WAT IS DE ROL VAN DISCRIMINATIE BIJ STAGES ?

Onderzoek Kennisplatform Integratie en Samenleving (KIS)

Eva Klooster verbonden aan KIS / Verwey-Jonker Instituut

Discriminatie

• Discriminatie is het ongelijk behandelen van sollicitanten met gelijke capaciteiten om redenen die er niet toe doen

Aanleiding KIS-onderzoek

• Uitkomsten onderzoeken naar discriminatie op de arbeidsmarkt : Discriminatie bewezen.

• Signalen uit stagemarkt

Discriminatie arbeidsmarkt

• SCP (2015) onderzoek naar selectie door werkgevers bij laag en middenniveaufuncties.

• Test: gelijkwaardige (fictieve) kandidaten sturen dezelfde sollicitatie brief, met als enige verschil: de achternaam.

Uitkomst SCP onderzoek

▪ Dezelfde sollicitatie brief ondertekend met autochtone naam geeft bijna 2x meer kans op uitnodiging voor gesprek dan een Marokkaanse achternaam.

Uitkomsten onderzoek arbeidsmarkt discriminatie

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

Kansen van de sollicitanten op eenuitnodiging voor een gesprek

AutochtoonNederlandse

Hindoestaans-Nederlands

Marokkaans-Nederlands

.

Hoe zit het op de stagemarkt?

student met migratieachtegrond

• solliciteert vaker voor succesvolle uitnodiging (ROA)

• heeft minder vertrouwen in gelijke kansen (SCP)

• kiest vaker voor BOL en/of opleidingsrichtingen met krap stage-en werkaanbod (SBB) zoals administratieve, secretariële en financiele

richting (economie)

KIS: rol van discriminatie bij stages?

Onderwijsprofessionals; ja, discriminatie speelt!

• observaties professionals lopen uiteen van ’ zelden’ tot ‘vaak’

• bespreken (signalen van) discriminatie nauwelijks;

• professional die probleem benoemt soms ‘eenzaam’.

Verschillende observaties en reacties

• Ja. Als ik Mohammed niet introduceer heeft hij weinig kans. Dat weet ik zeker… (stagebegeleider)

• Ik heb in al die jaren nog nooit een klacht gekregen van studenten over discriminatie….Ik maak er grappen over. Als ze geen stage kunnen vinden zeg ik wel eens ‘en nu ga jij zeker zeggen dat het aan discriminatie ligt?’ (leerwerkcoach)

• Ik weet zeker dat er sprake is van discriminatie, alleen ik kan mijn vinger er niet opleggen waar het gebeurt (beleidsmedewerker)

Verschil per richting, sector en functie

• nauwelijks signalen bij overheid en maatschappelijke (welzijn/ zorg) organisaties

• wel signalen van discriminatie bij midden en kleinbedrijf o.a. (detail) handel, horeca/hotel en advocatuur

• meeste signalen bij representatieve functies

Reactie op signalen van discriminatie?

• Nauwelijks

• Bij studenten én BPV-professionals lijkt vaak sprake van mijding.

• Studenten mijden bedrijven waarover ‘het verhaal gaat’ dat niet-westerse stagiaires minder gewenst zijn of hoofddoek bezwaar is.

Bpv- coördinatoren / stagebegeleiders

• Vermijden ‘moeilijke’ gesprek met werkgevers die (mogelijk) discrimineert;

• sturen andere student die wel ‘voldoet’,

• matchen student met migratieachtergrond met werkgevers zonder vooroordelen of met zelfde achtergrond

• Doen weinig meldingen bij SBB, ADV’s.

Wat verklaart reactie van stagebegeleiders?

• Twijfel; was het discriminatie? (niet bewijsbaar).

• Leerwerkbedrijf willen behouden (eigen belang).

• Geen beleid binnen opleiding (onzeker / alleen).

Wat verklaart reactie studenten?

• Voorkomen van afwijzing (coping strategie).‘als ze mij niet willen, dan wil ik hen ook niet’

• Gebrek aan vertrouwen in kansen in arbeidsmarkt.‘ze gaan ons toch geen eerlijke kans geven’

• Geloven niet in nut van melding op opleiding.

