Hoofdstuk 4 Energie in je eigen omgeving

Oriëntatie!

Bronnen van energie, wat weet jij daar al van?In deze oriëntatie maak je kennis met het onderwerp waar je de komende weken mee aan de slag gaat:bronnen van energie. Je checkt wat je weet van dit onderwerp en je blikt terug op hetgeen je al eerder hierover hebt geleerd.

1 Elke module opent met een introductiefoto. Bekijk de introductiefoto van deze module. Wat heeft deze foto

te maken met ‘bronnen van energie’? Je ziet een beeld van de stad Rotterdam met veel verkeersstromen, verlichte gebouwen en havenactiviteiten. Dit kost allemaal energie. De foto laat zien hoeveel energie we zoal verbruiken.

2 Energie komt als stroom uit je stopcontact. Wat had jij vandaag niet kunnen doen zonder die stroom? Bij v. lich t en aand o en , k o f fi e ze t t en , t v-kij k en , c ompu t e ren , t ele fo o n opladen.

3 In de vorige module heb je geleerd hoe je verbanden legt tussen onderwerpen in een gebied.a Formuleer een vraag over een verband tussen twee onderwerpen in een gebied die aansluit bij ‘bronnen van energie’.

Maak gebruik van een van de hoofdstukken uit deze module. Bij v . w el ke invl o e d hee f t d e t o enam e v an w e l v aa r t o p he t ene r gie v erbrui k i n B r azilië? b Verzamel in de klas alle vragen die zijn geformuleerd en lever ze in bij je docent. Zorg dat je de vragen aan het eindevan deze module nog eens bespreekt. Controleer of je alle vragen dan kunt beantwoorden.

4 Bekijk de volgende begrippen.a Welke begrippen ken je al? Noteer de betekenis achter de begrippen die je al kent.b Welke begrippen ken je nog niet? Noteer achter het begrip in welke paragraaf van hoofdstuk 4 dit begrip aan bod komt.

– Aardwarmte: ene rgieb ro n waarbi j gebrui k gemaak t wo rd t va n d e warm t e i n d e aa rd korst. Pa rag raa f 3.– Biomassa: ene rgieb ro n waarbi j gebrui k gemaak t wo rd t va n biol ogisch e ma t erialen , z o als hou t o f mest . Pa rag raa f 1.– Fossiele energie: ene rgi e di e o pge wek t wo rd t d oo r d e verb randin g va n aa rdolie , aa rdga s of s t een kool . Pa rag raa f 2.– Hernieuwbare bronnen: energiebronnen die niet op kunnen raken, zoals wind of zon. Paragraaf 3. – Thermische centrale: elektrici t eits c ent ral e waarbi j ui t warm t e elektrici t ei t wo rd t o pge wekt. Pa rag raa f 2.

5 In de meeste beroepen heb je tegenwoordig wel met energie te maken. Bedrijven proberen vaak energie te besparen, ook om kosten te besparen.Vraag één van je ouders of een andere volwassene: ‘Op welke manier probeert de organisatie waar je werkt, energie te besparen?’ Noteer hieronder de belangrijkste punten uit het antwoord.

Verschillende uitkomsten mogelijk, bijv.: – Er wordt in ons bedrijf niets gedaan. – Binnen mijn organisatie is een coördinator energiebeheer. – In mijn bedrijf maakt de directie jaarlijks een milieurapportage, waar

Hoofdstuk 4 Energie in je eigen omgeving

iets over energie in staat. – Binnen ons bedrijf hangen overal aanwijzingen, bijvoorbeeld ‘vergeet niet het licht uit te doen’ e.d.

