2008 - nak.nl · Het bestuur van de NAK en de heer ir. D.A.M. Risseeuw, technisch directeur van de...

2008

jaarverslag 2008

“Kiemkrachtsonderzoek:

elk kiemplantje wordt

nauwkeurig beoordeeld.”

� NAK - Jaarverslag 2008

1. Organisatie 05 Ontwikkelingen 05

Strategie 05

Directie 06

OpeningvernieuwdlaboratoriumNAK 06

doorburgemeesterNoordoostpolder

CollegevanB&WopwerkbezoekbijdeNAK 07

RegistratieenKwekersrechtOnderzoek(RKO) 07

Accreditaties 07

Klachten,beroepenenbezwaarschriften 07

CommunicatieNAK 08

2. (Inter)nationale regelgeving en relaties 10 EU 10

OESO 11

WerkgroeppootaardappelenUNECEbijdeNAK 12

ISTA 12

ContactenNAK 13

RelatieNAKenLNV 13

3. Nieuwe technieken en ontwikkelingen 14 AfdelingLaboratoriummethodenenDiagnostiek 14

IRISzaaizadenenpootaardappelen 15

GPS 15

4. Pootaardappelen 16 Keuringsseizoen2008 16

Import-enexportinspecties 19

CLIENT-exportpootaardappelen 20

Wijzigingkeuringsvoorschriften2009 20

KeuringCvooreigengebruik 21

(‘ATR-vermeerdering’)

Keuringopmaat 21

Erwinia 21

5. Zaaizaden 22 Keuringseizoen2008 22

Erkenningen 24

Wijzigingkeuringsvoorschriften2009 24

Zaaizaadanalyses 24

6. Trainingen en cursussen 25 Aanbodcursussen 25

ThemadagErwiniaopProef-enControlebedrijf 26

Internationalesamenwerking 26

7. Personeel en organisatie 27 Algemeen 27

Bedrijfsontwikkeling 27

Personeelsgegevens 27

Opleiding 28

8. NaK agrO 29

9. Financiën 30

Bestuur, directie, Or en vaste commissies 31

PagINa PagINa

�NAK - Jaarverslag 2008

INhOudsOPgave

Goede voeding is van primair belang voor de mens.

Hoogwaardig uitgangsmateriaal is de basis voor de pro-

ductievangezondenveiligvoedsel.Alskeuringsinstantie

speeltdeNAKhierbijeenbelangrijkerol.Helemaalsinds

de NAK in 2007 de fytosanitaire inspecties van partijen

diebestemdzijnvoorofafkomstigzijnuitderdelanden

(nietEU-landen)heeftovergenomenvandeoverheid.

In 2008 trof de voedselcrisis veel landen. Het laatste

kwartaalvan2008stondinhettekenvandewereldwijde

financiële crisis. Deze overschaduwde de discussie over

de voedselcrisis, die toeneemt door de sterk groeiende

wereldbevolkingenhetaanwendenvanvoedingsgewas-

senvoordeproductievanbiodiesel.Hetkeuringspakket

van de NAK omvat de belangrijkste voedingsgewassen

rijst, maïs, granen en aardappelen. Nederland is daarbij

veruit de grootste exporteur van pootaardappelen ter

wereld. Het continu verbeteren van de kwaliteit van de

dienstenvandeNAKisduseenblijvendeuitdaging.

Hetbestuursteldein2008hetstrategischeplanvastvoor

de komende drie jaar. Kernwoorden zijn: investeren in

kennis, keurings- en onderzoeksmethoden. Verderop in

dit verslag leest u meer over de NAK-strategie en het

innovatievevermogenvandeNAK.

Deovernamevandeexportkeuringenvandeoverheidin

2007 heeft een behoorlijke impact gehad op de interne

organisatie. Het dienstenpakket van de NAK breidde

aanzienlijk uit zonder toename van de omvang van

de ondersteunende afdelingen. Voor het bedrijfsleven

betekendedezeoverdrachteenbetereservicemetlagere

kosten. Ook werd voor het bedrijfsleven een meer

efficiëntewerkwijzebereiktdoordatdeNAK-partijkeuring

endeexportkeuringnuvaakwordengecombineerd.

vOOrwOOrd


Met de overheid werden in het kader van Plantkeur

afsprakengemaaktoverhetdienstenpakketvandeNAK.

EenaantaltakenvanNAKAGROgingovernaardeNAKen

erwerdeenorganisatorischescheidingtussendeNAKen

NAKAGROaangebracht. Indit jaarverslagwordtomdie

reden ook slechts beperkt over de dochteronderneming

NAKAGRObericht.

De NAK heeft altijd opengestaan voor wensen vanuit

de praktijk en wil deze nog meer vertalen naar haar

producten en diensten. Daarom heeft de NAK in 2008

een project opgestart om medewerkers meer bewust te

makenvanhetbelangvangoedrelatiebeheer.Inhetpro-

ject worden alle medewerkers betrokken om ontvangen

signalen van buiten gezamenlijk te vertalen naar ieders

afdeling. De NAK-adviseur verwoordt het zo: “relaties

onderhoudjenietalsafdeling,maaralsbedrijf”.

Mede namens het bestuur bedank ik de medewerkers

van de NAK voor hun motivatie en het werk dat verzet

is. Dankzij hun inzet heeft de NAK zich in 2008 verder

ontwikkeldenverbeterd.Ditwerdondermeertijdensde

auditsvandeRaadvoorAccreditatie(RvA)vastgesteld.

Wijwensenuveelleespleziertoe.

Pieter Oosterveld

algemeen directeur

“Relaties onderhoud je niet

als afdeling, maar als bedrijf.”

OntwikkelingenDe NAK nam in 2007 de keuringen van partijen die

bestemdzijnvoorofafkomstiguitderdelandenovervan

de overheid (project Plantkeur). Door deze overdracht

werdvoorhetbedrijfsleveneenmeerefficiëntewerkwijze

bereikt,doordatinveelgevallendeNAK-partijkeuringen

en de exportkeuringen nu worden gecombineerd.

Daarnaast isdeNAKeenaantalsurvey-werkzaamheden

uit gaan voeren, waaronder survey-oppervlaktewater

en survey-bemonstering bruinrot/ringrot. Ook is de

NAK verantwoordelijk voor een belangrijk deel van

het diagnostisch onderzoek op het voorkomen van

quarantaine ziekten in aardappelen. De overdracht is

goedverlopen.

De NAK heeft regelmatig overleg gevoerd met bedrijven

in de verschillende sectoren, onder andere met de

handelareninconsumptieaardappelen.Dezehandelaren

vormeneennieuwedoelgroepvoordeNAK.Debedrijven

toonden zich tevreden over de aanpak van de NAK.

Ookdeoverheidistevredengetuigedegoederesultaten

vandeauditstijdenshetperiodiekeoverleg.

HetprojectPlantkeurkreeg in2008eennasleep. In2007

heeftdeNAKgoedeafsprakengemaaktmetdeminister

van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) over

de taakscheiding tussen de NAK en NAK AGRO. Deze

taakscheiding was een gevolg van het besluit van de

minister om private laboratoria, waaronder NAK AGRO,

nietmeertoetestaanhetwettelijkeAM-onderzoekuitte

voeren.Ondanksdezorgvuldiggemaakteafsprakenhier-

overblevengroteonduidelijkhedenbestaanbijdemarkt-

partijen.UiteindelijkheeftzelfsdeTweedeKamerzicher

mee beziggehouden. Zo werden opmerkingen gemaakt

over de wijze waarop de NAK zich presenteert. De NAK

beslootenkeleaanpassingendoortevoeren.Zowerdde

websiteaangepastenwerdenlogo’svanNAKAGROvan

deauto’svandeNAKverwijderd.

1 OrgaNIsaTIe


AljarenwordenmedewerkersvandeNAKbijdeBloem-

bollenkeuringsdienst (BKD) ingezet voor de veldkeuring.

In 2008 intensiveerde de NAK de samenwerking met de

BKD. Zo worden medewerkers van de BKD ingezet voor

partijkeuringen van de NAK en voert de BKD de grond-

bemonstering voor aardappelmoeheid (AM)-onderzoek

uitconformhetNAK-kwaliteitssysteem.

strategieHetbestuursteldein2008hetstrategischplanvastvoor

deperiode2009-2011.Hetbestuurkeekhierbijterugop

de succesvol verlopen overname van diverse taken van

dePlantenziektenkundigeDienst(PD)in2007.Hetbedrijfs-

levenistevredenendeinterneorganisatievandeNAKis

versterkt. Het bestuur realiseert zich ook dat door deze

overnamedeoverheidmeereisenaandeNAKstelt.

De NAK verwacht een redelijk stabiel areaal voort-

kwekingsmateriaal in Nederland. Voor met name

pootaardappelenishetbelangrijkomefficiëntomtegaan

met het beschikbare areaal. De ziektedruk is hoog en

de Brusselse regelgeving heeft mogelijk een nadelig

effect op de hoeveelheid beschikbare grond. De schaal-

vergroting en professionalisering in de teelt blijft door-

gaan.Ondernemersverwachteneendienstverleningvan

de NAK die meer aansluit op hun eigen bedrijfsvoering,

zonderdatdittenkostegaatvandekwaliteit.

Door de intensieve teelt neemt de vraag naar

laboratoriummethoden voor de kwaliteitsvaststelling

toe. Hier ligt een rol voor de NAK. Metingen tijdens het

productieproces moeten bijdragen tot verhoging van de

efficiencyvandeteelt.


InBrusselloopthetprojectBetterRegulations.Uitkomsten

vanditprojecthebbenmogelijkeffectopderegelgeving

en dus ook op de keuringsvoorschriften van de NAK.

Verwacht wordt dat dit voor de komende drie jaar nog

niettotaanpassingenzalleiden.UiteraardhoudtdeNAK

deontwikkelingennauwlettendindegaten.

DeNAKzietdevolgendehoofdlijnenvoordestrategie:

- meerflexibiliteitaanbrengenindekeuringen,gericht

opdekwaliteitendeskundigheidvanhetbedrijf;

- hetinvestereninkeuringsmethodenenlaboratorium-

techniekentervaststellingvandekwaliteit;

- hetinvesterenindekennisvandemedewerker.

directieHetbestuurvandeNAKendeheer ir.D.A.M.Risseeuw,

technisch directeur van de NAK, hebben in onderling

overlegbeslotendearbeidsovereenkomstper31decem-

ber2008tebeëindigen.BestuurendeheerRisseeuwzijn

totdeconclusiegekomendatdeverschillenvan inzicht

over het te voeren beleid en de uitvoering daarvan een

goedesamenwerkingindewegstond.

