2016/2

Jaarverslag activiteiten 2015

2

KOERIER dossier 2016/2

TEN GELEIDE Beste lezer

Met dit jaarverslag 2015 van Pax Christi Vlaanderen bieden we je een overzicht van de belangrijkste activiteiten van het voorbije jaar. We nemen je mee doorheen alle domeinen van onze werking: een indrukwekkende bundeling van vele grote en kleine vredesacties, van politiek lobbywerk en maatschappelijke sensibilisering, van vredeswakes en vredesopbouw – via de actieve geweldloosheid of via het Theater van de Onderdrukten. Samen met jou, Pax Christi-lid of vrijwilliger, maar ook met jou, medewerker van een bevriende organisatie, vredesgemeente of politieke partij, werken wij immers aan een warme samenleving, waar plaats is voor iedereen.

De samenleving snakt – zeker na de verschrikkelijke aanslagen in Zaventem en Brussel – naar veiligheid, samenhorigheid en vertrouwen. Gelukkig zien wij daar elke dag de inspanningen van. Het is niet voor niets dat een beweging als Hart boven Hard zoveel voorkeurstemmen kreeg om de titel van Ambassadeur voor de Vrede 2015 te krijgen. Burgers verenigen zich in al hun diversiteit, met al hun uiteenlopende belangen en verlangens, om aan ons beleid te vragen om op een medemenselijke manier ons land, onze regio te besturen. Daarom is het ook zo opmerkelijk dat naast de burgerbeweging Hart boven Hard een echtpaar uit de politieke sfeer de titel van Ambassadeur voor de Vrede kreeg: Johan Swinnen en Mieke Standaert. Als diplomatenkoppel hebben zij steeds gestreefd naar respectvolle omgang met de mensen in de landen waar zij verbleven, naar geweldpreventie en vredesopbouw. Het maakt niet uit in welk segment van de samenleving jij je bevindt: iedereen kan werken aan vrede.

‘Ik kies voor vrede’: met die keuze werd je in september deelgenoot van de Vlaamse Vredesweek. Met het thema ‘Kies voor vrede. Ontwapen Oost-Congo’ zetten we met alle medewerkers en vrijwilligers de schouders onder de Vredesweekcampagne: misschien was jij één van de meer dan 12 000 bezoekers van de website www.vredesweek.be? Hou je engagement brandende, want in september 2016 zijn we er weer met een nieuw programma, deze keer met de focus op de geweldloze strijd in Congo.

Tenslotte zijn we fier op U Move 4 Peace die van jongerenwerking, opgericht in 2002, in 2015 uitgroeide tot de artistiek activistische werking van Pax Christi Vlaanderen. 2016 begon sterk met de lancering van het Vlaamse Expertisecentrum Theater van de Onderdrukten.

Wij voelen ons vandaag, na de blinde terreur in Zaventem en Brussel, allemaal ‘onderdrukten’, maar tegelijkertijd voelen wij de veerkracht en weerbaarheid die Augusto Boal via het Theater van de Onderdrukten in ieder van ons naar boven wilde halen. Laat je meenemen in ons verhaal, dat op de volgende bladzijden wordt verteld, en hopelijk geeft het nieuwe hoop en inspiratie!

Met vredevolle groeten,

Annemarie Gielen

INHOUDSOPGAVE

01 Coverbeeld: Ik kies voor vrede

02 Ten geleide

03 Veiligheid en ontwapening in 2015

04 Vredeseducatie in 2015

05 U Move 4 Peace in 2015: een jaar van actie en ommekeer

06 Vredesspiritualiteit, motiverende aanwezigheid

07 Alerte beweging: ‘uit en thuis’

08 Vredesweek nieuwe stijl: Kies voor vrede! Ontwapen Oost-Congo

10 Regio’s: Woelige verkiezingsperiode in Afrika - Oost-Europa-werking: Oekraïne en de Noord-Kaukasus – Midden-Oosten 2015

12 70 jaar Pax Christi International – als pelgrims onderweg naar vrede

15 Financiële, administratieve en technische werking Pax Christi Vlaanderen vzw 2015

16 Communicatie en fondsenwerving in 2015

Foto: Broederlijk Delen

Cover: Lancering Vredesweek aan Europasquare in Brussel, 21 september 2015

3

KOERIER dossier 2016/2

VEILIGHEID EN ONTWAPENING IN 2015

De voorbije jaren nam algemeen secretaris Annemarie Gielen naast haar beleidstaken ook de werking rond Veiligheid & Ontwapening op zich. In april 2015 kwam daar verandering in: Willem Staes – die in 2013 ook al meedraaide in de campagne ‘Time to go: kernwapens weg uit België’– werkte zich snel in de thema’s van Pax Christi Vlaanderen in.

Toekomst Belgisch leger

In november 2015 publiceerden we het Koerierdossier1 dat onze visie op internationale vredes- en veiligheidskwesties uiteenzet. Pax Christi Vlaanderen opteert voor een Belgisch leger dat optreedt als effectieve beschermingsmacht voor burgers in conflictgebieden, en dat zich specialiseert in vredeshandhavingsmissies onder VN-mandaat.

We verzetten ons in 2015 nogmaals uitdrukkelijk tegen de aankoop van nieuwe gevechtsvliegtuigen. Die hebben een onverantwoord hoge kostprijs, terwijl hun effectiviteit en inzet twijfelachtig is. Nieuwe gevechtsvliegtuigen kannibaliseren bovendien de middelen die nodig zijn om het Belgisch leger te transformeren tot een beschermingsmacht voor burgers in conflictgebieden en om een ambitieuze vredespolitiek te voeren. Pax Christi Vlaanderen is daarom één van de drijvende krachten achter het platform Geen Gevechtsvliegtuigen, dat op 24 april 2016 een nationale manifestatie organiseert in Brussel.

Wereldwijde strijd tegen kernwapens

2015 was opnieuw een succesvol jaar voor de International Campaign to Abolish Nuclear Weapons (ICAN), een wereldwijde coalitie van middenveldorganisaties waarin Pax Christi Vlaanderen een actieve rol speelt. 123 VN-lidstaten ondertekenden het afgelopen jaar de ‘Humanitaire Belofte’, die landen oproept een nieuw onderhandelingsproces op te starten dat moet leiden tot een internationaal verbodsverdrag op kernwapens.

Op 6 en 9 augustus 2015 was het 70 jaar geleden dat de Verenigde Staten kernwapens inzetten in Hiroshima en Nagasaki, met de gekende desastreuze gevolgen. Over de hele wereld vonden herdenkingen plaats2. Pax Christi Vlaanderen

1 Zie http://www.paxchristi.be/sites/default/files/6_visie-op-inter-nationale-vrede-veiligheid.pdf 2 Voor een overzicht, zie http://www.icanw.org/campaign-news/ican-events-for-70th-anniversary-2/

organiseerde samen met de stad Leuven een mooie en ingetogen herdenking3.

De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties nam, ondanks tegenwerking van de kernwapenstaten, in december 2015 ook verschillende belangrijke resoluties aan rond kernwapens. Eén van de resoluties creëerde een ‘Open-ended Working Group’ (OEWG), die het mandaat krijgt om het pad te effenen voor een wereld zonder kernwapens. België maakte echter opnieuw een slechte beurt: ons land onthield zich of stemde zelfs tegen deze resoluties4.

Naar aanleiding van het jaarlijkse rapport ‘Don’t bank on the Bomb’ van PAX Nederland5 (november 2015) contacteerde de Belgische Coalitie tegen Kernwapens, waarvan Pax Christi Vlaanderen actief lid is, ook de Belgische financiële instellingen die opgenomen werden in de ‘Hall of Shame’ van het rapport: Ackermans & van Haaren (AVH) en KBC. AVH besloot hierop zijn belang, ter waarde van 51 miljoen dollar, in een Amerikaans kernwapenbedrijf volledig af te stoten. KBC stond open voor een gesprek: wordt vervolgd in 2016 …

Internationale wapenhandel

Eind 2014 werd het Internationaal Wapenhandelsverdrag (Arms Trade Treaty, ATT) van kracht. Dit was een historische doorbraak in de regulering van de internationale wapenhandel. Het verdrag kwam geen dag te vroeg. Wapenstromen ontwrichten hele regio’s, beïnvloeden het leven van miljoenen burgers wereldwijd en ondermijnen ontwikkeling en vredesopbouw. Pax Christi Vlaanderen heeft daarom altijd een sterke nadruk gelegd op de noodzaak van een internationaal wapenhandelsverdrag. We zijn lid van de Control Arms Campaign, die de implementatie van het wapenhandelsverdrag zal blijven opvolgen via de ATT Monitor. Verder besteden we ook elk jaar aandacht aan de gigantische wereldwijde militaire uitgaven. Op 13 april 2015 was het weer Global Day of Action against Military Spending (GDAMS), met de jaarlijkse publicatie van de cijfers in het rapport van SIPRI (Stockholm International Peace Research Institute). Het rapport bevestigde de trend van de voorbije jaren. Opnieuw werd er wereldwijd een hallucinant bedrag van 1700 miljard dollar besteed aan militaire uitgaven!

Gewapende drones

Pax Christi Vlaanderen sloot zich in juli 2015 aan bij het nieuw opgerichte European Forum on Armed Drones (EFAD), dat ijvert voor een betere Europese regulering voor de ontwikkeling en het gebruik van gewapende drones.