Eigen omgeving

1 Je eigen energieverbruik

1 Gebruik bron 1.

a Wat heeft bron 1 met het onderwerp ‘bronnen van energie’ te maken? Bij v. ee n vliegtui g verbruik t enorm vee l ene rgie.b Hoe vaak heb je zelf al gevlogen en waarnaartoe? Vind je jezelf een grootverbruiker van energie? Licht je antwoord toe. Bij v . i k b e n dri e k ee r o p v akanti e ge w ees t me t he t vliegtuig , naa r S p anj e e n T urkije. I n v e r gelijkin g me t ande r e n i s da t b es t v aak , du s vin d i k mezel f ee n g r o o t v erbrui k e r v an ene r gie.

Elektriciteit opwekken2 Bekijk bron 2.

a Welke elektriciteitscentrale staat het dichtst bij jou in de buurt? Bij v . d e E ems c ent r ale. b De belangrijkste energiebron bij de productie van elektriciteit in mijn omgeving is bij v. aa rdgas.c In mijn provincie wordt een grote / gemiddelde / kleine hoeveelheid elektriciteit opgewekt, want bijv. grote, want er zijn veel bedrijven of er wonen veel mensen in mijn omgeving die allemaal elektriciteit nodig hebben.

3 Hoe wordt elektriciteit opgewekt? Zet de stappen in de goede volgorde. Dit doe je door ze te nummeren van 1 tot en met 4.

3 Een rad produceert elektriciteit met behulp van een dynamo.2 De stoom zet een groot rad in

beweging.

4 De elektriciteit gaat via kabels naar huizen, bedrijven, scholen en

fabrieken.

1 Een groot vat met water wordt verwarmd. Dit water verandert in

stoom.

4 Combineer de juiste cijfers en letters met elkaar.

A Deze brandstoffen komen uit de

aardkorst. B Hier wordt kernenergie van

gemaakt.

C Deze brandstof bestaat onder andere uit hout of mest.

1 aardgas • 2 steenkool • 3 biomassa • 4 uranium

A1 , 2 e n 4 , B4 , C3 Stroom5 Elektriciteit kan groene stroom of grijze stroom zijn.

a Geef aan welke energiebronnen bij groene stroom en welke bij grijze stroom horen. Kies uit: aardgas • biomassa •steenkool • water • wind • zon • uranium.

Groene stroom: biomassa , w a t e r , win d e n zon. Grijze stroom: aa rdgas , s t een koo l e n u ranium.b Groene en grijze stroom hebben ieder voor- en nadelen. Vul de juiste woorden bij de onderstaande zinnen in. Kies uit:aardgas • biomassa • uranium.

– Je hebt maar een beetje u r aniu m nodig om veel elektriciteit te kunnen produceren.– Doordat biomass a uit hout of mest bestaat, kan het nooit

opraken.

– Met aa rdga s kun je meer elektriciteit produceren dan met

biomassa.

Figuur 1 Mijn eigen energieverbruik.

Soort energie Eerste meting Tweede meting Verschil Tarief Kostenper week

Kostenper jaar

Elektriciteit 10.462 kWh 10.537 kWh 75 kWh € 0,22 per kWh € 16,50 € 858Aardgas 19.183 m3 19.218 m3 35 m3 € 0,60 per m3

€ 21 € 1.092

Hoofdstuk 4 Energie in je eigen omgeving

Aardgas6 Bekijk bron 3. Aardgas kan op verschillende manieren gebruikt worden.

a Voor welke toepassingen wordt aardgas gebruikt? C ent r al e v er w armin g e n w ar m w a t e r . b Op welke manier gebruik jij thuis aardgas? Bij v. o m he t hui s t e ver warme n vi a d e c ent ralever warming , o m t e ko ken , o m war m t e douche n vi a d e cv- ke t el.

