NOORWEGEN

NOORWEGEN

van reizigers voor reizigers

TR TTER

4

e-mail: trotter@lannoo.be

www.trotterclub.com

De prijscategorieën die in de Trottergidsen worden gebruikt, zijn steeds afgestemd op het land. Als je in een goedkoop hotelletje ongeveer € 25 betaalt, behoort een hotel waar je € 75 neertelt uiteraard tot de dure prijsklasse. De uitgever kan niet aansprakelijk worden gesteld voor eventuele fouten of de gevolgen ervan.

vertaling Mireille Peeters, Imago Mediabuildersreisinformatie vlaanderen en nederland Wegwijzer, Bruggeomslagontwerp Studio Jan de Boer / Helga Bontinckontwerp binnenwerk Imago Mediabuildersomslagfoto Maurizio Rellini/SOPA RF/SOPA/CORBISoorspronkelijke titel Le Routard – Norvègeoorspronkelijke uitgever Hachette, Parisdirecteur Philippe Gloaguenstichters Philippe Gloaguen en Michel Duvalhoofdredacteur Pierre Josseadjunctredacteuren Benoît Lucchini en Amanda Keravelredacteuren Olivier Page, Véronique de Chardon, Isabelle Al Subaihi, Anne-Caroline Dumas, Carole Bordes, André Poncelet, Marie Burin des Roziers, Thierry Brouard, Géraldine Lemauf-Beauvois, Anne Poinsot, Mathilde de Boisgrollier, Gavin’s Clemente-Ruïz, Alain Pallier en Fiona Debrabander

© Hachette (alle rechten voor vertaling, reproductie en bewerking gereserveerd voor alle landen), Uitgeverij Lannoo nv, Tielt, 2014

© Cartografie Hachette Tourisme

www.lannoo.com

D/2014/45/462 - ISBN 978 94 014 1464 7 - NUR 512

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie,

microfilm of op welke wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

De wereld houdt niet op met draaien. Een wereldreiziger is de eerste om dat te beamen. Hoewel men geen inspanningen gespaard heeft om al de gegevens in deze gids uitgebreid te testen en te actualiseren, is het niet uitgesloten dat je ter plaatse vaststelt dat bepaalde gegevens in deze gids toch al opnieuw gewijzigd zijn. Veel adressen en suggesties in de Trotters zijn bovendien wat ‘fragiel’, juist omdat ze zo sympathiek en verrassend zijn. We zouden het daarom bijzonder op prijs stellen als je ons op de hoogte brengt van eventuele wijzigingen, zodat we de eerstvolgende herdruk op een correcte manier kunnen aanpassen. Dank bij voorbaat. Ons adres:

trotterUitgeverij LannooKasteelstraat 97B-8700 Tielt

Uitgeverij Terra LannooPostbus 97NL-3990 DB Houten

5

HOE GEBRUIK JE DEZE GIDS?

14

Profiteer van een vakantie met het hele gezin in een land waar je nog eenvoudig en ecologisch kunt leven en dat nog niet is bezoedeld door de miljoenen vaten olie die uit de Noordzee worden opgehaald. Blz. 74

Snuif de sfeer op in een hippe club in Oslo, samen met de nachtbrakers, in een opgewonden Noorwegen. Blz. 132

Wandel bij het vallen van de

avond door het Frogner Park in Oslo en laat de magie van de beeldhouwwerken van Vigeland op je inwerken. Blz. 143

Breng een middagje door op de naaktstranden van het schiereiland Bygdøy in de buurt van Oslo. Trek je adamskostuum aan, zoals iedereen. Blz. 149

Klim naar de vuurtoren van

Lindesnes en bewonder het prachtige ruwe landschap van het zuiden van Noorwegen. Blz. 179

1

2

3▲

4

5▲

18 TOPERVARINGENVAN TROTTER

Op deze pagina’s zetten we de toeristische highlights van een land of regio voor je op een rijtje – stuk voor stuk zijn het met recht topervaringen die je niet mag missen!

avond door het Frogner Park avond door het Frogner Park en laat de magie van de en laat de magie van de

beeldhouwwerken van Vigeland op je beeldhouwwerken van Vigeland op je 24

NO

ORW

EGEN

PRA

KTIS

CH

ABC

VAN

NOO

RWEG

EN

ABC VAN NOORWEGENoppervlakte - 323.880 km² (384.822 km² met de Svalbardarchipel erbij).lengte - 1752 km.breedte - van 6 tot 430 km.hoofdstad - Oslo.bevolking - 5.077.798 inwoners (waarvan 78% in de steden).bevolkingsdichtheid - 15 inwoners per km².levensverwachting - 79 jaar voor mannen, 83 jaar voor vrouwen.munteenheid - Noorse kroon (NOK).talen - twee officiële geschreven talen, het Bokmål en het Nynorsk. In Finnmark wordt Sami gesproken.staatsvorm - parlementaire monarchie. Harald V is koning sinds 1991.regeringsleider - Erna Solberg werd in oktober 2013 verkozen en regeert met een rechtse coalitie.werkloosheidscijfer - 3,2%.bnp - € 77.500 per inwoner, het derde hoogste ter wereld.godsdienst - 88% lutheranen.menselijke ontwikkelingsindex - 0,955. De eerste plaats op een lijst van 181 landen.

ALVORENS TE VERTREKKEN

Nuttige adressen

In België

koninklijke noorse ambassade - Ar-chimedesstraat 17, 1000 Brussel T (02) 238 73 00. Fax (02) 238 73 90 : emb.brussels@mfa.no o noorwegen.be.wegwijzer reisinfo - Beenhouwers-straat  9, 8000 Brugge T (050) 33 75  88 : info@wegwijzer.be o wegwijzer.be. Onafhankelijk reisinformatiecentrum met lees zaal (reisgidsen, tijdschriften, kaarten, reisverslagen). Uitgever van het magazine Reiskrant. Organisator van Reismarkt (rei-zigers informeren reizigers), workshops en andere activiteiten. Leden- en jongerenor-ganisatie.

In Nederland

innovation norway benelux - Post-bus  101, 2460 AC Ter Aar. Fax (0172) 53 70 74 o visitnorway.com/nl.koninklijke noorse ambassade - Ei-senhowerlaan 77J, 2517 KK Den Haag T (070) 311 76 11. Fax (070) 311 76 29 : emb.hague@mfa.no o noorwegen.nl.

In Noorwegen

koninklijke belgische ambassade - Drammensveien 103D, 0244 Oslo T 23 13 32  20. Fax 23 13 32 32 o diplomatie.be/oslonl.koninklijke nederlandse ambassade - Oscars Gate 29, 0244 Oslo T 23 33 36 00. o netherlands-embassy.no.

