1

Lt Frank WillemsBrandweer GentLt Frank WillemsBrandweer Gent

HOOFDSTUK XIHOOFDSTUK XI

DE INVLOED VAN VERHITTING EN BLUSSTOFFEN OP INSTALLATIES

DE INVLOED VAN VERHITTING EN BLUSSTOFFEN OP INSTALLATIES

Cursus onderluitenant 2008

Cursus onderluitenant 2008

2

1. Schade aan installaties door brand1. Schade aan installaties door brand

3

Onder installaties wordt verstaan, een verzameling van toestellen, leidingen, machines, drukhouders ed die samen een eenheid vormen.

Om bedrijfsstagnatie te voorkomen is het heel belangrijk om schade aan installaties te vermijden (salvage).

Onder installaties wordt verstaan, een verzameling van toestellen, leidingen, machines, drukhouders ed die samen een eenheid vormen.

Om bedrijfsstagnatie te voorkomen is het heel belangrijk om schade aan installaties te vermijden (salvage).

1.a1.a

4

Installaties waarvan wordt verwacht dat er gemakkelijk brand of explosie kan voorkomen zijn berekend op dit gevaar door;

-Opstelling in open lucht

-Compartimentering

-Automatische blusinstallaties (+ deluge)

-Detectie-apparatuur

-Explosieluiken en explosieonderdrukkers

Installaties waarvan wordt verwacht dat er gemakkelijk brand of explosie kan voorkomen zijn berekend op dit gevaar door;

-Opstelling in open lucht

-Compartimentering

-Automatische blusinstallaties (+ deluge)

-Detectie-apparatuur

-Explosieluiken en explosieonderdrukkers

1.b1.b

5

Van gevaarlijke installaties moet in het interventieplan volgende gegevens worden vermeld;

-Plaats

-Globale werking

-Inhoud gevaarlijke stoffen

-Bedieningsinstructies

-Blusmaatregelen

-Coördinaten van de bedrijfsdeskundigen

-Maatregelen om de omgeving te beschermen

Van gevaarlijke installaties moet in het interventieplan volgende gegevens worden vermeld;

-Plaats

-Globale werking

-Inhoud gevaarlijke stoffen

-Bedieningsinstructies

-Blusmaatregelen

-Coördinaten van de bedrijfsdeskundigen

-Maatregelen om de omgeving te beschermen

1.c1.c

6

1.1 Invloed van de brandhitte1.1 Invloed van de brandhitte

7

Installaties die normaal gezien gesloten zijn, kunnen door uitzetting of materiaalsterkte-verlies lek geraken of zelfs worden vernield.

Drukvaten leveren gevaar voor explosie door;

-hoge temperatuur

-Val, slag (door explosie, instorting)

-Materiaalfouten

-Bedienings- en vulfouten

-Falende veiligheden

Installaties die normaal gezien gesloten zijn, kunnen door uitzetting of materiaalsterkte-verlies lek geraken of zelfs worden vernield.

Drukvaten leveren gevaar voor explosie door;

-hoge temperatuur

-Val, slag (door explosie, instorting)

-Materiaalfouten

-Bedienings- en vulfouten

-Falende veiligheden

1.1a1.1a

8

Vooral bij verhitting bestaat de kans op explosie van een drukvat.

De druk in de drukhouders stijgt per graad Celsius met 1/273e deel van de oorsprokelijke druk.

Een temperatuursverhoging van 273 °C verdubbeld dus de druk in een drukhouder.

Wet van Gay-Lussac

Alle gassen nemen bij verwarming aan volume toe met 1/273 per °C (constante druk).

Vooral bij verhitting bestaat de kans op explosie van een drukvat.

De druk in de drukhouders stijgt per graad Celsius met 1/273e deel van de oorsprokelijke druk.

Een temperatuursverhoging van 273 °C verdubbeld dus de druk in een drukhouder.

Wet van Gay-Lussac

Alle gassen nemen bij verwarming aan volume toe met 1/273 per °C (constante druk).

