Tijdvakken TriviantTijdvak 8 Burgers en StoommachinesDoor Marion Stroeks en Pieter Keesen

INHOUD

Spelregels: pagina 1 Spelbord: pagina 2Vragenkaartjes: pagina 3 t/m pag. 10Antwoorden: pagina 10 t/m 24

Benodigdheden: A3 formaat spelbord – vragenkaartjes - pionnen – dobbelstenen

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Triviant. Vragen en antwoorden.

I. Dagelijks leven53. De tijd van burgers en stoommachines was een tijd van grote technische vooruitgang. Zet de

onderstaande uitvindingen uit de 19de eeuw op chronologische volgorde:Telefoon - telegraaf – spoortrein – auto - gloeilamp Spoortrein (1829) – de telegraaf (1837) – Telefoon (1876) de gloeilamp (1879)– de auto (1885)

54. De eerste spoorweg van Nederland werd aangelegd door de ‘Hollandse IJzeren Spoorweg Maatschappij’ en was in 1842 gereed. Welk traject volgde de eerste spoorweg van Nederland?A. Amsterdam – RotterdamB. Den Haag – LeidenC. Utrecht – AmsterdamD. Amsterdam – HaarlemD

55. Er werd gestart met de aller hoogste snelheid, sneller dan een vogel. Je kunt je niet indenken hoe de sensatie van het doorklieven van de lucht was. Ik ging rechtop staan en met mijn hoed af dronk ik de lucht in. Als ik mijn ogen sloot was het gevoel van vliegen overheerlijk. Bron: vrouwelijke treinpassagier, Liverpool augustus 1830Met welke snelheid reden de eerste treinen rond 1830?A. 10 km per uurB. 25 km per uurC. 50 km per uurD. 75 km per uur C

10

56. Welke Amsterdamse arbeiderswijk wordt hier afgebeeld?de Jordaan

57. Welk vervoersmiddel werd niet uitgevonden in de 19de eeuw?A. LuchtballonB. FietsC. AutomobielD. TreinA (1783)

58. De industriële revolutie veroorzaakte een trek van het platteland naar de stad. Steden groeide uit hun voegen en er ontstonden krottenwijken waar arbeiders onder erbarmelijke omstandigheden leefden. De grootste en belangrijkste wereldstad in de 19de eeuw was London, de hoofdstad van het Britse Rijk. In 1800 telde London 1 miljoen inwoners. Hoeveel inwoners, afgerond in miljoenen, had Londen in het jaar 1900? 6.7 miljoen (afgerond dus 7 miljoen)

59. In 1851 werd in Londen de eerste Wereld Tentoonstelling georganiseerd. Verschillende landen lieten op deze tentoonstelling de nieuwste technische ontwikkelingen zien. Het gebouw waarin de tentoonstelling plaats vond was al een voorbeeld van technische vooruitgang. Het gebouw was gemaakt van staal en glas, twee nieuwe bouwmaterialen uit de 19 de eeuw. Wat was de naam van deze tentoonstellingshal.Chrystal Hall

11

60. In Londen staat de zomer van 1858 ook wel bekend als ‘The Great Stink’. De groeiende steden in de eerste helft van de 19de eeuw hadden vaak geen riolering, en afval en ontlasting werd gewoon op straat of in de rivier gedumpt. Dit leidde niet alleen tot veel stankoverlast, maar ook het verspreiden van ziektes. Een ziekte was bijzonder gevreesd onder de stedelijke bevolking van Europa in de 19de eeuw, … welke?Cholera

61. In de 19de eeuw droegen mannen nog een hoed. Welke hoed hoort niet in de 19de eeuw thuis?

a b cC

62. De gemiddelde levensduur van Nederlanders is tegenwoordig 79 jaar. De levensduur van mensen was in de 19de eeuw veel korter door een hoge zuigelingensterfte, primitieve gezondheidszorg, en slechte woon- en arbeidsomstandigheden. Wat was de gemiddelde levensduur van een Nederlandse man in 1885?A. 25 jaarB. 45 jaarC. 55 jaarD. 65 jaarB

