Samen op weg naar een participatiesamenleving

Samen Doen!

in Aalburg

6 N

OV

EMB

ER 2

013

Samen Doen! in Aalburg najaar 2013

De Raad voor het openbaar bestuur (Rob) zegt het. Het Sociaal Cultu-

reel Planbureau en de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbe-

leid zeggen het ook. De Rijksoverheid spreekt inmiddels niet meer van

‘burgerparticipatie’, maar van ‘overheidsparticipatie’: van zorgen voor

naar zorgen dát. Zelfs koning Willem-Alexander had het bij het lezen

van de troonrede over de ‘participatiemaatschappij’. “Deze voorbeelden

sterken mij in de gedachte dat we op de goede weg zijn”, zegt Fons Na-

terop, burgemeester in Aalburg én bestuurlijk trekker van een denktank

over burgerparticipatie voor negentien gemeenten in West-Brabant.

“Het proces haakt nu langzaamaan in elkaar en Aalburg loopt daarin

samen met enkele andere gemeenten mooi voorop.”

Zo was Naterop een paar weken geleden nog gastdocent op de Uni-

versiteit van Tilburg om te spreken over de gedeelde verantwoordelijk-

heid tussen overheid en inwoners en mag Harold van de Velde, één van

de studenten die eerder Aalburg begeleidde, zijn kennis nu inzetten in

West-Brabants verband.

Inmiddels behelst Samen Doen! in Aalburg allang niet meer alleen het

groenonderhoud, hét voorbeeld dat constant door Naterop werd ge-

bruikt om de gedachte achter burgerparticipatie te illustreren. Volgens

vier strategische beleidslijnen, die bijvoorbeeld ook gehanteerd zijn bij

het opstellen van de begroting voor 2014, houden Aalburgers zich mo-

menteel bezig met zo’n tien projecten. “We willen ons graag profileren

als een sociale gemeente, waarin we grote waarde hechten aan over-

heidsparticipatie. Burgerschapszin komt onder andere tot uiting in de

activiteit van de dorpsraden”, zegt de burgemeester over de vier kern-

waarden, waaronder ook ‘duurzaamheid’ en ‘ondernemerschap’ vallen.

De dorpsraden zijn inderdaad een belangrijke partij om Samen Doen!

verder uit te rollen over de gemeente, maar ook groepjes inwoners heb-

ben zich verenigd. “De bewoners van het Bloklandterrein hebben zelf

voor de aankleding van hun nieuwe wijk gezorgd. Een smoelwerk voor

en door de burgers, zeg maar.” Of wat te denken van het breedbandpro-

ject van wethouder Sylvana de Backer of de verkeersveiligheid rondom

de openbare basisschool Henri Dunant in Wijk en Aalburg. “Leerlingen

van die school hebben zelf oplossingen aangedragen. Samen met ons

als gemeente kunnen die worden uitgevoerd. Dat is pas écht een mooi

voorbeeld.”

Naterop waakt ervoor om Samen Doen! weg te zetten als een verkapte

bezuinigingsmaatregel. “De verzorgingsstaat zoals we die de afgelopen

decennia hebben opgebouwd is niet meer houdbaar. Ik ben ervan over-

tuigd dat we steeds meer de kant van gedeelde verantwoordelijkheid

op moeten. Ik geloof echt in deze beweging en daarvoor zijn stevige

hervormingen nodig, zowel bij de inwoners als bij de ambtenarij. Maar

we moeten natuurlijk wel sociaal blijven. Ik roep inwoners bij dezen op

om met ideeën en initiatieven te komen.’

Samen Doen! begint steeds vastere vorm te krijgen én met succes!

Dat hebben we zelfs van een afstand kunnen merken. Het is twee

maanden geleden dat wij als studenten ons eindrapport hebben

overhandigd aan burgemeester Naterop. In het rapport hebben we

een aantal adviezen geformuleerd, die de gemeente en inwoners

kunnen helpen om Samen Doen! goed te organiseren. Daarbij was

het voor ons belangrijk dat er naast een goede wetenschappelijke

basis ook veel praktische adviezen werden gegeven. Met een 8,5

als cijfer hebben we onze opdracht voor de universiteit en de ge-

meente Aalburg met veel plezier af kunnen ronden. Ondertussen

hebben veel mensen uit de gemeente Aalburg niet stilgezeten. Tal

van initiatieven kwamen naar voren op het symposium, de eerste

zijn inmiddels al uitgevoerd. Het is mooi om te zien dat inwoners,

ondernemers, dorpsraden, vrijwilligers, ambtenaren en bestuurders

enthousiast aan de slag zijn en nieuwe verbindingen weten te leg-

gen. Dat past in het licht van een zelfredzame samenleving, waarbij

inwoners de expert zijn van hun omgeving en weten wat er nodig

is. Het leggen van verbindingen tussen mensen zal de nodige aan-

dacht blijven vergen om zaken tot stand te brengen. Ook weten we dat het geen kwestie is van een paar weken of maanden, voordat Samen

Doen! klaar is. Help elkaar met deze cultuuromslag, of u nou inwoner, ondernemer, ambtenaar of bestuurder bent. Het is van belang om elkaar

scherp te houden en het enthousiasme vast te houden om alle kernen in de gemeente Aalburg leefbaar te houden. Dat bereik je niet alleen,

maar samen!

■ Bati Goedhart, ■ Jonne de Boer, ■ Robert van Nunen, ■ Daisy van de Kleut, ■ Harold van de Velde

‘Houd het enthousiasme vast’

Terugtreden is vooruitzien

Het afgelopen jaar is in Aalburg met veel enthousi-

asme gewerkt aan het project gedeelde verantwoor-

delijkheid, beter bekend als Samen Doen!.

Maatschappelijke en economische ontwikkelingen

zijn belangrijke drijfveren voor de overheid om het

omvangrijke takenpakket niet meer als regisseur op

te pakken, maar meer vanuit burgerschapszin in een

nieuw perspectief te plaatsen. Dat past immers in de

maatschappij van morgen, waarin de decentralisatie

van de taken van het Rijk naar de gemeenten moet

zorgen voor een betere dienstverlening naar de bur-

gers en waarin een mondige inwoner minder afhan-

kelijk wordt van de overheid. Ook is er simpelweg

minder geld beschikbaar voor de overheid om alle

taken nog goed te kunnen uitvoeren.