Identiteitsbewijzen

In België

Een identiteitskaart volstaat. Kinderen on-der de twaalf jaar moeten in het bezit zijn van een eigen identiteitsbewijs met foto, verkrijgbaar bij de gemeentediensten van je woonplaats. Reist het kind met één van de ouders, dan is het wenselijk dat de ou-der die het niet vergezelt een schriftelijke toestemming opmaakt (in het Engels) en die laat legaliseren door het gemeentebe-stuur.

In Nederland

Een Europese identiteitskaart of paspoort volstaat. Dat geldt ook voor kinderen.

In het hoofdstuk ‘Praktisch’ vind je alle nuttige informatie over de bestemming. Lees er alles wat je moet weten over bijvoorbeeld verkeer en vervoer, geldzaken, taal en gebruiken.

De gedeeltes die in twee kolommen zijn gezet bevatten nuttige informatie, zoals adresgegevens van instanties en webadressen ter voorbereiding op de reis.

die laat legaliseren door het gemeentebedie laat legaliseren door het gemeentebe--

Een Europese identiteitskaart of paspoort Een Europese identiteitskaart of paspoort volstaat. Dat geldt ook voor kinderen. volstaat. Dat geldt ook voor kinderen.

74

MEN

S, M

AAT

SCH

APP

IJ, N

ATU

UR

EN C

ULT

UU

R BE

ROEM

DE N

OREN

Wie naar Noorwegen reist om de kunstwerken van Moeder Natuur te bewonderen, zal niet bedrogen uitkomen. Je vindt hier immers de mooiste landschappen van de wereld. In Noorwegen is de natuur allesoverheersend en mens en natuur leven hier in harmonie. De Noren hebben de natuur leren kennen en eerbiedigen. Ze zijn erg op zichzelf en ui-termate chauvinistisch. Ondanks de ontdekking van belangrijke olievoorraden in de kustwateren weigeren ze zich te laten meeslepen door de mondiale groeiobsessie en houden ze nog steeds de boot af om toe te treden tot de Europese Unie, in tegenstelling tot Zweden, Denemarken en Finland, die wel lid zijn geworden. Ze willen tot geen prijs hun levenshouding overboord gooien, maar ontginnen wel hun bodemschatten, zij het langzaam en voorzichtig. De Noren staan bovenaan op de lijst van de meest ontwikkelde landen van de VN en ze zijn vastbesloten: ze zullen niet afwijken van de rechte weg naar het geluk, ook al is een groot deel van dat geluk te danken aan de exploitatie van het zwarte goud. De ontdekking van de enorme olievoorraden voor de Noorse kust deed bepaalde steden (met name Stavanger) uit hun voegen barsten en veroorzaakte een structurele verandering in de nationale economie.

Toch voert de natuur met haar fjorden, bossen, glooiende heuvels en groene graslanden overal de boventoon. Soms verandert het lieflijke, zelfs ietwat eentonige landschap plots in een ruig hooggebergte. Moeder Natuur heeft Noorwegen duidelijk verwend. Liefhebbers van weidse ruimten kunnen hier genieten van de ongerepte en toch lieflijke natuur.

BEROEMDE NOREN• Roald Amundsen (1872-1928): poolreiziger. Hij deed zijn eerste ervaringen op toen hij in 1897 met de Belg Adrien de Gerlache op Antarctica overwinterde. In 1906 ontdek-te hij als eerste de noordwestelijke doorgang langs de Beringstraat. In datzelfde jaar rust-te hij het schip de Fram van Fridtjof Nansen (een andere bekende Noorse poolreiziger) uit en probeerde hij de Zuidpool te bereiken, vóór de Engelsman Scott en de Amerikaan Peary. In  1911 slaagde hij daarin, één maand voor Scott die op de terugweg stierf. Amundsen kwam in 1928 om het leven tijdens een reddingsoperatie van zijn Italiaanse vriend Nobile, die met zijn luchtschip de Italia op het pakijs was neergestort.• Mari Boine (1956): Samische zangeres en muzikante die solo of met haar groep het publiek laat kennismaken met de joik (de traditionele zang van de Samen). Haar cd’s zijn zowel in België als Nederland te koop.• Ole Bull (1810-1880): vioolvirtuoos, vooral in Noord-Amerika bekend om zijn im-provisaties op de vermaarde Hardanger-viool met negen snaren. In eigen land is hij een nationale held, de verpersoonlijking van de verknochtheid van de Noren aan hun tradi-tionele volksmuziek. Zijn huis bij Bergen is een trekpleister voor muziekliefhebbers.• Erik de Rode: hoofdman van de Vikingen, die in de 10de eeuw wegens moord uit zijn geboorteland Noorwegen werd verbannen. Hij stichtte een kolonie op Groenland. Vijf eeuwen voor de ontdekking van Amerika door Columbus verkende zijn zoon, Leiv Erikson, de kusten van Labrador en Newfoundland. Hij noemde het land ‘Vinland’, om-dat de hellingen van de heuvels met wilde wingerd waren begroeid.• Jon Fosse (1959): schrijver van toneelstukken, die over de hele wereld worden ge-speeld. Zijn werk wordt minimalistisch en duister genoemd.• Jostein Gaarder (1952): jonge leraar filosofie uit de streek van Bergen. Werd in het begin van de jaren 1990 in een klap beroemd met zijn bestseller De wereld van Sofie. Hij beschrijft de geschiedenis van de westerse filosofie aan de hand van een romantisch en levendig verhaal.

In het hoofdstuk ‘Mens, maatschappij, natuur en cultuur’ gaan we dieper in op onder andere de geschiedenis, het cultureel erfgoed en de geografi e van het land of gebied dat je bezoekt. Een ideale selectie om alvast thuis of tijdens de heenreis door te nemen.