63. Voedsel was duur in de tijd van burgers en stoommachines. Arbeiders konden zich geen gevarieerd menu veroorloven, en aten hetzelfde voedsel voor ontbijt, lunch en avondeten. Welk product uit het onderstaande rijtje konden arbeiders zich vaak niet veroorloven: Aardappels – gort – groenten - brood Groenten

64. Waar of niet waar? Kinderarbeid was normaal in de tijd van burgers en stoommachines. Pas in 1874 werd kinderarbeid in Nederland verboden. Dit tot groot genoegen van de arbeidersklasse.Niet waar. Sommige ouders waren helemaal niet blij dat hun kinderen nu naar school moesten. Zij hadden het geld dat hun kinderen verdiende hard nodig.

65. De 19de eeuw werd gekenmerkt door de opkomst van emancipatiebewegingen. Feministen eisten gelijken rechten voor vrouwen, socialisten kwamen op voor de rechten van arbeiders, en

12

abolitionisten eisten het afschaffen van de slavernij. In Europese koloniën en in Rusland en de Verenigde Staten, was slavernij nog heel gebruikelijk in het begin van de 19 de eeuw. Aan het eind van de eeuw was slavernij in meeste landen afgeschaft.Zet de onderstaande landen op volgorde. Begin met het land waar de slavernij als eerst werd verboden, en eindig met het land dat als laatste de slavernij afschaften.Verenigde Staten – Groot Brittannië – Nederland – Rusland – FrankrijkGroot Brittannië (1833) – Frankrijk (1848) – Rusland (1861) – Verenigde Staten (1865) – Nederland (1863-1873)

66. Het moderne voetbal is ontstaan in de 19de eeuw. Vooral de arbeidersklasse beleefde veel plezier aan het spelletje. Arbeiders werkte 6 dagen per week en maakte lange dagen. Een potje voetbal was dus een welkome afleiding. In 1863 werd in Engeland de Football Association opgericht. Voetbal was voor de oprichting van deze voetbalbond een ongeorganiseerde bende. Zo waren er vaak geen spelregels of scheidsrechters, stonden er soms meer dan 100 spelers op het veld, en monde een wedstrijd regelmatig uit in een massale vechtpartij.Vraag: wat is de oudste Nederlandse profclub?Sparta (1888)

67. Door innovaties in de productie van papier en de drukpers, nam de hoeveelheid kranten, tijdschriften en boeken enorm toe in de 19de eeuw. Vaak waren het journalisten of schrijvers die sociale misstanden aan de kaak stelden. Zo werd in Nederland in 1860 de roman Max Havelaar uitgegeven. Dit boek bekritiseerde het koloniale bewind van Nederland in Nederlands Indië. Wie is de schrijver van dit belangrijke en beroemde boek?Multatuli/Eduard Douwes Dekker

85. Wanneer is de dag van de arbeid ontstaan?1 mei 1890 – In verschillende landen vindt voor het eerst de Dag van de Arbeid plaats. De vieringen van de socialistische en communistische arbeidersbewegingen zal uitgroeien tot een jaarlijkse traditie, die in de hele Westerse wereld ook nu nog uitbundig wordt gevierd.

86. Wanneer is door wie de gloeilamp uitgevonden?T.A. Edison vond in 1879 de gloeilamp uit.

87. Wanneer ontdekt Armauer Hansen de Lepra bacterie?februari 1873

88. Wat betekent ‘anarchisme’?Anarchisme is een stroming die elke vorm van centraal gezag afwijzen, omdat ‘gezag leidt tot onderdrukking’.

