Keuzedeel Zorginnovaties &Technologie (K0138)

Technologie en gezondheidszorgDe komende jaren zal de vraag naar zorg toenemen. Dit heeft te maken met de komende dubbele vergrijzing, het verwachte tekort aan zorgverleners en de ambulantisering. Steeds meer ouderen zorgbehoevende mensen blijven steeds langer thuis wonen en ontvangen daar zorg. De kosten in de gezondheidszorg blijven stijgen en door de bezuinigingen zal er steeds meer worden gezocht naar alternatieven om efficiënter te gaan werken.

Drie maatschappelijke veranderingen ten aanzien van zorg worden: (Kort, Cordia, & Witte, 2008):

De langdurende zorg gaat steeds meer bij de zorgvrager thuis plaatsvinden in plaats van in instellingen

De organisatie van de zorg wordt complexer en de taken van professionals verschuiven, zowel tegenover de zorgvrager als tegenover elkaar

De zorgvrager wordt geacht meer de regie over de zorg in eigen hand te nemen (Kort et al., 2008).

Het aantal ouderen neemt snel toe en dat vraagt om nieuwe, slimme oplossingen om de kwaliteit van het leven te vergroten en de maatschappelijke lasten voor gezondheid te minimaliseren.

Technologie binnen de gezondheidszorg kan een middel zijn om kosten te reduceren en toch voldoende kwaliteit van zorg te bieden. Technische ondersteuning van zorg vraagt van de verzorgende en zorgverlener andere vaardigheden, competenties en kennis. Dit keuzedeel draagt bij aan de ontwikkeling van het beroep ten aanzien van het inzetten van technologie binnen de gezondheidszorg.

Wat is zorg technologie?De RVZ definieert technologie in de zorg als het gehele scala van diagnostiek, therapeutische hulpmiddelen en procedures. Hieronder valt de stimulering van doelmatige toepassingen van zowel geavanceerde "high-tech" als van eenvoudige "low-tech". Verder betreffen het zowel bestaande als nieuwe technologieën

Thema’s

Inleidend deel.

- Verpleegkunde 2020/Zorg voor 2020- Maatschappelijke ontwikkelingen- 11 technologische veranderingen in de zorg- Beloften van technologie- Nieuwe verantwoordelijkheden- E-Skills

Thema 1. Technologie in de Zorg

- Wat is zorgtechnologie- Voorbeelden van zorgtechnologie: verschillende typen technologie, AAL.- 11 technologische veranderingen in de gezondheidszorg- Reden van inzet zorgtechnologie: maatschappelijke ontwikkelingen, beloften van technologie.- Belemmerende factoren voor het gebruik van zorgtechnologie- De rol van de zorgverlener bij de inzet van technologie: nieuwe verantwoordelijkheden en e-

skills.- Voorwaarden voor inzet ZT

Keuzekaarten

Thema 2. Zelfmanagement

Thema 3. Acceptatie van Technologie

Thema 4. Technologie en communicatie met zorgverleners en hun netwerk.

Thema 5. Technologie en voorlichting en advies

Thema 6. Zorg innovatie en onderzoek

- Innoveren- Wat is innoveren- Hoe kun je weten welke innovaties gaan lukken?- Hoe innoveer je en wie is daarbij betrokken.

Thema 7. Technologie in de zorg en multidisciplinair handelen.

Bovengenoemde thema`s zijn ook afzonderlijk opgenomen in de digitale lesactiviteitenbank op de website van het Zorgtrainingscentrum:

www.zorgtrainingscentrum.nl

DeelkwalificatiesBinnen het keuzedeel Zorginnovaties en Technologie werk je de komende periode aan onderstaande deelkwalificaties en werkprocessen.

D1-K1: Bijdragen aan een deskundige inzet van technologische hulpmiddelen.

D1-K1-W1: Levert een bijdrage aan de deskundige inzet van nieuwe technologische hulpmiddelen

D1-K1-W2: Past technologie op ethisch verantwoorde manier toe.