De doelstelling is om vanuit deze ontwikkelingen als

overheid en samenleving de leefbaarheid van de Aal-

burgse dorpen te verbeteren. En om als overheid, on-

dernemers, onderwijs en ondernemende burgers (de

vier O’s) samen te werken en samen verantwoorde-

lijkheid te dragen voor de gemeenschap. We gaan

naar een ‘participatiesamenleving’, zoals in de rege-

ringsverklaring door de koning ook is al verwoord.

Verschillende rapporten over gedeelde verantwoorde-

lijkheid bieden de gemeente Aalburg handvatten om

op een juiste manier om te gaan met de ondersteu-

ning van deze burgerinitiatieven.

In praktijk blijkt het namelijk nog niet altijd even

logisch dat inwoners betrokken worden bij plan-

nen van de gemeente, of dat juist de wensen van

de inwoners centraal komen te staan. Waar de over-

heid eerder nog de inwoners uitnodigde om mee te

denken en mee te doen, heeft een verdere omslag

plaatsgevonden, waarbij burgers en bedrijven zélf

het initiatief nemen en juist de overheid om steun

wordt gevraagd.

Deze nieuwe manier van denken heeft tijd nodig.

Dat is niet meer dan logisch, als je kijkt naar het feit

dat zowel de inwoners als de overheid gewend zijn

geraakt aan een overheidsmodel dat is gebaseerd

op de principes van een verzorgingsstaat. Eén ding

staat vast: de wil om gedeelde verantwoordelijkheid

te realiseren is groot en voelbaar aanwezig binnen de

gemeente Aalburg.

In deze special wordt stil gestaan bij voorbeelden

uit de praktijk -er gebeurt al heel veel in Aalburg -

en krijgt de lezer een kijkje binnen de veranderende

overheid. Daarbij geldt: terugtreden is vooruitzien.

‘Met Samen Doen! is Aalburg op de goede weg’

Als er iemand is die nooit getwijfeld heeft aan het succes van een samenspel tussen overheid en inwoners, dan

is het Fons Naterop. Enkele jaren geleden liet de burgemeester nog voorzichtig een proefballonnetje op, maar

inmiddels lijkt Aalburg klaar voor Samen Doen!. Naterop voelt zich in zijn missie onder andere gesteund door de

woorden van onze eigen koning Willem-Alexander.

6 N

OV

EMB

ER 2

013

Rinus Verhoeven is bewoner van het voormalige Bloklandterrein

in Wijk en Aalburg en vertelt over hoe de nieuwe wijk voorzien is

van een kunstwerk. “Wij wonen nu ruim een jaar op het Blok-

landterrein in een patiobungalow met een vijver voor de deur.

Van de geplande dertig huizen is nu de helft gerealiseerd. Van

een bouwterrein willen wij naar een woonwijk met een optimale

leefbaarheid. Wij hebben daartoe in een grote tent een welkom-

sparty georganiseerd om elkaar beter te leren kennen. De vijver

is mooi, maar een beeld in de vijver is nog mooier. Dus toen de

gemeente Aalburg de het symposium over Samen Doen! orga-

niseerde hebben we kunst in de vijver aan de orde gesteld. De

gemeente faciliteerde de uitvoering van dit plan vervolgens door

een plateau in de vijver te plaatsen. De bewoners hebben zelf

voor het beeld ‘Nieuw Leven’ gezorgd. Over enige tijd wordt er

bij dit beeld een gedicht geplaatst. Om Blokland een eigen ge-

zicht te geven zullen er op de hoeken van de straten stenen

blokken worden neergezet, die als een cadeau ingepakt zijn met

beschilderde ijzeren banden.”

Natuurlijk is de gedachte achter burgerparticipatie goed. En natuurlijk zou het tot iets moois kun-

nen uitgroeien, zeker in Aalburg, dat bekend staat als een gemeente met veel vrijwilligers. Maar

denk goed na over hoe je Samen Doen! precies handen en voeten gaat geven, stellen Ton Hart-

man en Piet Pruijssers van de vrijwilligerscentrale én de formulierenbrigade in de gemeente Aal-

burg. “De grote vraag is hoe je draagvlak creëert en hoe je het aantrekkelijk maakt voor het grote

publiek”, stelt het tweetal, dat spreekuur houdt in Aalburgloket. “Dat zou je bijvoorbeeld heel

goed met de dorpsraden kunnen uitwerken.”

Want ondanks dat er wel raakvlakken zijn, is de essentie van Samen Doen! anders dan die van vrij-

willigerswerk, vinden ze. Maar dat betekent niet dat de vrijwilligerscentrale geen rol kan spelen in

het geheel. In de eerste plaats door vraag en aanbod met elkaar te verbinden, in de tweede plaats

door verenigingen en stichtingen enthousiast te maken voor het project. “Wij willen mensen de

ogen openen voor Samen Doen!. Dat zouden we prima kunnen faciliteren, bijvoorbeeld door in-

formatieavonden te organiseren”, zegt Piet. Daarnaast stelt hij voor om bestaande verbanden van

vrijwilligers verder uit te bouwen. “Wellicht kunnen de kerken een rol spelen, daar zij al het nodige

doen én weten.” Ton denkt er over na om een website te maken waar projecten aan elkaar gekop-

peld kunnen worden. Een soort marktplaats, waar met gesloten beurzen zaken gedaan worden.

Maar daarin schuilt ook meteen weer een gevaar: “Die gesloten beurzen zijn niet overal houdbaar.

Samen Doen! verschilt immers zeer veel per dorp.”