3 http://www.paxchristi.be/2015/08/indrukwekkende-herdenking-hiroshimanagasaki-in-leuven-een-verslag/ 4 Voor een analyse van het Belgische stemgedrag, zie http://www.paxchristi.be/2015/11/belangrijke-stappen-naar-kernwapenvrije-wereld-belgie-geeft-opnieuw-verstek/5 Zie http://www.dontbankonthebomb.com/wp-content/up-loads/2015/11/2015_Report_web.pdf

4

KOERIER dossier 2016/2

VREDESEDUCATIE IN 2015

Pesten en manieren om daar mee om te gaan stonden in 2015 hoog op de agenda van Pax Christi Vlaanderen. Vanuit het Netwerk Kies Kleur tegen Pesten, waar Pax Christi Vlaanderen in de stuurgroep zit, organiseerden we mee de ondertussen goed ingeburgerde Vlaamse Week tegen Pesten. In de week voor de krokusvakantie staan de speelplaatsen in Vlaanderen vol met kinderen die ‘moven tegen pesten’ en is er een groot aanbod aan vormingen en workshops over de aanpak van pestgedrag. Jaarlijks reikt het Netwerk ook de Pesten-dat-kan-niet Prijs uit. In 2015 viel die eer te beurt aan de Hink Stap Sprong uit Opoeteren.

Eén van de manieren om conflicten op school aan te pakken is ‘peer mediation’ of leerlingenbemiddeling. Vlaams minister van Onderwijs, Hilde Crevits, brak in februari 2015 een lans voor peer mediation en Pax Christi Vlaanderen greep die kans om deze constructieve methode opnieuw in de kijker te plaatsen. Samen met onze vaste partner NOM (Netwerk Onderwijs Mediation) organiseerden wij gratis informatiesessies in Antwerpen en Brussel, aangevuld met verschillende vormingsdagen om dieper op de methode in te kunnen gaan. Een succes zo bleek!

Ook het ‘Hulpverlenend gesprek’ zetten wij in 2015 opnieuw op onze vormingsagenda: Jaklin Laporte, ook wel de pestjuf genoemd, organiseerde in samenwerking met Pax Christi Vlaanderen verschillende vormingen over het leren luisteren naar en praten met kinderen.

Op vlak van publicaties zagen twee bundels het levenslicht: ‘ZIENsWIJZEr’, samengesteld door vrijwilliger Luce Stappaerts, neemt je mee in een heel specifieke dimensie van conflictdynamiek, nl. het ‘zien’ en ‘kijken’. Het bleek een voltreffer, want in 2015 gingen er alvast 106 exemplaren de deur uit. Op 16 oktober 2015 lanceerden we ‘Beestenberg’: in deze speelse handleiding laat auteur Karel Vanspringel kinderen zich inleven in de wereld van dieren, die verdraaid veel weghebben

van mensen. De dieren maken van alles mee, ook conflicten: hoe lossen zij die op? Aan de hand van rollenspelen kruipen leerlingen in de huid van bijv. Vos en Duif, of Mol en Merel, of mevrouw Slak… Alle thema’s komen aan bod: een aanrader voor leerkrachten die graag werken met drama of toneel, maar ook zeer bruikbaar voor andere leerkrachten en begeleiders!

De methode van de Actieve Geweldloosheid werd gesmaakt door verschillende groepen, zoals de leden van de Unie van Religieuzen Vlaanderen (3 vormingsdagen in februari en maart 2015) en de leden van de congregatie van de Zusters van de Jacht, maar ook door stafmedewerkers van Beweging.net (teamvorming in december 2015). Annemarie Gielen introduceerde de methode ook aan de aanwezigen op de Wereldbijeenkomst van Pax Christi International in Bethlehem en bracht de Actieve Geweldloosheid zelfs helemaal naar Oekraïne, waar zij met twee groepen werkte rond conflicthantering. Jo Hanssens had een inbreng op de vormingsdagen van Sortir de la violence: hij sprak er over het evangelie en de geweldloze inzet voor vrede. Marc Van Eenoo begeleidde een team medewerkers van een zorgcentrum in Zeveneken.

Op 10 februari 2015 lanceerde de Opleiding Vredeseducatie een nieuwe cyclus, met een interessante openingszitting over het thema ‘Tussen goed en kwaad’. In het Atheneum van Antwerpen luisterden een kleine honderd mensen naar Dirk De Wachter, Kristien Hemmerechts, Marianne Coopman, Jacques Haentjens en Luc Braeckman. Gedurende de 10 lessessies die daarop volgden aan de stadscampus van de UA kwamen uiteenlopende thema’s aan bod, waaronder de kwestie van het Israëlisch-Palestijns conflict. Brigitte Herremans, Midden-Oostenmedewerker van Broederlijk Delen en Pax Christi Vlaanderen, vertelde er over de inspanningen om tot vrede te komen. Pax Christi Vlaanderen zit ook al sinds de oprichting van de opleiding in de stuurgroep ervan.

In functie van de Vlaamse Vredesweek vormde zich een nieuw vrijwilligersgroepje: zij stelden een educatief pakket samen met bestaand en nieuw materiaal voor zowel het basis- als het secundair onderwijs en andere geïnteresseerden.

Thema: Kies voor Vrede. Ontwapen Oost-Congo. Op de website www.vredesweek.be konden leerkrachten meer dan 20 materialen of insteken bekijken, downloaden of bestellen: voor elke leeftijd wat wils. Een succes, bleek uit de cijfers. Zo was er een quiz, die je via een QR-code kon spelen op je GSM. Maar er was ook een nieuwe sprookjesbewerking, een strip, een documentaire, een actualiteitsles, een leskoffer en een fotoset. En nog veel meer!

In 2015 werd de basis gelegd voor een nieuw concept: de VredesAcademie. De VredesAcademie van Pax Christi Vlaanderen wil alle soorten vorming bundelen onder één noemer. Meer hierover in het volgend jaarverslag. Of neem alvast een kijkje op onze vernieuwde website (klik op ‘vorming’) en schrijf je in voor de nieuwsbrief.

5

KOERIER dossier 2016/2

U MOVE 4 PEACE IN 2015: EEN JAAR VAN ACTIE EN OMMEKEER

U Move 4 Peace kijkt trots terug op 2015. Aan de ene kant speelden we met deugddoende projecten in op de actualiteit. Aan de andere kant transformeerde UM4P van jongerenwerking tot artistiek activistische werking.

Van jongeren- naar artistiek activistische werking In mei 2015 gingen vijftien jongeren van de kerngroep op beleidsweekend. We dachten na over wat UM4P voor ons betekent en waar we met de werking naartoe willen. Het resultaat van een weekend werken was een voorstel tot een nieuwe missie & visie van UM4P. In oktober 2015 keurde de Raad van Bestuur het voorstel goed. We stappen de nieuwe beleidsperiode dus in met een nieuwe opdracht.

Werken rond het klimaat Naar aanleiding van de klimaattop in Parijs eind november-begin december 2015 werkten we via participatief theater rond het thema klimaatrechtvaardigheid.

Samen met partners Labo vzw, Intal Gent en Geneeskunde voor de Derde Wereld creëerde UM4P de forumvoorstelling ‘When things heat up’. De optredens in het voorjaar waren nagenoeg uitverkocht. Door dit succes en met de naderende VN-top in Parijs, besloot UM4P het stuk in het najaar te hernemen. De scènes werden herwerkt in een workshopmodel waarmee we rondtoerden in Vlaanderen: van klimaatevents over festivals tot ledenavonden bij de vakbond. De workshop sloeg aan en opende op een artistieke manier het debat rond klimaat en onze verantwoordelijkheid op dat vlak.

Werken rond migratie De vluchtelingencrisis was in 2015 één van de meest besproken onderwerpen in politiek en media. UM4P heeft een betrekkelijk lange geschiedenis in het werken rond migratie en integratie met creatieve methoden. Ons eerste project met Theater van de Onderdrukten (TO) had plaats in 2009, met Koerdische, Tsjetsjeense en Russisch sprekende jongeren in België.

Op vraag van de Dienst Samenleven van de Stad Sint-Niklaas creëerden we forumscènes rond integratie. Samen met mensen met een vluchtverleden en welzijnswerkers deelden we verhalen en ervaringen rond het thema en goten die in theaterspel. Toen we de scènes, naar aanleiding van de Wereldvluchtelingendag, voorstelden op een congres in Sint-Niklaas was de herkenning dan ook groot.

Met partners KIYO en Tumult werkten we een heus artistiek activistisch project uit met niet-begeleide minderjarige asielzoekers in het centrum van Poelkapelle. In twee energieke weekends leerden we via theater de jongeren in het asielcentrum kennen. Via spelen en improvisaties gingen we in op conflicten die de jongeren hebben ervaren en die ze nog

steeds meedragen. Waar lopen deze jongeren tegenaan? Na deze boeiende uitwisseling van verhalen en ervaringen gingen we aan de slag met fotografie. In een derde weekend gaven we een introductie in portretfotografie. Na een oefensessie trokken de jongeren in hun eigen centrum op pad en vroegen zij hun medebewoners naar hun wensen voor 2016. Een aantal van hen liet zich ook op de gevoelige plaat vastleggen. Die foto’s en wensen vormden de basis voor de kerstkaartjes van Pax Christi Vlaanderen. Het project loopt nog door in 2016. Eén beeld zegt meer dan 1000 woorden In augustus trok UM4P naar Israël/Palestina voor het project ‘Images to reflect, activate and transform’. De jaarlijkse training met partners Sadaka Reut (Israël), Plek (Nederland) en Sintem (Tsjetsjenië) stond in het teken van fotografie en activisme: ‘How to use photography as a medium for social change?’.

