Regio’s in transitie

Stedendriehoek voorop

feiten en uitdagingen

16 januari 2015 Pieter van der Ploeg Alliander Strategie

Stedendriehoek, ruimte en energie: vriend of vijand

3

inhoud

4

• stukje herhaling:

• intro Alliander

• energietransitie

• energieverbruik regio

• energiegebruik ingezoomd

• kansen

Alliander: energienetwerkbedrijf

Aanleggen, onderhouden, beheren van energienetwerken1

Zorgen voor een betrouwbare, betaalbare en veilige energievoorziening

2

Ondersteuning van nieuwe duurzame energievormen 3

Bijdragen aan een betere samenleving4

5

Alliander is van jou

6

het gas- en elektriciteitsnet

7

een onderneming in ontwikkeling

8

energietransitie

9

proces

10

vaststellen status

concretiseren ambitie

ambitie roepen en vaststellen analyse gat

tussen ambitie en status

pakket maatregelen:

technisch, organisatorisch,

financieeldraagvlak en

samenwerking

implementatie en uitvoering

monitoring

wat ga ik meten, hoe ga ik meten, wat doe ik al het

niet kopt?

ambitie vaststellen

11

Vertalen van ambitie naar vraag:

- wat is energieneutraal

energieneutraal =

1 over een jaar geen netto energietransport over regiogrenzen

2 alleen elektriciteit, gas, brandstof telt, voedsel en afval niet

dus:

- geen terugrekenen naar primair energiegebruik

- alleen meetbare hoeveelheden

waar komt jouw stroom vandaan?

12[bron: Energetrends 2014]

Stedendriehoek 2012

13

172.000 Huishoudens

26.000 Bedrijven

220.000 Voertuigen

E-Transitie S3H Totaal energieverbruik in 2012 = 100% = 35.210 TJ

5 %

22 %

17 %

25 %31 %

€ 280 miljoen€ 550 miljoen€ 250 miljoen

energieneutraal

14

0

25

50

75

100

2012 2030 2060

vraagreductie

opwek in eigen Regio

15

energie uit eigen tuin:

• aardgas

• schaliegas

• aardolie

• steenkool

• kernenergie

• bodemwarmte

• geothermie

• zon

• biomassa

• wind

aanbod: energie uit eigen regio

X

wat is mogelijk (technisch maximum)

16

Hoe minder je ziet ….voorkeuren

1. restwarmte 2. waterkracht 3. biogas 4. biomassa 5. zon thermisch 6. zon PV 7. wind

24

0 TJ

22.500 TJ

45.000 TJ

67.500 TJ

90.000 TJ

business as usual technisch maximum

restwarmte waterkracht biogas biomassazon thermisch zon PV wind

huishoudens

+ bedrijven

+ mobiliteit

huidig niveau

1,6 %

Zutphen

25

0 TJ

1.000 TJ

2.000 TJ

3.000 TJ

4.000 TJ

restwarmte waterkracht biogas biomassa zon thermisch zon PV wind

huishoudens

+ bedrijven

+ mobiliteit

Voorst

26

0 TJ

3.000 TJ

6.000 TJ

9.000 TJ

12.000 TJ

restwarmte waterkracht biogas biomassa zon thermisch zon PV wind

huishoudens+ bedrijven+ mobiliteit

dus

27

aanbod genoeg

gaat om organisatie

28

vraag is wat beter werkt, en voor wie …

29

elektriciteit import

gas import

benzine import

diesel import

3 windmolens huishoudens

bedrijven

auto’s

vrachtverkeer

2012

30

gas import

benzine import

diesel import

1.419 windmolens

elektriciteit export

huishoudens

bedrijven

auto’s

vrachtverkeer

PV

2012 en PV

31

gas import

diesel import

489 windmolens

elektriciteit export

huishoudens

bedrijven

auto’s

vrachtverkeer

PV

2030 en warmtepompen

biomassa

restwarmtebenuttingwarmtepompen = van g > erestwarmtebenutting

e-vervoerproductie, distributie en afzet biomassa

inzet bodemwarmte

integratie windmolens

realisatie zonnepanelen

besparing/efficiency

besparing/efficiencyrestwarmtebenutting

de vraag

32

vraagreductie:

1. niet gebruiken

2. minder gebruiken of op maat (stop verkwisting)

3. efficiënter omzetten van energie

4. delen met de buren

eerst inzicht

dan aan de slag

gebruik een stapje dieper

33

10%

22%

42%

26%

huishoudens bedrijven mobiliteit personen mobiliteit bedrijven

dus 70 % van energie mobiliteit is van personenauto’s

energie in proportie

34

TJ in

toaa

l

0

4.000

8.000

12.000

16.000

aantal0 50.000 100.000 150.000 200.000

gemiddeld gebruik in GJ

huishoudens 52 GJ

personenauto’s 59 GJ bedrijfsauto’s

124 GJ

bedrijven 570 GJ

één bedrijf is meer dan 10 huishoudens

energie in proportie

35

TJ in

toaa

l

0

4.000

8.000

12.000

16.000

aantal0 50.000 100.000 150.000 200.000

gemiddeld gebruik in GJ

huishoudens 52 GJ

personenauto’s 59 GJ bedrijfsauto’s

124 GJ

bedrijven 570 GJ

grote homogene groepkleine diverse groep

op maat: bedrijven in soorten

36

op basis gegevens Gelderse gemeenten:

• 3 % van de bedrijven gebruikt 55 % van zakelijk energiegebruik

• dat is ca. een kwart van het totale energiegebruik

• dat zijn ca. 750 bedrijven

331 bedrijven nader bekeken

37

tota

al T

J

0

200

400

600

800

aantal0 12,5 25 37,5 50

gemiddeld GJ per bedrijf

minder dan 2 % bedrijven: meer dan 40 % zakelijk energiegebruik

38

gem

idd

eld

ene

rgie

gebr

uik

per b

edrij

f in

GJ

en a

anta

l bed

rijve

n

0

15

30

45

60

tota

al e

nerg

iege

brui

k in

TJ

0

200

400

600

800

papi

er

zorg

en

wel

zijn

voed

ing

men

s en

die

r

dive

rsen rij

k

met

aal(+

bew

erki

ng)

fin h

oldi

ngs

slach

terij

en

gem

eent

en

onr.g

oed

(gee

n ka

ntor

en)

onde

rwijs

bloe

men

en

plan

tent

eelt

spor

t

vaka

ntie

huize

n

supe

rmar

kt

hote

ls/re

stau

rant

s

won

ingc

orp

was

serij

en

hand

el o

nroe

rend

goe

d

behe

er o

nroe

rend

goed

div

hold

ings

groo

than

dels

zorg

kam

peer

terre

inen

aantal bedrijven totaal gebruik gemiddeld energiegebruik per bedrijf

ambities nodigen uit

39

zorg voor de omgeving

40

energie als spil voor ontwikkeling

41

de nieuwe energiecentrales?

42

noblesse oblige

43

netwerk ligt niet overal

44

kosten locatie afhankelijk

45

Netwerk investeringskosten windmolensko

sten

(eur

o´s)

0

400.000

800.000

1.200.000

1.600.000

afstand (km)

0 5 10 15 20

SoloPark

Tennet (grote parken)

Solo: enkele molens Park: 6-14 Molens Tennet: vanaf ongeveer 15/20 molens

Netwerk biedt kansen

46

10km

5km

middenspanningsnet

48

gasnet HD

54

koppel energiegebruikers

56

zoek naar aansluiting van vraag en aanbod: • qua plaats • qua energievraag soort • qua energievraag niveau

de cascade van energie

57

HASKONINGKoninkli jk I ngenieurs-en Architectenbureau

energie en ruimtelijke ordening

58

• VINEX begin ’90

• opgave: nieuwbouwwijk

• uitdaging: energiezuinig

• interactie energie en RO

• opdrachtgevers:

• energiesector: SEP, PGEM, GGR-GAS, ZGN, EPON, EnergieNed

vraag en aanbod

59

Legenda Kaart 06: energievraag ontwikkelingsvisie

I

ffiI

lagekwal i te i t ,0-O.24

middenkwal i te i t , 0.25 - 0.39

hoge kwal i te i t , 0.40 - 0.49

zeer hoge kwal i te i l , 0.50 - 0.99

hoogste kwal i te i t , 1

Energievraag van al le veÍbruikeÍs

exclusief brandstoÍ voor GSA, AVIRA, ARN

TOELICHTING

De cirkels geven de gevraagde hoeveelheid energie in een bepaald

deelgebied aan. De grootte van de cirkel drukt daarbi j de hoeveelheid

ui t en de kleursegmenlen geven de gevraagde kwal i te i t aanffio I 2 3 4 5 b(m

Schaal

0 - 1000 GJ, ha

1 000 - 2500 GJ / ha

re 2soo - 5ooo cJ / ha

E 5ooo - 75oo cJ / ha

I >z5oocJ/ha

Vraag naar laagwaardige warmte ingigajoule (GJ) per hectare (ha)

ry0 I 2 J 4 s 6rnl

' l

Kaart 08: energie-aanbod huidige situatieLegenda

I-t

ffiIt l

lagekwal i te i t ,O'0.24

middenkwal i te i t , 0.25 - 0.39

hoge kwal i te i t , 0.40 - 0.49

zeer hoge kwal i te i t , 0.50 - 0 99

hoogste kwal i te i t , 1

Energie-aanbod inclusieÍ aanbod,

G13. AVIRA, ARN WKK-EENhEdEN

TOELICHTING

De cirkels geven de beschikbare hoeveelheid energie in een bepaald

deelgebied aan. De grootte van de cirkel drukt daarbi i de hoeveelheid

ui t en de kleursegmenten geven de beschikbare kwal i te i t aan

ffi

resultaat na 20 jaar

60

14.000 woningen gebruiken afvalwarmte

Stedendriehoek: routekaart energietransitie

61

Transitiepaden

62

energieleverende gebouwde omgeving

ondernemende regio

landelijk gebied voedsel- en energieproducent

duurzame mobiliteit

Transitiepaden

63

energieleverende gebouwde omgeving

landelijk gebied voedsel- en energieproducent

ondernemende regio

duurzame m

obiliteit

per sector of gebied?

64

welke manier van samenwerken is beter: • per gebied • per soortgenoot

of per gebied met ondersteuning van soortgenoten?

je kent je eigen buurt het best

65

beter een goede buur …

66

gebruik de kracht van de lokale community

Vragen/nadere info

67pieter.van.der.ploeg@alliander.com