LeidraadMondzorgCoronaVersie3.0

Laatsteupdate21-4-2020

2

Inhoudsopgave

ProcesverantwoordingInleiding 1. Patiëntengroepen pag.62. Triagepatiëntengroepen pag.63. Definitiesspoedennoodzakelijkeniet-regulieremondzorg pag.74. Triagevragen pag.75. Flowchart pag.76. Persoonlijkebeschermingsmiddelen pag.8 7. Aanvullendemaatregelenhygiënemondzorgpraktijk pag.8

7.1 Verblijfpatiëntenindepraktijk7.2 Inrichtingpraktijk

8. Inzetbaarheidvanmedewerkers pag.10Totslot

Appendix1-StroomdiagramFlowchart

Appendix2-Voorbeeldenvoorcommunicatiemetpatiënten

3

ProcesverantwoordingLeidraadMondzorgCoronaVersie3.0,laatsteupdate,21april2020InitiatiefDe4beroepsorganisatiesindemondzorg(AssociatieNederlandseTandartsen(ANT),KoninklijkeNe-derlandseMaatschappijtotbevorderingderTandheelkunde(KNMT),NederlandseVerenigingvanMondhygiënisten(NVM-mondhygiënisten)enOrganisatievanNederlandseTandprothetici(ONT)heb-bendeCommissieLeidraadMondzorgCorona(CLMC)ingesteldomdegehelemondzorgtevoorzienvaneenduidigeadviezenrondominfectiepreventiegedurendedecoronacrisis.AanleidinghiervooriseenoproepvandeInspectieGezondheidszorgenJeugd(IGJ)enhetMinisterievanVolksgezondheid,WelzijnenSport(VWS).DoelendoelgroepenHetdoelishetformulerenvaneenduidigeadviezenvoordemondzorgvoordeacutefasevandeco-ronacrisis,teneindedetransmissiekansvanCOVID-19indemondzorgpraktijkzokleinmogelijktelatenzijn.Professioneledoelgroepenvandezeleidraadzijnallemondzorgprofessionals(tandartsen,tandarts-specialistenenmondhygiënistenentandprothetici).DoelpopulatievandezeleidraadisdeNederlandsebevolking.WerkwijzeVoordeontwikkelingvandezeleidraadiseencommissie(CommissieLeidraadMondzorgCorona(CLMC)samengesteld(ziesamenstellingcommissie)metgemandateerdevertegenwoordigersvanANT,KNMT,NVM-MondhygiënistenenONT.Decommissiehadeenonafhankelijkvoorzitterensecretaris.DeCLMCheeftadviezenvoordepraktijkgeformuleerd,opbasisvanwetenschappelijkeenklinischein-zichten,aansluitendbijactueledocumentatievanhetRIVMenandereoverheden,rekeninghoudendmetbestaanderichtlijnenindemondzorgenpolitiekebesluitvorming,gerichtopconsensusentoepas-baarheidgedurendedefasewaarindeoverheidhetscenario‘hetvirusmaximaalcontroleren’voert.Bijdeleidraadisinformatiemateriaalvoorcommunicatiemetpatiëntenopgeleverd.Deconceptleidraadisvoorcommentaaraandevolgendeorganisatiesvoorgelegd:

- Opleidingentandheelkundeenmondzorgkunde- FederatieTandheelkundigeWetenschappelijkeVerenigingen(FTWV)- ZorgverzekeraarsNederland

Deconceptleidraadisvoorcommentaareninstemmingaandevolgendeorganisatiesvoorgelegd:

- Beroepsverenigingenindemondzorg:ANT,KNMT,NVM-Mondhygiënisten,ONT- PatiëntenfederatieNederland(informatiemateriaalvoorcommunicatiemetpatiënten)- RijksinstituutvoorVolksgezondheidenMilieu(RIVM)- MinisterievanVolksgezondheid,WelzijnenSport(VWS)- InspectieGezondheidszorgenJeugd(IGJ)

CommentaarvandezepartijenisbeoordeelddoordeCLMCenaandeorganisatiesisteruggekoppeldhoemethetcommentaarisomgegaan.OnderhoudleidraadP.M.

