4/2007

150 jaar Diergaarde

Blijdorp

Even bijpraten 2

Nieuws uit Blijdorp 3

Opening Poedoe- en Caviaverblijf! 4

Verslag van de zomerexcursie naarZOOM Erlebniswelt 7

Het boekje van Jan Thieme 8

Koud Bloed: Een gigantisch insect, de Madagaskarkomeetstaartmot 10

Een mooie dag in Overloon 12

Zoo’n kinderboek: ‘Drinken vissen water?’ 13

Ingezonden: Vogelshow 13

Neushoorn Nico verlaat Blijdorp na zeventien jaar 14

Prairietuinen in de States 16

Botanisch Blijdorp: Feest! 18

Lijn 13: Niet wat het lijkt 20

Gift uitgelicht 20

Afscheid van Mika 20

Eerste paal ijsberenverblijf 21

Even voorstellen 22

Gezocht: Alleskunners om Greet en Henk Gerritse te vervangen 22

Mutaties in de Diergaarde 23

Agenda 24

Colofon 24

Heeft u nog guldens 24

Hyen

a met

jong -

foto:

Peter

van N

orde

Beste Vriendinnen en Vrienden,

Alweer het laatste nummer van 2007. Het jubileumjaar van Blijdorp is voorbij gevlogen.Gelukkig kunnen we begin volgend jaar nog wat nagenieten als de giraffen en ijsberen hunnieuwe verblijven gaan betrekken. Dat geldt ook voor de servals. U kwam massaal voor deopening van de verblijven voor poedoes en de servals, maar helaas moeten we nog watwachten op het servalverblijf… IJs en weder dienende zullen ook de servals voorjaar 2008hun nieuwe paradijsje kunnen betrekken. We houden u op de hoogte. Bij een nieuw ver-blijf gaat het niet alleen om de dieren. Monique van Leeuwen staat daarom uitgebreid stilbij de botanische invulling van het nieuwe poedoe-cavia verblijf.

In het jubileumjaar proberen we telkens terug te blikken op de Blijdorp-geschiedenis. Ditkeer moet u beslist kennisnemen van een bijzonder stukje van Theo vd Velde. Via via heefthij namelijk de hand weten te leggen op een plakboek met krantenknipsels uit de periode1939-1942! Verder besteden we aandacht aan het afscheid van Indische neushoorn Nico.Na 17 jaren verruilde hij Blijdorp voor de dierentuin van Benidorm.

Ook veel reisnieuws dit keer. U kunt lezen hoe geslaagd de Vriendenreizen naar Gelsenkir-chen en Overloon waren. Onze reiscoördinator, Peter Biesta, houdt (natuurlijk!) van rei-zen. Dit jaar heeft hij een groot aantal dierentuinen in de Verenigde Staten bezocht. Mochtu volgend jaar plannen hebben om de oceaan over te steken, lees dan vooral de tips vanPeter.

Mocht u zich afvragen welke gezichten er passen bij uw vertrouwde Vriendennieuws-redacteuren, dan kunt u dit nummer uw hart ophalen….

Rest mij u voor straks alvast prettige dagen toe te wensen.Eventueel tot ziens bij één van de komende Vriendenlezingen.

Marcel Kreuger,Hoofdredacteur.

2

e v e n b i j p r a t e n

i n h o u d

Vriendennieuws 4/2007

Uitgesteld verhuisberichtservals

Alleenstaande moeder kijkt, vanwegegezinsuitbreiding, verlangend uit naarnieuwe woonruimte. Vermoedelijkeverhuisdatum: voorjaar 2008.

Serval- foto: Peter van Norde

Op een zonovergoten oktober-se zaterdagmiddag was hetdan zover: het door de Vrien-den van Blijdorp gesponsordeverblijf van de cavia’s (wildeén ‘tamme’) en de poedoes isaf en wordt feestelijk geopend!

De middag begon met een korte inleidingvan de heer Dorresteijn in de Lotus-serre,waarin werd aangegeven dat dit een bijzon-dere opening is: met de nodige zelfspotvertelde hij dat dit het eerste verblijf is injaren dat ook daadwerkelijk af is op het

moment van opening!!! OK, de laatsteplantjes waren pas iets meer dan 24 uurgeleden gepoot, maar een kniesoor diedaar op let. De opening is overigens weleen half jaar later dan gepland. In het Vrien-dennieuws nr. 1 van 2007 hadden we nogenthousiast aangegeven dat de opening op28 april (na de Algemene Ledenvergade-ring) zou zijn….. En de informatie over depoedoes en de cavia’s stond al in de laatstenummers van 2006.

Vanwege het mooie weer en de heerlijke(gratis…) versnaperingen liepen maar liefstcirca 250 (!) Vrienden van de Lotus-serre

naar het verblijf waar het vervolgens doorde heer Dorresteijn en onze voorzitsterTineke Groenhorst werd geopend dooreen plaquette te onthullen. Eén van depoedoes lag lekker in het zonnetje te drullen en had geen oog voor de massalebelangstelling en de openingshandeling. De cavia’s vonden al die mensen maar niksen vertoonden zich niet in hun groene, gra-zige buitenperk. Met name het poedoever-blijf ziet er mooi, ruim en gevarieerd uit.Inderdaad zoals op de concept-tekening oppagina 26 van het eerste Vriendennieuwsdit jaar. Kortom, poedoes in het groen!

Nadat alle Vriend(inn)en de verblijven had-den bewonderd volgde nog een toegift vande Diergaarde: een speciaal voor ons inge-laste vliegshow. De ‘arena’ waar de showwordt gehouden ligt dichtbij de zojuist ge-opende verblijven. Vanwege het schitteren-de weer, de uitstekende presentatie én demooie vogels was de show een groot suc-ces en klonk na afloop een welverdiendapplaus. Helaas moet u tot de Paasvakantiegeduld hebben voordat u de show zelf kuntaanschouwen omdat er in de winterperio-de geen shows zijn. In één van de komendenummers van ons clubblad gaan we uitge-breider in op de achtergronden van devliegshow.

Overigens moeten de servals nog evenwachten op hun nieuwe onderkomen. Dat doen ze al een paar jaar, maar naarverluid gaat binnenkort echt gestart worden met de bouw….

Opening Poedoe-en Caviaverblijf!

Tekst: Angeline PetersAlex SchoutenFoto’s: Koos van Leeuwen

3

Blijdorp n i e u w s

In augustus gingen de eerste vrije vluchtvoorstellingen van start. Twee keer per dagkonden bezoekers op een geheel anderemanier kennis maken met de gewoontes enkunsten van vogels. Grote en kleinerevogels scheerden rakelings over je hoofd,vingen prooien uit de lucht en sloegen eenslang morsdood. Getuige de vele bezoe-kers die gebruik maakten van de gelegen-heid, is dit een succes te noemen. Helaaszijn er na de herfstvakantie geen voorstel-lingen meer. Ik denk dat ze achter deschermen wel druk verder gaan met leukestunts oefenen, want vogels en verzorgershebben er zo te zien lol in. Dan kunnen weer volgend voorjaar weer met z’n allen vangenieten. Ik hoop dat ze er volgend jaarmee doorgaan.

Begin augustus konden onze gorilla’s einde-lijk weer naar buiten. Het eiland is aange-past en Bokitoproof gemaakt. Pers enbezoekers stonden vol spanning te kijken.Wie kwam er als eerste naar buiten? Ayamet dochter, gelijk gevolgd door belhamel

Thomas en tenslotte kwam Bokito naarbuiten. De landelijke pers heeft er ruim-schoots verslag van gedaan. De aanpassingvolgens richtlijnen van de AmerikaanseAZA kosten € 500.000,-. Ook het in aan-bouw zijnde ijsberenverblijf wordt aange-past aan de richtlijnen van de AmerikaanseAZA. Nu de glazen afscheidingen geplaatstzijn, is het zicht weer optimaal. Het resul-taat is prachtig. Het verblijf is grotergeworden en biedt meer variatie voor haarbewoners. De baby’s Thirza en Adiragroeien voorspoedig. Ze mogen van hunmoeders af en toe los spelen met Thomasdie daar zeer verguld mee is. In de toe-komst zullen de gorilla’s het eiland gaandelen met de mangabies. Nu wennen zeaan elkaar door de ruit van het buitenver-blijf van de laatste. Naast het gorilla eiland,aan de kant van de speeltuin zit een franjeaap met haar jong. Haar jong werd versto-ten door de groep. Moeder en kind wach-ten op een plekje in een andere dierentuin.Het paludarium, naast de reptielenfokruim-te, was aan renovatie toe. Het bassin lekte.

Er komt een nieuwe achterwand en ook deglaswand moest hoognodig vervangen wor-den. De rog mag zo lang in de Victoriaserre rondzwemmen en de schildpaddenbij de Chinese alligators.

Begin september werden we verrast metde geboorte van een hyena. Moeder Mariebeviel van een tweeling. Helaas was eenvan de twee maar een kort leventjebeschoren. Het andere hyena meisje, zenoemen haar Spot (u raadt wel waarom)dartelt ondertussen samen met Marie vro-lijk rond. In het begin lag het vooral in hetstro achter in het verblijf te pitten. Geluk-kig voor ons bezoekers is de levenslustigejongedame de hele dag op pad. Zij isnieuwsgierig naar elk blaadje dat voor haarpootjes komt. Het lijkt wel of ze over haarpootjes struikelt. Dat komt omdat bij hye-na’s de voorpoten korter zijn dan de ach-terpoten. Vader Nane moet voorlopig apartblijven, want hyena’s staan niet bekend alserg vriendelijke vaders. Blijdorp is trots opdit fokresultaat, want de laatste geboorte

4

Chinese alligator - foto: Peter van Norde

>

Blijdorp n i e u w s

Tekst: Gerda NijssenMet dank aan de nieuwsbrief vande vrijwilligers en Lex Noordermeer(Diergaarde Blijdorp)

In de nieuwsrubriek brengen wij de Vrienden van Blijdorp op dehoogte van de ontwikkelingen, geboortes, sterfgevallen, verhui-zingen, enzovoort, die de afgelopen periode in onze diergaardeplaats vonden. Mocht u een vraag hebben over een van de dierenof planten, dan kunt u ons mailen. Wellicht kunnen wij het ant-woord op uw vraag achterhalen.

van hyena’s dateert van eind 1900. In2008 komt er een nieuw verblijf voorde hyena’s. Waarschijnlijk wordt hetleeuwenverblijf dan dubbel zo groot.

Naast het “Verblijf van dichters” in deChinese tuin is een nieuw buitenverblijfgebouwd voor de Chinese alligators.Het is een ruime vijver met zonneplek-ken en binnenruimtes.’s Winters zijn dealligators niet te zien. Ze gaan namelijkin winterslaap. Het past erg mooi bij derest van de Chinese tuin. De tuin isverrijkt met een aantal nieuwe plantendie passen bij de sfeer van de tuin. Een nieuwe soort is de Hemels bam-boe (behoort trouwens niet tot debamboes maar tot de zuurbesachti-gen). De Latijnse naam is Nandinadomestica. In de winter draagt de struikkleine rode bessen en in het voorjaar kleinewitte bloemen.

Iets verder hebben de François-langoerenvoor twee jongen gezorgd. De baby’s zijnnu nog lichtbruin van vacht. Moeders entantes zorgen gezamenlijk voor de kleintjes.De volwassen apen zijn zwart met zo’nleuke witte streep over de kop alsof zeieder een eigen iPod dragen. Ik ga meerreclame voor deze gezellige snuitersmaken, de bezoekers slaan ze maar al tevaak over en dat terwijl vooral kinderen dolop ze zijn.

Zoals ieder jaar staan ook dit jaarde cyclamen weer uitbundig inbloei. U vindt deze lila en paarsebloemen tussen de Koedoekraamen de volières. Het is een beetjedonker perkje, maar dat vinden decyclamen juist wel prettig.

