R e d a c t i e : M r : B . van » t ïïoff, December 19h$-M r . H . L . Hommes, Tweede j a a r g a n g N§ 8 . G. J . V e r b u r g . _ _ .

R e d a c t i e a d r e s : P r o v i n c i a l e G r i f f i e van Z u i d - H o l l a n d , K o r t e V o o r h o u t 1 ' s - G r a v e n h a g e .

Op de l a a t s t gehouden v e r g a d e r i n g i n h e t e a f e - r e s -t a u r a n t "Den Hout" t e ' s - G r a v e n h a g e , dee lde de v o o r z i t -t e r mede, da t e r w e l i s waar een f l i n k a a n t a l gemsenten d i t j a a r i s t o e g e t r e d e n a l s l i d , doch dat h e t a a n t a l p e r s o o n l i j k e l e d e n h i e r mede geen g e l i j k e t r e d h e e f t ge ­h o u d e n . D i t i s n a t u u r l i j k n i e t i n o r d e , want j u i s t h e t a a n t a l p e r s o o n l i j k e l e d e n kan i n onze v e r e n i g i n g nog f l i n k g r o e i e n . W i j sporen daarom onze l e d e n aan om mede t e h e l p e n nieuwe l e d e n voor onze v e r e n i g i n g t e w i n n e n . L a a t i e d e r l i d daarom een n ieuw l i d aanbrengen . Ook h e t b e s t u u r z a l t r a c h t e n door h e t v o e r e n van een propaganda-a c t i e t o t een g r o t e r l e d e n t a l t e g e r a k e n .

L V .

2

Nu d i t nieuwe nummer van ons mededelingenblad om­streeks de jaarwisseling verspreid wordt g r i j p i k de gelegenheid aan om namens de Redactie aan onze leden een voorspoedig nieuwjaar toe te wensen. Moge 1950 on­ze Vereniging een groot aantal nieuwe leden en verdere groei en b l o e i brengen.Het afgelopen jaar was ons n i e t ongunstig.Wij hielden bijeenkomsten i n Schiedam,Schoon­hoven en 's-Gravenhage, een aantal nummers van ons Ver­enigingsblad zagen het l i c h t en f l i n k wat materiaal voor ons jaarboek werd verzameld.Onze Vereniging b l i j f t op deze weg voortgaan, en w i j doen h i e r b i j nog eens een beroep op de leden om, indien z i j geschikte bijdragen voor mededelingenblad of jaarboek hebben, deze b i j de Redactie i n te zenden.

Wat z a l de toekomst ons brengen? Het i s maar goed dat w i j het n i e t weten. De oorlogsjaren leerden ons,om z e l f s i n de m o e i l i j k s t e omstandigheden, toen een goede uitkomst onmogelijk scheen, het vertrouwen op de toe­komst van land en volk te behouden. Nu 27 December de s o e v e r e i n i t e i t van wat t o t nu toe Nederlands Oost-In -die heette door H.M. de Koningin werd overgedragen en hiermede een nieuw hoofdstuk i n de betrekkingen tussen beide gebiedsdelen i s ingeluid spreken w i j de wens u i t , dat de genomen beslissingen gunstig z u l l e n b l i j k e n te z i j n voor de welvaart en het geluk van Insulinde en van Nederland.

3 Boon Copsoe ten soene en van Koudenhoven.

(Een en ander bg de w o r d i n g s g e s c h i e d e n i s van M a a s s l u i s ) .

I n h e t a r c h i e f van h e t Hoogheemraadschap D e l f l a n d b e v i n d e n z i c h onder nS 261)3 e e n z e s t a l c h a r t e r s u i t de li+e en 15e eeuw, a l smede een p a p i e r e n s t u k b e v a t t e n ­de i n 16e eeuws h a n d s c h r i f t de a u t h e n t i e k e c o p i e e n . I n de marg ine v a n d i t l a a t s t e s t u k s t a a t een a a n t e k e n i n g v a n M r . W i l l e m v a n der Meer van B e r e n d r e c h t , s e c r e t a -r i s - r e n t m e e s t e r van D e l f l a n d (15U5-1573)» w a a r u i t blijkt, g e l i j k M r . D r . T h . F . J . A . D o l k i n z i j n g e s c h i e d e n i s van h e t hoogheemraadschap (pag .533) r eeds ee rde r opmerk te , d a t de B o o n e r s l u i z e n hun naam o n t l e n e n aan een zeke re " B o o n Copsoe ten soene" .

Aannemende da t deze bewer ing j u i s t i s , dan r i j s t de v r a a g , of e r i e t s meer v a l t te v e r t e l l e n v a n deze Boon Copsoe ten soene en z i j n v e r w a n t e n . D i t i s i n d e r -daad h e t g e v a l . Daar toe i s h e t n o d i g , d a t de o v e r g e l e ­v e r d e b e s c h e i d e n aan een wa t n a u w k e u r i g e r onderzoek worden onderworpen . Het b l i j k t dan a l l e r e e r s t , d a t D i r c Campe Zymonsz. van der Hoeve 3 morgen e i g e n l a n d ge -naamd " i n t bredewere" opgedragen h e e f t aan J a n van den P o e l e , r i d d e r , om deze i n l e e n t e r u g te on tvangen en d a t n a z i j n o v e r l i j d e n d i t l e e n gekomen i s op z i j n b r o e d e r A l l a e r t v a n der Hoeve . Deze A l l a e r t word t i n 1385 van z i j n v e r p l i c h t i n g e n a l s leenman o n t s l a g e n en g a a t nu d i t e igendom v e r k o p e n aan Jan Hoeck . D iens d o c h t e r M a r g r i e t i s omst reeks II4.IÓ e i g e n a r e s s e van h e t p e r c e e l . Z i j g a a t e r toe ove r h e t l a n d te v e r k a v e l e n en b l i j k e n s een a a n t e k e n i n g op p a p i e r , met ga ren v a s t g e ­h e c h t aan h e t c h a r t e r v a n 1385* i s Boon Copsoe ten soene e i g e n a a r geworden van l+g- h o n t . Vo lgens een ande r c h a r ­t e r , van 114.22, v a n d e z e l f d e v e r z a m e l i n g , k o o p t een z e ­k e r e " K o e r t Boen V r a n c k e n s z . van Koudenhoven" i n d a t j a a r z e v e n hon t l a n d , " d i e g e l e g e n z i j n i n den ambacht v a n M a e s l a n d t i n d i e woeninghe daer Ghybe H e y n r i c x s z . p l a c h t e woenen" . T e n s l o t t e b i j een de rde c h a r t e r u i t deze c o l l e c t i e , v e r k o o p t " K o e r t Boen V r a n c k e n s z . " i n ll(.2ij. " T w a e l f t a l f (= 11^) hond t l a n d t s , d i e g e l e g e n z i j n i n den ambacht v a n M a e s l a n d t i n d i e woeninghe dae r Ghybe H e y n r i c x s z . t e woenen p l a c h " . 7 + Uk ~ 11a-K o e r t Boen V r a n c k e n s z . van Koudenhoven v e r k o o p t h e t l a n d , da t e e r t i j d s v e r k r e g e n i s door Boon Copsoe ten s o e n e . Het i s dus z i j n e igendom geworden en he t l i g t v o o r de hand h i e r aan e r f o p v o l g i n g t e d e n k e n . Deze v e r -

k onde r s t e l l i ng wordt des te aannemelijker, zodra i s gevon­den een charter van 1433 (1)* waaruit b l i j k t , dat "Coert Boon Copsoetenz." op 13 J u l i van dat j aar aan het k loos ­ter S t . Aechte heeft verkocht 2 morgen 1^ hont land ge -legen i n Zuyt-Maeslant, dus nabij de Boonervl ie t ( 2 ) .