Dat is dan ook één van de tips die ze burgemeester Fons Naterop mee willen geven bij de uitwer-

king van Samen Doen!. “Leg het aspect rondom de financiën goed vast”, stelt Piet. “Ik weet dat

het bij burgerparticipatie in de eerste plaats niet om het geld gaat, maar als de inwoners van bij-

voorbeeld Eethen de plantsoenen zelf gaan bijhouden en de gemeente het onderhoud in Wijk en

Aalburg gewoon nog voor haar rekening neemt, dan kan er onenigheid ontstaan. Scheer iedereen

nu wél over één kam.”

Volgens Piet en Ton hoeft niet alles voor niets te gebeuren. “De werkzaamheden van de mensen

zullen in verhouding moeten staan met de beloning. Een buurtbarbecue of een kratje bier kan vol-

doende zijn, maar misschien kan 30 procent van wat de gemeente door burgerparticipatie be-

spaart terugvloeien naar de dorpen zelf. Dan wordt Samen Doen! ook nog eens leuk om te doen.”

Één van de projecten uit de nota Gezondheidsbeleid voor het

Land van Heusden en Altena is het project ‘Ga Wandelen’. Het

project is door een projectgroep van inwoners uit de drie Al-

tena-gemeenten voorgedragen tijdens de burgerpanelavonden

eerder dit jaar. ‘Ga Wandelen’ is gericht op bewustwording van

eenzaamheid van inwoners. Sport en bewegen dragen bij hun

zelfredzaamheid, maatschappelijke participatie en gezondheid.

Naast het mobiliseren van mensen om te bewegen, leent een

wandeltocht zich ook voor het leggen van contacten en het op-

bouwen van een sociaal netwerk. Op deze manier wordt de leef-

baarheid binnen de gemeenten vergroot. Iedere burger of vrij-

williger die meeloopt neemt iemand mee om, zodat een

sneeuwbaleffect ontstaat en de groep steeds groter wordt. Het

is natuurlijk hartstikke leuk om tijdens een gezonde wandel-

tocht nieuwe mensen te leren kennen uit je dorp en elkaar zo

beter te leren kennen. Wie weet welke leuke ideeën hier weer uit

voort vloeien om de leefbaarheid binnen de kernen te vergroten.

Ook de Integrale Dorpsontwikkelingsplannen (IDOP’s) sluiten

goed aan bij het idee van Samen Doen!. In de gemeente Aal-

burg is er voor Eethen, Genderen, Meeuwen en Veen een IDOP

ontwikkeld. Een dorpsontwikkelingsplan kijkt zo’n tien jaar

vooruit en geeft antwoord op de vraag hoe de inwoners het le-

ven in hun dorp beoordelen en vinden dat hun dorp zich zou

moeten ontwikkelen. Bij het opstellen van de dorpsontwikke-

lingsplannen is het van belang dat de bevolking, verenigingen

en andere maatschappelijke organisaties van begin af aan een

centrale rol vervullen. De kans van slagen wordt ook groter als

de inwoners betrokken zijn bij het bedenken en formuleren van

die acties. Aan deze uitvoering werken overheden, maatschap-

pelijke organisaties en particulieren, onder regie van de provin-

cie Noord-Brabant, samen. Voorbeelden van projecten die zijn

uitgevoerd, zijn o.a.: de realisatie van de brede school in Eethen,

de uiteindelijke verplaatsing van het complex van Achillen Veen,

het opknappen van de dorpshuizen in Genderen en Meeuwen,

de aanleg van een wandelpad in Genderen, het realiseren van

een oversteekplaats bij de school in Veen en het aanleggen van

een strandje met aanlegsteiger. Allemaal projecten die zijn

voortgekomen vanuit de wensen van de bewoners.

‘Ga wandelen’Kunst op het Bloklandterrein IDOP

Drie praktijkvoorbeelden uit de gemeente

‘Samen Doen! verschilt per dorp’

‘Samen Doen!’ in Aalburg najaar 2013

Als de drijvende krachten achter de Aalburgse vrijwilligerscentrale weten Ton Hartman en Piet Pruijssers als geen ander hoe je om moet gaan

met mensen die zich belangeloos inzetten voor de samenleving. Hun advies aan burgemeester Naterop: ‘Werk Samen Doen! goed uit.’

6 N

OV

EMB

ER 2

013

Samen Doen! in Aalburg najaar 2013

Ondertussen, in d‘Verzorgingsstaat is te groot geworden’

“Ik vind dat de gemeente Aalburg de juiste weg is ingesla-

gen met het project Samen Doen!. We zijn in Nederland

er aan gewend geraakt dat de overheid veel zaken van ons

heeft overgenomen. De verzorgingsstaat is te groot gewor-

den. Hartstikke makkelijk, maar helaas niet meer te betalen.

Daarom zullen we met z’n allen elkaar een handje moeten

helpen. Niet alleen leuk, maar je krijgt hier ook een voldaan

gevoel van en je leert meer mensen kennen. Aalburg loopt

voorop met dit project, maar er is nog een hele weg te gaan.

Binnen verenigingen zie Samen Doen! ook volop gebeu-

ren. Mijn zoon Jelle voetbalt bij GDC. Als ik daar zie hoe de

jeugd begeleid en gevormd wordt door vrijwilligers dan is

dat echt een voorbeeld van Samen Doen!. Zo zijn er meer

clubs en verenigingen binnen Aalburg. Mijn advies is om

Samen Doen! niet alleen te beperken tot het onderhouden

van groen. Houdt zelf de regie en gebruik naast de dorpsra-

den ook juist bestaande verenigingen, kerken en senioren-

organisaties om projecten te starten of te adopteren. Als

deze dan óók in het belang zijn van de desbetreffende ver-

eniging snijdt het mes aan twee kanten.”

■ Arno Bouman, inwoner van Genderen

‘Dorpsraad werkt samen met gemeente’

“In het dorpje Drongelen is in het voorjaar van 2013 een

dorpsraad opgericht met ongeveer 160 leden. Dit is om de

onderlinge saamhorigheid en verbondenheid te verbeteren.

