2013-5/ december · Speciale aandacht vragen we voor de derde uitreiking van de VVNK-scriptieprijs...

2013-5/ december

• Zaterdag18januari2013:BuitengewoneAlgemeneLedenvergadering,uitreikingVVNK-scriptieprijs2014enbezoekHotelSpaander,Volendam.

• Dinsdag11februari2014:rondleidingtentoonstel-ling'Zoektochtnaarschoonheid',DrentsMuseum,Assen.

• Zaterdag8maart2014:ochtendexcursieDeBurchtAmsterdam.

BELANGRIJKE DATA

• Vanhetbestuur:terugblikexcursiesinfoto's;Buiten-gewoneAlgemeneLedenvergadering;bezoekBrussel16-18mei2014;2013-2014(pag3).

• Evenementen:uitreikingVVNK-Scriptieprijs2014enbezoekHotelSpaander,Volendam(pag4).

• Idem:rondleidingtentoonstelling'ZoektochtnaarSchoonheid'inhetDrentsMuseum,Assen(pag6).

• Idem:ochtendexcursieDeBurcht,Amsterdam(pag6).• NationaleArtDeco&Designbeurs:oproepvrijwil-

ligers(pag8).• HubertDieudonnéFrédéricRegout(pag10).• Boekbespreking:DirkOudes,eenkinderlijkenatuur

metfantasieentalentbegaafd(pag16).• Tentoonstellingsagenda(pag18).

IN DIT NUMMER

VERENIGING VRIENDEN NIEUWE KUNST 1900

nieuws- en informatieblad

VAN HET BESTUUR

VVNK Nieuwsbrief 2013 nr 5 pagina 2 VVNK Nieuwsbrief 2013 nr 5 pagina 3

Terugblik excursies in foto's

Dinsdag17september,Assen,DrentsMu-seum,tentoonstellingLangslyrischelijnen.

Donderdag24oktober,Utrecht,bezoekaangebouwDeInktpotvanProrail.

Zaterdag 30 november, Rotterdam.bezoekvanNelle fabriek, enmuseumBoij-mansvanBeuningen,OskarKokoschka,ten-toonstellingMensenenBeesten.(Foto's Eef de Hilster)

Buitengewone Algemene Ledenvergadering

Deze BALV zal gehouden worden opzaterdag18januariinhotelSpaanderteVo-lendam voorafgaand aan de feestelijke uit-reiking vandeVVNKscriptieprijs.Zie ver-deropinditnummer.

Bezoek Brussel 16-18 mei 2014

Hetbestuur isbezigmethetorganise-ren van ons twee jaarlijkse uitstapje. Onsreisdoel isdezekeerBrusselenzalplaats-vinden van vrijdagmorgen 16 tot en metzondagmiddag18mei2014.

Zoals bekend zijn in Brussel heel veelgebouwenuitdeartnouveauenartdeco

periode.Het is de bedoeling omook eenaantalpandenvanbinnentebekijken.

Nualstaatvastdatweeenbezoekbren-gen aan hetmuseum vanBuuren, een vanoorsprong particuliere woning, eigendomvandefamilievanBuuren,enhaarprachtigetuin.

Bankier-mecenas David van Buurenkochtin1928devillaaan.Aandebuitenkantishethuis architecturaal gebouwd in typi-scheAmsterdamse stijl. De binnenhuisde-coratievormteenuniek"ArtDeco"-geheel,aangebrachtdoorBelgische,FranseenNe-derlandsebinnenhuisdecorateurs.Hetecht-paarvanBuurenheeftdevillaomgebouwdtoteen'levendmuseum'.Zeldzaammeubi-lair, tapijten, glasramen, beeldhouwwerkenenschilderijenvaninternationalemeestersbevindenzichnogsteedsophunoorspron-kelijkeplaats,indeintimiteitvaneenhuisvolherinneringen.InovereenstemmingmetdelaatstewilsbeschikkingvanAlicevanBuurenwerdin1975ditprivé-huiseenmuseum.

Noteeralvastdezedatainuwagenda.

2013-2014

HetVVNKbestuurwenstalle ledenal-vastplezierigefeestdageneneenvoorspoe-dig2014!

Langs lyrische lijnen

De Inktpot

Van Nellefabriek en Kokoschka

David en Alice van Buuren

VVNK Nieuwsbrief 2013 nr 5 pagina 5VVNK Nieuwsbrief 2013 nr 5 pagina 4

ProgrammaVolendam/uitreikingVVNK-scriptieprijs201311:00uur InschrijvingenontvangstmetkoffieoftheeinHotelSpaander.11:30uur WelkomdoorElsvanVeggel,voorzitter.11:35uur BuitenwoneAlgemeneLedenvergaderingmetalsenigeagendapunthet

voorstelvanhetbestuurvandeVVNKomdeheerEddyEngelsmantebenoemenalsbestuurslidvandeVVNKindefunctievanvice-voorzitter.

11:45uur Toelichtingjuryrapportenprijsuitreikingdoordejuryvoorzitter.12:00uur Presentatiedoordewinnaarvandescriptieprijs.

Gelegenheidtothetstellenvanvragen.12:45uur Lunch.13:30uur ToelichtingenPowerPointpresentatieoverdekunstcollectieenHotel

SpaanderdoorJannigKwakman,waarnaudeinhethotelhangendeschilderijenkuntbezichtigenenvragenkuntstellen.

EVENEMENTEN

Zaterdag 18 januari 2014 Uitreiking VVNK-scriptieprijs 2013 en bezoek aan Hotel Spaander te Volendam en Buitengewone Algemene Ledenvergadering

Speciale aandacht vragen we voor dederde uitreiking van deVVNK-scriptieprijs(€ 750 ) op18 januari inHotel SpaanderinVolendammet een presentatie door dewinnaar. Het betreft masterscripties vanstudentenindebeeldendekunst.Doelvandeprijs ishetbevorderenvanstudieoverkunstrond1900enbekendheidgevenaanderesultaten.

Het bestuur is zeer verheugd dat erscriptieszijnontvangenvannaarverluiduit-stekendekwaliteit.

De jury bestond dit keer uit Jan JaapHeij, oud-conservator Drents Museum,MienkeSimonThomas, conservatorMuse-umBoijmansvanBeuningenenLieskeTibbe,oud-docentRijksuniversiteitNijmegen.

Wij zijn de jury zeer erkentelijk voorhunwerk.

Deinzendtermijnvoordevolgendeprijsis1oktober2015.

HotelSpaanderwerd in1881geopenddoor Leendert Spaander (1855-1955). Deeigenaarhadzichtotdoelgesteld:zijnhoteleen internationale ontmoetingsplaats telatenwordenvoorkunstenaarsuitdehelewereld.Omdittebereiken, liethijateliersbouwen achter zijn hotel en stuurde hijprentbriefkaarten naar diverse Europesekunstacademies.

En inderdaad, kunstenaars uit de helewereld kwamen naar Volendam om dekarakteristieke kenmerken van dit kleinevissersdorp vast te leggen.De schilderijenmet doorgroefde gezichten van vissers,kleurige klederdrachten en kleine houtenhuisjesvondengretigaftrek.

Alsdankvoordegastvrijheidofalsver-goedingvoorkosteninwoninglietenveleneen schilderij achter.Dit zorgde voor eenuniekeverzamelingkunstwerken(ca.1400)dienauwzijnverbondenmethetontstaan

endegeschiedenisvanhethotelenhetle-ven eind 19de en begin 20ste eeuw. DriedochtersvanLeendertSpaandertrouwdenmet een van de gasten/kunstschilder.MevrouwJannigKwakman,conservator,zaleen toelichting gevenopde kunstcollectieenhetfenomeenHotelSpaander.

Omdeunieke taferelenopdeschilde-rijenmeteigenogentezien,reisdenookdegrotenderaardeafnaarHotelSpaander.Indeberoemdegastenboekenvindtukonin-gen,keizers,sporthelden,filmsterren,staats-hoofden en kunstenaars. Door de indruk-wekkende kunstcollectie, de gastvrijheidenhuiselijkheidwanendegastenvanHotelSpaanderzichterugindetijd.

InHotelSpaanderisvoor€5deKunst-historische Kunstpuzzelroute verkrijgbaarwaarmeeuwandelendincircaeenuurken-niskuntmakenmetVolendamenhaarrijkehistorie gezien door deogen van de kun-stenaarsdiehieromstreeks1900verbleven.

VVNK leden die willen blijven over-nachten in dit bijzondere hotel, krijgeneen gratis ontbijt. Graag rechtstreeks

besprekenmethethotel:[email protected].

Aanmelding en kostenDekostenbedragen€17voorledenen

€20voorintroducés.Aanmeldenkantot8januariliefstviade

VVNK-website of, als het niet anders kan,metdebijgevoegdeaanmeldstrook.

Vriendelijk verzoek aan degenen diezich hebben opgegeven en toch moetenafzeggen dit per e-mail te melden [email protected].

Adres en bereikbaarheidVanafCentraalStationAmsterdam,ver-

trektaandeachterzijde/IJ-zijdebus110enbus 118. Beiden gaan 2x per uur. De busbrengtuincirca30minutennaarVolendam.VanafhalteZeestraatishet8minutenlopennaarHotelSpaander(Haven15-19).

Achter Hotel Spaander is voldoendegratisparkeerruimte.