Coert Boon Copsoetenz. z a l dus wel iden t iek z i j n met Koert Boen Vranckensz. van Koudenhoven en de veronderstel­l i n g dat Boon Copsoetensoene z i j n vader i s geweest i s zeer aannemelijk. Boon Copsoeten soene kan dus een bas -taard van Vranck van Koudenhoven z i j n geweest en ondanks z i j n vreemde voornamen behoorde h i j t o t een f a m i l i e , w e l ­ke sinds jaar en dag een bekende klank had i n deze s t r e ­ken. Tenminste b i j J h r . J . J . de Geer t o t Oudegein "Arch ie ­ven der R i d d e r l i j k e Duitsche Orde, b a l i e van Utrecht" , welke i n orde z i j n gebracht met medewerking van Mr„ P. Ver Loren van Themaat (16" 7!), v ind i k op b l z . 598 en 599, onder de commanderij van Maasland, dat anno 12/{.3 de r i d ­der Dieder ik van Coldenhove, genaamd van De l f t en Hade -wied , z i j n echtgenote, a l hun leen- en eigen goederen, roerende goederen, l i j f e i g e n e n , manschap, horige l i e d e n , b u r g e r l i j k e rechten en verder toebehoren schonken aan de­ze orde. In "De Rekeningen der G r a f e l i j k h e i d van Holland onder het Henegouwsche Hu i s " , uitgegeven door Dr. H.G. Hamaker (1876) staat i n deel I , b l z . 205 onder Maasland een post "Item mijns heren smal t iende a ldaer vercof t , i n t j aer van (13)34 te paschen te be ta len , Vr iese van Coudenhove 3 4 4 15 s e " . Voorts wordt i n deel I I op b l z . 7/8 een ontvangst verantwoord "Van lande dat minen here ane bes tar f van Vranken van Coudenhoven, dat Wil lem van den Veen ende Gheret Boey van minen here vercreghen". Vervolgens op b l z . 117 "van Wil lem van den Veen van l a n ­de, dat h i j lossende, dat Vrancken van Coudenhoven was." Tenslotte i n de leenkamer van Holland wordt i n deel 193, tussen f o l i o 98 en 99, melding gemaakt van Oedzier van Couwenhoven broeder van Vrancken van Coudenhoven, d i e i s overleden, en i n deel 385, f o l . 101 van G e r r i t Oed -z i e r s z o e n , d ie op 4 Januari 1420 ver le id wordt met 11 mor­gen 2 hont land gelegen i n Maasland.

TT7 AÏgêmëëï ï~RÏjksarchief : "Archieven van de Delftsche Sta tenkloosters" .Het k loos te r S t . Agatha.Inv.NSlij.8,regest N2 184. (2) "Suyt Maeslant" i s de naam van de woning van de heer Jac.Chardon,hoogheemraad van Delf land,gelegen daar waar de r i jksweg 20 over de Boonervl ie t gaat.

5 De namen Oedzier en G e r r i t van Couwenhoven herinneren aan een a r t i k e l i n Rotterdams Jaarboekje van Mevr. Dr . H . C . H . Moquette, "Het s l o t Bulgersteyn en z i j n eigena­ren" en op de b l z . 81+ en 85 van de tweede reeks, zesde jaargang (1918) lezen w i j van de betrekkingen van de van Couwenhovens to t het huis Bulgersteyn a l s bewoner­eigenaar en to t de stad Rotterdam a l s magistraat , aan het eind der l!+e en het begin der 15e eeuw. D i t a l l e s i s voldoende om TJ de vermaardheid van de naam van Kou­denhoven aan te tonen.

Wat heeft d i t nu te betekenen i n verband met Boon Copsoeten soene. D i t z a l b l i j k e n , indien U de naam van Boon even vasthoudt. Want t e r w i j l Koert Boen Vranckensz. de cureyt van Maasland moet verzoeken de b r i e f van li+2i+ voor hem te bezegelen w i j l " i c k selve geen(en) zegel en hebbe" vinden we i n het a rch ie f van het k loos te r van de H. Bartholomeus i n Jeruzalem een tweetal charters met zegels van Koudenhoven. Het ene i s van F lo rys Boen van Koudenhoven aan een b r i e f van 12+86 A p r i l 1I+ (1 ) , het andere van Claes Boen F l o r y s z . van Coudenhoven aan een b r i e f van 1516 Januari 27 (2 ) . Beide zegels vertonen een k r u i s . De naam Florys Boen doet denken aan F l o r i s Boon, stedehouder van de schout, die i n ïh9ks oud z i j n ­de 52 j a ren , met anderen voor Maasland de gegevens ver­s t r ek t met betrekking to t de " Enqueste ende informatie van de s c h i l t a l e n v o e r t i j d getaxeert ende ge s t e l t ge­weest over de landen van Hol lan t ende V r i e s l a n t " .

Deze F l o r i s Boon kan de vader geweest z i j n van Maria van Coudenhoven F l o r i s d r . , vermeld b i j Simon van Leeuwen i n z i j n Batavia I l l u s t r a t a , pag.992, de vrouw van V r i e s van der Hoeve, wier zoon Vrank trouwde met Agni t a de Groot, dochter van Hugo en Maria van Almmon-de en wier k le inzoon Vincent i n 1562 schout van Amers­foor t was. U i t een en ander b l i j k t weer d u i d e l i j k , dat ook deze Boonfamilie t o t de bovenlaag van de toenmalige maatschappij behoorde. D i t vast te s t e l l e n i s van be -lang , zo wi j er op l e t t e n , dat de overlevering verhaalt , dat aan Boonersluis de zalmvissers woonden. En i n aan­s l u i t i n g op hetgeen van Ol le fen i n "De Nederlandsche Stad- en Dorpbeschrijver" de dichter l i e t zeggen,toen h i j zong: XTT"AÏgëmëën R i jk sa rch ie f : "Arch ieven van de Delftsche Sta tenkloosters" Het k looster van den H.Bartholomeus i n Jeruzalem. Inv. n8 70. (2) Idem Inv. nS 57.

6

"T a a n z i e n l i j k Maassluis, dat ieder kan bekooren, U i t Wachtershutten slechts geboren."

heeft de geschiedschrijver er van gemaakt "schamele" v i s ­sers (1).

W e l l i c h t merkt de een of ander op, dat u i t de boven­aangehaalde bronnen t o t dusverre nie t s i s gebleken van v i s s e r i j . Deze opmerking i s dan n i e t geheel waar, want de reeds vermelde "enqueste" l e e r t , dat omstreeks 1500 1/3 deel van de bevolking van Maasland van de v i s s e r i j leefde; doch het i s volkomen j u i s t wanneer de opmerking gemaakt wordt, dat d i t nie t s zegt omtrent het b e d r i j f van de van Koudenhovens.

