Wat mogen jullie verwachten?

• Wat is aardgas• Oorsprong en winning• Transport en distributie• Eigenschappen van aardgas• Opbouw van het aardgasnet• De drukregelaar• De huisaansluiting en

meteropstelling

• Wat is aardgas• Oorsprong en winning• Transport en distributie• Eigenschappen van aardgas• Opbouw van het aardgasnet• De drukregelaar• De huisaansluiting en

meteropstelling

Wat is aardgas?

•Een natuurlijk product•Een mengsel•Vluchtige koolwatersoffen

Aardgas

Aardgassen bestaan hoofdzakelijk uit:

KOOLWATERSTOFFEN

WATERSTOF

(H)

KOOLSTOF

(C)

KOOLSTOF

(C)

•Gasvormig

Methaan (aardgas)

Propaan

Butaan

•Vloeibaar

Benzine

Stookolie

•Vast

Bitumen (asfalt)

Steenkool

Koolwaterstoffen

molecule CH4

atoom H atoom C

Methaan

• Wat is aardgas• Oorsprong en winning• Transport en distributie• Eigenschappen van aardgas• Opbouw van het aardgasnet• De drukregelaar• De huisaansluiting en

meteropstelling

Oorsprong600 miljoen jaar geleden ontstaan uit plantaardige

en dierlijke resten.

Reserves en hun afstand

Noorwegen3 654

Venuzuela4 035

Negeria3 483

Algerije3 690

Nederland1787

Ex-Ussr55 670

Iran23 000

Quatar8 500

Abu Dhabi5 553

Billion m33

6000 km

4000 km

2000 km

Ver. Koninkrijk

765

• Wat is aardgas• Oorsprong en winning• Transport en distributie• Eigenschappen van aardgas• Opbouw van het aardgasnet• De drukregelaar• De huisaansluiting en

meteropstelling

Zeebrugge draaispil in Europa

ZeebruggeZeebrugge

Zeepipe

Transport naar België

Kollsnes

Kärsto

Emden

Zeebrugge

Bacton

Statfjord Troll

Sleipner

Ekofisk

Etzel

interconnectorzeepipe

Statfjord

Zeebrugge

Vloeibare gassen

Vloeibaarbij 1 ATM

op

Vloeibaarbij 20°C

op

Vloeibaarbij 50°C

op

Volumevermeerdering

MethaanCH4 - 162 °C 620 bar x 600

PropaanC3H8 - 40 °C 7,5 bar 18,6 bar x 259

ButaanC4H10 0 °C 1,1 bar 7,7 bar x 223

x 600

x 259

x 223

Hoofdtransport in België

AkenDuitsland

L-Cal gas

H-Cal gas

Hoofdaders

Noorwegen Nederland Noorwegen

Sinsin

Arlon

Bastogne

Luxemburg

TENP

WEDAL

Zelzate

Blaregnies

Zeebrugge Weelde

PoppelZEEPIPE

‘s Gravenvoeren

INTERCONNECTOR

Frankrijk

Spanje

Italië

U.K.

Algerije

Emden

Brussel

WinkseleGent

DudzeleBrugge

Loenhout

Aardgas herkomst voor België

Algerijnsaardgas

Nederlandsaardgas

Noorsaardgas

Bevoorrading in België

Nederland34%

Spot markets21%

Algerije17%

Noorwegen28%

Opslag in België

• Zeebrugge: in vloeibare vorm• Dudzele: in vloeibare vorm• Loenhout: in gasvorm in diepe lagen• Anderlues: in gasvorm in oude

steenkoolmijnen• Péronnes: in gasvorm in oude

steenkoolmijnen

Opslag in Loenhout

PeripheralPeripheralcontrolcontrol shaftsshafts

GasGas controlcontrolshaftsshafts

ControlControl shafts shaftsupper aquifersupper aquifers

OperatingOperatingshaftsshafts

AntennaAntenna

ProcessingProcessing & &compressorcompressor station station

PeripheralPeripheralcontrolcontrol shafts shafts

To pipelineTo pipelinenetworknetwork

ShaftsShafts for fordiagraphdiagraph control control

GridsGrids

GasGas

WaterWaterWaterWater

WaterWater-- and andgastightgastight

covercover layer layer

Roof ofRoof of reservoir reservoir

ReservoirReservoir rock rock

Aardgastransport in Limburg

TuiltKermtStokrooieSpalbeekStevoort

ZepperenBrustumOrdingen Voeren

Houthalen Oost

Hamont-Achel

LommelNeerpelt

Overpelt Bocholt

Bree KinrooiHechtel-Eksel Peer

Meeuwen-Gruitrode

Maaseik

Dilsen-StokkemOpglabbeek

AsZonhoven

Genk Maasmechelen

Hasselt

Diepenbeek

Zutendaal

Lanaken

BilzenAlkenKortessem

HoeseltWellen

Riemst

Tongeren

Borgloon

He’ers

Herstappe

Gingelom

St. Truiden

Nieuwerkerken

Leopoldsburg

Ham

Tessenderlo

BeringenHouthalen-

Heusden-Zolder

Hoog calorisch AG 21 mbar

Laag calorisch AG 25 mbar

Helchteren

Lummen

Halen

Herk-de-Stad

Aardgas in Limburg

• Wat is aardgas• Oorsprong en winning• Transport en distributie• Eigenschappen van aardgas• Opbouw van het aardgasnet• De drukregelaar• De huisaansluiting en