Er is wel sprake van een Stichting Dorpsbelangen, maar die

is door drukke werkzaamheden in het dorpshuis de Oude

School niet in de gelegenheid om allerlei zaken in het dorp

goed op te pakken. Op de oprichtingsvergadering is er een

bestuur gekozen, dat later uitgebreid zal worden om uitein-

delijk zoveel mogelijk doelgroepen uit het dorp, zoals jeugd,

ouderen en buitengebied te vertegenwoordigen. Inmiddels

zijn er ook wat projecten in het dorp gerealiseerd: de spiegel

bij het kruispunt Gansoyen/Kruisstraat en het verzamelen

van zwerfvuil in het buitengebied en in de kern. Afgelopen

zaterdag is er gestart met het wandelpad langs de Kruis-

straat naar de dijk met daarbij een picknicktafel. Dit doen

we met zoveel mogelijk hulp van de dorpsraadsleden en het

bestuur. Bovendien werkt de dorpsraad samen met Stich-

ting Dorpsbelangen en de gemeente Aalburg om zoveel

mogelijke plannen te realiseren.”

■ Paul Pijpers, voorzitter dorpsraad Drongelen

‘Breedband maakt zorg op afstand mogelijk’

Het past bij deze tijd om de verantwoordelijkheden niet

door te schuiven naar de overheid, maar ook zelf dingen

op te pakken om zo samen tot een betere maatschappij te

komen. Een mooi voorbeeld hiervan vind ik de start van

OKE FM. Als lokale omroep van de gemeente Aalburg wilde

wij ons financieel voorbereiden op de toekomstige bezuini-

gingen op de lokale omroepen. We besloten om, in nauwe

samenwerking met de gemeente, het roer om te gooien.

Aalburg FM werd getransformeerd tot OKE FM en werd

daarmee de omroep voor niet alleen de gemeente Aalburg,

maar richt zich ook direct op omliggende gemeenten. De

gemeente heeft ons hierin binnen een adviserende rol op

weg geholpen. In het kader van Samen Doen! denk ik ook

direct aan een 100 procent dekkend breedbandnetwerk in

de gemeente Aalburg. En wat heb ik al veel negatieve ge-

luiden gehoord over dat plan, maar als ik die mensen door

vraag of ze zelf graag breedband in de gemeente Aalburg

willen hebben krijg ik wel een positief antwoord. Een breed-

bandnetwerk maakt zorg op afstand mogelijk, het kan een

veiligere omgeving maken en kan voor veel lokale bedrijven

een forse bezuiniging zijn. Dat breedband internet, waarom

gaan we dat niet samen doen? Laten we samen de mou-

wen opstropen, de koe bij de horens pakken en samen hard

werken aan ons Aalburg. Want als we een project samen

kunnen doen, is het wel dat breedbandnetwerk realiseren.”

■ Henri Verhagen, inwoner van Meeuwen en vrijwilliger bij OKE FM

‘Veel waardering voor die vrijwilligers’

Ad de Bruin (64) ondersteunt Samen Doen!. Velen bewij-

zen het al, zegt hij. “Ik heb heel veel waardering voor al die

vrijwilligers, met name in de zorg en zeker niet minder bij

tal van verenigingen en instellingen. Daar heb ik écht heel

veel respect voor. Maar ik denk wel dat het vrijwilligerswerk

nog breder gemaakt zou kunnen worden”, meent De Bruin,

die zelf veel werk verricht voor de hervormde gemeente van

Aalburg en ijsclub De IJsvrienden. “Ik las ergens dat in Ber-

geijk de inwoners zelf een sleuf voor een glasvezelkabel heb-

ben gegraven. Dat is zo’n sprekend voorbeeld hoe het ook

zou kunnen. Maar ik denk ook aan het onderhoud van een

plaatselijk plantsoen. Wellicht is zoiets via buurtverenigin-

gen op touw te zetten.” Er is genoeg mogelijk binnen het

project Samen Doen!, vindt De Bruin. “Er zijn al prachtige

gerealiseerde projecten in ons dorp, zoals de bouw van de

kerken van de hervormde gemeente en de gereformeerde

gemeente. Daar zit heel veel vrijwilligerswerk in. Op andere

vlakken zou dit dus ook kunnen.”

■ Ad de Bruin, inwoner van Wijk en Aalburg

Paul Pijpers

‘Omzien naar elkaar’

“Ik heb nog eens goed nagedacht over Samen Doen! en

ik kwam telkens weer bij ons dorpshuis uit. Eigenlijk zijn

wij als bestuur van ’t Dorpshuis al de weg van Samen

Doen! opgegaan, nadat bleek dat we geen beheerder

meer hadden. Actieve vrijwilligers en vrijwilligsters en

het bestuur werken er hard aan dat ‘t Dorpshuis blijft

bestaan. En juist in een kleine gemeenschap is een ont-

moetingsplaats belangrijk. Dit ‘omzien naar elkaar’ kan

binnen het project Samen Doen! nog ruimer, groter wor-

den. Samen Doen! is, denk ik, niet alleen een ochtend

met elkaar werken, maar elkaar ook ontmoeten. Het so-

ciale aspect vind ik zeker het belangrijkste en laten we

daar dan niet alleen die ochtend mee bezig zijn. Het is

natuurlijk wel belangrijk dat er vanuit de gemeente waar-

dering is voor alle vrijwilligers en vrijwilligsters.”

■ Renée van Mersbergen,

secretaresse ’t Dorpshuis Genderen

Ad de Bruin

Arno Bouman

Henri Verhagen

6 N

OV

EMB

ER 2

013

Samen Doen! in Aalburg najaar 2013

de zeven kerkdorpen:‘Samen Doen! heeft twee kanten’

“Samen Doen! hoor ik veel om me heen de laatste tijd, zo-

wel privé als binnen mijn werk in de bibliotheek. Het heeft

wat mij betreft twee kanten. Natuurlijk is het nooit leuk

om met minder te moeten doen, maar het zet je ook aan

het denken en mensen worden creatief. Waar kun je nou

beter terecht voor ‘samen’ dan in de bibliotheek? Als spin

in het web heeft ze de draden van haar web overal in de

maatschappij. Samenwerking en cocreatie juichen wij alleen

maar toe. Haal je kennis, informatie en vaardigheden in de

bieb, bespreek én organiseer het daar, samen. Laagdrempe-

lig en onafhankelijk, wat wil je nog meer? Zeker in Aalburg,

met zoveel ondernemersgeest. En gaat ’t je allemaal te snel

en in onbegrijpelijke taal? Ook dáárvoor kun je in de bieb

terecht. De bibliotheek is eigenlijk synoniem aan ‘samen’.

