99zorg & financiering > 3-2005

mantelzorg

Mantelzorg gaat voor betaalde zorg

Minister De Geus van SZW zegt in zijn toelich-ting dat de WW bestemd is voor een tijdelijkeoverbrugging tussen periodes van betaald werk.Het zoeken en vinden van betaald werk staatvoorop. Daarom zijn de voorwaarden voor vrij-stelling streng en is de periode van vrijstellingbeperkt. Dit beleid betekent dat van mantelzorgers, voor-al oudere vrouwen, wordt verwacht dat zijbetaald werk verrichten. Het zou logisch zijn datde thuiszorg dan zorgtaken van hen zou overne-men. In andere Europese landen gebeurt datook. Maar het Nederlandse zorgbeleid is anders.Daarin wordt thuiszorg als een aanvulling opmantelzorg gezien, waardoor men ervan uitgaatdat vrouwen zowel mantelzorg verlenen alsbetaald werk verrichten. Het is een combinatiedie een zware last op de schouders van vrouwenlegt, die niet door iedereen gedragen kan wor-den.

Eenduidige visie op mantelzorg nodig

De Staatssecretaris van VWS heeft aan de Kamereen visienota over mantelzorg toegezegd. DeRaad voor de Volksgezondheid en Zorg (RVZ)pleit ervoor dat daarin deze dubbele claim opmantelzorgers aan de orde wordt gesteld methet doel om overbelasting te voorkomen (ziebericht hiervoor). Als het verrichten van betaaldwerk voorop staat, moet dat volgens de RVZ drieconsequenties hebben: – geen ‘verplichting’ tot het verlenen van man-

telzorg, dus: mantelzorg geen contra-indica-tie voor thuiszorg;

– mantelzorgers mogen een beloning ontvan-gen, dus ook: belonen met behulp van eenpersoonsgebonden budget;

– mantelzorg ontvangen is een keuze van de cliënt, dus: zorgverzekeraars of gemeenten(via de Wet op de maatschappelijke onder-steuning, de WMO) moeten mantelzorg faci-literen en ondersteunen.

Bron: Ministerie van SZW, februari 2005<

Ongeveer een half miljoen werkende mantel-zorgers combineert betaalde arbeid buitenshuismet de langdurige en intensieve zorg voor eenpartner, kind of ouder. Het is de publieke ver-antwoordelijkheid van overheidsorganen, zorg-instellingen en arbeidorganisaties om dezecombinatie mogelijk te maken, concludeertJet Isarin.

Isarin onderzocht in een onderzoeksproject vande Nederlandse Organisatie voor Wetenschap-pelijk Onderzoek (NWO) de overwegingen vanwerkende mantelzorgers en verwerkte haarresultaten in het boek Mantelzorg in een ontmantel-de privé-sfeer, dat onlangs verscheen.Werkende mantelzorgers staan sinds kort op debeleidsagenda van de overheid: als burgers dierecht hebben op maatschappelijke participatie

en professionele ondersteuning en als werkne-mers die recht hebben op betaald of onbetaaldzorgverlof.Ook in de zorg en op de werkvloer begint lang-zaam door te dringen dat het combineren vanmantelzorg en arbeid een maatschappelijk gege-ven is dat niet ongestraft kan worden genegeerd.Hoewel de zorg voor een naaste uiteindelijk prioriteit heeft, zijn werkende mantelzorgerszeer gemotiveerd om hun werk goed te (blijven)doen. Ontkenning en onbegrip leiden tot over-belasting, uitval en grijs ziekteverzuim.

Mantelzorg in een ontmantelde privé-sfeer is eenethisch onderzoek naar de combinatie vanbetaalde arbeid en intensieve en langdurigemantelzorg. Hoe kan beleid op het gebied vanmantelzorg en arbeid worden ontwikkeld en

374 rapport: mantelzorg in een ontmantelde privé-sfeer

ZenF-0305 cyaan.qxd 14-4-2005 11:08 Pagina 99

zorg

100 3-2005 > zorg & financiering

worden getoetst op basis van de ervaringen enoverwegingen van werkende mantelzorgersenerzijds en de zorgethiek anderzijds?Het boek analyseert onderzoek, beleid en prak-tijk op het gebied van zorg en arbeid en doet dataan de hand van interviews met werkende man-telzorgers. Hun ervaringen sturen het verhaalover zorgen en werken onder ongunstige condi-

ties, over privé-verantwoordelijkheden enpublieke verplichtingen, normale en bovennor-male zorg, regelingen en regelwerk, tijd enruimte. Werkende mantelzorgers combinerenarbeid en zorg. Ze kunnen dat alleen op eengoede manier blijven doen als er ook voor henwordt gezorgd.Bron: persbericht NWO, 1 februari 2005<

Na een gunstige evaluatie van het ‘ProgrammaVerslaving’ vraagt Minister Hoogervorst nu aanZonMw om een vierjarig vervolgprogrammavoor te bereiden. Dit zal moeten aansluiten bijzijn beleid: het voorkomen van middelenge-bruik, het beperken van gezondheidsrisico’s enhet realiseren van een kwalitatief goed en toe-gankelijk aanbod van verslavingszorg.

Tot nu toe heeft ZonMw ruim negentig versla-vingsprojecten op de rails gezet die inzicht

geven in verslavingsprocessen, effectiviteit vanzorg en preventie, systemen van monitoring enopleiding.De Minister wil nog in het voorjaar het nieuwevoorstel ontvangen. Hoeveel geld het Ministerieprecies in het programma zal steken, in aanvul-ling op middelen uit de eigen beleidsruimte vanZonMw en de bijdrage van NWO, is nog nietbekend. Die beslissing is te verwachten in deopdrachtbrief ZonMw voor 2006.Bron: www.zonmw.nl, 22 februari 2005<

> verslavingszorg

375 vervolg ‘programma verslaving’ dichtbij

Het aantal bezoeken aan de fysiotherapeut is in2004 met gemiddeld 6,1 procent gedaald tenopzichte van 2003. Dit blijkt uit onderzoek vanhet Nivel.

Vanaf 1 januari 2004 wordt fysiotherapie door debasisverzekering van het ziekenfonds alleen nogmaar vergoed aan mensen met bepaalde chroni-sche aandoeningen. Zij moeten wel de eerstenegen zittingen zelf betalen.‘De daling van de vraag naar fysiotherapie die inde eerste twee maanden van 2004 werd gecon-stateerd, is in de rest van het jaar iets bijgetrok-ken’, aldus het Nivel. ‘Per praktijk verschilt de

daling nogal, er zijn ook praktijken waarbij hetaantal zittingen gelijk is gebleven of zelfs is toe-genomen. Het aantal bezoeken aan oefenthera-peuten Cesar of Mensendieck is in 2004 nietmeetbaar gedaald.’ ’Nadere analyses moeten uitwijzen of de dalingbij fysiotherapeuten vooral plaatsvindt bij speci-fieke patiëntgroepen. Behandelingen die langerduren dan negen zittingen blijven vergoed voormensen met bepaalde chronische aandoeningen(de zogenaamde ‘lijstpatiënten’). Of er bij henook sprake is van een daling is nog niet onder-zocht.’

> paramedische zorg

376 bezoek aan fysiotherapeut daalt na stoppen vergoeding

ZenF-0305 cyaan.qxd 14-4-2005 11:08 Pagina 100