1.1b1.1b

9

Wet van Boyle en Mariotte

De druk in een fles = het volume gas aanwezig in een fles, gedeeld door de inhoud van de fles.

p x V = constante, bij gelijke temperatuur.

Dus p1 x V1 = p2 x V2

De algemene gaswet

p x V = constante

T

(T = absolute temperatuur in ° K)

Wet van Boyle en Mariotte

De druk in een fles = het volume gas aanwezig in een fles, gedeeld door de inhoud van de fles.

p x V = constante, bij gelijke temperatuur.

Dus p1 x V1 = p2 x V2

De algemene gaswet

p x V = constante

T

(T = absolute temperatuur in ° K)

1.1c1.1c

10

Alle drukhouders, ongeacht waarmee ze gevuld zijn, kunnen bij te sterke verhitting exploderen (natuurkundige explosie);

Is de drukhouder gevuld met een brandbaar gas dan kan na het openscheuren een tweede chemische explosie volgen.

Opgelet met de toxiciteit van bepaalde stoffen

Alle drukhouders, ongeacht waarmee ze gevuld zijn, kunnen bij te sterke verhitting exploderen (natuurkundige explosie);

Is de drukhouder gevuld met een brandbaar gas dan kan na het openscheuren een tweede chemische explosie volgen.

Opgelet met de toxiciteit van bepaalde stoffen

1.1d1.1d

11

Toe te lichten;

Acetyleenflessen

Dampspanning (verzadigde)

Verwarming van gassen (gassen zetten uit en kunnen tot zelfontbranding komen)

Verwarming van vloeistoffen (sterke verdamping door hoge temp >>> risico = BLEVE)

Blussen van brand aan een fles

Toe te lichten;

Acetyleenflessen

Dampspanning (verzadigde)

Verwarming van gassen (gassen zetten uit en kunnen tot zelfontbranding komen)

Verwarming van vloeistoffen (sterke verdamping door hoge temp >>> risico = BLEVE)

Blussen van brand aan een fles

1.1e1.1e

12

1.1f1.1f

Dampspanning:

Elke vloeistof zal bij een bepaalde temperatuur in damp overgaan.

De temperatuur waarbij een vloeistof in damp overgaat, is afhankelijk van de druk die boven de vloeistof heerst.

Hoe hoger de druk in een vat is, hoe hoger de temperatuur moet zijn om een vloeistof aan de kook te brengen.

Tijdens het koken stijgt de temperatuur niet verder.

Dampspanning:

Elke vloeistof zal bij een bepaalde temperatuur in damp overgaan.

De temperatuur waarbij een vloeistof in damp overgaat, is afhankelijk van de druk die boven de vloeistof heerst.

Hoe hoger de druk in een vat is, hoe hoger de temperatuur moet zijn om een vloeistof aan de kook te brengen.

Tijdens het koken stijgt de temperatuur niet verder.

13

1.1g1.1g

Wordt de damp niet afgevoerd dan houdt na een zeker ogenblik de dampvorming op.

De ruimte boven de vloeistof is dan met damp verzadigd. Deze verzadigde damp boven de vloeistof heeft een bepaalde druk, nl. de verzadigde dampspanning.

Dit is de hoogste dampspanning die bij een bepaalde temperatuur kan bereikt worden.

Wordt de damp niet afgevoerd dan houdt na een zeker ogenblik de dampvorming op.

De ruimte boven de vloeistof is dan met damp verzadigd. Deze verzadigde damp boven de vloeistof heeft een bepaalde druk, nl. de verzadigde dampspanning.

Dit is de hoogste dampspanning die bij een bepaalde temperatuur kan bereikt worden.

Temp 0°C 20°C 40°C 60°C

Propaan 4,7 8,5 13,8 21

Butaan 1,0 1,9 3,5 6,3

14

1.2 Uitwerking van explosies1.2 Uitwerking van explosies

15

1.2a1.2a

Bij explosies of instortingen kunnen installaties zo beschadigd worden dat zij lek raken.

