BifoliumNieuws over handschriften en oude drukkenISSN: 0920-9360

Dit jaar zijn er diverse opmerkelijke tentoonstellingen op het terrein van het oude boek. In Utrecht wordt vooral aandacht geschonken aan de vroege en hogemiddeleeuwen, terwijl in Nijmegen, Brussel, Groningen en Den Haag vooral de latere Middeleeuwen en vroeg-moderne tijden aan bod komen. Ook dethematiek is sterk wisselend: variërend van culturele contekst, produktiecentra, een literaire figuur in samenhang tot de voorgeschiedenis en oorsprongen van eenacademiebibliotheek. Aparte vermelding verdient de collectie Emblemataboeken uit de kring van Brusselse Jezuieten die in de zomertentoonstelling te Brusselgetoond zullen worden.

Vermoedelijk ten overvloede: vanaf 10 april 1996 zijn de oude telefoonnummers in Nederland niet meer geldig: we wijzen derhalve nogmaals op de nieuwecoördinaten van de redactie Bil'olium.

BRUSSELKoninklijke Bibliotheek Albert I: Emblemataboeken. 28 juni - 24augustus 1996. Zeer opmerkelijke verzameling, ontstaan in 17de eeuwsejezuietenkring.

BRUSSELKoninklijke Bibliotheek Albert I: De Orde van het Gulden Vliesvan Filips de Goede tot Filips de Schone (1430-1505). 27 september - 15december 1996.

FLORENCEMuseo Bardini: 'Vlaamse miniaturen voor vorsten en burgers(1475-1550)' (werktitel). 7 juni - 28 juli 1996. (tot 5 mei in Sint-Petersburg).Initiatief vanuit het Studiecentrum Vlaamse Miniaturisten (KV Leuven).

GRONINGENUniversiteitsmuscum: Aan de ketting. Vroegste en voorge-schiedenis van de Academiehihliotheek te Groningen. 4 oktober - 26 novemher1996. Met publicatie. Toont, naast veel boeken, o.m. archeologische vondstenrond de Latijnse School waaronder schrijfgerei (tafeltjes, lei, inktpotjes, stiftene.d.) en een zeer unieke muts.

DEN HAAG Museum van het Boek / Meermanno-Westreenianum: De wereldder geleerdheid rond Vermeer. I maart - 2 juni 1996. Toont o.m. de kaattendie door de bekende schilder zijn afgebeeld (en te zien in het Mauritshuis indezelfde stad). Met publicatie.

DEN HAAG Museum van het Boek / Meermanno-Westreenianum: Jacob vanMaerlant. Vanaf I november 1096: nadien, in gewijzigde samenstelling, teDamme.

MALlIlU (Ca) John Paul Gelly Museum: Ten centuries of French IIlumina-tion. 23 april - 7 juli 1996

NIHvIEC;ENMuseum Commanclerie van Sint-Jan: Gebonden in Nijmegen.Nijmeegse hoekbanden uit de vijftiende en zestiende eeuw. 23 maatt - 5 mei10%. Met publicatie (zie VAN DONGEN).

PARl.lSLouvre: Clouet au Louvre: les portraits de François Ier. 23 mei - 26augustus 1006.

UTRECHTMuseum Catharijneeonvent: Het Utrechts psalter - Middeleeuwsemeesterwerken rond een beroenld handschrift. 31 augustus - 17 november10%. Tentoonstelling rond een helangrijke codex uit de Karolingische tijd(Hautvillers bij Reims, c. 820-X35). Met een veertigtal topstukken uit diverselanden, waaronder het Ebbo Evangeliarium, het Suzanna cristal, diverseivoortjes en de drie Canterbury versies. Met publicatie. (Voor bijzondereaktiviteiten: zie VARIA).

WENEN Österreichische Llinderausstellung: OstalTichi / Österreich. 996 -1096. 4 mei - 3 november 10%.

WOI.I·l'NlltITTELHerzog August Bibliothek: Cimelia Lutherana. 18 februari- 2() septemher I()06. Mei catalogus.

