JOURE, 1940-1945 Een terugblik in beelden en teksten, vooral van de bevrijding

door de Canadese soldaten

samenstelling: Piet Postma

© 2017

Bronnen:

• “Joure bevrijd”, uitgegeven ter herinnering aan de bevrijding van Joure in 1945

• “Gedenckclanck” - Joure,1955; met o.a. (hier gebruikte)

tekeningen van M. Buis

• “Om niet te vergeten, de oorlog 1940-1945”, F.M., F.J. en J.J. Ringnalda; Joure, 2012

• Afbeeldingen in 2012-2016 door leden geplaatst in: de - groep “Ik bin een Jouster omdat...”

In mei 1940 vallen de Duitsers ons land

binnen en begint voor ons de Tweede

Wereldoorlog. Het duurt niet lang voordat de Duitse soldaten ook naar Friesland komen

en… naar Joure!

De oorlog heeft ook voor Joure grote gevolgen. Zo wordt bijv.

in 1941 de Tabaksloods van Douwe Egberts gebombardeerd.

Vanwege de oorlog waren veel

levensmiddelen op de bon. Er was dus veel

vraag naar bonkaarten. Vooral ook voor de vele onderduikers in Joure

en omstreken.In 1942 vond in Joure

een succevolle bonkaartenroof plaats.

Distributiekantoor Joure

Douwe Egberts kreeg in de oorlog bijna geen koffie of thee meer, dus moest

er soms uit nood bijv. thee van braambladeren gemaakt worden. Op de foto

een Librawagen die braambladeren lost bij een grasdrogerij in Akkerwoude,

waar de bladeren in opdracht van D.E. gedroogd werden (juli 1943)

Veel Jouster bedrijven hadden het in de oorlog moeilijk. Zo wilden de Duitsers bijv. beslag leggen op alle vrachtwagens van het Librabedrijf van mijn

grootvader, Hendrik Kramer. Maar die had ze op tijd verstopt in de bossen van Huisterheide en bij boeren in de omgeving. Toen ze mijn pake daar thuis voor wilden oppakken was hij al gevlogen – en namen ze mijn beppe Regina mee.

Bovenstaand de verklaring d.d. 19 sept.1944 van de Directeur van de Strafgevangenis te Leeuwarden, dat ze daar 14 dagen is vastgehouden.

Hierboven het verhaal van Antoon Diemel, destijds één van de vele ondervoede kinderen uit Utrecht e.o. die in de

Hongerwinter 1944-1945 tijdelijk in Friesland in een gastgezin mochten verblijven om weer wat op krachten te komen. Die kinderen werden ‘s nachts stiekem vervoerd door Jouster

vrachtwagens van Douwe Egberts of van De Libra.Antoon Diemel

Vlak voor de Bevrijdingvan Joure (15 april 1945)werden door de Duitsersnog verschillendebruggen opgeblazen, zo ook de “Trambrug” in de weg van Joure naar Sneek bij deLangweerder Wielen.

De Canadese bevrijders komen Joure binnen via Westermeer (1)

De Canadese bevrijders komen Joure binnen via Westermeer (2)

De Canadese bevrijders komen Joure binnen via Westermeer (3)

De Canadese bevrijders komen Joure binnen via Westermeer (4)

De Canadese bevrijders komen Joure binnen via Westermeer (5)

De Canadese bevrijders komen Joure binnen via Westermeer (6)

De Canadese bevrijders komen Joure binnen via Westermeer (7)

De Canadese bevrijders komen Joure binnen via Westermeer (8)

De Canadese bevrijders komen Joure binnen via Westermeer (9)

De NBS (Ned. Binnenlandse Strijdkrachten) volgt en komt de

Canadese soldaten ondersteunen bij de Bevrijding van Joure.

De route v/d Bevrijders wordt vervolgd via de Enkele Regel (1)

De route v/d Bevrijders wordt vervolgd via de Enkele Regel (2)

De route v/d Bevrijders wordt vervolgd via de Enkele Regel (3)

Na de Enkele Regel komen ze op de plaats die tegenwoordig “De Merk” heet

Drukte voor het woonhuis van kapper Tjitske Vos in de Midstraat

Een Sherman-tank passeert lunchroom De Zwarte Haan

v/d fam. De Vries (later v/d fam. Klompmaker) in de Midstraat

Canadese soldaten op de Scheen, bij de Jouster watertoren

Op de hoek van de Scheen, bij het latere woonhuis van veearts Koopmans

Twee Canadese soldaten bij hun tank,

waarop Nederlanders woorden schreven

Veel belangstelling ook voor een pantserwagen op de Scheen

Een Sherman-tank in het gebied waar na de oorlog

het Stratenplan (bij de Kerkstraat) wordt gerealiseerd

Vanuit het Stratenplan draaien de tanks de Harddraversweg op

De legerwagens werden tijdelijk geparkeerd in park Herema State

Veel Jousters kwamen in Herema State een kijkje nemen

Ook hier veel interesse voor het Canadese legermateriaal. De jongen in het midden is Willy Bonthuis,

de man met witte boord rechts is drogist Kornelis Kornelis.

