12 | mei 2018 Nieuwsbriefnummer...Aan het einde van de 18e eeuw zette Napoleon Bonaparte de eerste...

Vereniging van Belangstellenden in het Brandweerwezen

Nieuwsbriefnummer 12 | mei 2018

VERENIGING

Van het bestuur 2VERSLAG

Brandweer Antwerpen bestaat 200 jaar

3GESCHIEDENIS

De brandweer en het bombardement op het Bezuidenhout

8

VOERTUIGNIEUWS

Nieuwe TS’enGelderland-Zuid

19VERSLAG

Terug in NL 22VOERTUIGNIEUWS

Schuimblusvoertuig Chemelot

21COLOFONDeze nieuwsbrief is een uitgave van de VBB | Nederlandse Vereniging van Belangstellenden in het Brandweerwezen

SAMENSTELLING Peter SnellenREACTIES [email protected] INSTUREN uiterlijk 10 juni 2018OPMAAK Jeroen Steenhuis

NEDERLANDSE

We zijn er weer in geslaagd ook deze digitale VBB Nieuwsbrief voor u te vullen. Dat daarbij wel erg veel druk op weinig schouders ligt, moge blijken, wanneer u het lijstje van de auteurs van deze nieuwsbrief be-kijkt. Waar zijn al die andere leden, die toch ook wel eens iets te melden

zullen hebben?In deze uitgave treft u een uitgebreid verslag aan van Marinus Oosthoek over zijn

bezoek aan de Antwerpse brandweer. Die had stevig uitgepakt, omdat ze hun twee-honderd jarig jubileum vierden.

Het volgende artikel is weer een stukje brandweergeschiedenis. Na afloop van de ‘Dag van de brandweergeschiedenis’ kwamen er wat verzoekjes om de presentatie op papier te mogen ontvangen. Welnu, die presentatie is nu uitgeschreven (wat de schrijver daarvan anders nooit doet) en dus kunnen de geïnteresseerde leden (ook zij, die er dit keer niet bij konden zijn) nu toch lezen wat daar werd verteld over het ‘vergissingsbombardement op het Bezuidenhout’. In deze presentatie lag de nadruk op de brandweer en ook in het artikel zult u daarover wat lezen. Overigens was deze spreekbeurt een van de aanleidingen voor de Stichting Historisch Brandweermateri-eel in Den Haag, om dit jaar tijdens de grote 112-dag op het Malieveld (op donder-dag 23 augustus) ook wat extra aandacht te besteden aan de rol van de brandweer tijdens de nasleep van dat bombardement. Alweer een reden voor u, om ook deze (altijd weer groots aangepakte) dag te gaan bezoeken.

Marinus Oosthoek doet vervolgens verslag van de terugkeer van twee Nederlandse autoladders, die nu weer in dienst genomen zijn, maar dan niet bij een brandweer-korps. Speciaal voor de foto’s werden de oranje kappen van de zwaailichten dan ook weer even vervangen door blauwe, om daarna weer gauw een oranje zwaailicht te worden.

Het nieuwe schuimblusvoertuig van Chemelot, gebouwd door Kenbri, dat te zien was op eRIC 2018 wordt wat uitgebreider (en alweer door Marinus Oosthoek) voor het voetlicht geplaatst, wat dan ook weer voor veel mensen interessant is om de collectie foto’s van bedrijfsbrandweerwagens op peil te houden.

U ziet het, met zijn drieën maakten we nu deze nieuwsbrief. Vooral Marinus heeft zich erg daarvoor ingespannen en bij deze onze hartelijke dank aan hem voor al die moeite. Een beetje ondersteuning vanuit de lezers zou erg op prijs gesteld worden. Want ook voor deze drie vaste samenstellers kan het wel eens moeilijk worden, om weer wat te verzinnen. Daarom, schroom niet, en lever een bijdrage. Over taalgebruik hoeft u zich geen zorgen te maken, want dat wordt wel gecorrigeerd als het nodig zou zijn. En ten slotte: het spreekwoord luidt niet voor niets: ‘Wie schrijft, die blijft!’

Veel leesplezier, Jeroen Steenhuis en Peter Snellen


2


NEDERLANDSE

ij kregen louter positieve reacties op de eerste verenigingsactiviteiten in 2018. Op de samen met het Netwerk Brandweer-geschiedenis van Brandweer Nederland door onze afdeling WBH georganiseerde ‘Dag van de brandweergeschiedenis’ op 3

maart in Den Haag – Gerard Koppers schreef er al over in de Eén-Eén-Twee van april; de daar gehouden lezing van Peter Snellen over de branden door het bombardement op het Haagse Bezui-denhout staat in deze nieuwsbrief. Ook op de VBB-dag met extra ledenvergadering op 10 maart in Veenendaal – de daar gehou-den lezing van Peter Snellen staat in de Digitale Nieuwsbrief Special die op het openbare deel van onze website is geplaatst onder ’artikelen brandweergeschiedenis’. Op de bijeenkomst van afdeling Fotografie op 24 maart in Driebergen – waar het accent lag op overleg tussen het afdelingsbestuur en de leden over wat onze leden zoal willen. En tot slot op de bijzonder goed geslaagde fototoertocht op 21 april in de regio Kennemerland.

Helaas gaat niet alles naar wens bij de VBB. Iedereen die werkt maakt ook fouten. Fouten van mensen en fouten door technische mankementen. Binnen onze vereniging hebben we daar ook mee te maken. Onze website heeft ernstige tekortko-mingen die we niet of niet snel kunnen oplossen. Bij de interne communicatie bereikt de informatie van het bestuur lang niet alle leden. Om de vereniging geen onnodige schade toe te bren-gen communiceren wij daarover buiten de VBB zo weinig mo-gelijk. Intern zijn wij daarover heel open. Daarom ook hebben wij op 10 maart in de extra ALV en in de Eén-Eén-Twee van april aangegeven dat we dit onderwerp op de agenda zetten van de ledenvergadering op 2 juni a.s. bij DRV.

Vacatures bij de VBB. Jeroen Brouwer had zich kandidaat gesteld als bestuurslid. Om privéredenen heeft hij zijn kandi-datuur ingetrokken. Mede daarom hebben wij op dit moment in het bestuur en bij onze adviseurs/medewerkers de volgende vacatures:

a. lid van het algemeen bestuur, met als speerpunt onze web-site en ICT;

b. enkele webmasters/‘administrators’;c. meerdere medewerkers voor onze werkgroep Materieel- en

Korpsinformatie.Wie daarvoor belangstelling heeft kan over al die vacatures na-dere informatie vragen aan onze voorzitter Martien Dral en onze vicevoorzitter Bianca van Haasteren. Wie informatie over de va-catures ad ‘b’ en ‘c’ wil, kan dat ook vragen aan Jelle Krijthe. Hun contactgegevens staan onder meer in elke Eén-Eén-Twee (in het aprilnummer was dat op bladzijde 58). Sollicitaties graag per e-mail naar [email protected].

Wie op 2 juni met ons op bezoek wil bij DRV, en zich nog niet heeft aangemeld: graag vooraf aanmelden via een e-mail naar [email protected]. Wij hopen op een grote opkomst.

Het algemeen bestuur

Van het bestuur

HHS UitgeverijBoeken over brandweer en hulpverlening

[email protected]

In de zomer van 2017 heeft de aanbesteding voor nieuwe hoogwerkers voor Brandweer Kennemer-land geleid tot een contract met Kenbri voor de levering van nieuwe hoogwerkers. De projectgroep van Brandweer Kennemerland heeft de wens ge-uit de hoogwerker van Hoofddorp vroegtijdig te vervangen, waardoor zowel Hoofddorp als Velsen met twee identieke voertuigen kunnen werken. Dat scheelt in de opleidings- en trainingsinspannin-gen van de represieve en technische mensen. De hoogwerkers zullen eind 2018, begin 2019 geleverd worden. Voor de liefhebbers enige technische spe-cificaties van de voertuigen: � het voertuig is gebouwd op basis van een Scania P410B6x2/4NA 3-assig chassis met een elektro/hydraulisch gestuurde naloopas, lage slaapcabi-ne en volautomatische versnellingsbak met retar-der;

� op het Scania-chassis is een Bronto Skylift F32RPX brandweerhoogwerkeropbouw gemonteerd met een werkhoogte van 32 meter, maximale vlucht 25 meter;

� de korf heeft een maximale korfbelasting van 500 kg (5 personen) en is voorzien van een opklap-bare brancarddrager en uitgerust met een infra-roodcamera;

� aan de korf is een op afstand bestuurbare moni-tor gemonteerd met een capaciteit van maximaal 3800 liter per minuut.

bron Brandweer Kennemerland

Aanbesteding hoogwerkers Brandweer Kennemerland


3


NEDERLANDSE


3


NEDERLANDSE

VERSLAG



NEDERLANDSE


4

Brandweer Zone Antwerpen in het heden

In 2009 verhuisde de hoofdpost van Brandweer Zone Antwer-pen naar een nieuw pand aan de Noorderlaan. Deze nieuwe ka-zerne is uitgerust met de nieuwste technologische middelen op het vlak van communicatie en informatica. De oude kazerne aan de Kaai is daarna omgebouwd tot het bekende Havenhuis.