Opening vernieuwd laboratorium NaK door burgemeester Noordoostpolder In 2008 zijn verschillende laboratoria binnen de

NAK gemoderniseerd. In juni werd het vernieuwde

laboratorium van de NAK officieel heropend door de

heer W. Ridder van Rappard, burgemeester van de

gemeenteNoordoostpolder.

De aanpassing van de laboratoria was noodzakelijk,

omdatdeNAKhaartakenheeftuitgebreidmetanalyses

opdiversequarantaineziekten.Ditwerkwerdvoorheen

doordePlantenziektenkundigeDienst(PD)inWageningen

uitgevoerd. Het gemoderniseerde laboratorium is nu

onder meer geoutilleerd voor onderzoek naar de

aanwezigheid van de bruinrotbacterie in oppervlakte-

waterenbitterzoetplanten.

Eenandereredenomde laboratoriauit tebreidenente

moderniseren is de ontwikkeling van de zogenaamde

PCR-methode geweest. De NAK heeft deze toetsmetho-

diek voor een belangrijk deel zelf ontwikkeld. Met PCR

kunnen virussen, bacteriën, schimmels en nematoden

betrouwbaarwordenaangetoond(zieookhoofdstuk3).

De ontwikkelingen in de agrarische sector maken het

voortdurend noodzakelijk om methoden van keuringen

en analyses aan te passen aan de regelgeving en de

wensen van de sector. De NAK speelt hierop in door te

innoveren in onder andere de ontwikkeling van nieuwe

onderzoeksmethodieken en moderne laboratorium-

faciliteiten. Naast het nieuwe PCR-laboratorium is ook

hetnematodenlaboratoriumvollediggemoderniseerd.

accreditaties MethaaraccreditatiesbewijstdeNAKdathaarwerkwijze

voldoetaan internationalestandaarden.DeNAK isdoor

deRvAgeaccrediteerdopdeISO/IEC17020-normvoorde

veldkeuring en de partij-keuring van pootaardappelen.

De ISO/IEC 17020-norm is de internationale norm voor

inspectie-instellingen. De NAK is al vele jaren geaccre-

diteerd door de International Seed Testing Association

(ISTA) voor het zaaizaadonderzoek. Hierdoor is de NAK

ondermeerbevoegdvoorhetafgevenvanISTA-certifica-

ten.DeISTAzetzichinvoorwereldwijdeuniformiteitbij

hetnemenenonderzoekenvanmonstersvanzaaizaden.

Metdeoverdrachtvande fytosanitaire taken isookhet

toezichtopdeNAKtoegenomen.Naastdeauditsdoorde

RvAendeISTA,beoordelennuookauditorenvandePD

hetwerkvandeNAK.

In het kader van de overdracht van de fytosanitaire

taken van de PD heeft de NAK de 17025-accreditatie

behaald voor het bruinrot- en ringrotonderzoek en het

AM-onderzoek.Verderishetlaboratoriumgeaccrediteerd

(17025) voor het overige nematodenonderzoek. De NAK

heefthiermeeinvullinggegevenaandeaccreditatieplicht

voor de laboratoriumonderzoeken die voortvloeit uit de

meerjarenovereenkomstPlantkeur.

Klachten, beroepen en bezwaarschriften

KlachtenoverzichtDe NAK streeft naar een hoog kwaliteitsniveau van

haar dienstverlening. Desondanks kan er wel eens iets

misgaan.KlachtendiebijdeNAKbinnenkomenworden

ergserieusgenomenen,indienmogelijk,zosnelmogelijk

opgelost. Door het wegnemen van de oorzaken blijft de

NAKwerkenaandeverbeteringvanhaardienstverlening.

Alle klachten zijn binnen de vastgestelde termijn

afgehandeld. Uit de analyses van de klachten zijn

meerdere verbeteringen gerealiseerd. Er waren geen

aanleidingen om keurings- of analyseresultaten in te

trekken. Jaarlijks wordt het klachtenoverzicht op de

NAK-websitegepubliceerd.

BezwaarschriftenIn 2008 heeft de NAK 22 bezwaarschriften ontvangen.

Vijf richtten zich tegen een keuringsbeslissing en 17

hadden betrekking op het in rekening brengen van

het extra tarief wegens een te late aangifte zaaizaden.

DeNAKheefttienbezwarentegenhetextratariefgegrond

verklaard. Van de vijf bezwaren tegen een keurings-

beslissingzijnervierongegrondverklaardenééngegrond.

Alle bezwaren zijn binnen de wettelijk voorgeschreven

termijnafgehandeld.


College van B&w op werkbezoek bij de NaKEendelegatievanhetcollegevanB&Wheeft inoktober

een werkbezoek gebracht aan de NAK. Tijdens het

werkbezoek waren de vernieuwde laboratoria van de

NAK volop in gebruik voor het virusonderzoek van

pootaardappelen en het bruin- en ringrotonderzoek.

De delegatie was onder de indruk van de grootschalig-

heid van de onderzoeken die de NAK uitvoert. Ook van

deinnovatiekrachtvandeNAKwashetcollegeonderde

indruk.

registratie en Kwekersrecht Onderzoek (rKO) In 2008 is het Registratie en Kwekersrecht Onderzoek

(RKO)voorlandbouwgewassenvoorheteerstuitgevoerd

ophetProef-enControlebedrijfvandeNAK.Ditalsgevolg

van de samenwerking met Naktuinbouw die de verant-

woordelijkheid voor de uitvoering van dit onderzoek

in 2007 heeft overgenomen van LNV. Een medewerker

van het Proef- en Controlebedrijf is door Naktuinbouw

opgeleid tot onderzoeker kwekersrecht en is voor

gemiddelddriedagengedetacheerdbijNaktuinbouw.

Voor de uitvoering van het onderzoek zijn proefvelden

aangelegdvoordegewassenaardappelen,grassen,tarwe,

gerstenvlas.Alseennieuwrasvoldoetaandenormendie

zijn vastgesteld voor onderscheidbaarheid, uniformiteit

enstabiliteitwordthetingeschreveninhetNederlandse

Rassenregister.HetbestuurvanNaktuinbouwbezochtde

doordeNAKaangelegdeproefveldenenfaciliteiten.

�

BeroepenIneensinds2005lopendeberoepszaakovereenafkeuring

op bacterieziek heeft de sector bestuursrecht van de

Rechtbank Groningen de NAK in het gelijk gesteld.

Belanghebbende heeft hiertegen hoger beroep ingesteld

bijAfdelingbestuursrechtspraakvandeRaadvanState.

Dithogerberoeplooptnog.In2008isertweemaalberoep

ingesteldbijhetCollegevanBeroepvoorhetbedrijfsleven.

Dezeberoepenhaddenbetrekkingopdeverwerkingvan

aardappelen en het opleggen van een dubbel keurings-

tariefbijeente lateaangifte.Beideberoepen lopennog.

Er is tweemaal een verzoek om voorlopige voorziening

ingediendbijdeVoorzieningenrechtervanhetCollegevan

Beroepvoorhetbedrijfsleven.Dezekortgedingenhadden

betrekkingopdeverwerkingvanpootaardappelen.

Communicatie NaK De werkzaamheden van de afdeling Communicatie

hebben als doel de relatie tussen de NAK, haar mede-

werkers en de buitenwereld te onderhouden op zo’n

manierdathetimago,denaamsbekendheidendebekend-

heid met het product en dienstenaanbod van de NAK

wordengeoptimaliseerd.Diversecommunicatiemiddelen

en-activiteitenhebbenhetafgelopenjaarbijgedragendit

doelteverwezenlijken.

Nieuwe productvellen NaKIn2008ontwikkeldedeNAKeenaantalproductvellenom

klanten te informeren over diverse nieuwe producten.

Ditalsgevolgvandeovernamevandiversefytosanitaire

werkzaamhedenvandePD.Metdeoverheidzijndaarbij

afsprakengemaaktoverhetdienstenpakketvandeNAK.

EenaantaltakenvanNAKAGROgingovernaardeNAK,

waaronder het aardappelen AM-onderzoek. Daarnaast

werd een organisatorische scheiding tussen de buiten-

diensten van de NAK en NAK AGRO aangebracht. In de

presentatienaarbuitenwordtduidelijkeenonderscheid

gemaakttussendeNAKenNAKAGRO.Zoisdedubbele

bestickeringvandebedrijfsauto’sverwijderd.

digitale nieuwsbrief In 2008 zijn tien digitale nieuwsbrieven verschenen.

Dedigitalenieuwsbriefwordt,zodraeractuelezakenzijn

tevermelden,verstuurdnaarca.6.000geïnteresseerden.

website De website is continu voorzien van nieuwsberichten.

Geblekenisdatdepersmetregelmaatdenieuwsberichten

overneemt in de vakbladen, wat de reikwijdte van de

berichtgeving vergroot. De NAK-site wordt door gemid-

dels250uniekebezoekersperdagbezocht.Piekeninde

bezoekersaantallenwarenervooralbijdepublicatievan

deaangiftecijfersendeloofvernietigingsdata.

NAK - Jaarverslag 2008

“6000 geïnteresseerden

ontvangen

de digitale

nieuwsbrief”.

advertenties Om in contact te komen met mensen die het bedrijf

willenkomenversterken,heeftdeNAK inverschillende

media wervingsadvertenties geplaatst, waaronder in

de Pieperkrant. Belangstellenden werden via deze

advertentie gestimuleerd zich aan te melden voor een

kennismakingsbijeenkomst. Een groot aantal potentiële

medewerkersmaaktevandeuitnodiginggebruik.

stimuleringDe Verenigde Naties heb-

ben 2008 uitgeroepen tot

het internationale jaar van

de aardappel. De Stichting

De Bildtse Aardappelweken

organiseerde in het kader

hiervan in de gemeente

HetBildtdiverseactiviteitenmetalsdoeldeconsument

enburgerhetbelangendewaardevandeaardappelvoor

hetdagelijksleventelaten(her)ontdekken.DeNAKheeft

een stimuleringsbijdrage verleend aan het ambitieuze

programmadathiervoorisopgesteld.

Themadagen Om de naamsbekendheid te vergroten en de contacten

met de klanten te onderhouden, nam de NAK deel aan

diversethemadagen,waaronder:

- deAardappeldemodagteWestmaas;

- de2eNationaleBodemgezondheidsdagen

- deLandelijkedemodagBodemkwaliteit‘Bodem2008’

enBiovelddagteLelystad.

