Ondersteunende technologie als meerwaarde voor de

levenskwaliteit van personen met dementie in de

thuissituatie

Astrid Herman, neuropsychologe

Sint Franciskusziekenhuis, Heusden-Zolder

astrid.herman@sfz.be

Vlaams overheidsproject, Minister Vervotte 2005-2007

De (beginnend) dementerende bejaarde langer en veiliger in de thuisomgeving door het gebruik van ICT

Onze centrale onderzoeksvraag

“Kan het introduceren van een pc met touch-screen tegemoet komen

aan de individuele noden van de demente bejaarden, hun

levenskwaliteit verhogen en een compensatie bieden voor hun

cognitieve beperkingen?”

Persoon met dementie staat centraal

Open ondersteuningsplatform die aan een brede waaier van noden kan tegemoet komen

- behoefteprofiel persoon met dementie

- neuropsychologisch bilan

- knelpunten thuissituatie

- observaties en bevindingen omgeving

- flexibel met de mogelijkheden van dag tot dag

(laagdrempelig en aanpasbaar)

- continue ondersteuning

(niet beperkt tot een # trainingsmomenten)

- vraag- en niet aanbod gestuurd

ICT bij personen met een dementie

- Nood aan algemene en gepersonaliseerde informatie

- Ondersteuning tekorten, eigen aan dementie

- Mogelijkheden tot sociaal contact

- Verhoging van veiligheid

Evidence based: Droës ea.: Dementia:

Int.J.Soc.Res.Prac., 2006

1. Ondersteuning van de verminderde/ verloren vaardigheden

(controle gevoel)

2. Ondersteunen en stimuleren van nog aanwezige vaardigheden

(zelfbeeld: persoon met mogelijkheden)

3. Uitbreiden van sociaal netwerk (terugtrekking, eenzaamheid)

4. Alternatief voor “zinvolle tijdsbesteding”

5. Verhoging communicatie tussen thuiszorgdiensten, verpleging, huisarts

en de familie/ mantelzorg

Pijlers

Realisatie: A Supporting Technology for Rehabilitation In Dementia

(ASTRID)

Pijler 1

Pijler 1

Pijler 2

Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3

Niveau 4 Niveau 5

Adaptieve technologie: niveau-aanpassing op maat

Mate-Kole et al., 2007

Gaat na of een interactief technologisch trainingsprogramma de cognitieve achteruitgang kan doen afnemen

- Vermindering van de cognitieve achteruitgang bij matig tot

uitgesproken dementie

- Verbetering van een aantal functies (cognitief en gedragsmatig)

Evidence based: Nugent: Aging & Mental Health, 2007

Pijler 3

Fokkema & Knipscheer, 2007; Shapira et al., 2007

Gelijkaardige studies over het toepassen van ICT ter bestrijding van eenzaamheid.

• Verhoging QOL

• Daling eenzaamheid en depressie

Pijlers 4 & 5

Geïntegreerd systeem Video-telefonie via

adresboek met foto‟s

Oefeningen-aanbod

Dagplanning

Auditieve reminders

Tijdsbesteding

Huiswerkopdrachten

in agenda inplannen

• Pre- en post testing

– Cognitieve indruk (MMSE, ADAS-Cog)

– Gedragsmatige veranderingen (NIP-Q)

– Kwaliteit van leven (QOL-AD)

– Draagkracht mantelzorgers (EDIZ)

• Aanleren van gebruik:

– 2005-2006: individueel

– 2006-2007: groepsverband (per 3 personen)

– Installatie van pc met touch screen in leefomgeving

– Frequentie van training: in het begin wekelijks, op termijn 2 tot 3 wekelijks (afhankelijk van de behoeften)

Onderzoek

1. Alle deelnemers slaagden erin om toestel te hanteren

Touch screen: voldoende laagdrempelig

2. Personaliseren en aanpassen aan individuele noden

oefeningen aanbod: positief indien we vertrekken vanuit een goede

inschatting

2. Niet iedereen haalt „profijt‟ uit de ondersteunende technologie

• Cognitieve mogelijkheden van de persoon

• Ingesteldheid /interesse van de persoon

• Integratie van het toestel in het dagelijks functioneren

3. Integratiemogelijkheden zeer goed bij beginnende dementie / MCI

4. Geen generaliseerbaarheid naar dagelijks functioneren ↔ WEL progressie

op de getrainde vaardigheden

Resultaten: kleinschalig onderzoek, 2005-2007

5. Duidelijke positieve invloed op kwaliteit van het leven

• Werken op hun individueel niveau (bv #sec, niveau van

de oefeningen), zone van naaste ontwikkeling

• Succeservaringen en bekrachtiging / begeleiding

• Ondersteunen van hun nog intacte vaardigheden

• Zelfbeeld ondersteunen als zijnde iemand met

mogelijkheden

• Gevoel iets actief te ondernemen

6. Positief effect op de draagkracht mantelzorgers!!

(indirect effect op het uitstellen van opname in rusthuis)

7. Doorbreken van taboe rond dementie

(positieve herwaardering)

• Groot enthousiasme bij mantelzorgers en gebruikers

• Positieve onderzoeksresultaten

• Bereidwilligheid om gebruik verder te zetten tegen vergoeding

• Antwoord op de vraag vanuit de overheid

(vergrijzingsproblematiek) om ouderen op een kwalitatieve wijze

langer thuis te laten verblijven

• Grote interesse en vraag naar aanbod van deze applicatie vanuit

zorg/ dagcentra, rusthuizen, therapeuten, ea.

• Brede toepasbaarheid door groot aanpassingsvermogen

bv.:, jong dementerenden , andere neuro (degeneratieve)

aandoeningen, pediatrische afdelingen, enz.

Eindconclusies

Deelname aan Europees project HOME SWEET HOME (HSH)

HSH tracht een economisch duurzame „Home Assistance service‟ uit te werken

die ouderen ondersteunen in het langer zelfstandig wonen. HSH tracht dit

te bereiken door middel van een uitgebreide reeks van diensten aan te

bieden die hen ondersteunen bij hun dagelijkse activiteiten.

Het omvat de diensten als:

• registratie en alarm systemen

• e-Inclusion

• domotica

• dagplanner

• navigatie

• cognitieve oefeningen

Verder Onderzoek

Voordelen

- Verderzetting (financiering) van de realisatie ASTRID

- Kans op onderzoek bij 100 personen in testconditie (en 100 personen in controleconditie)

- Verschillende landen (België, Ireland, Italië en Spanje)

Nadelen

- Verlies van identiteit (twee modules worden geïntegreerd)

- Gecompliceerde effectmeting (> variabelen)

- „Normale‟ ouderen

Streefdoel

- Herstel geïntegreerd systeem

- Onderzoek met focus op kwetsbare populaties

- Eigen bodem

- Verspreiding = grotere meerwaarde dan lokaal gebruik

Vragen?