D1-K1-W3: Bespreekt het gebruik van technologische hulpmiddelen met de cliënt

D1-K1-W4: Stabiliseren en/of verbeteren van de kwaliteit van leven

D1-K1-W5: Geeft voorlichting en advies aan cliënten over technologische hulpmiddelen

D1-K1-W6: Werkt multidisciplinair samen m.b.t. de inzet van technologische hulpmiddelen

D1-K2: Bijdragen aan innovatie en de invoering van technologische hulpmiddelen

D1-K2-W1: Levert een bijdrage aan zorginnovatie en onderzoek m.b.t. technologie

D1-K2-W2: Geeft voorlichting, advies en instructie aan collega's

Leeswijzer keuzedeel

Dit keuzedeel is opgebouwd uit een aantal thema’s, waarin verschillende onderwerpen theoretisch toegelicht zullen worden. Deze onderwerpen bieden verbreding en verdieping in dit keuzedeel. De theorie is een uitgangspunt voor het maken van de opdrachten. In bepaalde opdrachten wordt gerefereerd naar de theorie. Je bestudeert de theorie voorafgaand aan deelname van dit keuzedeel. Dit doe je door het inleidende gedeelte en thema 1 te bestuderen. In het keuzedeel zelf wordt verwezen naar links en andere literatuur die betrekking hebben op dit keuzedeel. Een thema wordt afgesloten met keuzekaarten, dit zijn opdrachten die gekoppeld zijn aan de theorie dat beschreven is binnen het thema. Per opdracht staat het aantal studiebegeleidingsuren SBU, begeleide onderwijs tijd BOT en beroepspraktijk vorming BPV. De student kiest per thema minimaal 2 keuzekaarten uit. Deze keuzekaarten worden ter beoordeling ingevuld op de portfoliopaper en ter goedkeuring aangeboden aan de docent. Per opdracht is beschreven op welke wijze je deze af moet ronden. De werkvormen variëren. De student is zelf verantwoordelijk voor het aantal te behalen uren. Kies opdrachten die volstaan aan het aantal uren.

Verpleegkunde 2020/Zorg voor 2020

Inleiding:

Als gevolg van de dubbele vergrijzing en de afname van het aantal beschikbare zorgverleners komt de ouderenzorg in de komende jaren steeds meer onder druk te staan. Ook veranderende verwachtingen van mensen ten aanzien van zorgverlening, zoals het voeren van eigen regie en de extramuralisering waarop de overheid stuurt, leiden ertoe dat de zorg steeds complexer wordt. Om kwalitatief goede zorg te kunnen blijven leveren, die tevens voldoet aan de wensen en behoeften van de zorgvragers, zijn gezondheidszorginstellingen genoodzaakt om te veranderen en te innoveren. Op die manier zijn zij ook in de toekomst in staat de duurzaamheid en kwaliteit van de gezondheidszorg te blijven waarborgen. In de praktijk blijkt dat veel organisaties zich met innovatie bezighouden, maar dat organisaties maar beperkt van elkaars activiteiten op de hoogte zijn. Als organisaties hun kennis en ervaring over innovaties meer met elkaar zouden delen, zou voorkomen kunnen worden dat iedereen tegen dezelfde problemen aanloopt en men overal het wiel opnieuw probeert uit te vinden. Binnen dit keuzedeel zal je gaan leren innoveren waarbij je zal worden uitgedaagd om zelf na te denken over innovatieve oplossingen die ondersteunend zijn aan het werken in de gezondheidszorg.

Maatschappelijke ontwikkelingen

De gezondheidszorg heeft de afgelopen jaren vele veranderingen ondergaan. Het doel van deze veranderingen was voornamelijk het besparen van geld. De kosten in de gezondheidszorg stijgen en om te voorkomen dat deze stijging toeneemt, worden er maatregelen genomen om de zorg betaalbaar te houden. Wist je dat in 2016 96 miljard uitgegeven is aan gezondheidszorg? Dat is een enorm bedrag!

