2013 Voorstel herontwikeling leegstaande Legermuseum > van voormalig Armamentarium naar compacte...

voorstel her-ontwikkeling leegstaande armamen-tarium te delft

architectuur & stadsontwerpenonderzoek //

Van wapenmagazijn en legermuseum, naar ‘de compacte stad’ in het historische hart van Delft

woord vooraf

architectuur & stadsontwerpenonderzoek //onderzoek //

Het Armamentarium rond 1825, bron: beeldarchief repository.tudelft.nl

Woord voorafEr is een museum uit de stad Delft vertrokken! Het legermuseum laat het voormalige 17e eeuwse Armamentarium leeg achter. Het oorspronkelijke wapenmagazijn bestaat uit twee gedeelten met vier vleugels rondom een grote open binnenplaats, een pakhuis en bijgebouwen. Het heeft een oppervlakte van ruim 11.000 vierkante meter. Het Rijksmonument is op zoek naar een andere invulling en gebruikers en verdiend het om nieuw leven ingeblazen te krijgen!

Deze publicatie laat zien met welke programmatisch invulling het voormalige Armamentarium kan worden herbestemd. Het is niet de verwachting dat het complex een invulling krijgt met één functie, zoals bijvoorbeeld een ander museum. Ook al leent het complex zich daar uitstekend voor. Een mix van functies is nodig, want één afzonderlijk gebruiker of functie, in een erg veranderende economische tijd, maakt dat sec één maatschappelijke functie, zoals een museum, de herontwikkeling niet kan waarmaken!

Een gezonde programmatische invulling, vraagt momenteel naar een mix van functies, zodanig op elkaar afgestemd en aan elkaar gekoppeld, dat er een gezonde exploitatie ontstaat tussen publieke, maatschappelijk en commerciële functies. Tegelijkertijd wordt met deze functiemix gestreefd naar multifunctionaliteit in en rondom het gehele complex, waarbij de kwaliteit van de directe woonomgeving wordt versterkt door diversiteit en waarbij de wijkeconomie van de stad wordt gestimuleerd.

De voorgestelde verweving van functies, komt direct ten goede aan de omwonenden, maar ook de nieuwe gebruikers van het complex in de stad. Gedurende de dag wordt er immers zorg gedragen voor een bepaalde levendigheid, waar dat nu nog ontbeert of waar de levendigheid versterkt moet worden. Het voormalige Armamentarium en Legermuseum zal na haar herbestemming als ‘de compacte stad’ van Delft gaan fungeren.



onderzoek //onderzoek // 5

inhoud-sopgave

architectuur & stadsontwerpenonderzoek //onderzoek //onderzoek //

Het Legermuseum in 2012, bron: zoom.nl

Inhoudsopgave

Woord vooraf 5

Inhoudsopgave 9

Gebouw, omgeving en locatie 13

‘De compacte stad’ - ontwerpvoorstel 21

Functies, typologie en flexibiliteit 33

Exploitatie en fasering 39

Colofon 42





gebouw, omgev-

ing & locatie

Het voormalige Armamentarium en Legermuseum, bron: stadsarchief Delft

Gebouw, omgeving en locatieHet Armamentarium in Delft is gelegen op de landtong tussen de Oude Delft en de Lange Geer en is omsloten door water. Het complex was van oorsprong een wapenarsenaal van de gewesten Holland en West-Friesland. Het bestaat uit twee gedeelten, elk met vier vleugels om een binnenplaats en bijgebouwen. Het zuidelijke deel uit 1602 heeft zandstenen speklagen, hoekblokken en waterlijsten. Het noordelijk deel, dat dateert uit 1692, heeft strakke gevels waarin gebeeldhouwde wapens te vinden zijn. In 1802 is het pakhuis van de Verenigde Oost-Indische Compagnie toegevoegd. Tussen 1984 en 1989 is het Armamentarium gerestaureerd en heringericht om het Leger- en wapenmuseum te huisvesten. Momenteel staat het gehele complex leeg!

Het complex is centraal gelegen in de binnenstad, nabij het theater, de bioscoop, het Bastiaansplein en vele bars en restaurants. Ook grenst het aan de ontwikkeling rondom de Spoorzone. Mits het complex de optimale programmatische invulling krijgt, kan het een veelzijdig knooppunt worden van Delft. Het is immers al prominent aanwezig door haar historie en monumentaliteit!

Het grote complex (ruim 11.000 m2) is momenteel alleen toegankelijk vanaf de smalle doodlopende weg, de Korte Geer. Op een aantal cruciale plekken kunnen brugverbindingen er voor zorgen dat loopafstanden van en naar het complex korter en logischer worden. Het maken van een steiger zorgt dat bereikbaarheid via het water ook beter wordt. Publieke functies op de begane grond van het complex zorgen voor een betere toegankelijkheid van het complex.