PersoneelHet operationeel kader bestaat uit zo'n twintig officieren, ne-gentig onderofficieren en zeshonderd manschappen. Daarnaast is er een administratieve en logistieke ondersteuning van zo’n zeventig medewerkers.

Zoals bij vele beroepskernen kent Antwerpen geen 24 uurs dienst, maar shiften van 12 uur van zeven tot zeven en in de nachtelijke dienst hebben ze voor de nachtelijke uren een rust-plek, echter deze mag pas na elf uur betreden worden. In de weekenden zijn de avonden vrij, normaal wordt er gesport, ge-oefend en werkzaamheden uitgevoerd.


VERSLAG

In 2017 blikte de Brandweer Zone Antwerpen een jaar lang terug op haar rijke geschiedenis. 200 jaar lang staan de Antwerpse brandweermannen en -vrouwen paraat voor hun stad, districten, gemeenten en haar inwoners.Op zaterdag 28 oktober 2017 werd dit gevierd met een ‘opendeurdag’ in de brandweerkazerne op de Noorder-laan te Antwerpen. Onze ‘correspondent’ Marinus Oost-hoek doet verslag.

tekst en beeld Marinus Oosthoek


NEDERLANDSE


5

VERSLAG

« Op het buitenterrein stonden de

voertuigen van de verschillende

afdelingen opgesteld. Wat een

geweldige hoeveelheid materieel

heeft deze stad aan de Schelde. »

PersoneelBrandweer Zone Antwerpen heeft zeven kazer-nes. Naast de bekende kazerne Post Noord op de Noorderlaan zijn er ook Post Deurne, Post Lillo, Post Zuid, Post Centrum, Post Linkeroever en Post Berendrecht. Een achtste kazerne is in aanbouw in Wilrijk.

VerzorgingsgebiedHet verzorgingsgebied van Brandweer Zone Ant-werpen is opgesplitst in het stedelijk gebied (Ant-werpen en haar negen districten, Zwijndrecht en Wijnegem), het havengebied en de waterwegen, spoorwegen, autosnelwegen, tunnels en het lucht-verkeer van Deurne. Brandweerkorpsen van ande-re hulpverleningszones in België kunnen verster-king inroepen van de Brandweer Zone Antwerpen, zoals bijvoorbeeld de korpsen van de gemeenten Borsbeek, Brasschaat, Hemiksem, Kapellen, Scho-ten en Wommelgem. Als het nodig is, biedt Brand-weer Zone Antwerpen ook bijstand aan brand-weerdiensten buiten het gewest.

WagenparkDe brandweer heeft meer dan honderd voertui-gen om de Antwerpenaars dag en nacht te kun-nen beschermen. Het wagenpark bestaat uit een veelzijdig geheel waaronder vooral autopompen, interventiewagens, autoladders en ziekenwagens.

Daarnaast beschikt de brandweer ook over veel gespecialiseerde voertuigen zoals een duikerswa-gen, hoogwerkers, een adembeschermingswagen, poederbluswagen, kraanwagen, haakarmvoertui-gen en een dertigtal containers met onder andere dompelpompen, schuimvormend middel, blus-poeder, materieel voor milieu-interventies, gaspak-ken, brandslangen en waterkanonnen.

Bovendien kan men voor incidenten in de haven van Antwerpen een beroep doen op de sleep-boten van het stedelijk havenbedrijf. Deze boten hebben krachtige bluspompen, bluskanonnen en schuimvormend middel aan boord.

Geschiedenis van de Antwerpse Brandweer

In 1817 bestond een bijzondere wens van het toenmalige stadsbestuur om een eigen pompierscorps (brandweerkorps) op te richten, naar voorbeeld van de stad Parijs. Na goedkeuring van het stadsbestuur werd het ’Huys van Portugal’, wat gelegen was in het Kipdorp, gekozen voor de eerste Brandweer-kazerne.

De brandbestrijding van Antwerpen gaat terug naar de 14e eeuw, want in die tijd ging het enkel om vrijwilligers die de branden blusten door emmers met water aan elkaar door te geven van een waterbron tot de brand. Om de bevolking te waarschuwen bij brand werden de klokken van de Kathedraal geluid.

Aan het einde van de 18e eeuw zette Napoleon Bonaparte de eerste stappen tot een georganiseerd brandbestrijdingsteam. Hij richtte hiervoor de ’sapeurs-pompiers’ op, een afdeling van het leger die gespecialiseerd was in het bestrijden van brand.

Van 1811 tot 1818 werden in het Antwerpse enkele belangrijke beslis-singen genomen. Op het Kipdorp werd het ’Huys van Portugal’ omgebouwd tot een brandweerkazerne voor beroepspersoneel en er werden honderd beroepsbrandweermannen aangenomen. Deze brandweermannen woonden in de kazerne en werden in dienst genomen voor een periode van vijf jaar die telkens verlengd kon worden met vijf jaar. Een opmerkelijk verschil met de huidige brandweerkorpsen was dat deze brandweermannen bewapend waren, de brandweermannen droegen een pistool en officieren droegen een sabel.

Het leven van deze mannen was erg hard, zo mochten ze niet trouwen en werkten 72 uren aan een stuk door waarna ze 24 uur vrijaf kregen. Na twintig dienstjaren konden zij met pensioen.

In 1830 ontstond officieel België. De brandweermannen stonden vanaf die tijd onder gezag van de desbetreffende gemeenten en werden onderverdeeld in vrijwilligers en beroeps.

In die tijd gebeurde het vervoer met paard en kar waar de pomp op stond, echter het geheel dienden wel door 24 man te worden bediend. De stad groeide en het materieel werd uitgebreider en zo ontstond in er in 1904 een eerste seinkamer en werden in 1907 de eerste openbare brandmelders in de stad aangebracht.

Vanaf 1910 tot 2014 werden er diverse kazernes in gebruik genomen, onder andere kazerne Zuid en kazerne Dokken, toen nog hartje van de haven. Na de Tweede Wereldoorlog moest de brandweer zich aanpassen aan de groeiende industrie en handel en kwamen er kazernes in Borgerhout, Deurne, Lillo en aan de linkeroever (Berendrecht). Post Centrum verhuisde in 2014 van het legendarische ’Huys van Portugal’ naar de Sint-Jacobsmarkt.


NEDERLANDSE


6

VERSLAG

Maritime Incident Response Group (MIRG) Brandweer Zone Antwerpen maakt tevens deel uit van de Europese Maritime Incident Response Group (MIRG). Deze groep is actief aan boord van schepen bij brand, chemische incidenten of perso-nen in nood in het Kanaal, de Noordzee en op de Schelde.

Open deuren

Na maanden van voorbereidingen en weken van complete verbouwingen om de toeschouwers zo-veel mogelijk te kunnen laten zijn was het op 28 ok-tober 2017 eindelijk zover. Om ongeveer 09.30 uur gingen de poort en deuren van de mooie kazerne aan de Noorderlaan open voor de ‘opendeurdag’.

Bij ontvangst werd elke bezoeker verwelkomd en kreeg een mooi boekwerk over de Brandweer Zone Antwerpen en tevens een Virtual Reality-bril mee naar huis. Uiteraard was alles voorzien van het logo en foto’s van de jarige Brandweer Zone Antwerpen. Alle aanwezige kinderen kregen een mooie gele (kinder)brandweerhelm mee.

Ik moet u vertellen: het was een indrukwekkende ‘opendeurdag’ waar ongeveer een 6000 personen (groot en klein) op af waren gekomen. Er werden mooie demonstraties gegeven met een goede uit-leg. Ook de rondleiding door het gebouw was de moeite waard. In dit fraaie gebouw zit ook werkelijk alles; zo is er een grote sportzaal en een zaal met fitnessapparatuur aanwezig. In deze sportzaal kon-den de kinderen – uiteraard met blusjas en helm – een leuk circuitje afleggen onder begeleiding van de sportinstructeurs. Tevens is er op het dakterras een compleet voetbal-/basketbalveld aanwezig.

Tijdens de rondleiding maakte je kennis met de diverse afdelingen die in het gebouw aanwezig zijn zoals de mooie adembeschermingswerkplaats en de garage. In de diverse garageruimtes stonden de voertuigen en het materiaal keurig opgesteld; je wandelde door een walhalla van diversiteit van deze brandweer, aan alles was gedacht: zelfs de schijnwerpers op de voertuigen die stonden op-gesteld. Uiteraard was er een garagehal ingericht met de nadruk op de historie van de Antwerpse brandweer. Geweldig, zoveel archiefmateriaal dat op deze dag te bewonderen was.