X8

VEELGESTELDE VRAGEN 12

18 TOPERVARINGEN VAN TROTTER 18

REIZEN NAAR NOORWEGEN 18

NOORWEGEN PRAKTISCH 20ABC van Noorwegen 22Alvorens te vertrekken 22Budget 24Elektriciteit 26Feesten en feestdagen 26Geldzaken 27Gezondheid 28Internetsites 31Kinderen 32Klimaat 32Noodgevallen 36Overnachten 36Postkantoren 41Reisliteratuur 41Reisroutes 43Risico’s en ergernissen 45Taal 46Telecommunicatie 49Tijdsverschil 51Vervoer 51Winkelen 67

MENS, MAATSCHAPPIJ, NATUUR EN CULTUUR 71

Beroemde Noren 72Bevolking 74Drank 76Economie en maatschappij 77Erfgoed 80

Fauna 81Geografie 82Geschiedenis 82Keuken 85Media 89Milieu 90Noorderlicht 91Unitaid 91Werelderfgoed van Unesco 93Zeden en gewoonten 93

ZUID-NOORWEGEN

Halden 97Fredrikstad 100Oslo 102Kongsberg 150

TELEMARK 155Heddal 156Seljord 157Dalen 157

LANGS DE WEG NAAR STAVANGER 159Rjukan 160De Numedal-Vallei 163Geilo 165

VAN OSLO NAAR STAVANGERLANGS DE KUST 167

Tønsberg 167Sandefjord 169Kragerø 170Kristiansand 172Mandal 175Flekkefjord 178

INHOUD

9

VAN FLEKKEFJORD NAAR STAVANGER 179Stavanger 180

VAN STAVANGER NAAR BERGEN 194

Haugesund en het eiland Karmøy 195

DE HARDANGER 200Røldal 201Odda en Tyssedal 202Lofthus 205Kinsarvik 206

NAAR BERGEN 207

NAAR VOSS 208Ulvik 209

HET FJORDENGEBIED

Bergen 213Voss 234Van Voss naar Flåm met de trein 237De weg van Voss naar Flåm 238Flåm 239Sogndal 245Van Bergen naar Balestrand via Voss 248Balestrand 249Van Balestrand naar Fjærland via Skei 251De streek van Jostedalsbreen 252Van Stryn naar Geiranger 255De Geirangerfjord 256De weg naar Florø 261Ålesund 261Van Ålesund naar Åndalsnes 268

Åndalsnes 269Van Åndalsnes naar Trondheim 273

OOST-NOORWEGEN

Trondheim 279

TERUG NAAR HET ZUIDEN 298Røros 298Naar Oslo via de E6 301Lillehammer 305

NOORD-NOORWEGEN

Van Trondheim naar Mosjøen 313Mosjøen 317Mo i Rana 319Van Mo i Rana naar de poolcirkel 320Naar Fauske 321Fauske 321Van Fauske naar Skutvik 323

RIJKSWEG 17 (KYSTRIKSVEIEN) 323

Van Steinkjer naar Brønnøysund over Rijksweg 17 325Brønnøysund 326Van Brønnøysund naar Mo i Rana over Rijksweg 17 328Van Mo i Rana naar Bodø, nog steeds over Rijksweg 17 330Bodø 332

INHOUD

1010

DE LOFOTEN EN DE VESTERÅLEN

DE LOFOTEN 347Het eiland Austvågøy 348Het eiland Vestvågøy 358Het eiland Flakstadøy 363Het eiland Moskenesøy 367De eilanden Værøy en Røst 372

DE VESTERÅLEN 374Het eiland Langøya 376Het eiland Andøya 384Het eiland Hinnøya 385

VAN NARVIK NAAR TROMSØ

Narvik 389Naar Tromsø 396Het eiland Senja 397Tromsø 404

HET LAND VAN DE SAMEN (NOORS LAPLAND) – FINNMARK

VAN TROMSØ NAAR ALTA 416Alta 417Kautokeino 423Karasjok 424De Porsangerfjord 428Hammerfest 430Havøysund 434

NAAR DE NOORDKAAP 435Honningsvåg 436Skarsvåg 440Gjesvær 441

DE NOORDKAAP

REGISTER 452

REIZ

EN N

AA

R N

OO

RWEG

EN18

REIZEN NAAR NOORWEGEN

Met de busEurolines zet bussen in vanuit België en Nederland naar Oslo.• België: Eurolines Call Center T (02) 274 13 50 en o eurolines.be.`

• Nederland: Eurolines Call Center T (088) 0761 700 o eurolines.nl.`

• Ter plaatse kun je gebruikmaken van Nor-Way Bussekspress o nor-way.no.`

Met de treinTraject via Duitsland, Denemarken en Zweden. Voor wie ter plaatse gebruikmaakt van de trein zijn er voordeelformules. Informatie vind je in de grote stations, bij de reisagent en op de volgende websites:• Belgische Spoorwegen o b-europe.com.`

• Nederlandse Spoorwegen o ns.nl.`

• Noorse Spoorwegen o nsb.no.`

• Eurail Passes o eurail.com.`

Met de boot

Verbindingen• Color Line  o colorline.com (Kiel-Oslo, Hirtshals-Larvik, Hirtshals-Kristiansand, Strømstad-Sandefjord).`

• Stena Line o stenaline.com (Frederikshavn-Oslo, Kiel-Göteborg, Frederikshavn-Göte-borg, Grenå-Varberg).`

• DFDS Seaways o dfdsseaways.com (Kopenhagen-Oslo).`

• Fjordline:  o fjordline.com (Hirtshals-Stavanger-Bergen, Hirtshals-Kristiansand, Hirtshals-Langesund).`

Met het vliegtuigNoorwegen heeft meer dan 50 luchthavens. De belangrijkste zijn die van Oslo, Bergen, Kristiansand, Moss, Sandefjord, Stavanger, Tromsø en Trondheim. Vanaf deze luchtha-vens vertrekken binnenlandse vluchten naar diverse bestemmingen in Noorwegen. Informeer bij de reisagent of bij de luchtvaartmaatschappijen zelf.

19

Bodø

NarvikLofoten

Kiruna

Abisko

Tromsø

Hammerfest

Inari

Rovaniemi

Sodankyla

Oulu

Kuopio

Tampere

Helsinki

Tallinn

Tartu

Riga

Kaunas

VilniusKaliningrad

Stockholm

Turku

Ålands-eilanden

Uppsala

Jönköping

Oslo

Göteborg

MalmöKopenhagen

Århus

Kristiansand

Stavanger

Bergen

ÅlesundMolde Trondheim

Sundsvall

Grong

N O O R S E

Z E E

N O O R D Z E E

BA

LT

I SC

HE

Z

EE

Bo

tn

is

ch

e G

ol f

F I N L A N D

E S T L A N D

L E T L A N D

L I T O U W E N

Z W E D E N

N O O R W E G E N

Féd. deRussie

DENEMARKEN

Mo i Rana

RUSLAND

NOORDEN

200 km

OVERZICHTSKAART SCANDINAVIË

Websites• Scandinavian Airlines o flysas.be en flysas.nl.`

• KLM o klm.com.`

• Brussels Airlines o brussels-airlines.com.`

• Ryanair o ryanair.com.`

• Norwegian Air Shuttle o norwegian.no.`

• Widerøe o wideroe.no (binnenlandse vluchten).`

OVERZICH

TSKAA

RT SCAN

DIN

AVIË

36N

OO

RWEG

EN P

RAKT

ISCH

N

OODG

EVAL

LEN

Breedtegraden waarop je van de middernachtzon kunt genieten

breedtegraad van tot

Bodø 67,3° 4/6 8/7

Harstad 68,8° 22/5 18/7

Tromsø 69,7° 20/5 22/7

Hammerfest 70,7° 16/5 27/7

Noordkaap 71,2° 14/5 29/7

NOODGEVALLENJe hoeft deze telefoonnummers niet uit het hoofd te leren, maar het kan toch geen kwaad ze binnen handbereik te hebben.• Europees noodnummer T 112. Het nummer is in alle EU-landen hetzelfde. Ge-bruik het om een ongeval of een geval van agressie te melden. Via dit nummer kunnen de hulpdiensten je snel lokaliseren en zo de interventietijd inkorten.• Brandweer T 110.`