Parkeren en openbaar vervoer

De parkeergarage Zuidpoort is op loopafstand bereikbaar. De parkeergarage beschikt over ruim achthonderd parkeerplaatsen, waarvan er zelfs op drukke dagen enkele honderden parkeerplekken beschikbaar zijn. Ook openbaar vervoer, zoals trein, tram en bus, zijn op loopafstand te vinden. Zie voor de bereikbaarheid en toegankelijkheid van het complex de schema’s op de volgende pagina’s.




3

LANG

E GEER

2

1

3

7CLARENS

65

6466

1

72

2

53

3

BREESTRAAT

2

6

12

5a

11a

119

3KO

RTE G

EER1 46

44a

48d

7 9

4543e

OUDE DELFT41

1b

1

6

GIS

1a

2022a

LANG

E GEER

44

55 t/m 133

141

53 t/m 104

OOST-INDIEPLAATS17 t/m

52

3 t/m 16

2

1 39

21

WESTVEST

143

145

147

149

153

15

OUDE DELFT

17

2279

2175

2558

3521

3501

3727

3728

917

270

3763

494

4923181

11161115

1114

1639 2059

1640

2240

4792414

3725

1283

3058

429428427

426

1742

821 28092808

2807

44537463113

37453453

34543455

3500 7122278

980

35303535

1029

2750

486

3180

1721

2785

2786

497

2787

493

2130

3532

2712131

3163

2616

824

1955

382

3057

3059

3001

3002

431430

2617

3768

28793767 826

825

1874

770

3430

771

3090 3704

3464

3549

3429

3550

3262

3461

3462

3008

3463

3291

3007

3275

3292

3255

3372

576

854

3273

577

3274

3519

3006

3520

3518

3418

3373

3164

1b

Schie

NS

PZuidpoort

200 meter

parkeren220 meter

de markt / nieuwe kerk500 meter

station250 meter

?

20 m 50 m

Stedelijke inpassing van en routing naar ‘de compacte stad’, kaarten: Google




Nieuwe routing naar en door ‘de compacte stad’

3

LANG

E GEER

2

1

3

7CLARENS

65

6466

1

72

2

53

3

BREESTRAAT

2

6

12

5a

11a

119

3KO

RTE G

EER1 46

44a

48d

7 9

4543e

OUDE DELFT41

1b

1

6

GIS

1a

2022a

LANG

E GEER

44

55 t/m 133

141

53 t/m 104


52

3 t/m 16

2

1 39

21

WESTVEST

143

145

147

149

153

15

OUDE DELFT

17

2279

2175

2558

3521

3501

3727

3728

917

270

3763

494

492

3181

11161115

1114

1639 2059

1640

2240

4792414

3725

1283

3058

429428427

426

1742

821 28092808

2807

44537463113

37453453

34543455

3500 7122278

980

35303535

1029

2750

486

3180

1721

2785

2786

497

2787

493

2130

3532

2712131

3163

2616

824

1955

382

3057

3059

3001

3002

431430

2617

3768

28793767 826

825

1874

770

3430

771

3090 3704

3464

3549

3429

3550

3262

3461

3462

3008

3463

3291

3007

3275

3292

3255

3372

576

854

3273

577

3274

3519

3006

3520

3518

3418

3373

3164

? ?

DE

BA

CF

G

KOR

TE GEER

A Gebouw 1602B Tussengebouw 1692C Gebouw 1692D Voormalig wachthuisE Nieuwbouw werkplaatsgebouwF Voormalig Oost-Indisch pakhuisG Gesloopte woningen, later museumentree

Optie nieuwbouw woningen zoals oorspronkelijke bebouwing (G)

Nieuwe brug of steiger/podium

Ontsluiting entreehof met publieke en maatschappelijke functiesOntsluiting intern

Ontsluiting commerciele functies

Optie extra ontsluiting

3

LANG

E GEER

2

1

3

7CLARENS

65

6466

1

72

2

53

3

BREESTRAAT

2

6

12

5a

11a

119

3KO

RTE G

EER1 46

44a

48d

7 9

4543e

OUDE DELFT41

1b

1

6

GIS

1a

2022a

LANG

E GEER

44

55 t/m 133

141

53 t/m 104


52

3 t/m 16

2

1 39

21

WESTVEST

143

145

147

149

153

15

OUDE DELFT

17

2279

2175

2558

3521

3501

3727

3728

917

270

3763

494

492

3181

11161115

1114

1639 2059

1640

2240

4792414

3725

1283

3058

429428427

426

1742

821 28092808

2807

44537463113

37453453

34543455

3500 7122278

980

35303535

1029

2750

486

3180

1721

2785

2786

497

2787

493

2130

3532

2712131

3163

2616

824

1955

382

3057

3059

3001

3002

431430

2617

3768

28793767 826

825

1874

770

3430

771

3090 3704

3464

3549

3429

3550

3262

3461

3462

3008

3463

3291

3007

3275

3292

3255

3372

576

854

3273

577

3274

3519

3006

3520

3518

3418

3373

3164

? ?

