20110524 grontmij
-
Upload
janrotmans -
Category
Documents
-
view
265 -
download
0
Transcript of 20110524 grontmij
![Page 1: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/1.jpg)
Transitie van de gebouwde omgeving:uitdaging voor de komende decennia
Grontmij, 24 mei 2011
Prof. Jan Rotma
Twitter.com/Jan_Rotmans
![Page 2: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/2.jpg)
Gebouwde Omgeving
gebouwde omgeving verantwoordelijk voor 41% energiegebruik
50-80% CO2-reductie is noodzakelijk de komende decennia
vereist een transitie van de gebouwde omgeving
![Page 3: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/3.jpg)
Transitiefundamentele verandering van structuur, cultuuren werkwijzen op systeemniveau
structuur: institutionele opbouw, economischestructuur, fysieke structuur
cultuur: gedeelde beelden, waarden,paradigma’s en perspectief
werkwijzen: routines, regels, gedrag
fundamentele omslag in denken, organiseren, handelen
![Page 4: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/4.jpg)
we bouwen wel goed, maar
we bouwen niet de goede dingen
![Page 5: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/5.jpg)
Huidige regime in de bouwsectorstructuur
gefragmenteerd, traditonele bouwketen
aanbodgestuurd, weinig diversiteit
cultuurmono-cultuur, conservatief
laag innovatief vermogen
werkwijze
‘hit and run’, korte termijn rendement
traditionele aanbesteding
![Page 6: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/6.jpg)
Transitie Bouwsector
Transitie van de bouwsector is noodzakelijk
van naar
aanbod vraag
product dienst
economisch maatschappelijk
![Page 7: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/7.jpg)
20 jaar
DoorontwikkelingsfaseVoorontwikkelingsfase20 jaar
In welke fase van de transitie zit de bouw?
”Wijdverspreide toepassing van
het nieuwe paradigma
Kante
lpunt
Strijd tussen het oude en nieuwe paradigma
Regieraad Bouw
PSIBouw
Tijd
Opbo
uw va
n duu
rzame
same
nlevin
gl
Bouw zit hier
Consolidatie
![Page 8: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/8.jpg)
Waar staat de bouw nu?
bouw is volop aan het vernieuwen
veel innovatie op projectniveau
toch blijft innovatie achter bij andere sectoren
vernieuwing nog te kleinschalig met weinig partijen
![Page 9: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/9.jpg)
regime: dominante structuur, cultuur en werkwijzen met macht en gevestigde belangen
niche: opkomende, afwijkende structuur, cultuur en werkwijzen op klein schaalniveau
niche wil macht ontwikkelen en het bestaande regime overnemen; regime beschermt zich daartegen door deniche onschadelijk te maken of op te nemen
transitie = regime-wisseling = machtswisseling
Transitie = Machtsovername
![Page 10: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/10.jpg)
3 op 5 bouwbedrijven zullen sneuvelen
bedrijven die met “oude technologie” bezig zijn
en onvoldoende investeren in duurzame innovatie
zullen niet overleven
Transitie is Slagveld
![Page 11: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/11.jpg)
Duurzaamheid komt in het DNA
van de bouw en wordt de motor
![Page 12: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/12.jpg)
Visionaire Opgave Bouw
bouw dienstbaar aan de samenleving
richt zich op ruimtelijke omgeving i.p.v. gebouwde object
eindgebruiker kan zelf product samenstellen
duurzaam in termen van energie- en materiaalgebruik
flexibel, ontwerpend bouwen is standaard
![Page 13: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/13.jpg)
![Page 14: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/14.jpg)
stimuleer innovatieruimte voor koplopers
doorontwikkelen van vernieuwingsbeweging
focus op kansrijke niches klimaatadaptief bouwen (op water)duurzaam bouwen (gebiedsontwikkeling)
bouw iconen: duurzame voetbalstadions, drijvende wijken
verduurzaam gebouwde omgeving (bestaande voorraad)
Transitieagenda voor de Bouw
![Page 15: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/15.jpg)
Gebouwde Omgeving in 2030
energie producerend
groen
blauw
gezond
organisch
gebruiken daken en gevels
![Page 16: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/16.jpg)
![Page 17: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/17.jpg)
![Page 18: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/18.jpg)