7 Gebruik figuur 1 en bron 3. In bron 3 staat voor welke toepassingen we in Nederland energie gebruiken. In deze opdracht ga je je eigen energieverbruik meten, uitrekenen en vergelijken met dat van je klasgenoten en van de gemiddelde Nederlander. Je noteert al je berekeningen in figuur 1.

a Spreek samen met je docent een dag en tijdstip af voor de eerste en tweede meting. Bij v . 7 ok t o b e r om 17.0 0 uu r e n 1 4 ok t o be r o m 17.0 0 uu r.b Ga thuis op onderzoek uit. Waar vind je bij jou thuis de aardgasmeter en de elektriciteitsmeter? Bij v. i n deme t erkas t i n d e hal.c De eerste meting: neem de stand op van de elektriciteitsmeter en van de gasmeter. Noteer de (zwarte) cijfers voor dekomma in de tabel.d Doe de tweede meting en noteer ook deze getallen in de tabel.e Bereken de verschillen in de meterstanden tussen de twee metingen. Noteer ook deze getallen in de tabel.f Noteer de kosten van elektriciteit en aardgas per week en per jaar in de tabel.g Denk je dat de jaarlijkse kosten van aardgas en elektriciteitsverbruik bij jou thuis hoger of lager zijn dan in figuur1?

Hoger / Lager, want bij v. lage r wan t he t verbrui k va n ga s i s i n d e zome r minde r da n i n de win t e r. J e gebruik t nie t el ke wee k dezel fd e ap p a ra t en.

Figuur 2 Gebruik van elektriciteit en aardgas in Nederland (2010). Bekijk deze figuur in Lesmateriaal / Alle Digiboeken / Antwoorden- boeken.

8 Bekijk figuur 2.a Vergelijk jouw gegevens in figuur 1 met de gegevens uit figuur 2. Wij gebruiken thuis meer / minder / evenveel

elektriciteit als een soortgelijk gezin, omdat bijv. mee r , omda t on s gezi n ui t ze s p ersone n b estaat. b Wij gebruiken thuis meer / minder / evenveel aardgas als een gezin met hetzelfde woningtype, omdat bij v. minde r,omda t wi j zuini g me t aa rdga s omgaan.c Ben jij een grootverbruiker in vergelijking met je klasgenoten? Bijv. ja, want ons gezin bestaat uit vijf personen, we gebruiken veel elektrische apparaten en we wonen in een groot, vrijstaand huis.

9 Je hebt geleerd hoe in Nederland stroom wordt gemaakt. Zet de volgende woorden op de meest logische plaats infiguur 3: energiebron • aardgas • steenkool • biomassa • uranium • groene stroom • grijze stroom.

Figuur 3

UraniumSteenkoolAardgasEn

ergiebroBiomassaZonWind

Hoofdstuk 4 Energie in je eigen omgeving

Grijze s

troom

Elektriciteitscentrale

StroomG

roene s

troom

Eigen omgeving

2 Problemen door toenemend energieverbruik

1 Werk samen met een klasgenoot. Gebruik bron 1.a Kijk 10 seconden naar bron 1. Schrijf hieronder op wat je hebt gezien. Bij v. elektrici t eits c ent rale, koel t o ren , h oogs p anningsleidingen , rook/ wa t e rdamp wol ken.b Wat voor soort fabriek zie je op de foto? E e n elektrici t eits c ent rale.c Waar zie je dat aan? A a n d e koel t o re n e n d e h oogs p anningska bels.d Zou jij in de buurt van zo’n elektriciteitscentrale willen wonen? Bijv. nee, want het lijkt me geen schone lucht uit die uit die torens komt.

Energieverbruik2 Waarvoor gebruiken jullie energie? Die vraag gaan jullie uitwerken in een mindmap. Volg daarvoor de

onderstaande stappen.a Schrijf het onderwerp ‘mijn energieverbruik’ in het midden op een vel papier.b Maak voor de volgende categorieën een vertakking: wonen, werken en recreëren.c Werk de vertakkingen verder uit. Maak eventueel zijtakken. Noteer en teken alles wat je te binnen schiet. Gebruik zo min mogelijk tekst, maar werk met steekwoorden, tekeningen en symbolen.d Vergelijk je mindmap met die van je klasgenoten. In welke categorie verbruiken jullie de meeste energie? Licht je

antwoord toe. Bij v . w onen , omda t j e i n hui s v o o r allerle i za k e n ene r gi e n o di g hebt.