DE

BA

CF

G

KOR

TE GEER







3

LANG

E GEER

2

1

3

7CLARENS

65

6466

1

72

2

53

3

BREESTRAAT

2

6

12

5a

11a

119

3KO

RTE G

EER1 46

44a

48d

7 9

4543e

OUDE DELFT41

1b

1

6

GIS

1a

2022a

LANG

E GEER

44

55 t/m 133

141

53 t/m 104


52

3 t/m 16

2

1 39

21

WESTVEST

143

145

147

149

153

15

OUDE DELFT

17

2279

2175

2558

3521

3501

3727

3728

917

270

3763

494

492

3181

11161115

1114

1639 2059

1640

2240

4792414

3725

1283

3058

429428427

426

1742

821 28092808

2807

44537463113

37453453

34543455

3500 7122278

980

35303535

1029

2750

486

3180

1721

2785

2786

497

2787

493

2130

3532

2712131

3163

2616

824

1955

382

3057

3059

3001

3002

431430

2617

3768

28793767 826

825

1874

770

3430

771

3090 3704

3464

3549

3429

3550

3262

3461

3462

3008

3463

3291

3007

3275

3292

3255

3372

576

854

3273

577

3274

3519

3006

3520

3518

3418

3373

3164

? ?

DE

BA

CF

G

KOR

TE GEER







3

LANG

E GEER

2

1

3

7CLARENS

65

6466

1

72

2

53

3

BREESTRAAT

2

6

12

5a

11a

119

3KO

RTE G

EER1 46

44a

48d

7 9

4543e

OUDE DELFT41

1b

1

6

GIS

1a

2022a

LANG

E GEER

44

55 t/m 133

141

53 t/m 104


52

3 t/m 16

2

1 39

21

WESTVEST

143

145

147

149

153

15

OUDE DELFT

17

2279

2175

2558

3521

3501

3727

3728

917

270

3763

494

492

3181

11161115

1114

1639 2059

1640

2240

4792414

3725

1283

3058

429428427

426

1742

821 28092808

2807

44537463113

37453453

34543455

3500 7122278

980

35303535

1029

2750

486

3180

1721

2785

2786

497

2787

493

2130

3532

2712131

3163

2616

824

1955

382

3057

3059

3001

3002

431430

2617

3768

28793767 826

825

1874

770

3430

771

3090 3704

3464

3549

3429

3550

3262

3461

3462

3008

3463

3291

3007

3275

3292

3255

3372

576

854

3273

577

3274

3519

3006

3520

3518

3418

3373

3164

? ?

DE

BA

CF

G

KOR

TE GEER







Huidige beperkte bereikbaarheid van het complex

Het wapen met oorlogsgod Mars op Gebouw 1692

LEGENDA




‘de com-pacte stad’


‘De compacte stad’

Ontwerpvoorstel; ‘de compacte stad’ in de stad Delft!

Het ontwerp voor de herontwikkeling van het leegstaande Armamentarium, bestaat in essentie uit het openen en verbinden van de begane grond met een publiek karakter. Per gebouwdeel komen van elkaar gescheiden functionele programma’s. Op de verdiepingen krijgen de functies een meer privaat karakter. Daarmee wordt het complex als ensemble van gebouwdelen gerespecteerd. De semi-openbare toegankelijkheid voor publiek op de begane grond wordt beter dan tot nu toe het geval was.

Om tot een succesvolle herontwikkeling en restauratie van het gebouw te komen is het cruciaal te redeneren en te denken vanuit het gebouw. Door de mogelijkheden van het gebouw te benutten en de beperkingen te respecteren, zijn in het ontwerp publieke en private functies goed in te passen.

Het ontwerp omvat een scala aan elkaar versterkende functionele en ruimtelijk relaties binnen de verschillende gebouwdelen. Met deze aaneenschakeling wordt een eenheid gevormd binnen het complex, als ware het ‘de compacte stad’ in de stad Delft. In het complex met binnenhoven, worden sterke ruimtelijke zichtrelaties gelegd. Door onder andere het creëren van een reversibele, dat wil zeggen een later terug te draaien, glazen dakconstructie ter hoogte van de eerste verdieping in het binnenhof van Gebouw 1692, kunnen de verschillende functies goed gescheiden worden.

De bereikbaarheid van het complex op de landtong wordt in het ontwerp sterk verbetert door het leggen van twee brugverbindingen. Eén strategische brug in het verlegde van de Giststraat, welke leidt naar de binnenplaats tussen Gebouw 1602 en 1692. Een andere brug leidt van het Tussengebouw 1692 naar de Oude Delft. Zie deze stedelijke verankering van het complex door de twee bruggen op pagina 17.

