Hoe een kleurenblinde het verkeer ziet

Marcel LucassenDefensie en Veiligheid

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid2

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid3

Keuringseisen NOG m.b.t. kleurenzien

Verschillende testen :

• Ishihara (24 /38 platen)

• Farnsworth Panel D15

• Hardy, Rand en Rittler (HRR)

• Tokyo Medical College (TMC)

• Anomaloscoop (Nagel of vergelijkbaar)

• Lantaarntest (Holmes Wright, Beynes, Spectrolux of vergelijkbaar)

• Praktijktoets: signaal lichten, verf mengen, draadboom

Booreilanden/ offshorewerkers: Adequaat voor het type werk

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid4

Kleurenblindheid - simulatie

demo: DyCoDef + kleurzientest

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid5

Kleurenzien - begint met licht

Newton

spectrum

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid6

0.3 mm

Netvlies: lichtgevoelige receptoren

centralegedeeltevan de fovea(geen staafjes)

Sharpe et al. (1999)

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid7

3 soorten kegeltjes

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

400 450 500 550 600 650 700golflengte (nm)

rela

tieve

gev

oelig

heid

L (rood)M (groen)S (blauw)

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid8

Omzetting van licht naar pulsen

B.B. Lee

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid9

Signalen via optische zenuw naar de hersenen

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid10

Kleurenblindheid (kleurzienstoornis)

• meeste kleurenblinden zien ook kleur • verminderd vermogen tot onderscheiden van kleuren• komt bij mannen vaker voor dan bij vrouwen

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid11

Kleurzienstoornis

protan : iets aan de hand met rood-gevoelige kegeldeutan : groentritan : blauw

• sterkte van de stoornis : D D=0 : normaalD=1 : volledig verstoord

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid12

Normaal, d=0

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1

400 500 600 700golflengte (nm)

rela

tieve

spec

tral

ege

voel

ighe

id

L

M

S

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid13

Protanomaal d = 0.25

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1

400 500 600 700golflengte (nm)

rela

tieve

spec

tral

ege

voel

ighe

id

M

S

L

L', 0.25

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid14

Protanomaal d = 0.50

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1

400 500 600 700golflengte (nm)

rela

tieve

spec

tral

ege

voel

ighe

id

M

S

L

L', 0.50

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid15

Protanomaal d = 0.75

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1

400 500 600 700golflengte (nm)

rela

tieve

spec

tral

ege

voel

ighe

id

M

S

L

L', 0.75

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid16

Protanoop d = 1

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1

400 500 600 700golflengte (nm)

rela

tieve

spec

tral

ege

voel

ighe

id M

S

L

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid17

Normaal d=0

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1

400 500 600 700golflengte (nm)

rela

tieve

spec

tral

ege

voel

ighe

id

L

M

S

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid18

Deuteranomaal d = 0.25

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1

400 500 600 700golflengte (nm)

rela

tieve

spec

tral

ege

voel

ighe

id

L

M

S

M', 0.25

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid19

Deuteranomaal d = 0.50

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1

400 500 600 700golflengte (nm)

rela

tieve

spec

tral

ege

voel

ighe

id

L

M

S

M', 0.50

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid20

Deuteranomaal d = 0.75

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1

400 500 600 700golflengte (nm)

rela

tieve

spec

tral

ege

voel

ighe

id

L

M

S

M', 0.75

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid21

Deuteranoop d = 1

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1

400 500 600 700golflengte (nm)

rela

tieve

spec

tral

ege

voel

ighe

id

L

M

S

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid22

Kleurenblindheid & wegverkeer

normaal protanoop deuteranoop tritanoop

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid23

Kleurenblindheid & wegverkeer

normaal protanoop deuteranoop tritanoop

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid24

De oplossing?

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid25

Ook in de auto zijn kleuren functioneel

Bron: BlindColor

normaal

protanoop

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid26

DyCoDef : verkeer_kort2.avi

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid27

Kleurenblindheid & scheepvaart

Meegevaren met:

• de Markab, loodsboot (zee)• de P059, politie te water (Ridderkerk, binnenvaart)• de Professor Lorentz (sectorlicht)

• Foto en videomateriaal verzameld

• Bekijken door de ogen van een kleurenblinde met d=0.87

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid28

Experiment

• In de scheepvaart wordt een kleurzienstoornis

“mild” op de HRR en “2nd degree” op de TMC nog

net toegestaan.

• Simulatie van kleurzientests (HRR en TMC)

• Naïeve proefpersonen met normaal kleurenzien:

bij instelling van de simulator met d=0.87 wordt

precies de grens bereikt

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid29

Veiligheidsplan

Normaal (d=0) pa=0.87

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid30

Kaart

Normaal (d=0) pa=0.87

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid31

Kaart

Normaal (d=0) da=0.87

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid32

Radar

Normaal (d=0) pa=0.87

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid33

Elektriciteitskabels

Normaal (d=0) pa=0.87

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid34

Markab.pps

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid35

1 0.9 0.8 0.7 0.6

deutan

protan

Normaal (0)overdag

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid36

0.5 0.4 0.3 0.2

deutan

protan

Normaal (0)

0.1

overdag

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid37

deutan

protan

Normaal (0)

1 0.9 0.8 0.7 0.6

bij nacht

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid38

bij nacht

0.5 0.4 0.3 0.2

deutan

protan

Normaal (0)

0.1

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid39

Kleurenblinde kan niet altijd vertrouwen op cues

Normaal (d=0) Protanoop (d=1)

9-10-2006TNO Defensie en Veiligheid40

Take home message

Kleurzien-simulatie geeft inzicht in:

• De problematiek van kleurenblindheid in de praktijk

• De eisen die gesteld mogen worden aan kleurenzien

marcel.lucassen@tno.nl