II. Iconen.70. Aletta Jacobs was een van de eerste en belangrijkste Nederlandse feministe. Zo streed zij voor

het vrouwenkiesrecht. Zij was ook de eerste vrouw die een universitaire studie afronden. Wat studeerde Aletta Jacobs?Medicijnen

13

71. Wie was het langst regerend staatshoofd van Nederland in de 19de eeuw?Koning Willem III (1849-1890)

72. Wat was de eerste moderne politieke partij van Nederland?Antirevolutionaire Partij (1879)

Wien Neêrlandsch bloed door d'aderen vloeit, Van vreemde smetten vrij,Wiens hart voor land en koning gloeit, Verheff' den zang als wij:Hij stell' met ons, vereend van zin, Met onbeklemde borst,Het godgevallig feestlied in Voor vaderland en vorst.

73. Vanaf 1815 was Wien Neêrlandsch bloed het volkslied van Nederland. In welk jaar werd het Wilhelmus het volkslied van Nederland?1933

74. In de 19de eeuw veroverde Nederland grote delen van het gebied dat tegenwoordig Indonesië heet. Vooral in de provincie Atjeh op Sumatra heeft er jaren lang (1873-1904) een oorlog gewoed tussen het Nederlandse leger en lokale opstandelingen. Een Nederlandse generaal is buitengewoon beroemd en berucht geworden tijdens de Atjeh-oorlog. Wie?Generaal van Heutz

14

75. Welke revolutionair zie je op de bovenstaande foto?Michail Bakoenin

76. Het jaar 1848 staat bekend als het Revolutie jaar. Onder invloed van de ideeën van het liberalisme en nationalisme, braken er in verschillende Europese hoofdsteden opstanden uit. Het volk eiste meer vrijheden en verdergaande democratisering. Ook in Nederland was het onrustig. Toch kwam het niet tot een revolutie. Dit kwam voornamelijk omdat Koning Willem II besloot om een commissie aan te stellen die een nieuwe grondwet moest ontwerpen. De grondwet van 1848 legde de basis voor de huidige constitutionele parlementaire democratie van Nederland. Wie was de voorzitter van deze commissie, en toekomstig minister president?Johan Rudolf Thorbecke

77. In 1871 wordt het Duitse Keizerrijk uitgeroepen in de Spiegelzaal te Versailles. Wie was de ‘architect’ van de Duitse eenwording? Dat was de politicus en staatsman Otto von Bismarck (1815-1898). Bismarcks politiek was die van IJzer en Bloed: Duitsland zou verenigd worden niet door praten, maar met oorlog voeren. Door het aansturen op drie oorlogen -in periode 1863-1871- wist Bismarck Duitsland te verenigen onder leiding van Pruisen. Met welke drie landen voerde de Noord-Duitse staten oorlog? Denemarken, Oostenrijk, Frankrijk

78. De Gouden eeuw kent veel zeehelden: Michiel de Ruyter, Cornelis Tromp, Witte de With. Tijdens de Belgische opstand wist de Nederlandse kapitein van kanonneerboot V zich onsterflijk te maken, door zichzelf en zijn schip op te blazen toen deze bestormd werd door opstandelingen in de haven van Antwerpen. Toen de Belgen het schip dreigde te kapen, ontstak de kapitein met een lont het kruidmagazijn. Wat was de naam van deze 19de eeuwse held?

15

Jan van Speijk

79. Tijdens de Krimoorlog speelde een vrouw een belangrijke rol bij de verzorging van soldaten. Wie was zij?Florence Nightingale.

80. Tijdens zijn leven werd Vincent van Gogh niet erkend als groot schilder. Nu kosten zijn schilderijen kapitalen. Waar, in welke plaats in Frankrijk, stierf deze schilder?Saint Remy de Provence.