NIEUWE EN AANGEKONDIGDELITERATUUR

A is een aapje. Opstellen over abc-boeken van de vijftiende eeuw totheden. J. ter Linden, A. de Vries en D. Welsink (eds.). Amsterdam:Querido, 1995. 157 pp., ills. tSBN 9 0214 5004 6. f 35.

AlNSWORTH,M.W. (ed.) Petrus Christus in Renaissance Bruges: aninterdisciplinary approach. Turnhout: Brepols, 1995. 222 pp., ills (deelskl.). tSBN 2 5035 0444 2. BEF 2450 + BTW.

ALSTON, R. & B.S. Hili (eds.) Books printed on vellum in the collec-tions of the British Library. London: BL, 1996. 208 pp. ills. geb. ISBN07 J23 0433 9. f 35.

Nijmeegçe band: 'lelie-leeuw-band'. (Nijmeiien. Gemeente-archief: Col/.Cod. /0). Te zien in NIJMEGEN.

1\ \RII.. Fran<;ois& C. Rabel Manuscrits enluminés d'origine germanique. I:Xc-XIVL'.siècle. Paris: HN. 1995. xxvi + 220 + 14~ pp., ills. FF750.

B"I<HER,Giles Arks 1'01' Learning. A short history of Oxford libraryhuildin),'s. OxfOl'd: The Oxford Bibliographical Society, 1995. (= OccasionalPuhlic;lIion. 25). 176 pp., dis. ISBN09014 2051 4. f 15. Biedt tevens fraaillVCI'l.ichtover ontwikkeling in bibliotheekinrichting van Middeleeuwen tot nu.

HnnltJs. Petrus Nomenclator. the nrst plinted catalogue of Leiden Univer-sily Lihrary (1595). Leiden: UB, 1995. 146 pp. Geen ISBN.f 35. Reprint oudeteks!. voorzien van inleiding en auteursregister.

HII,MANS,J.A.A.M. Onsen Speghele ystoriale in Vlaemsche, Codicologischondcrl.Oek naar de overleveling van de Spiegel historiael van Jacob vanMaerlant. Philip Utenbroeke en Lodewijk van Velthem. Diss. UniversiteitUtrccht 1995. Grondige en interessante studie die een mooie handelseditiewaard is.

Van pen lOl laser. 31 opstellen over boek en schrift aangeboden aan ErnstBRi\CII!.S. Amsterdam: De Buitenkant, 1995.343 pp., dis. ISBN9 07038678X f 125. Bij het afscheid van een markante bibliothecaris (eerst van hetMuseum Meermanno-Westreenianum, nadien van de UB Amsterdam).

HRINKMAN,Herman Het handschrift-Jan Phillipsz. Hs. Berlijn, Staatsbibli-othek Preuf3ischerKulturbesitz, Germ.Qu.557. Diplomatische editie en codico-lo),'isehebeschrijving. Hilversum: Verloren, 1995. (= Middeleeuwse Verzamel-haIHbchriften, 2) 176 pp., geb. ISB 9 0655 0020 O. f 51,50.

HROtIWER,Han Lezen en schrijven in de provincie. De boeken van deZwolse boekverkopers 1777-1849. Leiden: Primavera Pers, 1995. 360 pp., ills.ISBNl) 0743 10206 . .f 59,90. Opmerkelijk resultaat: al vroeg las men in allestanden.

HIII{(;ERS,lW.J. De paleografie van de documentaire bronnen in Holland enZeel;IIHI in de dertiende eeuw. Leuven: Peeiers, 1995. 3 din. (= Schrift enschrdldra),'ers in de Nederlanden in de middeleeuwen, I). ISBN90683 1735 O.( ..7\h-'J.737-7). BEF4750. Belangrijke studie met veelal goede afbeeldingenop royaal formaat.

CONDELLO,Emma & Giuseppe De GregOlio (eds.) SClibi e colofoni. Lesottoscrizioni di copisti dalle origini all'avvento della stampa. Spoleto: CentroIlali;IJH>di studi sull'ailo medio evo, 1995. (= Bibliotheca del 'Centra per ilcollL'),'amenlOdcgli studi medievali e umanistici in Umbria, 14). x + 565 pp.,ills. ISHN~ X79X X44X4. LIl'. 160.000. Acten van congres CtPL in Erice 1993.

