Kwaliteit van leven voor bewoners van woonzorgcentra

Toelichting bij het sectorrapport 2016 vanuit het expertenpanel kwaliteit van leven

19/12/2017

Dr. Aline Sevenants

Prof. Dr. Els Goetghebeur

© Vlaamse Ouderenraad

Het onderzoek naar kwaliteit van leven

• Periode 2014-2016: meting kwaliteit van leven bij bewoners van alle Vlaamse WZC• Elk jaar één derde van de woonzorgcentra• Bevraging aan de hand van interRAI Quality of Life instrument• Bij bewoners zonder cognitieve problemen: face-to-face interview • Bij bewoners met cognitieve problemen: postenquête eerste contactpersoon

• In 2014, 2015 en 2016 resp. 6949, 6886 en 7921 bewoners geïnterviewd

• Wisselende (en algemeen te lage) respons voor bewoners met cognitieve problemen -> betrouwbaar?

➢ Publieksrapportering en terugkoppeling naar de gehele sector enkel bewoners zonder cognitieve problemen

2

Waarom een expertenpanel?

➢ Levenskwaliteit meetbaar maken, gedeelde gespreksbasis

➢ Duiding cijfers

➢ Interpretatie binnen context woonzorglandschap

➢ Suggesties voor actie op diverse niveaus

➢ Visie obv verschillende doelstellingen en doelgroepen

3

4

Doelstellingen Vlaams Indicatorenproject VIP WZCHet Vlaams Indicatorenproject Woonzorgcentra (VIP WZC) meet de kwaliteit van zorg en kwaliteit van leven in de Vlaamse woonzorgcentra. Het project heeft meerdere doelstellingen (en bijhorende doelgroepen):

1. Woonzorgcentra helpen om zichzelf te evalueren en hun kwaliteitsbeleid te verbeteren

2. Voorzieningen de mogelijkheid geven om zich onderling met elkaar te vergelijken (benchmarking)

3. Bewoners of het bredere publiek informeren over kwaliteitsvolle zorg in de woonzorgcentra

4. Beleidsinformatie verzamelen die kan worden aangewend bij het ondersteunen van steeds betere kwaliteit van de zorg.

5

Algemene appreciatie van het sectorrapport door het expertenpanel

➢ Consensus over algemene bevindingen

‐ Bewoners geven hoge score aan privacy, veiligheid en respect

‐ Omkadering en basiszorg zoals zich prettig voelen, vraaggerichtheid, autonomie,

maaltijden en informatie krijgen voldoende scores

‐ Op vlak van persoonlijke omgang met medebewoners, een band voelen met het

zorgpersoneel, en keuze van activiteiten is er nog meeste ruimte voor verbetering

➢ Bewoners met cognitieve problemen blijven buiten beeld‐ Andere methodiek van bevraging nodig

‐ Welzijnszorg voor deze populatie vergt specifieke aanpak

‐ Beleid afstemmen op noden alle bewoners

6

D1: Zelfevaluatie en kwaliteitsbeleid

© Mariella Claes - Vlaamse Ouderenraad

7

Startpunt voor gesprek met bewoner en familie rond levenskwaliteit

➢ Belang dat bewoner hecht aan een thema niet bevraagd, enkel ‘hoe vaak deze stelling voor hen klopt’

➢ Lagere score op een thema niet noodzakelijk negatief

➢ Signaalwijzer dat dit met bewoners besproken dient te worden‐ Wat vindt de bewoner belangrijk?

‐ Wat zijn de prioriteiten om mee aan de slag te gaan?

8

Elk percentage (on)tevredenheid telt

➢ Resultaten over de jaren heen gelijkaardig

➢ Persoonlijke omgang en zinvolle dagbesteding belangrijke uitdagingen‐ Moeilijker te vatten in praktische afspraken en regels

‐ Verandering in mindset nodig

‐ Vraagt tijd, ruimte en vorming voor personeel

‐ Inschakelen vrijwilligers, actief betrekken bewoners, mantelzorgers en familie vermaatschappelijking van de zorg

➢ Ook bij hoog scorende thema’s ontevredenheid verkennen

➢ Itemscore >< themascore

➢ Samenhang items binnen schalen

9

Welzijn voor medewerker levert levenskwaliteit voor bewoner

➢ Inzetten op interpersoonlijke relaties ~ attitude

➢ Belang welzijn van medewerkers om te investeren in relaties

➢ Haaks op werkdruk en vraag naar standaardisatie en productiviteit

➢ Spreidstand rolconflicten en uitval

10

D2: Woonzorgcentra onderling vergelijken

© Mariella Claes - Vlaamse Ouderenraad© Vanessa T’Kindt - Vlaamse Ouderenraad © Leon Nolis - Vlaamse Ouderenraad © Jos Claes - Vlaamse Ouderenraad

11

De benchmark buitenshuis

want:

‐ Diverse samenstelling van bewoners (o.a. zorgprofiel, leeftijd)Weinig gegevens beschikbaar voor standaardisatie (privacy)

‐ Beleids- en praktijkverschillen tussen voorzieningen

12

Woonzorgcentra niet zomaar onderling vergelijken !!