Interne communicatieDe informatievoorziening naar NAK-medewerkers

verliepin2008viadiversekanalen.Metuitzonderingvan

de vakantieperiode is er maandelijks een informatie-

bijeenkomst voor de binnendienstmedewerkers van

deNAKgeorganiseerdoveruiteenlopendebedrijfsonder-

werpen. Daarnaast zijn de medewerkers via een twee-

maandelijks infobulletin op de hoogte gehouden van

actueelnieuwsafkomstigvandiverseafdelingenbinnen

de NAK. Andere belangrijke informatiebronnen zijn

het personeelsblad Bladrol en intranet die geregeld

geactualiseerd en aangevuld worden met relevante

informatievoordemedewerkers.Vanzelfsprekendstaan

ookalleprocedures,instructiesendocumenten,diedeel

uitmakenvanhetkwaliteitssysteem,ophetintranet.

NaK in de ban van het eK-voetbalTijdens de EK in juni 2008 heeft de NAK besloten mee

te spelen via een promotionele actie. Elke medewerker

kreeg een setje oranje strandballen dat ze weg konden

gevenaan relaties.Deze strandballenactie is eensucces

geweest. De NAK was in een recordtempo 5.000 ballen

kwijt. Met de strandballen heeft de NAK niet alleen

heel Nederland oranje gekleurd, maar ook het doel van

deze PR-actie bereikt, namelijk het vergroten van de

naamsbekendheid.


10

eu

Project ‘Betere regelgeving’In 2008 heeft de EU een enquête gehouden onder het

bedrijfsleven,overhedenenkeuringsinstellingenomnate

gaanofdehuidigerichtlijnennogaandegesteldedoelen

voldoen. Ook is gevraagd naar suggesties voor verbete-

ringenvereenvoudigingvanderegelgeving.Intotaalzijn

244 ingevuldevragenlijsten terugontvangen.Demeeste

daarvan zijn afkomstig uit Frankrijk (42), gevolgd door

Nederland (22). Uitdeantwoordenkomtnaarvoren dat

hetbedrijfsleventevredenisoverhetbestaandestelselen

daterweinigbehoefteisaan(grote)veranderingen.

Nieuwe richtlijn landrassenDeEUheefteenRichtlijnopgesteldvoorderegistratieen

keuringvanlandrassenvanlandbouwgewassen.

DebelangrijkstekenmerkenvandeRichtlijnzijn:

- landrassenkunnenopbasisvanniet-officieel

onderzoekwordenopgenomen;

- lidstatenmoetendeoorsprongsgebiedenvan

landrassenofficieelaanwijzen.Zaadmagalleen

indezegebiedenwordengeproduceerd;

- zaaizaadenpootgoedvanlandrassenmoetvoldoende

raszuiverzijn.Eenofficiëlekeuringenofficieel

onderzoekzijnnietvoorgeschreven;

- voorzaaizaadenpootgoedvanlandrassengeldende

normenvandelaagstegeneratie/klasse;

- perlandrasmagmaximaal0,5%(0,3%voorerwt,

tarwe,gerst,maïs,aardappelenkoolzaad)vande

totalegebruiktehoeveelheidzaaizaadenpootgoed

vandebetreffendesoortinhetverkeerworden

gebracht(ofeenhoeveelheiddienodigisvoor

inzaaivan100ha);

- detotalehoeveelheidzaaizaadenpootgoedpootgoed

vanlandrassenvanéénsoortmagnietmeerzijndan

10%vandetotalegebruiktehoeveelheidzaaizaaden

pootgoedvandebetreffendesoort;


- zaaizaadenpootgoedvanlandrassenwordtvoorzien

vaneenleverancierslabel.

DeNAKregistreertbedrijvendielandrassenvermeerderen,

controleert de maximale hoeveelheden en voert een

nacontroleuit.

derogatiesAlsgevolgvanhetnatteweer inNoordwest-Europazijn

erookditnajaarweerveelderogatieverzoekeningediend

vooreenlagerekiemkracht.Hetdoelvanderogatieisom

bij een tekortsituatie toch voldoende zaaizaad beschik-

baartehebben.

Miniknollen De afzet van Nederlandse miniknollen naar ondermeer

DenemarkenenFrankrijkondervindthinderalsgevolgvan

zeerstrengetoetseisenopexotischequarantaineziekten.

Dit heeft tot gevolg dat Nederlandse minikollen niet op

hetzelfde niveau kunnen instromen in de productie-

systemenalsdeindielandengeproduceerdeminiknollen.

PlantumkaartteditprobleemaanbijdeministervanLNV,

die initiatief nam voor overleg en acties waarbij ook de

NAKwerdbetrokken.Eénvandeactiesbetrefthetoverleg

metdeDeenseautoriteitenomdeverschillenvaninzicht,

de noodzaak voor harmonisatie en oplossingsrichtingen

te bespreken. Het Nederlandse standpunt hierbij is dat

de Nederlandse minikollen moeten voldoen aan de

Europeseeisen.Daarnaastiseenvolledigetoetsingopalle

exotische ziekten niet noodzakelijk als het bewakings-

systeemvaneenlandvoldoendewaarborgenbiedt.

Dediscussiehieroverwordtin2009voortgezet.

Ook tussen de continenten is overleg gaande (tussen

North American Plant Protection Organization (NAPPO)

en European and Mediterranean Plant Protection

Organization (EPPO) over fytosanitaire richtlijnen

voor de internationale handel van vitromateriaal van

aardappelen.

NAK-deskundigen hebben zitting in diverse internationale

organen, zoals de Europese Unie (EU), de Organisatie voor

Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO), de

ISTA en de United Nations Economic Commission for Europe

(UNECE). In deze organen wordt het keuringsbeleid opgesteld

en uitgewerkt. Daarnaast heeft de NAK regelmatig contact met

collega-keuringsdiensten in het buitenland over het keurings-

beleid en de uitvoering.

2 (INTer)NaTIONale regelgevINg eN relaTIes

11NAK - Jaarverslag 2008

Bijeenkomst hoofden eu keuringsdiensten(Tallinn, estland)Dezejaarlijksebijeenkomstisbedoeldomervaringenuit

tewisselenoveruitvoeringsaspectenvandekeuringenen

de keuringsvoorschriften. In 2008 werd de bijeenkomst

inEstlandgehouden.Intotaalwaren23van27lidstaten

vertegenwoordigd. De belangrijkste punten van bespre-

kingwarendecontroleoponbedoeldeGGO-vermenging

in conventioneel zaad, de keuring en certificering van

biologisch zaad, de keuring van rassen in onderzoek

en van landrassen. Ook werd er gesproken over de

EU-gelijkstellingvanderdelandenenOESO-certificering,

dehandelswijzebijreedsgecertificeerdepartijendieniet

aan de eisen voldoen, de uitwisseling van de resultaten

vandenacontroletussendelidstaten,denacontrolevan

pootaardappelenenovererkenningen.

OesO

jaarvergadering OesO (Chicago, usa)Ook de OESO heeft een enquête gehouden over de

werkingvandeOESO-Regelingen(Schemes).Opgrondvan

deantwoordenensuggesties iseenontwerpStrategisch

Plan opgesteld. Tijdens de jaarvergadering in Chicago

is ingestemd met de voorgestelde hoofdlijnen en de

ontwerptekst voor de missie en de doelstellingen.

Bij de doelstellingen gaat het vooral om effectieve

implementatie van de Schemes en monitoring daarvan

en om uitbreiding van de Schemes. Uitbreiding van de

Schemes, met landen en/of gewassen, is geen doel op

zich,maarmoetplaatsvindenalsdezaadsectordaaraan

behoefteheeft.

werkgroep rasechtheid en raszuiverheid (OesO)Tijdens de Jaarvergadering van de OESO is ingestemd

metdedoordewerkgroepRasechtheidenRaszuiverheid

opgestelde:

- definitiesvanrasechtheid,raszuiverheidenafwijkers;

- raszuiverheidsnormennacontrolehybriderassen

vanmaïs,sorghum;

- tekstdatdenacontrole‘doorofondertoezichtvan

dekeuringstelling’wordtuitgevoerd.

In de werkgroep is uitvoerig gesproken over de veldjes-

grootteendetoetepassenraszuiverheidsnormenbijde

nacontrole. Mede dankzij Nederland is voorkomen dat

in de OESO-‘Guidelines’ onnodig grote controlevelden

zijnopgenomen.

Voor 36 gewassoorten zijn inmiddels de kenmerken en

de beoordeling van controlevelden voor de veldkeuring

aangepast. Besloten is voor nog eens 27 soorten de

kenmerken bij te werken. De NAK speelt, samen met

de Schotse keuringsdienst, een belangrijke rol in deze

aanpassingsoperatie.

1�

werkgroep pootaardappelen uNeCe bij de NaK De UNECE ontwikkelt agrarische kwaliteitsstandaar-

den ten behoeve van de internationale handel. UNECE-

standaarden worden internationaal gebruikt door

overheden, producenten, importeurs, exporteurs en

internationale organisaties. De activiteiten in het kader

van de pootaardappelstandaard hebben als doel om de

keurings- en certificeringsmethodieken, normstelling en

terminologieinternationaalteharmoniseren.

UNECE biedt een platform voor afstemming over

certificerings-enkwaliteitsaspecten.Destandaardheeft

eenadviserendefunctie.

De werkgroep pootaardappelen van de UNECE was in

oktober te gast bij de NAK. Vertegenwoordigers van

keuringsinstellingen van twaalf landen, waaronder

CanadaendeVerenigdeStaten,kondenkennisnemenvan

de laatste ontwikkelingen bij de NAK. Een onderzoeker

van Plant Research International (PRI/WUR), gaf uitleg

over de Erwinia-problematiek en het onderzoek op dat

terrein.

IsTa De NAK heeft in 2008 weer een belangrijk aandeel

geleverdaanhetgoedewerkvandeISTA.Zowerdende

workshops ‘ISTA Quality Management’ en ‘Seed Testing

ontemperategrassandweedseedspecies’dooreendes-

kundigevandeNAKgegeveninTaiwan,IndiaenKenia.

DaarnaastheeftdezelfdedeskundigeauditsvoordeISTA

uitgevoerd in Griekenland, Duitsland, Zwitserland en

NieuwZeeland.

Verschillende medewerkers van de NAK zijn vertegen-

woordigd in diverse technische comités van de ISTA,

waaronder die van bemonstering, vocht, zuiverheid,

kiemkracht,tetrazolium,etc.