Telefonische bereikbaarheid alleen op18januari(dedagzelf):ReslvonBönninghausen0612874553TheadeHilster0623483329

Tebenoemenbestuurslid

Eddy Engelsman isrondleiderenvrijwilligerinhetNationaalGlasmuseuminLeerdamenwaseenaan-taljarensecretarisenvoor-zittervandeVerenigingvanVriendenvanModernGlas.Hij verzamelt van alles uitde'VVNK-periode',maarvooralglasenpen-ningen. In zijn werk op het Ministerie vanVolksgezondheid leidde hij vele projecten.Tijdens het Nederlandse VoorzitterschapvandeEUzathijvoorBuitenlandseZakeninBrusseldeEURaadswerkgroepVolksgezond-heidvoor.

VVNK Nieuwsbrief 2013 nr 5 pagina 6

EVENEMENTEN (VERVoLG)

Assen, dinsdag 11 februari 2014 rondleiding tentoonstelling 'Zoektocht naar schoonheid'

Deconservator vandecollectieKunstrond1900,WillemijnLindenhoviusstaatdiedag klaar om ’s ochtends en/of ’smiddags

eenrondleidingvooronsteverzorgenlangsdetentoonstelling'Zoektochtnaarschoon-heid'.Zievoormeer informatieoverdezetentoonstellingdetentoonstellingsagenda.

Aanmelding en kostenAanmelden/eventueel afmelden is ver-

plicht en kan tot 1 februari bij voorkeurper e-mail via dewebsitewww.vvnk.nl of,als dit niet mogelijk is, via bijgaande aan-meldstrook.Dekostenbedragen€5voorVVNK ledenen€6 voor introducés.Hetaantal deelnemers voor zoweldeochtendalsdemiddagrondleidingismaximaal20.Alsugeenberichtontvangtbentugeplaatst.

Voor inlichtingenBenStork,[email protected],telefonisch

bereikbaarop11februarivia0623552634.

Programma's-ochtends/'s-middags11:30-12:00/14:00-14:30

ontvangstinCaféKrulvanhetDrentsMuseummetkoffie/theeplusietslekkers

12:00-13:00/14:30-15:30

rondleidingdoorWillemijnLindenhovius

Zaterdag 8 maart ochtendexcursie naar DE BURCHT te Amsterdam

In1894werddeAlgemeneNederland-scheDiamantbewerkersBondopgerichtenin 1900 verrees een eigen Bondsgebouwaan de Plantage Franschelaan 9 (nuHenriPolaklaan).

In opdracht van de vakbondsvoormanHenri Polakmaakte architect H.P. Berlagehetontwerp.Hijstreefdenaareenvoudenhelderheid;vormenendecoratiesmochtendeconstructienietverhullen.Detorenende kantelen zijn geïnspireerd op architec-tuurvanItaliaansestadhuizenindeRenais-sance.Hij ontwierp een sobere gevelmeteenmonumentale ingangspartij onder eenmassieveboogeneen torenmeteendia-mant.Dediamant-vanglas-maaktduide-lijkvoorwiehetgebouwisontworpen.Deledennoemenhethunpaleis.

Binnenin is eenmonumentaal trappen-

huismeteenreliëfvanLambertusZijl.Deprachtigelampindehalvanmessingenglas-in-loodisvanJanEisenloeffel.Demurenzijnvan geel geglazuurde baksteen en dragenbij aan de symbolische verlichting van deleden.Debondsraadzaalisrijkgedecoreerdmet monumentalemuurschilderingenvanRichardRolandHolst, die er jarenaan werkte. Dezeschilderingentonendevooruitgang vande arbeidersklasse.In de voormaligebestuurskamer opde eerste ver-dieping bevindenzich nog eens driewandschilderingenvan Roland Holst,aangebracht bij de

invoering van de 8-urigewerkdag in 1912.Deramensymboliserenhetetmaal:"SterkeUrenvandeArbeid";"ZachteUrenvandeOntspanning"en"DiepeUrenvandeSlaap".Opdeverdiepingzijneenvergaderzaalendebibliotheekwaardevakbondsledenhunkennis konden uitbreiden en zich konden'verheffen'.

Jammergenoegwashet25jarigjubileumvan deBond in 1919ook het einde van deglorietijd.Veel diamantbewerkers raakten alsgevolgvandegrotebeurscrisishunbaankwijt.

HetpandisdoordeVerenigingHendrickdeKeyseronlangsgrondigopgeknapteninoudeluisterhersteld.

Aanmelding en kosten Dekostenbedragen€7,50voorleden

en€8,50voorintroducés.Aanmeldenkantot25februariliefstvia

deVVNK-website of met de bijgevoegdeaanmeldstrook.

Het maximum deelnemers aan deexcursie is 60 personen.Vriendelijk dochdringendverzoekaandegenendiezichheb-ben opgegeven en toch moeten afzeggenz.s.m.eenberichtvanverhinderingtemai-lenaanevenementen@vvnk.nl.Personenopdewachtlijstkunnendaninhunplaatsgaan.

Adres en bereikbaarheidDeBurcht,HenriPolaklaan9isbereik-

baarvanafhetCentraalStationAmsterdammetMetro51,53,54uitstappenWaterloop-lein(2dehalte),uitgangHortusnemen;van-daarishetnog650meterlopen(ca8min).Ookisdereismogelijkmettram9,uitstap-penhaltePlantageKerklaan.

Telefonische bereikbaarheid alleen op8maart(dedagzelf):ElsvanVeggel0618317871TheadeHilster0623483329

Musea op loopafstandDe Hermitage, het Joods Historisch

Museum, de Portugese Synagoge bevindenzichalleoploopafstandvanDeBurcht(ziehetkaartje).

ProgrammaDeBurcht11:00uur Inschrijvingenontvangst

metkoffieoftheeindeBurcht

11:30uur ToelichtingophetgebouwendewandschilderingenvanRichardRolandHolstwordtgegevendoorDr.LieskeTibbe,bestuurslidVVNK,gepromoveerdopdewandschilderingenvanRichardRonaldHolst

12:15uur Bezichtigingvanhetgebouwwaarbijvrijwilligerseventuelevragenkunnenbeantwoorden.

VVNK Nieuwsbrief 2013 nr 5 pagina 7


NATIoNALE ART DEco & DESIGN BEURS 2014: opRoEp VRIJWILLIGERS

Vandonderdag30januarit/mzondag2februari2012vindtindeGroteKerkteDenHaagweerdeNationaleArtDeco&Design-beursplaats,debeursvoortoegepastekunstendesignuitdeperiode1880-1980.

Toonaangevende galeries van Neder-landse Art Nouveau, Nieuwe Kunst, ArtDeco,Amsterdamse School en Design uitdeperiode1880-1980aangevuldmetdeel-nemersuitBelgiëpresenterenzichmethetmooisteuithuncollectiesophetgebiedvaninde20steeeuwtoegepastekunst.

Utreftnetalsanderejareneenzeerrui-mekeusaanophetgebiedvanglas,aarde-werk,meubelen, klokken, lampen, sieraden,zilver,boeken,tapijten,affiches,wandversie-ringendesignuitdejaren50,60,70en80.

DeVVNKgeeftweeractedeprésencemet een stand bemenst door leden. Datblijkt erg effectief i.v.m. de werving vannieuwe leden en naamsbekendheid.Mochtu belangstelling hebben één of meer dag-delenindestandaanwezigtezijndanheelgraag! Laat u dit dan liefst vóór de kerst-dagenwetenmaaruiterlijk4 januarid.m.v.hetstrookjeindezenieuwsbrief.Ukuntdedata onder voorbehoud opgeven. U kuntookaandehandvanhetstrookjeeene-mailsturennaar [email protected] ver-melding "beurs". U ontvangt bericht metnadereinstructies.Ustaatmetz'ntweeën.

Uheeftgratistoegangenkuntbuitenuw'dienstperiode'natuurlijkzelfrondkijken.

Van30januarit/m2februariisdeVVNKopdebeursbereikbaarvia0653811260of0623483329.

Openingstijden:

Donderdag30januari 15:00-22:00Vrijdag31januari 11:00-19:00Zaterdag1februari 11:00-19:00Zondag2februari 11:00-18:00

Entree € 12,50. Kinderen tot 12 jaargratis(onderbegeleiding).KaartenzijnaandekassaindeGroteKerktekoop.

Adres

GroteKerkDenHaagTorenstraat2513AMDenHaag

Partage Plus – Digitalisering van art nouveau

Het Drents Museum neemt deel aanPartage Plus: een digitaliserings- en on-derzoeksproject van de Europese Com-missie. Drieëntwintig Europese cultureleinstellingenuitmaar liefst17 landenparti-cipereninditproject.Tussenmaart2012enapril2014wordendoorPartagePlusmeerdan76.000 art nouveauobjecten gedigita-liseerd en online beschikbaar gesteld. HetDrents Museum is de enige Nederlandsepartner.DecollectieKunst1885-1935vanhetDrentsMuseumleentzichhierperfectvoor, aangezien deze collectie zeer goedevoorbeelden van de typischeNederlandsestijlvanartnouveaubevat.

De collectie van het Drents Museumbevat onder andere meubelen, serviezen,vazen,schilderijen,tekeningen,affiches,boe-ken en sculpturen in de art nouveau stijl.