Op het buitenterrein stonden de voertuigen van de verschillende afdelingen opgesteld. Wat een geweldige hoeveelheid materieel heeft deze stad aan de Schelde. De Hilton-hoogwerker met werk-

Ongeveer 6000 belangstellenden bezochten de ‘opendeurdag’ en waren getuige van de diverse demonstraties.

In één van de garages stond één van de twee identieke imposante ‘schuimautopompen’ opgesteld. Het betreft een Scania G480 met opbouw van FireTechnics en Rosenbauer N100-pomp en het voert 4000 liter water en 8000 liter schuim mee.

Ook het historisch rollend erfgoed stond opgesteld, zoals deze 17 meter autoladder van Magirus op een Chevolet-onderstel uit 1927.


NEDERLANDSE


7

VERSLAG

hoogte van 53 meter stond geheel uitgeschoven, wat een imposant gezicht was. Ook het reddings-team (hoogte redding) gaf een mooie demonstra-tie vanaf de toren. Op het terrein naast de kazerne stond ook een aardig assortiment aan containers (wissellaadbakken).

Waar er ook gelopen werd op dit gigantische terrein, overal was er wat te doen, ook voor de jongste toekomstige brandweerlieden.

Uiteraard was er ook grote belangstelling bij de duikers van de brandweer die met hun boot/dui-kerswagen op bepaalde tijden een demonstratie gaven. Het toegestroomde publiek kon tevens een echte uitruk meemaken, want de boot/duikerswa-gen kreeg een interventie voor een echt wateron-geval.

Persoonlijk denk ik dat de Nederlandse brand-weer nog wat kan leren van de duikvoertuigen van deze organisatie.

Daags voor de ‘opendeurdag’ was ik in de gele-genheid om al foto's te maken en was de ont-vangst al geweldig en kon ik meemaken wat een indrukwekkend geheel het zou worden.

Mijn dank gaat dan ook uit naar alle brandweer-mannen en -vrouwen van deze kazerne, waar ik vriendelijk ontvangen werd en ook alle medewer-king kreeg door de door mijn gestelde vragen te beantwoorden en tevens de ruimte kreeg om alles op de gevoelige plaat vast te leggen.

bronnen Archief Brandweer Zone Antwerpen, boek Brandweer

Zone Antwerpen, brandweermannen- en vrouwen van de Post

Noorderlaan.

De Antwerpse brandweer beschikt over drie Scania G490 haakarmvoertuigen met Hiab-autolaadkraan en Euro Offshore RIB-boot, één uit 2016 en twee uit 2017.

DRV bouwde twee boot-/duikerswagens op een MAN TGL-chassis en voorzien van Hiab XS122 HiPro autolaadkraan en boot op het dak.

Een andere imposante wagen is Scania P400-hoogwerker met 53-meter Hilton hoogwerker. Dit voertuig beschikt over een Ziegler FPN10-4000-bluspomp en FireDos SVM-systeem.


NEDERLANDSE


8

De brandweer en het bombardement op het Haagse Bezuidenhout

GESCHIEDENIS

fo

to

Haa

gs

Gem

eent

earc

hief


NEDERLANDSE


9

GESCHIEDENIS

Na de groots opgezette, maar he-laas vroegtijdig tot staan gebrachte Operation Market Garden, waren delen van Noord-Brabant en enkele stukjes Limburg onder geallieerde

invloed gekomen. Grofweg kan men zeggen dat de Maas (en bij Arnhem een deel van de Rijn) de grens vormde tussen het nog door Duitsland be-zette gedeelte van ons land en dat deel dat reeds bevrijd was.

Niettemin moesten de Duitsers steeds meer ter-rein prijsgeven. De Operation Blackcock had nog onlangs (in de tweede helft van februari 1945) be-werkstelligd, dat de Engelse troepen een stukje Limburg bezuiden Roermond op de vijand hadden veroverd, maar de werkelijke opmars naar Duits-land vanuit ons land (zoals ooit de bedoeling was geweest) had nog nauwelijks aangevangen.

Duitsland had het nog bezette deel van ons land

hard nodig, vooral om Engeland en België te kun-nen bestoken met V2 raketten. Naar Engeland toe was het doel daarvan vooral terreur zaaien; de ra-ketten die in de richting van vooral de havens van Antwerpen werden afgevuurd, hadden voorname-lijk tot doel om de aanvoerlijnen van de geallieer-den te treffen.

De V2 was een dood en verderf zaaiende ballis-tische raket, die sneller dan het geluid vloog, maar waarvan de actieradius nog redelijk beperkt was. Vanuit Nederland afgeschoten, via één van de mo-biele lanceerinstallaties, had een V2 ongeveer drie minuten nodig om Londen te treffen. Daarom had de Duitse bezetter een groot deel van Den Haag (vooral het Haagse Bos) en gedeelten van Wasse-naar ingericht als lanceerterreinen.

Den Haag maakte bovendien deel uit van de zo-genaamde Atlantikwall. Hele stukken langs de kust bij Den Haag, Kijkduin en Scheveningen waren

De brandweer en het bombardement op het Haagse Bezuidenhout

tekst Peter Snellen

Op 3 maart 1945 werd Den Haag getroffen door een zeer hevige luchtaanval van Geallieerde

zijde. Doel was het lanceren van de V2 ‘wraakwapens’ te hinderen of zelfs vanuit Den Haag te

doen stoppen. De stad kreeg de volle laag.

Dit bombardement had een enorme inzet van de brandweer in de toen nog niet bevrijde ge-

bieden tot gevolg. Hoewel er over dit bombardement al heel veel geschreven is, wordt in dit

artikel vooral de inzet van de brandweer voor het voetlicht gebracht. Voor een goed inzicht in

wat er allemaal gebeurde op die 3e maart in 1945, schilderen we vooraf ook de situatie van de

stadswijk, de bewoners en die van de brandweer in het vroege voorjaar van 1945.


NEDERLANDSE


10

GESCHIEDENIS

geheel ontruimd en werden door Duitse militairen versterkt, om een eventuele aanval vanuit zee te kunnen afslaan. De mensen die uit die gebieden waren verdreven, moesten elders onderdak zoe-ken. En men vond dat onderdak vaak in de gro-te woonhuizen van het Bezuidenhout, een echte woonwijk ten zuiden van het Haagse Bos. Daar wa-ren overigens een paar jaar eerder ook al behoor-lijk wat ‘uitgebombardeerden’ vanuit Rotterdam naartoe getrokken. Het ‘Bezuidenhoutkwartier’ was dan ook redelijk dicht bevolkt in het voorjaar van 1945.

Gevechtshandelingen

Het afschieten van de V2-raketten verliep niet al-tijd even voorspoedig. Een behoorlijk aantal keren ging het danig mis en vooral Den Haag kreeg dan die enorme springstofladingen te verwerken. Be-gon dat in Den Haag kort voor kerstmis 1944, voor-al in januari en februari 1945 vonden er nogal wat grote ontploffingen plaats door mislukte lancerin-gen. We noemen het neerstorten van een V2 op 23 december 1944 in een duinterrein, op Nieuwjaars-dag gevolgd door een treffer in de Indigostraat en de Kamperfoelistraat; op 25 januari 1945 was de Riouwstraat en een dag later de Stephensonstraat aan de beurt. Op 4 februari werd de Sparrenweg getroffen en op 09 februari de Emmastraat, de Ca-tharinastraat, de Van Der Gaagstraat en omgeving.

Door het lanceren vanuit de omgeving van dicht-bevolkte gebieden, gebruikte de bezetter in feite

de inwoners van Den Haag en Wassenaar als men-selijk schild. De geallieerden waren immers niet al te gelukkig met de beschietingen en probeerden de raketinstallaties uit te schakelen door ze regel-matig onder vuur te nemen.

Het Britse Fighter Command, dat in feite be-doeld was om het Engelse luchtruim te beveili-gen, deed herhaaldelijk aanvallen op Den Haag. Het resultaat daarvan liet echter te wensen over en daarom werden de luchtaanvallen vaker en heviger uitgevoerd. Alleen al in de maand februari ’45 wer-den luchtaanvallen op V2 installaties uitgevoerd op 3, 4, 6, 8, 9, 10 en 14 februari. Nog altijd vielen de resultaten tegen en dus verhevigde men van-uit Fighter Command de aanvallen door op 21, 22. 25, 26, 27 en 28 februari grotere aanvallen uit te voeren.

Dat betekende natuurlijk voor Den Haag en haar inwoners dat er heel wat slapeloze nachten waren met altijd die angst: ‘Wanneer komt de volgende en wie van ons wordt dan getroffen?’

Omdat de lanceringen van V2’s vanuit Den Haag nog bijna onverminderd voortgingen, nam Fighter Command contact op met de II Tactical Air Force, de opvolger van Bomber Command, die zich de afgelopen jaren onledig had gehouden met het bombarderen van Duitse steden en daarbij wel goede resultaten bereikt had. Samen werd beslo-ten om in de vroege ochtend van 3 maart 1945 voorgoed een einde te maken aan de lanceringen door een zeer grootscheepse gecombineerde luchtaanval op te zetten.