COI'I'ENS,Christian Een Ars Moriendi met etsen van Romeyn de Hooghe.Vcrhaal van een boekillustratie. Brussel: Paleis der Academiën, 1995 (=Verhandelingen van de Kon. Ac. v. Wetenschappen, Lett. en Schone Kunstenvan Helgië, Klasse der Schone Kunsten, 57, 1995, nr 60). 291 pp., ills.ISBNIJ 0656 9621 O. BEF 1700 (+ BTW). Een macht aan informatie, o.m. overlaalllliddeleeuwse Ars Moriendi en relevante archivalia.

COIWN, Sahine & Manine Lefèvre (eds.) Livres en braderie. Reliuresfrall\'alscs <JuMoyell Age ~ nos jours. Paris: BN, 1995. 191 pp., iHs. (veelalkleur!. ),'Iossaire,geh. ISBN2 7177 1952 O. FF 350.

1).\ VIES,Manin Aldus Manutius: printer and Publisher of renaissanceVcnice. London: British Library, 1995. 64 pp., ills. ISBN0 7123 0389 8.t:: 10')5

1)1 IlAE, Marguérite La bibliothèque de Marguérite d' Autriche. Essai derecoilsi itution d' après l'inventaire de 1523-1524. Leuven-Parijs: Peeters, 1995.xxii + hX9 pp., dis., regs., geb. ISBN9 0683 1370 X. BEF4000.

IJII'RBAARMagazijn. De bibliotheek van de Maatschappij der NederlandseLellcrkunde. Onder redaktie van Berry Dongelmans, Frits van Oostrom enPelcr vall Zonneveld met medewerking van Marco de Niet. Amsterdam:Aluslcrdam University Press, 1995.207 pp., iHs., reg. ISBN9 05356165 X.f 1)5 Met hoofdslukken over de collectie middeleeuwse handschriften, toneel-slukkl'n. gelegenheidsgedichten, collectie Boekenoogen en nog veel meer.

IJIII.IlEAI!. F. P. Petilmengin (eds.) Indices librorum. 11:Catalogues anciensct nl<l(lcrnesdcs malluscrits médiévaux en écriture latine (1984-1990) elcoulpklllents d'années alltérieures (1977-19X31. Paris: Pressesde l'Ecole1l0rTu;J!esupérieure, 1995. xvi + 296 pp. FF 150. Boekhistorisch bibliogralischllasl;I~\Verk. naar moderne en oude bewaarplaats.

1h I.\;I;ENGL'lTiL'van Gebondell in Nijmegen. Boekbanden en randversieringV;11lhalldsL'hrirtcn en oude drukken in Nijmegen in de vijftiende en zestiendeeeu\\ Nijlllc),'en: Museum Commanderie van Sint-Jan, 1996. 78 pp., iHs., regs.Gl'l'n ISllN. I I (J. Zeer verzorgd en nuttig overzicht, óók van wat niet tentoon-gesteld werd (zie NIJMEGEN).

F\RANDA, Franco (ed.) COl.unum et anima una. Corali miniati deHa Chiesadi 1111<>la.Firenze: Opus Libri, 1994.214 pp., iHs. (deels kleur). Lit. 100.000.Tc hestellen: Via deHa Torretta 16,1-50137 Firenze (fax: [+ 39] 55. 670604).

FEBOAssunta di & Maria Letizia Putti (eds.) La legatura dei libriantichi tra conoscenza, valorizazione et tutela. (Convegno Parma 1989).Parma: Centra Servizi Cavagnari della Cassa di Risparmio di Parma,1994. (= BoHetino deH'!stituto Centrale per la Patologia del Libro 44/45(1990-1991)[!]. 410 pp., ills (deels kl.). ISSN03915972. Bijdragen zijnzeer wisselend van kwaliteit.

FENLON,I. Music, plint and culture in early sixteenth century Venice.London: BL, 1995. (= Panizzi Lectures, 10). 104 pp., iHs. ISBN0 712303596. f 16.

FLOOD,J. & WA KeHy (eds.) The German book 1450-1750. London:BL, 1995. 384 pp., iHs., geb. ISBN0 7123 0404 5. f 75. Bundel belang-wekkende studies, bij afscheid David Paisey.