De verwachting is dat tot 2030 de vraag naar zorg sterk zal toenemen (Peeters et al, 2013). Niet alleen het aandeel 65-plussers blijft stijgen, maar ook het aantal personen dat ouder is dan 80 jaar. Deze ‘dubbele vergrijzing’ zorgt voor een grotere zorgvraag. Daarnaast verwacht het Rijksinstituut voor gezondheid en milieu (RIVM) dat het aantal mensen met een chronische ziekte de komende decennia flink zal groeien. Dan gaat het om bijvoorbeeld diabetes, hartfalen, dementie en beroerte (www.rivm.nl). “Het RIVM schat dat het aantal mensen met een chronische ziekte in de periode 2000-2020 met 35% zal stijgen en dat in 2015 de helft van de bevolking van 25 tot 85 jaar een chronische ziekte zal hebben”. Een groter deel zal ook te maken krijgen met meerdere aandoeningen tegelijk, dit wordt ook wel multimorbiditeit genoemd. Dit heeft als gevolg dat ook het aantal verschillende zorgverleners dat bij een ziektegeval betrokken is toeneemt, de zogenaamde ketenzorg. Bij deze vorm van zorg is het belangrijk om de continuïteit te waarborgen.

Als gevolg van alle veranderingen in de zorg, zullen ouderen weer vaker en langer thuis (moeten) blijven wonen en zullen er steeds meer verpleeghuizen en verzorgingshuizen sluiten. Omzien naar elkaar en mantelzorgondersteuning wordt steeds belangrijker.

Door de groeiende vraag naar zorg wordt verwacht dat het tekort aan zorgaanbod door minder zorgverleners zal toenemen. Deze ontwikkelingen zorgen ervoor dat het toepassen van nieuwe technologieën in de zorg en welzijnsbranche zeer bruikbaar wordt. Technologie kan ondersteunen zijn binnen de gezondheidszorg en mogelijk de toenemende druk op de zorg verlichten.

Er komen steeds meer Informatie en Communicatie Technologie (ICT)-toepassingen die de kwaliteit van leven en wonen verbeteren. Bijvoorbeeld door automatisch aan- en uitschakelen van het licht of sensoren die dwaalgedrag detecteren bij personen met dementie, maar ook kun je denken aan zorgverlening op afstand.

11 Technologische veranderingen in de gezondheidszorg

De maatschappij verandert continu en de zorg verandert mee. Hieronder een verzameling van 11 technologische veranderingen in de gezondheidszorg (Vilans,2015). Deze veranderingen zijn niet specifiek gericht op de gezondheidszorg, maar kunnen op de lange termijn bijdragen aan de gezondheidszorg.

1. Overal computers Smartphones en wearables (draagbare horloges die bijvoorbeeld je hartslag of het aantal stappen dat je op een dag maakt telt) zijn overal en verschijnen in nieuwe contexten en omgevingen.

2. Internet of Things Voorwerpen worden uitgerust met technologie bestaande uit sensoren en internetverbinding. Zo kan overal data uitgelezen worden. Van wegdek tot te droge potgrond en van volle luiers tot openstaande koelkasten.

3. Alles smart Steeds meer (huishoudelijke) apparatuur wordt uitgerust met sensoren en bestuurbaar via (smartphone) apps. Van weegschaal tot spiegel tot slot, van rollator tot vork en natuurlijk ook kleding. Daar plakken we dan het woord 'smart' voor. Nog even en de sensor in je tandenborstel geeft een seintje waardoor er automatisch een afspraak met jouw tandarts wordt gemaakt.

4. Security Dit soort technologie maakt het belang van goede beveiliging steeds groter. Want is iets verbonden met internet, dan bestaat de kans dat het gehackt wordt. Wat doet je als een thermostaat of slot extern wordt overgenomen door een hacker? Wat gebeurt er als de pacemaker van de buurman gehackt wordt?

5. Verschuiving naar de consumentenmarkt Waar voorheen de zorgtechnologie vanuit de zorgorganisatie werd aangeboden, zie je nu de verschuiving naar consumentenelektronica. Oftewel de burger kan het zelf kopen. Hulpmiddelen om jouw huis mee te automatiseren (domotica) vindt je in legio bouwmarkten en webshops.

