekst.

Aan een aantal grote waterwerken besteedt het boek bijzondere aandacht. Bijvoorbeeld de Hollandse water-linie, de Afsluitdijk, de Diefdijk bij Everdingen en de Haringvlietdam bij Stellendam.

De noodzaak van stevige waterkeringen blijft onverminderd groot: het maaiveld klinkt in, de zeespiegel stijgt en de waterafvoer van de grote rivieren neemt toe. Ook geeft het boek aan op welke manier bestaande dij-ken creatief opgewaardeerd kunnen worden tot bijvoorbeeld een multifunctionele of een hybride dijk.


Dijken van Nederland blijkt een veelzijdig naslagwerk waarin zowel cultuurminnaars als techneuten ruim-schoots aan hun trekken komen. LOAD-DATE: 7 February 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: REFDAG


77 of 83 DOCUMENTS

Brabants Dagblad


Bommelerwaard

Heemraad bepleit doorbraakvrije dijk

BYLINE: BERTJAN KERS SECTION: REG_BO_LEEG LENGTH: 319 woorden

Doorbraakvrije dijken zouden volgens heemraad René Cruijsen de ultieme oplossing voor Rivierenland zijn.

door Bertjan Kers

TIEL - De aanleg van robuuste dijken die niet kunnen doorbreken zijn volgens heemraad René Cruijsen van Waterschap Rivierenland de ultieme oplossing voor het Gelders rivierengebied. Niet alleen voor de veiligheid van het gebied, maar ook vanwege de telkens terugkerende discussie over nut en noodzaak van dijkverbeteringsprojecten.

"Doorbraakvrije dijken zijn fors duurder, maar geven wel een veilig gevoel. We zijn bezig bij Nijmegen en bij Streefkerk. Ik zou overal wel doorbraakvrije dijken willen."

Cruijsen sprak tijdens het hoogwatercafé in Tiel. Dat was georganiseerd door het waterschap en dagblad De Gelderlander ter gelegenheid van het feit dat twintig jaar geleden ruim tweehonderdduizend mensen in Rivierenland gedwongen moesten evacueren wegens overstromingsgevaar.

De kosten zijn volgens Cruijsen geen reden om niet voor doorbraakvrije dijken te kiezen. "Ze zijn duur, maar bij een overstroming is de schade vele malen groter. Dan is Nederland voor een flink deel kapot."

Heemraad bepleit doorbraakvrije dijk Brabants Dagblad 7 februari 2015 zaterdag

Superbrede, doorbraakvrije dijken bieden volgens Cruijsen nog tal van mogelijkheden, zoals de bouw van luxe woningen op de dijk. Bij Streefkerk is een projectontwikkelaar op die manier betrokken bij het experi-ment.

De evacuatie in 1995 bezorgde Cruijsen de drijfveer om actief te worden bij het waterschap. Hij is er nog altijd van overtuigd dat het rivierengebied toen, maar ook bij het hoogwater tijdens Kerst 1993, aan een catastrofe is ontsnapt. Koot van Bavel, hoofd wegen waterbouw bij het waterschap, deelt die mening. "Het waren destijds gewoon heel kleine dijkjes."

Van Bavel zei dat in '95 zeker niet alleen in Ochten de toestand met de dijk kritiek was. "We waren wel blij dat de media-aandacht zich op Ochten concentreerde, maar we moesten op meer plaatsen noodacties on-dernemen." LOAD-DATE: 7 February 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: BD


78 of 83 DOCUMENTS

Brabants Dagblad


Bommelerwaard

iPhone en laptop mee bij evacuatie

BYLINE: MIEKE BOELEN SECTION: 3_REG_BOM LENGTH: 344 woorden

door Mieke Boelen

HEDEL - Juf Yetta van basisschool De Pollenhof in Hedel hoefde er niet lang over na te denken om mee te doen aan het project 'Het water komt'. Dit project wordt door vrijwilligers van Waterschap Rivierenland op basisscholen gegeven.