• Politie T 112.`

• Ziekenwagen T 113.`

• Inlichtingen T 1881.`

OVERNACHTENBELANGRIJK: als je logeert in een jeugdherberg, neem dan je ‘lakenzak’ mee; als je de nacht doorbrengt in een motel, een hytte of een pension, vergeet dan geen slaapzak. In beide gevallen voorkom je op deze manier dat je moet bijbetalen voor lakens.

CampingsCampings zijn minder duur dan jeugdherbergen en ze beschikken over een gemeen-schappelijke keuken met kookplaten en over wasmachines. Meestal zijn ze goed onder-houden en goed uitgerust. Bijna overal moet je betalen voor de douches: reken op 20 NOK voor 3-5 minuten. Aangezien je de rubriek ‘Klimaat ‘ ongetwijfeld al hebt gele-zen, zul je begrijpen dat de campings slechts geopend zijn van juni tot half augustus. Buiten deze periode doe je er goed aan van tevoren te informeren, tenzij je voor een gesloten hek wilt staan. In het hoogseizoen moet je wel reserveren. Voor een tent, een auto en twee personen betaal je 120-250 NOK, afhankelijk van het aantal sterren (vijf categorieën). Soms gelden de prijzen voor vier personen. Wanneer je te voet of met de fiets reist, is het een stuk goedkoper. De prijzen zijn ook lager buiten het hoogseizoen (juli-half augustus).

Kampeer bij voorkeur op de oevers van de fjorden of aan de kust, daar is het minder koud. De campings in de grote steden zijn zelden aangenaam: duur, gelegen op plekken die echt niet leuk zijn en in de zomer afgeladen vol. Buiten de steden zijn ze daarentegen super: aan een fjord, op een heuveltop … Vermijd de onmiddellijke nabijheid van meren en rivieren vanwege muggen. Je slaat je tentje beter een 500 m verder op. We willen geen paniek zaaien, maar muggen zijn de grote specialiteit van dit land. De beestjes zijn on-

37N

OO

RWEG

EN PRA

KTISCH

OVERNACHTEN

gelofelijk groot en gulzig (zie de rubriek ‘Gezondheid’). Soms kun je op de camping een bootje of een kano huren. Een feit is ook dat hoe meer je naar het noorden gaat, hoe meer ook het comfort afneemt. Surf voor je vertrekt naar o camping.no: je kunt daar de gratis campingbrochure downloaden met een lijst van alle Noorse kampeerterreinen. Er is een Engelse versie beschikbaar. Ook op de website van NAF (Noorse autofederatie; o nafcamp.no) staan heel wat campings. Je vindt de campingbrochure ook bij de Bu-reaus voor Toerisme en op de veerboten.• Vrij kamperen: wordt steeds gebruikelijker naarmate je meer naar het noorden reist. De wet is vrij soepel: je moet minstens 150 m van elke woning vandaan blijven en je mag je tent (of je kampeerauto) niet zonder toestemming van de eigenaar op een privéterrein zetten. Openbare parkeerterreinen zijn verboden. Doorgaans zul je hartelijk worden ontvangen. Op de Lofoten is vrij kamperen erg in trek: vanuit je slaapzak de midder-nachtzon bewonderen is ongetwijfeld een onvergetelijke ervaring!

In beboste gebieden en ook op open terrein is het tussen 15 april en 15  september verboden om vuur te maken. Camping ikke tilatt/forbudt betekent ‘verboden te kamperen’.

Speciaal voor campers• Belangrijk: je kunt niet langer je grote buitenlandse gasflessen laten vullen bij de Noorse verkooppunten. Neem dus voldoende voorraad mee. Natuurlijk kun je ook (dure) Noorse flessen kopen (bij de benzinestations van Statoil).• Het welbekende blauwe bommetje van Camping Gaz International kun je inruilen bij elk benzinestation of in de winkels van Intersport.• Je mag je kampeertoilet uiteraard niet zomaar in de vrije natuur legen. Hiervoor zijn speciale plaatsen voorzien langs de wegen en op de campings.

Speciaal voor hytter• Op bijna alle campings worden hytter (spreek uit: huter, enkelvoud: hytte) verhuurd. Het zijn kleine houten huisjes van uiteenlopend comfort, maar wel altijd met verwar-ming, bedden, een tafel, stoelen en een elektrisch kookstel. Vaak vind je er ook een koelkast en keukengerei. Als je iets meer betaalt, heb je stromend water en als je dan nog wat dieper in je portemonnee duikt, krijg je er een douche en een wc bij. De grote cam-pings bieden meestal hutjes van alle mogelijke comfort en grootte aan. Je moet zelf voor lakens of een slaapzak zorgen (ze kunnen eventueel ter plaatse worden gehuurd, maar dat is heel duur). Kussens en dekens daarentegen zijn altijd bij de prijs inbegrepen. Wil je een potje koken, neem dan kookgerei mee. Reken op 350-1500 NOK per nacht, afhan-kelijk van de grootte, het aantal bedden en het geboden comfort. We raden je aan een hele tijd van tevoren te reserveren. Om echt voordelig te logeren moet je wel met zijn drieën of vieren zijn. In het zuiden van Noorwegen verhuren ook sommige boerderijen hytter (let op borden met een huisje erop). Ze bieden vaak een betere prijs-kwaliteitver-houding dan de campings. Misschien is een hytte wel dé oplossing als je niet in een jeugdherberg terechtkunt. Een nadeel: de campings zijn meestal erg afgelegen. Samen-gevat: ideaal als je met meer bent en over een auto beschikt. Bovendien slaap je te mid-den van de weelderige natuur. Reserveren is wel noodzakelijk, vooral aan de fjorden. Of kom tussen 16.00 en 17.00 u aan. Er valt soms ook te onderhandelen over de prijs van een hytte, vooral als je huurt bij particulieren. Let op, niet afdingen … je doet er beter aan om een beetje verlegen uit de hoek te komen en te kennen te geven dat het veel meer is dan je had verwacht: ‘It’s much more than what we expected’. Dit kan je een forse kor-ting opleveren, vooral op het einde van de dag of in het laagseizoen.