FRIEDMAN,J.B. NOl1hern English books, owners and makers in theLate Middle Ages. Syracuse: Syracuse University Press, 1995.423 pp.,iHs., reg. ISBN0 81562649 5. Met uitgebreide bibliografie.

GAMPER,R., G. Knoch-Mund & M. Stähli Katalog der mittelalterlichenHandschriften der Ministerialbibliothek Schaffhausen. Dietikon-Zürich:Urs Graf Verlag, 1995.302 pp., 30 iHs., reg., geb. SFr 168. Tel. Zürich,0117404444 Fax: 0117405741.

GIBSON,Margeret (t) & Leslie Smith. Codices Boethiani. A conspectusof manuscripts of the works of Boethius. London: The Warburg Institute,1995. (= Warburg Institute Surveys and Texts, 25). ISB 0 8548 1087 O.

tGULDE iaer 1650 in de ShOl1-Title Catalogue, Netherlands. InleidingWiHem Frijhoff en Marijke Spies. redaktie J.A. Gruys en Jan Bos. DenHaag: Koninklijke Bibliotheek, 1995. 156 pp., iHs., regs. ISBN9 062591248·f30.

HILG, H. Die mittelalterlichen Handschriften der UniversitätsbibliothekEichstätt. I: Aus Cod. st I - Cod. st 275. Wiesbaden: Harrassowitz, 1994.(= Kataloge der Universitätsbibliothek Eichstätt, I). xxx+322+8 pp., iHs.

HOGENELST,Dini & Frits van Oostrom Handgeschreven wereld.Nederlandse Literatuur en CulIuur in de Middeleeuwen. Amsterdam:Prometheus, 1995. Tweede, licht gewijzigde uitgave. 330 pp., ills. (vele inkleur), reg. ISBN9 0533 3238 3. f 49,95 (f 39,50 via ECr).

HUISKAMP,M.W., P.J. Boon en R.L.M.M. Camps (eds.) Catalogus vande pamfletten aanwezig in de Bibliotheek Arnhem, 1537-1795. Hilver-sum: Verloren, 1995. (= Stichting de Gelderse Bloem, 42). 368 pp., reg.ISBN9 0655 0512 I. f 69.

h pumitr traktlt l1tCt fiuft Jlllrft l1tfanatlll't (; 5aufttfft l1tfl1inC!!. 411!Jtl$ (; tooticnt (lp dJapitttl$.

François Ximenes, EI libm deis lII/};et, (Franse ver/o/ill};), Lyon, Guilillu-

me le Roy, /4R6. UiT /reT beziT MlIr};lIreThll vlIn OosTenrijk (zie DEBAE).

KANTER.Laurence B. (e.a.) Painting and IIlumination in Early RenaissanceFlorence 1300-1450. New Vork: Abrams, 1995.394 pp., 296 ills. (120 inkleur) ISBN0 8109 6488 O. $ 85. Mooie catalogus van een belangrijketentoonstelling in New Vork, Metropolitan Museum of Art. KASTENvullen.Karin Evers in gesprek met Pieler Obbema bij zijn afscheid als conservatorwesl~rse handschriften. en een catalogus van 40 aanwinsten uit de jaren 1963-1995. Leiden: Bibliotheek der Rijksuniversiteit, 1996. (= Kleine publikaties vand~ L~idse Universiteitsbibliotheek, 22). 110 pp, ills. Geen tSBN.f 25.

KIERNAN.K. Beowulf and the Beowulf Manuscript. London: The BritishLibrary. 1996.368 pp.. ills., geb. tSBN0 7123 0406 I. f 45. Herwerktehijdrage ()Vcr intrigerende kwestie.

LANKtIORST,O.S. & P.G. HoftijzeI', Drukkers, boekverkopers en lezers inNederland lijdens de Republiek. Een historiografische en bibliografischehandleiding. Den Haag: SDU Uitgevers, 1995. (= Nederlandse cultuur in~onlexl, I) 227 pp, ills, reg. tSBN9 0120 8153 X. f 39,90.