4

SamenstellingcommissieDecommissiediedezeleidraadheeftopgesteldbestonduitgemandateerdevertegenwoordigersvanberoepsorganisatiesindemondzorg,aangevuldmeteenonafhankelijkvoorzitterensecretaris.Desa-menstellingwasalsvolgt:

- Mw.MoniquedeBruin:mondhygiënist,namensNVM-mondhygiënisten- Prof.dr.HugodeBruyn:tandarts-parodontoloog,hoogleraarenafdelingshoofdTandheelkunde

Radboudumc,namensONT- Drs.MaartenJansen:directeur,onafhankelijkvoorzitter- Drs.RichardKohsiek:tandartsalgemeenpracticus,namensKNMT- Drs.RolfdeRuijter:tandarts,tandheelkundigergonoom,UMCG,namensKNMT- Dr.DagmarElseSlot:mondhygiënist,klinischepidemioloog,namensNVM-mondhygiënisten- Dhr.RobvanStraten:tandprotheticus,namensONT- Drs.MariskaTuut:epidemioloog,zelfstandigrichtlijnmethodoloog,PROVA,onafhankelijksecre-

taris- Drs.JanWillemVaartjes:tandarts-implantoloog,namensANT- Prof.dr.FridusvanderWeijden:tandarts,parodontoloog,implantoloog,namensANT

Allecommissieledenhebbeneenbelangenverklaringingevuld(ziebijlage1).Hieruitblekengeenbeper-kingenvoordeelnameaandezecommissie.

5

InleidingDemondzorgleverteenbelangrijkebijdrageaande‘kwaliteitvanleven’vanhaarpatiënten[PubMedID28581891,21050499]enmoetproblemenvoorkomendiedealgemenegezondheidvandepatiëntenkunnenaantasten.Hetisdaaromvanbelangommondzorgpraktijkenopkortetermijnweeropentekunnenstellenvoorhetverlenenvanregulieremondzorg,waarbijdekansoptransmissieindemond-zorgpraktijkzokleinmogelijkis.Hetgaatdaarbijomzorgindemondzorgpraktijkvoorpatiëntendiegeensymptomenvertonenvaneen(mogelijke)COVID-19infectie.Decommissieheefteenleidraadgemaaktvoordeperiodewaarindeoverheidheeftaangegevenhetscenario“hetvirusmaximaalcontroleren”tevoeren.VerspreidingvanhetSARS-CoV-2viruskan(onderandere)doormiddelvaneenaerosolgebeuren.Ver-spreidingdoormiddelvanaerosoltreedtopbijbepaaldehandelingenindemondzorgpraktijkendaaromishetadviesomopditmomentregulierepatiëntenzorgaantebiedenopbasisvantriage.Tri-ageiseenmanieromzorgteorganiseren.Indekernbetekenttriagedatineenkorttijdsbestekopbasisvanbeperktegegevenseenbeslissingwordtgenomenoverhoeeenpatiëntbeoordeeld/behandelddientteworden.Inhetkadervandezeleidraadgebruikenwehetwoordtriagevoorselectieaandepoortomhetrisicoteminimaliserenophettoelatentotdemondzorgpraktijkvaneenpatiëntdie(mo-gelijk)methetSARS-CoV-2virusisbesmet.Alsnatriageblijktdatregulierezorgindemondzorgprak-tijknietmogelijkis,kaneenteleconsultmogelijkeenoplossingbiedenompatiëntengerusttestellen.Uitgangspunten:

- Mondzorgvaltinhetzorgdomein,dezeleidraadheeftalsdoelregulierezorgweerveiligoptestarteninvolgordelijkheidmetdealgemenemaatregelendiedoordeoverheidzijnafgekondigd;