Medewerkers van het zaaizaadlaboratorium hebben het

afgelopen jaar meegewerkt aan kiemkracht, vochtbepa-

ling en tetrazolium validatietesten voor onder andere

veldboon, sla en komkommer. Deze testen worden

uitgevoerdommethodenindeISTA-Voorschriften(Rules)

teverbeteren.


Contacten NaKDeNAKheeftnationaaleninternationaalregelmatigcon-

tactmetvertegenwoordigersvanbedrijven,organisaties,

deoverhedenencollega-keuringsdiensten.Dezecontacten

wordenbenutvoorafstemmingvanhetbeleid,belangen-

behartigingenuitwisselingvan ideeën.Binnende inter-

nationaleverbanden,zoalsdeEU,deOESO,deISTAende

UNECE,isdeNAKdirectbetrokkenbijdetotstandkoming

vanhetkeuringsbeleid.Hierondervolgteenopsomming

van organen waarin de NAK vertegenwoordigd is en de

contactendiedeNAKheeft:

- hetministerievanLNV;

- Klankbordensectorwerkgroepakkerbouw(PD);

- PlantumNL;

- NederlandseAardappelOrganisatie(NAO);

- Land-enTuinbouwOrganisatieNederland(LTO);

- NederlandseAkkerbouwVakbond(NAV);

- collegakeuringsdiensten(Naktuinbouw,BKD,KCB);

- RaadvoordePlantenrassen;

- WageningenURendaaraanverbonden

instituten(waaronderPlantResearchInternational

(PRI),PraktijkonderzoekPlant&Omgeving(PPO),

WageningenInternationalenhetLEI;

- PermanentComitéTeeltmateriaalvandeEU;

- OESOJaarvergaderingenExtendedAdvisoryGroup;

- OESOWerkgroepRasechtheidenRaszuiverheid;

- ISTA;

- EPPO;

- UNECE‘specialisedsectionseedpotatoes’;

- BeleidsAdviesCommissielandbouwzaaizadenvan

hetProductschapAkkerbouw(PA);

- WerkgroepzaaizadenvanLTO;

- WerkgroeppootaardappelenvanLTO;

- WerkgroepToezichtGGO’svandeVoedselenWaren

Autoriteit(VWA);

- Buitenlandsekeuringsinstellingen,institutenen

bedrijven;

- Jaarvergaderingvandehoofdenvan

EU-keuringsdiensten.

1�

“De goede relatie met LNV is

voor de NAK van groot belang.”


Verder ontvangt de NAK regelmatig bezoekers uit het

binnen- en buitenland. In 2008 waren het delegaties uit

ondermeerdiverseEU-landen,maarookuitWit-Rusland,

Israël, China, Cuba, Rusland, Brazilië, Zwitserland,

Oekraïne,Libanon,SoedanenMarokko.

relatie NaK en lNvDeNAKonderhoudteengoederelatiemetLNV.Doorde

overname van diverse taken van de PD is het overleg

geïntensiveerd. In de in 2007 afgesloten meerjarenover-

eenkomst zijn ondermeer afspraken gemaakt over de

taken die de NAK uitvoert. Dit heeft tot gevolg gehad

datdeNAKnuopdrachtenheeftdievoorheendoorNAK

AGROwerdenuitgevoerd.Indeovereenkomstisookhet

toezichtgeregeld.

LNVendeNAKhebben

twee keer per jaar een

gesprek over de voort-

gang van het werk, de

knelpunten die zich

hierbij voordoen en

de resultaten van de

auditsdieLNVuitvoert.

Degesprekkenverlopeningoedesfeer.

De nauwe relatie met LNV is voor de NAK van groot

belang. De NAK voert wettelijk voorgeschreven werk-

zaamhedenuit.EenjuisteafstemmingmetLNVisnodig

omditwerkgoedenverantwoordtekunnenuitvoeren.

afdeling laboratoriummethoden endiagnostiek De afdeling Laboratoriummethoden & Diagnostiek

(L&D) is de researchafdeling van de NAK. Deze afdeling

ontwikkelt serologische en moleculaire methodieken

voor het aantonen van schimmels, bacteriën, virussen,

viroïden, nematoden in plant, bodem en omgeving.

OokvormtdeafdelinghetexpertisecentrumvandeNAK

ophetterreinvannieuweenweinigbekendeziekten.

Moleculaire technieken (PCr) Op het gebied van nematodendetectie ontwikkelde de

afdeling L&D recent moleculaire methodieken (PCR)

voor de soortbepaling van aardappelcystenaaltjes

in mengsels van beide Globodera-soorten. Ook zijn er

numoleculairemethodiekenbeschikbaarvoorhetidentifi-

cerenvanondermeerdewortelknobbelaaltjesMeloidogyne

chitwoodi enMeloidogyne fallaxenvoorhetaantonenvan

eiproppenvandezequarantaineaaltjes inknolmonsters.

DeNAKwerktaaneenmethodiekvoordekwantitatieve

detectievandezesoortenindegrond.

doorbraak in het onderzoek De NAK ontwikkelde in het verslagjaar een moleculaire

toets (multiplex Taqman PCR) waarmee een doorbraak

werdbereiktbijhetgelijktijdig,inéénreactie,toetsenop

vier aardappelvirussen. De moleculaire toets biedt veel

voordelen. Zo kunnen grotere submonsters aardappelen

inéénkeergetoetstworden,waardooraanhetbedrijfs-

3 NIeuwe TeChNIeKeN eN ONTwIKKelINgeN

1�

leven een betaalbaar alternatief geboden wordt voor

de serologische nacontroletoetsingen (ELISA). Daarnaast

wordt, bij het inzetten van de moleculaire toets, een

tijdswinstgeboektvanmeerdereweken.Ditkomtdoor-

datergeenplantjesmeerhoeventewordenopgekweekt.

De multiplex Taqman PCR werd in 2008 ook toegepast

bijtoetsontwikkelingvoordedrieveroorzakers(Erwinia-

soorten)vanzwartbenigheidenstengelnatrot.

OphetnieuwePCR-laboratoriumisdemultiplexTaqman

PCR-test voor aardappelvirussen tijdens het nacontrole-

seizoen2008alopgeschaaldnaar1.950monsters(19.500

PCR-bepalingen). Dit is zeer succesvol verlopen en de

vraagwasgroot.In2008isnoggewerktmeteenquotum-

systeem.In2009wordtdecapaciteituitgebreid,zodatalle

aanvragenkunnenwordengehonoreerd.

aftoetsing besmette watermonstersVoor het eerst voerde de NAK in 2008 het onderzoek

uit van oppervlaktewater en bitterzoetplanten op de

aanwezigheid van bruinrotbacteriën. Voor de aftoetsing

vanbesmettewatermonstersgebruiktdeNAKondermeer

de BOX-PCR-methode (moleculaire fingerprinting) om

definitief de bacterie te identificeren. Daarnaast voert

de NAK een pathogeniteitstoets op tomaat uit. Hierbij

wordt de bacterie in de tomaat gespoten en gekeken of

er typische symptomen ontstaan, zoals een snelle

verwelking.


De agrarische sector is continu in beweging. De NAK volgt de

ontwikkelingen in het bedrijfsleven op de voet. De NAK wil

een belangrijke bijdrage leveren aan de hoge kwaliteit van

het Nederlandse pootgoed. De NAK blijft daarom innoveren

door de ontwikkeling van nieuwe onderzoeksmethoden voor

zowel virus-, schimmel-, bacterie- en nematodenonderzoek.

Ook springt de NAK in op de mogelijkheden die het digitale

tijdperk biedt. De vernieuwingstrajecten op IT-gebied maken

een betere en volledige digitalisering van de dienstverlening

mogelijk.

IrIs zaaizaden en pootaardappelenDeNAKheeftdeafgelopenjarengewerktaaneenaantal

vernieuwingstrajectenopIT-gebied.Sindsdetweedehelft

van2008zijndevoorlopige resultatenvandeZ-analyse

beschikbaar voor zaaizaadfirma’s via de website van de

NAK. De Z-analyse is voor de firma’s een belangrijk

onderdeel in het proces van certificering van zaaizaden

van granen en groenvoeders. Naast het opvragen van

de eindresultaten van de analyse zijn nu dus ook

tussentijdse resultaten van onder andere vocht,

zuiverheid,kiemkrachtengezondheidviadeNAK-website

intezien.

Hetprogrammavoordeveldkeuringvanzaaizadenis in

2008 nog éénmaal grondig aangepast. Met behulp van

de vernieuwde programmatuur kunnen telers online

verschillendezakenregelen,zoalsdeaangiftevanpercelen

voor de keuring, het inzien van onderzoeksuitslagen en

hetaanvragenvancertificaten.

Door de diensten via internet aan te bieden, treedt er

eenefficiencyverbeteringop.Allegegevenswordensnel

uitgewisseldmetbelanghebbenden.

gPs De NAK is een pilot gestart om Global Positioning

System (GPS)-apparatuur en digitaal kaartmateriaal te

gebruiken bij de grondbemonstering voor aardappel-

moeheid (AM)-onderzoek. Hierbij wordt, de door Plant

Research International (PRI) ontwikkelde, software

gebruiktdieberekenthoehetperceelzoefficiëntmogelijk

kan worden bemonsterd. Monsternemers hoeven zelf

geen kaarten van de bemonsterde percelen meer te

tekenenenkunnendeverkregeninformatiedigitaalnaar

kantoor verzenden. De NAK streeft ernaar dat telers de

aanvraagvoorAM-bemonsteringtezamenmeteenkaart

naardeNAKsturen.DeNAKkoppeltvervolgensdeuitslag

endekaart,voorzienvaneventueelzichtbare,besmette

strokenopdekavel,digitaalterug.Ookeenkoppelingmet

de administratie van bestrijdingsmaatregelen behoort

dantotdemogelijkheden.

Daarnaast wordt GPS gebruikt bij de afbakening van

perceelsgedeelten, zoals teeltverboden knolcyperus

en het vastleggen van monsterpunten bij oppervlakte-

waterbemonstering en gecontroleerde percelen in het

kader van diverse regelingen van het Productschap.

Afhankelijkvandeuitkomstenvandepilotwordtin2009

beslotenofditplanverderwordtuitgewerkt.

1�NAK - Jaarverslag 2008

“De NAK toetst vier

aardappelvirussen in één keer.”

Keuringsseizoen 2008 Het seizoen 2008 begon met een lange periode van

droogte direct na het poten van de aardappelen.