samische man in klederdracht

71

MENS, MAATSCHAPPIJ,

NATUUR EN CULTUUR

Beroemde Noren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72Bevolking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74Drank . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76Economie en maatschappij . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77Erfgoed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80Fauna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81Geografie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82Geschiedenis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82Keuken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85Media . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89Milieu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90Noorderlicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91Unitaid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91Werelderfgoed van Unesco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92Zeden en gewoonten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92

het frognerpark in oslo

XXX

ROYAUME- UNI

ROYAUME- UNI

Bot

nisc

he G

olf

BALTISC

HE

ZEE

NOORDZEE

NOORDELIJKE

IJSZEE

Stavanger

Kristiansand

Oslo

NOORWEGEN

ZWEDEN

ZUID-NOORWEGEN

Reizigers met eigen vervoer kunnen eerst een paar grenssteden bezoeken en dan doorrijden naar de hoofdstad. Aan hen de keuze!

HALDEN27.000 INWONERS

Grensstad met een symbolische vesting! De citadel waakt over het stadje met zijn kleine jachthaven. Ze is een kanjer van een historische getuige en ze heeft een belangrijke rol gespeeld in de oorlogen tussen Zweden enerzijds en Noorwegen-Denemarken anderzijds.

Munch Museet 132Nasjonalgalleriet 133Vigelandsparken 141Frammuseet 142Vikingskipshuset 145De eilanden in de Oslofjord 149Staafkerk van Heddal 156De staafkerk in Eidsborg (Eidsborg stavkirke) en het museum Vest Telemark 158Uvdal stavkirke en Bygdetun 164Norsk Oljemuseum 188De Buargletsjer 204Trolltunga 204

98Zu

id-N

oo

rweg

eN

Plaatsen opgenomen op de Werelderfgoedlijst van Unesco

NOORDEN

NO

OR

WE

GE

N

Sognefjord

Hardan

gerfjo

rd

Nordfjord

TE L E M A R K

E 3 9

50 km250

VAN STAVANGER NAAR BERGEN

blz. 194

HET FJORDEN-GEBIED blz. 211

VAN OSLO NAAR STAVANGER

blz. 167

TELEMARKblz. 155

Besproken plaatsenAdressen en plaatsen in de omgevingOriëntatiepunten

N O O R D -

Z E E

N O O R S E Z E E

ZWEDEN

FINLAND

ESTLAND

RU

SLAN

D

HaukeligrendSkanevik

Måløy

Byrkjelo

Øystese

Sand

Lysebotn

SkudeneshavnSaudve

Avaldsnes

Balestrand

Ålesund

KongsbergSkien

Notodden

Florø

Bergen Voss

OddaTyssedal

Røldal

Haugesund

Årdal

Egersund

Flekkefjord

Mandal

Kristiansand

Stryn

Nærøyfjord

Fjærland

Utvik

Fantoft

Vik

Preikestolen

Utstein Kloster

Lindesnes

Eiland Runde

Karmøy

Laksevåg

Stranda

Fana

39

44

13

E 134

1

1

60

Kustexpress

Lofthus

Stavanger

Ulvik

Flåm

Kinsarvik

HANSTHOLM HIRSTHALS

Grovane

MyrdalFlåm

99H

ald

eN

OVERZICHTSKAART ZUID-NOORW

EGEN

50E 20

TE L E M A R K

E 6

E 16

E 1 4

E 6

Vallei van Num

edal

E 6

17

Langesund

Nore

Flesberg

Rollag

OOST-NOORWEGEN

blz. 277

HET FJORDEN-GEBIED blz. 211

NORDLANDblz. 311

HETZUIDENblz. 95

VAN OSLO NAAR STAVANGER

blz. 167

TELEMARKblz. 155

Tyrifjord-meer

Lærdal

E 18E 20

Geilo

Drammen

36

E 20

44

E 645

E 18

61

E 18

Z W E D E N

E 4

60

60

70

70

70

7045

45

45

84

84

E 14

83

80

Vinstra

Bud

BismoDombås

Eidfjord

Gardermoen

Halden

Oppdal

Molde

Kristiansund

Otta

Kongsberg

Sogndal

Lom

Sunndalsøra

Trondheim

Røros

Åndalsnes

Tyssedal

Røldal

Kristiansand

Arendal

DalenNotodden

Tønsberg

Sandefjord

Larvik

Fredrikstad

Moss

OSLO

Kragerø

Lillehammer

Ringebu

Vagamo

Stryn

Olden

Urnes

Finse

GrimstadLillesand

Rjukan

Skien

Heddal

Drøbak

Værnes

Steinkjer

Mære

Grong

Bølareinen

Seljord

Loen

GeirangerfjordDalsnibba

Hellesylt

Stranda Trollstigen

Kaupanger

Heimdal

E 18

2

2

20

87

45

E 14

E 6

E 6

E 617

70

30

31

30

26

E 69

51

55

E 16

51

7

7

7

40

E 18

3

65

151 476

3

Lofthus

HIRSTHALS FREDERIKSHAVN KIEL, KOPENHAGEN

Roan1 192

Strömstad

Risør

OVERZICHTSKAART ZUID-NOORWEGEN

100Zu

id-N

oo

rweg

eN

NUTTIG ADRES

I Bureau voor Toerisme: Torget 2 T 69 10 09 80 o visitoslofjord.no. Dag. geopend half ju-ni-half aug. 9.00-16.30 u; rest van het jaar 9.00-15.30 u.` Uitgebreide informatie over het hele land (en zelfs over Zweden). Een perfecte kennisma-king met Noorwegen. Ander toeristisch informa-tiepunt in het Svinesund infosenter: bij afrit 2 van de autosnelweg. Geopend het hele jaar ma.-vr. 9.00-16.00 u, za. 9.00-14.00 u.

SLAPEN EN ETEN

H Halden Vandrerhjem (jeugdherberg): Tosterødberget Skole, Flintveien, Gimle T 92 86 47 97 o hihostels.no/no/Vandrerhjem/Ostlan-det/Halden. 6  km ten noorden van het station van Halden. Volg richting Mysen en Halden Is-hall tot aan het heel discrete bordje dat de jeugdherberg aangeeft. Geopend eind juni-be-gin aug. Houders van een jeugdherbergkaart betalen 300 NOK per persoon in een slaapzaal, 850 NOK voor een tweepersoonskamer.` Kleine houten jeugdherberg in een soort prefab school-gebouwtje, te midden van de velden en een heel rustige woonwijk met eengezins woningen.