81. Wie was in 1872 de eerste vrouwelijke presidentskandidaat in de geschiedenis van de Verenigde Staten?

Victoria Woodhull

III. ‘Begrippen’39. Wat betekent het begrip ‘verzuiling’?

Verzuiling is de verdeling van een samenleving in groepen op levensbeschouwelijke of sociaaleconomische basis, waarbij de groepen in bepaalde mate van elkaar zijn afgeschermd. Dit kan worden bereikt door het oprichten van op de levensbeschouwing gebaseerde instituties als scholen, verenigingen, partijen, vakbonden, omroeporganisaties, kranten en ziekenhuizen.

40. Wat betekent het begrip ‘Ideologie’?Politieke ideeën of filosofie, vastgelegd in geschriften.

41. Wat betekent het begrip ‘imperialisme’?Het overheersen van andere volken en gebieden / het vormen van een groot wereldrijk.

42. Is het begrip ‘Imperialisme’ abstract of concreet?Abstract.

16

43. Wat betekent het begrip ‘grondwet’?Een wet waarin de grondbeginselen van een staat en de rechten en plichten van de burger en overheid staan.

44. Wat betekent het begrip ‘rationalisme’?Het boven alles stellen van het verstand (de rede, de ratio).

45. Wat betekent het begrip ‘industriële revolutie’?De overgang van het maken van producten met de hand naar een fabrieksmatige productie.

46. Wat betekent het begrip ‘liberalisme’?Het liberalisme heeft als uitgangspunt zo veel mogelijk vrijheid van het individu zolang hij de vrijheid van anderen niet beperkt. Liberalen streven naar een samenleving waarin burgers grote vrijheden genieten, zoals de burgerrechten die het individu beschermen en de macht van de staat en de kerk beperken. Ook streeft het liberalisme naar een vrije markt waarin de overheid zich terughoudend opstelt. Ander speerpunt van het liberalisme is de scheiding van kerk en staat (onder andere als voorwaarde voor godsdienstige tolerantie). Ook willen liberalen dat de staatsinrichting wordt vastgelegd in een grondwet waarin ook de grondrechten van de burger staan. Van de overheid werd slechts verlangd dat ze alleen die bestuurs domeinen voor haar rekening zou nemen, die onmogelijk door het individu behartigd konden worden, zoals openbare functies, openbare werken en landsverdediging.

47. In welke ideologie heeft het begrip ‘proletariaat’ een centrale rol?Het communisme.

48. Wat wordt verstaan onder industriële samenleving?Met een industriële samenleving wordt een samenleving bedoeld waarin de meeste goederen in fabrieken worden gemaakt en veel mensen in steden wonen. Basisvoorwaarden voor het ontstaan van een industriële samenleving zijn de aanwezigheid van kapitaal en arbeid. In een industriële samenleving is verder meestal sprake van een snelle groei van zowel de fabrieken als de stedelijke bevolking en het ontstaan van verschillende sociale klassen zoals de arbeidersklasse.

49. Wat is het censuskiesrecht?Van censuskiesrecht is sprake als bij verkiezingen het stemrecht is voorbehouden aan personen die vermogend genoeg zijn om minimaal een bepaald bedrag aan belastingen te betalen.

50. Wat betekent het begrip ‘bourgeoisie’?Welgestelde burgers, vaak mensen die de politieke macht en de productiemiddelen bezaten.

51. Hoe heet de stroming waarvan de aanhangers hun politieke en maatschappelijke opvattingen baseren op hun godsdienstige overtuiging?Confessionalisme.

52. Welk woord hoort hier niet thuis:

17

Feminisme – liberalisme – emancipatiebeweging – socialisme.Liberalisme

82. Wat betekent het begrip ‘confessionalisme’?Confessionalisme is de ideologie die stelt dat religie als principe binnen de politiek ten uitvoer gebracht dient te worden.

83. Wat was de Romantiek?De romantiek was een stroming in de westerse cultuur die zich vooral aan het eind van de 18e en in de 19e eeuw sterk deed gelden in de kunst en het intellectuele leven van met name Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk, maar ook in België en Nederland. Het was voor alles een tegenreactie op de Verlichting, die eraan vooraf was gegaan. Tijdens de Romantiek werd de subjectieve ervaring als uitgangspunt genomen. Hierdoor kwamen introspectie, intuïtie, emotie, spontaniteit en verbeelding centraal te staan.