- Patiëntenkunnenaltijdmondzorgkrijgen,ookalszijtoteenrisicogroepbehorenofsymptomenhebbendiepassenbijeenCOVID-19-infectie;

- PatiëntenmetsymptomenpassendbijeenCOVID-19-infectieenpersonenmeteenbewezenCO-VID-19infectiewordenvoorspoedeisendemondzorgalleenbehandeldineenCoronacentrumAcuteMondzorg(CAM);

- IedereenwerkzaamindemondzorgpraktijkzondersymptomenpassendbijeenCOVID-19in-fectie(neusverkoudenen/ofhoestenen/ofkoorts),ofdietenminste24uurklachtenvrijis,magwerken;

- DeRichtlijnInfectiepreventieinMondzorgpraktijkenisbijiedereenwerkzaamindemondzorg-praktijkbekendendezewordtstringentnageleefd;

- Erzijnvoldoendepersoonlijkebeschermingsmiddelenvoorhanden.

6

1. PatiëntengroepenIndezeleidraadisonderscheidgemaakttussentweegroepen:GroepA: -PersonenzondersymptomenpassendbijCOVID-19* -PersonenmetbewezenCOVID-19dienadientenminste2wekenklachtenvrijzijn**GroepB: -PersonenmetsymptomenpassendbijCOVID-19*ofgezinsleden(allehuishoudcontac-

ten)metsymptomenpassendbijCOVID-19 -PersonenmetbewezenCOVID-19ofgezinsleden(allehuishoudcontacten)metbewe-

zenCOVID-19ofpersoneninthuisisolatie -Personenmeteenverhoogdekansopinfectie****Alssymptomenbij(mogelijk)COVID-19wordenbeschouwd:Verkoudheid,niezen,hoesten,keelpijn,benauwd-heid,koorts(meerdan38⁰C).**GezienhetspecifiekewerkgebiedgeldtvoorpatiëntgroepA,integenstellingtothetRIVM-adviesvan24uur,eenstrengereclassificatievanklachtenvrijaangeziennahetverdwijnenvandeklachtenhetvirusmetPCRnogaantoonbaarkanblijvenindekeel(7-14dagen).***Personenvan18jaarofoudermeteenverstandelijkehandicapdieineeninstellingwonenenpersonenwoon-achtigineenverpleeghuishebbeneenverhoogdrisicoomgeïnfecteerdtezijn.

2. TriagepatiëntengroepenInonderstaandetabelwordtaangegevenwelkezorggebodenkanwordenmetdienverstandedatindemondzorgpraktijk:• deRichtlijnInfectiepreventieinMondzorgpraktijkenstringentwordtnageleefd,• tijdelijkaangevuldmetaanvullendemaatregelen.

PatiëntengroepTypezorg

GroepA-PersonenzondersymptomenpassendbijCO-VID-19-PersonenmetbewezenCOVID-19dienadientenminste2wekenklachtenvrijzijn

GroepB-PersonenmetsymptomenpassendbijCOVID-19ofgezinsleden(allehuishoudcontacten)metsymptomenpassendbijCOVID-19-PersonenmetbewezenCOVID-19ofgezinsle-den(allehuishoudcontacten)metbewezenCO-VID-19ofpersoneninthuisisolatie-Personenmeteenverhoogdekansopinfectie

RegulierezorginMondzorgpraktijk

mogelijk niet

Zorgzoveelmogelijkuitstel-len

n.v.t. wel

Noodzakelijke,niet-regulierezorginMondzorgpraktijk

wel niet

SpoedzorginMondzorgprak-tijk

wel niet

SpoedzorginCAM‡

n.v.t. wel

‡Patiëntendiedezespoedzorgnodighebben,dienendoorhunmondzorgprofessionaltewordendoorverwezennaarhetCoronacentrumAcuteMondzorg(CAM).Hiervoorgeldenaparterichtlijnen.Aandachtspunthierbijisdatpatiëntzorg‘regulier’en‘CAM’gescheidenblijft.

