T14 NIEUWS VAN DE DAG DE TELEGRAAFZATERDAG 29 AUGUSTUS 2020 T15NIEUWS VAN DE DAGDE TELEGRAAF

ZATERDAG 29 AUGUSTUS 2020

Drie zomers op rijverliepen ex-treem. Die van2018 was dewarmste ooit. In

2019 sneuvelde het tempe-ratuurrecord: voor het eerstwerd het in Nederland meerdan 40 graden. En de zomervan 2020? Die zal iedereen,zeker zij die thuiswerkten,zich herinneren door delangste serie tropische da-gen ooit. O ja, en alle driewaren ze knetterdroog,maar toch vielen soms over-lastgevende buien.

KlimaatveranderingHet past volledig in het

plaatje van klimaatverande-ring. Wie de KNMI-cijferserbij pakt, ziet dat de meestrecente hittegolf in augus-tus de 29e was sinds 1901.Liefst 13 van die hittegolvenvielen in deze eeuw. Boven-dien worden die hittegolvenextremer. Temperaturenvan boven de 40 graden wa-ren hier ondenkbaar. Tochgebeurde het. En het zalsteeds vaker gebeuren, ver-wachten deskundigen.

Maastricht heeft nu gemid-deld zes tropische dagenper jaar, dat zouden er in2050 volgens bepaalde sce-nario’s wel eens twee of driekeer zo veel kunnen zijn.

Het klimaat verandertdus, zoals bekend door deuitstoot van broeikasgas-sen. Het wordt dus nu al, zo-als bij uw verslaggeverthuis, 32,5 graden in dewoonkamer tijdens diesteeds extremere hittegol-ven. Wat doe je daartegen?Het antwoord is vrij simpel.Zorg voor schaduw en ver-klaar bomen heilig, zeggenhoogleraar Climate Design& Sustainability Andy vanden Dobbelsteen van de TUDelft, en Jeroen Kluck, lec-tor Water in en om de stadaan de Hogeschool van Am-sterdam.

Beiden verdiepen zich inmaatregelen om de tempe-ratuur dragelijk te houdenin het veranderende kli-maat. In mei van dit jaar pu-bliceerde Kluck samen metzes andere onderzoekershet rapport ’De hittebesten-dige stad’, waarin beleids-

maatregelen worden voor-gesteld. Drie richtlijnen ko-men daaruit naar voren. Deeerste: zorg ervoor dat ie-dereen hooguit 300 meterhoeft te lopen naar een koe-

le plek zoals een park. Num-mer twee: zorg voor scha-duw op loopgebieden. Dederde: zorg voor meergroen.

„Een boom voor je huis

scheelt zo 5 graden. Diezorgt voor schaduw op degevel en op straat. Daardoorwarmt ook die niet op”, zegtKluck. Veel groen in de stadis essentieel om het koeler

te houden, vooral ’s nachts.„Een veld kan makkelijk af-koelen. Maar ook je tuin on-derhouden is dus van be-lang. Mensen die dat nietwillen, helpen mee het war-

mer te maken.”Ook Van den Dobbelsteen

hamert op het belang vanbomen. Hoe groener destad, hoe koeler. Bomen zijneen soort airco’s en eengroene straat voelt koeleraan.

Tegelijk kunnen wij alsburgers daar weinig aandoen. De tuin is van ons, hetplantsoen niet. En toch zijnhet onze huizen die onver-kwikkelijk heet worden. Datligt overigens aan de bouw-stijl. Wie naar de Middel-landse Zee afzakt, ziet wittehuizen met kleine raampjesen dikke muren. „We zijn inNederland gewend om tebouwen tegen de kou. Metgrote ramen, zodat het lek-ker licht is binnen”, verteltVan den Dobbelsteen.

Maar in de zomer zijn dieramen de vijand. Vooral deramen op het oosten en wes-ten. „De ramen op het zui-den kan je makkelijk uit dezon houden met een kleinafdakje of louvers. De zonstaat dan namelijk hoog eneen klein randje geeft al veelschaduw.” De ramen op hetwesten en oosten, dat is eenander verhaal. Daar staat dezon bijna loodrecht op. Daarhelpt een afdakje niet tegen.„Ik vind het dan ook onbe-grijpelijk dat in het bouwbe-sluit nog altijd niet is opge-nomen dat zonneweringverplicht is bij nieuwbouw-huizen”, zegt de hoogleraar.Hij pleit er bovendien voorramen slimmer te plaatsen.

BouwbesluitKluck ziet dat iets anders,

al deelt hij wel de meningdat het bouwbesluit stren-ger moet. „Je wil opnemendat woningen een bepaaldehitteprestatie moeten heb-ben. Hoe? Dat moet je zelfweten”, zegt hij, om later tevertellen dat airco’s de bui-tentemperatuur verhogen.„Dat is in Parijs onderzocht.Door alle loeiende airco’swas de buitentemperatuureen graad hoger dan zon-der.” Dan toch maar de zon-wering.

Wie dat niet heeft, moetmet gordijnen in de weer.„Of hang lakens voor jeraam, knutsel iets. Maarzorg voor schaduw”, advi-seert Kluck. Net als Van den

Dobbelsteen zit hij vol tips.Sowieso is luchten goed, tothet buiten heter is dan bin-nen. Dan moet alles dicht,om pas ’s avonds ramen endeuren weer tegen elkaaropen te zetten. „In de nachtscheelt goed ventileren zo’n5 graden in huis”, aldusKluck.

