7achtergrond Od | maart 2017 | #2

De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen ligt ter vaststelling in de Tweede Kamer. Deze wet zegt dat de toetsing van bouwinitiatieven aan het Bouwbesluit, dat opgaat in de Omgevings­

wet, naar de private sector gaat. Dit noodzaakt de bouw­sector bewijs te leveren over de kwaliteit van bouwwerken, zowel in het ontwerp als tijdens de uitvoering. De roep om een digitaal bouwwerkdossier of elektronisch gebouw­dossier (EGD) om het bouwontwerp en het bewijs voor de kwaliteit vast te leggen, is daarmee evident.

Noodzaak voor een elektronisch gebouw­dossier Vooruitlopend op de invoering van de reeds vastgestelde Om­gevingswet (gepland in 2019) moet de Tweede Kamer zich nog buigen over de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen om te zorgen dat in het vergunningtraject van de Om gevingswet er een nieuwe taakverdeling komt. De planologische toets van bouwaanvragen aan bestaande bestemmings plannen (la­ter aan het Omgevingsplan) blijft een taak van het bevoegd gezag. De meer technische toets op het voldoen van bouw­initiatieven aan het Bouwbesluit (later Omgevingswet) ver­

plaatst zich naar de private sector. Er komen gecertificeerde kwaliteitscontroleurs die deze taak gaan uitvoeren.

Deze wijziging in werkwijze heeft ook grote gevolgen voor de vastlegging van het bouwwerk, zowel in de ontwerpfase als in de bouwfase in een EGD. De genoemde kwaliteits­controleurs zullen hun werk niet goed kunnen doen zon­der dit EGD. Omdat ook de opdrachtgever bij oplevering van het bouwwerk een as built­EGD wil hebben, krijgt het EGD feitelijk de rol van een digitaal ketendossier van het bouwwerk, dat gedurende de gehele levenscyclus van het bouwwerk samengesteld, beheerd, toegankelijk gemaakt en gebruikt zal worden.

De lezers van mijn eerdere artikelen over keten archivering en de Omgevingswet begrijpen dat ook de rol van de open standaard BIM (digitaal gebouwmodel) hierbij aan de orde komt. Het EGD zal bij voorkeur gebaseerd zijn op een van de open BIM­standaarden. Anders gezegd: het EGD zal BIM­conform ingericht moeten worden. ‘Moeten’, omdat de open BIM­standaards op basis van het comply or ex-plain­ (pas­toe­of leg­uit­) principe van de Nederlandse overheid verplicht is.

Hoe de inrichting van het EGD er precies uit gaat zien, is nog toekomstmuziek. De komende jaren zal dit vorm moe­ten krijgen onder druk van de invoering van enerzijds de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen en anderzijds de invoering van de Omgevingswet met het digitale stelsel.

De roep om een elektronisch gebouwdossier

Privatisering van de bouwbesluittoets nood­zaakt de bouwsector bewijs te leveren over de kwaliteit van bouwwerken. Werk aan de winkel voor de archiefsector in Nederland om mee te werken aan het eisenpakket voor het elektro­nisch gebouwdossier, met het oog op duurzame toegankelijkheid gedurende de gehele levens­cyclus van bouwwerken.

TEKST JACQUES DUIVENVOORDEN

Bewijs­ gestuurde bouw

Kwaliteitscontroleurs kunnen hun werk niet goed doen zonder een elektronisch gebouwdossier

8 achtergrondOd | maart 2017 | #2

Bewijsgestuurde bouw als randvoorwaarde De omslag naar kwaliteitsborging voor het bouwen op ba­sis van toetsing door de private sector vraagt om een nieuw paradigma dat ik ‘bewijsgestuurde bouw’ noem. In andere maatschappelijke sectoren is bewijsgestuurd werken al ja­renlang praktijk.

Naar de bouwsector vertaald: hoe voer je ontwerp, realisatie, beheer en onderhoud van bouwwerken het best uit op basis van een naar bewijsgestuurde bouw ingerichte werkpraktijk.

Bewijsgestuurde bouw toetst deze werkpraktijk voort­durend op werkzaamheid, doelmatigheid, effectiviteit en potentie (ontwikkelmogelijkheden).

EGD, BIM en bewijsgestuurde bouwDe ontwikkeling van bewijsgestuurde bouw, de ontwikke­ling van het EGD en het gebruik van BIM als standaard voor het bouwen blijken in elkaar te grijpen en kunnen elkaar versterken. Het vereist goede multidisciplinaire sa­menwerking om deze verschillende kennisgebieden op el­kaar af te stemmen en tot gezamenlijke resultaten te ko­men. De oude verkokerde aanpak, waarin ieder vanuit zijn eigen discipline ontwikkelingen aanpakt, werkt niet meer. Dat vereist ook bij bestuurders het besef dat innovatie en digitalisering van werkprocessen meer is dan alleen ICT. De verschillende vakgebieden moeten met elkaar in coproduc­tie tot nieuwe oplossingen komen.

FME, Bouwend Nederland en Uneto­VNI hebben in okto­ber 2016 vanuit de bouwsector aan de verantwoordelijk minister voorgesteld om gezamenlijk te gaan werken aan een nationale digitale gebouwendatabase. Daarbij aanslui­tend bij de randvoorwaarden, om te komen tot een nieuwe werkwijze voor de eerder genoemde Wet kwaliteitsborging voor het bouwen. Dit gezamenlijke initiatief zie ik als een opmaat om te gaan werken aan het EGD.