Geschrokken bezoekers warengetuige van de verdrinking van eenvan de leeuwenjongen. MoederShantee was rond de geboorte metalle zorg omgeven, omdat ze tot nutoe haar jongen doodbeet. Dat gingdit keer gelukkig helemaal goed.Het is daarom extra triest dat haarjong ongelukkig aan haar eindekwam. Mika kreeg neurologischeproblemen. Daardoor kwam het te

water. Normaal gesproken kunnen zeprima zwemmen, maar dit keer was hetdier niet in staat uit het water te komen.De welp was geen baas over haar bewegin-gen. De verzorgers hebben alle proevengedaan om er achter te komen, wat deoorzaak kan zijn. Alle giftige planten zijnverwijderd. Tot nog toe is nog niet bekendwat de oorzaak kan zijn. Moeder en zushebben dezelfde verschijnselen vertoonden zijn daarom een tijdlang in het binnen-verblijf gehouden. Ondertussen zijn zegezond en kunnen ze weer naar buiten. Wij hopen dat ze in goede conditie blijven.In het Oceanium zijn twee nieuwe dieren

te bewonderen. Naast de zeeleeuwen iseen stuk steiger nagebouwd. Als door eenopening tussen de planken zijn tweegescheiden aquaria voor octopussen tezien. Het zijn Pacifische reuzenoctopussen.Ze hebben acht armen die helemaal bedektzijn met grote zuignappen (wel 1.600 intotaal). Hoe oud de dieren zijn, is niet tezeggen. Ze worden hooguit een paar jaaroud. Deze twee komen uit Vancouver,Canada. Blijdorp wil er graag mee fokken.Dat is geen sinecure. Octopussen verdra-gen elkaar alleen tijdens de paring. Met eenschuif zijn de twee aquaria met elkaar teverbinden op het moment suprème (numaar hopen dat dat moment herkendwordt). Het mannetje legt met een van zijnarmen spermacellen in de mantelholte vanhet vrouwtje. Biologen hebben ontdekt dathet intelligente dieren zijn die een goedwerkend lange en korte termijn geheugenhebben. En dus van alles kunnen leren.Tweederde van de hersencellen zit ver-spreid over de acht vangarmen. Spannendom te bedenken dat ze dan waarschijnlijkniet altijd weten wat de ene of andere armdoet. Extra aandacht is er voor de afsluitingvan de aquaria. Het zijn namelijk kampioenontsnappers. Behalve hun ‘snavel’-mondzijn er geen harde skeletdelen aan hunlichaam. Dat maakt dat ze in de kleinstespleten kunnen kruipen. Het is vaak flinkzoeken naar de dieren. De linker zit vaak inhet linkerhoekje bovenin en de rechter

5

foto: Fred van Tiel

>

NagekomenberichtDe gemeenteraad wil geld vrijmakenom de toren weer in ere te herstel-len. Na de sloop van de CentraalStation is het besef doorgedrongendat het erfgoed van architect vanRavesteyn voor Rotterdam behou-den moet worden. En daar hoortook bijvoorbeeld de Rivièrahal en detoren bij. Ik herinner mij hoe blij wewaren als onze ouders dat extraatjevoor mijn zus en broers in pettohadden. Een hele klim maar dankonden we ook het dak van ons huisin Spangen zien. Er zal nog wel watwater door de Maas stromen voorhet zover is, want dan moet er nogwel wat meer geld op tafel komendan de bijdrage van de gemeente-raad. Maar het begin is er!

ni

eu

ws

achter in zijn ‘holletje’. Hun voedsel krijgenze via een stangetje. Dat moest aangepastworden, omdat ze bij de eerste uitvoeringdaarvan het stangetje niet meer terug wil-den geven.

Ook in het Oceanium zijn twee kleine pie-termannen aangekomen. Het is een grijs-bruine vis met een witte onderkant dieleeft in de kustzone op zandbodems totzo’n 50 meter diepte. Hij komt in deNoordzee voor. Het grootste deel van z’nleven zit de pieterman ingegraven in hetzand. Met behulp van zijn vinnen graaft hijzich in. Op zijn rugvinnen zitten stekelswaarin gifklieren zitten waarmee hij zichverdedigt tegen roofvissen. Van het gif vande pieterman maakt de farmaceutischeindustrie gebruik om een anti-reuma mid-del te maken.

Onze komodovaraan man is verhuisd naarChester om aldaar voor nageslacht te zor-gen. Het verblijf bleef niet lang leeg. UitGran Canaria zijn twee jongen van de zusvan onze man aangekomen. Ze zijn in sep-tember 2004 geboren samen met anderebroers en zussen. Wij kregen een broer enzus. Komodovaranen zijn rond het zevendejaar geslachtsrijp. Dat duurt dus nog weleven. Het zijn levendige dieren. Regelmatigis het flink zoeken, dan blijken ze in eenboom te zitten. Het verblijf moest eerstaangepast worden met een naar binnengerichte wand om uitbreken te voorko-men. De varanen krijgen nu nog sprinkha-nen en muizen te eten. Later worden de

prooien steeds groter. Ze zijn nu circa 1,30meter, maar kunnen nog wel groeien tot2,50 meter. Zij delen hun verblijf met groe-ne rijstvogels. Die moeten wel beter ophun tellen passen dan bij hun oom.

De nieuwe fokman bij de olifanten valtvooral bij Bangka goed in de smaak. Timberis in Blijdorp in 1998 geboren als zoon vanRamon en Khaing Phy. Hij is nu dus 9 jaar,maar wel al geslachtsrijp. Bangka en Tim-ber zijn straalverliefd! Het paren is nog eenbeetje tobben, want ze hebben nog weinigervaring. Maar dat wordt vast een goedstel. Stammoeder Irma is hoogdrachtig vanAlexander. De verwachting is dat ze rondde jaarwisseling zal bevallen. Douanita isook zwanger. Op haar jong moeten we nogeven wachten. Zij zal rond januari 2009bevallen. De Amersfoortse Olifant Sammylogeert tijdelijk in Blijdorp. Hij moest ver-trekken uit Amersfoort omdat hij teschuchter was tegenover de vrouwtjesoli-fanten aldaar. Dan komen er natuurlijk geen

nakomelingen. De bij ons goed bekende bulAlexander is daarom tijdelijk vanuit Ant-werpen naar Amersfoort gehaald.

De kweek van reptielen is bijzonder suc-cesvol dit jaar. De bijzondere schildpadmata mata heeft veel jongen voortgebracht.Achter de ruit van de fokruimte zijn zegoed te zien. Hun spitse snuiten stekenparmantig de lucht in. Kweken met dezesoort is maar zelden gelukt. In Blijdorp duswel! Op 4 november vindt de laatstegeboorte voor deze editie van de Vrien-dennieuws plaats. Het betreft de manouriaemys, een bruine landschildpad.

In de kattenrotonde spelen jonge servals. In augustus is de moeder, die nog niet zolang geleden uit Opole (Polen) naar onsverhuisde, bevallen van twee katertjes. Het trieste toeval wil dat de vader, inmid-dels al op de hoge leeftijd van 16 jaar, die-zelfde dag overleed. Mooi dat deze ‘oude’vader zo’n mooie nalatenschap heeft ach-tergelaten. De jonge katers mogen af entoe met een dode rat spelen. Moeder, zelfnog maar twee jaar oud, wil dan graagmeespelen. In oktober is een nieuw man-netje aangekomen vanuit de dierentuin vanOstrava (Tsjechië). De familie wacht in dekattenrotonde tot het nieuwe verblijf klaaris. Dat verblijf waarvoor de toestemmingna lange onderhandelingen eindelijk rond is,komt tussen de dierenkliniek en de zebra-weide. Wij verwachten dat de jonge moe-der en de nieuwe man nog voor veel nako-melingen gaan zorgen.

6

Olifant Sammy - foto: Joost Hubeekn i e u w s

Jonge matamaraschildpadden - foto: Joost Hubeek

7

Op de heenweg hadden we in Rens-woude een koffie/thee stop met eenheerlijk gebakje. Na deze stop vervolg-den we onze reis naar Gelsenkirchenwaar we rond half 12 aankwamen.

Bij binnenkomst van de dierentuinkreeg ik een Nederlandstalige platte-grond. Daarop zag ik dat er twee rou-tes te volgen zijn; Alaska en Afrika. Inde toekomst komt er ook nog eenAzië route, maar daar wordt nu noghard aan gewerkt. Mijn eerste reactieop de te volgen route was niet zo posi-tief. Ik vind het altijd leuk om mijneigen weg te vinden, maar aan heteind van de dag was mijn mening hele-maal veranderd. Zo’n route is echtleuk en zo mis je ook niets!

Alaska was de eerste route die iksamen met een andere vriend van Blij-dorp ging volgen. Gezellig wandelenddoor het kustregenwoud, deze dieren-tuin heeft heel veel mooi groen, kwa-men we vele diersoorten tegen: o.a.lynxen, sneeuwuilen, wasberen, beversen elanden. Helaas lieten een aantalvan hen zich niet zien. Verder lopendkwamen we langs een grote vijver metwatervogels en heel grappig op de ach-tergrond cowboyhuisjes met een res-taurant in dezelfde stijl. Verrassendwas het snel stromende beekje dat inde grote vijver uit kwam.

Lopend langs de toendra met een aan-tal prachtige rendieren, waarvan eenmet een schitterend symmetrischgewei, kwamen we bij de poolvossen.

Het beekje volgend bracht ons bij hetgrote berenverblijf. Daar lag eenKodiakbeer heerlijk in het zonnetje enkeek zichtbaar tevreden om zich heen.Dit grote verblijf vond ik schitterend,veel ruimte, niveauverschillen en hetbeekje wat er ook doorheen liep. Nukwam ik er ook achter hoe het beekjestroomde. Vlak bij het berenverblijfwas een mooi aangelegde waterval.

Langs de zeeleeuwen lopend (die alle-maal lagen te zonnen op een rots)kwamen we bij het ijsberenverblijf aan.Ook al zo mooi aangelegd, met veelruimte en water. De route liep onderhet water door met een glazen tunnel.Helaas zwommen er op dat momentgeen zeeleeuwen in rond, maar ik kanwe wel voorstellen wat een prachtiggezicht dat geweest zou zijn. Naast detwee grote ijsberenverblijven was ereen kleiner verblijf voor een ‘gehandi-capt’ ijsbeertje. De verhoudingen vandit ijsbeertje kloppen niet, zijn pootjeszijn veel te kort. Toen ik hem zaglopen maakte iemand de opmerking:“een hangbuik ijsbeertje”. Dat klopteook echt, als hij loopt hangt zijn buikbijna op de grond.

Tijd om weer verder te lopen langs dewolven, otters en weer de elanden.Vanaf deze kant hadden we een veelbeter zicht op ze. Leuk om die moedermet haar nog erg jonge jong van zodichtbij te zien.

Zo kwamen we aan het eind van deAlaskaroute. Voor mij kon op dit

moment de dag al niet meer stuk, zogenoten had ik van dit deel van de die-rentuin.

De Afrika route begon met een nage-bouwd Afrikaans dorpje. Het zijn origi-nele hutjes uit het regenwoud vanIvoorkust. Daar doorheen gelopenkreeg je de eerste blik op de gras-savanne met zijn vele diersoorten.Vandaar kwamen we bij de leeuwen. Daar had ik echt het gevoel alsof iktussen ze stond. Geen groot hek of zodat ons scheidde, maar veel groen enwater (met daar tussen verstopt denodige beveiliging). Heel knap gedaan.

Verder lopend kon je aan de ene kantgenieten van de vele bewoners van degrasvlakte en aan de andere kant debewoners van de oerwoud-boomsavan-ne met o.a. een mooie kudde giraffen.Via een horecagebied kwamen we inde vochtige savanne. Helaas was de rijvoor de ‘African Queen bootsafari’ erglang en we besloten dat maar over teslaan. Van mensen die dat wel gedaanhebben, hoorde ik dat het erg leukwas. Maar ik weet niet of ik echtzoveel gemist heb, omdat de wandel-route je bijna dezelfde weg laat volgen.

In de vochtige savanne hadden debavianen een heel eiland voor zichzelf.Voor de flamingo’s en pelikanen was erook een eiland. Het zag er allemaalweer schitterend uit. De nijlpaardenwaren vandaag vol in ‘actie’. In hetwater, uit het water en een wandelin-getje in hun verblijf. Het was eengenot om dit allemaal te zien. Wemoesten weer verder en toen kwamenwe in het tropenhuis voor o.a. chim-pansees en nijlpaarden. Ook hier hebik weer staan genieten van de dierenen de mooie verblijven. Door een gla-zen tunnel had je goed zicht op dechimpansees. Hierna kwamen we weer terug in hetmooie regenwoud en met een laatsteblik op de grassavanne kwamen we bijhet eind van de Afrika route.

Aan alle leuke dingen komt een eindeen zo ook aan ons bezoek van ZoomErlebeniswelt. Om tien voor vijf begon-nen we aan de terugreis. Op de terug-weg kregen we een drie gangen dinerop dezelfde locatie als op de heenweg.Erg lekker en erg gezellig.

Mede door de goede organisatie, hetmooie weer en alle gezellige Vriendenvan Blijdorp, heb ik ook weer van dezereis erg genoten.

Verslag van de zomerexcursie naar ZOOM Erlebniswelt in Gelsenkirchen

v r i e n d e n

Op zaterdag 21 juli 2007 vertrokken we met 2 bijna vollebussen met Vrienden van Blijdorp vanaf het Willemspleinnaar Zoom Erlebeniswelt in Gelsenkirchen (Duitsland). Het was voor mij de eerste keer vanaf deze nieuwe vertrek/aankomst locatie en ik was erg blij dat het zogemakkelijk te bereiken is vanaf Rotterdam CS.

