Klasmanagement en Reflectie

Groepssessie 17 maart

Groep 1

Overzicht

• Inleiding

• Een conflictsituatie (= deel 2 praktijkopdracht)

– Conflictsituatie 1

– Conflictsituatie 2

• Plan uw klasmanagement (= deel 1 praktijkopdracht)

• Uiteenzetting praktijkopdracht

Overzicht

• Inleiding

• Een conflictsituatie (= deel 2 praktijkopdracht)

– Conflictsituatie 1

– Conflictsituatie 2

• Plan uw klasmanagement (= deel 1 praktijkopdracht)

• Uiteenzetting praktijkopdracht

Inleiding

In een klas gebeuren twee zaken…

1. Aanreiken en inoefenen van leerstof en

vaardigheden

2. EN er ontstaan relationele bindingen tussen alle

actoren.

In een klas gebeuren twee zaken…

Als die bindingen stevig en positief zijn, kan de

leerstof het centrale thema zijn en blijven,

gesteld dat de leerkracht die leerstof didactisch

aantrekkelijk en goed gestructureerd aanbrengt.

Een goed opgebouwde les is de beste preventie

voor problemen in de klas.

Klas

Aanreiken en inoefenen van

leerstof + vaardigheden

Ontstaan relationele

bindingen tussen ALLE

actoren

Risico op conflicten vergroot

Indien één van beide niet goed zit

Overzicht

• Inleiding

• Een conflictsituatie (= deel 2 praktijkopdracht)

– Conflictsituatie 1

– Conflictsituatie 2

• Plan uw klasmanagement (= deel 1 praktijkopdracht)

• Uiteenzetting praktijkopdracht

EEN CONFLICTSITUATIE

CONFLICTSITUATIE 1

Het probleem

Verloop van conflictsituatie 1

Les Algemene Muziekleer:

3de graad KSO-klas, 5 Woordkunst-Drama met 18 lln. 12 lln.

gaan in hun vrije tijd naar de muziekacademie. Er is dus een

groot niveauverschil tussen de lln.. Zo zijn er lln. die zich

vervelen en lln. die niet begrijpen waarover lk. spreekt. Lln.

met meer voorkennis krijgen extra oefeningen. Ze zeggen dat

de les saai is en storen voortdurend. De leerkracht moet de

les steeds onderbreken waardoor er te weinig tijd is voor

extra uitleg aan de lln. die het nodig hebben.

(zie het lesmateriaal voor een gedetailleerd script)

13

Wat is er aan de hand?

Vooraleer je een conflict kunt oplossen is

het belangrijk om een duidelijker zicht te

krijgen op de situatie

Stel dus eerst een aantal vragen

Waarom ontstaat dit conflict?

• Wat zijn de belangen en behoeften van

de leerkracht?

• Wat zijn de belangen en behoeften van

de leerlingen?

Waarom ontstaat dit conflict?

Opdracht:

• Noteer na het lezen van het scenario

de belangen en behoeften van de

verschillende betrokken partijen.

Belangen en behoeften van de

leerkracht?

alle lln. bereiken de lesdoelen

lln. werken rustig aan hun oefeningen

lln. reageren beleefd op een opmerking

Belangen en behoeften van de

leerlingen?

Groep met veel voorkennis in muziek:

interessante les krijgen, plezier maken

nieuwe leerstof verwerken

…

Belangen en behoeften van de

leerlingen?

Groep zonder voorkennis in muziek:

interessante les krijgen, plezier maken

de leerstof begrijpen

hulp krijgen

DE AANPAK

Welke stappen neem je?

Analyseer het gedrag a.d.h.v.