84. Wat wordt er bedoeld met ‘nachtwakersstaat’?Dat de overheid zich zo min mogelijk bemoeit met de economie van een land.

85. Wanneer publiceerde wie zijn boek On the origin of species waarin hij zijn evolutietheorie uiteen zet?In 1859 publiceerde Charles Darwin dit boek.

IV. Ideeën en ideologieën.1. Welke ideologie hangen de aanhangers van deze partij aan?

Het socialisme.

2. Voor welke idee komt dit affiche op?

Gelijkheid mannen en vrouwen.

18

3. Noem twee verschillen tussen het Europese imperialisme in de 16de en 17de eeuw en het imperialisme in de 19de eeuw. Aan de kuste nederzettingen / bezetten hele gebieden; Kolonies als afzetgebied industrie; Kolonies om op grote schaal grondstoffen te verwerven; Besturen gebieden; Beschaving brengen.

4. Welke symboliek herken je in deze afbeelding?

De samenwerking van kerk en ondernemers bij het onderdrukken van arbeiders. Het voorhouden van ‘het geloof’ als worst aan de arbeiders om zich te schikken in hun situatie.

5. Waarom zegt Koning Willem II maart 1848 “Ik ben in 24 uur van zeer conservatief zeer liberaal geworden”?Februari 1848: revoluties in Frankrijk, Oostenrijk, Duitsland, Italië, enz. =>Volksopstanden gericht tegen bestaande, conservatieve politiek als gevolg van crisis (hongersnood, ziekte). Hij vreest voor revolutie in Nederland.

6. Wie is de schrijver van het Communistisch Manifest (1848) en Das Kapital (1867).Karel Marx.

7. Wie is deze ideoloog en schrijver uit de 19de eeuw?

Friederich Engels.

8. Wie wordt met dit standbeeld uitgebeeld?

19

Ferdinand Domela Nieuwenhuis, leider van de Sociaal Democratische Bond (SDB): opgericht in 1881.

9. Welke ideologie hingen de leden van de ‘Burschenschaften’ in Duitsland aan?Nationalisme.

10. Wat hebben het moderne imperialisme, de Industriële Revolutie en het nationalisme met elkaar te maken?De industrialisatie leidde er toe dat landen in de 19de eeuw op zoek waren naar afzetgebieden en grondstoffen. Vanuit het nationalisme in de 19de eeuw werd de idee gevoed, dat een grote natie macht en invloed moest hebben, zoals t.t.v. de Romeinen het Imperium Romanum. T.t.v. het moderne imperialisme vanaf 1850 streefden West Europese landen naar het bezit van koloniën als leveranciers van grondstoffen, afzetmarkten voor industriële producten, als strategische steunpunten of om het prestige van de kolonisator te vergroten.

11. Van wie is de uitspraak: “Deutschland. Aber wo liegt es? Ich weis das Land nicht zu finden.“?Goethe.

12. Op welke denkwijze is de romantiek van de 19de eeuw een reactie?Op het rationalisme van de Verlichting.

13. Waar werd de Duitse eenheidstaat uitgeroepen in 1871?In Versailles bij Parijs.

14. Waarom nam door nationalisme en Romantiek het interesse voor geschiedenis toe in de 19de

eeuw?Omdat beide zich baseerden op de geschiedenis om hun argumenten kracht bij te zetten.

15. Welke drie soorten nationalisme zijn er? Het streven om de macht van de eigen staat te vergroten, door het eigen volk en eigen staat

overdreven te prijzen. Het streven van volkeren in een veelvolkerenstaat naar politieke onafhankelijkheid of naar

het ontwikkelen van een eigen culturele identiteit. Het streven van verspreid levende leden van een volk om zich te verenigen in één nationale

staat.

