Kadastraal minuutplan 1811 - 1832

Atlas Eekhoff 1849 - 1859

Topografische Militaire Kaart 1830 - 1850

Topografische Militaire Kaart 1854

Type Lineair park

Adres Hoarnestreek 3, Wijnaldum

Architect huis -

Architect park L.P. Roodbaard

Jaar 1832

Opdrachtgever Familie IJssenbeek

Uitvoering -

Betaling -

Huidige eigenaar particulier (familie Lenger)

Reconstructie N0.0RDPEIL landschap.stedenbouw (1987)

Tekening gesigneerde presentatietekening, particulier archief

Literatuur - Aa, van der, A.J., Het aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden

- Mulder-Radetzky, R.L.P., L.P. Roodbaard (1782-1851). Een tuinarchitect

met schildersogen, 1999

- Mulder-Radetzky, R.L.P., L.P. Roodbaard. Tuinen van de Friese adel,

1992

- NoordPeil, Moestuin met bouwwerken. Ropta State Wijnaldum, 2005

- NoordPeil, Ropta State, beheerplan 1992-2002, 1992

- Schaap, P., Tromp, J.M.J., ‘Ropta State en Lucas Pieters Roodbaard’, in:

De Woonstede door de eeuwen heen (90), 1991

- Wielinga, R.J., Tuinhuizen in Friesland, 1983

Lijst van Afbeeldingen - Mulder-Radetzky, L.P. Roodbaard. Tuinen van de Friese adel, 1992,

p 40

- Mulder-Radetzky, L.P. Roodbaard (1782-1851). Een tuinarchitect met

schildersogen, 1999, p 57, p 58

- N0.0RDPEIL

ROPTASTATE

Historie

Roptastate is een bijzonder park binnen het oeuvre van Roodbaard. Het is namelijk het enige park

dat aan de zeedijk bij de Waddenkust is gelegen. Bovendien werkte Roodbaard hier op een plek

waar nog geen tuin lag. Het grootste deel van zijn oeuvre bestaat uit de herinrichting van bestaande

tuinen. Hier creëerde Roodbaard vanuit het niets zijn ontwerp.

Hij kreeg de opdracht voor het ontwerp in 1832 van de familie IJsenbeek. Jan Sikkens IJssenbeek

en Geertje Oosterbaan waren een jaar eerder in het huwelijk getreden. Waarschijnlijk lieten ze

hierna het herenhuis aanpassen en de tuin aanleggen. Korte tijd na de aanleg van de tuin, kreeg

Roodbaard de opdracht tot de aanleg van de moestuin. Deze werd direct achter de tuin gesitueerd.

Roodbaard was in deze periode volop werkzaam in heel Friesland. Hij had in de nabije omgeving

ook al een tuin gemaakt bij het huis Middelstein (1831), en jaren later volgde de opdracht voor het

Bolwerk in Harlingen (1843).

Presentatietekening

De tekening van het geheel kan getypeerd worden als een presentatietekening. De tekening is van

handtekening, schaal en functiebeschrijving voorzien. Boven de tekening staat beschreven dat het

gaat om: “een verbeelding van tegenwoordige aangelegde plaats, die in verband is gesteld met de

nieuwe aanleg daarachter.” De tekening is na de aanleg van de moestuin gemaakt en had geen

functie voor de uitvoering.

Het is een zeer gedetailleerd ontwerp, waarin alle lijnen scherp en krachtig zijn aangezet en solitaire

elementen zeer nauwkeurig zijn uitgewerkt. Het geheel is met heldere kleuren ingekleurd.

De tekening bestaat uit een grote, langgerekte en kronkelige waterpartij, een samenspel van paden

en perken, solitaire bomen, bomenrijen, boomgaarden en diverse bouwwerken.

Presentatietekening

Interpretatie presentatietekening

Roodbaard heeft een ontwerp gemaakt voor een langgerekt perceel van 75 bij 350 meter. Hoewel

in de beschrijving staat dat het geheel bestaat uit twee delen, kunnen we het ontwerp ook zien als

een driedeling. Het eerste deel is het gebied van het huis tot de eerste zitplaats (aan de rechterzijde),

het tweede deel bestaat uit het gebied tussen deze zitplaats en het prieel en het derde deel is de

moestuin.