![Page 19: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/19.jpg)
![Page 20: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/20.jpg)
![Page 21: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/21.jpg)
![Page 22: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/22.jpg)
![Page 23: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/23.jpg)
Stichting Urgenda
![Page 24: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/24.jpg)
![Page 25: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/25.jpg)
![Page 26: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/26.jpg)
Dutch Research Institute For Transitions
![Page 27: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/27.jpg)
![Page 28: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/28.jpg)
![Page 29: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/29.jpg)
![Page 30: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/30.jpg)
![Page 31: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/31.jpg)
![Page 32: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/32.jpg)
![Page 33: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/33.jpg)
Dutch Research Institute For Transitions
Floating City
water recreation
ecology:wetlands
technology: floating foundation
energy: decentral heat/cold storage
mobility: floating highway, water taxi
living / working units
![Page 34: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/34.jpg)
![Page 35: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/35.jpg)
Doorbraakplan
gebouwde omgeving energieneutraal in 2025
alle bestaande woningen, kantoren, scholen energieneutraal
inspiratie
transitie van kolen naar gas van 1955 tot 1965vrijwel gehele Nederlandse woningvoorraad
werd voorzien van gasaansluiting voor ruimteverwarming en koken
![Page 36: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/36.jpg)
Urgentie
over 20 jaar is elk huis met een gasaansluiting
een groot risico voor een woningcorporatie
![Page 37: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/37.jpg)
Gebouwde omgevingenergieneutraal door:
1. gebouwschil zo energiezuinig mogelijkgoed isoleren en zuinige installaties
2. duurzame energie opwekkenzonne-PV, zonneboilers, wind, omgevingswarmte
3. oppervlakte ontwikkelingenergie, water, fijn stof/NOx
![Page 38: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/38.jpg)
Kosten / Batentotale kosten tot 2020
140 miljard Euro [73 miljard energiebesparing][67 miljard duurzame energie]
totale baten tot 2020
terugverdientijd, vermeden CO2-uitstootwerkgelegenheid (40.-50.000 banen per jaar)waardestijging vastgoed
> 140 miljard
![Page 39: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/39.jpg)
Kosten / Baten
• investering voor woningbezitter: 20.000 Euroterugverdientijd is 10 jaar 6 jaar bij WOZ-waarde korting
• investering voor woningcorporaties: 15.000 Euroterugverdientijd is 12 jaar < 10 jaar bij WOZ- korting
• eigenaars van bedrijfspanden:terugverdientijd is 10 jaar 6 jaar bij 1/3 overheidssteun
• energiebedrijven:terugverdientijd is 10 jaar bij 3000 Euro per MW windenergie
![Page 40: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/40.jpg)
Verduurzaming = Waardencreatie
het verduurzamen van de woningvoorraad is gunstig voor:
- economie [werkgelegenheid]
- bouwsector
- waarde van vastgoed
- milieu
- samenleving
- burgers en woningcorporaties
![Page 41: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/41.jpg)
Dus……
technisch kan het in 15 jaar
financieel is het haalbaar
maatschappelijk is het voordelig
hoe krijgen we het georganiseerd?
![Page 42: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/42.jpg)
Transitie Aanpak
• beginnen met koplopergemeentes
• slimme strategie van verleiding, beloning, verplichting en voorlichting
• bepalende partijen mobiliseren: gemeentes, corporaties, energiebedrijven, investeerders
• drie sporen: energiebesparing, duurzame energie enoppervlakte ontwikkeling
• in elke gemeente coalitie met investeerder
![Page 43: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/43.jpg)
Pilots
met koplopers starten in 10 gemeenten
[corporaties, energiebedrijven, gemeenten, investeerder]
wie meedoet wordt beloond
daarna landelijk opschalen vanaf 2015
![Page 44: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/44.jpg)
Wat betekent dat voor Grontmij?