Voor Yetta van den Oord was het een indrukwekkende ervaring, toen in 1995 de dijken op doorbreken stonden door extreem hoog water en de inwoners moesten evacueren. "Ik gaf les in Bokhoven en zag ineens volgeladen aanhangers, caravans en veetrailers langs rijden. Het leek wel een volksverhuizing, zoiets had ik nog nooit gezien. Het is belangrijk dat de kinderen meekrijgen, wat er toen is gebeurd."

iPhone en laptop mee bij evacuatie Brabants Dagblad 7 februari 2015 zaterdag

Buiten staat er voor de school een volgeladen 'evacuatie-auto' geparkeerd. Binnen luisteren leerlingen van groep zes aandachtig naar de uitleg van waterwachter Johan de Ruiter 'over Nederland van vroeger en nu'. Hij wijst naar de plattegrond op de maquette: "Kijk, wij leven hier in een badkuip, zet er maar een vlag-getje bij."

De kinderen mogen 'water gieten in de rivieren'. En ze zien hoe water uit de polder in de rivieren wordt gepompt. "Dat doen we via een zonnepaneel welke op de molen is aangebracht." Evacué Neda den Heeld vertelt tijdens het project ook haar eigen verhaal: "Wij waren zelfs een tante vergeten." Ze geniet zicht-baar van alle reacties. "Zo gaat het écht leven."

Juf Yetta is al net zo enthousiast. "Eerst is er een filmpje gedraaid. Via een formulier mochten de kinderen hun ouders interviewen en nu kunnen ze die antwoorden op de banners vinden."

Het merendeel van de leerlingen, zoals Janne van Lokven, is geboren in Hedel. "Mijn vader was al bij de brandweer. Hij sliep toen in de brandweerkazerne en moest gaan kijken of alle mensen weg waren en ging dieren verzorgen." Ook doen de leerlingen een spel. Hiervoor zijn artikelen uitgestald. Ze moeten de vraag beantwoorden 'Wat zou je met zo'n evacuatie meenemen?' Voor de een zijn het waardepapieren en siera-den, voor de ander een zwemvest en levensmiddelen, maar het merendeel kiest toch de iPhone en de lap-top. LOAD-DATE: 7 February 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: BD


79 of 83 DOCUMENTS

De Gelderlander


De ramp die geen ramp was

BYLINE: WALTER POST SECTION: 3_RL LENGTH: 333 woorden

Wanneer de nood hoog is, wordt dijkverzwaring normaal, zo bleek tijdens het Hoogwatercafé.

door Walter Post

TIEL - Het was helemaal geen ramp, maar een hype, aangewakkerd door de verzamelde pers toen het water in 1995 hoog tegen de rivierdijken stond. Dat stelde Rudie van Meurs gisteravond in het Hoogwater-café, dat De Gelderlander samen met Waterschap Rivierenland opzette in het gebouw van het schap in Tiel.

De ramp die geen ramp was De Gelderlander 7 februari 2015 zaterdag

Maar hebben we ervan geleerd, vroeg redacteur Bas Knoop van De Gelderlander? Zeker, betoogde heem-raad René Cruijsen, die in 1995 zijn dieren het gebied uit bracht, want hij was toen nog veehouder. "Dat willen we ons nooit meer laten overkomen." En met die uitspraak tekende hij het perspectief waarmee Wa-terschap Rivierenland kijkt naar de plannen voor het verhogen van de rivierdijken nu en maatregelen als een hoogwatergeul achter Varik en Heesselt straks, over twintig jaar misschien.

Over die hoogwatergeul voelde Knoop ook Frank Millenaar aan de tand, vertegenwoordiger van de groep Waalzinnig, die een nevengeul helemaal niet ziet zitten. En gedeputeerde Josan Meijers, die probeerde uit te leggen dat er nog veel moet worden onderzocht voordat er echt een beslissing valt die Varik en Heesselt bij hoogwater op een eiland doet liggen. In elk geval werd duidelijk waarom al dat werk aan de dijken langs de rivieren moet gebeuren: in 1995 - zo stelde Cruijsen - was er 4 miljard economische waarde in het gebied aanwezig, nu 40 miljard.