Anders wordt d i t , zodra w i j de beschikking k r i j g e n over de gewone r e c h t e r l i j k e archieven. In de transportre-g i s t e r s van Maassluis, die 27 Mei 16lI4. aanvangen, vinden we op 29 Mei 1615 melding gemaakt van Adriaen en Enge -brecht P i e t e r s z . van. Coudenhoven, "schuttingluyden" ( d . i . zalmvissers) en op 16 Mei 1623 wordt Engebrecht Piet e r s z . van Coudenhoven vermeld als penningmeester van de zalm -v i s s e r i j .

Hoe interessant deze gegevens ook z i j n mogen, op z i c h z e l f i s d i t materiaal onvoldoende om enige conclusie te rechtvaardigen, of om er een hypothese op te bouwen. Hiervoor moeten de personen en de familieverhoudingen van deze van Coudenhovens nader worden onderzocht.

Men z i e t dan, dat Adriaen tweemaal schepen i s geweest en dat Engebrecht a l s burgemeester enige jaren z i j n krach­ten heeft gegeven aan de publieke zaak. Ook vinden w i j hen beiden genoemd als kerkmeester en waar d i t , volgens Mas­tenbroek "De Grote Kerk" te Maassluis n i e t mogelijk was, dan wanneer men " i n de bedieninge", (d.w.z. ouderling of diaken) was geweest, volgt h i e r u i t , dat z i j ook op ker­k e l i j k t e r r e i n hun roeping hebben verstaan.

Adriaen en Engebrecht waren broers, z i j hebben nog^ een broer A l l a e r t gehad, gehuwd geweest met Maertje Schim, dochter van Jan Jansz. en Maertje Doenendr., doch die was reeds overleden toen de geschiedenis van Maassluis a l s een zelfstandige plaats een aanvang nam. Zoon van deze A l l a e r t was Jan A l d e r t s z . (van) Kouwenhoven, veerschipper op den B r i e l , wijk- en weesmeester, promotor-oprichter en regent van het weeshuis der Hervormden. Z i j n geschilderd portret {T7~ATM7Iïêüwênhüisen "Het college van de kl e i n e vissche-r i j te Maassluis. T i j d s c h r i f t voor Geschiedenis, i+ée jaargang (1931).

7 i s bewaard gebleven op een regentenstuk m dat weeshuis te Maassluis, t e r w i j l voorts een tweetal z i l v e r e n scha­l e n , die h i j l i e t maken omdat de lieden b i j de c o l l e c t e n met de beurzen voor de wezen gaven "duiten, j a lussen haecken", de herinnering aan z i j n philantropische en te­vens practische z i n bewaren.

A l l a e r t , Adriaen en Engebrecht waren zonen van Pie-ter A l l a e r t s z . van Coudenhoven, die overleden i s voor 161 ij.. Aangezien het oud-archief van Maasland, met welke plaats "Sluys" voor de scheiding van 161I4. een geheel was, u i t die t i j d n i e t bewaard i s gebleven, weten w i j van deze man b e t r e k k e l i j k weinig. Z i j n weduwe woonde i n het huis aan de Noordvliet Nfi 15, thans bewoond door de Heer P.A. Schippers. De t u i t g e v e l heeft een leeuw, die een wapenschild houdt, tot bekroning. Naar de tegenwoor­dige bewoner mij mededeelde vertoonden de muren van d i t huis nog i n z i j n jeugd de o v e r b l i j f s e l e n van een r i j k e v e r s i e r i n g met s n i j - en beeldhouwerk en ook thans z i j n de sporen daarvan op verschillende plaatsen nog aanwe­z i g . Te oordelen naar de vermogens, waarop z i j n vrouw en kinderen i n het stuk der verpondingen gequotiseerd staan, moet Pieter A l l a e r t s z . tussen de 12 en 2I4..OOO gulden gegoed z i j n geweest. Z i j n weduwe was voor 1/6 part geïnteresseerd b i j het oude taanhuis en i k houd het er voor, dat de 3 "schuttingschuyten", die i n een stuk van 1605, regelende een omslag van / 1.600,-- ten be -hoeve van het nieuwe werk van de Noordspui staan op naam van Pieter A l l a e r t s z . , veerman op Heenvliet, eigendom waren van deze van Coudenhoven.

In Pieter A l l a e r t s z . die i n 1603 met Pieter Enge-brechtsz. en Lambrecht Willemsz. (Boogaert) van de ge­mene vis s e r s procuratie verkreeg om te onderhandelen met dijkgraaf en hoogheemraden van Delfland over hetgeen de v i s s e r i j zou opbrengen voor het vergroten van de haven, zie i k hem weer terug. Ook i n Pieter A l l a e r t s z . die a l s ouderling de beroepbrief voor Ds. Johannes Fenacolius mede ondertekende, ontmoet i k hem. Tenslotte zie i k hem al s doopgetuige i n Den B r i e l , b i j de doop van het kind van Jacob A l l a e r t s z . van Couwenhoven (l^ij3 - 1616), aannemer van publieke werken, raad i n de vroedschap, schepen, dekenmeester van het viskopersgilde, penning­meester van de grote v i s s e r i j , ontvanger van de geeste­l i j k e goederen, raad i n het college van de a d m i r a l i t e i t te Rotterdam, burgemeester en schout van Den B r i e l ;

8 z i j n broeder? Wie z a l het zeggen? De patronimica spelen ons i n deze t i j d parten. Echter, merkwaardig de naams-overeenkomst b i j deze van Couwenhovens. A l l a e r t en Enge­brecht, ook i n Den B r i e l . Ook daar z i j n het geen a l l e -daagse namen. Daar Matthu, i n Maassluis Ma t t h i j s . Boven­dien, Jager, die de B r i e l s e vroedschap behandelt i n het Algemeen Nederlandsen Familieblad maakt, a l s h i j Pieter A l l a e r t s z . vermeldt i n vernoemde k w a l i t e i t , de aanteke­ning, dat h i j deze man i n Den B r i e l n i e t heeft gevonden. Is het gewaagd verwantschap te veronderstellen ? Ik meen van n i e t . Immers Dr. C. Veltenaar deelt mede i n z i j n "Het K e r k e l i j k Leven der Gereformeerden i n Den B r i e l tot 1816" ( 1 ) , nadat h i j de economische toestand aldaar i n de twee­de h e l f t der l6e eeuw a l s slecht heeft getekend - er heerste malaise, de stad was aan het kwijnen, de v i s s e r i j was teruggelopen t o t nog slechts twee buizen - , dat kor­te t i j d na de verlossing van het gehate Spaanse juk z i c h i n Den B r i e l v i s s e r l u i u i t Maeslandsluys vestigden en daarna meerderen ( b l z . 73 ) . Van Gouwenhoven kan deze l i e ­den hebben aangetrokken. Deze veronderstelling i s n i e t vreemd zo men bedenkt, dat er i n Maasland geld zat en "Sluys" voor de h a r i n g v i s s e r i j weinig te betekenen had, zo lang het de dorpelingen daadwerkelijk verboden bleef haring te pakken en te bewerken, hetgeen toen s t e l l i g het geval was gezien de plakkaten van 1582 en 15814- en men er op l e t , dat deze B r i e l s e van Couwenhovens z i c h zeer met de haring hebben ingelaten. Zozeer, dat men hen daar n i e t a l l e e n vindt i n de k w a l i t e i t van reder, boek­houder en penningmeester, maar ook i n die van stierman. Hun gehele bestaan ging er tenslotte a l s het ware i n op en het baart zo gezien geen verwondering, dat men hen een kleine halve eeuw l a t e r , wanneer de hiervoor vermel­de opbloei van Den B r i e l ten einde i s , i n Rotterdam te -rugvindt. Aanvankelijk wederom a l s haringreder (zie Bijlsma Rotterdams Welvaren).