Het Armamentarium in haar huidige toestand




Oorspronkelijke bouwblok met woningen gesloopt, ‘kaart figuratief 1675’, bron: gemeentearchief Delft

GESLOOPT




Referentie buitenhof wordt overdekt binnengebied, Apple store Londen

Restauratieconcept, gebruik als beste behoud

Bij herontwikkeling met restauratie kan gekozen worden om alle bouwfasen van het gebouw te laten zien of om terug te keren naar het oorspronkelijke. Ook combinaties daarvan kunnen soms interessant zijn. Omdat het complex een ensemble van gebouwen is, met uitbreidingen door de eeuwen heen, is er in feite geen ‘oorspronkelijke toestand’. Er zijn veel latere tijdlagen (en zelfs gedeeltelijk sloop, zie pagina 22, 23), vaak niet het resultaat van een architectonische ingreep, maar van pragmatische uitbreiding en groot onderhoud.

Het restauratieconcept gaat daarom uit van een gedifferentieerde aanpak per gebouwdeel. Voor het gebouwensemble als geheel is behoud van planorganisatie en ruimtelijkheid essentieel.

Voor de afzonderlijke gebouwdelen wordt teruggegrepen op eerdere historische bouwfasen. Gericht bouwhistorisch onderzoek zal hier meer inzicht in geven om de juiste waardestellingen te kunnen nemen. Vanuit dit perspectief is het onder meer mogelijk, nu dichtgemetselde ramen en deuren in gevels weer te herstellen en oorspronkelijke kozijnen terug te brengen. Functies zoals logies, wonen en onderwijs worden daarmee mogelijk. Harde ingrepen in het gebouw worden beperkt tot essentieel nodige aanpassingen, die zoveel mogelijk ‘reversibel’ zijn, ofwel terug te draaien in de toekomst.




Doorsnede met invulling van nieuwe functiemix, het complex als ‘de compacte stad’

Globale oppervlakten privaat versus publiek

Mogelijk te herstellen ramen Verguld wapenschild op Gebouw 1692




Schema begane grond

Doorsnedeaanduiding‘de compacte stad’

publieke functies 1.038 m2

private functies 2.185 m2

publieke functies 3.286 m2

overdekt buitenhof 390 m2

binnenplaatsen 440 m2

publieke functies 121 m2



Schema 1e verdieping



Fragment van de gedeeltelijk overdekte binnenplaats, waarbij de publieke functies op de begane grond zich concentreren rond het ‘Delft Atrium’




functies, typolog-ie & fle-xibiliteit


Tijdens de verhuizing van het legermuseum, bron: www.legermuseum.nl

Functies, typologie en flexibiliteitHet gebouw is zo groot dat je het kan zien als deel van de stad. Door een gezonde mix van functies, wordt het complex getransformeerd naar ‘de compacte stad’, waar allerlei activiteiten zich naast en met elkaar kunnen afspelen. Functies als maatschappelijke en commerciële, maar vooral de meer publieke functies op de begane grond en eerste verdieping tot aan de meer private (commerciëlere) functies op de hoger gelegen verdiepingen. Nieuwe woonconcepten als short of long-stay wonen, maar ook zorgwoningen passen hier prima bij. De bestaande gebouwstructuur bestaat uit regelmatige grids, waardoor de mix van functies op een zodanige flexibele manier kan worden ingevuld, dat eventuele veranderingen in de toekomst makkelijk uit te voeren zijn.

Aan de ene kant is het belangrijk dat bezoekers van Delft ‘de compacte stad’ weten te vinden. Publieke functies zorgen hier voor. Publieke functies kunnen zowel een commercieel als een maatschappelijk karakter hebben. Bedrijvigheid als horeca, retail of bijeenkomstruimten (zoals ruimten voor onderwijs, TU Delft) kunnen prima bestaan naast functies als bijvoorbeeld een muziek- en danszaal, theaterruimte of een (dependance van een) museum. Aan de andere kant kunnen meer gesloten functies als flex- werkruimten voor zzp’ers, atelierruimte voor de creatieve ondernemer, maar ook woningen, zoals zorgwoningen en woningen voor starters en gezinnen, zich prima positioneren op de hoger gelegen verdiepingen. Op pagina 34 zijn een tweetal varianten te vinden voor de invulling van de begane grond. In variant 2 is zelfs rekening gehouden met nieuwbouw woningen, op een plek waar ooit bebouwing is gesloopt (zie pagina 22 en 23). De mogelijke programmatische invulling van de verdiepingen is te zien op pagina 35.

Bestemmingen

In het voorontwerp bestemmingsplan Binnenstad 2012 is ‘Creating history’ de bestemming voor het complex, wat prima aansluit bij de mogelijkheden tot herbestemming met een gezonde programmatische mix van functies. Dit bestemmingsplan maakt mogelijk; dienstverlening, kantoor, bedrijf, wonen, detailhandel en horeca. Daardoor kan ‘de compacte stad’ prima op deze locatie zijn plek vinden.