3 Bekijk figuur 1.a Maak een top 4 van de energieverbruikers in Nederland.

1 Industrie.2 Huishouden s e n o verig e afnemers.3 Ene rgie bedrij ven.4 Trans po r t.b Bekijk je top 4. Wat hoort er volgens jou in de categorie: overige afnemers? Bij v. diens t verlenendebedrij ve n e n ins t ellingen , land bo u w, bo u w.c Kruis de juiste uitspraken aan.

Het totale energieverbruik in Nederland is tussen 2000 en 2010

toegenomen. In de industrie wordt meer energie verbruikt dan in

huishoudens.

Het energieverbruik in het transport is enorm gestegen.

Figuur 1 De energiebalans van Nederland (2000-2010) in picojoule. 1 picojoule = 1.000.000.000 megajoule. Bekijk deze figuur inLesmateriaal / Alle Digiboeken / Antwoordenboeken.

4 Het energieverbruik in Nederland neemt nog steeds toe. Streep steeds de foute woorden door.

– Hoe meer / minde r mensen, hoe groter de vraag naar energie.

– Hoe hoger / lage r de welvaart, hoe groter de vraag naar energie.

Fossiele energiebronnen5 Bekijk bron 2.

a Welke drie energiebronnen werden in Nederland in 2010 het meest verbruikt?

1 A a r dgas . 2 A a r dolie . 3 S t een ko ol. b In welke periode is het energieverbruik in Nederland vooral fors toegenomen? I n d e peri od e n a 1945.c Wat zal een belangrijkere oorzaak geweest zijn voor de toename van het energieverbruik in die periode:

bevolkingsgroei of welvaartsgroei? Licht je keuze toe. W e l v aa r tsg r o ei : i n di e p eri o d e w e r d Nederlan d ee n stu k rij k e r .

6 Het duurt miljoenen jaren voordat steenkool is gevormd.a Zet de onderstaande zinnen in de juiste volgorde:

Hoofdstuk 4 Energie in je eigen omgeving

2 Dikke veenlagen worden bedekt met zand.1 Resten van planten en dieren vormen veenlagen.

4 Veenlagen komen steeds dieper in de aardkorst te liggen.

3 Zandlagen zorgen ervoor dat het veen wordt samengeperst.

b Waarom worden aardgas, aardolie en steenkool uitputbare energiebronnen genoemd? Me t he t t em powaari n wi j z e gebrui ken , ra ke n z e o p.

Vervuiling bij energieproductie en -consumptie7 Negatieve gevolgen van de productie van energie komen niet overal op dezelfde manier voor. Combineer de juiste

letters en cijfers met elkaar.

A Er komen roetdeeltjes in de lucht.

B Er ontstaat zure regen.

C Er komt olie in de zee terecht.

D Radioactief afval moet opgeslagen worden.

E Opgewarmd water wordt geloosd.

1 Dit komt alleen op een paar zwaar beveiligde plekken in Nederland voor.

2 Dit gebeurt nogal vaak in de omgeving van thermische elektriciteitscentrales.

3 Langs drukke vaarroutes gebeurt dit regelmatig.

4 Oude gebouwen en kerken hebben hier veel last van.

5 Vooral bij snelwegen hebben mensen hier last van.

A5 , B4 , C3 , D1 , E2 8 Houden we onze lucht gezond?