Der älteste LEtPZtGERMessekatalog aus dem Jahre 1595. Faksimile-Ausgabenach dem Exemplar der Universitäts- und Stadtbibliothek Köln. Keulen: USB,1995. 84 pp. ISBN3 9315 9606 O. Eenvoudige facsimile met een kolt nawoord.

LW;-;,I\{DI. C1audio & Birger Munk Olsen (eds.) The Classical tradition inIh~ Middle Ages and the Renaissance. Spoleto: Centro degli Studi sull'altoMedio Evo. 199.';.(= Biblioteca di 'Medio Evo'. 15). x+283 pp.. ills. ISB ' 88798 8.+646. LiT. 55000. Acten van congres 1992; bevat o.m. bibliografischoverzicht receptie klassieke teksten in 9de-15de eeuw.

de Loos. J.F.H. Duitse en nederlandse muzieknotaties in de 12de en 13deeeuw / German and Dutch music notations in the 12th and 13th Century (withsUlllmary in English). Proefschrift Utrecht 1996. Een handelseditie van dezeopmerkelijke studie is in voorbereiding.

MANOSCRlTlï e opere a stampa nella Biblioteca Statale di Lucca. Lucca:Maria Pacini Fazzi, 1994. 103 pp., ill., bibl., index. tSBN8 8724 6165 O. Lit.35.000. Catalogus van tentoonstelling van de 84 mooiste objecten uit deverzameling.

MARROW,James H. As Horas de Margarida de C1eves.The Hours ofMargaret of Cleve•. Lissabon: Museu Calouste Gulbenkian, 1995. 186 pp., ills.(deels kl.). reg. ISB 9 728 I 210(()45. Rijk geïllustreerde tweetalige studie(Pol1ugees/Engels)van hel fraaie getijdenboek en de vroege Nederlandseminiatuurkunst.

MOSTERT.M'lrco <cd.) Communicatie in de middeleeuwen. Studies over dev~rschriftelijking van de middeleeuwse cultuur. Hilversum: Verloren, 1995. (=

Amsterdamse Historische Reeks, Grote Serie, 23). 128 pp., ills. ISBN9 06550275 0 I29 Met bibliografie.

Frederik MULLER (1817-1881). Leven en werken. Zutphen: Walburg pers,1996. (= Bijdragen tot de geschiedenis van de Nederlandse boekhandel, nieuwereeks. 2) 320 pp, ills. ISBN9 0601 19649. f 49,50.

'ERI da Rimini: il Trecento riminese tra pittura e scrittura. Milano: Electa,1995.223 pp., ill. (vele in kl.). ISBN 8 8435 5139 6. Lil. 60.000. Catalogusvan een tentoonstelling in Rimini, Museo della Città, 2 april - 28 mei 1995.

J IET ALLEENKIJKEN.Over het gebruik van handschriften en handschriften-coll~cJies. Vijf lezingen bij het afscheid van prof.dr. P.FJ. Obbema alsconservalor weslers~ handschriften van de Universiteitsbibliotheek Leiden,ondcr r~dactic van A.Th. Bouwman. Leiden: Universiteitsbibliotheek, 1996.lOS pp.. iJls. ISBN'> 0742 0406 6 f 25. Fraai ogend boekje met verhalen uit depraklijk.

OIlBEMA, Pieter F.J. De middeleeuwen in handen. Over de boekcultuur indc late middeleeuwen. Hilversum: Verloren, 1996.203 pp., ills., regs. ISBN90655 0277 7. f 4'>.50. Nuttige en lezenswaardige bundel met bijgewerkte tekstvan 14 artikelen van algemeen belang: de atbeeldingen zijn er niet in allegevallen op vooruit gegaan.

OOSTERMAN,J.B. De gratie van het gebed. Middelnederlandse berijmdegebeden: overlevering en functie, met bijzondere aandacht voor produktie enre~eptie in Brugge (1380-1450). Amsterdam: Prometheus, 1995. (= NLCM,12). :2 din. 460 pp.. ills. ISBN9053333797 . .f 70. Bijzonder nuttige studiena'lr vrijwel onbckcnd materiaal. lllet repertorium van gebeden en hss.