Twee oprichters van het Activestills Collective onderwezen ons in de geschiedenis van sociale fotografie en maakten ons wegwijs in de basis (-terminologie). We oefenden op kadrering, perspectief en lichtinval. Activestills leerde ons portretten schieten, tentoonstellingen opbouwen en campagnes creëren.

De bedoeling van de training is om de opgedane kennis op te nemen in de Theater van de Onderdrukten-projecten van UM4P en in straatacties. Mabrouk!, de Palestijnse happening in Oostende, bood daarvoor een eerste schitterende gelegenheid. UM4P creëerde tijdens Mabrouk! een ervaringstheater met fotografie rond de Israëlische bezetting. (zie ook foto p. 7)

Vlaamse gevangenissen Op vraag van de Rode Antraciet, een organisatie die werkt met gedetineerden, en in samenwerking met het CAW (Centrum Algemeen Welzijnswerk) organiseerde U Move 4 Peace in het najaar theaterworkshops rond frustraties en conflicten in de gevangenissen van Mechelen en Brugge. Het werk werd door alle partijen, de gedetineerden, onze jokers en de gevangenis zo positief geëvalueerd dat het zeker en vast een vervolg krijgt in 2016.

Workshops Naast de bovengenoemde grote projecten gaf UM4P talrijke workshops waarin theater werd ingezet om een dialoog te voeren. Verschillende partners en organisaties nodigden ons uit: Jong Groen, De Ark, VIA vzw, Broederlijk Delen, Oxfam Jongeren, vzw Zijn, 11.11.11 om er maar enkele te noemen.

6

KOERIER dossier 2016/2

VREDESSPIRITUALITEIT, MOTIVERENDE AANWEZIGHEID

In de sprokkelmaand een jaarverslag redigeren is meer dan het sprokkelen van wat allemaal is gebeurd. Het gaat om de onderliggende humus. Aan de menselijke waardigheid kan je niet raken. Dat vraagt permanent aandacht voor wat in een samenleving onwaardig is. Verontwaardiging en bewondering liggen niet zo ver uiteen. Het ‘innerlijke kompas’, het humanitaire geweten niet laten eroderen, ook niet in een rechtstaat. Vrede blijft kwetsbaar.

Pax Christi Vlaanderen heeft een inbreng in de inspirerende reeks Vredeswakes Langemark (1914/18 – 2014/18). Voor deze herdenkingswakes verzamelen zich telkens een 800-tal mensen. Op 1 maart 2015 was het thema ‘Armoede, we nemen er geen vrede mee’. ‘Mijn zorg voor de aarde: kiem van vrede’ was het thema van de wake van 31 mei 2015. Vooral het getuigenis van de Iraanse arts Shahriar Khateri, die in de jaren 80 een Iraakse gasaanval overleefde, beklijfde. De link met de actuele oorlogsgruwel in Syrië kwam hier sterk naar voren. De puinen van Homs en Aleppo, de vluchtelingenstromen uit oorlogsgebied, de dreiging van massavernietigingswapens blijven flagrant onrecht. Onder de noemer ‘Verzoen je, maak vrede waar’ luisterden de aanwezigen op 9 november 2015 met ingehouden adem naar de aangrijpende inbreng van de Palestijn Arab Aramin en de Israëli Yigal Elhanan, twee jonge mensen die weigeren elkaars vijand te zijn. Maar ook getuigenissen van dichterbij, zoals dat van Jan De Cock (Within Without Walls), maakte overduidelijk wat verzoening kan realiseren.

Van 6 tot 10 juli 2015 organiseerde de werkgroep vredesspiritualiteit op het domein Zellaer in Bonheiden ‘De taal van het hart’, een belevingsweek met deelnemers van De Ark, een leefgemeenschap van mensen met en zonder verstandelijke beperking, en van Ter Dreve, een dienstencentrum voor mensen met verstandelijke beperking en autismespectrumstoornis. Zij namen tijdens de week onder meer deel aan een workshop ‘beeldentheater’, met Hanne Vervaele en Freia Moens van U Move 4 Peace.

De Pax Christi-vormingsdag op een zomerse 14 juli 2015 in de Sint-Andriesabdij, Zevenkerken, in Brugge was voor de meer dan vijftig medewerkers, in de nasleep van ‘Charlie Hebdo’, een blikopener. ‘Vrij, verdraagzaam, weerbaar. Zit er een grens aan vrijheid van meningsuiting?’ was een alerte uiteenzetting door Mark Van de Voorde. De Vredesdag van de faculteit theologie van KULeuven (18 februari 2016) stond, een maand na de aanslag op het satirische blad, al in het teken van ‘veiligheid en rechten’. Ook het jaarlijkse Pax Christiboek is in die context exemplarisch en een voorzet tot dialoog en debat: ’Het klimaat verandert ook mij. Over ecologie, rechtvaardigheid en vrede’. In een redactie van Jo Hanssens en Karel Malfliet (Ecokerk). Vierend & Bezinnend 2015: ‘Kies voor vrede. Ontwapen Oost-Congo!’ biedt dan eerder duiding,

getuigenissen, liturgie, gebed en Bijbelteksten bij de jaarlijkse Vredesweek.

De Internationale Vredespelgrimage van 29 oktober tot 1 november 2015 in de Westhoek bracht delegaties uit het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Frankrijk, Wallonië, Vlaanderen en Pax Christi International bijeen. Logies en relevante contacten waren er te over in ‘Peace Village’ in Mesen. In het Ieperse stadhuis gaf Piet Chielens van het In Flanders Fields-museum een rijk gedocumenteerd beeld van het leven in de verwoeste stad Ieper (1915-1918). In Langemark werden we ’s middags gastvrij ontvangen en maakten er kennis met de inspirerende kracht die er van 2014 tot 2018 plaatsvindt. De stiltecirkel rond het verzoeningskruis op de plaats waar honderd jaar eerder de eerste chloorgasaanval plaatshad, was zinderend. Zo ook de trek naar de IJzertoren in Diksmuide en de wake rond de lichtende paaskaars (foto) op het Duits soldatenkerkhof in Vladslo.

De maandelijkse dinsdagavond Interreligieuze Stille Meditatie; de toelichting van Roger Burggraeve op 15 januari bij zijn boek ‘In gesprek met de vreemde ander’; Jan Dumon op 26 maart bij de complexe realiteit van de Democratische Republiek Congo; de drie getuigen van drie geloofstradities uit Jeruzalem op 23 april zijn voor 2015 markante stapstenen voor een vredelievende en interreligieuze dialoog. Zo ook de vormingsdagen voor religieuze communiteiten in samenwerking met de Unie Religieuzen Vlaanderen en de gepubliceerde tijdschriftartikels o.a. in een speciaal nummer over Vrede van De Kovel, Monastiek tijdschrift voor Vlaanderen en Nederland, september 2015.

Gesteund en aangemoedigd door onze partners en het stofferende teamoverleg, geloven we in de toekomst. De God van de Bijbel en van het christelijk geloof is een immer scheppende en dragende grond. Waakzaam blijven is de boodschap, want er is steeds werk aan de wereld.

7

KOERIER dossier 2016/2

ALERTE BEWEGING: ‘UIT EN THUIS’

Op de overige pagina’s van dit dossier tref je in vogelvlucht en in grote lijnen de activiteiten aan die medewerkers en vrijwilligers in elk van de werkingen of ‘domeinen’ klaarstoomden. De vele vrijwilligers die vast of sporadisch activiteiten inrichten of aan de werking deelnemen, maken van Pax Christi Vlaanderen een (h)echte beweging. De inspanningen van onze lokale contactpersonen in Antwerpen, Brugge, Herent, Gent, Leuven, Oostende, Hasselt en Genk zijn onontbeerlijk tijdens de Vredesweek (zie daar). Maar ook buiten de Vredesweek tekenden we in de verschillende provincies mooie initiatieven op.

Op 8 augustus was Maria Donvil in Leuven één van de sturende krachten achter een intense herdenking van de atoomaanvallen op Hiroshima en Nagasaki. De zowel thematisch als muzikaal indrukwekkende avond in de St- Michielskerk (of vredeskerk), inclusief een vurig betoog voor de afschaffing van de kernwapens van burgervader Louis Tobback, besloot met een stemmige optocht met kaarsjes, (foto 1) die eindigde aan de Dijle-terrassen.

Op 23 augustus sloeg de Oostendse Pax Christiwerking, met Anne Vansteelandt, de handen in elkaar met Amnesty International, Broederlijk Delen en Oxfam Wereldwinkels voor Mabrouk, een Palestijns zomers dagfestival als sensibilisering van de Oostendse bevolking en toeristen (foto 2). Een 300-tal mensen kwam een kijkje nemen op de stands, activiteiten en optredens (o.m. van U Move 4 Peace) die verschillende aspecten van geweld en onrecht in Israël en Palestina belichtten. Voorts organiseerden verschillende parochiegemeenschappen een e-mailactie met kerstwensen en steunberichtjes voor onze Palestijnse partner in Bethlehem.