Tekst: Karin BosFoto: Koos van Leeuwen

Van oud naar nieuwNadat het besluit om te verhuizen wasgevallen en de locatie moest wordenbepaald, was er een optie in de Zestienho-vensche polder. Dat de maatstaven vantoen niet die van vandaag zijn, blijkt uit hetvolgende. Het perceel was daar echter tegroot. (50 ha!) “Het resultaat zou zijngeweest, dat het publiek reeds na de helftte hebben doorgewandeld, doodmoe zouzijn…”

Op 31 december 1939 sloot de oude die-rentuin de poort voor het publiek. De plan-ning was om in het voorjaar de DiergaardeBlijdorp te openen.

Waar gingen de krantenberichten over? De bouw van de nieuwe tuin was van startgegaan. Sybolt van Ravesteijn had een com-plete tuin met gebouwen ontworpen. Hetontwerp ondersteunde de ‘nieuwe’ gedach-ten over hoe dieren eigenlijk gehoudenmoeten worden. In de diverse interviewsmet directeur K. Kuiper komt die visie

sterk naar voren. Men was tot de conclusiegekomen dat dieren bewegingsruimtebehoefden, maar over het houden van kuddedieren waren de meningen verdeeld.Dieren in kuddes kunnen elkaar besmetten.Revolutionair was het idee om diversesoorten die in een zelfde omgeving thuis-hoorden in dezelfde weide te plaatsen. Het dierenwelzijn liet de gemoederen niet onberoerd. Daarom werden er stallengebouwd waarin de dieren ’s avondsgescheiden konden worden: “De oppasserszullen zodoende steeds kunnen nagaan ofde eetlust soms te wenschen overlaat, enof de uitwerpselen bij geval wijzen op eenminder goede gezondheid.”

De verhuizingEen geluk bij een ongeluk. Toen de oudetuin werd gebombardeerd was de nieuwetuin al voor een groot deel klaar. Op 3 mei1940 werden de eerste dieren al overge-bracht, 12 mei vielen al enkele bommen opstrategische doelen. Het was pech dat dediergaarde naast het station lag en door deafzwaaiers geraakt werd. Als gevolg hiervanwerd besloten enkele grote roofdieren uitveiligheidsoogpunt te doden. Op 14 meiwerd een deel van de tuin serieus gebom-bardeerd en ging 40% van de collectie ver-

loren. Enkele roofdieren moesten wordendoodgeschoten. Terwijl sommige mede-werkers probeerden dieren te vangen enonder te brengen, waren anderen bezigmet de totale chaos in de binnenstad. De krantenartikelen in dit boekje makennauwelijks melding van de oorlog, medeomdat de persen enkele weken hebbenstilgelegen. In enkele artikelen wordt ach-teraf gesproken over “onzekere en moeilij-ke tijden” Over Blijdorp werd gemeld:

Hiermee bedoelde men het oorspronkelij-ke plan om in de Rivièrahal een groot aquarium te bouwen. Kosten en gebrek aan bouwmateriaal was een probleem. De vroegere plannen om een Troparium inde plannen mee te nemen sneuvelde omdat“de hoge temperatuur en vochtigheid nietaangenaam zouden zijn voor het rustig verblijven in deze ruimte”

Het was op zaterdag 13 juni 1940 dat“ondanks den stroomenden regen” het eerste gedeelte van de nieuwe tuin werdgeopend.

8

Het boekje van Jan ThiemeNaar aanleiding van een stukje dat ik mocht schrijven voor ‘DeOud Rotterdammer’ meldde zich bij mij mevrouw A. van Leeuwen-Thieme. Zij had in de boedel van haar vader een boekje gevonden.Dit boekje was door hem gemaakt voor een boekbindopdracht opschool. Omdat hij het blijkbaar saai vond om voor de inhoud nep-tekst te gebruiken, had hij toen maar krantenknipsels over deDiergaarde genomen. Over de periode van 1939 tot en met 1942!Wat dit boekje waard is? Laten we zeggen dat de een het zou weg-gooien en een ander er zijn leven voor zou wagen.

Tekst: Theo van de VeldeMet dank aan de familie Thieme

Bouwen aan de collectieU begrijpt dat er veel gedaan moest wor-den om de collectie weer op peil te krijgen.Neem bijvoorbeeld de olifanten. De tweeolifanten hebben het bombardement over-leefd. Sonny, u kent haar waarschijnlijk nogwel. Zij kwam in 1931 in de Diergaarde. En de veel oudere Rimba die haar branden-de stal niet uit durfde zodat haar levengered is door oppassers die boven haarhoofd de brand moesten blussen. Al in dezomer 1940 kwamen Tonny en Aïda bege-leid door Erich Hagenbeck aan in Blijdorp. Dat Hagenbeck ook dompteur was, blijktuit de kunstjes die Aïda kon. Het is nu nietmeer de gewoonte om in een dierentuinolifanten te laten ‘mooi zitten’ en op flessenlopen. Van dezelfde Hagenbeck komt laterop 24 november 1940 Irma aan.

Een dierentuin zonder ‘verscheurende dieren’ dat kon echt niet. Gelukkig brachtBurgers in Arnhem tegen vergoeding op 4 april 1941, collegiale uitkomst.

Eten in de oorlog Zoals iedere Rotterdammer weet, ofbehoort te weten, is er in de oorlogextreem honger geleden in Rotterdam. Hetblijft dan ook opmerkelijk dat de dierentuinhier doorheen gekomen is. Hier warenenkele redenen voor. De directeur Dr.Kuyper had al vroeg met de overheid gere-geld dat Blijdorp in een soort voedseldistri-butie systeem was opgenomen. Daarnaasthad hij in de eerste jaren voorraden vanmet name paardenvlees aangelegd. Ditvlees was niet goedgekeurd voor menselij-ke consumptie. Wel was het moeilijk ensoms onmogelijk om aan fruit en dergelijkete komen. Hiervoor werden zo goed enkwaad als het ging alternatieven gezocht.Later heeft Kuyper het veld moeten ruimenvoor Offerhaus, die al als financieel direc-teur actief was. Offerhaus had voorzichtiggezegd minder problemen met de Duitsebevelhebbers. Hij schijnt wel het personeelgeholpen te hebben met voedsel voor hungezinnen en ook hebben er Rotterdammersondergedoken gezeten in de tuin. Hij regel-de bijvoorbeeld ook dat personeelsledendie naar Duitsland moesten voor de‘arbeidseinzats’ geplaatst werden in de dierentuin in Stuttgart. Na de oorlog verdwijnt Offerhaus naar Brazilië en komt Dr. K. Kuyper terug.

De Diergaarde als deel van degemeenschapDe overgang van een soort sociëteitstuinnaar een echte volksdierentuin was in dietijd niet niks. Niet onbelangrijk was dat definanciën rond moesten komen. Door deoorlog werd de dierentuin eerst voor eendeel geopend, hiervoor werd een verlaagdtarief vastgesteld. Een volwassene betaalde30 cent en een kind 10 cent. Niet veel laterwerd het tarief van 30 cent naar 50 centopgetrokken.

Om zoveel mogelijk mensen voor de die-rentuin te interesseren werd er een grootfeest in de Rivièrahal gehouden voorbestuur, personeel en alle andere betrokke-nen bij de bouw “van metselaar tot beton-vlechter. “Daarna waren er nog vele bijeen-komsten voor raadsleden met hun dames(de raadsleden waren natuurlijk toen nooitvrouwen!),voor burgemeesters uit de pro-vincies en er waren concerten voor hetpubliek in ruimere zin.” De vooruitstrevendheid kwam in februari1941 naar voren toen de tuin twee wekengratis werd opengesteld voor “werkloozenen hun gezinnen.” 20.000 mensen passeer-den de poort. Ook was Blijdorp een van deeerste bedrijven die in de ‘Theeschenkerij’een eind maakte aan het fooiensysteem.

TijdsbeeldEen bijzonder inzicht in hettijdsbeeld geeft de omschrijvingvan een modeshow die op 8 mei 1942 door Firma Gerzonwerd georganiseerd in de Riviè-rahal. Volgens de reporter washet bewonderenswaardig watGerzon op de planken bracht.De tip om vooral gebruik temaken van verschillende soor-ten stoffen kwam voort uitschaarste. “…wie van twee jur-ken een of van twee lappen eenwilde maken vond hier ideeënte over…” Ook de volgende tipwas goud waard: “ Vergeetvooral niet als u er aan begint,een stukje stof voor een taschte reserveeren, en ook watvoor het hoedje….”

Op 9 mei 1942 wordt gewag gemaakt van“Ergerlijke baldadigheid” Suppoosten ont-dekten dat van de bananenboom enkeleonrijpe trossen waren weggerukt. Het zouwel eens aanleiding kunnen geven om jon-geren zonder begeleiding de toegang tot deDiergaarde te ontzeggen. Men hoopt ech-ter dat het publiek wil meewerken dergelij-ke uitspattingen te voorkomen. En danmaar denken dat tijden veranderen….

Voor wie geïnteresseerd is de historie vande Diergaarde is het Jubileumboek ‘Ietsgrootsch & buitengewoons’ natuurlijk eenaanrader. Te koop in de Blijdorpwinkel.

De maker van dit krantenknipselboekjeJ(an) F.S. Thieme (1924-1998) was 40 jaarlang correspondent bij de Raad van de Kinderbescherming in Rotterdam en evenlang bestuurslid afd. Rotterdam van deNed. Vereniging voor Slechthorenden.Zoon Karel is later het bedrijf Thieme'sEchte Thee in Papendrecht begonnen. Voor geïnteresseerden heel leuk om op deeerste zaterdag van de maand op afspraakte bezichtigen (www.theecultuur.nl).

Lezers kunnen reageren naar theo@vriendenvanblijdorp.nl

9

De Madagaskarkomeetstaartmot is vooreen insect erg uit de kluiten gewassen. De spanwijdte van de vleugels is 19 cm.Mannetjes en vrouwtjes hebben dezelfdeokergele kleuren en zwarte lijnen, maarwaar de mannen hoekigere vleugels heb-ben, zijn die bij de vrouwtjes breder enronder. De motten hebben opvallend lange,wijnrode staarten aan het uiteinde van deachtervleugels. Bij de vrouwtjes is de staartgemiddeld zo’n 7,5 cm, bij mannetjes wel13,5 cm. De vlinders zijn okerkleurig metop de voor- en achtervleugels een ‘oog’ datqua kleur is opgebouwd in randen van wit,roze, zacht oranje en wijnrood. Verder zijner nog diverse wijnrode lijnen die een teke-ning vormen op de vleugels. Op de kopstaan antennes. Deze zijn lichtroze,

geveerd en ongeveer 15 mm lang. Bij de mannetjes zijn de vertakkingenopvallender dan bij de vrouwtjes. De ogenzijn vrij groot en zwart. Deze motten heb-ben geen roltong of duidelijke monddelen.Het borststuk is behaard met okerkleurigdons. De dieren hebben goed ontwikkeldepoten met klauwtjes. Vrouwtjes hebben bijhet uitkomen al een eirond achterlijf volmet eitjes. De mannetjes zijn lichtergebouwd en hebben een meer puntig achterlijf met duidelijke geslachtsorganen.

HerkomstMadagaskarkomeetstaartmotten komenalleen voor op Madagaskar. Ze leven in debossen op het oostelijke en centrale deel

van het eiland. Jaarlijks is de gemiddeldetemperatuur hier 25 °C overdag en 17 °C’s nachts bij een luchtvochtigheid van 85 en78 %. Hier worden de rupsen gevondenop Eugenia cuneifolia, Sclerocarya caffra enWeinmania eriocampa. De motten zijn opdit moment niet bedreigd of zeldzaam enstaan dus niet op de CITES-lijst. Hetnatuurlijke leefgebied van de komeetstaar-ten is wel erg afgenomen. Kwekerijen opMadagaskar leveren de cocons van dezesoort aan diverse vlindertuinen, o.a. Strad-ford-Butterfly-Farm in Groot Brittannië.Deze kwekerij stuurt de cocons naar Blij-dorp. De cocons worden in watten verpakten per post verzonden. In Blijdorp zijn deze motten al vanaf 2003een vaste bewoner van de vlindertuin. >

Tekst: Jan BreedijkMet dank aan:Louwerens-Jan Nederlof(Diergaarde Blijdorp)

Wandelend door Blijdorp met mijn vader kwam ik door de vlindertuin. Daar liep ik Louwerens-Jan Nederlof tegen het lijf.We raakten aan de klets onder andere over een onderwerp voorhet volgende ‘koud bloed-artikel’. Tijdens het gesprek dwaaldenmijn ogen af richting een vijftal vlinders achter glas. De pakweg20 cm brede motten vielen dan ook erg op. Louwerens-Jan zagmij kijken en was het er direct mee eens. Dit paradepaardje van de vlindertuin verdient een artikel.