7 stappen:

1) Stel een gedetailleerde lijst op met

concrete beschrijving van het storend

gedrag

2) Geef de gevolgen of de reacties van het

gedrag aan

3) Beschrijf de context waarin het

ongewenst gedrag zich voordoet

4) Schrijf op wanneer het goed ging = de

positieve momenten

5) Probeer stoorpatronen te ontdekken

6) Rangschik de storende dingen

7) Kies een strategie: negeren, belonen,

straffen (= conflictoplossing)

Gedragsanalyse

Rangschik

(stap 6)

Storend

gedrag

(stap 1)

Gevolgen of

reacties

(stap 2)

Context

(stap 3)

Positieve

momenten

(stap 4)

Stoor-

patronen

(stap 5)

Gedragsanalyse

Opdracht:

• Analyseer na het lezen van het

scenario het gedrag van deze klas

a.d.h.v. de eerste 6 stappen

Gedragsanalyse

Stap 1: storend gedrag

babbelen op de achterste rij

galgje spelen

reactie Nicolas tijdens het spelen van

galgje “Yes, …”

uitspraak “Het is supersaai en …”

Gedragsanalyse

Stap 2: Gevolgen of reacties

lk, ‘Komaan gasten…’

lk. merkt galgje spelen niet direct op

‘Nicolas, is het nu zo moeilijk…’

‘Nu is het genoeg geweest…’

Gedragsanalyse

Stap 3: Context

alle leerlingen maken individueel dezelfde

oefeningen

groot niveauverschil in voorkennis

bankopstelling in rijen

laatste lesuur

lokaal zonder beschikbare media

Gedragsanalyse

Stap 4: Positieve momenten

theoretische vraag wordt goed

beantwoord door Nicolas.

Fatih vraagt hulp aan leerkracht door

vinger in de lucht te steken.

oefeningen in Nicolas zijn werkboek zijn

correct opgelost.

Gedragsanalyse

Stap 5: Stoorpatronen

leerkracht begeleidt leerlingen → andere

babbelen

Nicolas en enkele leerlingen hebben de

oefeningen afgewerkt → galgje spelen

Gedragsanalyse

Stap 6: Rangschik

1. reactie Nicolas tijdens het spelen van

galgje

2. uitspraak ‘Het is supersaai en …’

3. er wordt galgje gespeeld

4. gebabbel op de achterste rij

! Rangschikking is sterk persoonsgeboden!

Hoe kan dit conflict gekoppeld

worden aan het referentiekader?

Opdracht:

Op welke manier hebben de elementen uit

het referentiekader het klasmanagement

negatief beïnvloed?

Referentiekader 1. Leerdoelen

2. Werkvormen

3. Leerinhoud

4. Media

5. Evaluatie

6. Organisatie

7. Context / Ouders

8. Instructieverantwoordelijke

1. Leerdoelen:

niveau van de doelen is te laag voor een

groot deel van de klas

de doelen zijn enkel cognitief. Geen

aandacht voor sociaal-emotionele doelen

(attitudedoelen)

2. Werkvormen:

enkel klassikale instructies en individueel

oefeningen oplossen (en dit in bijna elke

les)

3. Leerinhouden:

overlappend met leerstof van

muziekacademie voor een groot deel van

de lln.

niet uitdagend voor de sterke groep

extra oefeningen voor de sterke groep

volledig aangeboden door de leerkracht

4. Media:

bord en werkboek zijn niet motiverend

genoeg voor de lln. die sterk zijn in

muziek

geen computers, muziekinstrumenten, ….

5. Evaluatie:

de leerkracht komt rond en evalueert bij

elke lln. of de oefeningen correct opgelost

zijn.

enkel cognitieve doelen worden

geëvalueerd.

6. Lesorganisatie:

Regels en straffen:

regels zijn opgesteld door de lk. Een

overtreding (teveel lawaai maken) betekent een

nota in de schoolagenda.

lk. zegt dat ze vervelend zijn

lk. merkt het spelen van galgje niet meteen op

Infrastructuur:

de banken staan opgesteld in rijen met 1 gang

in het midden.

7. Context/ouders:

de lk. noteert in de schoolagenda van

Nicolas dat hij onbeleefd was tegen de

leerkracht.

8. Instructieverantwoordelijke:

Beliefs:

lk. voelt zichzelf nog niet bekwaam in

klasmanagement (weinig ervaring)

lk. vindt het vervelend voor de lln. dat de

leerstof overlapt, maar ziet dat niet als geldig

excuus om te les te storen

Relatie lk.-lln.:

lk. geeft weinig verantwoordelijkheden aan lln.

lk. heeft een onzekere houding

Conflictoplossing

A. Hoe kan er worden ingegrepen in de

conflictsituatie?