Op 11 november trok Lizette Stiers met Pax Christi Limburg opnieuw de wake aan het standbeeld van de Onbekende Oorlogsvrouw in Hasselt. Ellen Goeleven van Fedasil Sint-Truiden stond stil bij wat het betekent voor oorlogsvluchtelingen om hier opgevangen te worden en hoe het begeleidend personeel dit ervaart. Het koor Muzamigos zorgde voor de muzikale omkadering.

In Gent werkt Pax Christi met Dries Van Ootegem mee in de Interlevensbeschouwelijke Werkgroep Gent, die niet alleen tijdens de Vredesweek maar het hele jaar door interlevensbeschouwelijke en interculturele ontmoetingen, wandelingen en andere activiteiten op touw zet. Een belangrijk initiatief dat verbondenheid schept.

Het secretariaat in Antwerpen nam de organisatie op zich van de Pax Christi-dag en de plechtigheid voor de Ambassadeurs voor de vrede. Op 25 mei 2015 liep de IPIS-bib op de benedenverdieping van ons vredeshuis aan de Italiëlei helemaal vol voor de jaarlijkse editie van de Pax Christi-dag. Within-Without-Walls-bezieler én vredesambassadeur Jan De Cock sprak en zong over de kracht van verzoening.

(foto 3) Aanleiding van zijn geïnspireerde en inspirerende bijdrage waren zijn wereldwijde ontmoetingen met slachtoffers en nabestaanden van gewelddelicten, opgetekend in ‘Hotel Pardon’. Een kleine honderd aanwezigen kon dank zij een geanimeerde teaser van U Move 4 Peace ‘aan den lijve’ ondervinden wat participatief theater inhoudt. UM4P-er Christophe Lardinois vormde met vader Philip en medemuzikant Frank een origineel gelegenheidstrio, dat met handpan, gitaar, mandocello en mandoline voor de zeer gesmaakte muzikale omlijsting zorgde.

Op 10 december 2015 – Dag van de Mensenrechten – mochten wij in de mooi gerestaureerde Keldermanszaal van het Mechelse stadhuis opnieuw drie vredesambassadeurs lauweren. (foto 4) Ere-ambassadeur Johan Swinnen en zijn echtgenote Mieke Standaert kregen de titel voor hun gezamenlijke werk in de diplomatie en voor hun blijvende engagement in de wereld waarin zij vroeger professioneel actief waren. In hun dankwoord bleven zij het immense belang van dialoog en diplomatie onderstrepen. Hart boven Hard werd gelauwerd voor het aanstekelijk engagement waarmee ze op korte tijd een burgerbeweging op gang brachten, die oproept tot een warmere en meer solidaire samenleving. Boegbeeld Wouter Hillaert las als reactie ‘Hart boven haat’ voor, een gedicht tegen de angstcultuur, gemaakt door Marijke Persoone.

Het team werkte, samen met de vrijwilligers van het bestuur en de werkgroepen van Pax Christi Vlaanderen, in 2015 het nieuwe beleidsplan uit, waarvoor in 2014 de ‘eerste steen’ werd gelegd. In november dienden wij het plan in bij het Vlaams Agentschap voor Sociaal-cultureel Werk. In het nieuwe beleidsplan, dat ons de komende vijf jaar zal sturen, geven wij ons werk voor vrede, rechtvaardigheid en respect voor de mensenrechten een eigentijds cachet en actuele accenten mee. Het engagement van jaren zetten we – uiteraard – met vuur en vol overgave verder!

8

KOERIER dossier 2016/2

VREDESWEEK NIEUWE STIJL

Het vlaggenschip van Pax Christi Vlaanderen, de Vlaamse Vredesweek, ging dit jaar voor de 26ste keer te water. Het was meteen ook de eerste editie van de campagne in een nieuw jasje: vorig jaar hield een interne werkgroep het campagnemodel tegen het licht en werkte het een nieuw model uit. In

de vernieuwde Vredesweek treedt Pax Christi Vlaanderen op de voorgrond als initiatiefnemer, vertrekt de themakeuze vanuit een sterk uitgebouwde interne expertise en loopt het gekozen thema twee jaar door.

De keuze voor ‘Vrede in Congo’ als centraal thema lag voor de hand. Pax Christi Vlaanderen is al decennialang actief in de regio, met projecten van vredesopbouw. Daarnaast besteden wij al even lang aandacht aan politiek lobbywerk en brede sensibilisering in België. Dat gebeurt de laatste jaren steevast in een doorgedreven partnerschap met Broederlijk Delen. De ontwikkelingsorganisatie stapte dan ook met veel enthousiasme als mede-initiatiefnemer in de campagne van 2015.

De specifieke focus van deze campagne was de ‘ontwapening en re-integratie van rebellen in Oost-Congo’ als essentiële stap naar duurzame vrede. Op het tweeledige campagnebeeld verscheen de 28-jarige Rodrigue, een ex-strijder: in legeroutfit met een wapen op de eerste afbeelding, met laptop en studiesyllabus op de tweede. Of: van gewapende rebel naar gere-integreerde gewezen rebel. De campagneslogan sprak voor zich: Kies voor vrede! Ontwapen Oost-Congo.

De campagne kreeg de steun van dertig organisaties en politieke partijen. Die werkten mee aan diverse activiteiten, aan het educatieve aanbod en zorgden mee voor verspreiding van de boodschap.

Context

Al meer dan 20 jaar is het onveilig in het oosten van de Democratische Republiek Congo. Af en toe escaleert de situatie tot een open oorlog. De bevolking in Oost-Congo wil eindelijk in vrede leven. Zonder het geweld van rebellengroepen. Ook vandaag nog terroriseren tientallen Congolese rebellengroepen, met honderd tot enkele duizenden strijders, gebieden in Oost-Congo.

De timing van de campagne was belangrijk: met nieuwe verkiezingen in het vooruitzicht, groeit ook het risico op nieuw geweld, zoals bleek tijdens de vorige verkiezingen in 2006 en 2011.

Politieke actie

Daarom vroegen we onze beleidsmakers om meer steun te geven aan degelijke ontwapenings- en re-integratieprogramma’s voor rebellen van lokale organisaties. Om deze politieke oproep te ondersteunen lanceerden we een petitie. Daarmee verzamelden we in totaal zo’n 3700 handtekeningen. Die zouden we op 22 maart 2016 persoonlijk bezorgen aan de minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders. De harde realiteit besliste daar voorlopig anders over…

Deze petitie-actie stond centraal in onze campagne. We riepen scholen, groepen en individuen op om in hun eigen omgeving handtekeningen te verzamelen. Zelf organiseerden we 6 straatacties en standen in diverse steden. Om onze eigen acties en die van anderen te visualiseren, ontwikkelden we twee inhoudelijke formats: een tijdslijn van het conflict in Oost-Congo en een Q&A rond het campagnethema. Zo kregen mensen snel en doeltreffend inzicht in het thema.

Zoals elk jaar werden het thema en de politieke oproep uitgediept in een politiek dossier. Dat kon je gratis downloaden op onze site en werd ook in papieren versie ruim verspreid. 40 parlementsleden en partijvoorzitters ontvingen zo op 21 september 2015, Internationale Dag van de Vrede, het dossier.

Leki, meter van de campagne & Jean-Jacques Nganya, vredesweekgetuige

Jaarlijks lanceren we de campagne op de Internationale Dag van de Vrede. Dit jaar gebeurde dat in Brussel, met een swingende persactie inclusief optreden van ‘mediamadam’ en zangeres Leki (foto). Leki, die zelf Congolese roots heeft, ging enthousiast in op onze vraag om mee haar schouders onder de Vredesweek te zetten, en werd meter van de campagne. Zij zorgde er voor dat we extra persaandacht kregen en dat onze boodschap breder verspreid geraakte via onder andere de sociale media.

9

KOERIER dossier 2016/2

Dit jaar ontvingen we Jean-Jacques Nganya (foto), directeur van Pax Christi Uvira, als Vredesweekgetuige. Van 21 september tot 9 oktober 2015 toerde hij door Vlaanderen en Brussel, met het oog op sensibilisatie (activiteiten en mediawerk) en beleidsbeïnvloeding (politiek werk) over het vredesproces in de DR Congo.

Pax Christi Uvira werkte samen met Pax Christi Vlaanderen aan de begeleiding van 24 gewezen strijders bij hun re-integratie in de maatschappij (2010-2015). In 2014 voerde de Uvira-sectie in opdracht van Broederlijk Delen een onderzoek uit naar de uitdagingen van die re-integratie.De Congolese gast getuigde over zijn organisatie, het belang van ontwapening en re-integratie van gewezen strijders en het re-integratieproject (aanpak, verloop, lessen voor de toekomst). Ongeveer 400 mensen (jong, oud, studenten, achterban) luisterden naar zijn verhaal. De getuige sprak in Brussel, Antwerpen, Brugge, Hasselt, Leuven en Herent.