8

3. Definitiesspoedennoodzakelijkeniet-regulieremondzorg(conformhuidigeANT&KNMTformulering)

Spoedbehandelingen(ook’savonds,‘snachtsenhetweekend)• Bloeding/nabloedingennaeenbehandeling.• Acute,heftigepijn.• Gecompliceerdekroonfracturenmetpulpaexpositie.• Mogelijklevensbedreigendeontstekingen.• Dento-alveolairtraumawaarrepositieofreplantatienoodzakelijkis.Noodzakelijke,niet-regulieremondzorg• Pijn(bijv.endodontischeklachten/pulpitis).• Uitgevallenofafgebrokenrestauraties.• Afgebrokengebitselementen.• Protheseproblemen.• Ernstigeparodontaleinfecties.• Alveolitis.• Scherperanden,diepijnen/ofbeschadigingvantong-ofwangslijmvliestotgevolghebben.• Noodzakelijkenazorg/complicatiesnaeerderedento-alveolairechirurgie(o.a.implantatie,flap-

operaties).• Blaardienietgeneest(oralepathologie).• Focusvrijmaken.

4. TriagevragenBepaaldoorhetstellenvandevragentotwelkegroepdepatiëntbehoortendocumenteerdit.• Heeftunucorona?• Heeftunuhuisgenoten/gezinsledenmetcorona?• Bentugenezenvancoronakorterdan2wekengeleden?• Heeftuéénofmeerderevandevolgendesymptomen:verkoudheid,niezen,hoesten,keelpijn,be-

nauwdheid,koorts(meerdan38⁰C)?• Heeftuhuisgenoten/gezinsledenmetdezesymptomen?• Bentuinthuisisolatie?• Woontuineenverpleeghuisofinstellingvoormensenmeteenverstandelijkebeperking?• Controlevraag:Bentuverdergezondenvoeltuzichmomenteelgezond?

5. FlowchartOmdetriageopeenduidigeeneenvoudigewijzetevisualisereniseenflowchartbeschikbaar(zieap-pendix1).

2020 04 21 flowchart triage corona mondzorg.pdf

9

6. PersoonlijkebeschermingsmiddelenAlsaanvullingopdeinderichtlijnInfectiepreventieinmondzorgpraktijkentenemenmaatregelenbij“Persoonlijkehygiëneenbeschermingsmiddelen”geldtbijpatiëntencontactmeteenafstandkleinerdan1,5meterdatdePBMdienttebestaanuit:• ChirurgischmondneusmaskertypeII/R,of• ChirurgischmondneusmaskertypeII+gezichtsscherm(faceshield)• Vervangmondneusmaskernaelkepatiënt**OpditmomentadviseerthetRIVM‘doordeschaarstevanmaskersdatverlengdgebruik(dusniettus-sentijdsafdoen)tussenmeerderecliëntenmogelijkistotdatdeademweerstandtehoogwordtoftotdathetmaskertenatisgeworden’.VanwegedekarakteristiekenvandemondzorgenconformdeRichtlijnInfectiepreventieinMondzorgpraktijkenachtdecommissiehetnoodzakelijkhetgebruikvaneenchirur-gischmondneusmaskertebeperkentotgebruikperpatiënt.AlleenvoorfamilieswaarvangezinsledendirectachterelkaargezienwordenvooruitsluitendeenPMO,kanéénenhetzelfdechirurgischmond-neusmaskergebruiktworden(zonderdezeaanterakenofaftedoen).Terverduidelijking:deRichtlijnInfectiepreventieinMondzorgpraktijkenspreektovermondneusmas-kers(NEN14683).DezenormmaaktonderscheidintypeI(voordepatiënt)enII(voorzorgverlener),typeIIbestaatookineenversiediespatbeschermingbiedt,danisdeletterRtoegevoegd.N.B.FFP-2-maskerszijnvoorbehoudenaanbehandelingvanpatiëntenmetsymptomenvanCOVID-19ofbewezenCOVID-19(behandelingdoorhetCAM).7. Aanvullendemaatregelenhygiënemondzorgpraktijk7.1 Verblijfpatiëntenindepraktijk• Laatpatiëntenzoveelmogelijkalleenkomen,zonderonnodigebegeleiding.• Houdminimaal1,5meterafstandvanelkaar,ookindewachtruimte.Alsditnietmogelijkis,voer