Voor Partage Plus wor-den 2000 objecten gedi-gitaliseerd.Van circa 130objecten wordt met be-hulpvaneengeavanceer-de techniek een driedi-mensionalescangemaakt.Ditzaldeelsplaatsvindenvoorhetoogvandebe-zoekersinhetmuseum.

De gedigitaliseerdeobjecten zijn straks nietalleentezienopdeweb-sitesvandepartnersvanPartage Plus, maar wor-den ook verzameld opdeportaalsiteEuropeana.Dit iseenEuropesedigi-tale mediatheek waarinculturele instellingen,bibliothekenenarchievenhun collecties aanbiedenaanhetpubliek.Degedi-gitaliseerde objecten vanhetDrentsMuseumkuntu straks via die websitebekijken,maarookinhetmuseumviaMuseumplus.

De topstukken vande art nouveau uit decollectie van het DrentsMuseum vindt u op debegane grond van de af-delingKunst1885-1935.

Meerinformatieoverhetdigitaliserings-projectPartagePluskuntuvindenopwww.partage-plus.eu.

Dedigitalemediatheekwaarindeobjec-tenwordenopgenomenvindtuviawww.europeana.eu.

HET DRENTS MUSEUM GAAT EURopEES


In Maastricht heeft gedurende een korte periode van 1903 tot 1910 de firma Urania bestaan, die zich toelegde op de vervaardiging en de verkoop van luxe metalen, voornamelijk tinnen gebruiksvoorwerpen in art nouveau stijl. De oprichter van deze fabriek was Frederik Regout. In deze bijdrage is geprobeerd meer licht op deze telg uit een beroemde familie te werpen.

Hubert Dieudonné Frédéric (Frederik,Frits)Regout(Maastricht26-12-1858-DenHaag9-2-1937)washetzesdekinduithethuwelijkvanHubertusEduardRegout,zoonvande grondleggerPetrus,metThéodosieKersten en daarmee een kleinzoon vanPetrusRegout,deoprichtervandeKristal-,Glas- en Aardewerkfabrieken van PetrusRegout&Co.Dezefirmawerdlaterin1899omgevormd in de N.V. Sphinx. Frederikwerd inhet gezinFrits genoemd,maar alsvolwasseneliethijzich laterFrederiknoe-men.

Frederik moet een ambitieus man zijngeweest,dieoverdenodigeondernemers-capaciteiten beschikte. Uit het perso-neelsregister van de Firma Petrus Regout,waarinhijop15september1878opnegen-tienjarige leeftijd als 'ingenieur Frits' werdingeschreven,mogeblijkendathijeentech-nische opleiding had gevolgd. Als hoofd-beambte van de afdeling faiencerie viel hijonderdedirecteurvandeaardewerkafde-ling,zijnoomLouisRegout.Gedurendedeperiodevantwaalfjaardiehijopdieafdelingwerkte,heefthijzichdekennisenwerking

van een aardewerkfabriek eigen kunnenmaken.Hijisin1884gehuwdmetCharlotteClara Polis (Maastricht 20-8-1857 - DenHaag2-12-1938).ClarawasdedochtervanClément Polis, Advocaat Generaal bij deHoge Raad te Den Haag. Het echtpaar iskinderloosgebleven.

Hetschrokhem,alstechnischbeambte,niet afop zijn tweeëndertigsteeen geheelnieuweondernemingvandegrondtetillen.Op2 februari 1891diendehij zijnontslagin en richtte zelf in het dorp Limmel eenbedrijf,F.Regout&Co,Maastrichtop.Hoe-weldezefabriektoennognietinMaastrichtlag,heeftFrederikRegoutvanmeetafaandenaamMaastricht in zijn fabrieksmerken

gevoerd,waarbijhijdankbaargebruikmaak-tevandenaamenfaamvandeandere fa-brieken. Zijn bedrijf zou tot het momentvan overname door de firma P. Regout inseptember1896produceren.

DathijjuistdezelfdeproductenkoosalsdievandegrotefirmaRegout,bewerkstel-ligdezondertwijfeldenodigecommotieindefamilie.ErwareneerderbedrijvendoorledenvandefamilieRegoutopgericht,maardie richtten zich op de vervaardiging vanandereproducten.ZorichtteLouisRegout,zoon van de oprichter Petrus Regout, in1883 opMeerssens grondgebied een por-seleinfabriek(Mosa)op,eeninitiatiefdatin1888werdgevolgddoordebouwvaneentegelfabriek doorAlfred Regout, de latereRema.

VanmeetafaanheeftdefirmaPetrusRe-goutdeondernemingvanFrederikRegoutbestreden door afnemers af te schrikkenproducten van hem te kopen en door viaeenstromanzelfsfinancieeldeeltenemenin zijn bedrijf omop de hoogte te blijvenvanhetbeleidendittekunnenbeïnvloeden.

In een brief van 14 mei 1891 van defirmaPetrusRegout,getiteld'ContraprojectinzakeFrederikRegout&Co',werdgespro-kenover 'de 'opoffering' van 110.000 gulden in een poging uitbreiding van de in aanbouw zijnde fabriek van Frederik Regout te verhinde-ren en de concurrentie uit te schakelen.'

Verder liet op 26 december 1891 defirmaPetrusRegouteenberichtuitgaanaanbinnenlandseafnemersoverdeinaanbouwzijndeconcurrerendefabriekvanF.Regout.Daarin werd vermeld dat de premies opverkoopzoudenkomentevervallenindienzijproductenvandezeconcurrentafnamen.

Op20juli1891zondFrederikzijneer-stefabrieksmerkinbijdeArrondissements-rechtbankinMaastricht,eenliggendeleeuw

met daaronder detekstF.Regout&CoMaastricht.DefirmaPetrusRegoutspan-de hierop prompteen proces aan omte komen tot eenverbodvandit han-delsmerk,omdatheteentegrotegelijke-nis zouhebbenmetdat vandefirma, eenliggendesfinx.Datbeeldmerkwasal sinds1883 door het bedrijf geregistreerd. Derechtbank deed in november uitspraak enwees het verzoek af; menwas demeningtoegedaan dat er voldoende onderscheidtussenbeidemerkenbestond.

Afbeelding3laatziendatdefabrieknogeentweedehandelsmerkhanteerde,datvaneenstaandeolifant.Erwerdveelaardewerknaar Indonesië geëxporteerd, dat zal hetbeeldmerkmetdeolifantverklaren.

DeoprichtingvandeaardewerkfabriektegendezinvanzijnfamilieindoorFrederikRegoutin1891kanalsgedurfdwordenbe-schouwd.Hetluktehemalsondernemerinkorte tijd ommet zijn bedrijf een positieop de markt van aardewerkproducten teveroveren. Het bedrijf imiteerde artikelenvan bestaande fabrieken,waar hijmet zijnprijzenonderbleef.Overhetalgemeenwasdekwaliteitnetzogoedofnetzoslechtals

HUBERT DIEUDoNNé FRéDéRIc REGoUT

Afb. 1. Frederik Regout op jeugdige leeftijd.

Afb. 2. Beeldmerk fabriek P. Regout.

Afb. 3. Beeldmerken fabriek F. Regout.


van andere fabrieken. Het geproduceerdeaardewerkkannietalsbijzonderopmerke-lijkofvernieuwendwordenbeschouwd.Ditmogeblijkenuitbijgaandeafbeeldingen.

Uiteindelijk werd de aardewerkfabriekF.Regout&Coin1896overgenomendoordefirmaPetrusRegout&Coenwerdhembijovereenkomsthetverbodopgelegd tothetondernemenvanelkeactiviteitofdeel-name aan de productie van of handel inaardewerk,glas,porseleinen tegels inNe-

derlandenhetbuitenlandineenstraalvan75kmrondMaastricht.HijvertrokeenjaarlaternaarBremenenDüsseldorf,ominjuni1901terugtekeren.In1902namhijalsaan-deelhouderfinancieeldeelaaneennieuwevennootschap,deN.V.Kunsttin(Kunstzinn)teMaastricht,diezichrichtteopdevervaar-digingvanenhandelinluxetinnenvoorwer-pen,samenmetdevanoorsprongOosten-rijkse fabrikant/werkmeester Carl WatzalwonendeteValkenburg. Innovember1903werddezeN.V.KunsttinomgezetindeN.V.Urania, deeersteNederlandse fabriek vankunstvoorwerpen in metaal.Als medeven-noten werden genoemd de Valkenburgseartsdr. EmileHermanende al genoemdeKarlWatzal.

Omstreeks1900waserindeonsom-ringende landen zeer veel belangstellingvoor fraai vormgegeven artikelen passendin deArt Nouveau-stijl. Met name gego-ten tinnen artikelen waren populair. Ditlaatste is niet vreemd, als men bedenktdat hetmateriaal tin zich bij uitstek leentvoorgietenonderlagetemperaturenindemeestgrilligevormenenvoldoendestijfheidheeftomfraaiaftewerken.Hetisdanookgeenwonderdaterrond1900veelfabrie-kenontstondendiezichmetde lucratieveproductievankunsttinnenartikelengingenbezighouden.Dedadendrangvandetoenbestaande ontwerpers en fabrikanten wasbijzonder hoog. InDuitsland zijn er zekereendertigtaltenoemenwaarbijnamenalsWMF,Orivit,OsirisenKayserdebekendstezijn.

