www.kennisnet.nl

Naam van de Auteur

7 januari 2008

Kennis stapelen door onderzoek:iedereen kan meedoen.

Alfons ten Brummelhuis

Hoofd onderzoek

BIC–NH 31 mei 2010

2. Kansrijke droombeelden

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

3. Bewezen meerwaarde

Inhoud

1. Ficties en feiten na 25 jaar ict

4. Meedoen aan kennisontwikkeling

Ficties

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Jongere hoeft niet meer te worden geleerd met ict om te gaan.

Huidige generatie kan beter multitasken dan eerdere generaties.

De internetgeneratie heeft nieuw soort onderwijs nodig.

Gebruik van ict door jongeren

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

traditionalist40%

netwerker42%

gamer9%

producent9%

Chart Title

Waarom ict in onderwijs?

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Leerlingen als burger voorbereiden op functioneren in mediarijke kennissamenleving (maatschappij)

Ict- toepassingen nodig voor beroepsuitoefening (beroep)

Kwaliteit en productiviteit van onderwijs verbeteren (organiseren van leren)

1

2

3

ICT maakt onderwijs:

… mits …Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Effectiever: meer leerlingen leren meer, beter en sneller

Efficiënter: minder (leraren)tijd nodig voor dezelfde of betere resultaten

Aantrekkelijker: voor leerling en leraar

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Gebruik ict in juiste dosering: overdaad schaadt (OECD-PISA data)

Gebruik van ict door leraren: nu en toekomst

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Meer leraren

Meer uren

Meer verschillende manieren

Krachtig hulpmiddel bij goed gebruik

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Typering stand van zaken

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Meer leraren willen vaker op verschillende manieren gebruik maken van ict

Wat werkt en welke toepassingen zijn kansrijk?

Meten van kansrijkheid eerste stap in keten van kennisontwikkeling

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Idee zoals bedacht

Ontwerp zoals gemaakt

Toepassing zoals gebruikt

Opbrengst zoals gemeten

kansrijkheid

Voorhoede en meerderheid

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

enthousiaste voorhoede

(af)wachtende meerderheid

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Kansrijkheid mobiel leren

Kansrijkheid van touch table

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Kansrijkheid gemeten met Power Indicator

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

mobiel leren

touchtable

390

505

330

20092010 Power Indicator = aandacht* diepte * efficiency

Wat is in belangrijke mate bepalend voor kansrijkheid (acceptatie en gebruik) van onderwijskundige technologie door docenten?

- Mate waarin ict-toepassing (bijvoorbeeld mobiel leren) aansluit bij opvattingen over lesgeven

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

(zeer) sterke mate (40%)

noch zwakke noch sterke mate (35%)

(zeer) zwakke mate (25%)

511

355

241

power indicator

Power indicator

Dilemmaonderwijskundige pull versus technologie push

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Acceptatie en gebruik

Bereidheid van docenten om gebruik te

maken van technologie heeft in

belangrijke mate te maken met

1. bewezen meerwaarde (extrinsiek overtuigd)

2. onderwijsopvattingen (intrinsiek overtuigd)

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Idee zoals bedacht

Ontwerp zoals gemaakt

Toepassing zoals gebruikt

Opbrengst zoals gemeten EXPO

Rijping en begeleiding van kansrijkeideeën

Onderzoek naar meerwaarde ict: EXPO

Voorbeelden van ict-toepassingen met bijbehorende praktijkvragen

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Draagt gebruik digitaal schoolbord bij aan taalontwikkeling van kleuters?

Levert digitaal toetsen tbv leerlingvolgsysteem tijdwinst op? Zijn resultaten net zo betrouwbaar als schriftelijke toetsen?

Levert volledige vervanging van de reguliere methode voor spelling en begrijpend lezen door Muiswerk winst op in tijd en prestaties?

Leren leerlingen met Nintendo DSI beter en sneller rekenen (sommen tot 20 en tafels)?