= curatieve maatregelen

B. Hoe had de conflictsituatie kunnen

voorkomen worden? (cf. link met referentiekader)

= preventieve maatregelen

Curatieve maatregelen

3 mogelijke strategieën (stap 7):

Negeren

Bestraffen

Belonen

Curatieve maatregelen

8 tips:

1. Breng kritiek positief

2. Maak concreet wat je verlangt

3. Vermijd waarom-vragen

4. Gebruik ik-boodschappen

Curatieve maatregelen

8 tips:

5. Vermijd veralgemeningen

6. Richt boosheid op gedrag i.p.v. op

persoon

7. Durf ook ‘sorry’ te zeggen

8. Probeer eerst te kalmeren

Conflict oplossen

Opdracht:

• Noteer na het lezen van het scenario

enkele curatieve maatregelen

Curatieve maatregelen

Welke strategie?

Negeren: hier niet ideaal

Bestraffen: ja

Belonen: ja

Curatieve maatregelen

Bestraffen:

lk: “Nicolas, ik ben heel blij dat je de

oefeningen correct opgelost hebt. Maar

als jullie nu niet stoppen met babbelen, ga

ik jullie moeten uit elkaar halen”

vervolgens de lln. uit elkaar halen als ze

blijven babbelen (wat je aankondigt

steeds uitvoeren)

Curatieve maatregelen

Bestraffen:

lk: “De andere lln. hebben mijn hulp

nodig en ik vind het zeer moeilijk hen te

helpen wanneer jullie niet rustig werken.”

lk: “Nicolas, als je je ongenoegen over dit

vak wilt uiten, zou ik willen dat je dat op

een beleefde manier doet”

Nicolas apart aanspreken na de les

Curatieve maatregelen

Belonen:

laat de lln. voorstellen doen om de les

interessanter te maken

complimenteer de sterke groep met hun

hoge werktempo

Curatieve maatregelen

Belonen:

vraag of iemand hulp wil bieden aan lln.

die hulp nodig hebben

laat de sterke lln. muziek creëren

(uitdagende keuzeoefeningen)

Conflict oplossen

Opdracht:

• Noteer na het lezen van het scenario

enkele preventieve maatregelen. M.a.w.

hoe kon deze lk. het klasmanagement

beter plannen? Gebruik hierbij het

referentiekader

Preventieve maatregelen

"Pak iets aan voordat het een probleem is. Schep orde voordat de chaos intreedt.“ – Lao-Tse

Preventieve maatregelen

1. Leerdoelen:

zorg voor verdiepings- of

verbredingsdoelen voor de sterke groep

besteed aandacht aan attitudedoelen:

elkaar leren helpen, zelfstandig kunnen

werken, …

Preventieve maatregelen

2. Werkvormen:

maak gebruik van motiverende

werkvormen: bv. peer-tutoring,

expertgroepen, …

maak zelfstandig werk

mogelijk op eigen niveau

Preventieve maatregelen

2. Werkvormen:

gebruik spelvormen

varieer voldoende

Preventieve maatregelen

3. Leerinhouden:

voorzie leerstof op het niveau van de lln.

laat lln. ook leerinhouden aanbrengen

Cf. Zelfdeterminatie beïnvloedt motivatie

Preventieve maatregelen

3. Leerinhouden:

laat leerinhouden aansluiten bij de

leefwereld van lln.

Preventieve maatregelen

4. Media:

voorzie meer dan papier (enkel visueel)

laat hen ook muziek beluisteren

combinatie aanbod lln/ aanbod lk

Preventieve maatregelen

4. Media:

eventueel instrumenten meebrengen

Preventieve maatregelen

4. Media:

gebruik eventueel online-tools

Preventieve maatregelen

5. Evaluatie:

geef lln. ook verantwoordelijkheden,

peer-evaluatie, zelf-evaluatie, …

evalueer ook sociaal-emotionele doelen:

bv. kunnen ze elkaar helpen, zelfstandig

werken, …

Preventieve maatregelen

6. Lesorganisatie:

Regels en straffen:

stel samen met de lln. klasregels op

zorg dat lln. weten wat de straffen zijn bij

het niet opvolgen van de regels

bestraf het gedrag en niet de persoon

beloon voldoende (behaviorisme)