R Kongens Brygge:  aan Kongens Brygge, naast de haven. Dag. geopend vanaf 17.00 u (za. vanaf 12.00 u). Gerecht ongeveer 170 NOK.` De stijl lijkt eerder op die van het Engelse konings-huis dan op die van het Noorse. Heel aange-naam adres aan de rand van de haven. Terras en gezellige zaal waar je tot in de late uurtjes kunt drinken en eten. Een echte pub, in de ware zin van het woord!

WAT IS ER TE ZIEN?

XX Fredriksten Festing (citadel):  boven de stad (volg de borden) T 69 18 54 11 o fredrik-stenfestning.com. Museum: dag. geopend half mei-aug. 10.00-17.00  u. Toegangsprijs: 70 NOK. Gratis toegang tot de omwalling en de tuinen.` In 1658 staan de Denen een groot deel van hun territorium af aan Zweden en de grens verschuift van het noorden van Göteborg naar Halden. In 1660 wordt begonnen met de bouw van deze vesting om de Noren tegen de dreiging van het buurland te beschermen. Er volgen tal van belege-ringen, zonder resultaat tot in 1814.

FREDRIKSTAD68.500 INWONERS

Deze moderne industriestad ligt 40 km van de Zweedse grens en 100 km ten zuiden van Oslo. Op de andere oever van de rivier vind je een van de mooiste versterkte gamlebyen (oude versterke steden) van Noorwegen.

DE KONING STERFT | In 1697 wordt Karel XII op vijftienjarige leeftijd koning van Zweden. Gedreven door hun onverzadigbare honger naar makkelijke prooien begin-nen Rusland, Polen en Denemarken onmiddellijk een offensief. Maar Karel houdt stand en verslaat zelfs Polen en Denemarken, voor hij zich stort in een waanzinnige veroveringstocht door Europa, tot aan de poorten van het Osmaanse Rijk. Hij wordt gevangengenomen en naar zijn land teruggestuurd, waar hij meteen aan de bezetting van Noorwegen begint. Een mysterieuze kogel in zijn hoofd tijdens het beleg van Fredriksten maakt een einde aan zijn avontuurlijke bestaan. Voltaire, geïnspireerd door deze ongewone lotsbestemming, schreef later zijn biografie.

geSCHiedeNiS

101Fred

riKSTad

W

AT IS ER TE ZIEN?

NUTTIG ADRES

I Bureau voor Toerisme:  Torvgaten 59A, in de oude stad (aangegeven) T 69 30 46 00 o vi-sitoslofjord.no. Geopend half juni-eind aug. ma.-vr. 9.00-17.30  u, za.-zo. 11.00-16.00  u (za. vanaf 10.00  u); rest van het jaar ma.-vr. 9.00-16.30  u. Wifi.` Organiseert in het hoogseizoen rondleidin-gen door de oude stad. Je vindt er een heel han-dige plattegrond waarop de belangrijkste beziens-waardigheden zijn aangegeven, met daarbij een korte beschrijving.

SLAPEN EN ETEN

CH Fredrikstad Motell en Camping: Tor-nesveien 16 T 99 22 19 99 o fredrikstad-motel.no. Verlaat de oude stad via de hoofd-poort en ga rechtdoor; het is 200  m verderop. Geopend mei-sept. Staanplaats voor een tent ongeveer 200 NOK. Voor wie niet over eigen kampeermateriaal beschikt, zijn er kleine twee-persoonshytter 850 NOK.` Groot terrein met veel groen. Goed sanitair en gratis douches. Het mo-tel ziet er heel wat minder aantrekkelijk en gast-vrij uit. Naast de camping ligt een prachtig zwembad. Het water is nogal koud, maar er zijn wel een duikplank en een waterglijbaan.R Peppes Pizza:  Torvgaten 57. In de oude stad (op de hoek met de straat die langs de ri-

vier loopt). Dag. geopend 13.00-23.00  u (za. vanaf 12.00  u). Pizza van doorsneegrootte 200 NOK.` Een opeenvolging van eetzalen met gewelven, vrij gezellig. Het restaurant is typisch voor de keten en de keuken blinkt niet uit in ori-ginaliteit of kwaliteit, maar je kunt er wel in een aangename sfeer je (grote) honger stillen.R In de Voldportgaten, nog steeds in de oude stad, vind je meerdere cafeetjes en leuke bars waar je een salade, een belegd broodje of een stuk gebak kunt eten.

WAT IS ER TE ZIEN?

XX de oude stad (gamlebyen):  in de zomer organiseert het Bureau voor Toerisme een interes-sante rondleiding van 1 uur door de oude stad (in het Engels en het Noors). Prijs: ongeveer 75 NOK per persoon, toegangsprijs voor het Fredrikstad Museum inbegrepen.` Rijke koopmanswoningen, militaire gebouwen, een kerk uit de 17de en 18de eeuw. In Noorwegen zie je zelden meerdere gebouwen uit een en dezelfde periode bij elkaar. Deze oude stad echter is een bijna homogeen ge-heel en daarin schuilt ook de charme. Bezoek de infanteriekazerne (Infanterikasernen) die in ge-bruik was van 1788 tot 2002. Tegenwoordig zijn er een school en kantoren van privébedrijven in on-dergebracht. De architectuur is op de kalender

EEN BEETJE GESCHIEDENIS | De oude stad werd in 1567 door Frederik II ge-sticht (ter herinnering: van 1397 tot  1814 was Noorwegen in Deense handen), als vervanging van Sarpsborg dat door Zweedse troepen in brand was gestoken. Opmer-kelijk zijn de plattegrond in dambordpatroon en de houten huizen in noordelijke renais-sancestijl. In de 17de eeuw werd de hele stad ommuurd om het hoofd te bieden aan de Zweedse dreiging. Daarmee was deze plek lange tijd een van de grote vestingen van het land. Binnen de muren leefden burgers en soldaten volgens strikte regels samen (avondklok, verbod om dieren te laten loslopen enzovoort). De stad telde tal-rijke winkels en ateliers waar ook vandaag nog sporen van over zijn. In 1903, twee jaar voor de Noorse onafhankelijkheid, was de militaire rol van de stad uitgespeeld. Geluk-kig bleven de eigen activiteiten behouden en werd ze niet tot dode museumstad omgeturnd.Het moderne stadsdeel ligt op de andere oever van de Glomma-rivier. Het ontstond bij het begin van de industrialisatie (einde 19de, begin 20ste eeuw) en is voor ons, reizigers, van weinig belang.

geSCHiedeNiS

102Zu

id-N

oo

rweg

eN

gebaseerd. Daarvan getuigen de vier  toegangs-poorten (de seizoenen), de twaalf  schoorstenen (de maanden), de 52  zalen (de weken) en de 365 ramen (de dagen). In deze oude stad die nog steeds bewoond wordt, vind je ook winkels en ateliers met kunstnijverheid.X Fredrikstad Museum: Tøihusgaten 41, in de oude stad T 63 30 40 30 o ostfoldmuseene.no. Geopend di.-zo. 12.00-15.00 u. Toegangsprijs: 50 NOK; kortingen mogelijk.` Eenvoudig museum-

pje met tijdelijke tentoonstellingen op de begane grond en op de verdieping een overzicht van de geschiedenis van Fredrikstad. Engelstalige uitleg.X Kongsten fort (het Koningsfort): 500 m ten oosten van de oude stad, op de heuvel achter de camping.` Toen het fort van de oude stad klaar was, kwamen ze tot de conclusie dat de vijandige troepen via deze heuvel de stad konden aanval-len. Dus werd begonnen aan de bouw van dit fort. Leuk om even rond te wandelen.