()OSTROM.Frits van Maerlants wereld. Amsterdam: Prometheus, 1996. 563pp., ills. tSBN9 0533 34424 c.q. -3442 4. resp. geb. dan wel paperback(I.Ond~rnoten'). f 75 /.r 49.

PL/IRSON.David Provenance r~search in book history. A Handbook.London: The Hrilisll Library, 1994 (repr 1995).326 pp., ills, regs. geb. ISBN07123 0344 8. ( 45. Ongelootlijk rijk boek met duizenden tips en een schat aanhihliografische en ongedrukte toegangen. 111.11.voor verzamelingen en verzanle-laars in Groot Britannië en Ierland.

PETRUCCI,Armando Writers and readers in medieval Italy. Studies inthe history of writlen culture. Ed. & transl. Charles M. Radding. NewHaven: Yale UP, 1995.272 pp., dIs. tSBN0 3000 6089 O. f 20.

POSTMA,Ferenc & Jacob van Sluis (eds.) Auditorium AcademiaeFranekerensis. Bibliographie der Reden, Disputationen und Gelegenheits-druckwerke der Universität und des Atheneums in Franeker 1585-1843.Leeuwarden: Fryske Akademy, 1995 (= Akademy 760; rige bio- enbibliografyske skriften [Minsken en Boeken], 23). 706 pp., geb. ISBN90617 1760 4. f 125. Uniek naslagwerk op basis van jaren onderzoek, o.m.in Oost Europa. Met tweetalige inleiding (Duits en Fries).

RHODES,Dennis Silent printers. Anonymous printers at Venice in thesixteenth century. London: British Library, 1995. 304 pp., ills, geb. tSBN07123 0385 5. f 60. Biedt door afbeeldingen van lettermateriaal, initialene.d. vele mogelijkheden voor identificatie.

SCHREURS,Eugeen Anthologie van muziekfragl1lenten uit de LageLanden. Polyfonie, monodie en leisteenfragmenten in facsimile. Peer:Alamire Publishers, 1995. xxiv + 136 pp. tSBN9 0685 3107 7. BEF3950.

SHARPE,Richard (ed.) The English Benedictine libraries. Sholtercalalogues. London: The Brilish Library, 1994. (= Corpus of BritishMedieval Library Catalogues, 4). 800 pp., geb. tSBN0 7123 0279 4. f 95.

STEINBERG,S.H (revised by J. Trevitt) Five hundred years of Printing.London: The British Library, 1996.288 pp., ills. ISBN0 7123 0414 2. f25 (geb.), f 15 (pap.).

STEVtCK,Robelt D. The earliest lrish and English Book m1s. Visualand poetic forms before A.D. 1000. Philadelphia: University of Pennsyl-vania Press, 1994. 282 pp., ills. ISBN0 8122 3220 8. Onderzoekt dewiskundige propolties van verluchte bladen en narratieve gedichten inEngelse en Ierse handschriften van de 7de tot de 10de eeuw.

STtENNON,Jacques L'écriture. Turnhout: Brepols, 1995. (= Typologiedes Sourees, 72). 128 pp., ilJs. tSBN2 5033 6072 6. BEF 1400 (+ BTW).

VERHOEVEN,Gmrelt & Piet Verkruijsse (eds.) Iournael ofte Gedenc-kwaerdige beschrijvinghe vande oost-Indische reyse van Willem Ys-brantsz. Bontekoe van Hoorn. Descriptieve bibliografie 1646-1996.Zutphen: Walburg pers, 1996. (= Bijdragen lot de geschiedenis van deNederlandse boekhandel, nieuwe reeks, I). 304 pp., geb. tSBN9 060 I19479. f 99.

WENZER,H. Hören und sehen - Schrift und Bild. Kultul' und Gedächt-nis im Mittelalter. München: Beek, 1995, 626 pp., 74 ills. (14 in kleur),geb. tSBN3 4063 8988 O.

WRIGHT,CJ. (ed.) Sir RobeI1 Cotton as collector. London: BritishLibrary, 1996. 384 pp., ills, geb. ISBN0 7123 0358 8. f 60.