Vooral in het noorden was de ontwikkeling van de

gewassen hierdoor slecht. Er traden grote verschillen

op tussen de percelen. Door het droge weer, dat tot juli

aanhield, kwam er minder Erwinia voor dan in

voorgaande jaren. Wel was er meer virus aanwezig en

werd in het noorden meer primair virusziek gevonden.

Dit was waarschijnlijk het gevolg van de vroege

bladluisvluchtenincombinatiemetdedrogeomstandig-

heden waardoor de symptoomexpressie slecht was

(moeilijkeselectie).

De loofvernietigingsdata werden relatief vroeg vast-

gesteld. Het loof van de meeste percelen werd na deze

data vernietigd, met als gevolg dat er weinig gebruik

gemaaktkonwordenvanontheffingvandenacontrole.

Bijdeveldkeuringis82%vanhetareaalindeaangegeven

klassegebleven.Intotaalis18,2%verlaagd,inclusief2,4%

afkeuring. De verlagingen inclusief afkeuringen worden

voor11,2%veroorzaaktdoorbacterieziektenenvoor3,4%

doorvirusziekten.Deaanwezigheidvanprimairvirus is

voor1,9%deoorzaaken1,7%betrefthetoverige(stand,

vermenging etc.) Vorig jaar was 27% verlaagd, inclusief

8%afkeuring.

4 POOTaardaPPeleN

1� NAK - Jaarverslag 2008

veldkeuring percentage verlaging

0

5

10

15

20

25

30

Naar aanleiding van de tegenvallende resultaten

betreffende de verlagingen door bacterieziekten in

de afgelopen jaren, is tijdens de telersvergaderingen

gediscussieerd over hoe de kwaliteit van het pootgoed

kan worden verbeterd en het aantal verlagingen kan

worden teruggedrongen. Uit de discussies kwam naar

voren dat de verantwoordelijkheid voor een optimale

teeltenkwaliteitbijde teler ligtendeverantwoordelijk

voorhetvaststellenvandiekwaliteitbijdeNAK.DeNAK

heeft daarom dit seizoen meer dan voorheen de

aandachtgerichtoppercelenwaaringeselecteerdwerden

op percelen met onduidelijke verwelkingssymptomen.

Daarnaast bezocht de keurmeesters de percelen minder

‘voorspelbaar’. Omdat het geen echt ‘bacteriejaar’ was,

warendeeffectenvandegenomenmaatregelenmoeilijk

meetbaar. Ondanks dat mag worden geconcludeerd dat

de maatregelen hebben bijgedragen tot een verbetering

van de keuring op bacterieziekten. In totaal is 11,2%

verlaagdopbacterieziekten(ziemeerjarenoverzicht).

1�NAK - Jaarverslag 2008

% verlaagd door bacterieziekten (erwinia) tijdens de veldkeuring

0

5

10

15

20

25

Nacontrole De oogst van pootaardappelen kwam door de natte

weersomstandigheden tweeweken lateropgangdan in

2007 en daarmee ook de ontvangst van de nacontrole-

monsters. Daarnaast was de nacontrole omvangrijker

dandevoorgaande jaren.Deze twee factorenhebbener

voorgezorgddateenaantaluitslagenlaterdanverwacht

bekendwerd.

Indeeerstehelftvanseptembernamhetmonsteraanbod

enorm toe. De NAK heeft de verwerkingscapaciteit

aanzienlijkopgevoerd.

Voor het derde opeenvolgende jaar heeft de nacontrole

eenomvangvanzo’n4miljoenknollen.Intotaalwerden

17.380 monsters onderzocht (4 miljoen knollen), afkom-

stigvan20.250percelen(32.400ha).Hetverlagingspercen-

tage2008ismet20,5%*hoog.

*Standperdecember2008

Voor het eerst werd de snellere moleculaire toetsing

(PCR)tijdenshetnacontroleseizoengrootschalig ingezet.

Aan exporteurs was een capaciteit van 1.600 monsters

toegezegd. Uiteindelijk zijn 1.950 monsters onderzocht

metdenieuwemethode.Ditzijn19.500PCR-bepalingen.

1� NAK - Jaarverslag 2008

Meerjarenoverzicht verlagingen in de nacontrole

0

5

10

15

20

25

1�

Bruinrot- en ringrotonderzoekOok in2008zijnallepootgoedpartijenonderzochtopde

aanwezigheid van bruin- en ringrot (24.000 monsters).

NaastditintegraleonderzoekvoerdedeNAKinopdracht

van de PD voor het eerst de bruinrot survey in het

oppervlaktewater uit. In totaal werden bijna 2.500

watermonsters genomen en gecontroleerd op de

aanwezigheidvandebruinrotbacterie.Daarnaastwerden

bitterzoetplanten onderzocht op aanwezigheid van

bruinrotbacteriën.

Import- en exportinspecties De overname van de import- en exportinspecties van

poot-, consumptieaardappelen en landbouwzaaizaden

van de overheid is voor de bedrijven probleemloos

verlopen. In 2008 werd 80% van de exportinspectie

in combinatie met de NAK-partijkeuring uitgevoerd.

In totaal zijn 11.000 exportinspecties voor pootaard-

appelen en 2.600 exportinspecties voor consumptie-

aardappelenverricht.

Deafgifteenwaarmerkingvanhetfytosanitaircertificaat

voor export van landbouwzaaizaden buiten Europa

verliep eveneens zonder problemen. Het merendeel

van de waarmerkingen gebeurde op locatie door de

keurmeesters.Daarnaastmaaktenbedrijvengebruikvan

de mogelijkheid van aanvraag via het NAK-kantoor.

Intotaalzijn450fytosanitairecertificatenaangevraagd.

De importinspecties op consumptieaardappelen vonden

plaats in de haven van ontvangst of op de door de PD

erkende importlocaties.Omde inspectiesefficientuit te

voerenwerktedeNAKsamenmethetKCB.Intotaalzijn

doordeNAKongeveer100importinspectiesuitgevoerd.


aantal fytosanitaire inspecties 2008

ClIeNT-export pootaardappelen Voorhetverbeterenvandeadministratieveenlogistieke

processenbijdeimportenexportvanlandbouwproduc-

ten is het LNV-programma CLIENT ontwikkeld. CLIENT

staat voor “Controles op Landbouwgoederen bij Import

enExportnaareenNieuweToekomst”.Inditverslagjaar

werd de applicatie voor de export voor pootaardappe-

len buiten de EU opgeleverd. De pootaardappelsector is

daarmeedeeersteplantaardigesectordiehetprocesvan

exportcertificeringelektronischlaatondersteunen.

DeontwikkelingvanCLIENT-exportvondplaatsinnauwe

samenwerkingmetdeVWA,dePD,deNAO(exporteurs)

endeNAK.DeNAKinvesteerdeveel tijd inhetaanpas-

senvandeNAKdatabaseomtezorgenvooreenkoppe-

lingvandepartijkeuringsresultatenmetdefytosanitaire

eisen per land in CLIENT. Deze inspectieresultaten zijn

volledigdigitaalbeschikbaargemaakt.

De exporteurs kunnen met CLIENT de landeneisen

raadplegen, aanvragen voor export doen, controleren

of aanvragen voor partijen voldoen aan de landeneisen

en fytosanitairecertificatenopmaken.De laatste stap is

het waarmerken van de fytosanitaire certificaten door

de NAK. Hierbij controleert de NAK met behulp van

CLIENTofdepartijenvoldoenaandeeisenvanhetland.

Grote voordelen zijn, dat het gebruik van papieren

inspectiebiljetten(IB)enhetcontrolerenvanhetgebruik

vandejuistebijschrijvingenopfytosanitairecertificaten

nietmeernodigzijn.

Hoewel het eerste met CLIENT afgegeven certificaat

op 15 januari werd gewaarmerkt, is het gebruik van

CLIENT voor de oogst van 2007 beperkt gebleven.

Bij oogst 2008 wordt CLIENT op grotere schaal gebruikt.

Per 1 januari 2009 is CLIENT volledig ingevoerd. Dit is

een belangrijke stap naar een volledig elektronische

gegevensuitwisseling in de toekomst. De laatste stap is

het rechtstreeks elektronisch aanbieden van informatie

en fytosanitaire certificaten aan de autoriteiten van

importerendelanden.

wijziging keuringsvoorschriften 2009 Elkjaarwordenorganisatiesentelersindezaaizaad-en

pootaardappelsector uitgenodigd om voorstellen in te

dienen voor wijziging van de keuringsvoorschriften.

De NAK voorziet deze voorstellen van een advies en

verzendt deze aan de sectororganisaties. De vaste

commissies van de NAK nemen vervolgens een besluit

overdeingediendevoorstellen.Daarnamoethetbestuur

vandeNAKdebesluitengoedkeuren.Voorwijzigingvan

het NAK-keuringsreglement is ook goedkeuring van de

ministervanLNVnodig.

Ondervoorbehoudvangoedkeuringdoordeministervan

LNVwijzigendekeuringsvoorschriftenper1mei2009als

volgt:

Opschorting afkapping klasse sInbijzonderesituatieskanpootgoedvandeklassenSt/m

A nogmaals in dezelfde klasse worden geteeld. Voor de

klasseSwasdiemogelijkheidbeperkttothetbedrijfdat

hetpootgoedheeftgeteeld.Dezebeperkingisachterhaald

endaaromisbeslotendezetelatenvervallen.

Termijn afkapping nieuw rasNieuwe rassen worden de eerste zes jaren vanaf het

moment van opname in het Nederlandse rassenregister

niet afgekapt. In toenemende mate wordt pootgoed

vermeerderd van rassen die in een ander EU-land zijn

geregistreerd. Vanaf 2009 geldt daarom de clausule

‘zesjaarnaregistratie’ookvoordezerassen.

aangifte en herfstteeltDe mogelijkheid voor aangifte van herfstteelt vervalt.

Aangifte voor herfstteelt komt zeer sporadisch voor.

De vaste commissie houdt de mogelijkheid open om

in uitzonderlijke gevallen aangiftes na 15 juni nog te

accepteren. Besluitvorming hierover vindt plaats in

maart 2009. Herfstteelt was ruim 20 jaar geleden even

actueel, maar al snel bleken kwaliteitsproblemen

(Phytophthora,virus)dezeteeltteontmoedigen.

�0 NAK - Jaarverslag 2008

“NAK controleert met behulp

van CLIENT of partijen voldoen

aan de exporteisen”.