Preventieve maatregelen

6. Lesorganisatie

Infrastructuur:

zorg voor een bankopstelling waarbij je

duidelijk overzicht heb over de volledige klas

en beweeg door de klas

zorg voor een ordelijke klas

richt de klas (indien mogelijk) gezellig in

Preventieve maatregelen

7. Context/ouders:

attitudes aanduiden in agenda. Dus ook

mogelijkheid bieden om positieve aan te

kruisen

Preventieve maatregelen

8. Instructieverantwoordelijke:

Beliefs:

Preventieve maatregelen

8. Instructieverantwoordelijke:

Beliefs:

wees zelf enthousiast over uw vak

bekijk de situatie eens vanuit het perspectief

van lln. die ongewenst gedrag stellen

leg de schuld niet te snel bij de lln.

probeer de waarde van de diversiteit te zien

i.p.v. de problemen (niveauverschil)

Preventieve maatregelen

8. Instructieverantwoordelijke:

Relatie lk.-lln.:

geef ook voldoende aandacht aan de sterke lln.

kijk de lln. voldoende aan

durf verantwoordelijkheden te geven aan lln.

besteed aandacht aan de groepsdynamiek

Overzicht

• Inleiding

• Een conflictsituatie (= deel 2 praktijkopdracht)

– Conflictsituatie 1

– Conflictsituatie 2

• Plan uw klasmanagement (= deel 1 praktijkopdracht)

• Uiteenzetting praktijkopdracht

Conflictsituatie 2

HET PROBLEEM

Verloop van conflictsituatie 2

Les Engels:

3de graad ASO-klas, 6 Economie Moderne talen met 9 lln.

(sinds enkele weken is één leerling van school gestuurd).

Tijdens de les Engels wordt de uitstap naar Canterbury

voorbereid, zowel op organisatorisch als op inhoudelijk vlak.

Anka geeft meermaals te kennen dat ze het een saaie

tweedaagse vindt.

(zie het lesmateriaal voor een gedetailleerd scenario)

73

Wat is er aan de hand?

Vooraleer je een conflict kunt oplossen is

het belangrijk om een duidelijker zicht te

krijgen op de situatie

Stel dus eerst een aantal vragen

Waarom ontstaat dit conflict?

• Wat zijn de belangen en behoeften van

de leerkracht?

• Wat zijn de belangen en behoeften van

de leerlingen?

Waarom ontstaat dit conflict?

Opdracht:

• Noteer na het lezen van het scenario

de belangen en behoeften van de

verschillende betrokken partijen.

Belangen en behoeften van de

leerkracht?

lln. klaarstomen om de schoolreis naar

Canterbury optimaal te laten verlopen

lln. de lesdoelen van deze les laten

bereiken

Belangen en behoeften van de

leerlingen?

groepsdynamiek terug in evenwicht

brengen.

een fijne tijd beleven in Canterbury (door

meerderheid leerlingen)

DE AANPAK

Welke stappen neem je?

Analyseer het gedrag a.d.h.v.

7 stappen:

1) Stel een gedetailleerde lijst op met

concrete beschrijving van het storend

gedrag

2) Geef de gevolgen of de reacties van het

gedrag aan

3) Beschrijf de context waarin het

ongewenst gedrag zich voordoet

4) Schrijf op wanneer het goed ging = de

positieve momenten

5) Probeer stoorpatronen te ontdekken

6) Rangschik de storende dingen

7) Kies een strategie: negeren, belonen,

straffen (= conflictoplossing)

Gedragsanalyse

Rangschik

(stap 6)

Storend

gedrag

(stap 1)

Gevolgen of

reacties

(stap 2)

Context

(stap 3)

Positieve

momenten

(stap 4)

Stoor-

patronen

(stap 5)

Gedragsanalyse

Opdracht:

• Analyseer na het lezen van het

scenario het gedrag van deze klas

a.d.h.v. de eerste 6 stappen

Gedragsanalyse

Stap 1: storend gedrag

lln. komen te laat binnen

Vul aan

Gedragsanalyse

Stap 2: Gevolgen of reacties

lln. weten niet wat ze moeten doen

Vul aan

Gedragsanalyse

Stap 3: Context

1 klasgenoot is onlangs van school

gestuurd

Vul aan

Gedragsanalyse

Stap 4: Positieve momenten

de lln. maken de oefeningen

Gedragsanalyse

Stap 5: Stoorpatronen

te laat binnenkomen niet weten wat

er verwacht wordt onrust

Gedragsanalyse

Stap 6: Rangschik

1. Samuël zegt dat hij zijn mond houdt

2.

3. …

Hoe kan dit conflict gekoppeld

worden aan het referentiekader?

Opdracht:

Op welke manier hebben de elementen uit

het referentiekader het klasmanagement

negatief beïnvloed?

Referentiekader 1. Leerdoelen

2. Werkvormen

3. Leerinhoud

4. Media

5. Evaluatie

6. Organisatie

7. Context / Ouders

8. Instructieverantwoordelijke

1. Leerdoelen:

leerdoelen voor de uitstap zijn onduidelijk

Vul aan

2. Werkvormen:

lk. geeft uitleg over schoolreis en lln.

luisteren

3. Leerinhouden:

Canterbury wordt niet aantrekkelijk

voorgesteld

4. Media:

uitstap wordt niet aanschouwelijk

voorgesteld, enkel een blad met

informatie

5. Evaluatie:

het klassikaal verbeteren van de

oefeningen

6. Lesorganisatie:

Timing

start laatste lesuur met organisatie uitstap

Regels en straffen:

regels zijn opgesteld door de lk. Een

overtreding (geen werkboek bij) betekent een

negatieve opmerking van de lk.

Infrastructuur:

Vul aan

7. Context/ouders:

de ouders worden via de leerling op de

hoogte gebracht van de schoolreis. Dit

werd niet via andere kanalen

gecommuniceerd.

8. Instructieverantwoordelijke:

Beliefs:

lk. gaat er van uit dat het de schuld van de lln.

is dat ze te laat binnenkomen

Vul aan

Relatie lk.-lln.:

lk. beschuldigt de volledige groep

Vul aan

Conflictoplossing

A. Hoe kan er worden ingegrepen in de

conflictsituatie?

= curatieve maatregelen

B. Hoe had de conflictsituatie kunnen

voorkomen worden? (cf. referentiekader)

= preventieve maatregelen

Curatieve maatregelen

3 mogelijke strategieën (stap 7):

Negeren

Bestraffen

Belonen

Curatieve maatregelen

8 tips:

1. Breng kritiek positief

2. Maak concreet wat je verlangt

3. Vermijd waarom-vragen

4. Gebruik ik-boodschappen

Curatieve maatregelen

8 tips:

5. Vermijd veralgemeningen

6. Richt boosheid op gedrag i.p.v. op

persoon

7. Durf ook ‘sorry’ te zeggen

8. Probeer eerst te kalmeren

Conflict oplossen

Opdracht:

• Noteer na het lezen van het scenario

enkele curatieve maatregelen

Curatieve maatregelen

Welke strategie?

Negeren: eventueel

Bestraffen: ja

Belonen: ja

Curatieve maatregelen

Bestraffen:

“Dag jongens en meisjes, ik vind het zeer

vervelend wanneer jullie te laat binnen

komen in de les, want zo kan ik jullie

onvoldoende goed informeren over de

schoolreis.”

Vul aan

Curatieve maatregelen

Belonen:

“Sofie, aangezien jij wel op tijd was, kan

je misschien even uitleggen aan de klas

waarom ze hun gsm-nummer op deze lijst

moeten noteren?”

Vul aan

Conflict oplossen

Opdracht:

• Noteer na het lezen van het scenario

enkele preventieve maatregelen. M.a.w.

hoe kon deze lk. het klasmanagement

beter plannen? Gebruik hierbij het

referentiekader

Preventieve maatregelen

1. Leerdoelen:

maak de doelen van de schoolreis

duidelijk voor de lln.