In de omgeving van Fredrikstad

F Boottochten langs de kust naar het schattige Zweedse dorp Strömstad. Vertrek aan Tollbodbrygga, de kade van de moderne stad op de tegenoverliggende oever van de oude stad. Retourtje ongeveer 100 NOK per persoon.

Moss

Driehonderd industriebedrijven! Een reiziger heeft hier niet veel te zoeken. Toch is Moss een goede tussenstop voor wie niet ’s avonds laat in Oslo wil aankomen. In de hoofdstad kun je op dat tijdstip nauwelijks meer onderdak vinden. Dan is het beter hier te overnachten en de volgende dag uitgerust in een uurtje naar Oslo te sporen. Wil je in het zuiden blijven en de omweg van 130 km via Oslo vermijden, dan heb je de keuze uit twee mogelijkheden: de ferry tussen Moss en Horten of de tunnel (tegen betaling) net ten noorden van Drøbak, richting Drammen.

PRAKTISCHE INFORMATIE

F Ferry naar Horten: vertrek om het halfuur, van ongeveer 6.00-24.00  u. Overtocht van ½ uur.`

L Recent werd de nieuwe luchthaven Fly-plass rygge geopend. Er landen vluchten van Ryanair en Norvegian. Deze luchthaven zal in de loop van de jaren nog uitbreiden.

SLAPEN

H Moss Vandrerhjem (jeugdherberg): Nes-parken 11B T 69 25 53 34 o hihostels.no/

vandrerhjem/moss-vandrerhjem. Aan de rand van de stad, 1 km van het station. Geopend juni-aug.; rest van het jaar alleen na reservering. Leden betalen 280 NOK voor een bed in een slaapzaal en 710 NOK voor een tweepersoons-kamer.` Jeugdherberg in een modern en sfeer-loos houten gebouw, maar wel te midden van een groot park aan een meer (waarin je kunt zwemmen en vissen). Kamers met vier  tot  zes bedden. Vrij gezellige salon met haardvuur. Keu-ken ter beschikking van de gasten. Slaapzakken zijn verboden.

OSLO695.000 INWONERS

Noren houden van de natuur. Misschien dat ze daarom niet goed zijn in het aanleggen van grote steden. De kans bestaat dat je eerste indruk van Oslo zal tegenvallen, maar die wordt dan wel snel bijgesteld. Je vindt er oude en deprimerende architectuur naast erg gedurfde en hypermoderne gebouwen.

103o

Slo

WEGW

IJS IN DE STAD

De anarchistische bouwstijl van de jaren zeventig behoort tot het verleden en Oslo gooit het tegenwoordig over een andere boeg. De fjord met zijn stranden en eilanden, de gro-te parken, de brede lanen in het centrum, de Aker Brygge-kade (voormalige opslag-plaatsen die nu volledig zijn gerestaureerd) en de bruisende wijken met arbeiders en immigranten maken van het Oslo van vandaag een levendige stad met zelfs mediterrane trekjes. Sinds 2000 zijn grote inspanningen geleverd om de wijk van het schitterende operahuis, het nieuwe symbool van de stad (een beetje zoals dat van Sydney), een nieuw gezicht te geven. Eigenlijk lijkt Oslo nog het meeste op een grote dynamische provincie-stad, die je gemakkelijk te voet of met de fiets kunt verkennen en dat is meteen ook het leuke eraan. Oslo is op het eerste gezicht geen verleidelijke stad, maar wel een stad die nazindert, zeker als je de tijd neemt om de plek grondig te leren kennen. Op mooie zo-meravonden lijkt het of alle inwoners van Oslo in het centrum samenkomen. Dan gaat Oslo laat naar bed. Iedereen geniet van de superlange dagen en de zachte temperaturen en blijft lang op straat rondhangen.

Doet de winter echter zijn intrede, dan is het afgelopen met al die lichtvoetigheid en zorgeloosheid die in de zomer Oslo in haar ban houdt. Dan hult de stad zich in een dik wit of grijs tapijt en maakt iedereen het binnen gezellig. De heuvels rondom de stad zijn evenwel ideaal om te langlaufen en de pistes zijn tot laat in de avond verlicht. Zelden is de natuur zo nadrukkelijk aanwezig aan de rand van een hoofdstad en daar maken de inwoners dan ook dankbaar gebruik van zodra ze klaar zijn met hun werk.

Oslo herbergt tot slot talrijke prachtige musea, onderling sterk verschillend, maar allemaal interessant. De Noorse cultuur in een notendop.

De stad heeft een schaduwkant: het leven is er peperduur! Regelmatig valt Oslo de bedenkelijke eer te beurt de lijst aan te voeren van de duurste steden ter wereld.

Niet te missen: van 20 tot 29 juni 2014 hult Oslo zich in de kleuren van de regen-boogvlag voor de EuroPride 2014.

WEGWIJS IN DE STAD

Oslo wordt vanouds verdeeld in een Vestkant en een Østkant door de Aker-rivier (plattegrond C1-2) die door de stad loopt. De Vestkant omvat de voor-steden en de rijke, chique stadswijken. Daar ligt de Karl Johansgate (het lagere gedeelte is voet-gangersgebied, plattegrond B-C2), de belangrijk-ste verkeersader van de hoofdstad. Je vindt er ook aker Brygge (plattegrond  A3), de kaden in de buurt van het stadhuis. Deze voormalige haven-

buurt die vroeger als vuil en gevaarlijk bekend-stond, is vandaag een chique en trendy plek die bij mooi weer massa’s mensen naar haar winkels, restaurants en cafés trekt. De beste architecten hebben het beste van zichzelf gegeven om bouw-werken neer te zetten die nu al behoren tot het referentiekader van de moderne architectuur. Van de kade vertrekken de boten naar het schierei-land Bygdøy.