Witte murenEn de buitenmuren wit-

ten? „Dat werkt bij slechtgeïsoleerde spouwmuren,maar heeft bij een modernewoning weinig zin”, aldusVan den Dobbelsteen. Watwel werkt, zegt hij, is dakenanders bedekken. Bitumen– die zwarte asfaltlappen –

kan gerust 80 graden wor-den. Op verschillende plaat-sen in Nederland zijn dakengewit, wat zorgt voor veelmeer weerkaatsing en dusminder warmte binnen. Eengroen dak helpt ook. „Hetgeeft verkoeling, is goedvoor de biodiversiteit enhoudt wat regen vast.”

Wit is sowieso een tover-woord, zou je zeggen. In LosAngeles loopt een proef metwit asfalt, wat 9 graden koe-ler zou moeten blijven. 9graden! Verf de stad maarwit? Nee, benadrukt Kluck.Dat zou verblindend zijn enbovendien weerkaatst witasfalt het zonlicht, waar-door de gevoelstemperatuurwél hoger ligt. En dat is nounet wat je niet wilt. Dus houhet alsjeblieft bij die daken,stelt hij.

Ook zonnepanelen en col-lectoren helpen: ze nemenenergie op, en dat betekentdat die niet de lucht kan ver-warmen. „Maar dat effect isbeperkt. Slimmer is eenwarmtepomp die is aange-sloten op de bodem of hetoppervlaktewater. Als je ’szomers warmte onttrektaan het water, blijft dat koe-ler. In combinatie met eenwarmte-koude-opslag is datideaal in Nederland. Diewerkt zowel in de zomer alsde winter”, aldus Van denDobbelsteen.

Tot zover de hitte. En dieextreme regenbuien? „Wemoeten eigenlijk toe naareen nieuw systeem, waarbijnieuwbouw bijvoorbeeld re-gen opslaat. Neem dat meein de funderingsconstruc-

tie, dat biedtleuke mogelijk-heden”, aldusVan den Dob-belsteen. Enwij zelf? Watkunnen wij

doen? Zet vooral een regen-ton neer, of leg een vijveraan. Daar kan behoorlijkwat in wegstromen. Op ge-meentelijk gebied helpt reli-efverschil en wadi’s (water-opvang red.). Die zien er nogleuk uit ook, mits beplant,zegt Kluck.

Nadeel: zonwering,warmtepompen en groenedaken kosten geld. „Maar ikdenk dat woningen die nietklimaatadaptief zijn, nietmeer te verkopen zijn als ditsoort extremen in de toe-komst normaal wordt”, zegtVan den Dobbelsteen. „Dusneem dergelijke plannenmee als er toch onderhoudwordt gepleegd.”

’Zorg voor meer schaduw’ WE MOETEN WENNEN AAN TROPISCHE TEMPERATUREN EN HITTEGOLVENKLIMAAT

’s Zomers zijnramen de vijand

En weer was de zomer warm. Tewarm eigenlijk. Maar we moeten er-aan wennen. Extreme hittegolvenzoals in augustus zullen steeds va-ker voorkomen, is de verwachting.We moeten ons dus wapenen tegende hitte. „Bomen moeten we zo on-geveer heilig verklaren.”

door Koen Nederhof

Jeroen Kluck, lector Waterin en om de stad aan deHogeschool van Amsterdam. EIGEN FOTO

In de schaduw van eenparasol is het goed uit tehouden op het strand. FOTO ANP/HH

(advertentie)

HoogleraarClimateDesign &Sustainabi-lity Andyvan denDobbel-steen. FOTOTU DELFT

Van onze parlementaire redactie

DEN HAAG • Het derdesteunpakket voor de eco-nomie, dat tot volgendjaar zomer loopt, gaat 12,5miljard euro kosten. Desteun wordt in de komen-de periode stap voor stapafgebouwd.

Premier Rutte spreektvan een ’omvangrijk’ pak-ket. Daarmee doelt hij op devele miljarden die wordenuitgetrokken. „Maar er isook veel ruimte voor de so-ciale kant. Er zullen mo-menten komen dat bedrij-ven het toch niet gaan red-den of moeten krimpen.Dan zullen mensen vanwerk naar werk geholpenmoeten worden, dat aspectkrijgt nu meer aandacht.”

Zo trekt het kabinet on-der meer ruim 1 miljard eu-ro uit voor scholing, zodatmensen die hun baan verlie-zen eventueel in een anderesector nog aan de slag kun-nen.

Ministers Koolmees (So-ciale Zaken), Wiebes (Eco-nomische Zaken) en Hoek-stra (Financiën) hebben hetsteunpakket vrijdagmiddagtoegelicht.

Hoekstra deed dat via vi-deoverbinding, omdat hijvanwege verkoudheid voor

de zekerheid vanuit huiswerkt.

De economische maatre-gelen die het kabinet de af-gelopen maanden al nam,worden nu verlengd. Datgaat bijvoorbeeld om delooncompensatie, de NOW-regeling.

AfgebouwdDie wordt gedurende de

loop van het steunpakketwel steeds verder afge-bouwd. De drempel om deloonsteun te krijgen gaatomhoog, en het percentageloon dat bedrijven vergoedkrijgen gaat omlaag.

De tegemoetkoming voorvaste lasten gaat wel om-hoog. Bedrijven krijgen om-gerekend maximaal 30.000euro per maand, in hettweede pakket lag die grensnog op 12.500 euro.

Ook wordt de bijstandvoor zelfstandigen ver-lengd. Daarbij komt nu weleerst een vermogenstoets,naast de al bestaande part-nertoets. Zelfstandigen metgenoeg eigen vermogen,krijgen geen steun meer.

DERDE STEUNPAKKETKOST 12,5 MLD. EURO

Premier Mark Rutte in deTweede Kamer. FOTO ANP / HH

(advertentie)