Hierdoor kunnen brandbare, giftige of op andere wijze schadelijke stoffen zich verspreiden.

Bij het vrijkomen van sterk gekoeld gas bvb komt een snel verdampende vloeistof van extreem lage temperatuur vrij. Door die zeer snelle verdamping vormt zich direct veel gas.

De samenstelling van de lucht wordt ter plaatse in zeer korte tijd drastisch gewijzigd.

Door water toe te voegen kan de verdamping bevorderd worden.

Bij explosies of instortingen kunnen installaties zo beschadigd worden dat zij lek raken.

Hierdoor kunnen brandbare, giftige of op andere wijze schadelijke stoffen zich verspreiden.

Bij het vrijkomen van sterk gekoeld gas bvb komt een snel verdampende vloeistof van extreem lage temperatuur vrij. Door die zeer snelle verdamping vormt zich direct veel gas.

De samenstelling van de lucht wordt ter plaatse in zeer korte tijd drastisch gewijzigd.

Door water toe te voegen kan de verdamping bevorderd worden.

16

1.3 Invloed van blusstoffen1.3 Invloed van blusstoffen

17

1.3a1.3a

Het gebruik van waterstralen is bij de bestrijding in of bij installaties vaak nodig voor de afkoeling.

Opgelet echter met:

- Sterke afkoeling door schrikken van materialen

- Sterk gekoeld vloeibaar gas (toevoer van warmte!)

- Stoomketels (x 1700)

- Ovens, hardingsbaden, enz… (vorming van CO en H2)

- Silo’s met vaste stoffen (uitzetting)

Het gebruik van waterstralen is bij de bestrijding in of bij installaties vaak nodig voor de afkoeling.

Opgelet echter met:

- Sterke afkoeling door schrikken van materialen

- Sterk gekoeld vloeibaar gas (toevoer van warmte!)

- Stoomketels (x 1700)

- Ovens, hardingsbaden, enz… (vorming van CO en H2)

- Silo’s met vaste stoffen (uitzetting)

18

1.4 Onderbreken van reacties1.4 Onderbreken van reacties

19

1.4a1.4a

In de industrie is het lang niet mogelijk om snel reacties of processen te onderbreken.

Evenmin kunnen ovens snel gedoofd of afgekoeld worden.

In nauw overleg met de bedrijfsdeskundigen moet per geval worden bekenen hoe het gevaar

moet worden aangepakt.

Regelmatig oefenen met de bedrijfsbrandweer is noodzakelijk!

In de industrie is het lang niet mogelijk om snel reacties of processen te onderbreken.

Evenmin kunnen ovens snel gedoofd of afgekoeld worden.

In nauw overleg met de bedrijfsdeskundigen moet per geval worden bekenen hoe het gevaar

moet worden aangepakt.

Regelmatig oefenen met de bedrijfsbrandweer is noodzakelijk!

20

1.5 Ontledingsproducten1.5 Ontledingsproducten

21

1.5a1.5a

Ontledingsproducten kunnen schade aan installaties veroorzaken, oa;

Rook (roet)

Zwaveldioxide SO2

Halogenen en halogeenverbindingen (bvb cloorwaterstof uit PVC)

Uit 1 kg PVC kan 1 tot 1,5 liter zoutzuur van 35% gevormd worden.

Ontledingsproducten kunnen schade aan installaties veroorzaken, oa;

Rook (roet)

Zwaveldioxide SO2

Halogenen en halogeenverbindingen (bvb cloorwaterstof uit PVC)

Uit 1 kg PVC kan 1 tot 1,5 liter zoutzuur van 35% gevormd worden.