Nu ik zelf in een appartementencomplex woon met allerlei

nieuwe buren, zie ik ook privé het belang van ‘samen’: el-

kaar weten te vinden wanneer het nodig is. Kijk om je heen,

luister écht naar de ander en bied de helpende hand. Met

minder doe je soms méér, maar dan wel samen.”

■ Tryntsje van Vessem, medewerker Bibliotheken Altena

‘Een soort bewustwordingsproces’

“Een goede zaak om als burgers en bedrijfsleven meer sa-

men te doen”, meent Carlo Lagrouw. “Temeer daar we in

een maatschappij leven waarin het een must is om met el-

kaar samen te werken”, vervolgt de 47-jarige Wijk en Aalbur-

ger, die zelf ondermeer vrijwilligerswerk verricht bij voetbal-

club NOAD’32. Als voorbeeld denkt hij aan buurtpreventie.

“En wie weet met z’n allen een sloot schoonmaken. Samen

iets met je buren ondernemen. Je legt zo ook meer de ver-

antwoording bij de burgers. Een soort bewustzijnsproces.”

Lagrouw wil het ook nog wat verruimen. “En als je het wat

breder in de wereld bekijkt, zie je ook dat we elkaar hard no-

dig hebben. Op alle vlakken van het leven. Want we moeten

ook geen eilandje willen zijn.”

■ Carlo Lagrouw, inwoner van Wijk en Aalburg

‘Laat Samen Doen! niet doorslaan’

“Dat de overheid kiest voor een ander beleid rondom zorg

in zijn algemeenheid is met name ingegeven door bezuini-

gingen. Dat je verzekerd bent van hulp en steun van wieg tot

graf is allang geen werkelijkheid meer. Als we op dezelfde

sociale weg door zouden gaan, leidt dat onherroepelijk tot

een onbetaalbare situatie. Steeds vaker zal een beroep ge-

daan worden op mantelzorg in zijn algemeenheid. Van kin-

deren wordt verwacht dat zij hun ouders tot dichtbij het graf

helpen en begeleiden. Van buurtgenoten wordt gevraagd

om een oogje in het zeil te houden voor dat ene gezin in de

straat. Van dorpsbewoners wordt verwacht dat zij de han-

den uit de mouwen steken om op die manier hun dorp of

straat schoon te houden enz. Voor ouderen is het misschien

een terugval naar lang geleden toen kleine Henkie een kom

soep bij de zieke buurvrouw moest brengen, toen grote

Henk de tuin bij de buurman moest omspitten en toen de

hele buurt zich inzette om die alleenstaande straatgenoot

met zijn allen te begraven. Ik denk dat het niet verkeerd is

dat iedereen in zijn of haar leven te maken krijgt met een

vorm van sociale dienstplicht. Waar ik bang voor ben is dat

het fenomeen Samen Doen! doorslaat naar de verkeerde

kant, dat de overheid zich al bij voorbaat terug trekt en/of

Samen Doen! niet kan of wil faciliteren met geld. Onze ko-

ning sprak op Prinsjesdag over de participatiemaatschappij

met warme stem, terwijl premier Rutte niet veel later met

kille stem aankondigde dat het niets met bezuinigingen te

maken heeft, maar dat Samen Doen! simpelweg goed is

voor de mens anno 2013.”

■ Henk Poelakker is jarenlang werkzaam geweest op meerdere

scholen in het Land van Heusden en Altena. Hij woont ruim

25 jaar in Meeuwen en is daar op diverse fronten actief (ge-

weest) voor het dorp.

‘Niet meer u vraagt en wij draaien’

“De nieuwe modekreet van de laatste paar jaar in Aalburg is

Samen Doen! en dit wordt op landelijk niveau uitgedragen

door Rutte met zijn participatiemaatschappij. Zo zie je maar

dat een burgemeester van een kleine gemeente als Aalburg

tot voorbeeld kan dienen voor landelijke navolging. Het

is niet meer van ‘u vraagt en wij draaien’. Nee, we mogen

voortaan (veel) meer zelf doen en de gemeente/overheid

ondersteunt ons daarbij. Verzorgingshuizen worden afge-

bouwd (niet letterlijk) en de kinderen/buren moeten straks

zelf die zorg voor hun hulpbehoevende ouders bieden. Hoe

dat in de praktijk gaat uitwerken weet nog niemand, maar

de bezuiniging is alvast ingeboekt. Op lokaal niveau gebeurt

er al veel door vrijwilligers en betrokken burgers, zeker in

de kleine dorpen, zoals hier. Bijna alle dorpen in Aalburg

hebben inmiddels een dorpsraad en die zetten zich vol en-

thousiasme in om de leefbaarheid in hun dorp te vergroten.

In Eethen onderhoudt de dorpsraad het oorlogsmonument

en wordt elk voorjaar samen met kinderen van de basis-

school het zwerfvuil opgehaald. Maar om de eigen straat te

onderhouden hebben we nog geen medewerking van onze

dorpsgenoten kunnen krijgen. Maar ja, je wilt toch ook niet

de medewerkers van de plantsoenendienst overbodig ma-

ken….toch?