Bijdevervaardigingvandevoorwerpenis gebruik gemaakt van tin met een hoogantimoon gehalte (circa 6%). Zoals eerderopgemerkt moest het materiaal goed tegieten zijn om de grillige vorm te vullen.Bovendien mochten er geen luchtbellen(zogenaamde gietgallen) ontstaan. Dit be-

tekentdat tinbijuitstekgeschiktwas.Eentweede eis waaraan het materiaal moestvoldoen was dat het hard en stevig was.Omdieredenisantimoonaanhettintoe-gevoegd.Eenbijkomendvoordeelvananti-moonisdathetbijstollenuitzet,waardoorfijngedetailleerdtingoedgegotenkanwor-den.Hethogepercentageantimoongafnietalleendegewenstehardheid,maarmaaktehetookmogelijkdevoorwerpennaareenzilverkleur tepolijsten. InDuitslandwordtditmateriaaldanook'Silber-Zinn'genoemden in Engeland is uitdrukking "Poorman'ssilver"inzwanggekomenvoorkunsttin.

Naar alle waarschijnlijkheid heeft debekendeDuitseontwerperFriedrichAdlerookontwerpenaanUraniageleverd.

Voorzovernategaanis,zijnUraniavoor-werpen voornamelijk geëxporteerd naarDuitsland,EngelandenFrankrijk.DeafzetinNederlandisnietgrootgeweestenbeperktgebleventotdezuidelijkeprovincies.

Het bedrijf beschikte volgens een reis-verslaguit1906overtoonkamersinBerlijnenAken.

Bijgaande afbeeldingen tonen de om-slagbandvaneenverkoopcataloguseneenaantalvoorwerpen.Geziendesigneringvan

Afb. 5. Wandbord, ø 327 mm en h = 73 mm.

Afb. 6 Spoelkom, decor Timor.ø 170 mm en h = 89 mm.

Afb. 7. Omslag catalogus.

Afb. 8. Urania koffiestel.

Afb. 9. Urania kan.

omalstechnischadviseurvooreenjaar inde muurtegelfabriek tegen een salaris van1200guldenwerkzaamtemogenzijn.BijdeporseleinfabriekMosaslaagdehijhierwelin.Hijwasinmiddelsophogeleeftijdgekomenenzochtextrainkomsten,zoschreefhij.HijoverleedinDenHaagin1937op78-jarigeleeftijd. Zijn echtgenote overleed een jaarlatereveneens inDenHaag.Beidezijn ter

aardebesteldopdebegraafplaatsOudEikenDuinen,waareenzeereenvoudigegraf-steenterherinneringisgeplaatst.

Hetgeheeloverziend lijktdeconclusiegerechtvaardigd dat artistieke overwegin-gengeendoorslaggevenderolvanbetekenishebbengespeeld inhet levenvanFrederikRegout.ZijnbeslissingomUraniaopterich-tenvoorhetproducerenvanopzich fraaiinartnouveaustijlgemaaktegebruiksvoor-werpenlijktmeertezijnvoortgekomenuitondernemingszinendeonmogelijkheidomweerindeaardewerkindustriewerkzaamtezijndanuit liefdevoordevormgeving.Eenaantal toevallige factoren en zijn onderne-merslustmoetenhemertoegebrachtheb-benominNederlandeenfabriekalsUraniaopterichten.


Deze bijdrage in 'Rond 1900' isbijeengebracht door Ben Stork door(ruim)teciterenuit:• Wim Mes, De aardewerkfabriek

van Frederik Regout, 1891-1896,shcl.x-cago.com/shcl/resources/files/JB05Mes.pdf.

• B.J. Visbeek, Beeldmerken vanFrederik Regout, Antiek, juni/juli1979,p.9-33.

• JanC.G.Kwint,EersteNederlandsefabriekvankunstvoorwerpeninme-taalUrania,2002,ISBN9074265472

• De fabrieksmerken zijn overge-nomen uit: M. Singelenberg-vander Meer, Nedererlandse kera-miek- en glasmerken 1880 - 1940,ISBN90-74213-23-5.

• Dagmar Weinberg, HochmoderneSpezialitätenausSilberzinn,EsslingerZeitung,7juni2004.

deindeloopvandetijdtevoorschijngeko-men voorwerpen, waarvan de nummeringbij1000begintentotruim1400doorloopt,moet Urania in haar korte bestaan ruim400verschillendemodellenhebbengepro-duceerd.

De fabriek heeft tot 1910 bestaan. IndatjaarverscheenineenadvertentieindeLimburgerCourierwaarinwegens liquida-tieluxeengebruiksartikelenintinmet50%kortingwordenaangeboden.

Een hardnekkig misverstand is de ver-onderstelling dat voorwerpen gemerkt"Juventa Prima Metall" ook van de firmaUraniaafkomstigzoudenzijn.IndeEsslinger

Zeitungvan7juni2004wordtuitdedoe-ken gedaandatdefirmaWAWHP (Würt-tembergischeAlfenidwerkeHansPeter)degebruiktetinlegeringvoorhunvoorwerpenzoheeftaangeduid.

In het adresboek van Maastricht van1905 wordt Frederik als industrieel noggenoemd. Hij liet zich op 23 november1906bijdegemeenteMaastrichtuitschrij-ven en vertrok naar Brussel als technischadviseur,van1915tot1920wordtzijnnaamgenoemd als technisch adviseur van deaardewerk fabriek St. Lukas. Hij verhuisdenaar Utrecht enGouda. In 1920werd hijinGoudabenoemdalsdeeerstedirecteurvandeRijksschoolvoordeKlei-enAarde-werkindustrie.In1929ishembijKoninklijkBesluitontslagverleendinverbandmetzijnslechtegezondheid.

Hij richtte zich enkele malen tot dedirectie van Sphinx om versoepeling vandebepalingenindeovereenkomst,maarditverzoekwerdafgewezen,evenalszijnpogingin1933,gerichtaanzijnoomJulesRegout,

Afb. 14. Grafsteen Oud Eik en Duinen Ferederik Regout en Clara Polis

Afb. 13. Foto congres aardewerkfabrikanten 1922.

Afb. 10 en 11. Urania schaal en decoratief bord.

Afb. 12. Advertentie liquidatieverkoop.

Frederik Regout


Dirk Oudes, een kinderlijke natuur, met fantasie en talent begaafd.RobSmolders,StichtingDirkenJaapOudes (www.dirkenjaapoudes.nl),Leijparkweg535022ABTilburg,2006.Aantalpagina’s:192,circazestigafbeeldingeninkleurenveertiginzwart-wit.Met bibliografie, lijst van tentoonstel-lingen en register, € 39,95 (is oor-spronkelijkeprijs;thansca.€ 15-€ 25).ISBN90-9020335-4.

Kees van der Geer

Het VVNK-lid Jan Oud maakte onsattentophetboekdatin2006isuitgegevenover de kunstenaar Dirk Oudes (1895-1969)metdetitel:DirkOudes.Eenkinder-lijkenatuur,metfantasieentalentbegaafd.

Wie was Dirk Oudes?DirkOudeswaswerkzaam als repara-

teurvanhorlogesenklokkentoenhijom-streeks 1930 de behoefte kreeg te gaantekenen en schilderen. Bevriende kunste-naars zoals de broers Bernard en KoosStikvoort, Jan Plas en vooral de DuitseschilderErwinBowien(1899-1972),diezichin1932 inEgmondaandenHoefvestigde,brachtenhemdeeerstebeginselenvanhetvakbij.

DirkOudeswoondeenwerkte inAlk-maar.Hijreisdenauwelijks.Zijnverbeeldings-wereldhadeenstevigebasisinhetNoord-Hollandse platteland en het dorpsleven. Intoenemende mate liet hij zijn fantasie devrijeloopinvoorstellingenvanhetparadijs,berglandschappen en het stadsleven. DirkOudeswerdindedertigerjarenlidvandeschildersverenigingDoorwerken,alstegen-hangervanhettekengenootschapKunstZijOnsDoel (KZOD).Vanafhetmomentdathijdeschildervaardighedenvoldoendeeigenhadgemaakt,kreegzijnwerkookeeneigenstijl.Enigszinskinderlijk,beïnvloeddoorhetexpressionisme,meteensterkgevoelvoorkleur,typeringvanfigurenenlandschappen,vereenvoudigingenvertekening.

Hij werd beïnvloed doorVincent vanGogh, later ook door Henri 'le douanier'Rousseau, Picasso enCobraschilders zoalsConstantenPietOuborg.Zijnwerkwordtgesitueerdtussenexpressionismeennaïevekunst.Inzijnlevenwashijslechtsinkleinekringbekend,maarwerdwelgewaardeerddoorkunstenaarsalsdeFransenaïefAndreBauchantendekennervandenaïevekunstKaspar Niehaus. Dirk Oudes heeft nooitvoor het kunstenaarschap als middel vanbestaangekozen.Omdie redenexposeer-dehijweinigen is zijnbekendheidachter-geblevenbijdievanzijngeneratiegenoteninAlkmaarenBergen.