Keuring C voor eigen gebruik (‘aTr-vermeerdering’)De keuring voor eigen gebruik (klasse C), zal op basis

vandevoorwaardeneninstructiesvanhetProductschap

Akkerbouw(PA),wordenuitgevoerd.

Devoorwaardenzijn:

- geen‘ATR-vermeerdering’enregulierepootgoedteelt

ophetzelfdebedrijf;

- vermeerderingenuitplantvindenplaatsbinneneen

straalvan25kmvanafhetbedrijf.

Keuring op maat In2007kondigdedeNAKeenstudieaannaardemogelijk-

heden voor aanpassing van de huidige systematiek van

de partijkeuring. Deze keuring wordt gekarakteriseerd

alseenkeuring inopbouw.Volgensdezewerkwijzekan

eendeelvandevoorgeschrevenhoeveelhedentekeuren

pootaardappelen,uitgedrukt ineenaantalbalen, tijdens

het lezen en sorteren van de pootaardappelen worden

gekeurd. Ook bij de zogenaamde combikeuring (partij-

keuring plus exportkeuring gelijktijdig) is dit mogelijk.

Dekeurmeesterzietmetdezewerkwijzeeenpartijvaker

danalleenbijeeneindkeuringenhijhoeftminderbalen

open te maken. Door zijn frequente bezoeken heeft

hij goed zicht op eventuele risicopartijen en hij kan

tegelijkertijd sorteergrond bemonsteren en certificaten

afleveren.

Hetbestuurendevastecommissievoorpootaardappelen

van de NAK besloten te onderzoeken of een minder

intensieve keuring, met tenminste handhaving van de

kwaliteit, haalbaar is. De roep van vooral grote telers

om kostenverlaging ligt aan dit besluit ten grondslag.

Een nieuwe werkwijze moet leiden tot lagere kosten.

VooralopgrotebedrijvenkandeNAKefficiënterkeuren

dan op kleine(re) bedrijven. Grote bedrijven zien dit

voordeelnunietterugindehuidigetarieven.

Tijdens de telersvergadering in januari 2009 presenteert

deNAKeenuitwerkingvandeplannen.

erwinia DeErwinia-problematiekstaatdelaatstejarenhoogopde

agenda van de NAK en de pootgoedsector. De bacteriën

die symptomen van zwartbenigheid en stengelnatrot

veroorzaken, zorgen de laatste jaren voor meer

problemen. Sinds 2004 is een projectteam gestart dat

onderzoekt hoe de Erwinia-problematiek kan worden

opgelost.Ditonderzoek,waarbijookdeNAKisbetrokken,

loopt tot eind 2008. Het Erwinia-onderzoek moet

antwoord geven op de vraag hoe een besmetting tot

stand komt en hoe deze zich vervolgens verspreidt

binnen en tussen partijen. Met deze informatie kunnen

telersgerichtmaatregelennemenombesmettingenmet

Erwinia’sopeenlaagniveautehouden.

Naastdeoplossingendievoortkomenuithetonderzoek,

wordterookgekekennaarverbeteringeninhetkeurings-

systeem.Hetprojectwordtgrotendeelsgefinancierddoor

deNAOenLTO.

Hetprojectkrijgtin2009zekereenvervolg.Hieroverzijn

besluitengenomendoordeNAOenLTO.

�1NAK - Jaarverslag 2008

resultaten NaK-enquête erwiniaIn het voorjaar van 2008 enquêteerde de NAK een

46-tal telers, waarvan gedurende drie jaren door de

NAKgeenpercelenalsgevolgvanErwiniazijnverlaagd.

Bij deze groep telers werden interessante correlaties

tussen bedrijfsvoering en handelingen tijdens het

teeltseizoen, inclusief bewerking en bewaring, gecon-

stateerd. Het gaat om vrijwel gesloten bedrijven, waar

relatief voorzichtig met stikstof wordt omgegaan.

Ook isergroteaandachtvoorhetverwijderenvanrotte

knollentijdenshetrooieneninschurenenwordenjonge

stammen meestal in kiembakken voorgekiemd en met

dehandgerooid.Daarnaasthechtendetelersveelbelang

aan het voorkómen van condensvorming op knollen.

Deze constateringen ondersteunen de gedachte dat het

bij een effectieve beheersing van Erwinia niet gaat om

één specifieke maatregel, maar om een samenspel van

meerderefactoren.

Alsonderdeelvandeenquêteisvandezegroeptelerseen

aantal drie- en vierjarige stammen getoetst op Erwinia.

In een deel hiervan is een latente besmetting aange-

toond. Hoewel het percentage latent besmette partijen

vergelijkbaar is met het landelijk beeld, ligt het niveau

vandebesmettingduidelijklager.Bijdemeestebesmet-

tingen gaat het maar om een enkele knol. Deze lagere

besmettingsniveauszijnwaarschijnlijkdeverklaringvoor

de geringe tot afwezige symptoomexpressie op deze

bedrijven.Mogelijk iseenanderefysiologischetoestand,

als gevolg van goed afgerijpte gewassen, hiervoor mede

eenverklaring.

Ontwikkeling PCr-toets natrot-erwiniaEind2008kondentelersopvrijwilligebasishunpootgoed

latentoetsenopdebelangrijksteErwinia-soorten.Omdat

dehuidigetoetsnietalleschadelijkeErwinia’saantoont,

ontwikkelt de NAK een PCR-toets voor de schadelijke

variantenvandezogenaamde‘natrot-Erwinia’.

Zodra deze methodiek beschikbaar is, vindt met de

sector afstemming plaats over de manier waarop een

laboratoriumtoets op Erwinia’s het meest effectief

ingezetkanworden.Eendergelijketoetswordtgezienals

aanvullingopdeveldkeuring.

�� NAK - Jaarverslag 2008

Keuringseizoen 2008

granen, peulvruchten en fijne zadenHet areaal zaaizaden van granen, peulvruchten en

fijne zaden is met ruim 8.000 ha gelijk gebleven met

voorgaande jaren. Het areaal wintertarwe is duidelijk

toegenomen en ook zomergerst vertoont een lichte

groei. Vlas laat een zeer sterke teruggang zien. Dit jaar

is voor het eerst op grote schaal koolzaad gekeurd.

Het betreft hybride rassen van Duitse en Franse

veredelingsbedrijven. Voor dit type rassen gelden grote

isolatieafstandentenopzichtevananderepercelenkool-

zaad. InDuitslandenFrankrijk,waarzeerveelkoolzaad

wordtgeteeld, ishetvaakmoeilijkaandieeisen tevol-

doen. Afkeuring of verlaging op raszuiverheid kwam

het meeste voor bij tarwe en triticale. Opvallend is

verderdatbijvlasbijnadehelftvanderuim700hapre-

basiszaadwegensonvoldoenderaszuiverheidisverlaagd

naardecategoriebasiszaad-EliteofC1.

Bijgranenwordtbijéénbedrijfdecategoriegecertificeerd

zaadsindstweejaarbeoordeelddoorerkendekeurmees-

ters. Tijdens de deskundigheidsbeoordeling en de con-

trolekeuringen isgeblekendatdeerkendekeurmeesters

het onderdeel raszuiverheid onvoldoende beheersen.

In2009wordendaaromdedeskundigheidsbeoordelingen

uitgebreid naar 100% en de controlekeuringen verhoogd

van5%naar10%.

grassenHetareaalgraszaadliepopnieuwforsterugvan20.000ha

naar ruim 16.000 ha. De sterkste teruggang vertoonden

roodzwenkgrasenEngelsraaigras.Westerwoldsraaigras

nam iets toe in areaal. Voor 2009 wordt een kleine uit-

breiding van het areaal verwacht. Vrijwel alle percelen

gecertificeerd zaad worden door erkende keurmeesters

gekeurd.

5 ZaaIZadeN

�00� �00� �00� �00� �00�

Granen 5.500 4.800 4.800 5.000 5.000

Vlas 2.200 3.000 3.700 3.700 3.700

Overige gewassen 400 90 110 110 150

Totaal �.100 �.�00 �.�00 �.�00 �.�00

�00� �00� �00� �00� �00�

Granen 23 4 15 8 11

Vlas 11 6 0 5 3

Peulvruchten 50 8 0 17 1

Alle gewassen 1� � � � �

aangifte granen, peulvruchten en fijne zaden

afkeuring/verlaging (in %) bij prebasis- en basiszaad

��NAK - Jaarverslag 2008


De NAK voert ieder jaar op 5% van alle, door erkende

keurmeestersbeoordeelde,perceleneencontrolekeuring

uit. Voor een tweetal bedrijven was dit percentage dit

jaar 10%, omdat sommige erkende keurmeesters in

2007 onvoldoende aandacht besteedden aan belending

en raszuiverheid. Ook dit jaar betroffen de afwijkende

uitslagen (5,2%) weer belending, raszuiverheid en

scheiding.Verderiseenaantalpercelentelaatgekeurd.

erkenningenInonderstaandetabelstaandeaantallenvermeldvande

bedrijvenenpersonendiehetafgelopenjaarerkendzijn

vooreenvandegenoemdekeuringsactiviteiten.

wijziging keuringsvoorschriften 2009Debelangrijkstewijzigingenvandekeuringsvoorschriften

voordezaaizadenzijn:

Onderzoek vlasbollenHetonderzoekopbeharingvandevalse tussenschotten

bijvlasisonderdeelvanderaszuiverheidsbeoordelingte

velde.Hetaantal teonderzoekenbollenbijprebasis- en

basiszaadwordtgehalveerd.

Keuring op kleur bij wintergerstWintergerst kent een ruimere norm voor anthocyaan-

kleuring van de aar en oortjes. Deze norm vervalt;

anthocyaankleur valt met ingang van 2009 onder de

gewonehoofdkenmerken.

OesO keuringVoor de volgende gewassen bestaat geen EU-keurings-

plicht:

- Boekweit(Fagopyrum esculentum);

- Fakkelgras (Koeleria macrantha);

- Plathalmbeemdgras(Poa compressa);

- Rietgras(Phalaris arundinacea);

- Ruwesmele(Deschampsia caespitosa);

- Zachtewitbol(Holcus lanatus);

- Evene(Japansehaver)(Avena strigosa).

Om die reden heeft de NAK enkele jaren geleden de

keuringsplichtvoordezegewassenopgeheven.Zeworden

echterwelindeOESO-Schemesgenoemdenkunnenmet

OESO-labels worden gecertificeerd. Daarom is besloten

een OESO-keuring en certificering met OESO-labels als

mogelijkheidopentestellen.