■ Joseph Pullens, voorzitter Dorpsraad Eethen

‘Voorlichting om te overtuigen’

‘Om andere burgers ook betrokken te laten raken bij Samen

Doen!, zal de nodige voorlichting gegeven moeten worden

om de inwoners van de dorpen te overtuigen dat de open-

bare ruimte alleen functioneel te houden is met de inzet van

vrijwilligers. Belangrijk hierbij is dat er een beroep gedaan

kan worden op professionele krachten, die de vrijwilligers

met advies en raad aanwijzigen kunnen geven. Te denken

valt aan: het bijhouden van openbaar groen, bloembakken

en straatmeubilair en het realiseren van voorzieningen in

de straat, maar ook aan het omzien naar mensen die hulp

nodig hebben en door alle bezuinigingen professionele hulp

gaan ontberen. Om deze zaken te realiseren is voorlichting

erg belangrijk en dat niet voor één week of één maand, maar

voor een langere periode. Ik hoop dat als zaken opgepakt

worden men niet gefrustreerd raakt door allerlei regels en

wetjes van de overheid. Die zullen het enthousiasme dan

snel inperken.

■ Piet Zijderveld, inwoner van Veen

Henk Poelakker

Joseph Pullens

Tryntsje van Vessem

Carlo Lagrouw

6 N

OV

EMB

ER 2

013

Samen Doen! in Aalburg najaar 2013

Medewerker gemeente moet meegroeienSamen Doen! in Aalburg is inmiddels veel bre-

der geworden dat het groenonderhoud alleen,

beamen ook Hermen Vreugdenhil en Robert

van Dommelen. Steeds meer projecten die be-

trekking hebben op de openbare ruimte worden

door inwoners van de dorpen zelf opgepakt,

merken de wethouder en het hoofd van Open-

bare Werken.

Vreugdenhil had eerder dit jaar al positieve er-

varingen met de leerlingen van OBS Henri Du-

nant in Wijk en Aalburg die de verkeersveilig-

heid rondom hun school zelf hebben opgepakt.

Hij wijst nu naar Genderen. “Daar heeft een

ondernemer aangeboden om de bruggetjes,

zoals bij café ’t Zwaantje en richting het haven-

tje, op te knappen. In ruil daarvoor krijgt hij bij

de bruggetjes een kleine reclame-uiting.”

Van Dommelen spreekt van een ‘win-winsitua-

tie’. “De slechte staat van die bruggetjes is de

dorpsraad in Genderen al enige tijd een doorn

in het oog, maar vanuit de gemeente was er

geen geld om ze te herstellen. Nu wordt dat

dus wel gedaan, een meerwaarde voor alle par-

tijen.” Een ander succesverhaal speelt zich af

in Eethen, waar de nieuwe bewoners van de

Zuidrand een grasmaaier hebben gekregen om

het groen daar bij te houden. “Het aanzicht van

de wijk is daar gigantisch veel beter geworden”,

merkt Vreugdenhil. “Het is simpelweg een

kwestie van je voelsprieten uitsteken.”

Intern gezien is Samen Doen! ook iets om

steeds meer rekening mee te houden, weet Van

Dommelen. De mentaliteit onder de ambtena-

ren moet anders worden, en de eerste stappen

daarin zijn gezet. “Wij kunnen vrij flexibel re-

ageren. Kijk bijvoorbeeld naar Meeuwen, waar

we na geluiden uit de bevolking korven hebben

geplaatst, zodat mensen het groenafval, dat ze

overigens zelf uit de openbare ruimte hebben

opgeruimd, kwijt kunnen. Ook als medewer-

kers moeten we met die gedeelde verantwoor-

delijkheid mee groeien.”

Naast een faciliterende rol neemt de gemeente

ook de rol van begeleider op zich. Zo trokken

afgelopen zaterdag groenmedewerkers van de

gemeente met een groep Genderenaren door

het dorp om ze de fijne kneepjes van het vak

bij te brengen.

Volgens de wethouder valt Samen Doen! ook

onder duurzaamheid. “Kijk bijvoorbeeld naar

de kledinginzameling. Dat gebeurt nu via Kring-

loop Altena en GaiN sorteert het, gebruik ma-

kend van medewerkers van !GO. Dat scheelt de

gemeente vier cent per kilo aan opbrengsten,

maar de winst voor de samenleving is vele ma-

len groter.”

Zo zie je maar wat je in korte tijd allemaal kan

bereiken, klinkt het tevreden uit de monden van

Vreugdenhil en Van Dommelen. “En het begon

allemaal met groen.”

Openbare werken is een terrein dat zich uitstekend leent voor een goede samenwerking tussen inwoners en gemeen-

te. De ambtenaren gaan langzaamaan mee in die cultuuromslag. “Wij kunnen behoorlijk flexibel reageren”, aldus

Robert van Dommelen, hoofd Openbare Werken bij de gemeente Aalburg.

De bewoners van de gemeente Aalburg

voelen zich erg veilig. Dat blijkt ook uit de

enquête Leefbaarheid en Veiligheid, die in

oktober 2012 is afgenomen. Om met elkaar

deze veilige, leefbare en prettige woonom-

geving te behouden zijn de gemeenten

Aalburg, Werkendam en Woudrichem het

project Buurtpreventie gestart. Aan het

project wordt samen met inwoners, politie

en andere partners uitvoering gegeven.

Doelstelling is dat aan het einde van dit

jaar in iedere gemeente twee buurtpreven-

tieteams zijn gestart. Op dit moment is er

nog geen team in de gemeente Aalburg

operationeel. Wel zijn er contacten gelegd

met de bewoners aan de markt in Wijk en

Aalburg. Er moet nog wel concrete invul-

ling worden gegeven aan het begrip buurt-

preventie, maar het hoofddoel daar is om

de overlast van jeugd terug te dringen.

In de gemeenten Werkendam en Woud-

richem zijn in totaal drie buurtpreven-

tieteams opgestart. Doelstellingen in

bijvoorbeeld de kernen Nieuwendijk en

Woudrichem is het terugdringen van wo-

ninginbraken en voertuigcriminaliteit. In

Sleeuwijk richt men zich o.a. op het verbe-

teren van de verkeersveiligheid.

Aanmelden

Heeft u ook interesse in buurtpreventie, of

wilt u meer informatie? Dan kunt u contact

opnemen met Fiona Spit, projectleider

namens de samenwerkende gemeenten

Aalburg, Werkendam en Woudrichem, via

0416-698760 of f.spit@aalburg.nl.