Doch i k z i e meer. E x p l o i t a t i e van v i s - en veerrech-ten i n één hand. Zaken, die de eigenaren aan hun gunste­lingen o v e r l i e t e n . Of zou het i n Maassluis anders z i j n geweest dan i n het land van Altena, anders dan i n Wou -drichem, Gorinchem of Schoonhoven ? Daar wel a a n z i e n l i j ­ke Spieringen, Burggraven, Havelaars, van Appelteres, Botters, van Catsen, of hoe ze verder heten mogen, doch zo gauw als het Maassluis b e t r e f t : schamele v i s s e r s , ba­rende hutten. Hoe s t e l t men zich dat voor? Is het o o i t ^Ï"J Academisch p r o e f s c h r i f t .

O

van z e l f gegaan? Yifaar i s h i e r de ondernemer? Moeten on­der z i j n l e i d i n g k a p i t a a l en arbeid n i e t gaan samenwer­ken om i e t s to t stand te brengen. Het eerste was i n Maasland aanwezig. In de "enqueste" van 11+9U heet het "op verre na niet_zoo r i j k a ls t i j d e van w i j l e n Hertog K a r e i " , dus: r i j k -""het stuk i s opgemaakt met f i s c a l e oogmerken - "onbelast van rente" en b i j de informatie van i s men "zonder schuld" .

Op de vraag, hoe men daar r i j k geworden is moet i k alsnog het antwoord schuldig b l i j v e n . Het komt mij voor, dat de bodem daar n ie t vreemd aan i s geweest. Maar ook het welgeborenschap en de daarmede samenhangende wi jze van be las t inghef f ing , d i e de mannen buiten schot h i e l d . N i e t onrechtvaardig, zolang de verhouding van dienstman, het v r i j e , het ze l f s t and ig handelend deel der bevolking, v e r p l i c h t t e de ke ize r te geven wat des keizers was, op s t raf fe van b i j verzuim z i j n eer te v e r l i e z e n ; doch mo­g e l i j k l a t e r wel, toen b i j verandering van het g e t i j de act ieve dienst van geharnast s t r i j d e r steeds minder ge­vraagd werd. R e l a t i e f lage belas t ingen b i j beter g e s i ­tueerden l e i d t t o t kapi taalvorming.

Maasland, j a , die gehele streek van Hol land , s taat bekend om z i j n groot aanta l welgeboren mannen. In het proces van II4.68 vermeld b i j Gosses i n z i j n "Welgeborenen en Hu i s lu iden" , b l i j k e n er a l l e e n a l i n Maasland en De L i e r 2 7 t w i j f e l g e v a l l e n te bestaan. Hoe die welgebore­nen daar~gëkömën z i j n ? Door meerdere oorzaken. Geboor­te z a l een belangr i jke r o l gespeeld hebben, doch ande­ren z i j n het ook wel gemaakt naar behoefte en omstan -digheden. Nu P ro f .Mr .Dr . P.W.A. Immink (1 ) heeft aan­getoond, dat het n i e t nodig i s b i j welgeborenen aan een soort praefeodale adel te denken, i s het ook vee l gemakkelijker de verdere ontwikkel ing wat eenvoudiger voor te s t e l l e n . L i g t het n i e t voor de hand h i e r te denken aan het gezegde: wie het d i ch t s t b i j het vuur z i t , warmt z i c h het bes t . Maasland i n vroege t i j d e n een ze l f s t and ig graafschap, l a t e r gelegen nabij de r e s i ­den t ies : 's-Gravenhage, 's-Gravenzande. De graaf be -moeide z i ch er lang persoonl i jk met de adminis t ra t ie en de rechtspraak, zoals b l i j k t u i t de bestuursgeschie­denis der heer l i jkheden, die h ier i n 's-graven boezem b leven . Het moet h ie r dus be t r ekke l i j k eenvoudig z i j n geweest z i j n belangen te beple i ten en z i c h te l a ten

Xf) Versïagën~en medelingen van de V e r . t o t u i tgaaf der bronnen van het Oud-Vad.Recht, deel X , N S 2 , b l z . 2 5 3 e .v .

10

belonen. V r i j s t e l l i n g van het schot, mits dat en dat ge-• daan wordt. Contract : leenverhouding,

Is h i e r nu mede aangetoond, dat deze 16e en 17© eeuwse van Coudenhovens behoorden to t de zelfde f a m i l i e , . die wi j reeds eeuwen eerder ontmoet hebben? Neen. Is het mogeli jk het bewijs te leveren? D i t i s een verre van een­voudige opgave. Het ma te r i aa l , dat ons hiervoor ter be -schikking s taat , i s zeer onvo l l ed ig .

A l l a e r t Engebrechtsz. , die omstreeks 1555 aan Maes-landers lu js gegoed was en de vader van Jacob en P ie te r A l l a e r t s z . geweest kan z i j n , h i e l d goed i n leen van Hoden-p i j l . Evenwel een leenreg is te r van deze r idderhofs tad , waaruit een en ander verder zou kunnen b l i j k e n , bestaat n i e t u i t die t i j d . Moge l i jk , dat verspreide char te rs , of een nauwkeurig onderzoek i n Delflands archieven nog re -su l taa t opleveren.

Er bestaat echter i e t s , dat een veronders te l l ing t o t verwantschap met de oudere van Koudenhovens rechtvaar­d i g t . D i t l i g t n i e t i n de voornamen A l l a e r t en Engebrecht. Deze toch hebben weinig weg van F l o r i s en Boon, noch ook van Willem en Adr iaen , e igen- en vadersnaam van Couwen -hoven, de schout van Vlaardingerambacht en heer der r i d ­derhofstad Holy , die i n de 16e eeuw aldaar resideerde en wiens nageslacht thans i n de Zaanstreek z i j n naam en wa­pen - een k r u i s - i n ere houdt.

Ook h i e r z i t het i n de u i t e r l i j k e dingen. Te wi jzen v a l t op de f a m i l i e r e l a t i e s . Naast d i rec te verwantschap met de Maassluisse reger ings fami l i e s : Schim, P a t i j n en van der Werve, z i e t men, dat de kinderen trouwen met van Bodegom, van den Brouck, van Kohijnenburgh en van Stee -l and t . Vooral de namen van Bodegom en van Steelandt , die min of meer to t de Zuid Nederlandse adel worden gerekend, v a l l e n op. Er i s echter meer. Wanneer de l a te re burge -meester van Maassluis Jacob Jansz. Hensbroeck en z i j n b ru id Neel t je van Bodegom, wed. Cornel i s Neus, huwel i jk ­se voorwaarden maken, dan s t e l t z i j t o t voogd over haar minderjarige erfgenamen, naast Jan A l d e r t s z . Kouwenhoven, haar neef de E.Heer Harmen van Zuylen van N i e v e l d t , ad -vocaat voor het Hof van Holland ( 1 ) . In d i t f e i t z i t

( 'T^NÖtTarchief 's-Gravenhage, NS 122, notar i s P . van Groenevelt d . d . 26 October 1597. Bedoeld i s Mr. Herman (van Zuylen) van N i j v e l t , geboren te Zwolle omstreeks 1612, trouwde Leiden 1 A p r i l 1636 C h r i s t i n a Malbesy,doch­t e r van Jacob en Janneken van Bodegom. (Zie ook Ned.Adels-boek en de daar vermelde bronnen).

