Over de betekenis en de gevolgen van de moord op Theo van Goghdoor Willem de Haan

De Haan W. Morele paniek of cultureel trauma? In: Tijdschrift voor Criminologie, pg. 252, nr.1, 2007.

•Wie is Theo van Gogh?

•Het begrip ‘Morele paniek’

•Tekortkomingen en verbeteringen

•Het begrip ‘Cultureel trauma’

•Interpretatie van de gebeurtenissen

•Besluit

•Filmmaker, columnist en lid van het Republikeins Genootschap

•Had kritiek op de islam:

Interpretatie van de Koran

Vrouwenmishandeling

•Werd vermoord op 2 november 2004

•De dader heet Mohammed Bouyeri

•Een plotseling gevoel van paniek of angst, meestal gedragen door een grote groep mensen.

•Leidend tot een reeks buitensporige of onoordeelkundige inspanningen om de veiligheid te verzekeren.

•De media speelt een grote rol.

•Meestal een vicieuze cirkel.

•Een aantal verschillende fasen.

•Stereotype voorstelling van een gebeurtenis waarbij aard en omvang sterk wordt overdreven.

•Gebeurtenis wordt geassocieerd met schijnbaar soortgelijke gevallen (als symptoom van achterliggende maatschappelijke problemen).

•Angst en onrust wordt aangewakkerd.

•Proces van escalatie waarbij krachtige maatregelen worden gevraagd.

•De term paniek is ongelukkig mensenmassa’s blindelings op de vlucht.

•Gebeurtenissen worden te gemakkelijk als morele paniek gekwalificeerd

•Paniek wil niet zeggen dat iets niet bestaat of niet heeft plaatsgevonden!

•De reactie moet ‘overdreven’ zijn, heftiger dan gerechtvaardigd is op basis van de conditie

•‘Concern’ (Bezorgdheid)

•‘Hostility’ (Vijandigheid)

•‘Consensus’

•‘Disproportinality’

•‘Volatility’ Oppervlakkigheid

•‘ a painful injury to the collectivity’

•Voorbeeld: De analyse van de manier waarop de Holocaust sociaal geconstrueerd werd.

•Gaat verder dan morele paniek

•Meer verspreid, mindere rol voor de media.

•Meer diepgaand.

Een aantal stappen die Sztompka heeft ontwikkeld om een cultureel trauma te ontleden.•Structurele en culturele achtergrond zijn gunstig voor het ontstaan van het trauma•Er doen zich één of meerdere potentiële traumatische gebeurtenissen voor•Er wordt over verteld op een specifieke manier en er wordt hierbij geput uit overgeleverde culturele bronnen.•Traumatische symptomen doen zich voor in collectieve stemming.•Er is sprake van posttraumatische adaptatie

Structurele en culturele achtergrond zijn gunstig voor het ontstaan van het trauma:

•Stevige discussie over multiculturaliteit.

•Spanning tussen Moslims en autochtone meerderheid.

Potentieel traumatische gebeurtenissen

•Manier waarop moord gebeurde was traumatisch.

•De symbolische verwijzing ervan.

Verhalen over traumatische gebeurtenissen•Samenleving kan zich niet beschermen tegen extremistische moslims

Traumatische symptomen:•Schokkend massale betogingen•Consensus Typisch voor cultureel trauma

Post-traumatische adaptaties•Nederlandse identiteit op scherp.•Tolerantie

•Het begrip cultureel trauma is geen specifiek criminologisch begrip.•Zowel bij een cultureel trauma als bij ‘morele paniek’ gaat het om een concept dat veel breder kan toegepast worden.•Vooral toegepast op maatschappelijke verschijnselen laat zich ook goed gebruiken voor de effecten van criminele gebeurtenissen.•Toepassing van cultureel traumabenadering in de criminologie kan theoretisch vernieuwend zijn.