a Bespreek klassikaal welke milieugevolgen uit vraag 7 bij jou in de omgeving het meest voorkomen. Bij v. i n mijn omgevin g zij n vee l sne l wegen , du s zit t e n e r roe t deeltje s i n d e lucht . Oo k staa t e r een thermisch e elektrici t eits c ent rale , di e o pge warm d wa t e r l oost.b Vind je dat de lucht in je eigen omgeving gezond is? Bij v . nee , w an t e r k ome n v ee l s t of f e n i n d e lucht t e r ech t di e e r nie t thuisho r en . Maa r i k he b n o g nie t gemerk t da t e r mense n zie k v an w o r den. c Bespreek hoe jullie zelf de milieugevolgen uit deze paragraaf kunnen verminderen. Noteer hier de belangrijkste

uitkomsten. Bij v . minde r ene r gi e v erbrui k en , o v erstap p e n o p g r o en e st r o om. 9 Vul figuur 2 in. Het is een samenvatting van de tekst van deze paragraaf, met de oorzaken en gevolgen van de

toenemende behoefte aan elektriciteit. Kies uit: aantasting lucht en water • hogere elektriciteitsproductie • meer mensen • meer gebruik uranium • meer welvaart • opslag radioactief afval.

Figuur 2

Aantasting lucht en water Opslag radioactief afval

Meer gebruik fossiele brandstoffen Meer gebruik uranium

Hogere elektriciteitsproductie

Meer behoefte aan elektriciteit

Meer mensen Meer welvaart

Eigen omgeving

3 Duurzame energie

1 Bekijk bron 1.Stel, jij bent wethouder. Een groot bedrijf heeft een vergunning aangevraagd voor de plaatsing van vijf windmolens, op 500 meter van een woonwijk. Zou jij het bedrijf toestemming geven de windmolens te plaatsen? Beargumenteer

je antwoord. Bij v. ja , wan t he t i s schon e ene rgie . Of : nee , wan t he t zij n lelij ke p ale n aa n de horizon.

Energie voor de toekomst2 Duurzame energie kan op verschillende manieren en uit verschillende bronnen worden opgewekt. Vul in figuur 1 de

ontbrekende woorden in.

Figuur 1 Duurzame bronnen van energie.

Energiesoort Bron Voorziening

Biomassa Organische materialen Verbrandingsoven

Zonne-energie Zon Zonnecollectoren, Waterkracht Stromend water of

vallend waterWaterkrachtcentrale,

getijden- centraleWindkracht Wind Windturbines,

windmolens,Aardwarmte Warmte in de ardkorst Pompen en turbine

3 Kijk nog eens terug naar bron 2 van paragraaf 1.

a In welk deel van het land zul je de meeste windmolenparken vinden? I n d e kustp r ovincies. b Waarom staan de meeste windmolenparken juist in die provincies? Daa r waai t he t vaa k e n ha rd.c Waarom vind je waterkrachtcentrales bij de grote rivieren? E r wo rd t ene rgi e o pge wek t ui t st romen d wa t e r.

Voordelen en nadelen4 Gebruik bron 3 en figuur 2.

a Wat is volgens bron 3 de meest geschikte energiebron waar we over kunnen beschikken? Licht je antwoord toe.

D e zon , aangezie n di e v el e male n mee r ene r gi e gee f t da n w e w e r el d wij d jaarlijk s n o dig heb b en. b Ontwerp zelf een symbool voor:

– windkracht

– zonne-energie

– waterkracht

– aardwarmte

– biomassac Vul in figuur 2 de juiste symbolen van duurzame energiebronnen in achter de verschillende eigenschappen.d Vergelijk je antwoord op vraag c met het antwoord van je klasgenoot. Bespreek met elkaar de volgende vraag: welke

twee duurzame energiebronnen hebben de minste nadelen? Zonne-ene r gi e e n biomassa.

Examentrainer

Figuur 2 Eigenschappen van duurzame energiebronnen.

Eigenschappen Duurzame energiebronnenHet vervuilt de lucht niet

Hernieuwbaar

Er is potentieel heel veel energie

Voorzieningen kosten zelf veel energie

Duur

Schade aan de natuur ✴

Duurzaamheid5 In deze paragraaf worden verschillende maatregelen genoemd die tot meer duurzaamheid zouden moeten leiden.