11

n i e t s b i j z o n d e r s . Anders wordt h e t , wanneer w i j z i e n , d a t deze advocaat op k J u n i I65R t e 's-Gravenhage ge­t u i g e i s b i j het pa s s e r e n van het testament van Jan A l -d e r t s z . Kouwenhoven en z i j n huisvrouw en dan v e r k l a a r t de t e s t a t e u r e n z e e r wel t e kennen ( 1 ) .

D i t i s z e e r o p m e r k e l i j k . Een d e r g e l i j k e ontmoeting i s n i e t t o e v a l l i g . J a n . A l d e r t s z . Kouwenhoven woonde nog a l t i j d i n M a a s s l u i s , en een r e i s naar Den Haag was i n d i e t i j d nog we l een g e b e u r t e n i s . Kan er een ander dan z a k e l i j k m o t i e f geweest z i j n voor h e t aanhouden van een r e l a t i e met e e n v e e r s c h i p p e r ? M . i . i s d i t z e e r w e l m o g e l i j k . Van Epen o p p e r t i n h e t A d e l s a r c h i e f (l+e j a a r ­gang, b l z . 266) b i j de b e h a n d e l i n g van het g e s l a c h t van Zuy l e n van N i j e v e l t de gedachte, dat de h i e r b e d o e l d e Mr. Herman van ïïijvelt aan de academie van het b e s t a a n van het a d e l l i j k g e s l a c h t van Zuylen van N i j e v e l t h e e f t gehoord en naar a a n l e i d i n g daarvan z i j n naam h e e f t ge­w i j z i g d . I s deze mening j u i s t , dan i s h e t n i e t gewaagd t e v e r o n d e r s t e l l e n , dat h i j een b i j z o n d e r e v o o r k e u r voor dragers van a d e l l i j k e namen aan de dag h e e f t ge­l e g d , en b i j de naam Couwenhoven l o n t h e e f t geroken. Immers de mannen van wetenschap van d i e dagen c l a s s i ­f i c e e r d e n Kouwenhoven, zonder v e r d e r e p l a a t s a a n d u i d i n g dan H o l l a n d , a l s z o d a n i g . Z i e h i e r v o o r Te Water " H i s ­t o r i e van het Verbond en de S m e e k s c h r i f t e n der Keder-landsche Edelen"(17?6), d i e i n n a v o l g i n g van Bor(l679) Couhoven onder de a a n b i e d e r s van h e t s m e e k s c h r i f t r a n g s c h i k t en i n z i j n b i o g r a p h i s c h e a n n o t a t i e s het n i e t v e r d e r b r e n g t dan op t e merken:"Couhoven was, m i s s c h i e n , u i t h e t geslacht van Coudehove, ' t gene, i n de z e s t i e n ­de eeuwe, g r o o t a a n z i e n h a d t , o f u i t d a t van Couwenho­ve n , omtrent d i e n t i j d , i n H o l l a n d w e l bekend". Ook Smallegange's k a a r t : "Wapenen der Steden en oud A d e l i j -ke G e s l a c h t e n i n de Machtige Republycke van H o l l a n d en West V r i e s l a n d " , anno 1696, t e Amsterdam ged r u k t b i j Jacobus R o b i j n , i n f o l i o , r u i m t een p l a a t s voor het wapen van Koudenhove i n . I n blauw een z i l v e r k r u i s v e r ­g e z e l d van een v r i j k w a r t i e r van r o o d , w a a r i n d r i e leeuwenhoofden van z i l v e r .

Kouwenhoven z a l z i c h deze v r i e n d s c h a p s t e l l i g hebben l a t e n aanleunen. Z i j n f a m i l i e z a t l e t t e r l i j k hoog i n haar wapen. Het st o n d op de nok, van het g r o o t -o u d e r l i j k h u i s , v e r d e r p r i j k t e h e t i n de k e r k op de rïTTïötTarchïëf 's-Gravenhage, nS 207 n o t a r i s G. van Oldersum, s t u k 1Z+2.

12

zerk, die het graf van oom Engebrecht en tante Maertje Ariens Neus ( 1) dekte, en l a t e r , i n 1672, ging h i j het z e l f ten toonstellen op de schalen, die h i j ten behoeve van het weeshuis l i e t vervaardigen.

Voor zover thans nog na te gaan i s vertonen deze wa­pens drie granaatappels. Slechts het helmteken van het wapen van Jan A l d e r t s z . w i j k t af van dat op de zerk van Engebrecht P i e t e r s z . , waar het een haring tussen een vlucht te zien geeft, daar waar dat van Engebrecht een vlucht heeft zonder meer.

Eer i k ü nu de gelegenheid geef op te merken, dat w i j hi e r met een ander wapen te doen hebben dan de t o t nu toe gevondene en dus met een andere f a m i l i e , breng i k naar voren, dat de wapens van Eewout en Jacob van Cou-wenhoven, resp. anno 1 6 ^ 6 en 1 6 6 7 , schepenen van Rotter­dam een kruis vertonen. Dat van Cornelis van Couwenhoven i n dezelfde k w a l i t e i t anno 1 6 6 1 , evenwel doorsneden: I. drie horizontaal geplaatste haringen, I I . d r i e granaat­appels ( z i e Unger: De Regeering van Rotterdam: schepen­zegels). Tenslotte een wapentekening met het wapen van ("1 ). Deze weinig a d e l l i j k klinkende naam wordt a l vroeg te D e l f t aangetroffen. Adriaen Jansz. Neus, wonende bin ­nen D e l f t , was i n I5I4.8 borg b i j aanneming van werk aan de Boonersluis. De vader van Maertje A r i j Pietersz.Neus, aanvankelijk veerschipper op Den B r i e l , l a t e r herber gier i n Antwerpen (te Maassluis) was met / 1 5.000,— een der g r o o t k a p i t a l i s t e n van het Maassluis van die dagen.

Van Ol l e f e n ( i k c i t e e r Blom: Geschiedenis van Maas­s l u i s , 1 9 U 8 ) noemt a l s 1 e oorzaak, die de ongeman-a aan­was van het dorp v e r k l a a r t , de overvaart van Maas s l u i s naar Den B r i e l , H e l l e v o e t s l u i s en andere plaatsen. Ik meen, dat i n deze bewering veel waarheid schuilt.De weg van Den B r i e l naar D e l f t en 's-Gravenhage l i e p over Maas­s l u i s . De betrekkingen tussen Den B r i e l en D e l f t waren i n de 1 7 e eeuw zo nauw, dat de Dolftse regering daarvoor een speciale bode h i e l d : Cornelis Spanjersberg.

De mededeling b i j Blom, dat Koppelstok te Maassluis gewoond heeft i s s t e l l i g o n j u i s t . Coppelstock was een^ B r i e l s e veerschipper en de aard van een voer verzet z i c h ër~ïn~die dagen tegen, dat de waarnemer 'van het hieraan verbonden ambt z i c h metterwoon v e s t i g t buiten het rechts­gebied van de a u t o r i t e i t e n aan wie h i j z i j n a a n s t e l l i n g heeft te danken en die hem moeten controleren (Zie h i e r ­voor Fuchs: Beurt en wagenveren).