In Antwerpen organiseerden we een politiek debat in samenwerking met ATTENT Netwerk voor maatschappelijke inzet in bisdom Antwerpen en Centrum voor Christelijk Vormingswerk. In Brussel brachten we samen met Justice et Paix en Broederlijk Delen naast de getuige andere experts samen in een debat met een kleine honderd aanwezigen. Minister De Croo voedde de debatten met een ingesproken boodschap over zijn Congobeleid. De activiteiten in Herent, Brugge en Hasselt kwamen tot stand dankzij de inzet van de

lokale vrijwilligers van Pax Christi Vlaanderen (kaderstukje).

De Vredesweekgetuige had ook diverse politieke ontmoetingen met zeven beleidsmakers uit het federaal parlement en regering en de buitenlanddienst van de Europese Unie.

Publicaties, quiz en tentoonstelling

Naast het politiek dossier ontwikkelden we voor deze campagne ook twee andere publicaties. In ‘Ontwapening en re-integratie: een noodzaak voor vrede in Oost-Congo’ schetsten we de context van het ontwapenings- en re-integratieproces en deelden we aanbevelingen om het proces te ondersteunen. De brochure biedt een nauwere kennismaking met het re-integratieproject van Pax Christi. Gewezen strijders zoals Rodrigue, de jongeman op het campagnebeeld, getuigen erin over hun leven. De historische wortels van het conflict en de belangrijkste feiten van de laatste 20 jaar kwam je te weten in de publicatie ‘Achtergrond bij de aanslepende oorlog (1994-2015)’.

Via een online quiz kon je op een interactieve en speelse manier het thema verkennen. Tien meerkeuzevragen belichtten diverse aspecten. De quiz werd honderden keren gespeeld.

Tot slot kon het thema aan de hand van de fototentoonstelling ‘Oost-Congo: beelden van conflict, gezichten van hoop’ ontdekt worden. De tentoonstelling, die je nog steeds kan huren, toont de twee gezichten van Oost-Congo: het conflict en de hoop. De bezoeker krijgt een kort historisch overzicht en ontdekt belangrijke aspecten van het conflict. Het donkere beeld wordt doorbroken met een hoopvolle boodschap: rebellen die hun wapens hebben afgegooid en voor vrede kiezen, een inkijk in het leven van de rebel die weer burger wordt. De expo was te bezichtigen in Antwerpen, Zemst en Lommel.

Educatief aanbod

Dankzij de partnerorganisaties en onze eigen vrijwilligers vredeseducatie konden we opnieuw een ruim en divers educatief pakket aanbieden. Van de documentaire ‘Back up Butembo’ van Elien Spillebeen tot ‘Ontwapen met sprookjes’, speciaal voor de Vredesweek ontwikkeld door

Lokaal vrijwilligerswerk

De Gemeentelijke Raad voor Ontwikkelingssamen-werking (GROSH) in Herent bracht met het event ‘Schommelen tussen oorlog en vrede’ verschillende getuigenissen samen. Naast de Vredesweekgetuige namen ook onder meer inwoners van Herent met een band met Congo ook het woord. Het werd een intense avond met diepe verhalen. Ook Pax Christi Brugge nam zoals ieder jaar het initiatief tot mooie activiteitenn in samenwerking met hun lokale partners. Naast de avond met de Vredesweekgetuige vertoonde

De Andere Film in het kader van de Vredesweek ‘L’homme qui répare les femmes’, over het werk van de befaamde gynaecoloog Denis Mukwege in Oost-Congo. Roger Burggraeve sprak in De Koepel over stapstenen naar een vredelievende dialoog tijdens een open avond met moslims en christenen. Pax Christi Limburg roerde zich tijdens de straatactie in Hasselt en gaf ook de Vredesweekgetuige een platform. Tot slot werkten de vrijwilligers uit Gent mee aan de interlevensbeschouwelijke vredeswake waar Elien Spillebeen, maakster van de documentaire ‘Back Up Butembo’, kwam getuigen.

10

KOERIER dossier 2016/2

WOELIGE VERKIEZINGSPERIODE IN AFRIKA

Contacten met beleidsmensen

Naast de thematische uitdieping en oppuntstelling van de Vredesweek, lag het accent van de Afrikawerking in 2015 op sensibilisatie en beleidsbeïnvloeding rond de woelige (pre-)electorale situatie in Centraal-Afrika. De verkiezingen in Burundi (2015), Congo (2016) en Rwanda (2017) verdienen extra aandacht. De presidenten moeten volgens de grondwet aftreden, maar hun wil om op post te blijven stort de regio in een woelige periode. Pax Christi Vlaanderen riep de beleidsmakers in België op om de organisatie van eerlijke en veilige verkiezingen te ondersteunen. Het respect voor de grondwet zou voorop moeten staan in die ondersteuning. Want een nieuwe ambtstermijn voor de presidenten leidt tot (meer) instabiliteit en geweld. We trokken met deze boodschap naar parlementsleden en medewerkers van de vicepremiers en ministers Didier Reynders (Buitenlandse Zaken) en Alexander De Croo (Ontwikkelingssamenwerking). Onze beleidsmedewerker Nadia Nsayi schoof samen met professoren en journalisten aan tafel met minister De Croo, voor een uitwisseling over het beleid. Tot slot bezorgden we onze aanbevelingen aan ministers Reynders en De Croo naar aanleiding van hun bezoek aan Burundi (januari) en Congo (maart). Achteraf volgde een evaluatie met hun kabinetten. Dit beleidswerk gebeurde soms samen met andere Belgische ngo’s.

Burundi in de kijker

2015 was een hevig crisisjaar voor Burundi. In april brak straatprotest uit toen president Pierre Nkurunziza zich opnieuw kandidaat stelde. Wij volgden de actualiteit op de voet, bleven in contact met mensen op het terrein en deelden onze analyses en aanbevelingen. We schreven opiniestukken

en legden interviews af op tv (o.m. Reyers Laat en Terzake) en radio. In mei organiseerden we in Brussel het succesvol debat ‘Burundezen op weg naar de stembus’, gemodereerd door VRT-journalist Peter Verlinden.

Ook binnen onze werkgroep stond Burundi in de kijker. In december gaf onderzoeker Tomas Van Acker (UGent) een lezing. In 2016 blijven we ijveren voor een inclusieve dialoog tussen Burundezen om een uitweg te vinden uit de crisis.

Spreken over Congo

De focus van ons sensibiliserend werk lag op Congo. We spraken voor verschillende doelgroepen: jongeren van CD&V, vrouwen van Kiwanis en Markant, lezers van CongoForum, bezoekers op de Afrikadag in Amsterdam. Met de verschillende spreekmomenten over Congo bereikten we

onze vrijwilligers; de ‘Actuales - Oost-Congo: van oorlog naar vrede’ in samenwerking met Studio Globo en de strip ‘Paul Panda Farnana, een vergeten leven’, over een Congolees die in jaren 30 in België belandde en er een unieke rol speelde in de strijd voor de waardigheid van de Congolezen. Partner KIYO bood een lespakket aan over kindsoldaten en RCN Justice et Démocratie verzorgde de workshop ‘Als het ginder is, is het hier’, met getuigenissen over massageweld in Congo.

Ruimte voor bezinning

Vierend & Bezinnend 2015 kwam tot stand met de vrijwilligers van de werkgroep vredesspiritualiteit. De publicatie (zie ook: Vredesspiritualiteit) vond zijn weg naar heel wat parochiale middens. De afsluiter van deze geslaagde campagne was ook nu weer de Franciscaanse Vredeswake, in samenwerking met onze huisgenoten, de Minderbroeders Kapucijnen. 90 mensen ademden de spiritualiteit van Franciscus in en luisterden, in aanwezigheid van de Vredesweekgetuige, naar bijdragen over het campagnethema. Leki deed er in de aansluitende receptie nog een miniconcertje bovenop. (foto)

Overal, met velen

Naast de activiteiten op straat en met de getuige waren er nog vele andere activiteiten tijdens de Vredesweek. Zo organiseerde het Vlaams Vredesinstituut ook dit jaar een lunchseminarie in het Vlaams Parlement rond het thema van de campagne: ‘Wapens neer: ontwapening als voorwaarde voor demobilisatie en re-integratie in conflictgebieden’.

Meer dan 500 mensen namen actief deel aan één van de evenementen van de campagne. Dat velen zich informeerden over het thema toonden onder meer de meer dan 1000 likes op facebook en de ruim 12 000 unieke websitebezoekers.

Tot slot wijzen wij ook graag op het engagement van vele vrijwilligers, zonder wie deze campagne niet zo’n succes zou kunnen zijn. Een woord van dank aan hen en allen die er van dichtbij of van veraf bij betrokken waren.

Foto’s persactie: Broederlijk Delen

11

KOERIER dossier 2016/2

geïnteresseerden die elk gedurende twee volle dagen werden ondergedompeld in de strategie, visie, methode en geest van de Actieve Geweldloosheid, aangevuld met een korte introductie op Marshall Rosenberg (geweldloze communicatie) en Pat Patfoort (evenwaardigheidsmodel). De deelnemers waren opgetogen, niet alleen met de inhoud maar ook door de belangstelling vanuit het buitenland voor hun situatie.