Zaaizaadanalyses Devoortgangvandezaai-

zaadanalyses is volgens

planningverlopen.

De kiemkrachten van de

wintertarwe en winter-

rogge waren gemiddeld

beterdanin2007.

Degezondheidvandewintergranenwasgemiddeldgoed

envergelijkbaarmetdievanvorigjaar.

Hetaanbodvangroenvoederswasditseizoen20%minder

tenopzichtevanhetvorigseizoen.Vorigseizoenwashet

aanbodaangevuldmetmonstersvaneenerkendbedrijf

dat de monsters zelf niet tijdig kon verwerken. De NAK

biedtindergelijkesituatieshulp.

De piekperiode voor de wintergranen startte dit jaar

iets later dan vorig jaar. Het onderzoek is wel in de

gebruikelijkeperiodeafgerond.Dekwaliteitvanhetgraan

bleek beter dan vorig jaar. Het zaad was beter afgerijpt,

waardoor al snel gestopt kon worden met het narijpen

vantarweengerst.Voordevochtbepalingvantarween

vlaswordtdeNIR-methodegebruikt.Dankzijdezesnelle

methodezijndevochtuitslagendezelfdedagbekend.

Een deel van de analyses wordt door erkende bedrijfs-

laboratoriauitgevoerd.DeNAKcontroleertdezeerkende

laboratoria door middel van controleanalyses (10%),

auditsenringonderzoeken.Overhetalgemeenkomende

resultatenvandecontroleanalysesredelijkgoedovereen

metdievandebedrijven.

�00� �00� �00� �00� �00�

Engelsraaigras 10.300 13.100 18.300 19.500 17.300

Italiaansraaigras 400 450 650 750 750

Rietzwenkgras 1.750 1.750 1.800 1.850 1.950

Roodzwenkgras 950 1.900 2.700 2.400 2.000

Veldbeemdgras 800 1.050 1.200 1.250 1.400

Westerwolds 1.050 750 950 1.600 2.000

raaigras

Totaal 1�.000 �0.000 ��.�00 ��.000 ��.000

aangifte grassen

aangifte prebasis- en basiszaad grassen

Jaar in ha in % van het totale areaal

2008 770 4,9

2007 930 4,7

2006 1.190 4,5

2005 1.430 5,1

2004 1.490 5,8

Activiteit Aantal Aantal bedrijven erkende personen

Veldkeuring 5 34

Monstername 4 40

Monsteronderzoek 3 18

Certificering 3 nvt


aanbod cursussenIn Marokko, Senegal, Mali, en Kenia zijn workshops

georganiseerdeninTanzaniaiseenbijdragegeleverdaan

eenUnitedNationsConferenceonTradeandDevelopment

(UNCTAD)-conferentie en een United States Agency

for International Development (USAID)-workshop.

Daarnaastiservoorcollega’svanplantenziektenkundige

instellingen uit Malta en Libanon een training gegeven

over‘Toetsingoplatenteinfectiesvanbruinrotenringrot

volgensEU-Richtlijnen”.Ookwerdeentraining‘BOX-PCR

bruinrotbacterie’georganiseerd.

DevernieuwdeNAK-laboratoriabiedennieuwemogelijk-

heden voor training. Op het gebied van diagnostiek en

laboratoriummethodes is een aantal nieuwe trainingen

ontwikkeld dat wordt aangeboden aan doelgroepen uit

verschillende landen. Daarnaast zijn er voor de NAK-

medewerkersopleidingenverzorgdophetgebiedvan:

- integralebruinrot-enringrottoetsing;

- watertoetsingbruinrotbacterie(inclusiefaftoetsing

enBOX-PCR);

- real-timePCRGloboderaenPVY;

- microscopie.

6 TraININgeN eN CursusseN

Anderecursussenentrainingendiein2008zijngegeven,

zijn:

veldkeuring Brassica’sDeteeltvan(hybride)koolzaadis in2008sterktoegeno-

men.Verwachtwordtdatookdekomendejarenvrijveel

koolzaadinNederlandwordtvermeerderd.DeNAKheeft

daaromeencursusveldkeuringBrassica’sontwikkeld.Dit

betreft de gewassen koolzaad, bladkool, bladrammenas,

gelemosterdenstoppelknollen.Decursusbestaatuiteen

theorie-enpraktijkgedeelte.Decursusisinaprilgegeven

aanNAK-enbedrijfskeurmeesters.

Monstername zaaizadenVia deze cursus zijn de afgelopen jaren al vele

tientallendeelnemers,zowelvandeNAKalsvandezaai-

zaadbedrijven,opgeleidvoormonsternemer.Verschillende

internationaal erkende methoden van bemonstering,

volgens het handboek voor monstername van de ISTA,

komentijdensdecursusaandeorde.

Bij de NAK-medewerkers is veel professionele kennis en expertise aanwezig, waarvoor in binnen- en buitenland ruime belangstel-

ling is. Om deze kennis over te dragen, biedt de NAK een groot aantal trainingen, cursussen, excursies, workshops en seminars aan.

De trainingen zijn gebaseerd op de nieuwste inzichten en ontwikkelingen en worden gegeven aan bedrijven in de zaaizaad- en

aardappelsector, keuringsinstellingen in andere landen, maar ook aan NAK-medewerkers om het kennisniveau hoog te houden.

De trainingen vinden plaats in Emmeloord, maar ook bij partnerorganisaties op locatie in zowel binnen- als buitenland.


aardappelselectiecursus Elk jaar vindt bij de NAK in februari/maart de aardap-

pelselectiecursusplaats.Decursusgeeft informatieover

de ontwikkeling van de pootaardappelteelt, de keuring,

ziekten en teeltaspecten. Het praktijkgedeelte is gericht

op herkenning van zieke planten in het veld en vindt

plaats in juni. De cursus wordt afgesloten met een

praktijkexamen. Aangezien de aardappelselectiecursus

continu wordt geactualiseerd, is de cursus ook geschikt

alsbijscholingvoorervarenselecteurs.Voordezecursus

isaltijdveelbelangstelling.

Vanuit het buitenland is voor de aardappelselectie-

cursuseveneensbelangstelling.Insamenwerkingmethet

trainingsinstituut van de WUR (Wageningen University

and Research) is een Engelstalige aardappelcursus

georganiseerd. Op verzoek van verschillende partijen

uit het bedrijfsleven is deze cursus aangeboden aan

selecteurs in Zuid-Europa, Azië en Zuid-Amerika.

Het onderdeel veldkeuring als praktijkoefening is

op verzoek van het bedrijfsleven voor de lokale

vakdeskundigengeorganiseerdinRoemenië.

Overige trainingenEr is een laboratoriumdag voor een zaaizaadbedrijf

georganiseerd. De cursussen, alsmede trainingen over

zaaizaadtechnologie en kwaliteitssystemen, werden in

2008 onder andere aangeboden in Iran, India, Armenië,

Kenia en Taiwan. Deelnemers komen niet alleen uit

deze landen, maar uit de hele regio. Onderwerpen voor

deze trainingen kunnen onder andere zijn quality

management, monstername, kiemkracht. Het doel van

de trainingen is een laboratorium tot hoog niveau te

brengen, zodat ISTA-accreditatie aangevraagd kan

worden.

Veel trainingen in het buitenland zijn gerealiseerd in

het kader van internationale projecten die worden

gesubsidieerd door programma’s van de nationale

overheid en internationale organisaties, zoals de

Europese Unie, World Bank, FAO en Icarda. Eveneens is

op verzoek van het bedrijfsleven diverse malen een

opleidingontwikkeldenverzorgd.

Themadag erwinia op Proef- en ControlebedrijfIn juni organiseerde de NAK op haar Proef- en

Controlebedrijf voor pootgoedtelers en andere geïnte-

resseerden een themadag over Erwinia. Informatie over

beschikbare methodieken voor toetsing op Erwinia’s

en resultaten van de uitgevoerde Erwinia-enquête

werdafgewisseldmeteenbezoekaanhetstammen-en

controleveld. Deze dag was een goede gelegenheid voor

telersomkennistenemenvandeactiviteitenophetProef-

en Controlebedrijf en de inspanningen van de NAK op

hetgebiedvanbeheersingvandeErwinia-problematiek.

Internationale samenwerkingDeNAKonderhoudtgoedecontactenmetlandenbinnen

en buiten de EU. Zo is, met een financiering vanuit de

Economische Voorlichtingsdienst (EVD), in Turkije een

projectgestartmetalsdoeldenationalekeuringsdienstte

versterkenenmeerinovereenstemmingtebrengenmet

deEuropeserichtlijnen.


algemeenInvesteren in kennis is een speerpunt in de strategie

vandeNAK.Ditgebeurtmetopleidingen,deelnameaan

workshops en individuele (coaching)gesprekken aan de

handvanpersoonlijkeontwikkelplannen.

BedrijfsontwikkelingIn het verslagjaar zijn de fundamenten gelegd voor

een integraal bedrijfsontwikkelplan. In dit plan zijn alle

elementen van de bedrijfsvoering, die nodig zijn om tot

eenintegralebedrijfsontwikkelingtekomen,benoemden

inonderlingerelatiegebracht.Begin2009wordtditplan

verderuitgewerktenbegonnenmetdeuitvoeringervan.

Bij de NAK zijn kwaliteitsmanagement en personeels-

management geïntegreerd in één beleid. De achter-

liggendegedachte is,datdeontwikkelingvanpersoneel

direct effect heeft op de ontwikkelingskansen van de

NAK. Andersom is de bedrijfsontwikkeling direct van

invloedopdesamenstellingenhetkennisniveauvanhet

personeel.

7 PersONeel eN OrgaNIsaTIe

Personeelsgegevens Op peildatum 1 november 2008 waren er 246 mede-

werkers(220fte)invastedienst.

Degemiddeldeleeftijdis46jaar.Vandemedewerkersis

58%manen42%vrouw.

Hetverloopvanhetpersoneelwasin2008groterdanin

2007. Dit effect werd versterkt doordat 23 medewerkers

indebuitendienstdeoverstapmaaktennaarNAKAGRO.

DitinhetkadervanhetprojectPlantkeur.Inclusiefdeze

medewerkersverlietenintotaal33medewerkersdeNAK.

DeNAKverwelkomde21nieuwemedewerkers.