Samen voor een veilige buurt

Hermen Vreugdenhil

Robert van Dommelen

6 N

OV

EMB

ER 2

013

Samen Doen! in Aalburg najaar 2013

Op zaterdag 18 mei ging in Genderen een grote

groep vrijwilligers op pad om te hakken en te

schoffelen bij de meeste gemeenschappelijke

plaatsen in het dorp. Ook burgemeester Fons

Naterop hielp een handje. De gemeente Aal-

burg stelde hiervoor gereedschap beschikbaar,

er was een tuinman aanwezig en een onder-

nemer stelde voor de actie een veegmachine

met chauffeur beschikbaar. Afgelopen zaterdag

werd een vervolg gegeven aan deze actie.

In bijna alle kernen van de gemeente Aalburg is

er elke maand het eetproject. Met elkaar eten

aan een gezellig gedekte tafel. In Wijk en Aal-

burg kunnen inwoners bijvoorbeeld elke dag

bij Zorgplein Maaswaarden in restaurant de

Waard terecht voor een maaltijd.

Binnen de verschillende dorpshuizen in de ker-

nen spelen burgers zelf een belangrijke rol. Met

de inzet van vele vrijwilligers worden diverse

activiteiten mogelijk gemaakt. Een voorbeeld

hiervan komt uit Drongelen. Daar werd vanuit

de wens van de inwoners zelf een biljarttafel

gerealiseerd. Waar de gemeente een deel van

de kosten vergoedde, waren de initiatiefnemers

zelf actief om voor de overige kosten op zoek te

gaan naar sponsoren.

Ook de verenigingen mogen niet ontbreken

in het overzicht van initiatieven. Denk bijvoor-

beeld aan alle sportverenigingen binnen de ge-

meente Aalburg. Ook zijn in verschillende dor-

pen Oranjeverenigingen actief, in het bijzonder

rondom de Koningsdagactiviteiten. Naast deze

festiviteiten nemen zij ook het initiatief om de

dorpen nog leefbaarder te maken. Zo werd bij-

voorbeeld in Veen een straatspeeldag georga-

niseerd door Oranjevereniging Wilhelmina en

organiseerde Oranjevereniging Juliana uit Gen-

deren eerder dit jaar een lampionnenoptocht.

Gemeente Duiven, Rijnwaarden, Zevenaar

en Westervoort

De gemeenten Rijnwaarden, Zevenaar, Duiven en

Westervoort doen mee aan buurtbemiddeling. Dat

houdt in dat buren bij irritaties en conflicten gratis

een beroep kunnen doen op getrainde vrijwilligers.

Buurtbemiddelaars proberen de partijen in een

vroeg stadium weer met elkaar in gesprek te krijgen,

in de hoop dat ze dan zelf een oplossing bedenken.

Ze zijn onpartijdig en hebben een geheimhoudings-

plicht. Ze werken in duo’s en ze worden door buren

zelf of door de politie, de woningcorporatie of de

gemeente ingeschakeld. Behalve dat buurtbemidde-

ling tot een beter woonklimaat leidt - burenruzies

zijn een belangrijke bron van gevoelens van onvei-

ligheid - neemt het ook de politie en woningcorpo-

raties werk uit handen. Daarnaast worden juridische

procedures, vernielingen en gezondheidsklachten

voorkomen.

Gemeente Oss

De gemeente Oss ondersteunt en faciliteert initia-

tieven van burgers die de openbare ruimte willen

verbeteren, beheren en onderhouden. Bijvoorbeeld

speelveldjes, groenstroken, straten, pleintjes en

boomspiegels. Bewoners weten zelf het beste wat

nodig is in de wijk en wat er beter of mooier kan.

Daarom geeft de gemeente burgers graag de ruimte

en mogelijkheid om de kwaliteit van de openbare

ruimte te behouden en zelfs te verbeteren in de

buurten en wijken waar dat nodig is. In Oss zijn in-

middels op allerlei fronten burgerinitiatieven ont-

staan. Onder andere groen- en voorzieningenbe-

heer, maar ook schoonmaak van speelvoorzienin-

gen of afvalprikacties.

Gemeente Almere

Een aantal bewoners uit de wijk De Hoven namen

het initiatief om een verwaarloosde rozentuin in de

wijk weer op te knappen. Bewoners benaderden een

groenaannemer om nieuwe rozen te leveren. Vervol-

gens gingen zij zelf aan de slag met het verwijderen

van overtollig groen, de aanplant van nieuwe rozen-

struiken, het schilderen van bankjes en het weren

van honden door borden te plaatsen en publiciteit

zoeken. De gemeente paste de bestrating wat aan

en leverde nieuwe afvalbakken, die de bewoners zelf

ludiek lieten beschilderen. De inspanningen van be-

woners leverde een mooie plek op in de wijk om te

vertoeven. Het zwerfvuil op deze plek is enorm af-

genomen en de rozen staan er fantastisch bij.

Bronnen: VNG Databank Praktijkvoorbeelden: maatschappelijke initiatieven en ‘De gemeente als naober’ door Birgit Oelkers.

Samen Doen! op andere plaatsen in Nederland

Van groenonderhoud naar eetproject

Ook in de gemeente Aalburg wordt al het nodige gedaan in het kader van Samen Doen!.

Openbaar groen Eetproject Dorpshuizen Verenigingen

De relatie tussen overheid en samenleving verandert. Maar hoe doe je dat als gemeente: loslaten,

ruimte geven en faciliteren? Drie voorbeelden.

6 N

OV

EMB

ER 2

013

Samen Doen! in Aalburg najaar 2013

Er zijn zoveel mogelijkhedenIn het kader van Samen Doen! wil de gemeente Aalburg burgerinitiatieven nog meer gaan stimuleren, ondersteunen en faciliteren.

Soms is financiële steun of ondersteuning in de vorm van kennis en of een netwerk daarbij nodig. Diverse regionale en landelijke

initiatieven en fondsen kunnen deze steun bieden. Hieronder volgt een greep uit de mogelijkheden. Op www.aalburg.nl vindt u

meer informatie over deze initiatieven en de aanmeldingsprocedures.