Discussieer met je klasgenoten over de vraag welke maatregelen het grootste effect zullen hebben. Noteer hieronder in welke volgorde de maatregelen geplaatst kunnen worden.

1 Ene r giehe f fing. 2 Duurzaamheidsak koo rden.3 Maat regele n bou w.4 Ene rgiela bel .5 B ewus t wo rding.E e n ande re volgo rd e i s m ogelijk , maa r d e vij f maat regele n m oe t e n gen oem d wo rden.

6 Bekijk figuur 3.a Noteer achter elke stelling in figuur 3 het cijfer 1 als die voor jou klopt en het cijfer 0 als die niet klopt. Tel je punten op.

Welk duurzaamheidscijfer verdien jij? Bij v . ee n 8 . Sc o r e s i n d e ta b e l zij n v o or b eeldan t w o o r den. b Bespreek klassikaal de uitkomst. Bij welke uitspraak valt de meeste vooruitgang te boeken? Bij v. bi j he t nie t opstand-b y la t e n staa n va n ap p a ra t en.

Figuur 3 Duurzaamheidsmeter.

Uitspraak ScoreAls ik het thuis koud heb, trek ik iets warmers aan. 1Ik gebruik zuinige lampen. 0Als ik wegga, doe ik de lichten uit. 1Als ik een apparaat aanschaf, let ik op het energielabel. 1Ik douche niet langer dan vijf minuten. 0Waar mogelijk ga ik op de fiets en niet met de auto of de scooter. 1Ik ga niet met het vliegtuig op vakantie. 0Ik verkies groene stroom boven grijze stroom. 1Ik gebruik veel tweedehands spullen. 0Ik laat mijn apparaten niet op stand-by staan. 0

Hoofdstuk 4 Energie in je eigen omgeving

7 In Nederland is het grootste deel van de elektriciteitsproductie grijze stroom. Blijkbaar stappen mensen niet snel over op groene stroom.a Om welke redenen zou jij overstappen op groene stroom? Bij v. al s he t g oed ko pe r i s da n grijze st roo m o f omda t he t be t e r i s voo r he t milieu.b Stel dat je kunt kiezen wat voor soort duurzame energie er uit jouw stopcontact komt. Naar welke vorm van duurzame

energie gaat jouw voorkeur dan uit? Licht je antwoord toe. Bij v . naa r zonne-ene r gie , omda t zonne-ne r gie he t landscha p nie t aantast.

8 Je hebt in dit hoofdstuk verschillende begrippen geleerd. Welk begrip hoort er niet bij?a duurzame energie / getijdencentrale / uitputbare energi e / windmolenparkb aardolie / aardwarmt e / uitputbare energie / uraniumc aardgas / fossiele energie / steenkool / uraniumd hernieuwbare energie / thermische central e / waterkrachtcentrale / zonnepanelene Beschrijf bij ieder woord dat je hebt doorgestreept het belangrijkste voordeel en nadeel.

a Uitput b a r e ene r gie. Voo rdeel : vaa k ene rgieb ronne n di e vee l warm t e a fge ven.Nadeel : o p ee n be p aal d momen t zij n z e o p.

b

Aa rd warm t e.Voo rdeel : he t vervuil t d e luch t niet.Nadeel : j e heb t ee n du re installati e n odig.

c

Uranium.Voo rdeel : gee f t e rg vee l ene rgie.Nadeel : le ve r t radi o a c tie f af va l o p.

d Thermisch e c ent rale.Voo rdeel : d oo r ver warmin g va n wa t e r krij g j e g ro t e h oe veelhede n ene rgie.Nadeel : koe l wa t e r m oe t gel oos d wo rden.

Examentrainer

4 Examentrainer

Schrijf je antwoorden op een apart antwoordblad.

1p 1 Gebruik bron 1.De drie vormen van energieopwekking hebben een overeenkomst. Welke is dat? A De opwekking gebeurt duurzaam.B Ze hebben een negatieve invloed op de natuurlijke omgeving. C Er wordt grijze stroom geproduceerd.D Er wordt gebruikgemaakt van fossiele brandstoffen voor de opwekking van elektriciteit.