In het eerste deel is er - met name in het gebied direct om het huis - sprake van een kleinschalige

landschappelijke stijl. Hier ligt een kleinschalig patroon met diverse perkvormen. In het tweede deel

domineren de langgerekte licht kronkelige lijnen. Er is sprake van een schaalsprong. De vloeiende

lijn domineert in de vorm van de paden en de waterpartij. Deze bepalen vervolgens de vorm en het

verloop van de perken. Het schaalniveau in het derde deel ligt tussen het eerste en tweede deel. De

dominerende langgerekte lijnen hebben hier plaats gemaakt voor de bol- en boonvormige perken.

Wanneer we teruggaan op de eerdere tweedeling zien we in het eerste deel overeenkomsten met

bijvoorbeeld de overtuin van Lyndenstein.

Ook hier is sprake van een dominerende waterpartij, die in het midden van de aanleg is geplaatst. De

waterpartij is gecombineerd met reliëf. De uitgegraven aarde is gebruikt om grote hoogteverschillen

mee te creeren. Deze glooiiende oeverwallen zijn overwegend tot open groene ruimtes behouden,

die op enkele plaatsen opgevuld zijn met solitaire bomen, kleine perken, en bomenrijen. Aan

weerskanten van de vijver ligt een padenstelsel, waarlangs of waartussen een samenspel van

perken is gecreëerd. De gehele aanleg wordt vervolgens begrensd door dichte bossages.

Binnen de parkaanleg (tot aan de moestuin) is een duidelijk verschil in karakter waarneembaar

tussen de linker- en rechterhelft. De rechterhelft wordt gekenmerkt door lange vloeiende lijnen. Dit

zijn de paden, waartussen eveneens langgerekte perken ontstaan. De linkerhelft heeft daarentegen

een kleinschaliger karakter. Hier vinden we een groter aantal perken van verschillende vormen. In

tegenstelling tot de rechterhelft wordt de structuur hier niet bepaald door het verloop van paden.

Wanneer we spreken van dominantie, kunnen we zeggen dat de linkerhelft domineert. Langs deze

flank gebeurt het meest; hier vinden we een groter aantal perken, een hiërarchie in paden en een

zitplekje en het prieel. Ook vanuit het huis ligt de nadruk op deze zijde.

Teksten presentatietekening

De tegenwoordige aangelegde plaats is in verband gebracht met de nieuwe aanleg daarachter. De

wallen voor de nieuwe aanleg dienen enige malen worden doorgetrokken (omgeploegd) met de

slechte grond van de 2 vijvers

Reconstructie tekening N0.0RDPEIL

Bouwwerken

Roptastate heeft een aantal bouwwerken. Opvallend is de plaatsing van de 19e eeuwse ijzeren

brug. Deze is op ongeveer eenderde deel van de vijver geplaatst. De brug ligt niet in de middenas

van het huis. Waarschijnlijk waren er wel zichtlijnen vanuit de linkerkant van het huis op de brug. De

brug laat duidelijk de hoogteverschillen tussen de randen van de waterpartijen zien. Hij loopt circa

80 centimeter af.

Ook door de plaatsing van de theekoepel wordt het reliëfgebruik van Roodbaard benadrukt. De

theekoepel ligt aan de achterzijde van het park, op de grens bij de moestuin. De theekoepel is hier

op een glooiende hoogte geplaatst, waardoor er vrijzicht is over de vijverpatrij. De koepel is een

bekend bouwwerk, we zien hem onder meer terug in de tuin van de Hearsmastate in Buitenpost.

Aan de linkerzijde is daarnaast nog een zitplaatsje gecreëerd. Deze wordt door een smal paadje

ontsloten.

Beplanting

Het langgerekte perceel is in zijn geheel omrand door een dichte bomenrij. Hierdoor kon binnen dit

-relatief- kleine perceel een eigen wereld gecreëerd worden. Bovendien schermden de bomen het

overige deel van het park af van de harde zeewind.

Bomenrijen zien we op een aantal plaatsen in het ontwerp terugkomen. Ze hebben hoofdzakelijk

als doel om de kronkelende lijnen te benadrukken. We zien ze dan ook terugkomen langs de

binnen bochten van perken.

De beplanting in Roptastate laat bovendien een optimale combinatie van esthetiek en gebruiksfunctie

zien. In het grote geheel van de aanleg worden een decoratieve en gebruikerstuin met elkaar

gecombineerd. Binnen de moestuin is sprake van een optimale combinatie, waarin de vormgeving

niet ondergeschikt is aan de functie. Het gaat hier hand in hand.