WRIGHT,Rosemary Muir. Alt and Antichrist in Medieval Europe.Manchester: University Press, 1995.244 pp., ills., geb. ISBN0 7190 41589 (-4159 7: pb). Over het veranderende beeld van de Antichrist gedu-rende zeven eeuwen in Beatus handschriften, bijbel, encyclopedieën etc.

ZA 'tCHELLI,Giuseppa Z. Luminatul1l et Iigatum fuit de manu meaoCodici miniati padani: scriptoria e cOl1lmittenza. Parma: STEP,1994. 211pp., bibl., 126 ill. (36 kl.). Geen ISBN.Lil. 55.000. Catalogus van eententoonstelling in Parma. Ruim 40 Renaissance hss. uit SS. Annunziata teParma en S. Maria degli Angeli en S. Bartolomeo te Busseto.

CONSERVERtNGVan 3 t/m 5 juli 1996 wordt een internationaal congres gehouden teLjubljana over Boek- en papierconservering. Details: Jedel1 Vodopivec,Archives of the Republic of Slovenia, Svezdarska I, p.p. 70, SL-61001Ljubljana (fax: +386. 61.216.551).

MUZtEKHANDSCHRIFTENOnder de titel 'Manuscripts wilh music, production and use' zal hetSeminar in the History of the Book to 1500 van 12-14 juli 1996 haarzesde (tweejaarlijkse) congres houden, ook ditmaal te Oxford. Naderegegevens: Linda Brownrigg, 56 Staunton Road, Headington, GB-Oxfordox37TP.

PAPtERGESCHtEDENtSDe 'IPH' (International Association of Paper HistoJians) heeft voor haar23ste algemene vergadering het thema 'Papiergeschiedenis als hulpweten-

schap' gekozen: Leipzig. 30 augustus - 'i september 1996. Nadere gegevens:DI' F. Schmidt, Deulsehe Bücherei, Deutscher Platz 1,0-04103 Leipzig. fax:+49. 341.2271.444.

BOEK- EN BI8LlOTHEEKGESCHIEDENISDe (vierde) Groninger Codicologendagen zijn gewijd aan bronnen voor dehoek- en hihliolheekgeschiedenis: 9-11 oktober 1996 (NB drie dagen!). Ca 3'isprekers uil zes landen behandelen een veelheid aan methodologische eninhoudelijke aspecten. Daarnaast koml de gebruikelijke status questionis van deLagc Landen aan bod. Details en aanmelding: Jos.M. M. Hermans, VakgroepMediaevislick RUG. Ph 716. NL-970() AS Groningen, fax: +31.'i0.3637263.

LAURENS JANSZ COSTERPRI.IS VOOR JOOST R. RITMANOp 2 november 199'i werd Joost Ritman, stichter van en drijvende krachtachlel' de Bibliotheca Philosophica Hermetica te Amsterdam, de tiende laureaat(sedert 1977) van de Stichting Haarlem Boekenstad. Bij deze gelegenheid werdeen fraai verzorgd boekje uitgegeven met o.m. juryrapport en bericht over deI3PH ('i0 pp., ISI3N9 0709 230 I 7).

HA"IJSI'lIRIFTEN 11\ LEIDENOp 'i januari 1996 nam proLdr P.F.J. Obbema afscheid als conservator wester-se handschriften van Universiteilsbibliotheek Leiden. Bij die feestelijk geLOon-zelle gelegenheid verschenen enkele publicaties (zie NIET ALLEEN KIJKEN,KASTEN VULLEN en OBBEMA). Zijn opvolger is dl' André Bouwman.

HtiLTHEMSE HANDSCHRIFT ONDER HANDENNajaar 199'i werd in KB te 8russel begonnen met het uit elkaar halen en heltechnisch onderzoek en de voorbereidingen voor een facsimile en restauratievan een handschrift dat vanwege de rijkdom aan teksten 'de nachtwacht van deMiddelnederlandse letterkunde' genoemd wordt. De eerste resultaten zijn meerdan hemoedigend.