20

1. Door de invloed van het nationalisme veranderde de kaart van Europa dramatisch in de 19 de

eeuw. Kies uit het onderstaande rijtje het land wat geen onafhankelijke natiestaat werd in de periode 1800-1900.België – Griekenland – Duitsland – Italië - NoorwegenNoorwegen werd pas een onafhankelijk land in 1905.

2. De 19de eeuw was een tijd van imperialisme. Europeanen overheerste de wereld. In 1884 hielden Europese mogendheden een conferentie waar ze Afrika onder elkaar verdeelden. Waar vond deze conferentie plaats?Berlijn

V. Conflicten16. Waarom wordt de Krim oorlog een moderne oorlog genoemd?

Door het tactisch gebruik van spoorwegen en de telegraaf en de verbeterde verpleging van soldaten.

17. Tegen welk land voerde Pruisen in 1866 oorlog?Oostenrijk.

18. Wat is het verschil tussen de oorlogen van Pruisen in 1864 tegen Denemarken en de oorlog van 1870/71 tegen Frankrijk?De eerste oorlog was een oorlog van staten c.q. dynastieën en de tweede een oorlog van volkeren tegen elkaar.

19. Wie versloegen de Russen bij de slag om Sinop in 1853.De Ottomanen.

20. Welke oorlog in het midden van de 18de eeuw toon de aan dat de tijd van de adel in het VK voorbij was en versterkte de positie van de middenklassen?De Krim oorlog (1853-1856).

21. Wat is de Emser Depesche?De Emser Depesche of het Ems-telegram was een, door de Pruisische kanselier Otto von Bismarck gemanipuleerd telegram (depesche). Het telegram was hem door zijn medewerker Heinrich Abeken vanuit Bad Ems toegestuurd en zou een gewild doorslaggevend element vormen voor het laten uitbreken van de Frans-Pruisische Oorlog.

22. Waardoor kon de pokkenepidemie, die aan 500.000 mensen het leven kostte, zich in het 4 de

kwart van de 19de eeuw zo snel verspreiden?De Frans-Pruisische Oorlog veroorzaakte een pokkenepidemie. Door het transporteren van Franse krijgsgevangenen en het meenemen van uniformen van dode soldaten kon de ziekte zich

21

in Duitsland en onder de Franse krijgsgevangenen verspreiden. Bij repatriëring van de krijgsgevangenen namen ze de ziekte mee naar Frankrijk.

23. Zet in de juiste volgorde:Gebaksoorlog – Chileense onafhankelijkheidsoorlog – Texaanse onafhankelijkheidsoorlog – Argentijnse onafhankelijkheidsoorlog – Mexicaanse onafhankelijkheidsoorlog - Bleeding Kansas.1810 - 1818: Argentijnse Onafhankelijkheidsoorlog1810 - 1826: Chileense Onafhankelijkheidsoorlog1810 - 1821: Mexicaanse Onafhankelijkheidsoorlog1835 - 1836: Texaanse Onafhankelijkheidsoorlog1838 - 1839: Gebakoorlog1854 - 1860: Bleeding Kansas

24. Tot welke oorlog leidde de ‘Kwestie Sleeswijk – Holstein”?Tot de Tweede Duits-Deense Oorlog (1864).Denemarken wilde de hertogdommen Sleeswijk en Holstein integreren. Dit was echter in strijd met de Protocol van Londen (1852): daarin stond namelijk vast dat beide hertogdommen bij Denemarken hoorden, maar wel als zelfstandige staten moesten worden behandeld. Bismarck verklaarde toen samen met Oostenrijk de oorlog aan Denemarken.