meteropstelling

Aardgas is niet giftig!

Aardgas is niet giftig!

Bij grote ontsnappingen is er kans op verstikking door

gebrek aan zuurstof

STADSGAS WAS WEL GIFTIG

Aardgas is lichter dan lucht!Element Symbool Atoomgewicht

Koolstof C 12Waterstof H 1ZuurstofStikstofZwavel

ONS

161432

Verbinding Formule Molecul. Gewicht

Lucht O + N 30

Methaan CH4 16PropaanButaan

C3H8

C4H10

4458

Aardgas is lichter dan lucht!

RELATIEVE DICHTHEID

Aardgas 0,62 - 0,64

Lucht 1

Propaan 1,54

Butaan 1,98

Aardgas is lichter dan lucht!

1 m³Aardgas

10 m³

10% naar 0% in seconden

Butaan / propaan1 m³

minuten

uren

Evacuatie door verluchting Geen evacuatie door verluchting

10 m³

•Brandstof•Zuurstof•Ontsteking

Aardgas is brandbaar!Verbrandingsvoorwaarden

Verbrandingsdriehoek

Zuurstof

Ontstekingstemperatuur

Brandstof

Aardgas is brandbaar!Gassoort Explosiegrenzen Ontstekingstemp.

Aardgas

Waterstof

Stadsgas

Propaan

Butaan

5 - 15 %

9 - 76 %

6 - 40 %

2,1 - 9,5 %

1,5 - 8,5 % 490 C

530 C

500 C

510 C

645 C

Aardgas is reuk- en kleurloos

• Distrigas koopt gas aan• Klanten voegen geurstof toe

• THT = Tetrahydrothiofeen (18 mg/m³)• TBM = Tertiair Butyl Mercaptan

(7mg/m³)

1 % aardgas in lucht ruiken wij1 % aardgas in lucht ruiken wij

• Wat is aardgas• Oorsprong en winning• Transport en distributie• Eigenschappen van aardgas• Opbouw van het aardgasnet• De drukregelaar• De huisaansluiting en

meteropstelling

Opbouw gasnetOpbouw gasnet

67 bar (staal)

123

CompressiestationGrootverbruik

GrootverbruikGrootverbruik

Ontvangstation

Drukbeperker

Distributiekabine

15 bar(staal)5 bar(staal of PE)

100 mbar

Staal, PVC

PE

Scheiding

100 mbar

Staal, PVC

PE

SchemaSchema

Beschikbare materialen

• Staal• Nodulair gietijzer• Grijs gietijzer• Smeedbaar gietijzer• Vezelcement• PVC• PE

Beschikbare materialen

• Grijs gietijzer 1818 1970• Staal 1930 • Vezelcement 1930 1980• Nodulair gietijzer 1970 1975• P.V.C. 1968 1973• PE 1968

Opbouw gasnet: Opbouw gasnet: ontvangststationontvangststation

67 bar (staal)

123

CompressiestationGrootverbruik

GrootverbruikGrootverbruik

Ontvangstation

Drukbeperker

Distributiekabine

15 bar(staal)5 bar(staal of PE)

100 mbar

Staal, PVC

PE

Scheiding

100 mbar

Staal, PVC

PE

SchemaSchema

• Houthalen-Helchteren• Dilsen• Lommel• Diepenbeek• Genk-Langerlo• Tessenderlo• Leopoldsburg• St. Truiden• Maasmechelen• Lanaken

Ontvangstation

Tessenderlo

Odorisatie

Opbouw gasnet: Opbouw gasnet: drukbeperkerdrukbeperker

67 bar (staal)

123

CompressiestationGrootverbruik

GrootverbruikGrootverbruik

Ontvangstation

Drukbeperker

Distributiekabine

15 bar(staal)5 bar(staal of PE)

100 mbar

Staal, PVC

PE

Scheiding

100 mbar

Staal, PVC

PE

SchemaSchema

MD 15 naar MD 5

HASSELT Grote Ring

Drukbeperker

Opbouw gasnet: Opbouw gasnet: cabinescabines

67 bar (staal)

123

CompressiestationGrootverbruik

GrootverbruikGrootverbruik

Ontvangstation

Drukbeperker

Distributiekabine

15 bar(staal)5 bar(staal of PE)

100 mbar

Staal, PVC

PE

Scheiding

100 mbar

Staal, PVC

PE

SchemaSchema

Doel van een cabine• Gasdruk reduceren naar een aanvaardbare druk en beveiliging

tegen drukschommeling.