actiefdeurbeleid.• Laatiedereendiedemondzorgpraktijkbetreedt(mondzorgprofessionalsenpatiënteneneventu-

eleanderepersonen)bijbinnenkomstdehandenreinigendoortewassenmetwaterenzeepofdesinfecterenmethandalcohol.

• Geefgeenhanden.• Voorkomdatpatiënten(ofevt.begeleider)deurkrukken,tafeloppervlakken,stoelenetc.aanraken.7.2 InrichtingpraktijkWachtruimte• Laatdepatiënt(endeevt.begeleider)zokortmogelijkverblijveninwachtruimte.• Biedmogelijkheidtot(bijvoorkeurhandsfree)handdesinfectieaannabinnenkomst.• Stelpapierentissues(tepakkenzonderietsaanteraken)enopenofmetdevoettebedienenafval-

bakmetzakbeschikbaar.• Steleventuelekoffiemachineen/oftapwatervoorzieningtenbehoevevanpatiëntenbuitengebruik.• Verwijdertijdschriften,foldersenkinderspeelgoed.• Plaatswachtruimtestoelendiemakkelijktereinigenentedesinfecterenzijnminimaal1,5meteruit

elkaar.

10

• Desinfecteerdeurkrukken,tafeloppervlakten,stoelenregelmatig.Balie• Geefaanwat1,5meteris(bijvoorbeelddooreenstreepvoordebalie).• Ontdoedebalievanzakendienietstriktnoodzakelijkzijn(folders,samplesendergelijke).• Handelalleadministratievezakenzoveelmogelijkdigitaalaf(bijv.recept,verwijzing,factuur,even-

tuelebriefvoorbehandelendmondzorgprofessional).• Laatcontactloosbetalen,anderstoetsenbetaalautomaatnaeentransactiereinigenendesinfecte-

ren.Kantine• Houd1,5meterafstandtotelkaar.• Indiennietmogelijk,pashetpauzeschemaaan.Behandelkamer• Ontdoederuimtevanzakendienietstriktnoodzakelijkzijn(ruimspullendienietgebruiktworden

op).• Verleenslechtséénpatiënt(enevt.begeleider)tegelijkertijdtoegangtotdebehandelkamer.• Ventileerzogoedmogelijkdebehandelkamer.• Zorgvoormakkelijkreinigbareoppervlakkenindebehandelruimtewaarsprakekanzijnvanaero-

sol;reinigconsequentliggendeoppervlakkenindebehandelkamervoorafgaandaanhetdesinfec-terenmetalcohol80%wanneerersprakeisvanzichtbareverontreiniging.

Behandeling• Overweegvoorbehandelingwaarbijaerosolkanoptredendepatiënt1minuuttelatenspoelenmet