Variant 2 - mogelijke programmatische invulling begane grond

Variant 1 - mogelijke programmatische invulling begane grond

Mogelijke programmatische invulling 2e verdieping



(vide)

(vide)

BRUG

BRUG

STEIGER

STEIGER

BRUG

BRUG

PODIUM

TERRAS

WINKELS

WINKELS

ATELIE

RS

ATELIE

RS

OND

ERW

IJS

ON

DER

WIJ

S

ATELI

ER

SA

TELIE

RS

ON

DER

WIJ

SO

ND

ER

WIJ

S

WINKELS

WINKELS

WINK

ELWI

NKEL

WINK

ELWI

NKEL

ONDERWIJS

ONDERWIJS

ATELIERS

ATELIERS

HORECA

HORECA

WONENNIEUWBOUW

EXPOS

ITIE

EXPO

MUSEUM MUSE

UM

CULT

UUR

THEA

TER

DANS

DANS

WONEN

WON

EN

WO

NEN

WO

NEN

WO

NEN

OVERIG

OVERIG

OVERIG

OVERIGE

OVERIGE

OVERIGE

OVERIG

OVERIG

WERKEN

WERKEN

ATELIERS

ATELIERS

OVER

OVER

IGE

IGE

WONEN

WONEN

WONEN

WONEN

WONE

NWO

NEN

WONE

N

OVERIG

OVERIG

WINK

EL

ATRIUM

ATRIUM




exploita-tie en faser-

ingarchitectuur & stadsontwerpenonderzoek //

onderzoek //onderzoek //

Archief in het Armamentarium, bron: www.legermuseum.nl

Exploitatie en fasering Na het vertrek van het legermuseum bezoeken jaarlijks ruim zeventigduizend mensen minder de stad. Om met dit gebouw nieuwe bezoekers te trekken, moeten grote delen van het complex voor publiek toegankelijk zijn. In de diagrammen op de volgende pagina’s is af te lezen dat de commerciële functies het meeste opleveren (73% van de opbrengst komt uit commercie), terwijl het absoluut niet noodzakelijk is dat de meeste vierkante meters in het gebouw worden toegewezen tot deze commerciële functies. De publieke functies, zoals muziek, theater, dans, musea, maar ook de bars / restaurants en bijeenkomstruimten vertegenwoordigen meer dan 50% van het totale toegankelijke oppervlak van het complex.

Fasering; van tijdelijke invulling naar permanente gebruik

Het bestaande complex, in haar huidige toestand, leent zich grotendeels uitstekend voor publieke functies. Minimale investeringen zijn nodig om deze ruimten geschikt te maken voor publieke functies als dans, zang, muziek, (dependance van) musea, theaterruimten, maar ook horeca en retail.

Er kan direct begonnen worden met gefaseerde invulling van het leegstaande complex, het eerste met publieke functies in de ruimten die daar het meest geschikt voor zijn. Dit beantwoord het sentiment onder omwonenden, dat er een museum uit de stad is vertrokken en een complex leeg is komen te staan. De reuring die ontstaat dient als vliegwieleffect en is de eerste de opmaat naar de herbestemming van het gehele complex, met de andere functies op de verdiepingen.

Het eerste exploitatiemodel op pagina 40 laat een mogelijke exploitatie zien, waarbij de cash-flow pas start na transformatie van het gehele complex. Terwijl het tweede model anticipeert op een fasering, zoals eerder beschreven en invulling per direct. De cash-flow komt gelijk op gang, waarbij de kosten voor leegstand behoorlijk kunnen worden gedrukt. De bovenverdiepingen worden in de jaren daarna herontwikkeld (eventueel ook gefaseerd), afhankelijk van de vraag.




Ratio opbrengsten in %

Ratio bouwkosten in %

Ratio vierkante meter in %

aankoop pand, bouwkosten en jaarlijkse kosten exploitatie geinvesteerd vermogen opbrengsten cash‐flow

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 211 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

aankoop pand, bouwkosten en jaarlijkse kosten exploitatie geinvesteerd vermogen opbrengsten cash‐flowaankoop pand, bouwkosten en jaarlijkse kosten exploitatie geinvesteerd vermogen opbrengsten cash‐flow

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 211 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

Koop pand jaar 0 en start exploitatie maatschappelijke functies tegen minimale verbouwkosten, 2 jaar verbouwen, na jaar 3 volledig verhuurt met commerciele functies

Model 2; opbrengsten versus investeringen gefaseerde invulling vanaf jaar 0,snellere invulling van de leegstand, hoger rendement in begin jaren

Model 1; opbrengsten versus investeringen permanente invulling na aantal jaren herontwikkeling


1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 211 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21



1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 211 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21



1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 211 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21



1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 211 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21



1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 211 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21



1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 211 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21



1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 211 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21



1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 211 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21



1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 211 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21



1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 211 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21