6. Doe-het-zelf Moderne leveranciers van technologie bouwen hun toepassingen of device zo, dat er door applicaties van derden mee gecommuniceerd wordt. Hierdoor ontstaat er een open ecosysteem van hardware, apps en data. Het is zelfs mogelijk apparaten met elkaar te verbinden, zonder dat daar nog programmeerkennis voor nodig hebt. Dit stelt iedereen in staat om ook zelf nieuwe toepassingen voor technologie te bedenken, of hierin nieuwe combinaties te maken. Zoek op wat het woord “device” betekent.

7. Zelfmetingen Er is een groeiende markt in zelfmeetapparatuur voor sportactiviteiten en beweeg- of leefpatronen (Quantified Self). Je kunt bijhouden hoeveel je loopt op een dag, hoeveel calorieën je neemt en hoe jouw slaappatroon is. Het doel is om te leren van jouw gedrag en vervolgens doelen te stellen om dit te veranderen.

8. Big Data Oplossingen die je krijgt aangereikt voor problemen waarvan je niet wist dat je ze had. Zoiets als antwoord op een vraag die je zelf nog niet gesteld hebt. Slimme software probeert patronen en correlaties (verbanden) te herkennen in een grote hoop ongestructureerde data. Zo gaat supercomputer IBM Watson artsen en cliënten helpen met het stellen van diagnoses. Gewoon via de smartphone. Klik op de volgende link om naar een filmpje te kijken over de supercomputer “Watson”. Deze computer is zo gemaakt dat deze zelf (zonder hulp) na kan denken en reageren op vragen. Hij denkt dus zelf, dat noemen we ook wel artificiële intelligentie. http://www.youtube.com/watch?v=WFR3lOm_xhE

9. Privacy Al die persoonlijke gegevens op vele hopen en in vele clouds maken privacy (waarvan sommigen al beweren dat het dood is) een zeer belangrijk thema. Als al die slimme apparaten onze data gaan bijhouden, wat gebeurt er dan mee? En wie kan erbij? En wanneer? Misschien denken we nu niets te verbergen te hebben, maar hoe kijken we daar over 10 jaar op terug? Foto’s die je nu plaatst op internet zijn moeilijk te verwijderen.

10. 3D Printing Deze technologie is ‘cutting out the middle man’ in distributie. Door 3D-printing zullen er stappen tussen distributie en tussenhandel wegvallen. Het product gaat dan direct van ontwerper naar eindgebruiker. Dat geldt voor kunstwerken, speelgoed, bouwmaterialen, gereedschap en wapens, maar ook voor voeding, medicijnen, botten en gewrichten, protheses en zelfs organen op basis van eigen DNA. Zoek op wat is 3D-printing?

11. Hologrammen Holografische projecties zijn prachtig om in de spreekkamer of operatiezaal toe te passen. Artsen kunnen 3D-beelden van lichaamsdelen voor zich projecteren om uitleg te geven aan cliënten en er kan zelfs virtueel geopereerd worden op het hologram, waarna een robot de eigenlijke operatie uitvoert. Of een thuiszorgmedewerker die niet fysiek aanwezig is bij de cliënt. Beeldschermzorg nieuwe stijl.

Nu ben je meer op de hoogte van de technologische ontwikkelingen. Zoek woorden op die je niet kent zodat je vertrouwd raakt met de begrippen. Eventueel kan je op zoek naar filmpjes op youtube.

Beloften van technologie

Waar de inzet van technologie goed voor is zal je duidelijk worden wanneer je de beloften van de technologie leest.

Grotere zelfredzaamheid van cliënten

Technologie biedt nieuwe mogelijkheden voor gebruikers (zowel voor zorgverleners als cliënten). Het gebruik van technologie kan de positie van de cliënt kan versterken, meer regie over het eigen leven geven en tot een grotere zelfredzaamheid leiden (NPcF, 2009). Dit kan alleen als zowel zorgverleners als zorgvragers willen werken met technologie en zij daar uiteraard toe in staat zijn.