Vul aan

Preventieve maatregelen

2. Werkvormen:

lln. activeren: bijvoorbeeld informatie

over Canterbury laten opzoeken in

brochures, …

3. Leerinhouden:

polsen naar interesses lln., wat zou ze

graag te weten komen over Canterbury ?

Vul aan

Preventieve maatregelen

4. Media:

enkel het bord gebruiken,

volstaat niet om de leerlingen

voor te bereiden op de school-

reis. Brochures, filmpjes, …zijn

motiverender

Preventieve maatregelen

5. Evaluatie:

attitudes belonen: materiaal bijhebben in

de les betekent extra punten of minder

opdrachten vervullen

Vul aan

Preventieve maatregelen

6. Lesorganisatie:

Timing:

praktische zaken eventueel op einde van

de les bespreken. Voorzie wel voldoende

tijd

Preventieve maatregelen

6. Lesorganisatie:

Regels en straffen:

samen gaan zoeken naar oplossingen

voor het te laat binnenkomen.

(cf. instaptheater)

Preventieve maatregelen

6. Lesorganisatie

Infrastructuur:

zorg voor het een bankopstelling die het

mogelijk maakt dicht bij de lln. te staan

Preventieve maatregelen

7. Context/ouders:

de ouders via een brief verwittigen over

de excursie

mogelijkheid bieden aan ouders om

eventuele vragen over schoolreis te

mailen naar lk. of via een forum Cf. Thema 6 Participatiepiramide

Vul aan

Preventieve maatregelen

8. Instructieverantwoordelijke:

Beliefs:

houdt er rekening mee dat het misschien niet de

schuld van de lln. is dat ze te laat zijn

wees ervan overtuigd dat het ongewenste

gedrag afgeleerd kan worden

Preventieve maatregelen

8. Instructieverantwoordelijke:

Relatie lk.-lln.:

geef voldoende positieve opmerkingen

aan lln. die doen wat er van hen verwacht

wordt

Overzicht

• Inleiding

• Een conflictsituatie (= deel 2 praktijkopdracht)

– Conflictsituatie 1

– Conflictsituatie 2

• Plan uw klasmanagement (= deel 1 praktijkopdracht)

• Uiteenzetting praktijkopdracht

Plan uw klasmanagement (= deel 1 praktijkopdracht)

Het plannen van klasmanagement

Begint bij een goede lesvoorbereiding

Een goede lesvoorbereiding voorkomt

problemen met klasmanagement

Nemen van preventieve maatregelen die

betrekking hebben op de verschillende

elementen in het referentiekader

(zie preventieve maatregelen bij conflictoplossing)

Overzicht

• Inleiding

• Een conflictsituatie (= deel 2 praktijkopdracht)

– Conflictsituatie 1

– Conflictsituatie 2

• Plan uw klasmanagement (= deel 1 praktijkopdracht)

• Uiteenzetting praktijkopdracht

Praktijkopdracht

Praktijkopdracht - organisatie

• Deadline: vrijdag 16 mei 2014 om 17 uur.

• Eén bundel met voorblad, de uitwerkingen en

eventuele bijlagen. – Digitaal: Naam_Voornaam_studentennummer_KR_13-

14.pdf via Minerva

– Print: secretariaat vakgroep onderwijskunde

deadline: 20 mei 2014 om 17u

• Later = meteen tweede zittijd

• Feedbackmoment op donderdag 24 april

Praktijkopdracht - vereisten

• Voorblad

• Deel 1: Klasmanagement plannen

Maximaal 8 blz. excl. bijlagen

• Deel 2: Een conflictsituatie

Maximaal 4 blz. excl.bijlagen en

grondplan

• Bijlagen met lesmateriaal om het geheel

betekenisvoller te maken.

Opmerking

• De opbouw van deze groepssessie volgt de

opbouw van de praktijkopdracht, maar in

omgekeerde volgorde

• Deel 2: De eerste 6 stappen die je neemt

bij het analyseren van het gedrag doorloop

je wel, maar neem je niet op in de taak.

Praktijkopdracht

http://users.ugent.be/~mvalcke/KR_1314/p

raktijkopdrachten/praktijkopdracht-slo/