Invulling m2 functies in percentage Invulling m2 maatschapelijk/sociaal tov. Commercieel

muziek / theater / dans

8%

14%

3% 10% musea / expositie

onderwijs

bijeenkomst/sociaal36%

Publieke maatschappelijke functies

7%

18%

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels

49% Publieke commerciele functies

Commerciele functies

7%

7%18%

detailhandel/retail

wonen appartementen

zorgwonen / long&short stay15%

7%4%4%

18%atelierruimten

flexplekken

Bouwkosten per functie Bouwkosten maatschapelijk/sociaal tov. Commercieel

flexplekken

5%


/ iti5%8%

9%

2% 11%


musea / expositie

onderwijs

bijeenkomst/sociaal

26% Publieke maatschappelijke functies

8%

9%

4%25%

onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels


Publieke commerciele functies4%

6%

4%

25%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen

zorgwonen / long&short stay

12%62%

Publieke commerciele functies


4%

3%23%

wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken

Opbrengsten per functies Opbrengsten maatschapelijk/sociaal tov. commercieel

23% atelierruimten

flexplekken

3%

4%2%

2%2%8%


musea / expositie

d ij

12%4%2%

2%

8%

4%

%

2%8% musea / expositie

onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

i k l

12%

15%



4%

4%33%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen

15%

73%



30%

33%detailhandel/retail

wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken

73%Commerciele functies

30%atelierruimten

flexplekken



8%

14%


onderwijs



7%

18%

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



7%

7%18%

detailhandel/retail

wonen appartementen


7%4%4%

18%atelierruimten

flexplekken


flexplekken

5%


/ iti5%8%

9%

2% 11%


musea / expositie

onderwijs

bijeenkomst/sociaal


8%

9%

4%25%

onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



6%

4%

25%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen


12%62%



4%

3%23%

wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


23% atelierruimten

flexplekken

3%

4%2%

2%2%8%


musea / expositie

d ij

12%4%2%

2%

8%

4%

%


onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

i k l

12%

15%



4%

4%33%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen

15%

73%



30%


wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


30%atelierruimten

flexplekken



8%

14%


onderwijs



7%

18%

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



7%

7%18%

detailhandel/retail

wonen appartementen


7%4%4%

18%atelierruimten

flexplekken


flexplekken

5%


/ iti5%8%

9%

2% 11%


musea / expositie

onderwijs

bijeenkomst/sociaal


8%

9%

4%25%

onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



6%

4%

25%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen


12%62%



4%

3%23%

wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


23% atelierruimten

flexplekken

3%

4%2%

2%2%8%


musea / expositie

d ij

12%4%2%

2%

8%

4%

%


onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

i k l

12%

15%



4%

4%33%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen

15%

73%



30%


wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


30%atelierruimten

flexplekken



8%

14%


onderwijs



7%

18%

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



7%

7%18%

detailhandel/retail

wonen appartementen


7%4%4%

18%atelierruimten

flexplekken


flexplekken

5%


/ iti5%8%

9%

2% 11%


musea / expositie

onderwijs

bijeenkomst/sociaal


8%

9%

4%25%

onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



6%

4%

25%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen


12%62%



4%

3%23%

wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


23% atelierruimten

flexplekken

3%

4%2%

2%2%8%


musea / expositie

d ij

12%4%2%

2%

8%

4%

%


onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

i k l

12%

15%



4%

4%33%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen

15%

73%



30%


wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


30%atelierruimten

flexplekken



8%

14%


onderwijs



7%

18%

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



7%

7%18%

detailhandel/retail

wonen appartementen


7%4%4%

18%atelierruimten

flexplekken


flexplekken

5%


/ iti5%8%

9%

2% 11%


musea / expositie

onderwijs

bijeenkomst/sociaal


8%

9%

4%25%

onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



6%

4%

25%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen


12%62%



4%

3%23%

wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


23% atelierruimten

flexplekken

3%

4%2%

2%2%8%


musea / expositie

d ij

12%4%2%

2%

8%

4%

%


onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

i k l

12%

15%



4%

4%33%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen

15%

73%



30%


wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


30%atelierruimten

flexplekken



8%

14%


onderwijs



7%

18%

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



7%

7%18%

detailhandel/retail

wonen appartementen


7%4%4%

18%atelierruimten

flexplekken


flexplekken

5%


/ iti5%8%

9%

2% 11%


musea / expositie

onderwijs

bijeenkomst/sociaal


8%

9%

4%25%

onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



6%

4%

25%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen


12%62%



4%

3%23%

wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


23% atelierruimten

flexplekken

3%

4%2%

2%2%8%


musea / expositie

d ij

12%4%2%

2%

8%

4%

%


onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

i k l

12%

15%



4%

4%33%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen

15%

73%



30%


wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


30%atelierruimten

flexplekken



8%

14%


onderwijs



7%

18%

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



7%

7%18%

detailhandel/retail