10

Madagaskarkomeetstaartmot- foto: Jan Breedijk

Een gigantisch insect,

de Madagaskarkomeetstaartmot

k o u d b l o e d

Cocons en poppenZodra de cocons aankomen worden ze uitde verpakking gehaald. De reis heeft geennadelige gevolgen voor de verdere ontwik-keling. De leverancier heeft ter controle decocons overlangs open gesneden, zodat depop direct zichtbaar is. De cocons zijnpeervormig en zijn gemaakt van stevig zil-verwit zijde. Vrouwelijke cocons zijn onge-veer 8,5 cm lang, terwijl mannelijke zo’n 8cm halen. De cocon ziet eruit als een netje.De gaatjes zijn wellicht voor ventilatie enzuurstofvoorziening, maar misschien ookom geurstoffen van andere cocons door telaten, waardoor mannetjes en vrouwtjestegelijk uitkomen. Er is een smalle openingvoor het uitkomen van de mot. De motscheidt een vloeistof uit die de taaie dradenvan de zijde cocon oplossen zodat het uit-komen gemakkelijker wordt. In de natuurhangt de cocon met draden aan takken vande voedselplant. In de cocons bevindenzich de poppen. De mannetjes (50-55 mm)hebben al duidelijk herkenbare antennes.Bij de vrouwtes (55-60 mm) vallen die veelminder op. De cocons worden met behulpvan een omgevouwen paperclip opgehan-gen, zodat de pop erin rechtop staat. Zohangen ze bij een temperatuur van 22 tot28 °C en een luchtvochtigheid van 70 tot90 % en worden dagelijks besproeid metlauw water. De poppen verkleuren naarma-te ze ouder worden van lichtbruin tot bijnazwart. Dode poppen worden zo snelmogelijk verwijderd. Het kan 8 weken tot6 maanden duren voordat een mot uit-komt. Meestal gebeurt dit in de vroegeochtend.

Volwassen mottenUit de pop gekropen ontvouwen de mot-ten hun vleugels en pompen de aderen volbloed. Hierna laten ze hun vleugels drogen.Na het drogen worden ze met hun klauw-tjes aan bijvoorbeeld een dikke tak gehan-gen. Ze krijgen een genummerd stickertjeop de onderzijde van de voorvleugel. Ach-ter het corresponderende nummer in eenlogboek kunnen alle gegevens betreffendedit exemplaar keurig bijgehouden worden.Om te voorkomen dat de motten ’s nachtsgaan rondvliegen en daarbij vrijwel zekerhun staarten zullen breken, worden ze ’savonds in een gazen kooi gehangen. Zoraken ze niet zoek en komen ze niet te zit-ten op plaatsen die voor bezoekers nietzichtbaar zijn. Bovendien kan makkelijkgecontroleerd worden of er eitjes zijn afge-zet. Iedere ochtend wordt deze kooibesproeid en de bodem extra vochtiggemaakt. Dit zorgt voor een luchtvochtig-heid van 70 tot 98 %. De temperatuurwordt gehouden tussen de 22 en 27 °C. Demotten eten of drinken niet, maar blijvendoor de sproeibeurten wel langer in leven.Het leven van een Madagaskarkomeet-staartmot is kort, slechts 10 tot 20 dagen.Bij iets lagere temperaturen is het levenmet enkele dagen te rekken. ’s Morgens

worden de motten weer uit de gazen kooigehaald en voor het publiek achter het glasgeplaatst. Hier brengen zij slapend de dagdoor. Dat is een bijzonder mooi gezicht;het is alleen jammer dat 90% van debezoekers niet kan geloven dat de dierenecht zijn.

ParingenMadagaskarkomeetstaartmotten latenparen is meestal erg lastig. Kwekers kwa-men erachter dat de vrouwelijke mottenaltijd in de eerste nacht moeten paren. Bin-nen 24 uur beginnen de dieren met eierenleggen, of ze bevrucht zijn of niet. Manne-tjes zijn in staat om ook op hun tweede dagals volwassen vlinder nog legsels tebevruchten. Het is een raadsel waaromdeze motten in 2005 in gevangenschap nietuit zichzelf wilden paren. Een alternatiefwerd gevonden, namelijk handparingen. ’s Avonds wordt een koppel bij elkaar ineen kooi geplaatst. Het beste resultaatwordt behaald door de dieren tussen 21.00en 23.00 uur aan elkaar te koppelen. Detwee motten worden met de buikzijde naarelkaar toe gehouden, terwijl de kwekermet de ringvinger probeert de achterlijvenmet elkaar in contact te laten komen. Doorhet mannetje zachtjes op en neer te strij-ken kan het gebeuren dat de geslachtsorga-nen zich vastgrijpen aan die van het vrouw-tje. De paring is nu begonnen en het man-netje laat niet meer los. De paring kanmeer dan 10 uur duren. In de tweedenacht legt het vrouwtje de bevruchteeieren. Die eieren zijn afgeplat, bolvormig,wit en 4-5 mm van doorsnee. De meesteeieren worden in kleine groepjes van 2 tot6 exemplaren gelegd, verspreid door dekooi. De vrouwtjes leggen gemiddeld 120eitjes. Er zijn ook legsels van boven de 200eieren bekend. Alle eieren worden voor-zichtig uit de kweekkooi gehaald en in eenplastic bak gedaan. Ze worden droogbewaard op een papieren doekje bij eenluchtvochtigheid van 70 tot 80 % en eentemperatuur van 25 °C. Onbevruchteeieren deuken na 4 tot 10 dagen in. Na 21tot 25 dagen knagen de rupsen een gaatjein de eiwand en kruipen naar buiten. Inseptember en oktober van dit jaar werdweer met de kweek van deze soort begon-nen. Nu verliepen de paringen echter pro-bleemloos. Er werden volop eieren gelegddie ook allemaal uitkwamen. Dat was wel

een hele verrassing. Wat er nu precies isgebeurd valt niet te achterhalen. Inmiddelszijn er eieren en rupsen geweest van vierkoppels binnen een maand.

De rupsenDe beste kweekresultaten worden bereiktmet de Eucalyptus gunnii als voedselplant.Deze plant komt echter niet op Madagas-kar voor. Afgeknipte takken werden doorde rupsen niet geaccepteerd in 2005. Daar-om kweekte Blijdorp de Eucalyptusboom-pjes in grote potten. De 1,5 tot 2,5 meterhoge planten hebben voldoende voedselvoor 4 tot 6 rupsen. De huidige kweekaccepteert afgeknipte takken echter wel.Er wordt ook geëxperimenteerd metkunstmatige voeding, maar dit is tot opheden niet succesvol. Het rupsenstadiumduurt 50 tot 60 dagen, waarin de dieren 5 keer vervellen. Als de rupsen te weinigvoedsel krijgen aangeboden, spinnen zijveel eerder hun cocon. Hieruit komen danmannetjes tevoorschijn, omdat ze als rupsminder vervellen. Voor een goede kweekmoet er dus veel blad aanwezig zijn omook voldoende vrouwelijke rupsen groot tebrengen. In Blijdorp werden voor het eerstin 2005-2006 13 mannetjes geboren. Sommige grote vrouwelijke exemplarenvervellen nog een zesde keer. De eerste 5 dagen zijn de rupsen grasgroen met eenwijnrode band. Na de vervelling wordtdeze vervangen door citroenkleurige ban-den. Na 12 dagen begint het derde stadi-um. Vanaf nu is het grasgroene lichaambedekt met lichtgroene borstelhaartjes. Alsde rupsen groter worden vallen de citroen-kleurige banden met een oranje zweemmeer op, de poten, naschuivers en kop zijnin de laatste 3 stadia wijnrood. In rust han-gen de dieren met losse poten onder eentak. Als ze verstoord worden maken zeafwerende zwaaibewegingen. Een dag voorelke vervelling vermindert de eetlust, maardie komt na de vervelling weer snel terug.Na 50 tot 60 dagen stoppen de rupsen meteten en beginnen ze hun cocon te spinnen.Na de cocons 10 dagen met rust te hebbengelaten, worden zij in de publieksruimteopgehangen. Na 40 tot 50 dagen (dit kanook wel eens 3 tot zes maanden zijn, waar-schijnlijk om een droge tijd door te komen)komen de nieuwe motten uit de cocon enis de cyclus rond. De nieuwe kweek kanbeginnen.

11

Rupsen Madagaskarkomeetstaartmot- foto: Jan Breedijk

We werden hartelijk ontvangen door MarcDamen, oud-bestuurslid van de Vriendenen oud hoofdredacteur van Vrienden-nieuws. Marc is verantwoordelijk voor dedieren van Zodiac Zoos, het moederbedrijfwaartoe naast Zoo Parc Overloon ookAqua Zoo Friesland, Dierenpark Wissel,Zoo Labyrinth Boekelo, BestZOO en deKasteeltuinen Arcen behoren.

Al deze parken kenmerken zich door klein-schaligheid. Ook in Overloon vind je geengrote gebouwen of ingewikkelde verblijven.Het is gewoon een hele leuke, landschap-pelijk mooi aangelegde, tuin. Tapirs, kame-len en dwergnijlpaarden zijn de grootstedieren (de kameelhengst is overigens de

vader van de kleine kamelen in Blijdorp).Verder kun je onder meer genieten vanneusberen, kleine panda’s, diverse soortenkraanvogels, binturongs, cheeta’s en diver-se kleinere apen. In de toekomst zal hetaccent in Zoo Parc Overloon meer enmeer bij Aziatische dieren komen te liggen.De verblijven zijn over het algemeen ruimen mooi aangelegd. Zoo Parc Overloon iseen relatief een jonge tuin, maar al flinkbegroeid. Op een mooie dag kan je erheerlijk wandelen. Voor de liefhebbers is erook nog een botanisch deel.

De rondleiders gaven ons veel achter-grondinformatie. De samenwerking binnenZodiac Zoos biedt de mogelijkheid om

relatief eenvoudig dieren onderling uit tewisselen. Wanneer het bijvoorbeeld nietgewenst is dat er kleintjes komen kunnende dieren simpelweg worden verdeeld inmannen- en vrouwengroepen. De mannenzitten dan in Overloon en de vrouwen inDierenpark Wissel. Gegarandeerd dat erdan geen baby’s komen! Tenzij je natuurlijkeen foutje maakt…. Dan heb je opeensheel veel jonge neusberen!

Kortom, is het een mooie dag en wilt u erop uit? Zoo Parc Overloon is dan een heleaantrekkelijke bestemming op goed ander-half uur rijden van Rotterdam.

Een mooie dag in Overloonv r i e n d e n

Op 22 september bezochten circa 65 Vrienden Zoo Parc Overloon.Het was de laatste trip van een succesvol seizoen Vriendenreizen.Ook deze keer waren de weergoden ons gunstig gezind. Het waseen prachtige dag. Dat kwam ook goed uit, want Overloon heeftmaar weinig overdekte plekken.

12

Tekst: Marcel KreugerFoto’s: Fred van Tiel

13

‘Drinken vissen water? En andere vragen van kinderen’ aan Artis is welis-waar een kinderboek, maarwelke volwassene heeft zich-zelf deze vraag niet ook eensgesteld? Ik in ieder geval wel!Net als de vraag waarvan desnavel van een pelikaangemaakt is? En of roofdierende jacht missen in de dieren-tuin? En hebben miereneigenlijk hersenen?

Meestal zoek ik het antwoord niet op envergeet ik de vraag totdat ik hetbetreffende dier weer tegenkom, bij-voorbeeld in Blijdorp. Kinderen zijn watdat betreft veel vasthoudender. Als Julia,mijn dochter van 9 iets over een dier wilweten, dan zoekt zij dit zelf op in eenvan haar boeken of zij vraagt het aanhaar vader. Hij is immers dé deskundige(rondleider in Blijdorp) en Julia laat zich niet snel met een kluitje inhet riet sturen. Toen Julia dan ook dit boek op tafel zag liggen,wilde zij het eigenlijk gelijk confisqueren. “Leuk mam, mag ik hethebben?” En dat is waar het om gaat bij het maken van een boekover dieren in de dierentuin. Enthousiasme oproepen om kennisover dieren en de dierentuin te vergaren, leesbereidheid te creë-ren, maar vooral kinderen weten te raken en te bereiken.

In 43 hoofdstukken en hetzelfde aantal vragen lees je over dierenen hun gewoontes, aard en opvoeding, maar vooral ook over degekke dingetjes. Daarnaast slaan de auteurs tal van zijwegen in enkom je dus nóg meer te weten. Zoals het feit dat een pelikaan ooitin een dierentuin een hele eend opschepte met zijn snavel! Dooraanvullende informatie deels in kaders te plaatsen blijft de tekstleesbaar en overzichtelijk. Bijvoorbeeld bij het beantwoorden vande vraag hoeveel hersencellen een mens heeft in relatie tot het aan-tal van de mier.