1p 2 Gebruik bron 1.Welke uitspraak is juist?

I In een kerncentrale wordt grijze stroom geproduceerd.II In deze elektriciteitscentrale wordt gestookt op een fossiele brandstof. A Alleen I is juist.B Alleen II is juist. C Beide zijn juist.D Beide zijn onjuist.

2p 3 Gebruik bron 1.Welke begrippen zijn van toepassing op de elektriciteitscentrale in bron 1? Licht je keuze toe.A AardwarmtecentraleB GetijdencentraleC Thermische centraleD Turbine

2p 4 Gebruik bron 1.Welke manier van elektriciteit opwekken in bron 1 is het meest duurzaam? Beargumenteer je keuze.

2p 5 Gebruik bron 2.Met welke energiebron wordt hier elektriciteit opgewekt? Beargumenteer je keuze.

2p 6 Gebruik bron 2.Stel dat het kaartje in bron 2 de spreiding van elektriciteitscentrales zou weergeven. In welk gebied zijn er dan minder centrales gevestigd en in welk gebied meer? Verklaar je antwoord.

2p 7 Gebruik bron 3.Welke energieleverancier heeft het meest duurzame stroometiket? Beargumenteer je keuze op basis van de gegevens uit de tabel.

2p 8 Gebruik bron 3.In de tabel staat ‘overig grijs’ en ‘overig groen’. Noem van beide een voorbeeld.

Hoofdstuk 4 Energie in je eigen omgeving

1p 9 Bestudeer in bron 3 de stroom die Westland Energie levert.Welke uitspraak is juist?

I Bij het opwekken van de stroom van Westland Energie worden milieuvervuilende gassen uitgestoten, zoals koolstof en zwavel.

II Bij de productie van een deel van de elektriciteit van Westland Energie ontstaat radioactief afval. Dit schadelijke afval moet worden opgeslagen.

A Alleen I is juist. B Alleen II is juist. C Beide zijn juist.D Beide zijn onjuist.

2p 10 Bestudeer in bron 3 de stroom die United Consumers levert.Het opwekken van deze stroom kent nadelen voor het milieu. Noem twee van deze nadelen.

1p 11 Gebruik bron 4.Volgens de energiemix wordt meer dan 60% van al onze energie verkregen uit aardgas. Noem een reden waarom er in Nederland zoveel aardgas wordt verbruikt.

1p 12 Gebruik bron 4.In Nederland wordt ruim 90% van de energie opgewekt met fossiele brandstoffen.Hieronder staan enkele kenmerken van fossiele brandstoffen. Welke hoort er niet bij?A Het zijn hernieuwbare bronnen van energie.B Bij de verbranding worden schadelijke stoffen uitgestoten.C Het zijn uitputbare energiebronnen.D Ze zijn in de loop van miljoenen jaren ontstaan uit resten van planten en dieren.

2p 13 Gebruik bron 4.Lees de zinnen 1 tot en met 4 en neem de cijfers over op je antwoordblad. Zet achter elk cijfer over welke bron van energie de zin gaat.1 Bij de productie van kernenergie ontstaat schadelijk radioactief afval.2 Het open en vlakke Nederlandse landschap is erg geschikt om met deze bron van

energie elektriciteit op te wekken.3 De verbranding van organische materialen levert energie op.4 Deze bron van energie gebruik je om het huis te verwarmen, te douchen of te koken.

2p 14 Gebruik bron 5.Waarom zouden eigenlijk alle elektronische apparaten een zonnepaneeltje moeten hebben? Noem een kenmerk van zonne-energie in je antwoord.

2p 15 Gebruik bron 5.Zou je als gemeentebestuurder de parkeertarieven verhogen of verlagen als de parkeerautomaten voorzien zijn van zonnepanelen? Licht je antwoord toe.