Drukte voor het oude Gemeentehuis (nu “De Flecke”) in de Midstraat

Bewapende leden van ondergrondse en politie bij Hotel van Terwisga i.v.m. de komst v/d Canadese bevrijders en het verzamelen van N.S.B.-ers

Een Canadese tank rijdt

onder veel belangstelling

door de Midstraat

langs Hotel van Terwisga

Canadese tanks passeren in de Midstraat

de Jouster Toer (1)

Canadese tanks passeren in de Midstraat de Jouster Toer (2)

Doedelzakspelers van het Canadese Regiment de la Chaudière,de bevrijders van Joure, beginnen met een tocht door de Midstraat

De Canadese doedelzakspelers komen uit de Hobbe van Baerdtstraat, rechts de schuur van Marten de Wit

Het doedelzakkorps uit Canada vervolgt haar routevia de Harddraversweg (voor de Openbare MULO)

Een groep militairen van het Regiment de la Chaudière te voet op weg in de regen bij de Openbare MULO a/d Harddraversweg

Jouster jongens met CanadezenDe jongen met witte trui is Johan Oud. Onder zijn hand is mogelijk de latere

slager Teije de Jong. Direct rechts van Johan is Jan Meester, later politieagent in Holland. De jongen boven de baret van de linker soldaat is Johannes Hof, de latere chauffeur van de Libra. De onderste jongen in het midden is Douwe van

der Wal. De jongen met stofbril is Wiebe de Vries, later electricien bij D.E.

De Jouster kapper Piet Douma, die op de 2e Bûtsingel nog bij zijn ouders woonde, neemt een Canadese soldaat onder handen.

Zijn baret ligt rechtsboven op de tank.

Canadese soldaten van het Irish Regiment of Canada

met onbekende Jouster meisjes op het (latere) D.E.-plein

Canadese soldaat met twee Jouster meisjes bij de Tolhuisbrug

Jouster meisjes bij Canadese tanks met bemanning

Canadese legervoertuigen geparkeerd op ‘t Zand, o.a. voor garage/kantoor van het Librabedrijf van de fam. Kramer

(2e pand van links, met witte balk)

Canadese tank met oude RK kerk op de achtergrond

Op de vorige foto was de RK-kerk op de achtergrond te zien, echter ZONDER KERKKLOKKEN! Die waren in 1939 door pastoor Pruijs aan de RK-parochie geschonken, maar men durfde tijdens de oorlog die er niet in te hangen. De Duitsers namen immers allerlei metalen voorwerpen in beslag, en zeker koperen kerkklokken.De Jouster klokken werden bij de fabriek in Asten (NB), die ze zou leveren, begraven en in sept.1945 (ZIE FOTO) door dezelfde man, Joh. Loomans, weer opgegraven. Een vrachtauto van Zijlstra’s Meubel-fabrieken uit Joure haalde de klokken op uit Asten, waarna ze later in de r.k.-kerktoren zijn opgehangen. Tot op de dag van vandaag zijn alle drie klokken nog steeds regelmatig in Joure te horen!

Canadese manschappen te Joure

De mensen van Joure gingen na de berichten over de Bevrijding massaal de straat op. Veel bewoners van de Midstraat staken de vlag uit.

Muziekkorps Concordia in de Midstraat tijdens de Bevrijdingsfeesten,

rechts dirigent Nijdam, links van hem Maarten de Wit met trommel

Canadese bevrijders vervolgens te voet op weg naar Scharsterbrug

April 1945:

DE BEVRIJDING!

Vlaggen op alle torens

in de gemeenten

Doniawerstal

en Haskerland

Drie van de bekendste Jouster verzetstrijdersV.l.n.r.: Uilke Boonstra, Geert Knol en Sjoerd Wiersma. De eerste twee zijn aan het eind van de oorlog (1944)

opgepakt en gefusilleerd. Naar alle drie helden is in Joure een straat vernoemd.

Het oorlogsmonument op de berg in Herema State, waarvan de plaquette met namen der gevallenen later verhuisde naar de buitenmuur

van de Ned. Hervormde kerk in de Torenstraat

Monument op de muur v/d Ned.Herv.-kerkMidstraat/Torenstraat bij de Jouster Toer.

Een gedenksteen met bovenin in reliëf tweemannenfiguren.Herdachte groepen: Militairen in dienst vanhet Nederlands Koninkrijk 1940-1945,Burgerslachtoffers, Verzet Nederland.

De tekst op de gedenksteen luidt: HWANT MEI GOD EN MEI MINSKEN HASTE STRIDEN EN DOU HAST OERMASTEREU. BOONSTRA, H. BROUWER, W. VAN DER BIJ, J. EIJSINGA, W. HOF, R. JUNG, G. KNOL, J. LENOS, DR. H. PRAKKEN, D. DE RUITER, S. DE RUITER, H. TEXTOR, A. VAN DER VEEN, H. VAN DER VEEN, JHR. J.C. VEGELIN VAN CLAERBERGEN, H. DE VRIES, K. WIND, S. VAN WIJNGAARDEN, Y. DIKKERBOOM

1940-1945

EINDE