Het boek is voor lezers vanaf 8 jaar,maar laat zich ook prima voorlezen. Hettaalgebruik is fantastisch! Grappig, dejuiste toon, niet te moeilijk en niet te kin-derlijk. De vragen worden over het alge-meen op twee bladzijden beantwoord.Geen plaats voor langdradige verhalen,gewoon simpel, kort en serieus. En datspreekt kinderen aan.

‘Drinken vissen water?’ is gedrukt in A5formaat. De kaft is veelkleurig, in tegen-stelling tot de bladzijden. Twee kleurenbepalen de binnenzijde; blauw en zwartmet grijstinten. De tekst is in zwart, titelsin blauw en kaderlijn ook in blauw. Detekeningen ogen saai in alleen zwart,blauw en grijstinten, maar zijn zo onge-looflijk knap gemaakt. De lichaamstaal,houding en expressies van de dieren zijnprachtig tot uitdrukking gebracht. Hoelanger je een tekening bekijkt, destemeer zie je details die het af maken.De naam van de illustrator had wat mij

betreft op de kaft van het boek moeten staan. De auteurs van hetboek zijn Margriet van der Heijden en Maarten Frankenhuis. Deeerste auteur is kinderboekschrijfster en wetenschapsjournalist bijhet NRC handelsblad. Maarten Frankenhuis is jarenlang directeurvan Artis geweest.

En drinken vissen nu water? Ja… en nee…. En verder zou het jam-mer zijn als ík dit verklap. Daar is het boek gewoon te leuk voor!

Drinken vissen water? En andere vragen van kinderen aanArtis. (ISBN 978 90 46 0150 5) Tekst: Margriet van der Heijden & Maarten Frankenhuis. Ilustraties: Irene Goede. Uitgeverij: Nieuw Amsterdam Uitgevers.Prijs: € 9,95

Recensie: Marianne Tijssen-Humme

ZOO’N KINDERBOEK DRINKEN VISSEN WATER?

IngezondenRotterdam, 2 september 2007

Beste redactie,Vanochtend hebben wij in Blijdorp enorm genoten van denieuwe attractie met vogels in vrije vlucht.De vogels en de presentatie door de verzorgers waren zeerde moeite van het bekijken waard. Het geheel verliep in eengezellige en ontspannen sfeer en de vogels hadden er ookzichtbaar plezier in. Wat ons betreft is dit weer een toppervan onze diergaarde. Hierbij een paar foto’s die wij vanoch-tend hebben genomen.

Met hartelijke groet,Lizzy Plaschek en Wim van Maanen,abonnees en Vrienden van Blijdorp.

Een Indische neushoorn heeft in het wildeen territorium van wel zes vierkante kilo-meter. Zo'n oppervlakte alleen voor deneushoorns is in Blijdorp niet mogelijk.Daarom leefden Nico en Namasthegescheiden van elkaar. Ondanks deze apar-te leefruimten, waren de neushoorns ergverbonden met elkaar. Wanneer Namasthehaar cyclus had, reageerde Nico hier altijddirect op. Maar Namasthe kon niet bijiedere cyclus gedekt worden en dan hadNico het zwaar. Dat is ook niet zo verwon-derlijk, als je maar eens in de drie jaar

anderhalve dag samen kan doorbrengen.Hij kon dan lange tijd achtereen onderaande trap op haar staan te wachten.

Maar af en toe werden de dieren tijdens decyclus van Namasthe wel bij elkaargebracht. En met succes, want Nico enNamasthe hebben tot nu toe vier jongengekregen. Het eerste jong was Kaila Padam,de allereerste pantserneushoorn die ooit inNederland geboren werd. Daarna volgdeDaan, die naar Madrid is gegaan. In decem-ber 2002 werd hun derde zoon geboren,

hij kreeg de naam Hugo. Drie jaar later, indecember 2005, is Sofie geboren. Namast-he en haar dochter wonen allebei in Blij-dorp. Nico heeft weinig contact gehad metzijn kinderen. Ze hebben alleen door detralies heen wat aan elkaar gesnuffeld.Gezien het beperkte aantal pantserneus-hoorns in gevangenschap is het te riskantom vader en kind kennis met elkaar telaten maken. Zou de vader het jong nietaccepteren, dan zou hij het jong metgemak kunnen doden.

14

Foto: Yvonne Raaijmakers

Neushoorn Nico verlaat Blijdorp na zeventien jaar

Tekst: Trix VermeulenMet dank aan:Bert Marelis, Diergaarde Blijdorp)

Nico arriveerde in 1990 vanuit Dierenpark Planckendael (Antwerpen) in Blijdorp. De eerste drie jaar woonde Nico alsenige pantserneushoorn in de dierentuin, toen nog in hetgebouw bij de olifanten. Gelukkig kreeg Nico in 1993 gezelschap van een dame, Namasthe. De eerste ontmoeting van de dieren was voor de verzorgers ergspannend. Het kan er bij zo'n eerste ontmoeting namelijk ruigaan toe gaan. Dus iedereen stond gereed, voorzien van brand-weerspuiten en verdovingsgeweren, voor het geval de ontmoe-ting in geweld zou ontaarden. Er was inderdaad wel wat geharre-war en wat lichte strijd, maar al snel lagen de twee gemoedelijknaast elkaar te slapen. Het was liefde op het eerste gezicht!

>

15

De neushoorns in Blijdorp hebben een binnen- en buitenverblijf, beide in tweeëngedeeld. Vanaf het buitenverblijf kunnen de neushoorns sinds 2003 ook het waterin. De neushoorns hebben lang moetenwennen aan deze nieuwigheid. Nico wasde eerste die na een jaar de stap durfde tewagen. Hij begaf zich stapje voor stapje inhet water en bleef daar toen rustig door-badderen. Bij moeder en jong, in die tijdHugo, duurde het nog wat maanden langer.Hugo durfde het water niet in en Namas-the ging het water niet in, omdat ze haarjong nooit alleen zou laten. Maar na veelaanmoedigende woorden van de verzor-gers en allerlei lekkernijen, besloten moeder en kind toch een bad te nemen. Sofie was misschien nog wel banger danhaar broer Hugo. Zij durfde het trapje inhet binnenverblijf al niet af. Inmiddelsneemt ze regelmatig een bad met haarmoeder. En als er wat kroppen sla in hetwater drijven, is het helemaal goed toeven!

Nico was een waar begrip in de Rotter-damse dierentuin. Zijn reputatie als sloperhad hier zeker mee te maken, want Nicohad soms weinig waardering voor het werkvan anderen. De huizenbouwer van Blijdorp kon dagen werk gehad hebben aanhet uitdenken en bouwen van het verblijf,voor Nico was één rondje genoeg om dehele boel weer te slopen. Met gemak namhij een boomstam van tweeduizend kilo opzijn neus. Hij rende er wat mee in hetrond, sloeg de ventilatoren en alles wat hijonderweg tegenkwam kapot, om de stamvervolgens in de singel te smijten. Een ver-zorger was nog uren bezig om de boom-stam met een kraan het water uit te hijsen.Nico kreeg ook eens een tractorband inhet verblijf om mee te spelen. En dat deedhij! Net zolang tot hij zijn kop en één voor-poot in de band had. Hij heeft een tijd met

de band moeten rondrennen, want er weeruit komen was nog moeilijker dan erin.Gelukkig is het hem uiteindelijk zelf gelukt,want een verzorger kan in zo'n geval weinigdoen.

Dit gedrag is niet uitzonderlijk voor eenneushoorn. Uit onderstaand artikel, uit april1941 (!) blijkt dat Nico niet de enige neus-hoorn was die de bouwers van Blijdorpbijna tot wanhoop dreef.

"Kali, de neushoorn vertegenwoordigt in Diergaarde Blijdorp de domme, brute kracht.Deze geweldenaar slaat alle records op hetgebied van de krachtpatserij. Zelfs de bou-wers van onze moderne Diergaarde zijn tekort geschoten in hun voorstellingsvermogenvan de kracht eens neushoorns. Stel je voor!Ze hadden in zijn hok een ijzeren drinkbaklaten maken, met een zwaren ijzeren beugelin de muur verankerd. Eén stormloop vanKali, en daar lag de bak met beugel en al uitde muur! Dat was een slecht begin. Maar erkwam nog meer. Midden in het neushoornver-blijf stond een ijzeren u-bint met de voet ingewapend beton van de beste kwaliteit. Kaliramde deze sta-in-de weg en de bint brakboven de vloer af!De neushoorn van Blijdorp is gevangen alsjong dier aam de oevers van het Tanganjika-meer in Oost-Afrika. In de taal van de neger-stammen, die hier wonen, beteekent Kali "deBoosaardige". Destijds is Kali met een leuknegerjongetje - dat was in 1932, toen hij eenpaar jaar oud was - in de oude Diergaardegearriveerd. Dit jongetje ging met het dierheel vertrouwelijk om en zat zelfs op zijn rug. Later, toen Kali ouder werd, was dat tegevaarlijk. Dat Kali in zijn neus over een ver-vaarlijke kracht beschikt, ondervond men alheel spoedig. Een drinkbak, die 50kg woog,slingerde hij in een kwade bui met gemaktwintig meter weg!"

De verzorgers van Blijdorp zullen ook aanNico terugdenken als een meegaand dierdat goed luisterde. Hij kon zelfs ingezetworden bij rondleidingen met blinden. De blinde bezoekers konden Nico dan aanraken om te voelen hoe een neushoorneruit ziet.

Nu, na zeventien jaar een van de boegbeel-den van Blijdorp te zijn geweest, heeftNico de Rotterdamse dierentuin verlaten.Hij is in april van dit jaar verhuisd naar Benidorm. De verhuizing van de neushoornwas een hele onderneming. Als eerste is detransportkist voor de deur van het binnen-verblijf geplaatst. In de transportkist werdeten voor Nico neergelegd, steeds eenstukje verder de kist in. Zo raakte hijgewend aan de kist. Op een dag, toen Nicorustig in de kist aan het eten was, ging dedeur van de kist plotseling dicht. De neus-hoorn was klaar voor transport. De trans-portkist is over de bomen heen gehesen enop de vrachtauto gezet. Tijdens de rit naarBenidorm was Nico niet verdoofd. Nicomoest zich tijdens de rit constant concen-treren om niet te vallen door de bewegin-gen van de auto. Door het geconcentreerdmoeten zijn, bleef hij rustig tijdens hettransport.

In Benidorm woont Nico nu samen mettwee andere neushoorns, allebei vrouwtjes.Medelijden hoeven we daarom niet methem te hebben, maar voor Blijdorp en haarbezoekers zal het zeker een gemis zijn.Wel is er één grote troost, want Nico heeftNamasthe en Sofie niet helemaal alleenachtergelaten. Namasthe is zwanger! Blijdorp verwacht dat het neushoorntje inde zomer van 2008 geboren wordt. En omdat de geboorte in de zomer is, is de baby waarschijnlijk snel buiten tebewonderen.

Foto: Aart Pijl

16

Na een stopover in Cincinnati, opkraambezoek bij het Sumatraanseneushoorn babytje, vlieg ik door naarDallas. Dallas en de tweelingstad FortWorth e.o. hebben een hoge concen-tratie uitstekende dierentuinen. Naastde tuinen van Dallas en Fort Worthzelf bezoek ik ook de Dallas WorldAquarium Zoo in het zakencentrumvan Dallas. Net buiten de agglomeratieligt in Tyler een ander juweel: de Cald-well zoo. Deze tuin, opgezet voor dekinderen van een school, heeft zichontwikkeld tot één van de 25 meestinnovatieve tuinen in de VS. Die moetik dus zien! Als laatste tuin rondomDallas bezoek ik Cameron Park Zoo inWaco. Pas 14 jaar oud en mooi gelegenin het Cameron park aan de Brazzori-vier. Vorig jaar is het Brazzos RiverCountry exhibit geopend. Hun trots en een vergroting van de tuin met wel1/3. De reden voor mij om Waco tebezoeken. Iets naar het noorden in destaat Oklahoma vind ik de twee groot-ste tuinen van die staat op mijn weg,nl. de Oklahoma City Zoo en de Tulsazoo and Living Museum. De SedgwickCounty Zoo in Wichita (Kansas) is mijnmeest noordelijke tuin en één vanAmerika’s grootste zoo verassingen.Die kan ik natuurlijk niet overslaan!