BoEKBESpREKING Hetboek,dat isgeschrevendoorRobSmolders,istotstandgekomenopinitiatiefvandestichtingdiedenalatenschap(schil-derijen,tekeningen,beeldenenarchief)vanDirk Oudes beheert. Rob Smolders gaatuitgebreid inopdemanierwaaropOudesincontactkwammetdekunstendebijzon-dere vriendschappen met de kunstenaarsAndré Bauchant, Erwin Bowien en SellyKoning, die veel voor hem hebben bete-kend.Oudesnamdeelaantwintigtentoon-stellingendieallemaal inhetboekwordenbesproken.Demonografiestaatuitgebreidstilbijdediversiteitvanzijnwerk.

NadeTweedeWereldoorloghadOudesveelcontactmetjongerekunstenaarszoalsConstantNieuwenhuys,JaapKuijperenPietStenneberg.HijexposeerdeinhetStedelijkMuseuminAmsterdam,inHaarlem,Utrecht,IJmuidenenmeerderemalen inBergen. Inzijnstijlmengdenzichinvloedenvankinder-tekeningenenhetkubisme.Typerendvoorzijn benadering is altijd de mengeling vanspotenernst,alledaagsheidengeluk.

Werk van Dirk Oudes bevindt zichonder meer in het Stedelijk MuseumAlkmaar, Museum Kranenburgh in Bergen(NH)eninMuseumDeWiegerinDeurne.


TENTooNSTELLINGAGENDA per december 2013

Amsterdam-JoodsHistorischMuseum020-5310311/www.jhm.nlSchönberg & Kandinsky. Tegen-draads in kunst en muziek; t/m 16 maart 2014.De tentoonstelling Schönberg &

Kandinsky'Tegendraadsinkunstenmuziek'zoomtinopderoerigeeerstetweedecen-nia van de twintigste eeuw. Een tijdwaar-in zich eenware revolutie in de kunst enmuziek voltrok.Terwijl kunstenaarWassilyKandinsky de grondslagen bereidde voordeabstractekunstkwamcomponistArnoldSchönbergmeteennieuw toonsysteem indemuziek. Een concert van Schönberg in1911inMüncheninspireerdeKandinskytotde vrijwel abstracte compositie ImpressieIIIwaarvan bekend is dat hij het diezelfdeavondnogschilderde.Endatzelfdeconcertwas aanleiding voorKandinskyomSchön-berguittenodigenomteexposerenopdeeerstetentoonstellingvanDerBlaueReiter.

Arnold Schönberg was een veelzijdigkunstenaar.Hijheeftzichzelfopnegenjarigeleeftijdviool lerenspelenen isdaarnauit-gegroeidtotéénvandemeestinvloedrijkecomponisten van de twintigste eeuw. Opdezelfdemanierbegonhijmet tekenenenontwerpenenmedeonderinvloedvanzijnvriendschap met de kunstenaar Richard

Gerstl ontstond eenomvangrijkoeuvredatmaarweinigenkennen.

Het Joods Histo-risch museum toontin deze expositie eengrootaantalkunstwer-ken en objecten van

Schönberg die nieteerder in Neder-land te zien waren.Zij geven eenbeeldvan Arnold Schön-berg, van zijn tijden zijn tijdgenoten,zoalsGustavMahler,Albert Einstein enGabrieleMünter.NatuurlijkontbreektwerkvanKandinskyniet!

Amsterdam-AmsterdamMuseum020-5231822/www.amsterdammuseum.nlMondriaan in Amsterdam, 1892-1912; t/m 5 januari 2014.InhetAmsterdamMuseum iseen ten-

toonstelling te zien over deAmsterdamsejarenvanPietMondriaan.Inzijnjongejarenwoondeenwerktedezepioniervandeab-stractekunstlangetijdinonzehoofdstad.

'Mondriaan in Amsterdam 1892-1912'laatzienhoedeschilderinenronddestadzijn eigen stijl ontdekt.Van de donkerge-kleurde realistische landschappen uit zijnbeginjarentotdebijnaabstracteweergavevaneenstralendeMolenbijZonlicht(1908).Deexpositie brengtruim 60, veelal zel-dengetoonde,Mon-driaans voor heteerst terug naar destad waar ze hon-derd jaar geledenzijngeschilderd.

Amsterdam-MuseumhetSchip020-4182885/www.hetschip.nlVan krot tot woningwetIndezetentoonstellingwordtaandacht

geschonkenaandewoonsituatievanarbei-dersinNederlandzowelvóóralsnadein-voeringvandewoningwetin1901.

NederlandisberoemdomzijnWoning-wet;hetwasheteerste landdatzo'nstapheeft gezet. Dit was hard nodig, want dearbeiders die massaal vanaf het plattelanddestedenintrokkenvondenhunonderko-meninkelders,sloppen,krotteneneenka-merwoningen,waarmenmethethelegezinmoestwonen.Stratenwerdendichtopel-kaargebouwdwaardoorerweinigdaglichten frisse lucht was. Ongezonde woonom-standighedenveroorzaaktenziektesenepi-demieën.

Metde invoeringvandeWoningwet in1901 begon een bijzondere Nederlandsevolkshuisvestingstraditie. Als antwoord opde erbarmelijke woonomstandigheden vande arbeiders ontstond een unieke samen-werking tussen overheid, corporaties enarchitectenmetalsdoelhetrealiserenvaneen zo hoog mogelijke, betaalbare woon-kwaliteit voor iedereen. Langzaam maar

zekerwerdendekrotwoningenonbewoon-baar verklaard en maakten plaats voorbeterewoningen.

De museumwoning van Museum HetSchip,eenarbeiderswoningdie is ingerichtalseenwoningindejarentwintig,probeertinzichttegeveninwatditbetekendevoordearbeidersdievanaf1920inwoningcom-plexHetSchipkwamenwonen.

Indespecialetentoonstellingzaldaaromaandachtwordengeschonkenaandewoon-situatie van de armere bevolking vanAm-sterdamvóórdeinvoeringvandewoning-wet:hoeleefdenarmemensentoen?

Omdit inzichtelijk temaken heeft hetmuseumvanhet stadsdeel eenvergunninggekregen om tijdelijk een kijkdoos (eenzeecontainer)naasthetmuseumtezetten,waarinopwerkelijkegrootte(16vierkantemeter)eenkrotwoningisnagebouwd.Doorde ogen van de bewoners van deze krot-woning (een gezin met zeven kinderen)wordtmeer inzichtgegeven indegeschie-denisenhetbelangvandesocialewoningbouwinNederland.

Amsterdam-StedelijkMuseumAmsterdam020-5732911/www.stedelijk.nlKazemir Malevich en de Russische avant-garde; t/m 2 feb 2014.HetStedelijkMuseumAmsterdampre-

senteertKazimirMalevichendeRussischeavant-garde,meteenselectieuitdeKhardz-

Schr

amm

el-Q

uint

et,

3e v

.l.Arn

old

Schö

nber

g

Kand

insk

y on

twer

p vo

or c

ompo

sitie

IV

Mon

dria

an in

Am

ster

dam

Een woning, door de Gemeente Amsterdam voor één gulden per week verhuurd. Jammer genoeg komt op de foto het bedompte en de uiterst vieze, walgingwekkende lucht, die heel de kamer vulde, niet tot haar recht.Is zoo'n interieur niet een stlle en tegelijk een schreeuwende aanklacht. Is zoo'n 'gedekte tafel' geen vonnis der hedendaagse sociologie?Moet er niet véél méér "gedaan worden?

Dezeecontainer.


hiev-enCostakiscollecties.Ditishetgroot-ste overzicht sinds jaren van een van debelangrijkstegrondleggersvandeabstractekunst:KazimirMalevich(1879–1935).HetStedelijkMuseumbeheertdegrootstever-zamelingwerkenvanMalevichbuitenRus-land,entoondedievoorhetlaatstopdezeschaal in 1989. De tentoonstelling is hetsluitstuk van het Nederland-Rusland jaar,en ismetruim500werkeneendiepgaandeerbetoon aan Malevich en de Russischeavant-garde.

Voor deze presentatiewordt voor heteerstdecollectievanhetStedelijkMuseumgetoondsamenmetdebijzonderecollectiesvanNikolaiKhardzhiev (viadeKhardzhievStichting in beheer bij het Stedelijk Mu-seum)enGeorgeCostakis(onderdeelvanhet State Museum of ContemporaryArtThessaloniki).ZijwarendeeersteRussischeverzamelaarsvandeRussischeavant-garde,ookintijdendatabstractekunstverbodenwasindeSovjet-Unie.Voordetentoonstel-lingwerkthetStedelijksamenmetvelein-ternationalebruikleengevers.

In tegenstelling tot eerdere MalevichtentoonstellingeninhetStedelijkgeeftdezepresentatiegeengeïsoleerdbeeldvanMale-vich,maarwordthijgeplaatsttemiddenvanzijntijdgenoten.Malevichwasimmersnaastkunstenaarookeeninvloedrijkleraarenvu-rigpleitbezorger vandenieuwekunst.Detentoonstelling is daarmee een eerbetoonaan de Russische avant-garde van begin

20steeeuw,metKazimirMalevichalspro-minentmiddelpunt. Malevich is vooral be-kendomzijnabstractekunst,maarhijwerdgeïnspireerddoordiversekunststromingenuitzijntijd,waaronderhetimpressionisme,symbolisme, fauvisme en het kubisme, ter-wijlzijneigenabstractebeeldtaaldeelsge-worteld is in de Russische volkskunst eniconen. De tentoonstelling laat zijn rijkeoeuvre zien aandehand vanolieverfschil-derijen,gouaches,tekeningenensculpturen.Alle ontwikkelingsfasen van de kunstenaarkrijgenruimaandacht:vanzijnimpressionis-tische periode tot zijn iconische suprema-tisme,metalsradicaleuitkomsthetZwarteVierkant,maarookdeminderbekendepe-riodemet figuratieve kunst die daarweeropvolgde.