Als onderdeel van de Atlantikwall werd door het Haagse Bos een tankgracht gegraven, die geallieerde tanks moest tegenhouden bij een invasie. foto Haags Gemeentearchief, foto nr. 0.25861, ca. 1943, fotograaf onbekend

Wegens het voedseltekort werd overal in Den Haag groente geteeld. foto Haags Gemeentearchief, foto nr. 1.10384, 20-6-1942, fotograaf: Stijnman


NEDERLANDSE


11

GESCHIEDENIS

De burgerij

De burgers van het Bezuidenhout, toen nog een relatief jonge stadswijk, hadden voor zover hen dat mogelijk was, na die bombardementen en mislut-ke V2 lanceringen, geprobeerd het stadsdeel te verlaten. Maar niet iedereen in die dichtbevolkte wijk was in staat om elders onderdak te vinden. Bij praktisch alle gevechtshandelingen ging im-mers woonruimte verloren en het zuidelijk deel van ons land was niet te bereiken. Niettemin waren er huizen en huisgedeelten, waar op die ochtend in maart niemand meer woonde.

Degenen die gebleven waren, leefden ook niet onder optimale omstandigheden; de voedselvoor-

ziening was allerbelabberdst (we zitten immers nog in de zogenaamde Hongerwinter) en wie nog iets eetbaars kon bemachtigen kwam zelden toe aan een voedingswaarde van boven de 340 kcal per persoon.

Wat er te eten was, was nauwelijks te bereiden. Want ook de gasvoorziening naar de woningen was geheel gestopt.

Mannen van 17 tot 40 jaar waren door de bezet-ter verplicht tot Arbeitseinsatz en waren voor een groot deel afgevoerd naar Duitsland, om daar de oorlogsindustrie op gang te houden. Wie niet af-gevoerd was, was ondergedoken en kon zich ook niet veilig op straat begeven.

En zoals boven vermeld, was het ook in de woonhuizen niet veilig, vooral ’s nachts niet. Wan-neer men zich dit allemaal realiseert, neemt het respect wel heel erg toe voor wie in die tijd op die plek leefde.

De brandweer

Nadat de Duitse bezetter goed en wel voet aan wal had gekregen in ons land, was men erg snel van start gegaan met het reorganiseren van de brandweer. Vanaf 1941 moesten alle steden met meer dan honderdduizend inwoners een beroeps-brandweer hebben.

Nu was de toestand van de brandweer voor de oorlog al niet al te rooskleurig geweest. In ons land waren toen twee beroepsbrandweerkorp-sen: Amsterdam en Groningen. De rest deed het met politiebrandweren, of met plicht- of vrijwillige brandweerkorpsen. Nadat men had gezien hoe de toestand in Rotterdam na het Duitse bombarde-ment was geweest, wilden de Duitsers maar al te graag de brandweer reorganiseren. De beroeps-korpsen van de grote gemeenten werden onder-gebracht in de Staatsbrandweerpolitie en dat gold ook voor de brandweer van Den Haag.

Net als in de meeste plaatsen was er in Den Haag ook een Luchtbeschermingsbrandweer, die de reguliere brandweer kon bijstaan na luchtaan-vallen. In Den Haag heette die brandweer ‘hulp-brandweer’ en viel onder het directe commando van de brandweer.

Maar ondanks de reorganisatie van 1941 stond het korps er allesbehalve rooskleurig voor. Net als alle andere geschikte mannen, moesten perso-neelsleden door de brandweer worden afgestaan om in Duitsland te werk te worden gesteld. Den Haag verloor in korte tijd 150 manschappen aan de Arbeitseinsatz of aan manschappen, die waren on-

De V2-raketten werden vanaf een zogenaamde Meilerwagen omhoog gebracht op een ijzeren richttafel. foto Haags Gemeentearchief, foto nr. 1.53288, ca. 1944, fotograaf onbekend


NEDERLANDSE


12

dergedoken. Dat betekende automatisch, dat wie er nog wel dienst kon doen, in ieder geval ouder dan 40 jaar was en voor een niet gering deel waren dit bevelvoerders of ander hoger personeel. De mannen waarover men wel kon beschikken waren inmiddels door de omstandigheden in die laatste winter allemaal ondervoed en vaak ziek door het chronisch voedseltekort.

Ook wat het materieel betreft had men proble-men. De voertuigen waren soms afgevoerd naar Duitsland. Onder het naar Duitsland afgevoerde materieel bevonden zich vier van de nieuwste au-tospuiten, een materiaal-/gereedschappenwagen, twaalf trekkers van de hulpbrandweer, een motor-rijwiel met zijspan, twee motorrijwielen en de auto van de commandant. Tel daarbij nog het feit, dat in 1943 al tien motorspuiten gevorderd waren, om palen op het strand in te spuiten, en men kan zeg-gen dat de brandweer aardig van materieel ver-stoken was.

Wat er nog wel gereed stond, was voor een deel zwaar verouderd. Onderhoud kon niet plaats-vinden door gebrek aan onderdelen, banden en smeermiddelen. Voortdurend was er een brand-stoftekort, ook voor de brandweerwagens, en dat betekende dat men slechts de hoognodige ritten met de voertuigen kon maken. Tijdens die ritten moest men vaak (door gevechtshandelingen ver-oorzaakt) door puin en glas rijden, hetgeen niet bevorderlijk was voor de banden.

Dan was er dat voortdurend gebrek aan benzine. Die was in 1943 al zo nijpend geweest, dat men besloten had op alle autospuiten een installatie te maken, om de motoren bij brand te laten draaien op stadsgas. Vanaf dat moment was bij elke wa-gen een zogenaamd gasopzetstuk en een lengte

GESCHIEDENIS

gasslang aanwezig. Een beetje brandstof kon men nog wel ‘versieren’. Dat gebeurde dan door bij de Duinwaterleiding wat liters te verduisteren.

De slangenvoorraad kon niet aangevuld wor-den en kapotte slangen konden nauwelijks nog gerepareerd worden. Er waren geen grondstoffen beschikbaar en zodra er ook maar iets was dat de bezetter ook dacht te kunnen gebruiken, werd het in beslag genomen. Daarom ook hadden veel korpsen (waaronder Den Haag) enkele voertuigen en veel materiaal laten ‘onderduiken’ om in ieder geval nog op bescheiden voet de werkzaamheden te kunnen volbrengen.

In het vroege voorjaar van 1945 waren er in Den Haag nog acht kazernes (‘Wacht’ genoemd). De or-ganieke sterkte was nog maar een derde van voor de oorlog en dus had men een aantal wachten noodgedwongen moeten sluiten. De hulpbrand-weer had nog tien hulpwachten.

Het bombardement

Korthals-Altes geeft in zijn boek Luchtgevaar aan, dat tussen 7.30 en 8.00 uur op 3 maart 1945 van-uit Vitry (Frankrijk) 12 Bostons en 12 Mitchell bom-menwerpers en vanuit Melsbroek (België) nog eens 31 Mitchells richting Den Haag vertrokken.

Zwanenburg geeft aan, dat de II Tactical Air For-ce werd ingezet met 12 Bostons, 12 Mitchells met in totaal 69 ton brisant en dat Fighter Command nog eens 115 Spitfires meestuurde. Volgens die laatste had Fighter Command de opdrachten, om tussen 7.15 en 16.50 uur het Haagse Bos te be-stoken met 13 ton brisant, dat uit 45 vliegtuigen zou worden afgeworpen; tussen 9.50 en 11.25 uur

Brandweeroefening van de luchtbeschermingsdienst, in de Maaswijkstraat. foto Haags Gemeentearchief, foto nr. 1.09261, ca. 1939, fotograaf onbekend

Een trekker met motorspuit van de Haagse hulpbrandweer. foto Archief Brandweer Den Haag


NEDERLANDSE


13

GESCHIEDENIS

vormde Ockenburg het doel van 7 vliegtuigen met 2 ton brisant en tussen 9.35 en 17.40 uur was Was-senaar (Rust & Vreugd) eveneens aan de beurt met 16 vliegtuigen met 4 ton brisant.

Al voor het begin van deze operatie waren er communicatieproblemen. De druk op de deel-nemende piloten was erg groot, omdat van deze operatie veel afhing. Een Nederlands militair die in Engeland tot piloot was opgeleid en die eigenlijk in het Bezuidenhout woonde, trok nog even aan de bel, maar kreeg te horen dat het doelgebied (hij zag op de kaart dat dit het Bezuidenhout zou zijn) ontruimd zou zijn. De doelkaarten waren samen-gesteld aan de hand van luchtopnamen, gemaakt door luchtverkenners. De interpretatie van die fo-to’s gebeurde echter niet op geheel juiste wijze, omdat men het gebied niet kende. Tegen sommi-ge verwachtingen in bleek ook de bewolking der-mate dik te zijn, dat er ter plaatse ronduit slecht zicht was en bovendien stond er een harde wind (kracht 9) uit het noorden. Dat betekende, dat men het doel niet zou kunnen zien en dat men blind moest bombarderen. En de bommen zouden door de harde wind niet precies het doel bereiken. Tot overmaat van ramp had een jonge officier van de luchtmachtbasis Vitry-en-Artois in Noord-Frankrijk het doelgebied verkeerd op de kaart gezet, omdat hij coördinaten had omgewisseld. Toen een officier telefonisch navraag deed, omdat hij meende dat er op de kaart iets fout werd aangegeven, werd hij gerustgesteld. Verificatie omtrent het doel vond dus onvoldoende plaats!