Hoewel geen van de genoemde tuinende absolute wereldklasse van de SanDiego Zoo of de Bronx Zoo kan evena-ren, zijn het allemaal uitstekende tui-nen die in een aantal opzichten onze

Europese tuinen overtreffen. Op ande-re punten scoren wij Europeanen weerbeter (olifanten!). Ook al wordt hetverschil steeds kleiner, de Amerikaansetuinen zijn over het algemeen groteren spectaculairder. Ook het klimaatmaakt de genoemde tuinen anders danbij ons. Met het subtropische klimaat iseen hele andere inrichting mogelijkdan in Europa. Zo worden hier geren-uks (girafgazelle) gehouden zoals wijimpala’s houden. In feite heb ik geenéén impala gezien en alleen maargerenuks! Je moet wel in de zomer eenbeetje tegen de warmte kunnen. Eentemperatuur van 30°-34 ۫° is standaard!Elke tuin heeft dus weelderig aange-plant groen en overal zijn ‘coolingsta-tions’ als service voor de bezoekers.Zo zijn alle tropenhuizen (ja dat is welnodig want de winter temperatuur ismaar zo’n 10°) aanmerkelijk koelerdan de buitenlucht. Vaak kom je ook‘viewingshelters’ tegen met AC. Somszo sterk gekoeld dat het ijskoud is.Pikant detail: in de tuinen in Oklahomazijn tornadoshelters aanwezig! Alle tui-nen hebben ook nog drinkfonteintjesen mistinstallaties, soms nog met ven-tilator erachter. Je kan in feite eendouche nemen in koude mist. Natuur-lijk zijn alle restaurants voorzien vanairconditioning en is het binnen druk-ker dan op de buitenterrassen. Alletuinen zijn ook rijkelijk voorzien vanlokale hagedisjes op de paden en eenluid concert van cicaden. Ja ja, dit zijnzuidelijke tuinen!

Wat echt opvalt is de aandacht die aande eigen fauna besteed wordt. De tui-nen van Fort Worth, Waco en Oklaho-ma City hebben allemaal hun topver-blijf, immens groot en weergaloosmooi, gewijd aan hun eigen staat. OokTulsa, Tyler en Wichita hebben eengroot Noord-Amerika gedeelte. FortWorth spant de kroon met Texas Wild!Een weergaloze presentatie van deTexaanse natuur met een cultureelsausje. Maar liefs negen biotopen wor-den getoond om een compleet nage-bouwd eind 19e eeuws wildwest stadje.Waco imiteert dit goed (zonder stadje)maar de sfeer ontbreekt nog. Ik waszelf in de Oklahoma City Zoo nietvoorbereid op de schaal en spektakelvan de net geopende ‘Oklahoma trails’,elf (!) biotopen van een cipressenmoe-ras met alligators (openlucht) tot aanhet hooggebergte. In dit ‘hooggeberg-te’ is nog het ‘Big Rivers’ gebouw ver-stopt. Helemaal top. Na 30 jaar hele-maal niet meer zo top is het 180 kmverder in Tulsa gelegen North Ameri-can Living Museum. Leuk is dat de pre-sentatie en de dieren voor mij nietinheems zijn, maar exotisch. Nooitgeweten dat er zoveel soorten ratel-slangen bestaan.

Dallas Zoo doet hier niet aan mee enheeft ‘Wilds of Africa’ gebouwd, alseerste aanzet om de beste tuin vanAmerika te worden (?). ‘Wilds of Afri-ca’ is uniek! Het is niet alleen het top-verblijf van Dallas. Het behoort tot detop van de wereld! Een presentatie vanzes biotopen zichtbaar vanuit eenmonorail. Met name ‘The River Habi-tat’ is spectaculair. Een bosgebied metrivieren en klaterende(chloorwater)watervallen! ‘The ForestHabitat’ is de grootste en biedt eenwandelsafari in een goed nagebootsteoerwoudomgeving. Hier zijn de goril-la’s en chimpansees te vinden in eenverrukkelijk decor. Dit thema ligt inhet uitbreidingsgebied en beslaat maarliefst 20 ha. Dit is meer dan een ver-dubbeling van de tuin. De sterk verou-derde oude tuin, nu ZooNorthgenaamd, is maar 18 ha. groot.ZooNorth kan wel een extreme make-over gebruiken. Dallas Zoo had deopzet om eindelijk de Fort Worth Zoo >

Dallas Zoo

Prairietuinen in de States

Na een meerdaagse Vriendenreis maak ik zelf altijd nog een‘eigen’ meerdaagse dierentuinreis. Dit jaar aan de overkant vande grote vijver. Een impressie van acht tuinen uit de statenTexas, Oklahoma en Kansas. Een eigen (huur)auto is geen luxe,maar absolute noodzaak.

Tekst en foto’s: Peter Biesta

>

17

te overtreffen. Fort Worth reageerdemet een mega bouwprogramma envlak na de opening in 1990 van de‘Wilds of Africa’ in Dallas volgde FortWorth Zoo in 1992/93 met de openingvan de ‘World of Primates’, ‘AfricanSavannah’, ‘Asian Falls’ en ‘RaptorCanyon’. Zo…. Fort Worth had haarnummer één status weer terug. Heer-lijk die rivaliteit tussen die tuinen.

Dallas bezit nog een dierentuin en weleen volledige ‘indoor’ zoo. DallasWorld Aquarium Zoo is in 1992 begon-nen in een oud pakhuis als een zeewa-ter aquarium. Snel werd een tweedepakhuis en vervolgens een derdegebouw aangeschaft. Uiteindelijk zijntussen de gebouwen twee enorme kassen gebouwd met twee regenwoudthema’s: ‘Orinoco’ en ‘Mundo Maya’(Yucatan). De presentatie (op 4niveaus) is spectaculair met vele, zeervele zeldzame diersoorten. Wat te denken van Caraïbische zeekoeien,reuzenotters en jaguars! Ook heb iknog nergens zoveel soorten toekansgezien. Zowel van binnen als van bui-ten ziet het er gelikt uit en past hetperfect bij de high tec glazen wolken-krabbers van Dallas.

Vanuit Oklahoma ben ik nog één dagnaar Kansas gegaan voor maar ééndoel: Sedgwick County Zoo bij Wichita.

Een onbeduidend provinciestadje, maarwel in het bezit van een tuin van 100ha.! Met recht maatje XL. Gebouwd inde jaren ‘70 met de toen heersendeopvatting dat tuinen niet in de stadthuis horen, maar daar buiten. De tuinlijkt heel veel op de Allwetter Zoo inMünster maar dan X 4. Dezelfde acht-hoekige betonbouw met als extraatjeeen bootsafari. Grappig is dat de tuinop eenzelfde manier aan het moderni-seren is als haar Duitse collega-tuin.Nog verder naar het Noorden liggen inNebraska en Minnesota twee soortge-lijke tuinen maar dan maatje XXL in de 200 ha. categorie. Die zijn voor eenvolgende keer.

Als ik een top drie zou moeten makenvan de mooiste biotopen of verblijvendan zou die er zo uitzien:1. ‘Wilds of Africa’ (Dallas Zoo)2. ‘Texas Wild!’ (Fort Worth Zoo)3. ‘Oklahoma Trails’

(Oklahoma City Zoo)

Zeker zo mooi, alleen wat ‘kleiner’ zijn‘Tropical American Rain Forest Buiding’(Tulsa), ‘Pride of the Plains’ (Wichita),‘Cat Forest’ (Oklahoma) en ‘Asian Falls’(Fort Worth). Voor de mooist aangeleg-de tuin gun ik de eer aan de CaldwellZoo (Tyler). Een meesterlijke land-schapsarchitect is daar aan hetschoffelen geweest.

De grootste verrassing was OklahomaCity Zoo. Veel mooier dan verwacht.De grootste teleurstelling was Tulsa.Niet dat de tuin zo slecht is. Alles isheel netjes, haast een tikje saai. HetZuid-Amerikahuis en pinguïnverblijfuitgezonderd. Ronduit teleurstellend ishun vroegere trots de ‘North AmericanLiving Museum’. Spectaculair bij deopening in 1977. Nu niet meer dan vierbetonnen gedrochten met maar wei-nig jeu.

Wat is nu de mooiste tuin? Dat is heelpersoonlijk. Alle tuinen hebben zo huncharme. De mooiste dierentuindag kanik het beter noemen heb ik gehadin…..Fort Worth Zoo…. Een ergpublieksvriendelijke langwerpige tuinmet de vorm van een hondenbot gele-gen in een rivierbedding. Volop spekta-kel bij het ingangsbereik in de vormvan de vele 1992/93 projecten,(sub)tropische begroeiing en overal kla-terende watervallen. Soms wel eenseen beetje te…De gorilla’s moetentoch gek worden van al dat lawaai vandie watervallen. Een rustiger bosrijkmiddengebied op twee niveaus en ten-slotte op het eind mijn geliefde TexasWild! De gezellige drukte, lekker weer,geweldige collectie en een heerlijkeNacho’s Cheddar Cheese lunch op eenschaduwrijk terras aan het riviertjemaken dit mijn mooiste dierentuindag.

Fort Worth Zoo

Ik ben er blij mee; ik ben namelijk eenenorme liefhebber van cavia’s. Hun grappi-ge voorkomen speelt daarbij een belangrij-ke rol, maar vooral hun sociale gedrag metalle verschillende geluidjes die ze daarbijmaken is echt heel erg leuk.

In Blijdorp kunnen we nu zowel tammecavia’s als hun wilde familieleden bewonde-ren. Naast het verschil in uiterlijk blijkenook de karakters van beide soorten wat teverschillen. De wilde cavia’s zijn uiteraardwat schuwer, maar ook wat agressiever.

Wilde cavia’s komen voor in grote delenvan Zuid-Amerika, onder andere in hetnoorden van Chili. Naaste buren van decavia’s in Blijdorp zijn de Chileense poe-does. Deze kleinste hertensoort ter wereldleeft in vochtige bossen in het zuiden vanChili en in het zuidwesten van Argentinië.Poedoes maken tunnels in de begroeiing,die later weer door kleinere diersoortengebruikt worden.

Zowel poedoes als cavia’s zijn planteneters.Omdat Blijdorp de dieren in hun natuurlijkeleefomgeving wil laten zien, was het een

uitdaging voor de botanische afdeling omde juiste beplanting te vinden voor de ver-blijven. Want het is niet aantrekkelijk als deboel in korte tijd wordt kaal gegeten en dedieren uiteindelijk op een weitje staan.

Pakket van eisenVoor elk nieuw te bouwen verblijf in deDiergaarde wordt een pakket van eisenopgesteld.Dit gebeurt door een team van mensenwaarin, afgezien van het ontwerpteam, ookeen dierverzorger en een hovenier zittinghebben. In zo’n pakket van eisen zijn driehoofdlijnen te vinden:

� de dieren moeten het naar hun zin heb-ben

� het publiek moet de dieren kunnen zien� het verblijf moet de sfeer van de natuur-

lijke leefomgeving uitstralen

Zeker voor schuwe dieren zoals poedoesen wilde cavia’s is het een uitdaging om tezorgen dat de dieren zich veilig voelen inhun verblijf en ook buiten te zien zijn. Sinds de invoering van het Masterplan

streeft Blijdorp ernaar om natuurlijke bio-topen te bouwen. Ook bij de beplantingwordt consequent gezocht naar soortendie in de natuurlijke biotoop voorkomen.Daarbij wordt natuurlijk wel gezocht naarsoorten die ook in ons Hollandse klimaatkunnen overleven.

Smullen maarEen van de plantensoorten die in en omhet poedoeverblijf te vinden is, is Fuchsiamagellanica. Bij het woord fuchsia denkenvelen waarschijnlijk aan de ouderwetse bel-lenplant, die tegenwoordig in heel veelsoorten te koop is. Fuchsia magellanica isechter een botanische soort met kleine,sierlijke bloemen. Als de bloem helemaalopen is, lijkt het wel een danseresje metwijd uitstaande tutu. Al jaren heb ik er eenin mijn tuin. Elke winter verdorren de langetwijgen en lijkt het of de plant het begevenheeft. Maar als je in het voorjaar de dorretakken afknipt, loopt hij weer helemaal uiten heb je maandenlang plezier van de roze-rode belletjes. Hoe lang de planten in hetverblijf het uit zullen houden is maar zeerde vraag. Daags na de opening stonden de

18

>

Feest!Op 20 oktober werd op feestelijke wijze het nieuwe verblijf voorpoedoes en cavia’s geopend. We hebben er even op moetenwachten, maar nu is het nieuwe onderkomen van deze dierenmet hun zeer hoge aaibaarheidsfactor in gebruik. Daarmee is hetZuid-Amerika gedeelte in de Diergaarde weer een stukje uitge-breid en is de route van het Oceanium naar de ‘oude tuin’ weerleuker geworden.