De benchmark buitenshuis

➢ Regionaal zinvolle onderlinge benchmark initiatieven met lokale kennis

➢ Voor het eigen WZC: thema’s/items die lager scoren als screening

prioriteiten voor verbetertrajecten?

leren van elkaar (provinciale verschillen??)

13

De benchmark binnenshuis (DIY)Ook hier:

➢ Kern-set van te verbeteren thema’s kiezen

➢ Verbetertraject uitwerken

➢ Monitoring vraagt snelle feedback van metingen

➢ Individuele metingen binnen verbetertraject moeilijk

Belang van verschillen in zorgprofiel, cultuur, …

Specialisatie14

De benchmark doorheen de tijd

➢ Longitudinaal onderzoek moeilijk‐ Snel evoluerende populatie (cognitief)

‐ Gemiddeld verblijf in WZC: 2 à 3 jaar

➢ Hier cross-sectioneel onderzoek over 3 jaargangen‐ Licht dalende trend: op te volgen door WZC en beleid

➢ Nulmeting benutten

15

D3: Bewoners en publiek informeren

© Monique Buysse - Vlaamse Ouderenraad

16

Informeren en responsabiliseren

➢ Opgelet met conclusies voor ganse sector obv dit rapport

➢ Sterktes waarderen en werkpunten benoemen

➢ Spanningsveld hoge verwachtingen maatschappij en voorziening‐ Basiszorg + welzijnszorg

‐ Verantwoordelijkheid maatschappij

‐ Inbedding in lokale gemeenschap en betrokkenheid bewoners en naasten

➢ Geïnformeerde keuze door publiek obv individuele rapporten?‐ Interpretatie verschillen tussen WZC, bewonersprofiel

‐ Beschikbaarheid, nabijheid, dagprijs

‐ Match tussen noden individu en accenten woonzorgcentrum

17

De toegankelijkheid van informatie

➢ Interpretatie van sectorrapport vergt voorkennis

➢ Informatie toegankelijk genoeg om burger te informeren?‐ Website te grote drempel voor huidige generatie

‐ In de toekomst wel mondiger en technologie-vaardiger

‐ Resultaten per thema op website, gerichte informatie

‐ Communicatiecampagne

18

D4: Een bron van beleidsinformatie

19

© Cyriel Ven Weynsberghe - Vlaamse Ouderenraad

Van medisch model naar welzijnsmodel

➢ Organisatie woonzorgcentra versus ziekenhuizen (medisch model)

➢ Zorg op maat en met meer inspraak?

➢ Nood aan diversiteit binnen en tussen WZC?

➢ Evenwicht tussen minimale kwaliteitsgaranties en interpersoonlijke elementen en zinvolle dagbesteding op maat

20

Het welzijnsmodel vraagt…

➢ Multifunctionele inzet personeel

➢ Open en transparante cultuur

➢ Multidisciplinaire focus

➢ Brede betrokkenheid

➢ Creativiteit, vorming en financiële flexibiliteit

➢ Verandering in mindset op beleidsniveau

➢ Reflectieve zorg in opleiding

➢ Vorming interpersoonlijke technische vaardigheden

21

Kwaliteitsbeleid op alle bestuursniveaus

➢ Draagvlak voor welzijnsmodel

➢ Dialoog met lokale besturen, lokale gemeenschap en verenigingsleven ‐ Stedelijke of gemeentelijke context?

➢ Geen ‘one size fits all’

22

Verbetertrajecten ondersteunen en belonen

➢ Indicaties voor beleid

➢ Gerichte campagnes naar WZC en burgers

➢ Als overheid WZC ondersteunen in verbeterinitiatieven ‐ Kwaliteitslabels of ‘Pay-for-quality’ systeem ter beloning ‐ Kwaliteitsbewakingsprocessen beoordeelbaar maken,

cfr. audits en certifiëring‐ Rol zorginspectie? Prioriteiten?

23

Conclusie

• Goed resultaat kwaliteit van leven mbt basiszorg

met altijd ruimte voor verbetering

• Duidelijke uitdagingen sociale dimensie wonen en leven

• Sectorrapport nuttig beleidsdocument

• Ondersteuning verbeteracties en evolutie naar welzijnsmodel

• Aandacht voor aangepaste vorming van personeel

• Gedeelde verantwoordelijkheid:

beleid, WZC, families en lokale gemeenschap

➢ Tijd voor Actie…24

© Nele Mesure -Vlaamse Ouderenraad

DANKUWEL!Aan experten voor hun bijdrage:

• Prof. Dr. Anja Declercq – KU Leuven

• Prof. Dr. Johan Flamaing – KU Leuven

• Prof. Dr. Paul Gemmel – Universiteit Gent

• Dhr. Mathieu Martens – Okra

• Prof. Dr. Nele Van Den Noortgate – UZ Gent

• Prof. Dr. Kris Vanhaecht – KU Leuven

• Dr. Lien Vanmalderen – VUB

• Mevr. Els Van Kerckhove – WZC Leiehome

• Mevr. Ilse Vlieghe – OCMW Beringen

Aan alle bewoners en naasten die hebben meegewerkt aan dit onderzoek.

En last but not least alle woonzorgcentra voor hun medewerking aan dit onderzoek en voor de vele inspanningen die zij dagelijks voor de kwaliteit van leven van hun bewoners.

© Vanessa T’Kindt -Vlaamse Ouderenraad

25

26