Leidt het samen maken van een schooljournaal met videocamera’s tot meer zelfvertouwen, taakgerichtheid en motivatie om te leren?

Voorbeelden van ict-toepassingen met bijbehorende praktijkvragen

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Vermindert bij gebruik van digitaal schoolbord de wiskundeangst bij leerlingen en nemen prestaties toe?

Is oefenen van spelling en leesvaardigheid door inzet van ict met onderwijsassistenten een efficiente aanpak? Wordt leraar ontlast en zijn resultaten gelijk of beter?

Leidt gebruik van digitaal portfolio tot toename van motivatie en leren leerlingen beter plannen?

Zijn leerlingen die tijdens tussenuren ‘verplicht’ werken aan opdrachten in ELO meer gemotiveerd en halen zij betere prestaties?

Halen leerlingen die wiskunde krijgen met digitaal leermateriaal betere prestaties en neemt hun motivatie voor wiskunde toe?

Belangrijkste opbrengsten:Inzicht in effecten van ICT op…..

1. Leerlingen

2. Leraren

3. School

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Gebruik maken van spontane acceptatie: aansluiten bij onderwijsopvattingen van leraren

Hulpmiddelen voor in kaart brengen van

Visie en ondersteuning Didactiek in Balans

Leiderschap en samenwerking Leiderschap in

Balans

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Vier in Balans

Didactiek in Balans en Leiderschap in Balans helpen bij beantwoorden van vijf vragen

1. Hoe wordt er binnen het team gedacht over didactisch handelen?

2. Waar staat de school nu en waar wil de school naar toe?

3. In welke mate zijn docenten en schoolleiding het eens?

4. Hoe staat het met het leiderschap?

5. Waar te beginnen?

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Kennisoverdracht - kennisconstructie

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Met ict - zonder ict

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Didactisch handelen volgens leraren en leidinggevenden

af en toenooit of nauwelijks

tamelijk vaak heel vaak

vaak1 2 3 4 5

met ict

zonder ict

met ict

zonder ict

kenn

isco

nstr

uctie

kenn

isov

erdr

acht

1 2 3 4 51 2 3 4 51 2 3 4 5

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Leiderschap volgens leraren en management

af en toenooit of nauwelijks

tamelijk vaak heel vaak

vaak1 2 3 4 5

leidinggevend handelen

stimuleren en experimenteren

1 2 3 4 51 2 3 4 51 2 3 4 5

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Ondersteuningsbehoeften van leraren

1

2

3

4

5zeer veel

veel

redelijk veel

een beetje

geen behoefte

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

1

2

3

4

5zeer veel

veel

redelijk veel

een beetje

geen behoefte

1 2 3 4 5

leidinggevend handelen

stimuleren en experimenteren

1 2 3 4 5

1 2 3 4 5

met ict

zonder ict

met ict

zonder ictke

nnis

cons

truc

tieke

nnis

over

drac

ht

1 2 3 4 5

Aantal scholen: 642Aantal regio’s: 66Aantal deelnemende leraren: 5.886Aantal leraren groep 1-2: 1.496Aantal leraren groep 3, 4, 5: 2.243Aantal leraren groep 6, 7, 8: 1.979Aantal leraren speciaal onderwijs: 168Aantal deelnemende leidinggevenden: 1.059Aantal schoolleiders: 737 Aantal ict-coördinatoren: 322

1 2 3 4 51 2 3 4 5

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Kennisoverdracht zonder ict items