Het grote bombardement op het Bezuidenhout

was dus helemaal niet de bedoeling geweest. Het doel waren de raketinstallaties in het Haagse Bos, iets benoorden het Bezuidenhout, geweest. Dat zoveel menselijk leed en zo’n enorme schade werd toegebracht aan een bevolking die het toch al zo zwaar te halen had, berustte op een vergissing en op een aaneenschakeling van toevallen. Niettemin, dit ‘vergissingsbombardement’ liet wel heel diepe sporen na. Overigens troffen de bommen van de bommenwerpers die vanaf de Belgische vliegbasis Welsbroek waren opgestegen wel doel, zij hadden namelijk wél de goede coördinaten voor hun doel in het Haagse Bos gekregen.

En of dit alles nog niet genoeg was, werd er van Duitse zijde met FLAK-luchtafweergeschut op de vliegtuigen geschoten; gingen de lanceringen van V2’s gewoon door en lagen spoorverbindingen en veronderstelde troepenbewegingen onder vuur (bij o.a. Leiden, Gouda en Utrecht). Ook een door een mislukte lancering te vroeg neerstortende V2 zaaide nog dood en verderf onder de brandweer-lieden die in actie waren gekomen.

Inzet brandweer

Kort na 8.00 uur loeien in Den Haag de luchtalarm-sirenes. Zodra men denkt dat het veilig genoeg is om uit te rukken, vertrekt men. Er zijn twee zwaar-tepunten: het Bezuidenhout en het gebied rond-om het Voorhout. Om 9.32 uur rukt de eerste auto-spuit uit naar de Rijswijkseweg en om 9.43 uur rukt een autospuit uit naar de Prinsestraat (Voorhout).

Spitfires van het 603e squadron worden geladen met bommen voor een aanval op een V2-doel in de buurt van Den Haag. foto Imperial War Museum

Schematische tekening van het verloop van het bombardement, zoals uitgevoerd door de 139e Wing. Cirkels in rood zijn plekken van (bekende) bominslagen. Vanwege de onzekerheid over de details zijn alleen de vliegrichting (de koers) van de verschillende formaties weergegeven. Waar ze precies vlogen is niet bekend. De windkracht was volgens gegevens van de Britse luchtmacht 50 mijl per uur. tekening A. Anema


NEDERLANDSE


14

GESCHIEDENIS

Bominslagen op het Bezuidenhout. foto Royal Air Force, collectie Haags Gemeentearchief

Bombardement op het Bezuidenhout gezien vanuit Voorburg. foto Haags Gemeentearchief, foto 1.10730, fotograaf D. Dijkstra


NEDERLANDSE


15

Natuurlijk wordt er (al heette dat toen nog niet zo) fors opgeschaald: naar het Voorhout worden vanuit de verschillende wachten en hulpwachten zes autospuiten en vier motorspuiten uitgestuurd. Naar het Bezuidenhout in eerste instantie nog drie-motorspuiten.

Nadat men de omliggende gemeenten heeft gealarmeerd, komen Rijswijk, Voorburg en Wate-ringen de gelederen versterken bij het Voorhout en omgeving en naar het Bezuidenhout komen in de loop van de dag en tijdens de daaropvolgende da-gen nog de korpsen van Delft, Voorburg, Leiden, Vlaardingen, Oegstgeest, Rotterdam, Wassenaar, Haarlem, Gouda, Boskoop, Reeuwijk, Waddinx-veen, Utrecht, Hilversum, Voorschoten en zelfs die van Zaandam en Wormerveer.

Al met al worden na het Bombardement van 3 maart 1945 op Den Haag ingezet: � 25 autospuiten; � 18 motorspuiten; � 3 autoladders; � 2 materialenwagens; � 1 (of 2) slangenauto’s.

Tezamen worden 104 stralen lagedruk afgelegd.Dat gaat echter allemaal niet zonder slag of

stoot. In het gebied Voorhout/Prinsessegracht zijn pas om ongeveer 22.00 uur ’s avonds de branden onder controle. Op het Bezuidenhout moet men al op 4 maart om 03.00 uur stoppen in verband met benzinegebrek. Op 4 maart om 11.00 uur woeden er nog vijf grote branden en acht ‘branden van ge-ringere omvang’. Op 5 maart om 2.15 uur is er nog altijd sprake van vier uitslaande branden.

In totaal wordt veel personeel ingezet. Uit het archief van de Luchtbeschermingsdienst (Majoor Preller) blijkt dat in totaal werden ingezet: � 500 brandweerlieden; � 200 man Technische Noodhulp;

� 30 man Opruiming- en Hersteldienst Luchtbe-schermingsdienst;

� 20 man Rode Kruis; � 50 man EHBO van de Luchtbeschermingsdienst; � 200 man Staatspolitie � 50 man Ordedienst van de Luchtbeschermings-dienst;

� personeel van de duinwaterleiding; � personeel van het gasbedrijf; � personeel van het elektriciteitsbedrijf.

De Centrale Keuken verzorgde ‘in de lopende week’ 37.548 porties eten en de Evacueringsdienst bracht mensen onder op 11.520 noodadressen.

De vragen die hierbij opduiken zijn of deze ge-tallen inclusief de hulp van andere gemeenten zijn en (met uitzondering van de Centrale Keuken) of dit de inzet alleen voor 3 maart was, of ook gedu-rende de volgende dagen?

Problemen

Tijdens de blussing deden zich diverse problemen voor. De krachtige noordelijke wind die eerder de bombarderende toestellen problemen oplever-de, draaide via noordwest naar west, waardoor verplaatsing van materieel noodzakelijk werd. De huisraad die ‘gered’ werd, werd door de bewoners op straat geplaatst en daardoor had de brandweer soms moeilijkheden om de branden te bereiken en had het vuur het soms wat gemakkelijker om over te slaan. Door de gesprongen ruiten wapperden de flarden van gordijnen, waardoor eveneens de brand eenvoudig van de ene kant van de straat naar de andere kon overspringen.

Een probleem dat men ook bij eerdere bom-bardementen in ons land en daarbuiten had on-dervonden, was dat bij bombardementen het

GESCHIEDENIS

Ook de Latil-autospuit van de Rijswijkse brandweer kwam ter plaatse. foto collectie Adriaan Kriek

Brandweer Wassenaar kwam helpen met haar Magirus-autospuit. foto Gemeentearchief Wassenaar


NEDERLANDSE


16

leidingnet werd geraakt en daarmee de bluswater-voorziening via de waterleiding onmogelijk werd. Daarom bleef er maar één mogelijkheid: afleggen op open water of op de riolering. Daarom moes-ten er lange aanvoerslangleidingen (soms langer dan 600 meter) worden uitgelegd. De voertuigen die het water moesten oppompen, zakten weg in sommige bermen. Verplaatsen van die voertuigen werd een ware crime.

Op het Bezuidenhout stond een terrein van ongeveer 2 km2 in brand. Hoewel daar nog veel werk te verrichten was, was aflossing van de eerst ingezette manschappen niet mogelijk. Het per-soneelstekort bij de brandweer deed zich ernstig voelen. De brandweerlieden, die soms al uren aan de slag waren, konden niet of nauwelijks iets te eten krijgen. Het enige dat geprobeerd werd, was een maaltijd te bereiden van gekookte bloembol-len, maar daar werd een aantal mensen ziek van. De ondersteunende eenheden (onder andere uit Zaandam en Wormerveer) hadden overigens zelf voor enige voeding gezorgd.

Een ander probleem was, dat “ondergedo-ken” voertuigen eerst gereed moesten worden gemaakt, alvorens ingezet te kunnen worden. De

brandstof raakte erg snel op, waardoor blussing op diverse plaatsen voortijdig gestaakt moest wor-den; de ondersteunende eenheden moesten daar-door vroegtijdig stoppen, om in ieder geval nog zoveel benzine te hebben, dat men nog naar huis zou kunnen rijden.

Gevolgen

Dat de gevolgen van deze calamiteit uitzonderlijk groot waren, staat buiten kijf. Wel opvallend is, dat de gehanteerde getallen soms nogal uiteenlopen.

Broeshart spreekt over: persoonlijke ongevallen: 511 doden en 344 gewonden; ± 10.000 personen dakloos. Schade: 1839 percelen verbrand; 391 percelen onherstelbaar vernield; 1168 percelen beschadigd; belangrijke historische collecties en archieven verloren.