Naast de situatie in Oekraïne besteedde Pax Christi Vlaanderen ook aandacht aan de Noord-Kaukasus, nog steeds een regio vol conflict. Zo kregen we plots het bericht dat de directie van Sintem, onze partnerorganisatie in Tsjetsjenië, niet kon deelnemen aan de internationale uitwisseling in Israël vanwege een dagvaarding van het parket. Volgens deze dagvaarding zou Sintem, door zich niet kenbaar te maken als ‘buitenlands agent’, de ngo-wet van 1996 (ondertussen al vele malen aangepast, laatst nog op 2 juni 2015) overtreden. Sintem ontvangt immers subsidies uit het buitenland en moet zich volgens de wet aanmelden als ‘buitenlands agent’. Dit label moet doen uitschijnen dat de organisatie niet de belangen van Rusland of de bevolking dient, maar die van het donerende land.

ISRAËL-PALESTINA IN 2015

In 2015 beheerste de oorlog in Syrië, de opmars van de Islamitische Staat (IS) en de vluchtelingencrisis het nieuws. Hierdoor was de aandacht voor het Israëlisch-Palestijns conflict de eerste helft van 2015 relatief beperkt. De Israëlische regering zette echter de nederzettingenbouw voort en dreef de vernieling van Palestijnse huizen en projecten op. In oktober 2015 brak een nieuwe cirkel van geweld uit, die startte met Palestijnse steekpartijen en aanvallen op Israëlische burgers. Hierdoor kwam het conflict opnieuw op de voorgrond en werd nogmaals pijnlijk duidelijk dat veiligheid voor Israëli’s en Palestijnen gekoppeld zijn. Zoals ook VN-Secretaris Generaal Ban Ki-moon benadrukt, is de bezetting een bron voor frustratie en extremisme en is een Israëlische koerswijziging nodig om veiligheid te bekomen.

Pax Christi Vlaanderen en Broederlijk Delen hadden in hun beleids-en mediawerk aandacht voor de internationale strategie van de Palestijnen. Het Palestijnse leiderschap ondernam demarches in de Veiligheidsraad om de druk op Israël op te voeren. Een belangrijke doorbraak in de strijd tegen straffeloosheid was de toetreding van Palestina tot het Internationaal Strafhof. Op 5 februari 2015 stemde de Kamer, net zoals in andere Europese parlementen, een resolutie over de erkenning van Palestina. Dit op voorwaarde dat er een

een 400-tal mensen. Tijdens het Afrika Filmfestival in Leuven organiseerden we samen met Bana vzw de filmvoorstelling ‘Elephant’s Dream’. We sloten het jaar af met twee avonden ten voordele van Nanda, de vzw van zangeres en meter van de Vredesweek Leki. We vertoonden de documentaire ‘Congo, un médecin pour sauver les femmes’ in Brussel en Antwerpen. Tot slot had onze beleidsmedewerker een belangrijke inbreng in het Wereldkamp van Broederlijk Delen in juli en in de Vlaamse Vredesweek.

Re-integreren van gewezen soldaten

Met de steun van Missio Duitsland voltooide Pax Christi Vlaanderen het project rond de socio-economische re-integratie van 120 gewezen strijders. Dat gebeurde samen met Pax Christi International en onze partners in Butembo en Goma (Noord-Kivu), in Bukavu en Uvira (Zuid-Kivu) en in Bujumbura (Burundi). Tijdens de Vlaamse Vredesweek publiceerden we een brochure en gaf Vredesweekgetuige Jean-Jacques Nganya toelichting bij het project.

OOST-EUROPA-WERKING ANNO 2015

Het Platform Vrede voor Oekraïne organiseerde en steunde verschillende initiatieven ter bevordering van de dialoog tussen Oekraïners en Russen, vooral toegespitst op de gemeenschappen in België, maar ook tussen andere mensen die zich laten verdelen door propaganda en oorlogstaal. Daarom hechtten we veel belang aan de conferentie, die we onder ‘patronage’ van Mark Demesmaeker, lid van het Europees Parlement (N-VA), konden organiseren op 30 juni 2015. Onder de titel ‘Bridging Societies for a New Ukraine’ legden we de focus op het verbindende tussen de Russische, Oekraïense en overige Europese samenlevingen. Op het programma stonden getuigenissen en lezingen van leden van de Oekraïense en Russische ‘civil society’, zoals Yulia Marushevska (van het wereldberoemde YouTube filmpje ‘I am a Ukrainian’), Ella Poljakova van de Soldatenmoeders van Sint-Petersburg en Svetlana Gannushkina van Memorial Society (Rusland). We zorgden voor een evenwicht in de sprekers: drie mannen en drie vrouwen, drie Oekraïners en drie Russen, drie jonge mensen en drie mensen van de oude dissidentenbeweging. Op de conferentie werd een Memorandum aangenomen, dat een goede basis geeft voor dialoog.

Tijdens de conferentie kregen de aanwezigen ook een fragment te zien van ‘Lading 200’, een nieuwe film van de Russisch-Nederlandse cineaste Masha Novikova. Om deze indringende film, die een diepe indruk liet, zoveel mogelijk te verspreiden nodigde het Platform Vrede voor Oekraïne de cineaste zelf naar Antwerpen uit. Op 28 oktober 2015 leidde Masha Novikova dan ook persoonlijk haar film in in de bovenzaal van Pax Christi Vlaanderen. In oktober 2015 trokken Annemarie Gielen en br. Luc Vansina naar Oekraïne (zie foto) voor een vorming Actieve Geweldloosheid. Zowel in Berdytsjev als in Kiev verzamelde zich een diverse groep

12

KOERIER dossier 2016/2

70 JAAR PAX CHRISTI INTERNATIONAL ALS PELGRIMS ONDERWEG NAAR VREDE

In mei 2015 vierde Pax Christi International op een feestelijke, inspirerende en inhoudelijk sterke wijze haar 70ste verjaardag in Bethlehem (betekent ‘broodhuis’), de Bijbelse stad van vrede bij uitstek in

Palestina. Op 13 maart 1945 werd de beweging boven de doopvont gehouden in Montauban. (Daar organiseerde Pax Christi Frankrijk een pelgrimstocht naar de ‘roots’ van 30 oktober tot 3 november 2015).

Samenkomen met zo’n 160 vertegenwoordigers van het internationale netwerk in een gebied waar verdeeldheid en (structureel) geweld ook al 70 jaar heerst, was een bijzondere uitdaging. Pax Christi International staat immers voor verzoening van de twee volkeren (Israëli’s en Palestijnen); voor een tweestatenoplossing en voor een snel einde van de bezetting van Palestina door Israël. Die bezetting duurt ondertussen bijna 50 jaar.

De deelnemers konden in Bethlehem kennismaken met het dagelijkse leven van de Palestijnse bevolking onder bezetting en delen in getuigenissen van Israëli’s en Palestijnen die ijveren voor het einde van de bezetting, voor samenwerking, wederzijdse veiligheid en een rechtvaardige vrede.

Paus Franciscus, VN-secretaris generaal Ban Ki-moon, het International Peace Bureau en secretaris generaal van de Wereldraad van Kerken Dr. Olav Fykse Tveit stuurden boodschappen met felicitaties.

De jaarlijkse Vredesprijs van Pax Christi International werd uitgereikt in de Geboortekerk aan het Colectivo de Pensamiento y Acción Mujeres, Paz y Seguridad, een vrouwenorganisatie voor vrede en veiligheid in Colombia.

De Wereldbijeenkomst nam als slotverklaring de ‘Bethlehem Commitment’ aan, waarin de lijnen en strategieën worden uitgezet voor de werking van Pax Christi International 2015-

Europees standpunt komt, een Palestijnse regering is die het hele grondgebied controleert en er vredesonderhandelingen zijn. In de pers benadrukten we dat enkel een onvoorwaardelijke erkenning verandering tot stand kan brengen.1

Daarnaast zoomden we in op de situatie op het terrein. Ondanks donorhulp van 4,5 miljard dollar startte de wederopbouw na de Gaza-oorlog in 2014 bijzonder traag. Eind 2015 was slechts een honderdtal van de 17 000 vernielde huizen heropgebouwd. De aanhoudende Israëlische blokkade verhinderde de import van bouwmateriaal. Ook de vete tussen Hamas en Fatah bemoeilijkte de levering van basisdiensten. In de Westelijke Jordaanoever was er een toename van Israëlische vernielingen van projecten gefinancierd door de Europese Unie. Met name in de ‘E1 zone’ bij Jeruzalem is de situatie zorgwekkend. Hier worden bedoeïenengemeenschappen geconfronteerd met een plan voor gedwongen ontheemding dat de uitbreiding van nederzettingen mogelijk moet maken. In januari verklaarde de Commissie dat ze een Europese aanpak steunt om de vernielingen en confiscaties te voorkomen en erop te reageren.2 De EU startte hiervoor een structurele dialoog met Israël. In november 2015 schortte Israël echter de gesprekken op, als reactie op het Europese advies aangaande de labelling van nederzettingsproducten. Samen met Oxfam Solidariteit en 11.11.11 begeleidden we een missie van parlementsleden naar Israël en Palestina.3 Deze missie stimuleerde het politieke debat in het Belgische parlement en vertaalde zich concreet in parlementaire initiatieven rond de vernielingen in de C-zone en schendingen van het internationaal recht. Daarnaast lichtten we bovenstaande problemen toe in talrijke media-interventies en lezingen. Tot slot focusten we ook op de krachten voor verandering in Israël en Palestina en zetten we solidariteitsacties op touw voor mensenrechtenactivisten die onder toenemende druk staan.