Minder inzet van zorgpersoneel nodig

Een andere belofte van het gebruik van technologie is dat het de zorg minder arbeidsintensief zal maken, en daarmee het dreigend tekort aan zorgpersoneel gedeeltelijk zal kunnen opvangen. Het gebruik van nieuwe technologie kan het zorgproces verbeteren en zorg inzichtelijker maken (PWc, 2009). Ook kan de zorg efficienter worden ingericht (rVz,2010).

Door de inzet van nieuwe technologie zal de productiviteit van zorgorganisaties kunnen stijgen en bijdragen aan het anders aanbieden van zorg en ondersteuning of het (gedeeltelijk) vervangen ervan (Putters et al., 2012).

Betere kwaliteit van zorg

Door de toepassing van technologie zou de kwaliteit van zorg kunnen verbeteren, bijvoorbeeld door bij te dragen aan een stabielere gezondheidstoestand van de cliënt en het voorkómen van exacerbaties (toename van symptomen) (Pols et al., 2008). De verschillende vormen van domotica (thuis technologie) bevorderen verder mogelijk de zelfstandigheid en zelfredzaamheid van cliënten, bijvoorbeeld doordat clienten door middel van technologie zelf de gordijnen dicht kunnen doen, automatische verlichting, toegangscontrole waarbij een mantelzorger op afstand kan meekijken wie er voor de deur staat.

Ook zorg op afstand kan bijdragen aan het feit dat mensen zorg durven vragen en ontvangen die zij daarvoor bijvoorbeeld uit schaamte niet durfden te vragen. Het kan dus de toegankelijkheid van zorg vergroten (Prismant, 2008). Bijvoorbeeld zorgvragers die met een bepaald probleem geen hulp durven te zoeken kunnen dit wel durven via internet, omdat dit prettiger voelt.

Besparing van kosten

Een andere verwachting van de inzet van technologie in de zorg is kostenbesparing. Echte kostenbesparing door arbeidsbesparing ontstaat pas als bepaalde zorg niet meer wordt verricht, door minder mensen verricht wordt of door de cliënt zelf en/of zijn mantelzorger wordt overgenomen (rVz, 2010; 2011). Een voorbeeld uit de praktijk: door de invoering van zorg op afstand in de thuiszorg kan bespaard worden op reistijd. Kostenbesparing kan ook optreden in de vorm van het voorkómen van zorggebruik. Een voorbeeld: een client thuis kan met behulp van technologie beter in de gaten worden gehouden (te ‘monitoren’) door professionals, waardoor problemen eerder gesignaleerd worden en er eerder ingegrepen kan worden (Pols et al., 2008). Dit kan leiden tot het voorkómen van een ziekenhuisopname en tot een afname van de vraag naar professionele zorg.

Nieuwe verantwoordelijkheden

Nieuwe technologie gaat gepaard met vele veranderingen. Dit betekent voor zorgverleners en mantelzorgers een nieuwe manier van kijken naar de zorg. Je hebt dit vak gekozen omdat je wil werken met mensen, dit betekent in veel gevallen face-to-face contact. Bij het gebruik van technologie in de zorg kan je het gevoel krijgen dat door de inzet van technologie minder zal worden. Het gebruik van technologie wil niet zeggen dat je vanuit je computer alleen nog maar mensen ondersteunt bij de zorg omdat dit niet haalbaar is. Wel kan het zijn dat dit een deel zal worden van je taken. Dit vraagt nieuwe kennis en een andere wijze van werken.