1%waterstofperoxide(verdunhiervooreen3%H2O2oplossingmetwater).*• Gebruikzoveelmogelijkrubberdambijaerosolproducerendehandelingen.• Bijaerosolproducerendehandelingenzorgvuldigafzuigenmetgrotenevelzuiger.Reinigingendesinfectievandebehandelkamer• Verwijder,wanneerzichtbarevervuilingaanwezigisopoppervlakken,dezeeerstmeteenklam-

vochtige(water)disposablemicrovezeldoekofeendisposabledoekmetwaterenzeep.• Desinfecteeralleaanwezigemedischehulpmiddelendienietbestandzijntegendethermodesinfec-

tormetalcohol80%.Wanneererzichtbarevervuilingaanwezigisopdehulpmiddelenmoetditeerstwordenverwijderdmeteenklamvochtige(water)disposablemicrovezeldoekofeendisposa-bledoekmetwaterenzeep.Wanneereenmedischhulpmiddel(ofdelenhiervan)nietbestandistegenalcoholmoetenreinigings-endesinfectiedoekjesvoorkwetsbareoppervlakteswordenge-bruikt.Voorbeeldenhiervanzijnbeeldschermenofrubberenonderdelenvanmedischeapparatuur.

• Gooidedisposabledoekennaeenmaliggebruikweg.• Zorgervoordateentedesinfecterenoppervlak/voorwerpdroogis,voordatditwordtgedesinfec-

teerd.Hetdesinfectiemiddelisdanoptimaalwerkzaam.• Werkzoveelmogelijkmetdisposableschoonmaakmaterialen.*Indevoorbereidingvandezeleidraadisuitdiversliteratuuronderzoekgeblekendatvoorspoelenmeteenanti-bacterieelspoelmiddelhelptomdebacteriëledrukineenaerosolteverlagen.IndeleidraadiservoorgekozenomtespoelenmetH2O2.DitiseenadviesopbasisvanafgeleideinformatieomdathetSars-Cov-2virusnietgevoeligisvoorantibacteriëlemiddelenmaarwelvoor1%H2O2.

11

8. Inzetbaarheidvanmedewerkers• IedereenwerkzaamindemondzorgpraktijkzondersymptomenpassendbijeenCOVID-19infectie

(neusverkoudenen/ofhoestenen/ofkoorts),ofdietenminste24uurklachtenvrijis,magwerken.• Allemedewerkersvaneenmondzorgpraktijkvallenonderzorgendaarmeeindecategorie‘cruci-

aleberoepen’.VoordezemedewerkersisinformatievandeRijksoverheidbeschikbaar,zieookdekwetsbaremedewerker.

• BetreftkinderopvangisinformatievandeRijksoverheidbeschikbaar.• Zorgmedewerkersmetminimaal24uursymptomenvanCOVID-19(hoestenen/ofneusverkouden

en/ofkoorts)diedirectezorgverlenenaaneenpatiëntofcliëntkunnengetestworden.Totdatdetestuitslagbekendismoetdezorgmedewerkermetkoortsthuisblijven.Medewerkerszonderkoortsblijvenbijvoorkeurookthuis.

TotslotDecommissiebeoogtmetdezeleidraadeenwerkbareoplossingtegevenomdezorgplichtvandebe-roepsbeoefenaarsvormtekunnengeven.Ditteneindedemondzorggefaseerdenverantwoordtecon-tinuerenenoptimaleregulierezorgweeraantebieden.Deleidraadisgebaseerdoptriagewaarbijervanuitwordtgegaandathiermeeveiligwerkenbinnendemondzorgwordtgewaarborgd.Inhetbelangvandevolksgezondheid,isdecommissievanmeningdathetsteekproefsgewijsmonitorenbelangrijkisomdeze“aanname”teverifiëren.Decommissieroeptdemondzorgkoepelsendeoverheidopomhierovermetelkaarindialoogteblijven.Mondzorgprofessionalskunnenopbasisvanhunprofessioneleautonomieinhetbelangvandepatiëntafwijkenvandezeleidraad.Wanneerafgewekenwordt,dientookditzorgvuldigbeargumenteerdenvastgelegdtewordeninhetpatiëntendossier.Decommissieverzoektdemondzorgkoepelsdeverschillendeversiesvandeleidraadverantwoordtearchiverenzodatteallentijdeduidelijkiswatmomentaneregelgevingisenwas.

12

Appendix1:StroomdiagramFlowchart

13