• Ik stel tijdens de les vragen over de opgegeven leerstof

• Ik vat de leerstof samen tijdens de les

• Ik ga na of leerlingen de behandelde stof beheersen

• Ik laat leerlingen oefeningen doen om de stof te verwerken

Kennisoverdracht met ict items

• Ik laat leerlingen leerstof oefenen met de computer

• Ik laat leerlingen ict gebruiken om samen te werken

• Ik gebruik de computer bij klassikale uitleg

• Ik gebruik bij mijn onderwijs een digitaal schoolbord

Kennisconstructie zonder ict items

• Ik stimuleer dat de leerling zichzelf doelen stelt

• Ik laat mijn leerling elkaar feedback geven over hun werk

• Ik laat leerlingen zelf onderzoekjes of projecten doen

• Leerlingen krijgen vrijheid om zelf hun leerinhouden te kiezen

Kennisconstructie met ict items

• Ik laat de leerlingen zelf actuele bronnen zoeken via internet

• Ik geef opdrachten waarna leerlingen via internet het antwoord zoeken

• Ik gebruik materiaal van internet (afbeeldingen, videofragmenten) om mijn uitleg te verlevendigen

• Als een leerlingen een werkstuk maakt, stimuleer ik dat hij/zij internet raadpleegt

Didactisch handelen

Vergelijking school gemiddelde 2010 met school gemiddelde 2009, regio gemiddelde 2010 en landelijk

gemiddelde 2010 + = School 2010 scoort significant hoger - = School 2010 scoort significant lager

School 2010gemiddelde

School 2009gemiddelde

Regio 2010gemiddelde

Landelijk 2010gemiddelde

leraren

nu 3,2 3.2

ambitie 2,8 2.5 +

directienu 3,9 3.8

ambitie 1,8 3.2 -

leraren

nu 4,1 3.1 +

ambitie 4,2 3.2 +

directienu 3,8 4.5 -

ambitie 3,7 3.7

leraren

nu 2,8 2.5

ambitie 2,9 3.2 -

directie

nu 1,8 1.1 +

ambitie 1,6 1.5

leraren

nu 3,5 3.5

ambitie 4,24.2

directie

nu 3,8 3.6

ambitie 4,5 4.3

Ken

nis

ov

erd

rac

ht

zon

de

r ic

t

Ken

nis

ov

erd

rac

ht

met

ic

tK

enn

isco

ns

tru

cti

e zo

nd

er

ict

Ken

nis

con

str

uc

tie

met

ic

t

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Resumerend: zes kenmerken

1. Spreiding huidig didactisch handelen

2. Spreiding toekomstig didactisch handelen

3. Afstand huidige positie en ambitie voor toekomst

4. Afstand tussen management en meerderheid van

leraren over toekomstig onderwijs

5. Leiderschap

6. Behoefte aan ondersteuning

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Combinatie van kenmerken bepalend voor stadium ontwikkeling

0 1 2 3 4

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Vlo Kip Bij Rups Vlinder

Korte termijn gewin: - financieel- materieel- pr

- Veel spreiding nu en toekomst.

- Management vaart andere koers dan leraren

- Nu spreiding

-Toekomst weinig spreiding

-Management en leraren varen zelfde koers

- Veel over-eenstemming tussen leraren en management: nu en toekomst

- Afstand te overbruggen tussen nu en toekomst

- Veel over-eenstemming tussen leraren en management: nu en toekomst

- Weinig afstand tussen nu en toekomst

- Ondersteunen om te onderhouden

Stadium van ontwikkeling: 0

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Stadium van ontwikkeling: 1

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Stadium van ontwikkeling: 2

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Stadium van ontwikkeling: 3

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Stadia van ontwikkeling: 4

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Resumerend

ICT kan kwaliteit en productiviteit van onderwijs verbeteren.

Worden de mogelijkheden van ICT voldoende benut?

Vier aandachtspunten…

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

1. Doe mee aan kennis stapelen

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

evidentie

perceptie

existentie

droombeeld

2. Wees bewust van mogelijke afstand tussen docenten en schoolleiding?

?

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

3. Toon

leiderschap

door

managen

van

samenhang

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

4. Ken uw stadium van ontwikkeling:Didactiek en Leiderschap in Balans iedereen kan meedoen!

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010

Vier in Balans Monitor

Portal onderzoek.kennisnet.nl

Onderzoeksreeks

Meer weten?

Alfons ten Brummelhuis - BIC-NH 31 mei 2010