E-skills. Het inzetten van technologie in de zorgverlening vraagt dus om kennis, maar niet alleen kennis is nodig, ook wordt er van jou gevraagd digitaal vaardig te zijn. Waarschijnlijk ben je dat al voor een deel gezien de maatschappij waarin wij leven. Facebook, Snapchat, twitter, instagram, e-mail etc. zijn dagelijkse manieren geworden om met elkaar te communiceren. Het lijkt aannemelijk dat door het gebruik van sociale media te meeste mensen vaardig zijn in het omgaan met informatie en communicatietechnologieën. Het tegendeel is waar, want facebook en twitter zijn wellicht leuk om te gebruiken, maar een nieuw systeem op je werk of op school waar je met elkaar voor de opleiding moet communiceren is al een stuk minder interessant. Dit laatste kan een rol spelen in het gebruik van systemen, immers wanneer je niet echt geïnteresseerd in iets bent gebruik je het ook minder. En het wil ook niet zeggen dat wanneer je veel gebruik maakt van de telefoon of computer je handig bent in het omgaan met nieuwe informatie en communicatietechnologieën. Iedere nieuwe vorm van technologie vraagt om andere vaardigheden, die je binnen dit keuzedeel eigen zal maken. We noemen dit ook wel E-Skills.

Literatuur

Putters, K., Janssen, M., Wel, T. van der, & Kelder, M. (2012). EHealth: Face-to-Facebook Over eHealth en zelfredzaamheid van cliënten in de GGZ (Rotterdam: Erasmus Universiteit). Geraadpleegd van http://docplayer.nl/2484098-EHealth-face-to-facebook-over-eHealth-en-zelfredzaamheid-van-cliënten-in-de-ggz.html

Kort, H. S. M., & Hoof, J. (2012). Telehomecare in The Netherlands: Barriers to implementation. International Journal of Ambient Computing and Intelligence,

Raalte, B. van. (2015). Adoptie van professionele eHealth (achtergrondstudie). Geraadpleegd vanhttps://www.raadrvs.nl/uploads/docs/Achtergrondstudie_Adoptie_van_professionele_eHealth.pdf

Kort, H., Cordia, A., Witte, L. de. (2008). Langdurende zorg en technologie, Boom Lemma, ISBN 978-905931-485-6

Peeters, J.M.; Wiegers, T.A.; Friele, Roland.(2013) How technology in care at home affects patient self-care and self-managementInternational Journal of Environmental Research and Public HealthDOI: 10.3390/ijerph10115541

Pols, J. Willems, D. (2011) Innovation and evaluation: taming and unleashing telecare technology. Sociol Health Illn. 2011. doi: 10.1111/j.1467-9566.2010.01293.x. Epub 2011 Jan 17.

Steventon, A. et al (2013) Effect of telecare on use of health and social care services: findings from the Whole Systems Demonstrator cluster randomised trial. Oxford Journals. doi: 10.1093/ageing/aft008

Rijen van, A.J.G., Lint de, M.W., Ottes, L., (2002) Inzicht in e-health. Achtergrondstudie uitgebracht door de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg bij het advies E-health in zicht.Zoetermeer, 2002

Raad voor de Volksgezondheid en Gezondheidszorg. (2011). Ruimte voor arbeidsbesparende innovaties in de gezondheidszorg. Geraadpleegd van https://www.raadrvs.nl/uploads/docs/Advies_-_Ruimte_voor_arbeidsbesparende_innovaties_in_de_gezondheidszorg2.pdf

Rashidi, P., Mihailidis, A., A Survey on Ambient-Assisted Living Tools for Older Adults. IEEE Journal of biomedical and Health Informatics, VOL. 17, NO. 3 May 2013.

Peek, S., (2017) Understanding technology acceptance by older adults who are aging in placeperspective Enschede: Ipskamp

Sites

www.rivm.nl

www.vilans.nl

www.nivel.nl

www.nictiz.nl

www.actiz.nl

www.expertisecentrummantelzorg.nl

http://www.nivel.nl/sites/default/files/bestanden/Rapport-Technologie-in-de-zorg-thuis.pdf)

https://www.ethicas.nl/1/2/technologie.html

http://www.zorgvoor2020.nl/Content/Downloads/Totaal/NVZ-Zorg-voor-2020-Bijlagen.pdf

Portfolio paper

Naam:

Klas:

Opdracht Uren Afgerond/ feedback

Totaal uren:

Eindbeoordeling docent:

Extra domotica