‘school neemt het toch niet serieus’, ‘melden heeft geen zin’

• Gemak: eigen netwerk

Welke studenten zijn het meest kwetsbaar ?

Studenten van migratieachtergrond die:

• als niet representatief worden gezien (o.a. vanwege hoofddoek) of als ‘niet betrouwbaar’ (met name jongens);

• die betrokken begeleiders missen(!!) en studeren aan roc’s die geen beleid hebben m.b.t. discriminatie (KIS 2016)

• studeren aan mbo-beroepsopleidingen die voorbereiden op de private sector en beroepen met veel klantcontacten(ROA Schoolverlatersonderzoek 2015)

Wat is mogelijk gevolg?

Signalen dat studenten met een migratieachtergrond vaker dan autochtone studenten, stage lopen bij;

• overheid;

• maatschappelijke organisatie;

• werkgever met een migratieachtergrond (uit eigen netwerk of eigen omgeving*)

• * mogelijk verband met feit dat student met migratieachtergrond minder lange afstanden reist tbv stages – SBB 2015)

Hoe veranderen?

• erken: we hebben allemaal vooroordelen

• maak het bespreekbaar en creeer openheid (werkoverleg)

• leer herkennen en bespreken (kan via trainingen )

• stel samen vast: we willen het anders (sociale norm)

• leg vast in beleid (commitment bestuur en leiding)

• hou ‘vinger aan de pols’ (bijv. via tevredenheidsonderzoek)

En verder?

• 1.

• neem signalen over discriminatie serieus, luister naar student en vraag door

• ga ‘rustig’ in gesprek ,met leerwerkbedrijf en vraag door (folder ABU)

• geen oplossing gevonden met bedrijf ? Melden! ( SBB en/of ADV’s)

• 2.

• besteed in LOB aandacht aan bewust netwerken (niet alleen in eigen kring!) en bereid student goed voor op bedrijfsbezoek en stage

• bespreek belang van goede stage en studiekeuze, liefst ook met ouders!

• ondersteun student die geen stage kunnen vinden en neem intermediaire rol

3.

• En tip voor de bedrijven zelfde als voor onderwijs: bespreek, herken en maak afspraken

Tips overbruggen vooroordelen

• Stuur uitgebreide cv met ‘unieke informatie’ • (unieke informatie over een persoon vermindert stereotype beelden )

• Laat intermediair introduceren (BPV’er, oudejaars student,

alumni)

• Zorg voor goede voorbereiding van student op ontmoeting met werkgever

Tips uit de praktijk..

• Er zijn mogelijkheden binnen het reguliere werk, zoals;

- casussen en beleid bespreken in team- / managementoverleg

- vragen over stage discriminatie toevoegen aan jaarlijks tevredenheidsonderzoek (ondersteund door KIS)

- vertrouwenspersoon

• Zijn er andere tips of goede eigen ervaringen ?

Ten slotte… stof tot nadenken…

• Het meest recente schoolverlatersonderzoek van het ROA toont aan dat mbo-gediplomeerden van niet-westerse komaf een hogere kans hebben op werkloosheid. Over dit pre-entry nadeel schrijft ROA:

• “De gevolgde mbo leerweg of de gekozen studierichting in het mbo of hbo en persoonlijke achtergrondkenmerken bieden nauwelijks verklaring voor het nadeel’.

• ROA noemt het zogenaamd niet verklaarde nadeel de ‘etnische boete’.

Interessante websites

• kis.nl Literatuuronderzoek discriminatie & onderzoek ‘mbo en de stage markt; wat is de rol van discriminatie?

• Lob4mbo.nl ‘Ben jij stagerijp?’ Opdrachten voor studenten gericht op voorbereiding bezoek leerwerkbedrijf en overbruggen vooroordelen

• discriminatie.nl/ Tools voor docenten en studenten gericht op verminderen en bespreekbaar maken van discriminatie

• annefrank.nl / ‘Begin bij jezelf’ Online cursus voor docenten bespreekbaar maken discriminatie

• Mensenrechten.nl en Anti discriminatie voorzieningen (ADV’s) voor informatie, trainingen en melding van discrminatie