25. Welke reden gaf Nederland om de Atjehoorlog (1873-1914) te voeren?De Atjehoorlog was een koloniale oorlog die het Koninkrijk der Nederlanden voerde met het aanvankelijk oogmerk om de zeevaart door Straat Malakka te beveiligen tegen zeerovers uit Atjeh. Later was het doel het Sultanaat Atjeh onder Nederlands koloniaal gezag te brengen en te houden.

26. Van welk volk c.q. land was dit de aanvoerder?

Hij was de aanvoerder van de Zoeloe’s in de Zoeloe-oorlog in het jaar 1879 tussen het Verenigd Koninkrijk en het Zoeloekoninkrijk. De Zoeloes verloren de oorlog, waardoor het Zoeloerijk onder Brits gezag kwam.

27. Hoe werden de nationalisten genoemd in onderstaande afbeelding in de opstand van 1899-1901?

22

Boksers, vandaar de naam Boksteropstand. Ze kwamen voort uit een geheim politiek/religieus genootschap, de Vuisten der Gerechtigheid en Eensgezindheid (vandaar de westerse benaming Boksers). De Boksers kenmerkten zich door hun ongenoegen over de Westerse inmenging en de Chinese keizerlijke dynastie die het allemaal maar liet gebeuren. De aanhangers beoefenden een oude, taoïstisch geïnspireerde vorm van scherm- en verdedigingskunst, met blote vuisten of met lansen en lange messen. Deze oefeningen werden gekoppeld aan primitieve religieuze opvattingen, tegen de moderne techniek gerichte sentimenten, een magisch geloof in onkwetsbaarheid voor kogels en haatgevoelens tegen vreemdelingen en christenen. Ze propageerden dan ook het verdrijven van zowel de westerse kolonisten als de keizerlijke dynastie. Ze groeiden uit tot een soort volksmilitie.

VI. Maatschappij:28. Nederland was in 1815:

Een republiek - Een koninkrijk - Een vorstendom - Een keizerrijk.Een koninkrijk.

29. Waarom groeide in de 19de eeuw steden in aantal en omvang?Mensen gingen in de buurt van hun werk wonen, zo dicht mogelijk bij de fabrieken.

30. Welke emancipatiebewegingen waren belangrijk in de 19de eeuw?Voor vrouwen, arbeiders, nationaliteiten, geloof.

31. Waarom begon de parlementaire democratie van Nederland echt in 1848?Ministeriele verantwoordelijkheid, instellen Tweede Kamer.

32. Wat waren de belangrijkste maatschappelijke groeperingen in Nederland in de 19de eeuw?Burgers en arbeiders.

33. Welke tegenstelling tussen welke klassen komt uit de volgende foto’s naar voren?

23

De tegenstelling tussen arbeidersklasse en bourgeoisie.

34. Wanneer is dit affiche (ongeveer) uitgebracht?

1911, om steun te verwerven voor algemeen kiesrecht.

35. Wat is de sociale kwestie?Het vraagstuk van de armoede en de slechte werk- en leefomstandigheden van de arbeidersklasse en de discussie over de integratie van de arbeiders in de samenleving.

36. Wat is een industriële samenleving?Een samenleving waarin de mensen in fabrieken werken en in steden wonen.

37. Wat was de schoolstrijd?De strijd om de vrijheid en financiering van het bijzonder onderwijs.

38. Wat is een emancipatiebeweging?Maatschappelijke groeperingen die zich inzetten voor gelijke rechten voor een bepaalde groep. In de 19de eeuw waren dat arbeiders, vrouwen en confessionelen die streefden naar politieke rechten.

39. Welke rol speelde het feminisme in de 19de eeuw?Het feminisme zijn maatschappelijke en politieke stromingen of bewegingen die ongelijke (machts-)verhoudingen tussen mannen en vrouwen kritisch analyseren en vrouwenemancipatie nastreven. Na 1870 streefden ze in de westerse wereld naar het verwerven van kiesrecht voor vrouwen om de positie van vrouwen via de parlementaire weg te verbeteren.

24