Met dit fonds draagt de Rabobank bij aan de

kwaliteit en vitaliteit van de lokale samenle-

ving. Maatschappelijke projecten die kunst,

cultuur, sport of recreatie bevorderen, kunnen

een beroep doen op het Rabobank Coöperatie

Projectenfonds. Bij deze projecten is het de

bedoeling dat het een verzoek is van een sa-

menwerkingsverband tussen een grotere

groep, bijvoorbeeld meerdere verenigingen of

dorpskernen.

■ www.rabobank.nl

Het Oranje Fonds is het grootste nationale

fonds op sociaal gebied. Ze geven financiële

steun aan projecten op het gebied van sociale

cohesie en sociale participatie. Hierbij kun je

bijvoorbeeld denken aan kleinschalige buurti-

nitiatieven. Zo wordt meer betrokkenheid bin-

nen de samenleving bevorderd. Gedurende

het hele jaar kunnen aanvragen worden inge-

diend. De bijdragen van het Oranje Fonds vari-

eren van 500 euro tot 100.000 euro, afhanke-

lijk van het project waarvoor het is aange-

vraagd.

■ www.oranjefonds.nl

De subsidieregeling leefbaarheid@brabant is één

van de instrumenten die de provincie inzet om de

leefbaarheid in wijken en dorpen te bevorderen.

Deze nieuwe subsidieregeling staat twee termijnen

open. De eerste termijn is inmiddels afgesloten. De

tweede termijn loopt van 1 november t/m 31 de-

cember 2013. Hiernaast is er een provinciaal Loket

Leefbaarheid, waarmee u contact kunt opnemen

met vragen over het provinciale uitvoeringspro-

gramma leefbaarheid en de subsidieregeling. Deze

is te bereiken via leefbaarheid@brabant.nl.

■ www.brabant.nl/leefbaarheid

De integrale dorpsontwikkelingsplannen, kortweg IDOP’s, in Meeuwen en Genderen zijn ‘su-

perleuk’ gegaan, vindt Anne-Marije Edelman. Als projectleider namens de gemeente Aalburg

was zij betrokken bij onder andere de opknapbeurten van de dorpshuizen in beide dorpen, de

komst van een marktpleintje en de verlichting in de Nieuwe Steeg. “Juist, omdat inwoners zelf

om ideeën werden gevraagd is het zo’n succes geworden”, zegt ze.

De ervaringen vanuit de IDOP’s neemt Edelman mee naar Samen Doen!, waarvoor ze opnieuw

tot projectleider is benoemd. “Het verschil tussen Samen Doen! en de IDOP’s is dat je nu ook

een project met je straat of met je buurt kan oppakken. Het hoeft niet per se met het hele dorp.

Maar hoe meer draagvlak hoe beter, natuurlijk.” Het idee dat leeft bij de gemeente Aalburg om

zoveel mogelijk mensen achter een initatief te krijgen is bijvoorbeeld het sparen voor je wijk. Ie-

der huishouden krijgt een cheque die een bepaalde waarde vertegenwoordigd. “Als veel mensen

bereid zijn die cheque in te wisselen voor jouw plan, dan komt het ook gemakkelijker van de

grond”, legt Edelman uit. “Bovendien snijdt het mes aan twee kanten. Mensen gaan dan ook

met elkaar in gesprek om zoveel mogelijk medestanders te krijgen. Dat verbetert de onderlinge

contacten in een kern. Ik hoop dat sparen voor je wijk uitgevoerd gaat worden.”

Uiteindelijk vergt Samen Doen! ook een omslag in denken van de gemeentelijke organisatie. Er

gebeurt in Aalburg al veel op het terrein van gedeelde verantwoordelijkheid, maar de gemeente

moet leren om de inwoner steeds meer vrij te laten. Edelman: “Die omslag in denken is pas het

begin. Het liefst zou je alle initiatieven op willen pakken die vanuit de kernen het gemeentehuis

bereiken, maar daar zijn geen financiële middelen voor. Als overheid moeten we écht mee gaan

denken met onze inwoners. Dat gebeurt natuurlijk al, maar dat kan nog beter.”

Aalburg zou kartrekkers van nieuwe ideeën bijvoorbeeld kunnen wijzen op allerlei geldpotjes,

waar maatschappelijke projecten vaak genoeg voor in aanmerking komen. “Er zijn zoveel moge-

lijkheden waarvan de mensen niet op de hoogte zijn”, weet de projectleider. “Het is aan ons om

te helpen bij het vinden van de juiste fondsen. Er wordt vaak gedacht dat Samen Doen! een be-

zuiniging is, maar dat is niet zo. Het provinciebestuur in Den Bosch stopt hier bijvoorbeeld ook

geld in.”

Edelman heeft dan ook volop vertrouwen in het succes van gedeelde verantwoordelijkheid. “We

gaan voor een optimaal resultaat met beperkte middelen. Samen.”

Deze speciale krant rondom het thema

‘Samen Doen!’ is een uitgave van Het

Kontakt Edities BV, in opdracht van de

gemeente Aalburg.

Redactie

Gemeente Aalburg,

Het Kontakt Edities BV en

Samantha van Breugel

Fotografie

Gemeente Aalburg en

Het Kontakt Edities BV

Vormgeving

De Groot Crossmedia BV, Goudriaan

Eindredactie

Kees Noorloos en Tom Oostra

Colofon

‘Het liefst zou je alles willen doen’

Als projectleider van de IDOP’s in Genderen en Meeuwen rolde Anne-Marije Edelman eigenlijk vanzelf in haar rol van projectleider Samen

Doen!. Haar taak laat zich het beste omschrijven als loslaten. “Die omslag in denken is nog maar het begin. Als overheid moeten we écht

mee gaan denken met onze inwoners. Dat kan nog beter.”

Oranje Fonds Leefbaarheid@brabantRabobank Coöperatie Projectenfonds

Anne-Marije Edelman