Bij de overname van de fytosanitaire taken van de PD,

heeftdeNAKtienoud-medewerkersvandePDalsnieuwe

collega’smogenverwelkomen.Dekomstvandezenieuwe

medewerkersmethunspecifiekekenniservaartdeNAK

als een versterking en de nieuwe medewerkers voelen

zichthuisbijdeNAK.


aantal fte’s personeel in vaste dienst

aantal medewerkers per leeftijdsgroep

OpleidingDe NAK werkt continu aan het verbeteren van de

bedrijfsprocessen en het professionaliseren van het

vakmanschap. De wens tot opleiden in 2008 was van

dusdanige omvang dat besloten is om aanvullend

opleidingsbudget beschikbaar te stellen. Vanwege de

ontwikkelingen op automatiseringsgebied en de

overname van de fytosanitaire taken van de PD is er

het afgelopen jaar onder andere extra geïnvesteerd in

opleidingenopdezewerkterreinen.

Daarnaastzijn,insamenwerkingmetdePolitieacademie,

de medewerkers van de buitendienst getraind in het

voorkomenvanenomgaanmetweerstand.

Zowel in het laboratorium als in de buitendienst zijn

diverse medewerkers intern opgeleid tot professionals

in het vak van analist en keurmeester/monsternemer.

Ook hebben diverse medewerkers de mogelijkheden

benutomzichmetbehulpvaninternetrainingenverder

te ontwikkelen, waardoor ze nu breder gekwalificeerd

zijn.

Omdeveelal jarenlangeervaringdieonzemedewerkers

opdoen inhunvakformeel te latenerkennen,zijntwee

pilots gestart om de opgedane ervaring en gevolgde

internetrainingenaantetonenmeteendiploma(opbasis

vanervaringscertificaten).Depilotsomvattenhettraject

omdeindepraktijkopgedanekennisenervaringomte

zettenineenMBO-ofHBO-diploma.DeNAKwilaande

hand van de pilots haar medewerkers de mogelijkheid

biedenomzichverderteontwikkelen.

0

20

40

60

80

100


NAK AGRO is de dochteronderneming van de NAK en

werd in 1995 opgericht. NAK AGRO zette de activiteiten

van de NAK, die geen onderdeel uitmaakten van de

wettelijkekeuringstaak,voort.NAKAGROspecialiseerde

zich in het AM-onderzoek, diverse onderzoeken aan

plantmateriaal en kartering van percelen. Ook het

bruinrotonderzoekwerddoorNAKAGROinopdrachtvan

de PD uitgevoerd. Midden jaren negentig ontwikkelde

NAK AGRO diverse certificeringsschema’s voor voed-

selveiligheid en werd al snel marktleider op dit gebied

in de akkerbouw en de vollegrondsgroenten. De snelle

8 NaK agrO

groeivandezeactiviteitenwasvoorNAKAGROredente

investeren in verdere ontwikkeling. NAK AGRO heeft

inmiddels zelf drie dochterbedrijven ISACert, ISACert

NederlandenCicero.SamenmetdeBKDheeftNAKAGRO

hetadviesbedrijfPlantconsult.

TotnutoeberichtteNAKAGROoverdeactiviteiteninhet

jaarverslagvandeNAK.Daarkomtveranderingin.In2007

nam de NAK, zoals eerder in dit jaarverslag is vermeld,

diverse taken over van de overheid. Het betreft taken

als import- en exportkeuringen, analyses op het gebied

van quarantaine ziekten, monitoringstaken, enz. Bij de

overname stelde de minister de NAK een aantal voor-

waarden. Zo moeten de NAK en NAK AGRO zich naar

buiten afzonderlijk presenteren. Daarom zal NAK AGRO

in het vervolg met een eigen presentatie naar buiten

treden.

Door de vroege presentatie van dit jaarverslag is het niet

mogelijk de financiële resultaten over het verslagjaar bekend

te maken.

�0 NAK - Jaarverslag 2008

De NAK sloot 2007 af met een aanzienlijk negatief

resultaat. Dit was het gevolg van een aantal factoren.

In de eerste plaats vond een versnelde afschrijving op

automatisering plaats. Gebleken is dat een deel van

de nieuwe software waarin geïnvesteerd is niet van

voldoendekwaliteitwasommee tewerken.Verder trof

hetbestuureenvoorzieninginhetkadervanhetproject

Plantkeur.Dankzijdezevoorzieningkonhetbedrijfsleven

afspraken met de minister nakomen. Aanvankelijk was

het de bedoeling dat de financiering zou plaatsvinden

middels een toeslag op de tarieven van de NAK.

Een andere tegenvaller was het niet tijdig gereed zijn

van het programma CLIENT-export. Met dit programma

van LNV worden exportdocumenten aangemaakt.

Hierdoor moest de NAK veel werk handmatig doen

waardoorextrakostenwerdengemaakt.Per1september

2008brengtdeNAKdeextrakosteninrekeningwanneer

bedrijvennietmetCLIENT-exportwerken.

Sinds de oprichting van NAK AGRO voeren de NAK

en NAK AGRO een volledig gescheiden boekhouding

met aparte accountantsverklaringen. Hiermee voldeed

deNAKaldirectaandewensvandeoverheid,namelijk

duidelijkheidoverdekostenvandeNAKendeopbrengs-

tenuitdetarieven.

De begroting voor 2008 was sluitend. In 2008 werd een

nieuwe structuur voor de tarieven voor de veldkeuring

pootaardappelen ingevoerd. De nieuwe structuur is in

lijnmethetbeleidomdekostenmeerdanvoorheen te

leggenbijdegenediezeveroorzaakt.Nieuwisdaterbij

de aanvang van de keuring per bedrijf en per perceel

een tarief wordt geheven. Het tarief per hectare werd

verlaagd.Invoeringvandenieuwestructuurzoukosten-

neutraal moeten plaatsvinden. De opbrengsten blijven

achter bij de verwachtingen. Voor de keuringen zijn

meerurengemaaktdanbegrootwaren.Ditishetgevolg

van onder andere de nieuwe veldkeuringssystematiek

bij pootaardappelen en de ontvlechting van de buiten-

dienstenvandeNAKenNAKAGRO.Ookdekostenvoor

automatiseringblijkenhogerdanverwacht.Dezekosten

drukkenhetfinanciëleresultaatover2008.

9 FINaNCIëN

Bij het tot stand komen van dit jaarverslag zijn de

financiëleresultatenover2008nognietbekend.

Daaroverinhetjaarverslag2009meer.

Balans per �1 december �00� (x € 1.000)

(geconsolideerdecijfersvandestichtingNAK)

Activa �00� �00�

Vasteactiva 10.400 10.490

Vlottendeactiva 8.289 8.558

1�.�� 1�.0��

Passiva �00� �00�

Eigenvermogen 13.069 14.357

Voorzieningen 1.470 1.434

Langlopendeschulden 303 0

Kortlopendeschulden 3.847 3.257

1�.�� 1�.0��

Winst- en verliesrekening (x € 1.000)

begroting jaarrekening

�00� �00�

Omzetkeuringswerk 13.825 12.060

Omzetoverige

werkzaamheden 10.908 8.905

Totaal omzet ��.�� 0.��

Personeelskosten 14.329 12.260

Overigekosten 10.133 10.110

Som der bedrijfskosten ��.�� .��0

Bedrijfsresultaat ��1 -1.�0�

�1NAK - Jaarverslag 2008

BestuurD.Luteijn,voorzitter

U.O.Hiddema,vice-voorzitter

C.J.M.vanArendonk

W.A.Blijdorp

B.J.vanDinter

A.C.vanElsen

E.A.M.deLaat

S.Monster

J.P.M.Muijsers

P.Oosterveld,secretaris

directieP.Oosterveld,algemeendirecteur

Vacature,technischdirecteur

Ondernemingsraad MariesElemans,voorzitter

WendyVerwillegen,vicevoorzitter

EddyvanWoerkom,secretaris

ArjenBood

TonnieHamelink

JanAukedeHondt

TomKuipers

CindyRoos

RonaldvandeVijver

WietskeVis,ambtelijksecretaris

vaste commissies PootaardappelenA.J.Haverkort,voorzitter

L.L.A.M.Geurts

J.C.Hoogland

L.Mol

P.L.Oldenkamp

F.J.A.Janssen,adviseur

ZaaizadenA.J.Haverkort,voorzitter

S.vanBalenBlanken

A.J.B.P.Bossers

H.A.M.M.Capello

H.A.Hamster

J.J.Penning

T.E.Wouda

BesTuur, dIreCTIe, Or eN vasTe COMMIssIes

afkortingen:BKD Bloembollenkeuringsdienst

EPPO EuropeanandMediterranean

PlantProtectionOrganization

EU EuropeseUnie

EVD EconomischeVoorlichtingsdienst

FAO FoodandAgricultureOrganization

GGO GenetischGemodificeerdOrganisme

HACCP HazardAnalysisCriticalControlPoints

ICARDA TheInternationalCenterforAgricultural

ResearchintheDryAreas

IFS InternationalFoodStandard

ISTA InternationalSeedTestingAssociation

ISO InternationalOrganization

forStandardization

KCB Kwaliteits-Controle-Bureau

LEI LandbouwEconomischInstituut

LNV MinisterievanLandbouw,Natuur

enVoedselkwaliteit

LTO Land-enTuinbouwOrganisatie

Nederland

Naktuinbouw NederlandseAlgemene

KwaliteitsdienstTuinbouw

NAO NederlandseAardappelOrganisatie

NAPPO NorthAmericanPlantProtection

Organization

NAV NederlandseAkkerbouwVakbond

OESO OrganisatievoorEconomische

SamenwerkingenOntwikkeling

PA ProductschapAkkerbouw

PD PlantenziektenkundigeDienst

PPO PraktijkonderzoekPlant&Omgeving

PRI PlantResearchInternational

RKO RegistratieenKwekersrechtOnderzoek

RvA RaadvoorAccreditatie

UNCTAD UnitedNationsConferenceonTrade

andDevelopment

UNECE UnitedNationsEconomicCommission

forEurope

USAID UnitedStatesAgencyforInternational

Development

VWA VoedselenWarenAutoriteit

WUR WageningenUniversiteitandResearch

centrum

www.NaK.Nl

Contactgegevens:

Randweg14

Postbus1115

8300BCEmmeloord

Tel.:+31(0)527635400

Fax:+31(0)527635411

E-mail:[email protected]

Nederlandse algemene Keuringsdienst voor zaaizaad en pootgoed van landbouwgewassen

2008 - nak.nl · Het bestuur van de NAK en de heer ir. D.A.M. Risseeuw, technisch directeur van de...

Documents

Transcript of 2008 - nak.nl · Het bestuur van de NAK en de heer ir. D.A.M. Risseeuw, technisch directeur van de...