Korthals-Altes heeft het over: persoonlijke on-gevallen: minimaal 520 doden, maar vermoede-lijk enkele tientallen meer; 230 zwaar gewonden (stand eind mei 1945) en ± 12.000 personen dak-loos. Schade: 3300 huizen vernield en 1200 huizen zwaar beschadigd

Het jaarverslag van de gemeente Den Haag spreekt over schade aan ruim 3300 woningen, 290 bedrijven, 2 bakkerijen, 5 kerkelijke gebouwen, 2 pastorieën, 15 scholen en gymnastieklokalen, 64 kantoren, 10 openbare gebouwen en 8 ziekenin-richtingen.

Verliezen brandweer

In het voorgaande werd reeds gerefereerd aan het feit, dat door een mislukte lancering van een V2 een tiental (hulp-)brandweerlieden – die op dat moment werkten aan de bestrijding van de ramp – om het leven kwamen. Het betrof hier de onder-brandmeester S. Sol en de hulpbrandwachten W. Boogers, P. Briedé, J.F. Ouwerkerk, E.H. Hooge-veen, G.S.H. Plu, W.G. Koudenhoven, G.P. Spaar-garen, W.B. Lalleman en A. Vrolijk. Ter nagedachte-nis aan hun ultieme offer is in het hoofdbureau van de Veiligheidsregio Haaglanden een herdenkings-steen geplaatst.

Behalve verlies aan mensen, veroorzaakte het bombardement en de nasleep daarvan ook scha-de aan het schaarse brandweermaterieel: drie mo-torspuiten gingen geheel verloren, een pomphuis van een autospuit werd doorboord door een bom-scherf, de helft van de slangenvoorraad ging ver-loren en veel voertuigen raakten defect, doordat

GESCHIEDENIS

De vernielde Mariakerk in het Bezuidenhout, kort na het bombardement van 3 maart 1945. foto Collectie Wim den Dunnen


NEDERLANDSE


17

GESCHIEDENIS

de smeerolie lange tijd niet ververst had kunnen worden.

Een hoofdstuk apart is de beschieting van een te hulp komend voertuig nabij Oegstgeest. Een kran-tenbericht gaf aan:

Op den weg van Haarlem naar Den Haag wer-den enkele Haarlemsche brandweerauto‘s zo-danig door Engelsche piloten beschoten, dat zij totaal onbruikbaar werden en hun reis niet konden voortzetten. Onder de brandweerlie-den dezer wagens vielen slachtoffers aan do-den en gewonden.

Van Heijnsbergen schrijft dat ‘Circa 5000 huizen zijn verbrand of verwoest. Ruim 300 personen om-gekomen. Een Haarlemsche brandwacht vanuit een vliegtuig doodgeschoten. Eenige plunderaars gefusilleerd door de Politie en anderen door het publiek doodgeslagen.’

Na veel jaren niet precies te hebben geweten wat er zou zijn gebeurd en de in de literatuur ver-spreide berichten niet juist bleken te zijn, is de oplossing van dit raadsel door Gerard Koppers beschreven in het tijdschrift Één-Één-Twee. Hij toonde aan dat er inderdaad een beschieting op de heenweg (tweede poging van de brandweer van Haarlem) door drie Engelse jachtvliegtuigen nabij Oegstgeest van een autospuit van Haarlem heeft plaatsgevonden, waarbij de wachtmeesters Ipenburg, Van Dalen en De Lugt door de kogel-regen werden verwond. Hoe triest op zichzelf dit ook moge zijn, van een fatale afloop is geen sprake geweest.

Ten slotte

Het bombardement dat door onze bondgenoten per vergissing een groot aantal slachtoffers en een enorme schade aan Den haag had toegebracht, leidde tot een politiek steekspel in Engeland. De Nederlandse regering (in ballingschap) was daar absoluut voornemens, dat dit niet nog eens zou gebeuren. Het zou te ver voeren, hier een weerga-ve van die politieke verwikkelingen te verzorgen. Engelse vliegtuigen wierpen kort na de luchtaanval strooibiljetten uit met in feite ‘excuses’. De Duits-gezinde media hadden natuurlijk weer propagan-damateriaal om de bevolking er nog maar weer eens op te wijzen, dat de geallieerden ook niet zo’n lieverdjes waren, maar vergaten er natuurlijk wel bij te schrijven, dat het gebruik van de Haagse bevolking als menselijk schild toch echt een Duitse

onderneming was geweest. Het bombardement op het Bezuidenhout, met

als gevolg de grootste stadsbrand die Den Haag ooit heeft gekend, is ook na al die jaren niet verge-ten. Nog jaarlijks vindt er een herdenkingsplechtig-heid plaats, ook al zijn de meeste mensen die het aan den lijve hebben meegemaakt inmiddels bij-na allen overleden. Een monument, onthuld op 3 maart 1951 door de burgemeester van Den Haag; bevindt zich op de Algemene Begraafplaats in Den Haag. De tekst op de gedenksteen luidt:

Het gemeentebestuur van 's-Gravenhage heeft dit monument gesticht ter nagedachte-nis aan slachtoffers van het bombardement in het Bezuidenhoutkwartier op 3 maart 1945.

Een ander monument, onthuld in 2010, bevindt zich op de Algemene Begraafplaats te Voorburg, waar zich een massagraf voor veel slachtoffers van het bombardement bevindt. De tekst op die ge-denksteen luidt:

Op 3 maart 1945 eiste een bombardement op de Haagse wijk Bezuidenhout veel men-senlevens. Dit gedenkteken herinnert aan de slachtoffers die hier op de begraafplaats zijn begraven.

Een gedenksteen ter nagedachtenis aan de tijdens oorlogshandelingen omgekomen brandweerlieden hangt in het hoofdbureau van de Haagse brandweer. foto Peter Snellen


NEDERLANDSE


18

GESCHIEDENIS

Dit artikel is tot stand gekomen met de hulp van Gerard Koppers, Jeroen van de Ven, Wim den Dunnen, de Studiegroep ’40–’45, leden van het Netwerk Geschie-denis en leden van de Werkgroep Brandweer Historie. De tekst is gepresenteerd tijdens de Dag van de brandweergeschiedenis op 3 maart 2018 in Den Haag.

bronnen

Broeshart, G.: Die brand moet uit!Heijnsbergen, H.L.M. van: Brand!Kakes, C./Heijnsbergen, H.L.M.

van: Den Haag staat in brand. Koppers, G.: ‘Fatale beschieting

brandweervoertuig bij Oeg-stgeest blijkt een gerucht’, in: Één-Één-Twee.

Korthals-Altes, A.: Luchtgevaar.Tinchert, T.: ‘Drie maart 1945’, in:

Terugblik.Zwanenburg, G.J.: En nooit was

het stil (deel 2).Brandverslag commandant brand-

weer Den Haag (NBDC).Diverse stukken uit het Nationaal

Archief.Diverse internetpublicaties, waar-

onder https://anemaa.home.xs4all.nl/ges/onderwerpen/bombardement_bezuidenhout_inleiding.html en http://www.v2platform.nl/inslagen.html


19


NEDERLANDSE


19


NEDERLANDSE

VOERTUIGNIEUWS

Vanaf februari 2018 zijn na een intensief aanbesteding- en bouw-traject elf nieuwe tankautospuiten opgeleverd voor de Brandweer Gelderland-Zuid. De voertuigen zijn door Rosenbauer in Oosten-rijk en DRV te Hoogeveen opge-bouwd op een MAN TGM 15.290 4x2-chassis.

De voertuigen zijn geplaatst op de posten Millingen aan de Rijn, Ubber-gen, Beneden-Leeuwen, Opheus-

den, Kesteren, Ochten, Beusichem, Varik, Buren, Lienden en Dodewaard.

Door de projectgroep van Brand-weer Gelderland-Zuid, met afvaar-diging van de Operationele Dienst, Vakbekwaamheid, Inkoop en Ma-terieel, is de optimale indeling van het voertuig bepaald. Zo zijn ook de nodige vernieuwingen aangebracht die de werkzaamheden ondersteu-nen op het terrein van brandbestrij-ding, hulpverlening, waterongevallen en Incidentbestrijding Gevaarlijke Stoffen (IBGS).

Nieuwe

TS’en

Gelderland-Zuid

bron Veiligheidsregio Gelderland-Zuidbeeld William Harthoorn en Ramon Versteeg


NEDERLANDSE


20

VOERTUIGNIEUWS

Alle voertuigen zijn voorzien van een dompelpompapplicatie. Hiermee kan 3500 liter water per minuut los van de voertuigpomp verpompt wor-den. Voor de tankautospuiten langs de Betuweroute een verplichting, maar voor de andere posten een welkome aanvulling. Dit in combi-natie met de nieuwe ontwikkelde ‘spoorslootoverbrugging’, zijn er vele inzetmogelijkheden.