Werkenoppapierdienenalseenbelang-rijke illustratie van Malevich' eigenzinnigeartistieke ontwikkeling. Recent onderzoek,waarin het Stedelijk Museum een belang-rijke rol heeft gespeeld, heeft het inzichtgebracht dat juist in Malevich' tekeningenzijn artistieke queeste zichtbaar is. Nooiteerderzijnzoveelwerkenoppapierbijeengebracht, de basis hiervoor wordt gelegddoordeKhardzhiev-collectie.

De tentoonstelling viert een aantalmijlpalen. Zo is het precies honderd jaargeledendatdeexperimenteleoperaOver-winningopdezon(1913)werduitgevoerd,waarvoorMalevichalledecorsenkostuumsontwierp.DezeoperawaseenkeerpuntinMalevich' werk: hij hanteerde hierin voorheteersteenvolkomenabstractestijl.

Het isbovendiennegentig jaar geledendatdeeerstegrotetentoonstellingvanRus-sische negentiende en twintigste eeuwsekunst,De eerste RussischeKunsttentoon-stelling, inclusief hetwerk vanMalevich, inhetStedelijkMuseumtezienwas.Metdezeinmiddels legendarische tentoonstelling uit

1923washetStedelijkheteerstemuseumbuitenRuslandwaarhetsuprematismevanMalevichtezienwas.

Anno 2013 is Kazimir Malevich en deRussischeavant-gardehetsluitstukvanhetNederland-Ruslandjaar.

Kunstenaars in de tentoonstellingMarcChagall,IliaChashnik,BorisEnder,

KseniaEnder,MariaEnder,YuriiEnder,Na-talia Goncharova,Wassily Kandinsky, IvanKyun, Mikhail Larionov, El Lissitzky, Kazi-mir Malevich, Mikhail Matyushin, MikhailMenkov,Vera Pestel, Lyubov Popova, IvanPuni,AlexanderRodchenko,OlgaRozanova,NikolaiSuetin,VladimirTatlinenNadezhdaUdaltsova.

Assen-DrentsMuseum0592-377773/www.drentsmuseum.nlZoektocht naar schoonheid; schet-sen en schetsboeken uit eigen col-lectie; t/m 9 maart 2014.De collectie kunst 1885-1935 omvat

een ongewoon omvangrijke collectie vanhonderdenschetsenenschetsboeken.Vooreengrootdeelzijnzeafkomstiguitdeate-liernalatenschappendiedankzijdeStichtingSchoneKunsten rond 1900 (SSK 1900) inhet Drents Museum worden bewaard envooreendeelnugetoond.

Wenemenumee indezoektochtvandekunstenaarnaarschoonheid.Eriswerktezienvano.a. JanSluijters,GerritWillem

Dijsselhof, Leo Ge-stel, PietMondriaanen Simon Moulijn.Schetsen gevenons een kijkje inde keuken van dekunstenaar. Het zijn‘gedachtenflitsen’:vaak is het alsof je

getuigebentvanhetontspruitenvaneenideeinhetbreinvande kunstenaar. Veelmeerdaneenschil-derij waaraan laagvoor laag gewerktis, tonen schetsen ons de hand en de vir-tuositeitvandekunstenaar.Inschetsenkanimmersniets verhuldworden.Dehier ge-presenteerdeschetsboekenenschetsen(uitschetsboekengescheurdofoplossebladen)tonen ideeënvoornieuwewerkeneneenscala aan motieven voor later gebruik. Erzijn reisschetsen, dieren, landschappen, fi-guurstudiesenportretten,maarookenkeleontwerpen voor toegepaste kunst te zien.Sommigeschetsenzijnzelfbewustengesig-neerd,anderezijnrazendsnellenotitiesomhetgezieneniettevergeten.ZieookbijEvenementen(pagnia6).

BergenNH-MuseumKranenburgh072-5898927/www.museumkranenburgh.nlWonder, t/m 16 maart 2014.KunstenaarsdorpBergenisspringlevend.

WONDER – de openingsmanifestatie vanKranenborgh – laatdat zien. Al meerdaneeneeuwweethet dorp grote na-men uit heden enverleden aan zichte binden: CharleyToorop, LeoGestel,Adriaan RolandHolst, Lucebert,Simeon ten Holt,maarookFolkertdeJong,RinekeDijkstraen Sjoerd Buisman.Tijdens WONDERvinden ze onderdak

Jan

Slui

jters

(188

1-19

57) P

ortre

t van

Gre

et. L

angd

urig

br

uikl

een

part

iculie

re c

olle

ctie

, Col

lect

ie D

rent

s M

useu

m.

Bern

ard W

illem

Wie

rink

(185

6-19

39),

voor

stud

ies

voor

illu

stra

ties

in h

et

boek

‘Jan

Kla

asse

n’, c

a. 19

03. C

olle

ctie

Dre

nts

Mus

eum

.


ineenspectaculairnieuwgebouwvanarchi-tectDirkJanPostelaandeuitvalswegnaarzee.

WONDER laat de rijkdom aan kunstzien van verschillende stromingen, discipli-nesengeneraties.Detentoonstellingbevatrecente en unieke vondsten en werk datzelden is te zien. Het komt uit de eigencollectie, van privéverzamelaars en anderemusea.Eenaantalkustenaarsmaaktespeci-aalvoorWONDERnieuwwerk.

DenHaag-LouisCouperusmuseum070-3640653/www.louiscouperusmuseum.nlCouperus culinair; t/m 11 mei 2014De wintertentoonstelling in het Louis

CouperusMuseumisgeïnspireerddoorhetdit voorjaar verschenen kook-

boek van de handvan José Buschman,Couperus CULI-NAIR. Dit boekmet de lievelings-gerechtenvanLouisCouperusisopgezetals een literair enculinair drieluik, inDen Haag, Indië enItalië. Deze onder-werpenwordenver-der uitgelicht: chiceten in Den Haag

rond1900,dekolonialerijsttafel in Indië (en Den Haag) en

mediterraantafeleninItaliëindietijd.Ten-slottewordtookaandachtbesteedaan 'lefiveo'clocktea',zoalsdierond1900indemodewas.Couperuswaseengrootliefheb-bervantheemet'brossekoekjes'.

Het culinaire aspect van hetwerk vanCouperus is voor zover bekend, nooiteerder aan bod gekomen. José Busch-manwerd tot haar publicatie geïnspireerd

doordevondstvaneenkookboekvandebekendeItaliaansekokPellegrinoArtusiuithetbezitvanElisabethCouperus-Baud(uit1907,eenelfdedruk),LaScienzaincucinael’Artedimangiarbene,oftewelDeWeten-schap indekeukenendeKunst van goedeten.Elisabethheefthaarfavorietereceptenin potlood achterin het boek genoteerd,met paginaverwijzigingen. Hierdoor wetenwemetzekerheidwelkede favoriete Itali-aansegerechtenwaren inhuizeCouperus.Het is natuurlijk wel de vraag of Coupe-rus’vrouwzelfkookte,ofdatzijhaarkeu-kenmeid hiertoe opdracht gaf. De auteurgebruiktebeschrijvingenvanmenu’sofvanmaaltijden graagom zijn personages extratetyperen.

Detentoonstellingwordtaangevuldmetkunstfoto’s van gerechten naar het boekvan JoséBuschman, vandehandvan foto-graafReinJanssen.VerderishetberoemdeCouperusservies te zien, alsmede antiqua-rischekookboeken,detheekopjesdiealtijdmeereisden met het echtpaar Couperusenvelefoto’s,affichesengravuresvanres-taurantsinDenHaag,IndiëenhetItaliëuitCouperus’tijd.

DenHaag-Scheveningen-MuseumBeel-denaanZee070-3585857/www.beeldenaanzee.nlCharles Despiau (1874-1946). Sculpteur mal-aimé; t/m 26 januari 2014.Indejarendertigwerddebeeldhouwer

CharlesDespiau als hét hedendaagse ant-woordgezienopdepastorale,verdroomdebeeldtaal vanzijn ietsouderecollegaAris-tideMaillol(1861–1944).Despiau'sbeeld-houwkunstvraagtomeindelozeobservatie,zijn realisme berust op louter abstractewaardenenzijnmodellenademendener-veuze complexiteit van de moderne tijd.

Het sculpturale on-derwerp is somstheoretisch, vaakgebaseerd op delevende personagesdiehijgeheelinzichopnam tijdens deontelbare poseer-sessies.

Charles Despiaumaakte zijn fortuinmet het portret-teren van tijdgeno-ten die voor hemposeerden. Auguste

Rodin,bijwiedejongeDespiaualsuitvoer-der had gewerkt, zag glashelder het talentvan de jonge praticien.Toen Despiau zijnwerk in1927 inNewYorkexposeerdebijde prestigieuze Brummer Gallery, werdde complete tentoonstelling verkocht envormde zich een internationale kring vanverzamelaars. Op het grootste overzichtvan de moderne Franse beeldhouwkunstooit buiten Frankrijk gehouden, de ten-toonstellingRondomRodininhetAmster-damseStedelijkMuseumin1939,behoordeDespiaumet Rodin enMaillol tot het lei-dende trio enwerd zijn werk aangekochtdoor de belangrijkste Nederlandse museavoormodernekunst.