Beplanten poedoeverblijf - foto: Juul van Dam

b o t a n i s c h b l i j d o r p

Tekst: Monique van Leeuwen-MaatMet dank aan: Melitta van Bracht(Diergaarde Blijdorp)

poedoes er heerlijk van te smullen!Maar er staan meer plantensoorten uit Chilidie ook voor botanici om te smullen zijn. Zo is er voor de liefhebbers Weinmanniatrichosperma te vinden. Deze wintergroe-ne boom wordt twaalf meter hoog. Metzijn varenachtige blad is het een bijzondereverschijning. Hij bloeit in de vroege zomermet kleine aren witte bloemetjes. De geurvan de bloemen heeft een grote aantrek-kingskracht op bijen en vlinders. Op oude-re leeftijd krijgt de boom een prachtige grij-ze, doorleefde stam. Nog een bijzondereboom is Eucryphia cordifolia. In ons land ishet een zeldzaamheid, maar in de regen-wouden van Chili is dit een veelvuldig voor-

komende soort. Het gekartelde, leerachtigeblad is donkergroen met een grijze onder-kant. Eucryphia bloeit laat in de zomer metwitte bloemen. Citroen Verbena komt oor-spronkelijk uit Chili en Argentinië, maarwordt tegenwoordig veelvuldig gekweektin landen rondom de Middellandse zee. Inde bloeitijd lijkt de plant vol te zitten metroze pluimpjes; het zijn lange trossen tere,roze bloempjes. Uit de Citroen Verbenawordt etherische olie gewonnen die menverwerkt in homeopathische middelen ofparfum.

De hortulanus zoekt van tevoren uit welkeplanten wenselijk zijn voor de nieuw tebouwen biotoop en stelt daarvan lijsten op.Een gespecialiseerde kweker, vaste leveran-cier van de Diergaarde, levert een deel vande planten. Bijzonder bij het poedoe-cavia-verblijf is dat, ook van het lijstje met moei-lijk te verkrijgen soorten, dit maal bijnaalles te vinden was. De kweker, zelf ookeen plantenfreak, vond het een sport omde bijzondere soorten te leveren. De bota-nische afdeling kweekt overigens ook zelfplanten die een plaatsje krijgen in de nieu-we biotoop.

GeduldWie na dit artikel met hooggespannen ver-wachtingen gaat kijken bij deze nieuwe bio-toop, zal waarschijnlijk teleurgesteld zijn.Zoals in een net opgeleverde nieuwbouw-wijk, is de beplanting nog klein en lijkt hetwat kaal. Het geheel ziet er op dit momentuit als een keurig aangelegde tuin. Debomen en planten moeten zich nog sette-len en groeien. Bij de oplevering van eennieuw verblijf is de botanische afdeling altijdals laatste aan de beurt om haar aandeelvan het werk te leveren. Nog geen 24 uurvóór de feestelijke opening werd er danook nog driftig geplant en werd de laatstehand gelegd aan de diverse hekjes. De

Diergaarde kan het zich niet veroorlovenom zo’n nieuw ingeplant verblijf een aantalmaanden leeg te laten, zodat de plantenzich goed kunnen settelen. Met name inhet verblijf zullen er dan ook heus welenkele planten sneuvelen, door vraat ofdoordat de dieren eraan rukken en trek-ken. De bijzondere soorten zijn daaromniet op het perk van de poedoes geplant,maar er omheen.De struikjes in het caviaperk zullen aan deonderkant beschermd worden, omdat decavia’s anders alles opeten. De grasmat inde caviaverblijven zag er bij de opening uitals een perfect, strak geschoren sportveld.Maar het is niet de bedoeling om eensportwedstrijd te gaan houden tussen detamme en wilde cavia’s. De hoveniers diedit stukje Zuid-Amerika bijhouden, zullenhet zó beheren zodat het gaat lijken op denatuurlijke biotoop. Het gras wordt nietgemaaid. Doordat de dieren ervan eten, zalhet spoedig onregelmatig worden en zullengraspollen en kaalgegeten plekken voorveel meer afwisseling zorgen. Bij de poedoes is het de bedoeling dat depas aangeplante struiken de komende jarenworden opgeschoren, zodat de dieren uit-eindelijk een soort parasol van bladeren

boven zich krijgen. Daardoor lijkt het watmeer op de tunnelvormige begroeiing vanhet bos waar ze oorspronkelijk leven.Bovendien voelen de dieren zich zobeschut en zullen graag op het buitenperkverblijven. Op de sfeertekening van Robertvan Herk (Diergaarde Blijdorp) is goed tezien hoe het verblijf er over enkele jarenzal uitzien. Voor de botanici is het werkenop deze manier steeds interessanter. Zeverdiepen zich in de leefwereld van de die-ren en proberen deze door de juistebeplanting en speciale snoeiwijzen zo veelmogelijk te evenaren.

JeugdliefdeNiet alleen vanwege de planten zal ik regel-matig het nieuwe Vriendenverblijf bezoe-ken. Zoals gezegd ben ik dol op cavia’s.Mijn eerste, eigen huisdier was een cavia.Als kind heb ik daar heel veel plezier aanbeleefd. Ook in de afgelopen jaren maaktencavia’s steevast deel uit van ons huishou-den. Maar na de zomervakantie is Pluk,mijn laatste cavia, gaan samenwonen. Na diverse logeerpartijen over en weer bijde cavia van mijn nichtjes, kon ik het nietmeer over mijn hart verkrijgen om hen tescheiden. Ik kan me goed voorstellen datmijn stoere Pluk verliefd is geworden opStoffel, een ruwharige caviadame met eenenorme haardos.Ze lijken net een echtpaar; liggen knusjesnaast elkaar te soezen, waggelen al kirrendachter elkaar door de woonkamer en kibbelen over het laatste stukje komkom-mer.Hun gekeuvel mis ik echt in huis, net alshet harde gefluit als ik thuiskom. Maargelukkig kan ik hen regelmatig knuffelen:ik heb namelijk wel een bezoekregelingbedongen toen ik Pluk met Stoffel mee liet gaan. En nu zijn er ook de cavia’s in Blijdorp waaraan ik mijn hart kan ophalen!

19

Poedoeverblijf - foto: Monique van LeeuwenFuchsia magellanica - foto: Monique van Leeuwen

20

Niet wat het lijktZe knippert lief met haar oogjes in het laaghangende najaars-zonnetje. Cheeky onze valkparkiet die uit haar kooi is losge-laten, staart me aan vanaf een tros bananen. Een tropisch tafe-reeltje. Achter het oranje blosje op haar wangen schuilt in ditwitgele vogeltje een krengerig tiepje. Ze is een diertje dat inde natuur in groepen hoort te leven dus zou je denken dat zeeen allemansvriendje is. Maar nee, ze heeft beslist dat zealleen maar van mijn vrouw houdt. Door haar laat ze zichaanhalen, kussen, aaien en kietelen. Als ik in de buurt komdan bijt ze. Ze is jaloers. Als er niemand in huis is, dan wil zewel op mijn schouder zitten. Tot ik achter de computerkruip. Dan loopt ze over mijn arm naar het toetsenboord enprobeert ze de toetsen los te wrikken…. Nee, zoveel gemeen-heid zou je niet verwachten als je haar op de fruitschaal zietzitten. Weet u wat het ergst is? Uit mijn hand eten doet zewèl …

Bij het horen van een bepaalde diersoort hebben mensen aleen verwachtingspatroon. Zo denk je bij een panter of tijgeral gauw aan verscheurende dieren. Terwijl het plaatje van eentijgerin met jongen een heel ander beeld oproept. Bij eenkonijn zie je weer wat anders voor je. Pluizig, zacht. Maarheeft u weleens konijnen met elkaar zien vechten? In denatuur loopt zoiets wel goed af omdat de zwakste altijd kanvluchten. Twee konijnen die elkaar niet mogen en per onge-luk in het zelfde hok zitten, kunnen elkaar letterlijk dood bij-ten. Onze verwachtingen worden dus al vaak bepaald dooronze eerste indrukken en die eerste indrukken veranderendaarna maar moeilijk. Zeker als die mening collectief beves-tigd wordt. Een warmbloedig dier kun je knuffelen, eenkoudbloedig dier niet. Een pels betekent aaien en schubbenbetekent afblijven; hoewel Steve Irwin hier weer heel andersover dacht. Toch weet je maar nooit of die eerste indruk weljuist is. Om enkele voorbeelden te noemen, hoeveel mensenworden er niet gebeten door honden? De spreekwoordelijkemensenvriend. Wat dacht u van ernstige ongelukken met oli-fanten? Terwijl olifanten bepaald niet agressief zijn en snelbegrijpen wat van ze verwacht wordt. Juist door hun intelli-gentie worden dieren vaak verkeerd ingeschat. Ook onzeChuulugi, die met de hand is grootgebracht, heeft eens eenverzorger zeer ernstig in zijn hand gebeten. Over Bokito is indit verband al meer dan genoeg geschreven.

Tegenstrijdige namen in het dierenrijk dragen ook bij aan deverwarring. Om er maar enkele te noemen. Een oorwurm zitin? ….een dahlia. De neushoorn noemt men een dikhuid.Toch is de huid van een neushoorn in verhouding niet sterk.Een runderhuid is zelfs stukken taaier. Het kleinste antiloopjeheet dik-dik maar is het dunste schepseltje van Blijdorp. Degrote textorwever. Het beestje is amper zo groot als een mus!Je zou denken dat er dan ook een kleine textorwever zoubestaan, maar nee hoor! En als klap op de vuurpijl moet u inhet Oceanium eens de Zwarte zeebaars opzoeken. Driemaalraden welke kleur deze vis heeft. Juist…Wit!

Gift uitgelicht

Rotterdam, 18 september 2007

Mevrouw/mijnheer,

In het laatste Vriendennieuws stond een oproep om briefjesvan vijf, tien, etc. in te leveren bij de Vriendenwinkels om teinvesteren in een nieuw ijsberenverblijf. Wij willen graag aandeze oproep gehoor geven, maar zijn niet in staat om binnenkorte termijn een Vriendenwinkel te bezoeken.

Ik ga er van uit dat u het niet erg vindt onze bijdrage van Nlg. 210,- per post te ontvangen. Wij wensen u veel succesbij deze actie en hopen een passende bijdrage te hebbengeleverd aan het geschenk voor de 150-jarige.

Met vriendelijke groet,Bea en Nico Janssens, Rotterdam.

IJsberenverblijf

Begin november 2007 heeft onze penningmeester Arie Bos € 1 miljoen overgemaakt naar Diergarade Blijdorp tbv hetnieuwe ijsberenverblijf. Nog nooit in de geschiedenis van deVrienden is zoveel geld overgemaakt! Daarom is tijdens deeerste winterlezing het bedrag ook symbolisch overhandigdaan directeur Ton Dorresteijn en curator Martin van Wees.foto van Koos van Leeuwen

foto: Nancy de Ridder, Schiedam

In memoriam Mika

v r i e n d e n

Eerste paal ijsberenverblijfHet ijsberenverblijf is weer een stapje dichterbij. Op 26 september heeft onze voorzitster, Tineke Groenhorst, de eerste paal van het nieuwe ijsberenverblijf de grond in geslagen. Voorjaar 2008 kunnen de ijsberen er in! Wij houden u op de hoogte.

Foto’s: Fred van Tiel

21

22

Alleskunners om Greet en Henk Gerritse te vervangen

Op de ALV van 2007 hebben Greet en Henk Gerritse aangegeven in 2010 te stoppenmet hun werk voor de Vriendenwinkels. Vervanging is echter niet eenvoudig! Niet alleen hebben beiden jarenlange ervaring, bovendien steken ze heel veel tijd in deorganisatie van de winkels en de aansturing van het promotieteam. Daarom gaan we alop zoek naar vervangers

De vriendenwinkels in de diergaarde zorgen jaarlijks voor een omzet van € 170.000,-.Een belangrijk deel daarvan komt terecht in de verenigingskas. U zult begrijpen hoebelangrijk de winkels zijn voor de financiering van de vriendenprojecten! Het promotie-team (bestaande uit zo’n 45 vrijwilligers) is actief in de winkels. Zij zijn het visitekaartjevan de Vereniging in de Diergaarde.

Een overzicht van de taken, met indicatie van tijdsbesteding per jaar:- Inkoop producten (plm 50 dagen per jaar)- Financiële administratie winkels (plm 20 dagen per jaar)- Coördinatie promotieteam (plm 20 dagen per jaar)- Draaien winkeldienst (plm 150 dagen per jaar)- Onderhoud aan winkelpanden (5 dagen per jaar)- Lidmaatschap bestuur Vrienden van Blijdorp (plm 10 dagen per jaar)- Verzorgen stands op beurzen en in tuincentra (plm 10 dagen per jaar)

Gezien de tijd die Henk en Greet Gerritse in de vereniging steken, lijkt het een onmogelijk opga-ve iemand te vinden die het totale takenpakket kan overnemen. Opsplitsing van taken is dan ookeen reële optie. Misschien moet er, net als bij de redactie van Vriendennieuws, een team wordensamengesteld dat de taken onderling verdeelt (bijvoorbeeld: bestuurslid en coördinatie team;financiële administratie; inkoop/contacten leveranciers etc. De teamcoördinator kan het promotieteam dan vertegenwoordigen in het bestuur. Kortom, erkunnen meerdere wegen naar Rome leiden. Ter geruststelling: Greet en Henk zijn van hartebereid om u in te werken en de eerste periode te begeleiden.