"Maar ook de overheid heeft van 1995 geleerd", zei Meijers. "We hebben voor ons doen heel snel al een klankbordgroep van bewoners en belanghebbenden uit het gebied samengesteld. Je kunt dit soort ingrepen, hoe belangrijk ook, niet meer gewoon opleggen." Het besef voor de noodzaak van die werken is weer een beetje weg, betoogde Koot van Bavel, hoofd wegen waterbouw van het waterschap. "De plannen die we op de plank hadden in 1995 konden door het hoogwater en de evacuatie snel worden uitgevoerd." Het wachten is dus op hoogwater. LOAD-DATE: 7 February 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: DG


80 of 83 DOCUMENTS

De Gelderlander


'Ook natuur is winnaar bij aanpak van hoogwaterdreiging Rijn' SECTION: 3_RL_OMG LENGTH: 271 woorden

WAGENINGEN/AMERONGEN - Niet alleen is de veiligheid van de inwoners achter de dijken toegeno-men, ook de natuur in de uiterwaarden van de Rijn profiteert sinds 1995 van de werkzaamheden voor Ruimte voor de Rivier.

"Op de ene plek lukt dat wat beter dan op de andere, maar je ziet die vooruitgang heel duidelijk bij het voormalige steenfabrieksterrein in het Utrechtse Elst", zegt Hendrike Geessink. Zij is hoofd strategie en be-leid bij het Utrechts Landschap en praat vandaag mee bij het Gelderlander- Nieuwscafé, gehouden tijdens

'Ook natuur is winnaar bij aanpak van hoogwaterdreiging Rijn' De Gelderlander 7 februari 2015 zaterdag

een boottocht op de Rijn vanuit de Wageningse haven. "Elst was heel rommelig, maar is nu een schoon-heid in wording. Hier is Ruimte voor de Rivier echt ook Ruimte voor het Landschap geworden."

Vorige week leidde ze staatssecretaris Sharon Dijksma nog rond in het Wagenings/Rhenense uiterwaar-denreservaat Blauwe Kamer. "Ze wilde een voorbeeldproject bekijken over robuuste natuuurontwikkeling langs de rivieren. En ze kwam daarbij uit in de Blauwe Kamer, een icoon op dit gebied. Ze brengt in haar nota's de Blauwe Kamer naar voren als een voorbeeldproject en terecht. Het gebied is zeer toegankelijk. Meer bijvoorbeeld dan een ander mooi natuurproject van ons, de Amerongse Bovenpolder."

Geessink heeft een bijzondere band met de Blauwe Kamer. "In 1995, tijdens het echte hoogwater, woon-de ik in het waardmanshuis van de Blauwe Kamer, pal langs de Rijn. Dat was mooi en spannend.

"Die dagen ging ik wadend door het water naar mijn woning. Dat vergeet je dus nooit meer." Het Utrechts Landschap beheert veel uiterwaarden: "De natuur wint er terrein en daar zijn veel mensen blij mee." LOAD-DATE: 7 February 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: DG


81 of 83 DOCUMENTS

Brabants Dagblad


Bommelerwaard

Archief zoekt evacuatiefoto's

SECTION: 3_REG_BOM LENGTH: 346 woorden

TIEL - Het Regionaal Archief Rivierenland, waar het Streekarchief Bommelerwaard sinds 1 januari 2014 bij aangesloten is, houdt op zaterdag 14 januari een open dag rond het thema Water. De hoop daarbij is dat er vooral foto's van evacués zelf boven water komen.

Het hoogwater van 1995 en de noodgedwongen evacuatie van inwoners van het rivierengebied had ook voor de regionale archieven gevolgen. Archieven in diverse depots in de regio moesten in allerijl verplaatst worden naar hoger gelegen plaatsen: 'Water is altijd een grote vijand voor archieven, ongeacht of deze van papier zijn of digitaal gevormd zijn'.

Archief zoekt evacuatiefoto's Brabants Dagblad 9 februari 2015 maandag

Het Regionaal Archief Rivierenland (RAR) heeft diverse officiële archiefstukken in haar bezit en veel foto's die door de officiële fotografen zijn gemaakt. Maar wat ontbreekt in de collectie zijn de foto's die de inwoners van rivierenland zelf hebben gemaakt tijdens de evacuatie. Persoonlijke beelden van het veiligstellen van meubilair, het inpakken van spullen, het vertrek, en beelden van tijdens de evacuatie en bij en na terugkeer thuis.

Het RAR roept bezoekers van de open dag op om hun foto's mee te brengen. Deze kunnen dan beoordeeld worden en gedigitaliseerd om ze op te kunnen nemen in de collectie.