wonen appartementen


7%4%4%

18%atelierruimten

flexplekken


flexplekken

5%


/ iti5%8%

9%

2% 11%


musea / expositie

onderwijs

bijeenkomst/sociaal


8%

9%

4%25%

onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



6%

4%

25%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen


12%62%



4%

3%23%

wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


23% atelierruimten

flexplekken

3%

4%2%

2%2%8%


musea / expositie

d ij

12%4%2%

2%

8%

4%

%


onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

i k l

12%

15%



4%

4%33%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen

15%

73%



30%


wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


30%atelierruimten

flexplekken



8%

14%


onderwijs



7%

18%

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



7%

7%18%

detailhandel/retail

wonen appartementen


7%4%4%

18%atelierruimten

flexplekken


flexplekken

5%


/ iti5%8%

9%

2% 11%


musea / expositie

onderwijs

bijeenkomst/sociaal


8%

9%

4%25%

onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



6%

4%

25%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen


12%62%



4%

3%23%

wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


23% atelierruimten

flexplekken

3%

4%2%

2%2%8%


musea / expositie

d ij

12%4%2%

2%

8%

4%

%


onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

i k l

12%

15%



4%

4%33%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen

15%

73%



30%


wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


30%atelierruimten

flexplekken



8%

14%


onderwijs



7%

18%

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



7%

7%18%

detailhandel/retail

wonen appartementen


7%4%4%

18%atelierruimten

flexplekken


flexplekken

5%


/ iti5%8%

9%

2% 11%


musea / expositie

onderwijs

bijeenkomst/sociaal


8%

9%

4%25%

onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



6%

4%

25%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen


12%62%



4%

3%23%

wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


23% atelierruimten

flexplekken

3%

4%2%

2%2%8%


musea / expositie

d ij

12%4%2%

2%

8%

4%

%


onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

i k l

12%

15%



4%

4%33%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen

15%

73%



30%


wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


30%atelierruimten

flexplekken



8%

14%


onderwijs



7%

18%

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



7%

7%18%

detailhandel/retail

wonen appartementen


7%4%4%

18%atelierruimten

flexplekken


flexplekken

5%


/ iti5%8%

9%

2% 11%


musea / expositie

onderwijs

bijeenkomst/sociaal


8%

9%

4%25%

onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



6%

4%

25%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen


12%62%



4%

3%23%

wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


23% atelierruimten

flexplekken

3%

4%2%

2%2%8%


musea / expositie

d ij

12%4%2%

2%

8%

4%

%


onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

i k l

12%

15%



4%

4%33%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen

15%

73%



30%


wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


30%atelierruimten

flexplekken



8%

14%


onderwijs



7%

18%

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



7%

7%18%

detailhandel/retail

wonen appartementen


7%4%4%

18%atelierruimten

flexplekken


flexplekken

5%


/ iti5%8%

9%

2% 11%


musea / expositie

onderwijs

bijeenkomst/sociaal


8%

9%

4%25%

onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



6%

4%

25%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen


12%62%



4%

3%23%

wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


23% atelierruimten

flexplekken

3%

4%2%

2%2%8%


musea / expositie

d ij

12%4%2%

2%

8%

4%

%


onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

i k l

12%

15%



4%

4%33%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen

15%

73%



30%


wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


30%atelierruimten

flexplekken



8%

14%


onderwijs



7%

18%

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



7%

7%18%

detailhandel/retail

wonen appartementen


7%4%4%

18%atelierruimten

flexplekken


flexplekken

5%


/ iti5%8%

9%

2% 11%


musea / expositie

onderwijs

bijeenkomst/sociaal


8%

9%

4%25%

onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



6%

4%

25%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen


12%62%



4%

3%23%

wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


23% atelierruimten

flexplekken

3%

4%2%

2%2%8%


musea / expositie

d ij

12%4%2%

2%

8%

4%

%


onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

i k l

12%

15%



4%

4%33%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen

15%

73%



30%


wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


30%atelierruimten

flexplekken



8%

14%


onderwijs



7%

18%

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



7%

7%18%

detailhandel/retail

wonen appartementen


7%4%4%

18%atelierruimten

flexplekken


flexplekken

5%


/ iti5%8%

9%

2% 11%


musea / expositie

onderwijs

bijeenkomst/sociaal


8%

9%

4%25%

onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



6%

4%

25%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen


12%62%



4%

3%23%

wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


23% atelierruimten

flexplekken

3%

4%2%

2%2%8%


musea / expositie

d ij

12%4%2%

2%

8%

4%

%


onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

i k l

12%

15%



4%

4%33%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen

15%

73%



30%


wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


30%atelierruimten

flexplekken



8%

14%


onderwijs



7%

18%