Bent u geïnteresseerd om (een deel van) de functie over te nemen? Schrijf dan even een briefje met motivatie en mogelijk relevante ervaring naar het bestuur van deVrienden, p/a Koos van Leeuwen, secretaris, Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam.

Redactie

Even voor-stellen…

Van links naar rechts: Trix Vermeulen,Jan Breedijk, Marcel Kreuger, Gerda Nijssen, Angeline Peters, Theo vd Velde, Monique van Leeuwen, Alex Schouten

Gezocht:

In deze rubriek vindt u delen van de mutatielijst van deDiergaarde. Voor deze lijst is gebruik gemaakt van diverse(interne) Blijdorp-uitgaven. Er kan dus tussentijds het eenen ander zijn veranderd. Ook kunnen dieren zich (niet zicht-baar voor publiek) achter de schermen bevinden. De meestactuele lijst vindt u op het mededelingenbord op het voor-plein tegenover de flamingo’s. Op verzoek geven we aan ofhet een mannetje (het eerste cijfer) of een vrouwtje (hettweede cijfer) betreft, of dat het geslacht nog niet bekend is(het derde cijfer). Voorbeeld: 1.1.0 Leeuw = Twee leeuwen,één mannetje en één vrouwtje.

Geboren

28-10/0.0.3 wilde cavia, 25-10/1.0.0 netgiraffe (gestorven),24-10/0.0.1 Françoislangoer (vader Andre, moeder Shibi),23-10/0.0.2 Europese otter, 11-10/0.0.2 zandwallaby, 29-09/0.0.1Madagaskar-spinschildpad, 24-09/0.0.6 keizerschorpioen,19-09/0.0.1 zwartvoetpinguïn, 19-09/0.0.1 hondshaai, 13-09/0.0.1zandwallaby, 13-09/0.0.3 zwartkoppitta, 0.0.3 bruine landschildpad,02-09/0.0.2 gevlekte hyena (4/9 1 gestorven), 27-08/0.0.1 Alaotra-bamboemaki, 19-08/0.0.2 serval, 19-08/0.0.1 zwartvoetpinguïn,14-08/0.0.1 Madagaskar-grondboa, 13-08/0.0.3 Maleise civetkat,12-08/0.0.1 Françoislangoer, 12-08/0.0.1 wondergekko (Teratoscin-cus keyserlingi), 11-08/0.0.1 vosmangoest, 10-08/0.0.5 groeneboomboa, 05-08/0.0.3 matamata, 04-08/0.0.1 manenduif,04-08/0.0.2 zilveroornachtegaal, 31-07/0.0.5 Europese bijeneter,31-07/0.0.4 VonDerDeckentok (tussen 8 en 14 juli uit het ei geko-men), 25-07/0.0.4 Chinese streepnekschildpad

Gestorven

22-10/0.1.0 smaragdvaraan, 12-10/1.0.0 zandwallaby, 12-10/0.1.0rode ibis, 11-10/1.0.0 zandhoen, 30-09/0.1.0 zandwallaby, 25-09/0.1.0 lepelaar, 25-09/0.1.0 blauwe pijlgifkikker, 18-09/1.0.0manoel (Duco), 15-09/0.1.0 Aziatische leeuw (Mika, verdronken),10-09/0.1.0 papegaaiduiker, 19-08/1.0.0 serval, 14-08/0.1.0 vos-mangoest, 12-08/0.1.0 Californische zeeleeuw (Sjaan), 29-07/1.0.0Europese otter, 26-07/1.0.0 Vietnamees sikahert, 25-07/0.0.1 sepia

Gearriveerd

26-10/0.0.5 hangbuikzwijn (uit Apenheul, Apeldoorn), 25-10/1.0.0Utilla-leguaan (uit AquaZoo Friesland, Leeuwarden), 16-10/0.0.4Darwin-anemoonvisje (zwarte variant), 15-10/1.0.0 Aziatische oli-fant (Sammy uit Amersfoort), 14-10/0.0.2 Gilamonster, 12-10/1.0.0Laplanduil (uit Helsinki), 11-10/1.1.0 witruggier, 08-10/1.0.0 serval(uit Ostrava, Tsjechië), 19-09/2.1.0 blauwgele ara (uit Lodz, Polen),19-09/1.1.0 reuzenoctopus (Enteroctopus dofleini), 14-09/1.1.0Chinese alligator (uit Londen, Engeland), 04-09/2.1.0 ijsbeer (vanRhenen tijdelijk naar Dierenrijk Europa, Mierlo), 04-09/0.0.1 boom-kikker, 28-08/1.0.0 toco toekan (uit Londen, Engeland), 27-08/0.0.1Griekse landschildpad, 23-08/6.6.0 Europese bijeneter, 23-08/3.1.0baardmannetje, 18-08/0.0.1 koningspython, 07-08/0.0.1 ringslang,03-08/0.0.6 strandkrab, 31-07/0.0.3 kraaghagedis (uit Artis, Amster-dam), 29-07/0.0.1 Europese hop, 29-07/0.0.1 maisslang, 25-07/0.0.1 Moorse landschildpad

Verzonden

25-10/1.0.0 choco-toekan, 16-10/0.0.80 oorkwal, 14-10/0.0.2 Gila-monster, 11-10/0.0.3 konijnuil, 11-10/1.0.0 Afrikaanse oehoe, 11-10/0.0.1 mata-mata (naar Londen), 10-10/1.0.0 kroonduif (naarNOP, Veldhoven), 10-10/0.0.40 gestreepte muisvogel (naar NOP,Veldhoven), 10-10/0.0.2 blauwgezichthoningeter (naar NOP, Veld-hoven), 08-10/1.0.0 vissende kat (naar Ostrava, Tsjechië),05-10/0.1.0 manoel (naar Riga, Letland), 04-10/0.0.4 Filippijnse zeil-hagedis (naar Riga, Letland), 28-09/0.0.1 zwarte ooievaar (naarBeekse Bergen), 28-09/0.0.4 eidereend (naar Beekse Bergen), 27-09/0.0.10 McCords slangenhalsschildpad (naar Landau, Duitsland),04-09/0.0.1 kuifhert (Mieke, naar Heidelberg, Duitsland), 03-09/1.1.0 roelroel (Botanische Tuinen in Utrecht), 29-08/3.2.0 groe-ne boomhop (naar London Zoo), 27-08/1.0.0 wanderoe (naar Wels,Oostenrijk), 21-08/1.0.0 Scheepmakers kroonduif (naar Liberec,Tsjechië), 15-08/0.1.0 Aziatische leeuw (Jasdon, naar Benidorm,Spanje), 15-08/1.0.0 Indische neushoorn (Nico, naar Benidorm,Spanje), 13-08/0.1.0 weekschildpad (naar Museum Docet, Dene-kamp), 07-08/1.0.0 Komodovaraan (naar Chester, Engeland), 07-08/0.0.3 Nieuw-Guinese tweeklauwschildpad (naar Bristol, Enge-land), 02-08/1.0.0 Aziatische leeuw (naar Maubeuge, Frankrijk), 29-07/0.0.5 Europese hamster (uitgezet in Koningsbos), 26-07/1.1.0 manoel (Saitama Zoo, Japan), 25-07/0.0.1 Speke’sscharnierschildpad (naar Antwerpen)

Verzonden

Geboren

Gestorven

Manoelkat - foto: Anneke Oberman

Gearriveerd

25 juli 2007 - 28 oktober 2007m u t a t i e s

Vosmangoeste - foto: Anneke Oberman

Vietnamees Sikahert - foto: Anneke Oberman

29e jaargang, nummer 4, oplage: 6750

Vereniging Vrienden van BlijdorpSonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam

Vriendennieuws is een uitgave van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en verschijnt vier maal per jaar.

De Vereniging Vrienden van Blijdorp stelt zich ten doel:“Het in zo breed mogelijke zin ondersteunen van Dier-gaarde Blijdorp”. De jaarlijkse minimale contributiebedraagt € 35,-, waarvoor de leden 4 keer per jaar hetverenigingsorgaan Vriendennieuws ontvangen, alsmede2 gratis toegangsbewijzen voor Diergaarde Blijdorp inRotterdam. Bovendien worden de leden in staat gestelddeel te nemen aan diverse activiteiten, die speciaal voorhen georganiseerd worden, zoals excursies en lezingen.

Secretariaat:K. van Leeuwen, Sonoystraat 6a, 3039 ZT RotterdamVriendenfoon: 010 - 467 66 37Vriendenfax: 010 - 467 66 37Email: info@vriendenvanblijdorp.nlPostbank: 13 57 803IBAN: NL88 PSTB 0001 3578 03BIC: PSTBNL21Bank: Fortis bank nr: 98.55.33.099

Reizen:P. Biesta, Vroesenlaan 28A, 3039 DV RotterdamTelefoon: 010-4664998 (vanaf 18.00 uur)Email: peter.biesta@hetnet .nl

Promotieteam:Fam. H. Gerritse, Sourystraat 1d, 3039 SR RotterdamTelefoon: 010 - 466 36 82Telefoon Vriendenwinkel: 010 - 4431431 tst 220 (oude winkel) en 250 (nieuwe winkel) Mobiel: 06-40323077Postbank: 62 17 917

Redactie-adres Vriendennieuws:M. Kreuger, hoofdredacteur Goudsesingel 235d, 3031 EL Rotterdam Email: mkreuger@planet.nl

Redactie-medewerkers:J. Breedijk, M. van Leeuwen-Maat, A. Peters, A. Schouten, G. NijssenT. van de Velde, T. Vermeulen

Vormgeving en druk: Argus, Rotterdam

Vrienden van Blijdorp op Internet:Website: http://www.vriendenvanblijdorp.nlRedactie Website: A. Gelderblom

Samenstelling Verenigingsbestuur:Voorzitter C.M. GroenhorstVice-voorzitter M. KreugerSecretaris K. van LeeuwenTweede secretaris S. NoordijkPenningmeester A.M. BosLeden H. Gerritse - Promotie

P. Biesta - Reizen

ISSN: 1568-3400

Artikelen geschreven door derden vertegenwoordigen demening van de auteur en niet noodzakelijkerwijs die van deredactie. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen inte korten of te weigeren.

Toegezonden foto’s kunnen met vermelding van de naam vande fotograaf rechtenvrij gebruikt worden ten behoeve vanactiviteiten zonder winstoogmerk van de Vereniging Vriendenvan Blijdorp. Tenzij schriftelijk anders wordt aangegeven wor-den toegezonden foto’s opgenomen in het fotoarchief van deVereniging Vrienden van Blijdorp en aldus niet geretourneerd.

c o l o f o n

Diergaarde Blijdorp, Abraham van Stolkweg, Rotterdam Bezoekersinformatie: 010 - 443 14 95 Postadres: Postbus 532, 3000 AM RotterdamOpeningstijden: Het gehele jaar, iedere dag geopend! Wintertijd: 09.00 tot 17.00 uur. Zomertijd: 09.00 tot 18.00 uur

Agenda

Zondag 9 december 2007, 11.00-12.30 uur - Winterlezing Janno Weerman(Hoofd Dierverzorging): Nieuwe onderkomens voor poedoes, wilde cavia's,franjeapen en servals.

Zondag 13 januari 2008, 11.00-12.30 uur - NieuwjaarslezingBlijdorp-Directeur Ton Dorresteijn.

Zondag 10 februari 2008, 11.00-12.30 uur - Winterlezing Henk Zwartepoorte:De amfibieëncrisis.

Zondag 9 maart 2008, 11.00-12.30 uur – Winterlezing Michaël Laterveer:Onverwacht de diepte in met koralen.

Zaterdag 19 april 2008 - Voorjaarsexcursie naar Zoo Duisburg.

Zaterdag 26 april 2008 - Algemene Ledenvergadering 2008.

Woensdag 21 mei 2008 t/m zondag 25 mei 2008, Vijfdaagse reis naar Noord-Duitsland, de Oostzeekust en Hamburg (onder voorbehoud).

De lezingen worden gehouden in het Eauditorium in het Oceanium. Vrien-den hebben op de genoemde data tot aanvang van de bijeenkomst, en op vertoonvan hun lidmaatschapskaart voor het betreffende jaar, gratis toegang tot deDiergaarde. Er is niet meer dan één introducé per lid toegestaan. U kunt bijde koffie-balie van de Vrienden in het Eauditorium uitrijkaarten kopen.Zaal open om 10.30 uur.

Heeft u nog oude briefjes vanvijf, tien, vijfentwintig of meergulden? U kunt al uw oude geld

inleveren bij de Vriendenwin-kels. Zij zullen het omwisselenin Euro's voor een nieuw ver-

blijf voor de Steller-zeearenden.

Adresgegevens Blijdorp