1 België en de non-erkenning van de Palestijnse staat, 22 januari 2015, http://www.knack.be/nieuws/wereld/belgie-en-de-non-erkenning-van-de-palestijnse-staat/article-opinion-527547.html 2 Antwoord van de EC op de vraag van MEP Hahn http://www.europarl.europa.eu/sides/getAllAnswers.do?reference=E-2014-009327&language=EN3 Zie onder meer verslag van Peter De Roover, N-VA, http://www.peterderoover.be/in-de-pers/erkenning-palestina-loskoppelen-van-humanitaire-hulp-de-standaard-belgisc

Schooltje in Gaza - foto: Oxfam International (cc)

Stille manifastatie tijdens de herdenking van de Nakba

13

KOERIER dossier 2016/2

2020. Op 16 december 2015 gaf een delegatie van Pax Christi International deze ‘Bethlehem Commitment’ af aan paus Franciscus tijdens een audiëntie in het Vaticaan.

Internationaal Secretariaat

Met het secretariaat van Pax Christi International staan we voor een nieuwe periode van transitie. Na 25 jaar verhuisde het secretariaat begin januari 2016 van de Oude Graanmarkt naar de Vooruitgangstraat in Brussel, een huisvesting van de Jezuïeten. Algemeen secretaris José Henriquez, die de functie 3,5 jaar heeft waargenomen, nam afscheid. Greet Vanaerschot werd einde februari 2016 benoemd als nieuwe algemeen secretaris. De zoektocht naar financiële middelen gaat onverminderd voort met positieve ontwikkelingen en nieuwe opportuniteiten.

9de Toetsingsconferentie van het Non-Proliferatieverdrag

Van 27 april tot en met 22 mei 2015 vond bij de Verenigde Naties in New York de vijfjaarlijkse Toetsingsconferentie van het Non-Proliferatieverdrag (NPV) plaats. Een historisch ogenblik, want 70 jaar geleden werden de eerste atoombommen gedropt op Hiroshima en Nagasaki; kwam de Tweede Wereldoorlog tot een einde en werden de Verenigde Naties (VN) opgericht. Het is ook 45 jaar geleden dat het NPV in werking trad. De eliminatie van kernwapens is voor de VN én voor Pax Christi International een topprioriteit.

Op 24 en 25 april 2015 organiseerde de ngo-gemeenschap een voorafgaandelijke internationale conferentie met als thema ‘Vrede & Aarde’. Naast de thematiek van nucleaire ontwapening werden er verbanden gelegd met duurzame ontwikkeling en klimaatverandering. Er was een sterke Pax Christi-vertegenwoordiging: van groepen uit Long Island, Metro New York (foto) , Rhode Island, Pax Christi USA, PAX Nederland, Pax Christi Groot Brittannië, Maryknoll en met Beth Begley en Paul Lansu van Pax Christi International. Marie Dennis en Paul Lansu namen deel aan het adviescomité van de conferentie.

De 30 deelnemers aan de workshop van Pax Christi International behandelden de ethische en morele consequenties van kernwapens. Rev. Kristin Stoneking van het Fellowship of Reconciliation, Jonathan Frerichs van de Wereldraad van Kerken en Paul Lansu van Pax Christi International boden in hun inleidingen toelichting bij de recente verklaringen van kerken, godsdiensten en interreligieuze initiatieven m.b.t. de noodzaak voor totale eliminatie van kernwapens.

Op 1 mei 2015 had de ngo-gemeenschap een inbreng op de NPV-conferentie. Pax Christi International sloot zich bij verscheidene verklaringen aan: o.m. bij een interreligieuze verklaring die stelt dat kernwapens volledig indruisen tegen de waarden die godsdiensten uitdragen. De verklaring doet een oproep (1) om het bewustzijn verder aan te scherpen dat er een morele verplichting bestaat om kernwapens te

elimineren; (2) opdat regeringen nieuwe onderhandelingen voor een juridisch instrument zouden opstarten dat, op basis van humanitaire overwegingen, een totaalverbod op nucleaire wapens nastreeft. De modernisering van nieuwe kernwapens is totaal onlogisch en immoreel. De strategie van de nucleaire afschrikking is eerder een obstakel en kan niet langer aanvaard worden als onderdeel van een militaire strategie. Zolang kernwapens bestaan, blijft het risico reëel dat ze worden gebruikt. Volledige en wereldwijde ontmanteling is de enige garantie dat kernwapens niet worden gebruikt.

Ontwapenen om te ontwikkelen

Pax Christi International ondersteunde de nucleaire deal met Iran als een mogelijke ‘deuropener’ om kernwapens verder af te bouwen en om bestaande conflicten op te lossen. Het voorbije jaar werd een nieuwe EU-ngo-werkgroep opgericht rond gewapende drones en werd een basisdocument voor beleidsbeïnvloeding op Europees niveau opgesteld. Verschillende secties van Pax Christi waren daarbij betrokken. Ook de ontwikkeling van Killer Robots is voorwerp van bezorgdheid in de context van de Campaign to Stop Killer Robots. Pax Christi International deed voorts opnieuw twee tussenkomsten bij de Biologische en Toxische Wapenconventie (BTWC) en schonk zoals ieder jaar aandacht aan de wereldwijde militaire uitgaven tijdens de Global Day of Action on Military Spending. De link tussen overbewapening en onderontwikkeling (in functie van de VN-doelstellingen betreffende duurzame ontwikkeling) werd andermaal benadrukt en ook de onderfinanciering van het groene klimaatfonds van de VN werd aangekaart, in de aanloop naar de Klimaatconferentie COP21 in Parijs.

Radicale solidariteit met vluchtelingen

In 2015 ging onze gedreven aandacht uiteraard naar het enorme vluchtelingenvraagstuk. In Europa werden nieuwe ijzeren gordijnen opgetrokken om vluchtelingen weg te houden. Velen van hen kwamen terecht in detentiecentra of werden teruggestuurd. Bijna 4000 mensen kwamen om het leven in een poging om de Middellandse Zee over te steken. Duitsland nam leiderschap in de opvang van vluchtelingen, zoals Canada dat ook deed. De Europese Unie kreeg door

14

KOERIER dossier 2016/2

de vluchtelingencrisis een enorme dreun, die moeilijk te overkomen zal zijn. In plaats van te groeien naar een Europees buitenlandbeleid keren we terug naar nationalisering van die politiek. Grenzen worden opnieuw opgetrokken.Via tussenkomsten, verklaringen en blogartikelen vraagt Pax Christi International aandacht voor de menselijke waardigheid van alle asielzoekers als gevolg van oorlogsgeweld of vervolging in eigen land. Vele leden van Pax Christi in Europa zijn betrokken bij de concrete opvang en begeleiding van deze mensen, soms tot en met kerkasiel toe, zoals in Duitsland. Pax Christi International focust in haar oproepen vooral op de oorzaken van gewapende conflicten, in het bijzonder in het Midden-Oosten, maar ook in Afrika en elders. Beleidsbeïnvloeding en mobiliseringacties rond de oorlogen in Syrië, Irak, Libië en Afghanistan, maar ook in Zuid-Soedan, Burundi en de DR Congo blijven een aandachtspunt. Ondertussen baren de woelige situatie in Oekraïne (als bevroren conflict) en het herleven van invloedssferen door Russisch leider Poetin (zoals in Syrië) Europa blijvend kopzorgen.

Geweldpreventie belangrijker dan ooit

Geweldpreventie is meer dan ooit een noodzaak. Hoe langer een gewapend conflict aansleept, hoe meer extremistische groepen de gaten vullen. Conflicten beginnen vaak lokaal, maar deinen snel uit naar het internationale niveau. Het oorlogstheater in het Midden-Oosten fungeert als inspiratie voor gewelddadige radicale elementen in Europa. Het is een ‘oorlog om de geesten’ geworden. Pax Christi International blijft aandacht vragen voor dialoog en samenlevingsinitiatieven. Terreuracties in Parijs en elders werden scherp veroordeeld en opnieuw werd gewezen naar de oorzaken van dit onbeheersbaar geweld. Pax Christi International roept wapenleveringen aan de vechtende partijen telkens opnieuw een halt toe: geweld en oorlog moet je stoppen door onderhandelingen en dialoog, niet door te bombarderen. Het isoleren van de Islamitische Staat vraagt een regionale aanpak.

De internationale gemeenschap en de betrokken landen in deze conflicten (zoals Iran, Turkije, Saoedi-Arabië en de andere Golflanden voor wat betreft Syrië en Irak) dragen een stevige verantwoordelijkheid.

Wereldwijde beweging

Pax Christi International ondersteunt de verdere versterking van de plaatselijke capaciteit van lokale partners en de uitbouw van een cultuur van vrede en vreedzame co-existentie in lokale gemeenschappen.

In Latijns-Amerika heeft Pax Christi International een meerjarenprogramma lopen dat lidorganisaties begeleidt die conflict ervaren door de impact van mijnbouw. Onze lokale coördinator geeft vorming over geweldloze conflicttransformatie en lokale belangenbehartiging, in een eerste fase in Colombia, Guatemala en Peru en in een tweede fase in Chili, Mexico en Paraguay. Pax Christi International is lid geworden van ‘Kerken en Mijnbouw Latijns-Amerikaans Netwerk’, een oecumenische coalitie van 70 organisaties.