Het fantastische oeuvre van Despiaublijftbestaanenkanzichkanmetenmetdatvandegrootstebeeldhouwersuitdewes-terse kunstgeschiedenis.MaisonDescartesinAmsterdamzalerookspecialeaandachtaanbesteden.

DenHaag-WebmuseumMesdagVanCalcarwww.mesdagvancalcar.nlOp de leestafel: Suze Robertson – op weg naar het expressionisme.

Van Mondriaan tot Mondriaan; Amsterdam Parijs New York

Enschede-RijksmuseumTwente053-4358675/www.rijksmuseumtwente.nlPermeke en de Vlaamse expressio-nisten; t/m 16 maart 2014.RijksmuseumTwenthe presenteert van

t/m16maart2014detentoonstellingPer-meke en deVlaamse expressionisten: heteerste deel van een drieluik vanVlaamsekunstuithetKoninklijkMuseumvanSchoneKunstenAntwerpen. De selectie van ruimtachtigwerkenvanConstantPermeke,FritsvandenBerghe,GustavedeSmetenandereVlaamse expressionisten uit het KMSKAtoontdezoektochtvandekunstenaarsnaardekernvanhetbestaan.DitzijndeVlaamseexpressionisten: rauw&puur.Demooiste,intiemste en meest waarachtige expressi-onistische schilderkunst van Europa, nu tezieninRijksmuseumTwenthe.

Nooit eerder werden deVlaamse ex-pressionisten vanuit dit gezichtspunt ge-presenteerd. De schilderijen, tekeningenen houtsnijwerken kenmerken zich dooreen geheel eigen stemgeluid, wars van deheersendetrendsinEuropa.Hetzijnechtegevoelsdocumenten. De hoekige, bonkigevormenvandevissers,boerenenvrouwenzijn zondermooimakerij weergegeven. Decentrale figuren binnen het Vlaamse ex-pressionismezijnConstantPermeke(1886– 1952) , Frits vandenBerghe(1883–1939)enGustavedeSmet(1877–1943).Hoewel deVlaamseexp re s s i on i s t e ngeendooreenpro-grammaofgemeen-schappelijk manifestgebonden school Pe

rmeke,Driefiguren.

Prijs

Cou

peru

s Cu

linai

r € 2

9,95

/ IS

BN 9

7890

5937

3372

.


vormen, iserwelsprakevaneengemeen-schappelijke visie. Het Vlaams expressio-nismewordtgezienalseenafrekeningmethet impressionisme en maakt onderdeeluitvaneengrotereEuropeserevolutie:hetkubismeinFrankrijk,hetfuturismeinItaliëenhetexpressionismeinDuitsland.

Gouda-MuseumGoudA0182-331000/www.museumgouda.nlHENRI FANTIN-LATOUR - 'DRO-MEN OP DOEK'; t/m 30 maart 2014.Voor het eerst is in Nederland een

solotentoonstelling te zien van de Franseschilder Henri Fantin-Latour (1836–1904).Twintig musea uit binnen- en buitenlandwerkenmeeomeenselectievanzijnschil-derijen eenmalig bijeen te brengen. Naastdezemusea brengen ook particuliere ver-

zamelaarswerk vanFantin-Latourin.

Henri Fantin-Latour had een ge-heel eigen, fluweligeen warme maniervanschilderen.Waartijdgenotenwerktenindestijlvanhetre-alisme, symbolismeof impressionisme,is zijn werk niet ineen bepaald 'isme'te vangen.Hij schil-derde stillevens,

portrettenendromerigetaferelen.MuziekvancomponistenalsSchumann,

Berlioz enWagner inspireerden hem bijzijndromerigewerken.ToenHenri Fantin-Latourin1904overleed,hadhijeenstatusgelijkaandievandeoudemeesters.Hijhadeenbredekringvanbewonderaars,waaron-dercollega-schilders,museaenparticuliere

verzamelaars. Deze wijdverbreide belang-stelling verklaart de aanwezigheid van zijnwerkinveelcollectiesinzowelbinnen-alsbuitenland.

Door zijn veelzijdigheid levert een so-lotentoonstelling over Fantin-Latour eenrijkengeschakeerdbeeldop.Hetdoelisdebezoeker kennis te latenmakenmet dezebijzondere schilder en een beeld te gevenvanzijnlevenenzijnveelzijdigeoeuvre.Deruimzestigschilderijenindetentoonstellingzijn onderverdeeld in drie thema's: stille-vens,portrettenenmythologischewerken.Dewerkenzijnafkomstiguittwintigmuseauitbinnen-enbuitenlandenuitparticulierbezit. Gerenommeerde musea als Muséed'OrsayinParijsenMuseumKröller-Müllergevenwerkinbruikleenvoordezetentoon-stelling.

Groningen-GroningerMuseum050-3666555/www.groningermuseum.nlGas en Licht in Groningen; t/m 5 januari 2014.In 2013 viert de KoninklijkeVereniging

van Gasfabrikanten inNederland (KVGN)haar150jaarbestaanenhandeltGasTerra,tot2005onderdenaamGasunie,eenhalveeeuwinaardgas.AlleredenominhetGro-ninger Museumaandacht te gevenaanGas en licht inGroningen.

In 1854 werdin Groningen hetstedelijk gasbe-drijf opgericht.Gaswerd toen nog ingasfabriekengepro-duceerd uit steen-kool. Het geprodu-ceerdegaswerd ingigantischecilinder-

vormigetanksopgeslagen.In Groningen was een onbebouwd

stuklandachterhetBoterdiepennabijdestadswal beschikbaar voor de fabriek, diemetallerleiverbeteringenenuitbreidingen,werkzaambleeftot1962.

De eerste taak voor het gasbedrijfvormde de straatverlichting, maar al in1856werd ook het stadhuismet gas ver-licht.VoorhetGroningerstadhuisstaannogaltijdenkelevandieoudegaslantaarns,om-gebouwdvoorelektriciteit.Spoedigwerdenookinparticulierehuizengasleidingenaan-gelegd,waardoorookinhuisgasverlichtingmogelijkwas.

In1896wasinGroningeneenbeginge-maaktmetelektrischlichtenin1906kwamereenapartbedrijfvoorelektriciteit.Daar-mee nam de toepassing van elektriciteitvoor stadsverlichting een grote vlucht enwashet in1936 gedaanmet straatverlich-tingopgas.

De gasfabriek bleef belangrijk voorkokenenverwarmingtotdat in1961werdovergeschakeldophetaardgasdatin1959inSlochterenwerdgevonden.Allehuishou-delijkeapparatuurmoesttoenwordenom-gebouwdensindsdienwerdergekooktopenverwarmdmetaardgas.

De invloed van de uitgebreide en ver-beterdeverlichtingvande stad is terug te

vinden in allerlei kunstwerken, Bij nachthebben gaslantaarns een indrukwekkendeffectopdeomgeving enoverdaghebbenzeeenopvallendedecoratievefunctie.

Hetweergevenvanhetgaslichtvormdevoorkunstenaars eenbijzondereuitdagingen leverde diverse bijzondere schilderijenopwaarvandepresentatie treffendevoor-beeldengeeft.

Katwijk-KatwijksMuseum071-4013047/www.katwijksmuseum.nlWilly Sluiter aan zee; t/m 11 januari 2014.De najaarstentoonstelling van het Kat-

wijksMuseum toont voor het eerst sinds1976eengrootaantalwerkenvaneenvoordeKatwijksekunstenaarskoloniezobelang-rijkekunstenaar:WillySluiter (1873-1949).Hijwaséénvandebindendefactoreninhetvissersdorpendegrotestimulatorvangeza-menlijkekunstprojectenzoalsdeVisscherij-enSchilderijententoonstellingin1902endeKunstvereenigingKatwijkin1908.VandezetentoonstellingsplekvoorinKatwijkwoon-achtigekunstenaarswashijmedeoprichter.

De tentoonstelling is opgebouwd rondde thema's:portrettenvanbevriendekun-stenaars,oudevissersvrouwenen-mannen,schelpenvissers enhet visserslevenophetstrand. Meest favoriet was toch wel hetbomschuittrekkenmetpaarden.Daarnaastzienwegroepjesvrouwendiewachtenopdethuiskomstvandevissersvlootenerzijnenkelevisafslagtafe-relen.

De tentoonstel-ling poogtmet zo'n100 werken eengoedbeeldtegevenvan zijn Katwijksewerken, van schetstot grote olieverf-

Hen

ri Fa

ntin

-Lat

our,

Char

lotte

Dub

ourg

, fo

to M

usee

d O

rsay

, Par

ijs.

Bern

ardu

s Bu

enin

k (1

864-

1933

), Lo

pend

e D

iep

met

de

losk

ade

van

de H

unze

bote

n te

Gro

ning

en,.