Tijdens de open dag is er doorlopend een filmvoorstelling van de compilatiefilm Hoogwater 1995 te zien en exposeert het RAR een collectie van kranten van de periode eind januari, begin februari 1995.

Ook worden zaterdag rondleidingen gegeven door de depots en kunnen bezoekers van de open dag ken-nismaken met het project Vele Handen: het volgen van een snelcursus stamboomonderzoek en oude hand-schriften lezen. Een karikaturist is aanwezig om aanwezigen, al dan niet met hun geliefde, op Valentijnsdag, op digitale wijze gratis vast te leggen. De karikatuur wordt na afloop per e-mail toegezonden of is tegen een kleine vergoeding op A3-formaat geprint te krijgen op het archief.

De open dag is van 10.00 tot 16.00 uur op het regionaal archief in Tiel. Meer informatie via e-mailadres [email protected] of telefoonnummer 0344-612230. LOAD-DATE: 9 February 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: BD


82 of 83 DOCUMENTS

De Gelderlander


Liemers

Smeuïge verhalen, haantjesgedrag en gemeenschapszin. Ingrediënten voor een 'middagje hoogwater'. - Terugblikken en leren van hoogwater

BYLINE: MARCHEL CHEVALKING SECTION: 3_LI LENGTH: 656 woorden

door Marchel Chevalking

Smeuïge verhalen, haantjesgedrag en gemeenschapszin. Ingrediënten voor een 'middagje hoogwater'. -

Terugblikken en leren van hoogwater De Gelderlander 9 februari 2015 maandag

TOLKAMER - Het peilpunt op de kade in Tolkamer geeft zaterdag 9.97 +NAP aan. Twintig jaar geleden in dezelfde periode was de stand 16.68 +NAP, of was het toch 16.69 +NAP? De meningen daarover lopen uiteen, maar niemand maakt er zaterdag een punt van. Tachtig belangstellenden zijn aan boord van MS De Graaf van Bylant. Zij komen voor een programma van herinneringen aan het hoogwater in 1995 en educatie: de waterbeheersing in Nederland.

Wim Burgering, burgemeester van Rijnwaarden in 1995, heeft er duidelijk zin in. "Op 1 februari 1995 werd gezegd dat inwoners van Tuindorp moesten evacueren. 'Wat?', zei ik, 'ik geef het advies om te evacueren en niet de Oberburgermeister van Arnhem (Paul Scholten, MC). Ik heb een hekel aan bestuurders met kouwe drukte." Onduidelijkheid over de situatie rond Tuindorp waar de zomerdijk niet op Deltahoogte was, was voor toenmalig minister Hans Dijkstal aanleiding naar Rijnwaarden te komen. Per helikopter werd hij ingevlogen. Burgering: "Dijkstal had het al snel gezien."

Burgerings grootste ergernis over de gebeurtenissen in februari 1995 is nog steeds de verwarring over waar bestuurlijke verantwoordelijkheden liggen. "Het ergste wat je als lokale bestuurder kan overkomen is dat je overruled wordt. Daar maak ik me nu ook zorgen over. Ik zie dat bestuurlijke verantwoordelijkheid als het gaat om rampenbestrijding steeds verder weg komt te liggen. Hoe verder je weg zit van de plek waar de beslissingen worden genomen, des te moeilijker het wordt. Mijn advies aan Rijnwaarden is dan ook om over de grens te kijken."

De rondvaartboot van rederij Witjes is inmiddels Tuindorp bijna gepasseerd. Jan van de Zand vertelt dat Rijnwaardenaren hebben leren leven met hoogwater. "Meestal was het een weekend hoog en was er daarna verval. Maar in 1995 bleef het hoog. En wij wisten dat de dijk niet goed was. De uitlatingen van Scholten hebben voor onnodige paniek gezorgd."

Tuindorp werd uiteindelijk niet geëvacueerd, het tegenover gelegen Millingen aan de Rijn wel. Cobi Lens en Yvonne van Rens uit Millingen zijn deze zaterdag aan boord. "Je wist niet wanneer de evacuatie ging ge-beuren. Op een gegeven moment waren alle telefoonlijnen overbelast. Er waren mensen die houten vloeren in hun huis gingen opbreken. Achteraf kun je zeggen dat als evacuatie weer dreigt, je alles gewoon laat staan en maar ziet wat er gebeurt. Maar dat is achteraf." De twee concluderen dat evacuatie veel impact heeft gehad. "Weggaan uit je dorp en niet weten wat er gaat gebeuren, is heel raar. Een hele vreemde ge-waarwording. Toen we terugkwamen voelden we de verbondenheid met de rest van het dorp. Iedereen had hetzelfde meegemaakt."

