Vakvisie Anco Salari m.b.t. Beeldende vakken

Bij beeldende vakken is het de bedoeling dat, zoals de naam al zegt, er iets uitgebeeld wordt. Dit uitbeelden moet zich uiten in het “doen”. Alleen door iets te doen maak je een beeld, met stilzitten niet. Ook het typen van dit format is een uitbeelding van een idee. Alleen door te doen kom je er ook achter of iets werkt, of dat iets anders of beter kan. Zo reflecteer je op je ideeën en het handelen van die ideeën terwijl je aan het “doen” bent. Door te doen maak je ook fouten, en juist van die fouten leer je hoe het niet moet! Maar door te ontdek je ook nieuwe dingen, dingen die je niet had bedacht zonder te doen.Het moet een gewaarwording zijn, een beleving van een idee tot uitwerking. Door te doen wordt je ook handiger en sneller in het maken van keuzes over hoe iets te doen. Het werkt motiverend om een product tot uiting te zien komen!

“Doen is de beste manier van denken” is de titel van een filmpje wat ik op www.21stcenturyskills.nl/inspiratie/ vond. Aan het einde van het filmpje wordt gezegd:“wat één ding is wel zeker, als ik meer fouten maak dan jij, dan win ik”. Oftwel, oefening baart kunst!

Maar hoe maak ik voor leerlingen inzichtelijk hoe zij iets moeten “doen”, iets moeten uitbeelden? Wat ik vooral belangrijk vind is dat er intrinsiek van de leerling iets naar voren komt. Dit moet veroorzaakt worden door de leefwereld van de leerling te prikkelen. Dit wil ik bereiken door in te haken op authentieke kunsteducatie. Folkert Haanstra introduceerde deze term in 2001 en geeft aan dat binnen deze vorm van educatie de volgende elementen naar voren moeten komen:

oriëntatie op de leefwereld van de leerlingen leren buiten de school leren door complexe taaksituaties onderlinge communicatie en samenwerking tussen leerlingen

Al deze elementen zijn gericht op intrinsieke motivatie van de leerling. Door dit aan te boren zorg je ervoor dat er bij de leerling meer ideeën naar boven borrelen omdat hij/zij dan kan laten zijn wat hij/zij zo tof vind aan zijn/haar interesses. Door deze interesses in te passen in de verwerking van opdrachten komen deze tot leven en zo worden projecten gemaakt waar de leerling lol in heeft en voor wil gaan!

Wil de leerling een tas maken en het thema is dans? Laat de leerling dan verschillende muziekgenres onderzoeken en welke dansen daarbij horen. En de kleding van de muziekliefhebbers binnen dit genre (complexe taaksituaties). Of laat ze een gedicht schrijven over kleur aan de hand van instrumentale muziek. Niet alleen leren binnen de school is noodzakelijk. Ook het beleven buiten de school is een essentieel onderdeel van leren. Zien wat er gedaan wordt met de creatieve vakken zet aan tot zelfreflectie en ontwikkeling. Een bezoek aan een ontwerpbureau of juist een ontwerper een dagdeel laten invullen binnen de school draagt bij aan een exponentiele groei van de leerling en zijn/haarontwikkeling. Zowel persoonlijk als beroepsmatig.

Wat is het nut van beeldende vakken?Problemen vragen om oplossingen. Sommige oplossingen liggen voor de hand, andere juist niet. Daar heb je een creatieve geest voor nodig.Dat is een vereiste van een docent die beeldende vakken geeft. Hij/zij moet goed in de maatschappij staan. Waarom? Omdat de leerlingen die worden opgeleid ook straks in de maatschappij komen en dan om moeten kunnen gaan met problemen, tegenslagen.

Hoe pak ik dit aan?Op de site van SLO staan competenties die ik belangrijk vind voor kunsteducatie.

De leerling leert door het gebruik van elementaire vaardigheden de zeggingskracht van verschillende kunstzinnige disciplines te onderzoeken en toe te passen om eigen gevoelens uit te drukken, ervaringen vast te leggen, verbeelding vorm te geven en communicatie te bewerkstelligen.

De leerling leert eigen kunstzinnig werk, alleen of als deelnemer in een groep, aan derden te presenteren.

De leerling leert op basis van enige achtergrondkennis te kijken naar beeldende kunst, te luisteren naar muziek en te kijken en luisteren naar theater-, dans- of filmvoorstellingen.

De leerling leert met behulp van visuele en auditieve middelen verslag te doen van deelname aan kunstzinnige activiteiten als toeschouwer en als deelnemer.

De leerling leert mondeling of schriftelijk te reflecteren op eigen werk en werk van anderen waaronder dat van kunstenaars.

Deze elementen moeten leiden tot vakoverstijgend onderwijs, zoals beschreven in Cultuur in de Spiegel. Het geeft verdieping in het onderwijs en dus een grotere kennisopbouw voor de leerlingen.

Ik houd van ambacht. Het liefst oude ambacht want dat is overzichtelijk. Maar de jeugd groeit op met nieuwe ambachten. Denk aan apps bijvoorbeeld.

Door leerlingen op een bepaalde manier te laten denken of bepaalde vakbekwaamheid aan te leren zullen zij zich sterk kunnen maken in de maatschappij. In deze maatschappij zullen zij moeten samenwerken en nadenken over deze samenleving en zijn/haar plek binnen deze samenleving.