Soorten• Distributie cabine : zonder meting

• Standaard uitgangsdruk = LD100 (98 mbar)

• Klantcabine : met meting, en corrector• uitgangsdruk = vraag van klant. Normaal LD100 (98 mbar)

• Gemengd :• klant + distributie

• Drukbeperker : Van MD15 naar MD5• Ontvangsstations : met aankoop meting/corrector

HALEN UCB

Gemengde cabine = Klant + distributie

Gascabine

Klant of distributiecabine

Gascabines

Regellijnen

Samenstelling

Opbouw• Beveiliging tegen te hoge druk

• Voor 5 bar : minimaal één beveiliging• Voor 15 bar : minimaal twee verschillende

• afslagklep• monitor : reserve regelaar

• Beveiliging tegen de lage druk

• Twee lijnen : actieve en reservelijn • Afstelling kruisgewijze

Controle• Insteldruk van de afslagklep• Insteldruk van de monitor• Sluitdruk van de monitor• Insteldruk van de regelaar• Sluitdruk van de regelaar• Insteldruk en sluitdruk van de voordrukregelaars• Tussendruk monitor/regelaar• Sluitdruk van de regellijn• Afzepen verbindingen• Overige toestellen : afblaas-registreerder-manomters• Algemene toestand

• Alle reduceerinrichtingen zijn met een dubbele lijn• Een MD reduceerlijn bestaat uit:

• 1 ingangslafsluiter• 2 filter• 3 afslagveiligheid• 5 regelaar• 6 afblaasveiligheid

• Voor MD15 is er bovendien een “Monitor” (4)

• Wat is aardgas• Oorsprong en winning• Transport en distributie• Eigenschappen van aardgas• Opbouw van het aardgasnet• De drukregelaar• De huisaansluiting en

meteropstelling

Drukregelaars

Principe van een regelaar Principe van een regelaar

P1 P2

Principe van een regelaar Principe van een regelaar

Onderdelen :

P1 P2

Stuurhuis

Klephuis

Soorten regelaars Soorten regelaars

Gewichtbelaste regelaarVeerbelaste regelaarGasbelaste regelaarGasgestuurde regelaar

Gewichtbelaste regelaar Gewichtbelaste regelaar

membraan

stuurhuis

klephuis

P1 P2

gewicht

Veerbelaste regelaar Veerbelaste regelaar

membraan

P1 P2

veer

klephuis

Gasbelaste regelaar Gasbelaste regelaar

P1 P2

membraan

klephuis

stuurhuis

Gasgestuurde regelaar Gasgestuurde regelaar

P1 P2

klephuis

P1+

veer

pilotmembraan

membraan

P1+

P1

P1+ P1+

• Wat is aardgas• Oorsprong en winning• Transport en distributie• Eigenschappen van aardgas• Opbouw van het aardgasnet• De drukregelaar• De huisaansluiting en

meteropstelling

Opbouw gasnet: de Opbouw gasnet: de aansluitingaansluiting

67 bar (staal)

123

CompressiestationGrootverbruik

GrootverbruikGrootverbruik

Ontvangstation

Drukbeperker

Distributiekabine

15 bar(staal)5 bar(staal of PE)

100 mbar

Staal, PVC

PE

Scheiding

100 mbar

Staal, PVC

PE

SchemaSchema

GasaansluitingenGasaansluitingen

voetpadvoetpadvoetpadvoetpad

5

2 1 0

gebouw

gasmeter

buitenafsluiter

hoofdleiding

voetpad

aanwijsbordje

Overzicht

1 Aftakpunt

2 Dienstleiding

3 Muurdoorvoer

4 Dienstleiding

5 Meteropstelling

De dienstleiding buiten de woning

De buitenafsluiter

HoofdleidingStraatkap

1

G A S1

00 8

7,

,,

KenplaatjeKenplaatjeBuitenafsluiterBuitenafsluiter

AanwijsbordjeAanwijsbordje

1 1

,,,

GAS

Wit cijfer 1 of 2 in groen veld

= aantal leidingen naat gebouw

Bediening van de afsluiter

volle cirkel = meertoeren

3/4 cirkel : kwarttoer

situering van de straatkap t.o.v.

aanwijsbord

De dienstleiding binnen

MeteropstellingMeteropstelling

De meteropstelling

• telwerk op ongeveer 1,60m

• waterpas en evenwijdig met muur

EINDE