Jos Lamers, wethouder van Rijnwaarden, krijgt het woord als De Graaf van Bylant bij Pannerden ter hoogte van De Groene Rivier vaart. Het is een van de projecten van Rijkswaterstaat die na 1995 van de grond kwam en is bedoeld om hoogwater te kunnen beheersen. Lamers schetst hoe naar zijn mening Nederland erin slaagt een visie te ontwikkelen. "Den Haag heeft vorig jaar het Deltaprogramma tot 2050 vastgesteld en dat vergt moed en power. Door dat Deltaprogramma weten we nu in onze gemeente waar we tot 2050 aan toe zijn. Dat is wel eens anders geweest. Tot 1995 dachten we dat we de boel voor hoogwater op orde had-den. Dat hebben we geweten."

De wethouder geeft aan welke botsende belangen er bij hoogwaterbeheersing gaan spelen. "Je hebt aan de ene kant te maken met de veiligheid voor bewoners, maar aan de andere kant is er economische schade voor boeren. Die raken hun land kwijt, doordat er ruimte werd gemaakt voor de rivier. In een nieuwe platte-landseconomie zul je oplossingen voor beide partijen moeten vinden." In die visie zijn recreatie en toerisme pijlers onder het beleid. Lamers: "Projecten als De Groene Rivier zijn daar goede voorbeelden van. De rivier krijgt de ruimte en voor de recreant komen er prachtige mogelijkheden." LOAD-DATE: 9 February 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: DG

Smeuïge verhalen, haantjesgedrag en gemeenschapszin. Ingrediënten voor een 'middagje hoogwater'. -

Terugblikken en leren van hoogwater De Gelderlander 9 februari 2015 maandag


83 of 83 DOCUMENTS

De zakengids


RAR houdt open dag

LENGTH: 286 woorden

Op de open dag van het Regionaal Archief Rivierenland kunnen bezoekers bij de behoudsafdeling met eigen ogen zien hoe schadelijk water is voor archieven.Eigen foto

RAR houdt open dag

Tiel - Op zaterdag 14 februari organiseert het Regionaal Archief Rivierenland (RAR) een open dag. Tussen 10.00 en 16.00 kunnen belangstellenden het archief bezoeken. Het thema is 'water'. Het is dit jaar 20 jaar geleden dat alle inwoners van het rivierengebied geëvacueerd werden in verband met dreigen van het doorbreken van de dijken. Het archief heeft hier ook mee te maken gehad en de archieven in diverse depots in de regio moesten in allerijl verplaatst worden naar hoger gelegen plaatsen.

Van deze gebeurtenis heeft het Regionaal Archief Rivierenland diverse officiële archiefstukken in haar bezit en veel foto's die door de officiële fotografen zijn gemaakt. Maar wat er ontbreekt in de collectie zijn de foto's die de evacuees zelf hebben gemaakt tijdens de evacuatie. Wie foto's heeft gemaakt tijdens de evacuatie dan kunnen deze wellicht een waardevolle toevoeging zijn voor het archief. Graag zou het RAR deze foto's willen opnemen in de collectie, om ze vervolgens te digitaliseren en te bewaren voor het nageslacht. Bezoe-kers kunnen de foto's meenemen en de medewerkers van het RAR beoordelen ter plekke of de foto's ge-schikt zijn voor de collectie.

Expositie

Daarnaast exposeert het RAR een collectie van kranten van de periode eind januari begin februari 1995.

Om ook stil te staan deze dag van de liefde is er een karikaturist aanwezig om bezoekers op digitale wijze gratis vast te leggen. Ook worden er rondleidingen gegeven door de depots en is er een doorlopende film-voorstelling van de compilatiefilm Hoogwater 1995. LOAD-DATE: February 11, 2015 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: deWeekkrant

RAR houdt open dag De zakengids 10 februari 2015 dinsdag


alle rechten voorbehouden

6 overview press articles

Documents

Transcript of 6 overview press articles