![Page 45: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/45.jpg)
structuur
cultuur
werkwijze
![Page 46: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/46.jpg)
Cultuurverandering Adviesbureausdominante paradigma
‘ingenieurs’ paradigma
technische maakbaarheid
ontwerp wordt gemaakt, ingenieurs aan de slag
volgend, niet leidend
‘U vraagt en Wij maken het’
![Page 47: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/47.jpg)
Cultuurverandering Adviesbureaus
nieuw paradigma
‘co-creatie’ paradigma
gezamenlijk ontwerp maken
actieve rol al aan het begin van het proces
vanuit overkoepelend concept
![Page 48: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/48.jpg)
Nieuwe Rol Adviesbureaus
initiatiefnemer
makelaar / schakelaar
mede ontwerper
creëren van waarden
leidend, niet volgend
mede verantwoordelijkheid voor het hele proces
![Page 49: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/49.jpg)
Verduurzamen Woonwijk in Friesland
participatief proces / bewoners heel actieve rol
rol adviesbureau
beleggen informatiebijeenkomst(en)
subsidies regelen bij SEV
participatief proces begeleiden
investeerders interesseren
![Page 50: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/50.jpg)
Nieuwe Werkwijze Adviesbureaus
op hoger abstractieniveau meedenken
conceptueel en ontwerpend
integrale werkwijze
gebiedsgericht
vanuit integraal duurzaamheidsconcept
![Page 51: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/51.jpg)
Nieuwe Rol/Werkwijze Adviesbureausvan:
• volgend
• uitvoerend
• ingenieurs
• partieel
• economisch
naar:
• leidend
• ontwerpend
• conceptontwikkelaars
• integraal
• maatschappelijk
![Page 52: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/52.jpg)
Structuurverandering Adviesbureaus
flexibel, adaptief management
vanuit lange termijn visie
niet permanent reorganiseren
innovatieruimte (5-10%)
zoeken, leren, experimenteren
![Page 53: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/53.jpg)
reserveer 5-10% ruimte voor duurzame innovatiecreëer niches binnen bedrijf voor koplopers
ontwikkel lange-termijn perspectiefvanuit nieuwe structuur, cultuur, werkwijze
doe mee met duurzame innovatie-experimentenniche-experimenten
sluit nieuwe coalities met a-typische partijenongedachte combinaties kunnnen innovatief zijn
zet in op cultuurverandering binnen bedrijfscholing, competentieontwikkeling
Transitie binnen een bedrijf
![Page 54: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/54.jpg)
gericht op
het creëren van maatschappelijke waarde
lange-termijn
co-productie
welzijn, kwaliteit en ecologisch behoud
persoonlijke ontwikkeling van mensen
Nieuw business model
![Page 55: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/55.jpg)
Transitie Strategie
• mobiliseer koplopers binnen bedrijf
• ontwikkel transitieplan met koplopers
• start doorbraakprojecten met koplopers
• opschalen van succesvolle doorbraakprojecten
kleine initiatieven kunnen voor doorbraken zorgen
![Page 56: 20110524 grontmij](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081404/55868ca3d8b42a484c8b4664/html5/thumbnails/56.jpg)
transitie in de bouw is in volle gang, moet alleen nog sneller
bouwtransitie gaat het speelveld onomkeerbaar veranderen
mega-transitieproject: verduurzaming gebouwde omgeving
vraagt om andere rol en werkwijze van adviesbureaus
ook Grontmij zal fundamenteel moeten veranderen
pro-actief, adaptief, co-creatief, verbindend, ruimte biedend
Conclusies