In Afrika werkte Pax Christi International samen met Pax Christi Vlaanderen voort aan de re-integratie in de lokale gemeenschap van ex-strijders in Goma en Butembo in Noord- Kivu, in Uvira en Bukavu in Zuid-Kivu en in Bujumbura in Burundi. In 2015 werd de sociaaleconomische ontwikkeling van ex-strijders ondersteund.

Samen met onze lokale groepen in Burundi, Bukavu, Butembo en Uvira organiseerde Pax Christi International een ‘Train the trainers’-workshop rond het concept en de praktijk van geweldloosheid. Het programma verliep in twee fasen met een training van 50 jongens en meisjes die elk nog eens vijf activiteiten organiseerden binnen hun eigen lokale gemeenschappen. Een 3000-tal jongeren zijn hierdoor bereikt.

In Canada werden er contacten gelegd om te komen tot één nationale Pax Christisectie. De werking van de ‘Pax Christi Washington DC werkgroep’ als een deel voor beleidsbeïnvloeding naar de nationale en internationale politiek van de Verenigde Staten werd verder verbreed.

In 2015 bracht Pax Christi International al haar lidorganisaties gedetailleerd in kaart. Deze ‘mapping’ vormt een belangrijke basis voor de uitbouw van regionale coördinatiestructuren en mechanismen in ons wereldwijd netwerk. De bevraging spitste zich toe op de institutionele capaciteit van de lidorganisaties, de verschillende dimensies en sterktes van hun vredeswerk en hun verwachtingen naar de toekomst. Het internationale bestuur is het voorbije jaar tweemaal in persoon samengeweest, in Brussel en in Bethlehem. Voorts voert het maandelijks een Skypeconferentie om de lopende zaken te bespreken, in nauwe samenwerking met het internationaal secretariaat in Brussel.

Paul Lansu, senior policy advisor Pax Christi International

15

KOERIER dossier 2016/2

FINANCIËLE, ADMINISTRATIEVE EN TECHNISCHE WERKING PAX CHRISTI VLAANDEREN VZW 2015

Voor het uitstippelen van haar financieel beleid doet de Raad van Bestuur van Pax Christi Vlaanderen beroep op het advies van de financiële commissie. Het financieel beleid omvat de boekhouding en opmaak van de jaarrekening, de opmaak van de financiële planning, het opstellen van de begroting, de begrotingscontrole en de financiële opvolging van subsidiedossiers.

Pax Christi Vlaanderen wordt gesubsidieerd als beweging op het decreet sociaal-cultureel volwassenwerk. In 2015 dienden we ons Beleidsplan en Financieel Plan voor de periode 2016-2020 in.

Nadat we in 2014 een policy rond ethisch bankieren opstelden, kozen we in 2015 voor VDK-spaarbank als huisbankier naast onze spaarrekening bij Triodos.

Bij de opstelling van de begroting 2016 werd voor het eerst gewerkt met deelbegrotingen waarbij medewerkers verantwoordelijk zijn voor een onderdeel van de werking.

Naar aanleiding van de verplichte aanpassingen inzake psychosociale risico’s op het werk en om in orde te zijn met de sociale inspectie werd het arbeidsreglement van Pax Christi Vlaanderen vzw volledig herschreven in 2015. Om dit goed te kunnen opvolgen, zal vanaf 2016 gebruik gemaakt worden van het registratiesysteem Werktijd.be.

De financieel-administratief-technische dienst staat ook nog in voor het onthaal, de inkomende en uitgaande post, het adressenbestand, het kopieerwerk, de planning van grote verzendingen, de opmaak van de inventaris en de archivering van documenten. De medewerkers verzamelen alle bijdragen die in de media (gedrukt, audiovisueel of online) over het werk van Pax Christi Vlaanderen verschijnen en bundelen deze twee maal per jaar in een persknipselmap.

In de vredeswinkel met website worden alle publicaties en producten van Pax Christi en bevriende organisaties te koop aangeboden en worden bestellingen en depots afgehandeld.

Daarnaast zorgt de dienst voor het onderhoud van het gebouw dat we in bruikleen krijgen van de Vlaamse Kapucijnen en waarin ook de vzw IPIS en het collectief Sakado gehuisvest zijn en vanaf 1 januari 2016 ook de vzw Vormen.

Er werd een Globaal Preventie Plan voor Welzijn en Preventie opgesteld. In het najaar van 2015 werd daarom een risicoanalyse uitgevoerd die resulteerde in een Jaar Actie Plan.

Op vlak van infrastructuur werd een plafondbeamer voor de vergaderzaal, een nieuwe kleurenlaserprinter en 1 nieuwe laptop aangeschaft. Onze ICT werd in 2015 grondig hervormd met de overstap naar Outlook en Office 365. Deze hervorming wordt in 2016 afgerond met de invoering van sharepoint. Ook werd heel het gebouw voorzien van degelijke en beveiligde wifi voor eigen medewerkers en bezoekers.

KOSTEN 2015

60 Materiaal voor verkoop & Koerier 37 123,37

61 Diensten 164 827,79

62 Personeelskosten 527 824,91

63 Afschrijvingskosten & waardevermin-deringen

21 042,17

64 Andere exploitatiekosten 41 783,07

65 Bankkosten 1 770,21

TOTALE KOSTEN 794.371,52

OPBRENGSTEN 2015

70 Omzet 83 663,98

73 Lidgelden, giften, subsidies, sponsoring 684 101,74

74 Recuperaties 8 885,48

75 Financiële opbrengsten 5 889,03

TOTALE OPBRENGSTEN 782.540,23

RESULTAAT -11.831,29

foto: SAKADO

16

KOERIER dossier 2016/2

Pax Christi Vlaanderen Italiëlei 98a

2000 Antwerpen Tel: 03/225 10 00

koerier@paxchristi.be www.paxchristi.be

COLOFON

Auteurs van dit dossier: Dirk Broos, Olivier Forges, Annemarie Gielen, Jo Hanssens, Brigitte Herremans, Paul Lansu, Nadia Nsayi, Willem Staes, Wim Vandewiele, Marc Van Eenoo, Anne Vansteelandt, Hanne Vervaele.

Eindredactie: Karin Seberechts

Verantwoordelijke uitgever: Annemarie Gielen

Druk & lay-out: Drukkerij Room, Sint-Niklaas

ISBN-nummer: 9789461370600

Wettelijk depotnummer: D/2016/3498/002

Foto’s: Beeldarchief Pax Christi Vlaanderen, Broederlijk Delen & Pax Christi International, Creative Commons. Koerier-dossier is een vaste bijlage bij het abonnement op het tijdschrift Koerier van Pax Christi Vlaanderen. Deze formule van abonnement kost 25 euro en omvat zesmaal een Koerier met dossier en een boek rond een actuele vredesthematiek. Losse nummers van elk dossier zijn afzonderlijk verkrijgbaar tegen 2 euro.

COMMUNICATIE & FONDSENWERVING BIJ PAX CHRISTI VLAANDEREN

Communiceren om te laten zien wat er leeft bij onze beweging

Sinds 2013 werkt Pax Christi Vlaanderen aan het verstevigen, het verbreden en het professionaliseren van de communicatiedimensie, de zichtbaarheid van de organisatie en de fondsenwerving.

In 2015 startte Pax Christi Vlaanderen met de voorbereiding van een nieuwe website. Die werd midden februari 2016 gelanceerd. Midden 2015 ging ondertussen de nieuwe website van de Vlaamse Vredesweek online, die al werd gebouwd op de digitale blauwdruk van de webstek voor Pax Christi Vlaanderen. De nieuwe website doet dienst als centrale ‘hub’ voor alle specifieke online en ook offline communicatiemedia die Pax Christi Vlaanderen vandaag reeds inzet en in de toekomst gaat aanwenden naar een gediversifieerd doelpubliek toe. Het belang dat we hechten aan de onlinecommunicatie en huisstijl voor Pax Christi Vlaanderen is substantieel. Voor de ontwikkeling van een nieuwe website is een breed draagvlak

noodzakelijk bij gebruikers en bezoekers. Via Brown Bag Brainstormings- en infosessies (ofte lunchvergaderingen) werkten team en verschillende vrijwilligers van in het begin samen om het draagvlak voor de introductie van de nieuwe website te vergroten enerzijds, de knowhow en verwachtingen van de personeelsleden te integreren in het project anderzijds. Deze gebruikersgroep werd dus nauw betrokken bij alle stappen die we hebben gezet in de ontwikkeling van de nieuwe website. Benieuwd? Surf dan naar www.paxchristi.be.

Investeren om Pax Christi Vlaanderen gezond te laten leven

Sinds juni 2014 is Pax Christi Vlaanderen lid van Testament.be. We besteden in onze fondsenwerving meer aandacht aan duolegaten en het actief werven van toekomstige legatarissen. In 2015 schreven we nieuwe doelgroepen aan en begeleidden we enkele legatarissen bij het opstellen van hun testament. Daarbij kunnen we op de juridische ondersteuning rekenen van Testament.be, zodat onze toekomstige legatarissen zeker kunnen zijn dat hun wensen ook correct juridisch worden vertaald in hun testament. In 2015 ontving Pax Christi Vlaanderen al enkele legaten.

Indien u graag persoonlijk en discreet meer informatie wil over een (duo)legaat, kan u steeds vrijblijvend contact opnemen met Wim Vandewiele, coördinator fondsenwerving: wim.vandewiele@paxchristi.be | 0474/64.79.54.