*3 Thi js Kouwenhoven, nakomeling van Engebrecht P i e t e r s z . , geeft het wapen, zoals d i t wordt aangetroffen op de hiervoor genoemde wapenkaart van Smallegange.

Wat hiervan te zeggen? A l l e r e e r s t d i t : Deze Rotter­damse van Couwenhovens z i j n nakomelingen van de ee rdér genoemde B r i e l s e regent. Wat kan dan de oorzaak z i j n van deze versch i l lende wapens? Hebben die Rotterdammers, toen z i j eenmaal zeer a anz i en l i j k waren, nog voornamer w i l l e n schijnen door z i c h een a d e l l i j k a t t r i buu t toe te eigenen en i s T h i j s , door een heraldieker m i s l e i d , er ingelopen? Dan i s d i t toch wel ezelsdom van hem geweest, want a l s jongen moet h i j er b i j geweest z i j n , dat eerst z i j n grootvader en daarna z i j n grootmoeder Kouwenhoven onder de zerk met het wapen werden begraven en nog l a ­te r z a l h i j er wel meermalen naar gekeken hebben wan­neer z i j n gedachten gingen afdwalen t i jdens de predika­t i e . Of heeft men met de reformatie het k ru i s verwis -se ld tegen een oudtestamentische f i guu r , de granaatap­pel? Ik voel voor deze l aa t s te mening en wel omdat: 1e. De haringen er op w i j z e n , dat men b i j de keuze van z i j n wapen n i e t w i l l e k e u r i g te werk i s gegaan. Immers h a r i n g v i s s e r i j voor Maassluis van weinig betekenis, i n Den B r i e l van veel belang. B r i e l s e van Couwenhovens: dr ie haringen, te Maassluis a l l e e n i n het wapen van Jan A l d e r t s z . , van wie bekend i s , dat h i j b i j de zeevisse­r i j betrokken i s geweest i n een t i j d toen de haring voor Maassluis begon te t e l l e n . 2e. Bekend i s , z i e Vel tenaar : b l z . 1 5 , dat de B r i e l s e reder i jke rs zeer reformatorisch gezind waren, dat hun hoofden een meer dan l i j d e l i j k e r o l hebben gespeeld i n de Geuzent i jd , en dat z i j z e l f s b i j den beeldenstorm op de voorgrond traden. Conclus ie : i n een d e r g e l i j k m i l i e u passen geen k ru i sen . 3e. In de wapenboeken van de c o l l e c t i e Hartman de Cus-ter i n het gemeentearchief van Rotterdam voor kinderen u i t een gezin de beide wapens Couwenhoven door e lkaar worden gebru ik t .

Hoo het z i j , voor het verdere betoog doet het er we in ig toe . Deze Maassluisse f a m i l i e had haar eigen wapen. B e s l i s t nodig was het i n die t i j d daar t e r p laa t ­se n i e t . Ze l f s tand ig zegelen deden de schepen van de Delflandse dorpen i n de 17e eeuw n i e t meer. Dat deed de schout namens hen met het gemeen ambachtszegel en ge­bru ik te daarbi j dan a l s contrazegel z i j n eigen f a m i l i e -

14 wapen. De hiervermelde Couwenhovens waren geen van a l l e n schout van Maassluis. Wanneer men i n die t i j d i n Maassluis een wapen voert, dan voelt men z i c h daartoe gerechtigd. En wie gevoelden dat? Dat waren de v r i j e n de schilboortigen, de welgeborenen.En wanneer U d i t voor deze van Coudenhovens ( l e t h i e r op het van) w i l t betwisten (1), dan leunt ü wat mij b e t r e f t Uw gang gaan, rï77Alirïaen~PÏëtërsz^ verklaarde i n October 1627 toen h i j , n a verscheidene jaren op de nominatie ge­staan te hebben,verkozen was om a l s welgeboren man i n de v i e r -schaar van Delfland z i t t i n g te nemen,geen welgeboren man te z^n. Een zelfde v e r k l a r i n g werd omstreeks die t i j d afgelegd door^ Leendert Ariensz.Reesloot en Dirck Adamsz.van Kerckhoven,beiden te Pijnaoker. Met deze verklaringen werd genoegen genomen en dri e andere personen worden benoemd.

In 1630 onttrok Jacob Vrancken van der Hoeff,enige t i j d la­ter burgemeester van Maassluis, doch toen nog wonende aan de Burgers d i j k onder Maasland, z i c h aan deze v e r p l i c h t i n g . "Die s i c h t e -genwoordich excuseert geen welgebore man te wesen" s c h r i j f t de nlëüw~bënöëmde baljuw van~Delfland aarThet Hof van Holland naar aanleiding van d i t geval.

Ie z i e n h i e r dus, dat de l u s t om a l s welgeboren man te d i e ­nen b i j sommigen n i e t groot was en s t e l l i g n i e t opwoog tegen de las t e n , aan de v e r v u l l i n g van d i t ambt verbonden.Dit i s des te d u i d e l i j k e r zo men i n aanmerking neemt dat de dienende welgebo­ren mannen eens i n de 14 dagen op eigen kosten te D e l f t bijeen moesten komen.Voor een Maassluis se koopman woog deze v e r p l i c h ­t i n g zwaar.Een van de redenen, die aangevoerd werd om de schei­ding van Maasland te bewerkstelligen,kwam t e n s l o t t e h i e r op neer,dat de handel met schippers en voorbijtrekkende lieden^nie-t gebaat was met een schepencollege dat ver buiten het e i g e n l i j k e handelscentrum z i t t i n g hield.Het moderne begrip t i j d kwam naar voren.De koopman kon z i j n zaken n i e t i n de steek l a t e n .

Voor de f a m i l i e s Patijn,Schim en Verkade,die,agrarisch ge­ïnteresseerd,bi j de Delfts e markt belang hadden,lag de zaak hier anders en w i j zien dan ook, dat z i j hun benoemingen i n d i t c o l ­lege aanvaarden.

Het i s jammer,dat de requesten van van Couwenhoven, Ree-sloot en van Kerckhoven door de baljuw n i e t z i j n overgelegd. Hoe z i j hun ve r k l a r i n g gemotiveerd hebben i s dus n i e t na te gaan.Opmerkelijk i s evenwel,dat i n 1624 hst verzoek van G e r r i t C o r n e l i s z . t o t Delfgauw werd ingewilligd,omdat "bevonden i s ge­weest, ( h i j )geen welgeboren man te weosen,ofte van geen welgebo­ren luyden gocomen ofte gedescendeert te s i j n " . D i t l a a t s t e kon van Roesloot s t e l l i g n i e t gezegd worden.Zijn vader deed als welgeboren man dienst i n 161Z4..