Het EGB wordt de komende jaren de proof of the pudding voor de degelijkheid van BIM als hulpmiddel in de gehele keten van idee tot gebruik en beheer van een gebouw of bouwwerk. En daarmee ook op de bruikbaarheid van het EGB en BIM voor asset managent van de gebouwde om­geving.

EGB inbedden in Digitaal Stelsel Omgevings­wet? De vraag zal opkomen of het EGD – gezien de relatie met de informatievoorziening over de gebouwde omgeving – onderdeel moet zijn van het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) of daar op een slimme manier aan verbonden zal worden.

Voor informatiemanagers en informatiespecialisten ko­men er vervolgens de nodige vragen om de hoek kijken. Waaronder vragen over digitale duurzaamheid van het EGD. Een mooi oefenterrein om een DUTO­scan op uit te voeren en te kijken of het EGD inpasbaar is in de route naar het e­depot. Daar gaat dan wel vraag aan vooraf of het EGD een informatieobject is dat, of een informatie­verzameling die moet voldoen aan de Archiefwet.

Naast een top­down aanpak van het EGD zal zich on­getwijfeld een bottom­up EGD­praktijk gaan ontwikkelen. Koplopers zullen niet wachten en zelf pilots ontwikkelen. Zo zet de gemeente Nijmegen al een innovatieve stap met de ontwikkeling van een lokaal EGD.1

EGD als elektronisch hoofdpijndossier?Het EGD kan net als bij het moeizaam op gang gekomen EPD gemakkelijk ontaarden in een elektronisch hoofdpijn­dossier.

Er is goede multidisciplinaire samenwerking nodig om tot gezamenlijke resultaten te komen

Moeraswespenorchis (Schiermonnikoog, juli 2016)

Foto: Jacques Duivenvoorden

Evidence BasedMet name in de gezondheidszorg is, onder druk van maatschap-pelijke ontwikkelingen (meer vraag om bewijs van de werking van gezondheidszorg door politiek, cliënten en door zorgverzekeraars), alsmede onder druk van de professionalisering en de behoefte aan verantwoording van de gezondheidszorg zelf, Evidence Based Me-dicine of ‘bewijsgestuurde zorg’ ontstaan (oratie ‘Bewijsgestuurde Zorg’, prof. dr. C. Lucas, Universiteit van Amsterdam, maart 2015).Kortweg is bewijsgestuurde zorg gebaseerd op een combinatie van wetenschappelijk bewijs van werkzaamheid van de gezondheidszorg (Evidence Based Medicine/Evidence Based Practice) en op de inrich-ting van een werkpraktijk in de gezondheidszorg die tot de hoogste kwaliteit leidt (Practice Based Evidence). Ofwel: een optimale com-binatie van theorie en praktijk om de beste zorg te kunnen leveren.

9achtergrond Od | maart 2017 | #2

Zie ook www.od-online.nl

Dit vooral, omdat optimistische EGD­pioniers de com­plexiteit dreigen te onderschatten. Met daarbij de neiging om er in eerste instantie met een technische bril naar te kij­ken. Binnen het ingewikkelde speelveld van bouwsector en overheid zal men tot samenwerking en consensus moeten komen over financiering, opzet en inrichting van het EGD. Dat is al een hele opgave op zich.

Meer vragen dan antwoordenIn dit artikel is aangegeven dat er in het ruimtelijk domein spannende ontwikkelingen plaatsvinden op het snijvlak van Omgevingswet (met het Digitaal Stelsel Omgevingswet), bewijsgestuurde bouw, kwaliteitsborging voor het bouwen, het EGD en de rol van BIM als standaard voor de digitale beschrijving en vastlegging van een bouwwerk. Combineer dat met de ontwikkeling van het eigen vakgebied van de archiefsector, waarin onder meer de DUTO­scan steeds bre­der gebruik kent voor de toets op duurzame toegankelijk­

heid en de toenemende ervaringen met het e­depot.

Het lijkt wel of we met meer vra­gen zitten, dan dat we (duurzame) antwoorden hebben. Ook omdat we niet ver vooruit kunnen kijken en de (technische) ontwikkelingen ons steeds weer verrassen. Het ruimtelijk domein daagt ons uit in samenwerking naar best­practice­oplossingen te zoeken voor het in dit artikel geschetste boeiende speelveld.

In 2017 zullen de spelers el­kaar gaan opzoeken. Mijn advies aan de archiefsector: meld je aan en doe mee!.Noot:1 Zie https://www.nijmegen.nl/DGD2/

Bouwarchief/Index/026820000

0015566

J.J. Duivenvoordenjacques@duivenvoordencon-sultancy.nl

Jacques Duivenvoorden be-heert het bureau voor interim-management en advisering J.J. Duivenvoorden Consultancy BV.

Het ruimtelijk domein daagt ons uit naar best­practiceoplossingen te zoeken

Meer informatie op sdu.nl/digitalisering

Producten en Diensten

Uw complete gemeentelijke producten- en dienstencatalogus, duidelijk beschreven en volgens actuele regelgeving.

• in alle contactkanalenhetzelfde antwoord

• dagelijks beheer van meer dan400 landelijke, complete teksten

• werkt met alle ICT-leveranciers• voorzien van de benodigde

metadata en eenvoudiglokaal aan te passen

• helder voor inwoners enmedewerkers

Interesse in VIND PDC?Bel 070 378 98 80Mail helpdeskvind@sdu.nl

Burgerzaken digitaal