AP1CloSECHT VAN STARTSedert oktoher 199'i is - door het aannemen van de statuten in een assembléegénéraic -- Apices oper~llioneel als organisatie voor al wie zich met antieke enmiddeleeuwse boeken en schrift bezig houden (ook kunstgeschiedenis enincunahelen horen bij het werkterrein). Naast overkoepelende activiteiten wordto.m. ook gewerkt aan het stimuleren en opzetten van projecten (o.m. electro-nische bibliografieën) of het bedingen van korting bij grote uitgeverijen. Hetlidmaatschap, met abonnement op de Gazette du Livre Médiéval, kost SFr 60per jaar (SFr 4'i zonder GLM). Aanmelding of meer informatie: Annie Du(óur,Inslilut de Recherche et d' Histoire des Textes, 40, Avenue d' léna, F-7'i 116Paris. fax: +33.1.4723.8939; e-mail: dufour@msh-paris. fr.

HULTHEMSE HANDSCHRIFT ONDER HANDENNajaar 199'i werd in de Koninklijke Bibliotheek Albert I te Brusselbegonnen met het uit elkaar halèn en het technisch onderzoek en devoorbereidingen voor een facsimile en restauratie van een handschrift datvanwege de rijkdom aan teksten 'de nachtwacht van de Middelnederland-se letterkunde' genoemd wordt. De eerste resultaten zijn meer danbemoedigend.

ACTIVtTEtTEN ROND UTRECHTS PSALTERIn het kader van de tentoonstelling rondom het Utrechts Psalter organi-seert het Holland Festival Oude Muziek (30 augustus-S september) elkedag een gevarieerd programma van concerten van Psalm uitvoeringen. DeUniversiteit Utrecht (Studium Generale) organiseert twee avonden (6 en 7november) met lezingen van verschillende auteurs die aan de catalogushebben bijgedragen. Tijdens de tentoonstelling organiseen het Museumeen lezingen cyclus; nadere details zijn te vinden op de binnenkort teverschijnen folder. Nadere infOlmatie: Universiteitsbibliotheek Utrecht(Koert van der Horst, 020-2536521), Museum Catharijneconvent (HelenWüstefeld, 030-23 I383'i).

Psalm 150: Al wat adem heeft. Utrechts Psalter (Reims. ca. 820-835;Utrecht UB, Ms. 32, fiJI. 831'). Te zien in UTRECHT.

BlroUUM is een informatieblad over activiteiten rond handschriften en oude drukken. Het bevat zoveel mogelijk gegevens over tentoonstellingen, catalogi,conrcrenlies, workshops, bijeenkomsten van codicologen en bibliografen. Rij beschikbare ruimte kan een kort verzoek om informatie worden opgenomen.Bifolium verschijnt tweemaal per jaar, in april en oktober.Een ahonneillent kost momenteel tien gulden per vier nummers (twee jaargangen), over te maken naar girorekening 33 'i0 785 (Postbank Arnhem-NL) Voorinstellingen met gecompliceerde administratieve eisen is tien gulden per jaar verschuldigd. Na opgave van naam en adres bij de redactie ontvangt men eenrekening of acceptgirokaart.

Mededeling voor ol/ze "honnees in het huitenl"ud:Omdat de kosten voor buitenlands betalingsverkeer buitensporig hoog uitvallen, vragen wij U bij voorkeur geen gebruik te maken van het acceptgiro-formulier,maar Uw hetaling zo te regelen, dat de transferkosten voor Uw rekening komen, bijvoorbeeld door gebruik te maken van een internationale postwissel ten namevan BilüliulJl. Vakgroep Mediaevistiek RU Groningen, Postbus 716, NL-970() AS Groningen. Dank U.

M('ss(/ge .lr}1" 01/1' Fort/gil s((!Jscrihers:

As Ihe charges for collecting your suhscription are very high, we would like 10 ask you to mention on the 'acceptgiro' that the costs of transfer are yours. 11'you want to pay hy an International PO-money order, would you please do so in the name of Bifolium, Depaltment of Medieval Studies, PO Box 716, 9700 ASGroningen - The Netherlands. Do not send cheques other than Euro-cheques, please (collecling costs are often more than the sum involved). Thank you.Re(bclie: .Ios.M.M. Hermans 1+31] 'iO ,2636114, fax: ,2637263, e-mail: j hermans@let. rug. nl en W.C.M. Wlistefeld l+31] 30 ~31383'i, fax: ~317896).