15

doch i k weet van geen wijken wanneer het gaat om Boo -gaert, van Dorp, van der Meer en van der Houve. Het i s ongerijmd te denken, dat de regenten-families u i t de Hollandse steden het zouden hebben kunnen tolereren, dat enige schamele v i s s e r s , nadat z i j eerst hun dierbare f a ­milienamen hadden gestolen, de b r u t a l i t e i t aan de dag gingen leggen zi c h te sieren met hun oude h e i l i g e b l a ­zoenen. En dat die vissers d i t deden (1) kunt U binnen­kort zien i n de nu ter perse liggende p u b l i c a t i e van de heer A. B i j l Mz. "Genealogische en Heraldische Gedenk­waardigheden i n en u i t de Grote Kerk te Maassluis". JTJ.Claës Leêndërtsz7~van~dër"Söüff7~geb7"~ï5Ö37~stïër-~ man (a), overleden Maassluis 12 December 1661+ trouwde Maertie Lambrechts Boogaert, geb.1610, overleden Maas­s l u i s 1+ September 1Ó87, dochter van de hiervoor genoem­de gecommitteerde Lambrecht Willems. H i j werd met z i j n vrouw en kinderen begraven i n het graf genummerd 181+, gedekt door een zerk, die een z«er f r a a i zeetafereel (vissende hoekerschepen) te zie n geeft, waartussen een c i r k e l , waarin het volle d i g e alliantiewapen van der Houve (drie v i o l e n ) , Boogaert (drie bomen waarvan de wortels zichtbaar z i j n ) , helmteken het bekende zittende hondje, zoals d i t ook gevoerd wordt door het geslacht van Swieten. Voor de begrafenis van z i j n zoon J o r i s Claesz.van der Houff (Hoeff) i n leven burgemeester van Maassluis werden (Govert van Wijn moest z i j n schenking nog doen) rouwmantels gehuurd te D e l f t . Hiervoor was men aangewezen op Gaertruid L i e f t i n c k , ( u i t het geslacht van onze minister van financiën), die deze sinecure l i e t waarnemen door Jan Blankert.

Thijs Kouwenhoven hiervoor genoemd (blz.12) was ge­huwd met Maartje S t e y l . Door haar moeder Barber van der Houff stamde z i j af van Claes Claesz.van der Houve, stierman en gecommitteerde van de v i s s e r i j (1626) oom van Claes Leendertsz.van der Houff, hierboven genoemd. Het huis van de ouders van Claes Claesz.van der Houve werd op 2<=> Augustus l6ll+ verkocht voor ƒ 1900,-. D i t was dus s t e l l i g geen vissershutje. Ook de' zoon van deze Claes Claesz. bewoonde een huis, hetwelk vandaag nog voor een herenhuis wordt gehouden, Noordvliet n2 1+1 .

Aan deze f a m i l i e was vermaagschapt de stamvader van het geslacht Verkade (de industriëlen van de Zaan) zonder dat i k t o t heden heb kunnen v a s t s t e l l e n , of nu

16

Veel eer meen i k , dat velen i n Holland, wetend van hun verwantschap t o t die v i s s e r s , de Maassluisse zaak met meer dan gewone be l a n g s t e l l i n g hebben gevolgd en dat deze b e l a n g s t e l l i n g mede oorzaak kan z i j n geworden van de ten­s l o t t e toch nog v l o t t e scheiding van Maasland i n l6li»..Dat men daarbij een cardinale fout heeft gemaakt i s n i e t te w i j t e n aan het i n z i c h t van de Maassluizers doch komt ge­heel voor rekening van hen d i e de grenzen destijds hebben vastgesteld. Maassluis vroeg \/h van h e t grondgebied van Maasland, men kreeg minder dan 1 /20 gedeelte. Te verkla­ren i s d t zo men bedenkt, dat de Hollandse koopman u i t

dlTsTïu ïmiëëdë^ <*an w e l

van Van der Houff een Verkade (b). Door haar moeder stam­de Barber van der Houff u i t het geslacht van Velde. Het wapen door nakomelingen van deze van Velden gevoerd was de springende eenhoorn, die w i j ook weer terugvinden i n D e l f t b i j Cngelbert van Maesland, de rekenmeester van Holland, waaruit Graswinckel van Maesland. Ik meen dan ook dat deze van Maesland u i t van Velde i s gesproten. De naam Enge(l)brecht z a l wel komen van van Cralingen. In de leenregisters van Holland komen w i j deze namen onder Maasland geregeld tegen, de minnaar van het buitenleven ontmoet ze i n de Kralinger- en de Klaas Engelbrechtpol-der._ _ _ _ _ _ _ (a). Het Nederlandsche Adelsboek (192+9 b l z . 510 e.v.) geeft op P r i n s : C h r i s t i a a n Willemsz., Willem Kerssen, Eeuwout P r i n s , "stuurman t e r h a r i n g v i s s c h e r i j " . D it moet n a t u u r l i j k z i j n stierman. Een stuurman i s ondergeschikt aan de k a p i t e i n (c.q. s c h i p p e r T T 3 ö c h een stierman i s een ondernemer. Deze l a a t s t e treedt a c t i e f handelend op en draagt ook het ondernemersrisico, geheel a l l e e n o f met z i j n zelfverkozen participanten. Govert van Wijn noemt het i n 1716 een misverstand, indien de gecommitteerden, de boekhouders en de reders denken "de s t i e r l u i d e n s i j n onse dienaars".( Eeeckeningh Boeck 1672 - 1716 f o l . 378).

(b ). Deze trek van de ondernemers naar de Zaanstreek i s merkwaardig. Het l a a t s t ging u i t Maassluis de heer Maar­ten Dirkzwager. Heeft Maassluis door gemis aan mogelijk­heden de bekwaamste zonen van het volk verloren ?

17

d i e n t i j d met a l l e sympathie voor anderen, n o o i t boven h e t e i g e n b e l a n g i s uitgekomen, doch te b e t r e u r e n i s d i t temeer. K a a s t de n a t u u r l i j k e bestaansbronnen ( b i n n e n -v i s s e r i j ) zag men voor M a a s s l u i s f e i t e l i j k naar een mo­g e l i j k h e i d , d i e der v e r r e v i s s e r i j o f i j s l a n d v a a r t . Men weerde e c h t e r t r a f i e k en n i j v e r h e i d z o r g v u l d i g . Men gaf gieen i n d u s t r i e t e r r e i n . De gevolgen h i e r v a n z i j n n i e t u i t g e b l e v e n . T e r w i j l de b e v o l k i n g van Nederland s e d e r t 1780 v e r v i e r v o u d i g d e , verdubbelde d i e van M a a s s l u i s t e r ­nauwernood.

In I9I+I i E deze f o u t h e r s t e l d en thans kan de ach­t e r s t a n d worden i n g e h a a l d , l e e r z u l l e n k a p i t a a l en a r ­b e i d moeten gaan samenwerken. Of d i t z a l gelukken ? Ve­l e omstandigheden s p e l e n h i e r b i j een r o l . De economische orden z i j n zo s t e r k g e w i j z i g d , d a t , t e r aanmoediging, het heden n i e t zondermeer met hstyerleden kan worden v e r ­g e l e k e n . Toch meen i k op twee z i j d e n , f i s c u s en a r b e i d s -b e r e i d h e i d en -bekwaamheid even de aandacht te moeten v e s t i g e n . De omstandigheden z i j n de l a a t s t e j a r e n z eker n i e t b e v o r d e l i j k geweest voor k a p i t a a l v o r m i n g . D i t i n t e g e n s t e l l i n g t o t de l a t e middeleeuwen. H i e r l i g t een t a a k v o o r de o v e r h e i d . Z i j kan v e r a n d e r i n g brengen en z i j moet d i t doen, w i l de voorgenomen i n d u s t r i a l i s a t i e , waarvan M a a s s l u i s ook haar d e e l komtopeisen, voortgang v i n d e n .