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



7%

7%18%

detailhandel/retail

wonen appartementen


7%4%4%

18%atelierruimten

flexplekken


flexplekken

5%


/ iti5%8%

9%

2% 11%


musea / expositie

onderwijs

bijeenkomst/sociaal


8%

9%

4%25%

onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



6%

4%

25%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen


12%62%



4%

3%23%

wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


23% atelierruimten

flexplekken

3%

4%2%

2%2%8%


musea / expositie

d ij

12%4%2%

2%

8%

4%

%


onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

i k l

12%

15%



4%

4%33%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen

15%

73%



30%


wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


30%atelierruimten

flexplekken



8%

14%


onderwijs



7%

18%

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



7%

7%18%

detailhandel/retail

wonen appartementen


7%4%4%

18%atelierruimten

flexplekken


flexplekken

5%


/ iti5%8%

9%

2% 11%


musea / expositie

onderwijs

bijeenkomst/sociaal


8%

9%

4%25%

onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



6%

4%

25%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen


12%62%



4%

3%23%

wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


23% atelierruimten

flexplekken

3%

4%2%

2%2%8%


musea / expositie

d ij

12%4%2%

2%

8%

4%

%


onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

i k l

12%

15%



4%

4%33%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen

15%

73%



30%


wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


30%atelierruimten

flexplekken



8%

14%


onderwijs



7%

18%

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



7%

7%18%

detailhandel/retail

wonen appartementen


7%4%4%

18%atelierruimten

flexplekken


flexplekken

5%


/ iti5%8%

9%

2% 11%


musea / expositie

onderwijs

bijeenkomst/sociaal


8%

9%

4%25%

onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



6%

4%

25%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen


12%62%



4%

3%23%

wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


23% atelierruimten

flexplekken

3%

4%2%

2%2%8%


musea / expositie

d ij

12%4%2%

2%

8%

4%

%


onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

i k l

12%

15%



4%

4%33%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen

15%

73%



30%


wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


30%atelierruimten

flexplekken



8%

14%


onderwijs



7%

18%

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



7%

7%18%

detailhandel/retail

wonen appartementen


7%4%4%

18%atelierruimten

flexplekken


flexplekken

5%


/ iti5%8%

9%

2% 11%


musea / expositie

onderwijs

bijeenkomst/sociaal


8%

9%

4%25%

onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



6%

4%

25%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen


12%62%



4%

3%23%

wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


23% atelierruimten

flexplekken

3%

4%2%

2%2%8%


musea / expositie

d ij

12%4%2%

2%

8%

4%

%


onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

i k l

12%

15%



4%

4%33%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen

15%

73%



30%


wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


30%atelierruimten

flexplekken



8%

14%


onderwijs



7%

18%

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



7%

7%18%

detailhandel/retail

wonen appartementen


7%4%4%

18%atelierruimten

flexplekken


flexplekken

5%


/ iti5%8%

9%

2% 11%


musea / expositie

onderwijs

bijeenkomst/sociaal


8%

9%

4%25%

onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

zorgwinkels



6%

4%

25%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen


12%62%



4%

3%23%

wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


23% atelierruimten

flexplekken

3%

4%2%

2%2%8%


musea / expositie

d ij

12%4%2%

2%

8%

4%

%


onderwijs

bijeenkomst/sociaal

horeca

i k l

12%

15%



4%

4%33%

horeca

zorgwinkels

detailhandel/retail

wonen appartementen

15%

73%



30%


wonen appartementen


atelierruimten

flexplekken


30%atelierruimten

flexplekken

Oppervlakte

Bouwkosten

Opbrengsten

colofon

architectuur & stadsontwerpenonderzoek //onderzoek //

© Smoes Ontwerpen // architectuur & stadsontwerpen, 2013

Initiatief & structuurontwerpDeze publicatie voor het structuurontwerp naar de herbestemming van het voormalige Armamentarium te Delft is onderdeel van ons doorlopende onderzoek naar transformatie van leegstaand vastgoed.

Ontwerp, teksten en layoutTeam Smoes Ontwerpen

EindredactieSander Smoes, architect

Druk1e druk, juni 2013, Rotterdam

Meer informatiewww.smoesontwerpen.nlwww.devakmantool.nl en www.devakmancentraal.nl

[email protected]+31(0)10 - 75 264 75 of +31(0)6 - 222 877 69

VoorbehoudAlle in deze publicatie gepubliceerde foto’s, tekeningen, teksten, schema’s, etcetera, zijn intellectueel eigendom van Smoes Ontwerpen, tenzij de bronvermelding anders vermeld. Niets uit deze uitgave mag worden verspreidt of gereproduceerd zonder schriftelijk toestemming van Smoes Ontwerpen. Er kunnen geen rechten worden ontleend aan de inhoud van deze publicatie. Alle genoemde getallen zijn gebaseerd op referentiecijfers en kunnen afwijken van de werkelijkheid en/of actualiteit.

Foto omslagbron: www.rondvaartdelft.nl

Professor Poelslaan 3C

3028 EP Rotterdam

+31 (0)10 – 75 264 75 +31 (0)6 – 222 877 69

[email protected] www.smoesontwerpen.nlwww.devakmantool.nlwww.devakmancentraal.nl

A

TM

EI

arch

itect

uur &

stad

sont

wer

pen

onde

rzoe

k//

onde

rzoe

k//

onde

rzoe

k//

2013 Voorstel herontwikeling leegstaande Legermuseum > van voormalig Armamentarium naar compacte...

Documents

Transcript of 2013 Voorstel herontwikeling leegstaande Legermuseum > van voormalig Armamentarium naar compacte...