22

2. Elektrische installaties2. Elektrische installaties

23

2.12.1

Landelijk koppelnet (transport) = 380000 Volt

Elektrische kabines = 10000 Volt

Huishoudelijk = 220 tot 380 Volt (lage spanning)

Hoge spanning = + 500 Volt

Zwakstroom = 24 Volt en max 100 Watt

Wet van Ohm

U = I X R

Vermogen

P = U X I

Landelijk koppelnet (transport) = 380000 Volt

Elektrische kabines = 10000 Volt

Huishoudelijk = 220 tot 380 Volt (lage spanning)

Hoge spanning = + 500 Volt

Zwakstroom = 24 Volt en max 100 Watt

Wet van Ohm

U = I X R

Vermogen

P = U X I

24

2.22.2

1 tot 3 mA geen merkbare invloed

4 tot 9 mA nog te verdragen

10 tot 20 mA pijnlijk

20 to 25 mA tijdelijke bewusteloosheid

50 tot 100 mA levensgevaar

100 mA en meer dodelijk

Menselijke weerstand = 300 tot 300000 Ohm

1 tot 3 mA geen merkbare invloed

4 tot 9 mA nog te verdragen

10 tot 20 mA pijnlijk

20 to 25 mA tijdelijke bewusteloosheid

50 tot 100 mA levensgevaar

100 mA en meer dodelijk

Menselijke weerstand = 300 tot 300000 Ohm

25

2.32.3

Elektrische energie als ontstekingsbron

Vonken kunnen ontstaan bij kortsluiting en bij massasluiting.

Kortsluiting = twee stroomvoerende draden

Massasluiting = contact met aarding

Aardschakelaar 30 of 300 mA ?

Veiligheden ?

Statische elektriciteit ?

Elektrische energie als ontstekingsbron

Vonken kunnen ontstaan bij kortsluiting en bij massasluiting.

Kortsluiting = twee stroomvoerende draden

Massasluiting = contact met aarding

Aardschakelaar 30 of 300 mA ?

Veiligheden ?

Statische elektriciteit ?

26

3.03.0

Gevaar van branden (Elektrische installaties)

Wat kan gaan branden ???

Met olie gevulde transformatoren

Olieschakelaars

Grondkabels

Isolatiemateriaal

Blus nooit onder spanning staande hoogspanningsinstallaties !!!!!

Gevaar van branden (Elektrische installaties)

Wat kan gaan branden ???

Met olie gevulde transformatoren

Olieschakelaars

Grondkabels

Isolatiemateriaal

Blus nooit onder spanning staande hoogspanningsinstallaties !!!!!

27

3.0b3.0b

PCB’s

Polychlorobifenils

Handelsnaam = ASKAREL

Dit zijn gechloreerde verbindingen

Twee gevaren:

Koude verontreiniging (ongeschonden of lek)

Warme verontreiniging (dioxinevorming bij lage temp alsook zoutzuurgas)

PCB’s

Polychlorobifenils

Handelsnaam = ASKAREL

Dit zijn gechloreerde verbindingen

Twee gevaren:

Koude verontreiniging (ongeschonden of lek)

Warme verontreiniging (dioxinevorming bij lage temp alsook zoutzuurgas)

28

3.0c3.0c

Wat te doen ? >>> info BIG

-) Prov gouverneur inlichten (zorgt voor verwerking) + leefmilieu + Burgemeester

-) Uitzetten van grote perimeter

-) Voorkomen van erger (indijken + lek dichten)

-) Eigenaar of exploitant opvorderen

-) Opgelet met riolering (grachten en waterlopen)

-) Opslaan van spil in metalen houders

-) Bij brand koelen + blussen + hierboven

Wat te doen ? >>> info BIG

-) Prov gouverneur inlichten (zorgt voor verwerking) + leefmilieu + Burgemeester

-) Uitzetten van grote perimeter

-) Voorkomen van erger (indijken + lek dichten)

-) Eigenaar of exploitant opvorderen

-) Opgelet met riolering (grachten en waterlopen)

-) Opslaan van spil in metalen houders

-) Bij brand koelen + blussen + hierboven

29

Bedankt voor de aandacht en veel succes!Bedankt voor de aandacht en veel succes!