Wat b e t r e f t de f a c t o r a r b e i d l i g t de s i t u a t i e an­d e r s . Van O l l s f e n noemt a l s 3 e van de oorzaken d i e M a a s s l u i s g r o o t hebben gemaakt de v l i j t der i n g e z e t e n e n . E r z a l gewerkt moeten worden z o l a n g het dag i s en door v e l e n , de z e l f s t a n d i g e n en d i e dat wensen t e z i j n - en w e l k r e c h t g e a a r d M a a s s l u i z e r wenst dat n i e t ? - ook b i j k u n s t l i c h t , voor h e t u i t b r o e d e n van plannen en h e t ne­men van b e s l i s s i n g e n , of voor h e t v e r k r i j g e n van een lonende p o s i t i e i n de komende t i j d w a a r i n gegraven en gebouwd z a l moeten worden.

P i e t e r A l l a e r t s z . , lange j a r e n l a n t a a r n o p s t e k e r v a n de v u r e n van de bakens trp de havenhoofden, b l e e f i n w e e r w i l van z i j n vermogen, z i j n p o s i t i e en z i j n r e l a t i e t o t z i j n g r o t e b r o e r , de i l l u s t r e r e g e n t , z i j n gehele l e v e n door a c t i e f . Wie d a t anders z i e t i s gevangen i n een v a l s e g e s c h i e d e n i s voor s t e l l i n g , komt i n s t r i j d met de f e i t e n . Die k e n t n i e t de H o l l a n d s e koopman u i t de gouden eeuw d i e , s t r i j d e n d voor z i j n r e c h t , ons vandaag nog voorhoudt:"Werkt, z i j t s t e r k ende d i s e s p e r e e r t n i e t ! "

18

Samenvattend merk i k op, dat de aanvankelijke b l o e i van Maassluis n i e t te danken i s aan de schamele gemeente, maar aan de durf van de ondernemers, aan de aanpak van v e e l a l de welgeborenen. Want van Coudenhoven staat n i e t a l l e e n . Veeleer vind i k omstreeks 1600 te Maassluis een kern van k a p i t a l i s t e n , waarvan de vertegenwoordigers,vaak behorend t o t f a m i l i e s , die reeds eeuwen aldaar de l e i d i n g hadden gegeven, levend u i t de kracht der reformatie, het vertrouwen genoten, zowel van hun bedrijfsgenoten a l s van de a u t o r i t e i t e n en daardoor de aangewezen personen werden t i j d i g die vormen te vinden, welke de verdere ontwikkeling voor een zeer bel a n g r i j k deel mede zouden bepalen.

De zalm bracht hen d i k w i j l s tezamen. We kunnen ons dat dat thans m o e i l i j k meer v o o r s t e l l e n . Immers n i e t a l l e e n de zalm i s weg, maar ook de f a m i l i e s z i j n verdwenen.

Aanvankelijk meende i k wat b e t r e f t Kouwenhoven een uitzondering op deze regel te kunnen ontdekken. Het b l i j k t echter n i e t zo te z i j n . Van de beide thans te Maassluis wonende f a m i l i e s van deze naam, stamt de ene u i t Katwijk en de andere, waartoe behoorde de i n begin 1948 i n Amerika overleden, i n de zgn. "Vrijmaking'' a l s kerkhistorievormer bekend geworden, bankdirecteur H.J. Kouwenhoven, u i t een molenaarsfamilie i n Vrijenban. Of deze f a m i l i e s , verder teruggaande aansluiten op de Middeleeuwse van Coudenhovens, dan wel zulk een aa n s l u i t i n g aannemelijk kunnen maken, i s mij onbekend. Het l i j k t mij n i e t onmogelijk. B i j de ge -boorte van Maassluis speelden deze takken echter geen r o l en z i j z i j n dus hier weinig interessant.

Of er thans nog afstammelingen van Pi e t e r A l l a e r t s z . van Koudenhoven te Maassluis wonen? S t e l l i g , zeer velen, maar a l s vrouwelijke nakomelingen onder andere familiena­men. Wie dat w i l onderzoeken kan terecht op het a r c h i e f . Augustus 1949- D. van Baaien. 's-Gravenhage, Goudreinetstraat 107. P.S.

Volgens "Gothaisches Genealogisches Taschenbuch der Graflichen Hauser"(1932) behoort de door de Pan Europese Unie bekend geworden Oostenrijkse graaf von Coudenhove Ka l e r g i t o t een Noord-Brabantse f a m i l i e waarvan de stam -reeks begint met Gerolf van Coudenhove, overleden 3 Maart 1259^ De i n l e i d i n g op het a r t i k e l Coudenhove i n bedoeld zakboek vermeldt de op b l z . 1 genoemde ridder Diederik van Coldenhovo (Theodoricus miles de Koudenhove) a l s de persoon met wie de f a m i l i e voor het eerst i n de oorkonden voorkomt.

19

Nieuwe leden: j j G. Halwasse S t a t i o n s p l e i n 34 's-Gravenhage P . J . B l i e k burgemeester j Spi jkenisse Dr.C.Wiskerke Leede 11 Rotterdam K. v . d . Ham j Papaverhof 12 j 's-Gravenhage J . H . Winkler | burgemeester j S l iedreoht Mr. J . J . Fokma i Gr . Wetering 31 Rotterdam P . Bakker Nieuwe Haven 17 Dordrecht W. Kranendonk Lagedijk 113 Ridderkerk J . A . Meter ! Waaldijk G 84a j Ri jsoord A.W. Cok j Kerkedi jk 283 I Rotterdam Z.

IJsselmonde H . A . Hers te l Verwersdijk 2.6 Del f t A . Peer F a b r i t i u s s t r a a t 25 j Del f t Buitengewone leden: Gemeentebestuur Ouddorp Z . H .

" De l f t " Klaaswaal " Krimpen a/d Lek " Leiden " Noordwijk " Numansdorp " Schoonrewoerd " Nieuwe-Tonge " Leidschendam ! ' Waddinxveen

Adre swijz i gingen: J . F . R o e t ë r s van""Lennep oud adres: Waalsdorperweg 15 's-Gravenhage nieuw adres: v.Alkemadelaan 261 's-Gravenhage C L . Es van der Have oud adres: B . I4.5 Puttershoek nieuw adres: Eswijck Puttershoek Mr7~s7j. Fockema Andreae oud adres: Jacob Hopstraat 6 's-Gravenhage nieuw adres: Oude S inge l 86 Leiden jTw.^Gratama oud adres: S inge l 60 Dordrecht nieuw adres: Huize "Dordwijk"

Dubbeldamseweg A 6I4.7 Dubbeldam

I r . J.S. K e i j s e r I j oud a d r e s : j Waalsdorperweg 11ó ! 's-Gravenhage nieuw a d r e s : [ Hobbemalaan 61 | B i l t h o v e n G.J. V e r b u r g \ oud a d r e s : | B e g o n i a s t r a a t 250 ) 's-Gravenhage nieuw a d r e s : j F a b r i t i u s s t r a a t 18 j Loosduinen

20

VERVAARDIGD Bur CYCLOSTYLE PRQV. GRIFFIE V«ZUID-H0UAND