VAN CHRISTIANIA TOT OSLO | De officiële naam Oslo is van vrij recente da-tum. In de 17de eeuw begon Christiaan  IV van Denemarken de stad na een reeks branden weer op te bouwen. Trots op deze prestatie en enigszins megalomaan schonk hij de plek zijn naam: Christiania. De stad behield deze naam tot twintig jaar na de onafhankelijkheid van het land. Pas in 1925 veranderde de hoofdstad de naam in Oslo.

geSCHiedeNiS

156Zu

id-N

oo

rweg

eN

Door gebrek aan werk hebben veel inwoners dit gebied verlaten. Daarom werd een pro-motiecampagne opgezet die buitenlanders moest lokken om de plaatselijke economie weer op gang te helpen.

Klein praktisch detail: zorg voor voldoende contant geld, want op veel plaatsen wor-den geen betaalkaarten geaccepteerd. Houd er ook rekening mee dat je hier niet zoals bij ons op elke hoek een geldautomaat vindt, behalve dan in de grotere steden. Informatie over de regio: o visittelemark.com.

Heddal

XXX Staafkerk van Heddal (stavkirke): stadje 5 km ten westen van de industriestad Not-toden T 35 01 39 90. Dag. geopend half mei-half juni en half aug.-half sept. 10.00-17.00 u; half juni-half aug. 9.00-18.00 u. Toegangsprijs: 65 NOK (juni-20 aug.); 60 NOK de rest van het jaar; gratis voor jongeren tot 16 jaar.` Een van de mooiste staafkerken van het land en de grootste van de 28 die nog overeind staan in Noorwegen. De omgeving zelf is minder aantrekkelijk (groot gebouw met kassa en cafetaria en enorme parking voor touringcars). Deze mooi gerestaureerde kerk dateert uit de 13de eeuw en is opgedragen aan de Heilige Maagd. Ze omvat drie beuken, daarom wordt ze ook wel de kathedraal onder de stavkir-ken genoemd. De buitenkant is werkelijk indrukwekkend, het interieur eerder eenvou-dig. De muren zijn bedekt met 17de-eeuwse schilderijen vol lofwerk. Bijbeltaferelen rondom het koor. Opmerkelijke uitgebeitelde stoel uit de 13de eeuw met personages die afkomstig zijn uit een oude sage. In de kooromgang ontdek je drie mooi gebeeldhouwde deuren met een overvloed van krullen, slangen en menselijke figuren (ter hoogte van het kroonwerk). Wie wat krap bij kas zit, kan deze kerk links laten liggen en een bezoekje brengen aan het kerkje van Uvdal (in de Numedalvallei, aan weg 40). Ongeveer 300 m van de kerk ligt het museum Heddal Bygdetun met enkele typische streekwoningen.

staafkerk van heddal

157d

aleN

SLAPEN

Seljord

Aan de oever van het gelijknamige meer en aan de voet van de gletsjer Lifjell. Dit dorp herbergt de eerbiedwaardige St-Olafskerk uit de 12de eeuw. Het verhaal wil dat in dit meer Selma woont, een reusachtige zeeslang die ongetwijfeld verwant is aan Nessie uit Loch Ness. Er werd grondig onderzoek verricht naar de schuilplaats van dit legendari-sche monster. Geïnteresseerd? o gust.st.

DALEN

Dit stadje is schitterend gelegen, in een oud gletsjerdal en aan de oever van een meer dat door hoge bergpieken is omgeven. Jammer genoeg kun je er alleen met eigen vervoer heen. Van Dalen kun je een interessante boottocht naar Skien maken, over een net van rivieren en meren (een tocht van tien uur). Je vaart door indrukwekkende, ongerepte landschappen. Onderweg moet je een aantal heel opmerkelijke sluizen passeren.

AANKOMST EN VERTREK

In Dalen neem je weg 38 in noordelijke richting, naar Åmot, waar je op de E134 komt. Dan gaat het verder westwaarts, via het Hardangerplateau naar het fjordengebied. Onderweg word je door de prachtigste landschappen betoverd.

NUTTIGE ADRESSEN

I Bureau voor Toerisme:  in het centrum van Dalen T 35 07 56 56 o visitdalen.com. Ge-opend half juni-aug. ma.-vr. 9.00-19.00 u, za.-zo. 10.00-17.00 u; rest van het jaar gesloten.` Weinig dynamisch personeel. Jammer.A Telemarkreiser al: in Skien T 35 90 00 20 o visittelemark.no.` Opgelet: dit adres ligt niet in Dalen, maar je moet wel hier zijn voor reserverin-gen van de tocht op het kanaal Telemark, dat Da-len verbindt met Skien. We raden je aan alleen het stuk Dalen-Ulefoss af te leggen, dat is het mooiste (zie verder bij ‘Wat is er te zien?’). Je kunt het traject in beide richtingen doen.

SLAPEN

CAMPING

C Buøy Camping dalen:  op een eilandje dicht bij de stad T 35 07 75 87 o buoycam-ping.com. Geopend begin mei-eind aug. Staan-plaats 150-200 NOK tot 5 personen met tent en auto, afhankelijk van het seizoen. Douche inbe-grepen. Drie- tot achtpersoonshytter 500-

1000 NOK; tweepersoonskamers in motelstijl. Zorg zelf voor lakens (ter plaatse huren is duur).` Heel groene omgeving die toch behoorlijk volge-bouwd is. Aangename en praktische camping met veel faciliteiten, heel geschikt voor gezin-nen met kinderen. De kamers liggen in lange houten gebouwen die doen denken aan een mi-litair barakkenkamp. Fietsenverhuur (voor de gasten van de camping).C Hyllandsfoss Camping:  langs weg  37, ongeveer 2  km voor Åmot als je van Rjukan komt, aan je rechterkant, en 20  km van Dalen T 35 07 13 29. Staanplaats ongeveer 130 NOK met tent en auto; vierpersoonshytter 400-600 NOK, afhankelijk van het comfort. Douches niet inbegrepen.` Gemoedelijke camping langs het water, met onder de bomen enkele grote, goedkope chalets. Allemaal beschikken ze over een klein terras, waar je in de avond lekker warm ingepakt kunt kijken naar de zonsonder-gang, terwijl je een laatste drankje drinkt en nog nageniet van de eindeloze dagen.

luXueuS ToT Heel luXueuS (meer dan 800 NOK of € 96)

H Bed & Breakfast dalen: Aasmund Nord-gaards Veg 6; in het centrum van het stadje, langs weg 45, goed aangegeven T 92 81 70 12 o telemarkadventure.com. Het hele jaar door geopend. Tweepersoonskamer met gemeen-