In het belang van arbeidshygiëne zijn er ook de nodige extra voor-zieningen aangebracht, zoals extra kratruimte voor het meenemen van

verontreinigde bluskleding, dan wel het speciale uittrekbord waarmee brandweerlieden zichzelf kunnen afspoelen.

Bij het ontwerp van de inrichting van de nieuwe tankautospuiten is rekening gehouden met de ergono-mische aspecten; alle zware materia-len zijn makkelijk bereikbaar. Zo ook de materialen op het zogenaamde Arbo-rek. Alle bepakking, welke volledig vernieuwd is – inclusief het hydraulisch redgereedschap, is goed opgeborgen en waar nodig geplaatst op uitdraairamen.

In de manschappencabine zijn voldoende handgrepen aangebracht en de manschappen kunnen zelf de verlichting (kleur) en het geluid in de cabine regelen. Ook zijn er opberg-mogelijkheden voor persoonlijke spullen van de manschappen (inclu-sief oplaadmogelijkheden voor privé telefoons) en ontbreekt de koelkast uiteraard niet. Daar waar mogelijk is geluidsreductie toegepast.

In de Rosenbauer Advanced Technology (AT)-opbouw zijn ten behoeve van het in- en uitstappen in de manschappencabine speciale


NEDERLANDSE


21

VOERTUIGNIEUWS

CHASSIS EN MOTOR

MERK EN TYPE MAN TGM 15.290 4x2

MOTORVERMOGEN 290 pk

WIELBASIS 3975 mm

TRANSMISSIE Allison, volautmatisch

MANSCHAPPENCABINE

UITVOERING Rosenbauer AT (geïntegreerd)

MATERIAAL aluminium

ZITOPSTELLING 2+2+3

OPBOUW

OPBOUW Rosenbauer AT

MATERIAAL aluminium

WATERTANK 2000 liter

LADDERREK elektrisch, DRV

LICHTMAST op draaiarm

BRANDWEERTECHNISCHE OPBOUW

BLUSPOMP Rosenbauer NH35

DOMPELPOMP Dynastart, hydraulisch

GENERATOR 6,5kVA, hydraulisch

VOORBOUWLIER 5,0 ton

uitdraaitrappen geplaatst. Deze trappen kunnen in elke positie gestabiliseerd worden en in combi-natie met goed licht en geleidings-beugels, maakt dit een bijzonder snelle en vooral veilig in- en uitstap mogelijk. Ook zijn de deuren van de manschappencabine van veiligheids-glas gemaakt; niet alleen esthetisch mooi, maar ook goed om zicht te krijgen bij het uitstappen op mogelij-ke obstakels.

Naast de eerdergenoemde vernieuwingen en verbeteringen, is er nog een aantal andere zaken te

noemen. Zoals de gecombineerde HD/LD-bluspomp met gegaran-deerde capaciteit van 3500 liter per minuut, welke volledig digitaal is. De lichtmast is volledig uitgevoerd in LED-verlichting. Speciaal voor de posten met de taak Oppervlak-teredding is een luchtinstallatie aanwezig voor het opblazen van de zogenaamde Rescue Sled. Voor de Mobiele Operationele Informatie zijn communicatie- en navigatiesystemen aangebracht.

Het voertuig is rondom voorzien van blauwe en amber ‘zwaailichten’ welke volledig geïntegreerd zijn in de opbouw. De volledig in LED uit-gevoerde werkverlichting is rondom het voertuig aangebracht, maar ook bij de voorbouwlier. Samen met de speciale achteruitrijverlichting maakt dit de inzet van het voertuig ook in het donker goed mogelijk.

Naast de ingebouwde sirene en de dubbele Martinhoorns, zorgen de geplaatste luchthoorn en knippe-rende koplampen voor een grote attentiewaarde in het verkeer.

De voertuigen zijn bestemd voor

08-1231Millingen aan de Rijn11-BKL-4

08-1331Ubbergen12-BKL-4

08-4131Beneden-Leeuwen52-BKL-9

08-6531Neerijnen-Oost (Varik)82-BKR-6

08-7131Beusichem83-BKR-6

08-7231Buren27-BKS-6

08-7431Lienden26-BKS-6

08-8131Dodewaardnnb

08-8231Kesteren18-BKN-5

08-8331Ochten17-BKN-5

08-8431Opheusden50-BKL-9

TankautospuitGelderland-Zuid


NEDERLANDSE


22

VERSLAG

Terug in NL

Onder het kenteken VL-91-TV rijdt de DAF FF1900DNS445 uit 1990, met een opbouw van Metz opnieuw in ons land. Brandweer Rotterdam schafte deze autoladder aan zonder korf, maar voorzag hem in een later stadium van een redkorf. Buiten dienst bij brandweer Rotterdam ging hij in 2003; het voertuig werd toen verkocht aan Cito Techniek te Axel. Deze firma heeft het voertuig weer doorverkocht aan Dias in Stekene (B), waar het volledig geres-taureerd is om daarna verkocht te worden aan het Belgische Sint Gillis-Waas. Hier heeft voertuig dienst gedaan tot 2016 en is daarna bij een handelaar in Nederland terecht gekomen. Het voertuig is nu – weer geheel nagezien en gekeurd, maar nog stees voorzien van de Belgische striping – eigendom van de Isolatie Specialist in Moerkapelle.

Soms komt men zaken tegen, die

het hart van de ware brandweerlief-

hebber weer wat sneller doet slaan.

Dat geldt in ieder geval voor de DAF

autoladder van Rotterdam.

tekst en beeld Marinus Oosthoek


NEDERLANDSE


23

VERSLAG

Bij dezelfde Isolatie Specialist te Moerkapelle is ook te bewonderen de vroe-gere DAF-autoladder van Wassenaar, met het kenteken BX-56-PP. Tussen 1987 en 2008 deed deze DAF FF2105DHT365 met 24 meter-ladderpakket van Riffaud dienst bij brandweer Wassenaar. Daarna werd het verkocht aan Mobiel Lasbedrijf Jan van den Berg in Valkenburg zh. Volgens insiders heeft het voertuig ook de laatste jaren in België gereden, maar is het in 2017 weer in ons land gekeurd en nu in dienst bij Isolatie Specialist Moerkapelle.

Beide voertuigen rijden normaliter met oranje kappen op de zwaailam-pen. Speciaal voor deze foto's zijn de voertuigen even voorzien van de prioritaire blauwe kappen.

Beide voertuigen zullen aanwezig zijn op de 3e Internationale 112 Beurs & 112 dag brandweer Vaas-sen, op 6 oktober a.s.


NEDERLANDSE


24


NEDERLANDSE

Aan Chemelot heeft Kenbri Fire Fighting een speciaal voor de industrie ontworpen schuimbluswagen geleverd. Deze schuim-bluswagen heeft extra grote tankvolumes en pompcapaciteiten tot ruim 12.000 l/min en schuimbijmengsystemen welke geschikt zijn voor grote capaciteiten. Het voertuig is geschikt voor voeding vanaf hydranten met een hoge capaciteit en drukken. Het is tevens het eerste voertuig in Nederland waarbij een PolyBilt copoly-meer opbouw wordt toegepast. PolyBilt copolymeer is de opvolger van glasvezel versterkt polyester (GVP) en combineert alle voordelen van GVP met een uitsteken-de veerkracht, stootvastheid, extreem lage schadegevoeligheid en snel te repareren. Op het dak is aan beide zijde een slangen-bak gemonteerd waarin elk 500 meter 6”-slang in opgevouwen toestand aanwe-zig is, en door middel van een klepcon-structie aan de achterzijde kunnen deze slangen uitgereden worden.Dit robuuste voertuig met een beladen gewicht van circa 37 ton, lengte van bijna 12 meter, 450 pk motorvermogen en 3 sturende assen laat zich technisch omschrijven als een Kenbri SB 8000.

VOERTUIGNIEUWS

AFMETINGEN

LENGTE 11579 mmBREEDTE 2500 mmHOOGTE 3750 mm

CHASSIS EN MOTOR

MERK EN TYPE Scania P450LB8x2/6HNB

CABINE CP16

MOTOR DC13 147 Euro6

VERMOGEN 450 pk/331 kw

TRANSMISSIE autmatisch, 6 versnellingen

OPBOUW

OPBOUW PolyBilt copolymeer

WATERTANK 9000 liter

SVM-TANK 6000 liter

BRANDWEERTECHNISCHE OPBOUW

BLUSPOMP Hale RME212000 l/m (10 bar)

SCHUIMPOMP Edwards 300-388 HDF640 l/min (20 bar)

SCHUIMSYSTEEM Schuimbijmenging via in-line inductor. Instelbare SVM bijmengpercentage van 0-8%.

DAKMONITOR FireDos M4C-DC2000-8000 l/min (10 bar)95 meter worplengte

BUMPERMONITOR FireDos M1200-2000 l/min (10 bar)50 meter worplengte

FOTO'S Marinus Oosthoek MET DANK AAN Kenbri Fire Fighting voor informatie en medewerking

Schuimblus voertuig Chemelot


NEDERLANDSE


25

Houd ook de agenda op www.brandweer.org in het oog voor een actueel overzicht van alle activiteiten.