Bern

ardu

s Bu

enin

k (1

864-

1933

), Tr

ams

bij h

et s

tadh

uis

te G

roni

ngen

.

mer'vandeconservatorweeruithetwaterherrijzen.DegehelecollectievanhetNati-onaalGlasmuseumisoverigenspermanenttezienviadewebsite

Purmerend-PurmerendsMuseum0299-472718/www.purmerendsmuseum.nlReferentiecollectie keramiek; t/m 26 januari 2014In de Felicitatieruimte is een overzicht

te zien van de 'Referentiecollectie Kera-miek' van het Purmerends Museum. Destukkenuitdezeverzamelingzijnafkomstiguit plateelbakkerijen en pottenbakkerijendie eerder, gelijktijdig of iets later dan dePurmerendseplateelbakkerijen(1895-1907)keramiekproduceerden.

Hieronder bevinden zich stukken uitonder meer de Porceleyne Fles uit Delft,

p l a t e e l b a k ke r i jRozenburg uit DenHaag, plateelbak-kerij Zuid-Hollanduit Gouda en deArnhemsche Fayen-cefabriek uit Arn-hem.

Sommigen vertonen verwantschapmethetPurmerendseaardewerk,zowel inmo-delendecor,anderelateneentotaalanderekijkopontwerpenkleurstellingzien.

Rotterdam-Chabotmuseum010-4363713/www.chabotmuseum.nlHeinrich Campendonk, Henk Ca-bot; Expressionistische verwant-schappen; t/m 2 maart 2014.Dit najaar presenteert het Chabot

Museumeenbeknopteoverzichtstentoon-stelling van de Duits-Nederlandse kunste-naarHeinrichCampendonk (Krefeld,1894-Amsterdam 1957), zij aan zijmet enkelewerkenvanHenkChabot(1894-1949).De

tentoonstelling komt tot stand in nauwesamenwerkingmetStadtmuseumPenzberg,Kunstmuseen Krefeld en enkele anderemusea en particuliere collecties. Hiermeepositioneert het Chabot Museum zich alseenmonumentvoorhetexpressionisme,naeerderetentoonstellingenvanonderande-reErnstLudwigKirchner,PaulaModersohnBeckerenEmilNolde.

DeexpressionistHeinrichCampendonkstudeerdebijJohanThornPrikkerinKrefeldenwashetjongstelidvanDerBlaueReiter,de beroemde kunstenaarsgroep in Zuid-Duitsland, rondWassily Kandinsky, FranzMarc,AugustMackeenPaulKlee.Naastvrijwerkmetalsterugkerendethema'sdehar-monietussenmensendierendeonbereik-baarheidvanhetmetdenatuurverbondenleven,werktehijaanopdrachtenindeopen-bareruimte.Zomaaktehijvelewandschil-deringen en glas-in-lood ramen. Vanwegededreigingvanhetnazi-regime–zijnwerkwordt net als dat vanChabot bestempeldalsEntarteteKunst–vertrokhijnaarBelgiëenvestigdezicheenjaarlaterinAmsterdam.Daarwerdhijbenoemdtothoogleraarmo-numentalekunstenaandeRijksakademieenhadhijeensterkeinvloedopdeontwikke-lingvaneengrotegroepvooroorlogsekun-stenaars.Ondanksdeinternationaleerken-ningvanzijnwerk,isCampendonkbijhetgrote publiek rela-tief onbekend. Delaatste jaren beleefthet rijkgeschakeer-deoeuvreeenwareherwaardering.

schilderijen.Werkendie ontstaan zijn in1898, het jaar datSluiter voor heteerst Katwijk be-zocht, en tussen1901 en 1910 toenhij samen met zijnvrouw Agathe enhundochterJopieinKatwijkwoonde.

Willy Sluitermaakte strand-scènes in tonaleto-

nendiepassenindetraditievandeHaagseSchool.Maarhijmaakteookkleurrijkere-alistisch - impressionistischewerken in detrant van de Franse meesters als Monet.Zijn Katwijkse portretten van oude doorhet leven getekende vissersvrouwen, doorSluiter uitgevoerd met pastelkrijt, ogenzwaar.

ErzijnvelewerkenteziendienaSluitersdoodnooitmeergetoondzijn.Dewerkenzijnafkomstiguitcollectiesvanmusea,over-heidsinstellingen, kunsthandelaren en par-ticuliere verzamelingenuit binnen- enbui-tenland.

Leerdam-NationaalGlasmuseum0345-612714/www.nationaalglasmuseum.nlEen Zee van Glas; t/m 19 oktober 2014.Dompeljeonderindewereldvanpro-

fessorErnstHaeckel(Duitsland,1834-1919).Zijn fascinatie voor vreemde, onverwachtsierlijke zee-organismen is zo aanstekelijkdatzelfsin2013kunstenaarsenvormgeversonderde indrukzijnenweergeïnspireerdrakendoorHaeckelsbijzonderevormen.

In het Nationaal Glasmuseum Leer-damiseenspectaculairetentoonstellingtezien rond hetwerk van de zoöloog Ernst

Haeckelende(glas)kunstdie indeafgelo-peneeuwdoorhemisgeïnspireerd.EenZeevanGlastoontbezoekersdemeestuiteen-lopendefacettenvanHaeckelswereld.Nietalleenwordenillustratiesenhetdaaropge-inspireerdeglaswerkvanonderandereA.D.Copier, H.P. Berlage enWillem Bogtmangeëxposeerd. Maar ook hedendaagse kun-stenaars en vormgevers als Jan Taminiau,Bernard Heesen, Eibert Draisma, PaulaArntzen, Marc Barreda, Irene Bussemaker,Christie van der Haak, Gabrielle van deLaakenLauraLainezijnbenaderdommeteen glasblazernieuwwerk temaken geïn-spireerdopdevormenvanHaeckel.Dezewerken worden gemaakt in de Glasblaze-rij vanhetNationaalGlasmuseum.Weten-schap, geschiedenis en hedendaagse kunstenvormgevingwordenzometelkaar ver-bonden.

Naast de verschillende tentoonstel-lingen zijnookdeorganismenzelf te zien,in een aquarium, onder demicroscoop ofop sterk water. De ‘buitenaardse’ wezensblijkenechttebestaan.

De tentoonstelling 'Een Zee van Glas'isopeenbijzonderemanier vormgegeven.Niet alleen de expositiezalen zijn onderhandengenomenmaarookhetmuseumde-pot.Eriseenonderwaterwereldgecreëerdwaarbijspecifiekestukkendoor‘luchtbellen’tebewonderen zijn.Andersdanu gewendbent zijn nu niet alle objecten even zicht-baar,vanaf28oktober2014zal'dewerkka-


secretariaat

DeZevenProvincië[email protected]

redactie rond 1900teksten

[email protected]

vormgeving

EefdeHilster

[email protected]

Alkmaar-MuseumAlkmaar072-5489789/www.stedelijkmuseumalkmaar.nlBergense school en Charley Toorop; t/m 31 december 2030!

Amersfoort-Mondriaanhuis033-4600170/www.mondriaanhuis.nlMondriaan in de Polder; t/m 12 januari 2014.

Amsterdam-VanGoghMuseum020-5705200/www.vangoghmuseum.nlVan Gogh aan het werk; t/m 12 januari 2014.

Amsterdam-HermitageAmsterdam0900-437648243/www.hermitage.nlGauguin, Bonnard, Denis; een Russische liefde voor Franse kunst; t/m 28 februari 2014.

Arnhem-MuseumvoorModerneKunstArnhem026-3775300/www.mmkarnhem.nlVaste collectie presentatie; t/m 31 december 2014.

Groningen-GroningerMuseum050-3666555/http://www.groningermuseum.nlDe collectie Veendorp; Levenswerk van een zorgvuldig verzamelaar; t/m 19 januari 2014.

DenHaag-HaagsHistorischMuseum070-3646940/www.haagshistorischmuseum.nlDen Haag rond 1900; In het licht van het Vredespaleis; t/m 5 januari 2014.

DenHaag-Gemeentemuseum070-3381111/www.gemeentemuseum.nlMondriaan en de Stijl; t/m 1 januari 2014.

Laren-SingerMuseum035-5393939/www.singerlaren.nlDwars door Frankrijk met Henri le Sidaner; t/m 19 januari 2014.

Leiden-StedelijkmuseumdeLakenhal071-5165360/www.lakenhal.nlUTOPIA 1900-1940. Visies op een nieuwe wereld; t/m 5 januari 2014.

Roermond-Cuypershuis0475-359102/www.cuypershuisroermond.nlCuypers en het Rijksmuseum; t/m 11 mei 2014.

Rotterdam-MuseumBoijmansVanBeuningen010-4419475/www.boijmans.nlOskar Kokoschka - Mensen en beesten; t/m 19 januari 2014.

Utrecht-CentraalMuseumUtrecht030-2362362/www.centraalmuseum.nlRietveld en van Baarencollectie; Kunst en vormgeving 1915-1930; t/m 11 mei 2014.Architectuur van Rietveld; Ontwerp en uitvoering; t/m 11 mei 2014.

Tentoonstellingenuitgebreidbeschrevenineerderverschenenuitgavenvan'Rond1900'

2013-5/ december · Speciale aandacht vragen we voor de derde uitreiking van de VVNK-scriptieprijs...

Documents

Transcript of 2013-5/ december · Speciale aandacht vragen we voor de derde uitreiking van de VVNK-scriptieprijs...