Richard Sennett zegt hierover het volgende:‘Eerst en vooral is Europa in een situatie terechtgekomen waarin de professionele middenklasse niet langer meer zal groeien. We zitten in een overgang. Hoogopgeleide werkers gaan plaatsmaken voor een meer technisch en ambachtelijk geschoolde middenklasse. Het wordt een middenklasse van ambachtslieden. ‘En dus zullen we toe moeten naar een opleidingsmodel waarbij mensen deze ambachtelijkheid kunnen verwerven. Ik zie dus liever dat er in de toekomst minder mensen op universiteiten rondlopen en meer op technische colleges. Aan sommige universiteiten studeren wel duizend jongeren architectuur, dat is niet langer vol te houden.’(bron: socialevraagstukken.nl)

In het boek van Howard Gardner: 5 minds for the future staan een aantal dingen beschreven waar ik me bij aansluit binnen mijn visie. Gardner zegt dat we mensen (leerlingen) moeten opleiden vanuit 5 verschillende denkpatronen namelijk:

The disciplined mind (vakbekwaam) The synthesizing mind (efficiente informative verwerken) The creating mind (onderzoekend) The respectful mind (repspectvolle samenwerking) The ethical mind (reflecterend)

Ik vind het niet perse belangrijk dat een leerling goed kan tekenen maar hij/zij moet zijn/haar ideeën wel uit kunnen beelden. Met nieuwe ambachten of met oude ambachten. Wij, de creatieve docenten, moet de leerlingen opleiden tot inventieve personen met kwalitatieve vaardigheden die zij divers kunnen inzetten. Je moet ze ontwikkelen in wat er te zien is en ze laten nadenken over wat er kan zijn! Dit doe je door ze dingen te laten beleven, door te doen. Doen geeft brede kennis in dit geeft inzicht over hoe dingen aan te pakken. Het geeft een blik op de toekomst. Er moet een “eigenwijsheid gecreëerd worden zodat ze zich persoonlijk kunnen ontwikkelen en zich daardoor kunnen blijven ontwikkelen. Het beeldend vak moet iets zijn waar je op kan bouwen. Een fundering. Het moet zowel wetenschappelijk (technische kennis) als beroepsgericht (vaardigheden opdoen om later mee te werken) en kindgericht (inspelen op interesses van de leerling) zijn, gecombineerd met een toekomstvisie (vervolgschool en arbeidsmarkt) en een maatschappij kritische visie (leerling na laten denken over zichzelf, de maatschappij en wat zijn/haar plek in de maatschappij is). Deze elementen leiden op tot toekomstgericht, technisch inzicht, kundigheid en vrij denken gecombineerd.

Het is voor de leerling toch veel interessanter om deze kleurencirkel te maken aan de hand van eigen interesses?! Laat de leerling bijvoorbeeld alle cd hoezen op dit kleurverloop schakelen en er vervolgens een nieuw beeld mee maken. Of

de leerling die het leuk vind om buiten te zijn foto’s laten maken van alle kleuren die zij ziet en dat in beeld brengen a.d.h.v. de kleurencirkel. Eerst laten onderzoeken wat kleur (voor de leerling zelf) is. Wat doet kleur? Wat zegt een kleur?

Het combineren van vakken en het laten samenwerken van leerlingen vanuit verschillende disciplines (ICT en creatief) leidt tot vakoverstijgende scholing. Dit zijn elementen die voorkomen onder de noemer “21st century skills”. De reden waarom samenwerking zo belangrijk is staat op de website van kennisnet als volgt omschreven:

“Verschillende rollen en talenten in de groep (h)erkennen (1+1=3), hulp kunnen vragen en ontvangen, gezamenlijke verantwoordelijkheid en individuele aansprakelijkheid, positieve open houding, flexibel zijn, je kunnen aanpassen. Lief zijn.Neemt aan belang toe, omdat in de netwerksamenleving alles met elkaar verbonden is. Er zijn ook steeds meer digitale middelen om ook op afstand met elkaar samen te werken. Denk aan je mobieltje en sociale media als Facebook en Twitter”.(bron: www.kennisnet.nl)

Een brede kijk op alles wat er te doen en te bedenken is en hoe je dit tot uitwerking kan brengen. Door in groepsverband te werken en te overleggen hoe een probleem aan te pakken worden ze wijzer van elkaar en leren ze als een “bedrijf” samen te werken. Ik berust me hierbij op een combinatie van constructivisme en (meta) cognitivisme waarbij Voorkennis aanboren, nieuwe kennis aanreiken en daarna het geheel (persoonlijk) laten onderzoeken moet leiden tot beleven. Hierdoor gaat de leerling op onderzoek in –en vanuit zijn/haar eigen leefwereld en komt het geheel tot leven. Dit koppelend aan realistische en betekenisvolle projecten moet de leerlingen kennis laten opdoen die ze ten alle tijden kunnen raadplegen.

 Ook denk ik dat de relatie onderwijsvisie-vakvisie sterker kan.

Bronnen http://www.socialevraagstukken.nl/site/interview/richard-sennett-

samenwerking-is-een-ambacht/ http://www.kennisnet.nl/themas/21st-century-skills/vaardigheden/

samenwerken/