Evenementen agenda

6 mei 2018 Brandweerruilbeurs Erembodegem-Aalst (België)Privat Fire Brigade vzw (het grootste brandweermuseum van België) organiseert tussen 10.00 uur en 16.00 uur een ruilbeurs aan de Industrielaan 23B in Erembodegem (Aalst).Klik hier voor het inschrijfformulier voor tafelhouders.

9 mei 2018 Open dag brandweer Zoetermeer-OosterheemOpen dag brandweer van 13.00 uur - 16.00 uur aan de Olaf Palmenlaan 1 te Zoetermeer.

11 t/m13 mei 2018 Oldtimerbijeenkomst Bielefeld (Duitsland)Indien u graag wat Duitse brandweer oldtimers wilt bewonderen, dan is dit de gelegenheid. Er wordt door het Verband der Feuerwehren in NRW zelfs een aparte sessie gehouden (op zaterdag-ochtend 12 mei) tegen een neutrale achtergrond om de fotografen van dienst te zijn. Op zondag volgt een rondrit. Klik hier voor nadere bijzonderheden.

12 mei 2018 Brandweer oldtimeroptocht HilversumBrandweer Gooi- en Vechtstreek (Hilversum) is bezig met het organiseren van een oldtimertocht. Er zijn nog slechts enkele voertuigen nodig, vooraleer deze definitief doorgang kan vinden. Aanmelden voertuigen en nadere informatie: [email protected]

12 mei 2018 Oldtimerbijeenkomst Växjö (Zweden)Om iets speciaal te zien moet je soms wat verder rijden: vanaf 10.00 uur een rondrit van 50 km en 's middags een defilé. Start en finish op het Stortorget in Växjö.

16 t/m 18 mei 2018 Rettmobil Fulda (Duitsland)Rettmobil, de vakbeurs voor medische voertuigen (ambulances, maar steeds vaker ook brandweerwa-gens) wordt weer in Fulda gehouden. Kunt u daar ook meteen het machtig mooie brandweermuseum eens bewonderen!

19 mei 2018 Open dag brandweer & Reddingsbrigade HellevoetsluisVan 10.00 uur tot 17.00 uur aan de brandweerkazerne te Hellevoetsluis.

19 t/m 21 mei 2018 Modelbouw evenement AlmereVan 19 t/m 21 mei organiseert het PIT in Almere een modelbouwweekend voor bouwers van schaalmo-dellen van hulpverleningsdiensten. Deelname is gratis. Klik hier voor nadere informatie.

26 mei 2018 Veiligheidsdag AlmereEsplanade, met medewerking van Defensie. Nog geen nadere bijzonderheden bekend.

26 mei 2018 Veiligheidsdag VeenendaalVan 10.00 uur tot 16.00 uur bij de brandweerkazerne van Veenendaal, Industrielaan 18.

26 mei 2018 Open dag brandweer GeertruidenbergVan 10.00 uur tot 16.00 uur is de nieuwe brandweerkazerne van Geertruidenberg geopend voor alle belangstellenden.

26 mei 2018 Evenement brandweer GarderenBrandweer Garderen viert zijn 75e verjaardag met o.a. een optocht met oud brandweermaterieel.

2 juni 2018 VBB Voorjaarsexcursie Dutch Rescue Vehicles, HoogeveenOnderdeel van het programma wordt de reguliere jaarlijkse Algemene Ledenvergadering. Meer infor-matie binnenkort op www.brandweer.org

3 juni 2018 Jubileum brandweer TerheijdenDe brandweer van Terheijden viert zijn 200-jarig bestaan. Hoe, dat is nu nog niet bekend.

16 juni 2018 112 Groningen Martiniplaza GroningenIn Martiniplaza Groningen vindt van 10.00 tot 17.00 uur voor de tweede keer dit evenement plaats.

16 t/m 17 juni 2018 Oldtimerevenement Salzbergen (Duitsland)Het brandweermuseum in Salzbergen, niet ver over de grens bij Enschede, viert op deze dagen het 25-jarig jubileum met een Oldtimerbijeenkomst. Ook de stoombrandspuit zal deze dagen weer de-monstraties geven en er is nog meer te doen. Klik hier voor meer informatie.

23 juni 2018 Open dag brandweer Brandweer RotterdamAan de kazerne Metaalhof.

30 juni 2018 VBB Fototoertocht Harderwijk e.o.Alleen toegankelijk voor leden van de Afdeling Fotografie

14 juli 2018 Demonstratie Reddingsbrigage KatwijkDe Katwijkse Reddingsbrigade organiseert in samenwerking met de partners in de hulpverlening een demonstratiedag aan het strand.

4 augustus 2018 Oldtimerbijeenkomst DoornDoorn organiseert de Dag van de Oude Brandweerwagen met optocht, (LEGO) Incidenten City, wate-restafette en kinderanimatie. Op de Kampweg staan de voertuigen tussen de bedrijven door opge-steld.

http://www.brandweer.org/data/uploads/agenda/20180221-inschrijfformulier_ruilbeurs_Aalst_Belgi__2018.xlsx

http://www.brandweer.org/data/uploads/agenda/20180126_VdF_BRW_Oldtimerrondrit_2018_Bielefeld.pdf

https://www.pitveiligheid.nl/activities/modelbouwweekend

http://www.brandweer.org/data/uploads/agenda/2512214035.jpg


NEDERLANDSE


26


NEDERLANDSE

Werkgroep Brandweer Historie

MAGIRUS BRANDWEERWAGENS IN DE BENELUX

Alex Tukker heeft (m.m.v. tal van

fotografen) een bijna volledige inven-

tarisatie in woord en beeld weten te

realiseren van de Magirus brandweer-

voertuigen in de Benelux. Een must

voor iedereen die geïnteresseerd

is in brandweervoertuigen en elke

Magiruslief hebber.

STOOMBRANDSPUITEN IN NEDERLAND

2016 was het jaar waarin herdacht

werd, dat precies 150 jaar geleden

de eerste stoombrandspuit (De Maas)

in ons land (in Rotterdam) in werking

werd gesteld. Ter gelegenheid van

deze herdenking werd het boek

Stoombrandspuiten in Nederland ten

doop gehouden.

NEDERLANDSE BRANDWEERAUTO’S

Een historisch overzicht van fabrikan-

ten en leveranciers

Het resultaat van het samenwerken is

dit boekwerk, dat verscheen in 2010.

Het werd een leesboek voor de geïn-

teresseerden in voertuigen en bedrijfs-

wagens, maar ook een naslagwerk

voor wie snel iets wil opzoeken over

een bepaalde opbouwfabrikant.

HOOFDZAKEN

‘Hoofdzaken’ verscheen in oktober

2008. Omdat hierover bijna geen

literatuur voorhanden was, hebben

de auteurs – aan de hand van foto's

en enkele korte artikelen, alsmede

door studie van buitenlandse litera-

tuur – gepoogd een chronologische

ontwikkeling van de brandweerhelm

in Nederland weer te geven.

NEDERLANDSE BRANDSPUITFABRIKANTEN

In december 2006 verscheen van

Gerard Koppers een overzicht van

Nederlandse brandspuitfabrikanten.

Hierin wordt een overzicht gegeven

van allerlei bouwers van brandspuiten,

waaronder enkele zeer bekende en

een groot aantal onbekende.

HEMELSE HELPERS EN HEILIG VUUR

In juli 2006 verscheen ‘Hemelse Hel-

pers en Heilig Vuur’ over geloof en bij-

geloof rondom brand en brandweer.

Een studie naar aanleiding van de

vraag, wie nu eigenlijk in Nederland

de patroonheilige van de brandweer

was. Het antwoord op deze vraag is er

nooit gekomen, omdat er meerdere

heiligen voor in aanmerking komen.

SCHLAUCHFEUERSPRITZEN

In 2012 kwam de Internationale Ar-

beitsgemeinschaft für Feuerwehr- und

Brandschutzgeschichte bijeen in ons

land. Ter gelegenheid daarvan bracht

de WBH de Duitse vertaling van het

bekende ‘brandspuitenboek’ van Jan

van der Heijden op de markt.

Brandweergeschiedenisin woord en beeld

Verkrijgbaar bij HHS Uitgeverijwww.hhsuitgeverij.nl

e-mail [email protected] 0486-476454HHS Uitgeverij, De Eek 1, 5363 VD Grave/Velp NB

Deze publicaties zijn alle verkrijgbaar. Ook die uitgaven die voorheen uitverkocht waren zijn in een kleine oplage herdrukt, zodat u ze weer kunt bestellen!

12 | mei 2018 Nieuwsbriefnummer...Aan het einde van de 18e eeuw zette Napoleon Bonaparte de eerste...

Documents

Transcript of 12 | mei 2018 Nieuwsbriefnummer...Aan het einde van de 18e eeuw zette Napoleon Bonaparte de eerste...