13 december 2010

Erwin Van Kerschaver wetenschappelijk adviseur-hoofdarts

intro

Elektronische oogscreening bij jonge kinderen

een innovatief programma van Kind en Gezin

2

Achtereenvolgens

1. Aanpak van het innovatief programma

2. Preventie van ‘lui oog’

3. De K&G-oogscreener

3

1. Aanpak van het innovatief programma

Innovatief werken, de ervaring van K&G

4

• Innovatie niet altijd evident

• vereist vooral bedrijfscultuur: ruimte voor vernieuwend denken, geschikte voedingsbodem, visie op lange termijn

• Start van een lang proces: een ketting van stappen en parallelle denkprocessen moeten doorlopen worden

inno

vatie

f den

ken

Creatieve ontplooiing krijgt pas kans als mensen in het werk niet

gekortwiekt worden, maar vleugels krijgen, gedragen worden

5

Oogscreening maakt deel uit van het standaard preventief onderzoek van het kind*

Historiek en stappenplan oogscreening

• Oogonderzoek = decretale opdracht van K&G (BS 7/6/2004, art 7 §1 2°)

• Het klinisch oogonderzoek bleek in de praktijk op het CB te complex en tijdrovend

• Vanaf 2004 ging K&G op zoek naar een duurzame oplossing voor oogscreening

* State of the Art 2010

inno

vatie

f den

ken

6

• Validatie screener in alle univ. ophthalmol. diensten 2006

• Wetenschappelijke literatuurstudie 2006 (KULeuven)

• Proefproject 2007- (Hasselt): stabiliteit, concrete bruikbaarheid, input voor verbetering, screening-scenario’s

• 2008: erkend door IWT (Innovatief Aanbesteden)

• 2010: Eu tender + ontwikkeling en test van finale software

• 2011: implementatie

• Wetenschappelijk basisdossier 2004

• Prospectie met ontwikkeling/aanpassing geschikt prototype

inno

vatie

f den

ken

Historiek en stappenplan oogscreening

7

• Totale doelgroep jonge kinderen op 1 en 2 jaar, kosteloos• Integratie van screening, verwijzing, opvolging,

registratie en feedback in één programma

• Interuniversitaire wetenschappelijke adviesgroep

• Implementatie in overleg met oogartsen en huisartsen• Uitgevoerd door regioverpleegkundigen tijdens het

normale basiszorgprogramma in het CB

Kenmerken programma oogscreening(cfr gehoorscreening)

8

Blinde vlek

2. Preventie van ‘lui oog’

9

Normale visuele ontwikkeling:

1. Normale anatomie van de ogen, de oogzenuw en de visuele hersenkernen

2. Normale samenwerking tussen de ogen>> fusie van beide beelden

3. Voldoende lichtstimulatie van de hersenen vanuit beide ogen

Na de geboorte nagenoeg geen zicht en dan progressieve rijping van het visueel systeem tot leeftijd 7-8 jaar.

Normaal zicht

10

• Wanneer de hersenen de beelden uit beide ogen moeilijk kunnen verenigen zou een troebel of dubbel beeld ontstaan. De hersenen schakelen het beeld van het slechtste oog uit, om scherper te zien met het betere andere oog.

• Als steeds hetzelfde oog wordt uitgeschakeld: >> progressief verminderend zicht op dat oog. Zo komen we tot een ‘lui oog’ of amblyopie.Een ‘lui oog’ is dus hersenblindheid.

• Bij niet behandeling van de amblyopie vóór 7-8 jaar(bvb afplakken goede oog) >> definitief verlies van zicht

LUI OOG: ontstaan

11

Het gezichtsverlies bij een lui oog kan niet gecorrigeerd worden met bril

Als kind:

> moeilijker spraak- en taalontwikkeling

> oogcontact moeilijker >> socialisatie onder druk

Als volwassene:

> beroep

> dieptezicht verminderd of afwezig

> geen reserve-oog: risico op visuele handicap verdubbelt

LUI OOG: gevolgen

12

• De oogafwijkingen die aanleiding kunnen geven tot het ontstaan van een lui oog zijn ‘amblyogene factoren’

• Ontstaan van amblyogene factoren niet te vermijden,deel van normale ontwikkeling (wel erfelijke aanleg!): vnl.- bijziendheid (myopie) - verziendheid (hypermetropie) - ongelijke kromming van het oog (astigmatisme) - te groot verschil in breking van beide ogen (anisometropie) - geen rechte oogstand (strabisme)

• Ze zijn meestal behandelbaar, maar hoe vroeger detectie en behandeling, hoe meer kans op succesvol resultaat

… /…

Amblyogene factoren

• Amblyogene factoren en de ontwikkeling lui oog worden niet vanzelf opgemerkt > moeten dus opgespoord worden

• Vroegtijdige automatische oogscreening was tot nu toe niet mogelijk

Nieuwe oogscreening van K&G is gericht op

voorkomen van lui oog:

vroege opsporing en behandeling van amblyogene

afwijkingen, zodat er geen amblyopie ontstaat

14

3. De K&G-oogscreener

15

Marktonderzoek

Polaroid Photo Screener - MTI

Retinomax - Nikon

Shure Sight - Welch Allyn

i-Screen(US army)

Powerref II – PlusOptix(univ. Tübingen diergeneeskunde)

16

17

• Infrarood video-refractometer: afwijkingen opgespoord door reflectie van infrarood licht

• Meet beide ogen samen op 1m afstand met kind op schoot van ouder

• Detecteert nagenoeg alle amblyogene factoren

• Kindvriendelijk en gebruikersvriendelijk

• Berekent direct resultaat als ‘Pass’ of ‘Refer’(geen interpretatie nodig)

• Lage overhead kost

• Geïntegreerd in software K&G: resultaten meteen in kinddossier en in centrale database (beleidstool)

Kenmerken

18

19

NORMAAL oog: geen weerkaatst licht in camera, > pupil blijft donker

Lens diafragma

Infrarood LedCamera

Werkingcamera spoort afwijkingen op a.d.h.v.

weerkaatste infrarode lichtstralen

20

VERZIEND: te kleine breking van het licht: > alleen stralen van bovenste deel pupil vallen

in camera (pupil licht bovenaan op)

HYPERMETROPIE

21

BIJZIEND: te grote breking:> alleen stralen van onderste deel pupil vallen

in de camera (pupil licht onderaan op)

MYOPIE

22

Infrarood diodes symmetrisch verspreid over 6 segmenten rond de lens in 3 meridianen

>> detectie van krommingsafwijkingen in 3verschillende assen (>> vb. astigmatisme)

Meting in 3 meridianen

23

The K&G electronic eye-screening project has been supported by the Flemish governmental organization IWT (Agency for Innovation) in

the framework of procurement of Innovation

24

K&G Oogscreening

Dankvoor uw aandacht

en interesse

erwin.van.kerschaver@kindengezin.be

www.kindengezin.be

intro