1

Duurzaam bouwen

Het geïsoleerde plat dak

2

Het platte dak

buitenklimaat

binnenklimaat

Dak: bovenste deel van de gebouwschil

3

Het platte dak

Dak: bovenste deel van de gebouwschil• waterdicht + winddicht = dakafdichting

• isolerend = dakisolatie

• luchtdicht, dampremmend = dampscherm

• bovenste begrenzing beschermd volume

• 5de gevel (zie actieve daken)

4

Basiseisen

basiseisen ontwerp & uitvoering

• economisch • ecologisch• duurzaam• esthetisch

• stabiliteit, stormvast• brandveiligheid• gezondheid, milieu• veiligheid• geluid• energiebesparing

5

dakbedekking dakafdichting

Niet vergeten: waterdichtheid!

6

het platte dak is een dak waarbij de wind- en waterdichtheid gerealiseerd wordt door een continue waterdichte laag, de dakafdichting

99,99… % waterdicht = LEK

Dakafdichting

7

Inhoud

• Goede dakopbouwen

• EPB en isolatiedikten

• Dampschermen

• Brandveilige daken

8

Goede dakopbouwen

warm dak

• Meest voorkomende dakopbouw

• Opbouw van onder naar boven:– dakvloer– afschotlaag – dampscherm– isolatie– dakafdichting– eventueel ballast (grind, groendak, terras,

parking)

• Alle lagen op elkaar zonder luchtspouw tussen

9

Warm dak

10

Warm dak

bron: WTCB TV 215

11

Goede dakopbouwen

omkeer dak

• Variant van het warm dak

• Opbouw van onder naar boven:– dakvloer– afschotlaag – afdichting– isolatie– ballast (grind, groendak, terras, parking, …)

• Alle lagen op elkaar zonder luchtspouw tussen

12

Omkeerdak

13

Omkeerdak

bron: WTCB TV 215

Opmerkingen:

• correctie U-waarde voor extra warmteverlies tijdens stookseizoen: hemelwater stroomt onder platen

• minimale helling 2%, maximale doorbuiging 1/240

• ballast:– UV-bescherming– opdrijven platen– windbelasting

• dakvloer:– zwaar massief– licht: Rdakvloer: minimaal 0,15 m²K/W

– dus multiplex of OSB 18 mm voldoen niet14

Omkeerdak

15

Foute dakopbouwen (1)

bron: WTCB TV 215

16

(Foute) dakopbouwen (1*)?1. ventilatiebuisjes weg2. luchtspouw weg3. vochtgestuurd dampscherm

Verbeterd (?) koud dak

17

(Foute) dakopbouwen (1*)?mogelijk mits talrijke randvoorwaarden die vandaag niet standaard zijn op werf

Verbeterd (?) koud dakblijft af te raden:

zie WTCB Contact 2-2012

?

18

Foute dakopbouwen (2)

bron: WTCB TV 215

19

Foute dakopbouwen (3)

bron: WTCB TV 215

20

Inhoud

• Goede dakopbouwen

• EPB en isolatiedikten

• Dampschermen

• Brandveilige daken

21

Dak: Umax - EPB

Jaar bouwvergunning

Umax (W/m²K)

2010 0,30

2012 0,27

2014 0,24

2020 ???

BIJNA ENERGIE NEUTRAAL

22

23

Dakisolatie

24

Dakisolatie warm dak

Warm

teg

ele

idb

aarh

eid

: λ

(W/m

K)

Bron cijfergegevens: www.butgb.be

25

Tabel minimale dikte

• R-waarde enkel isolatie + overgangsweerstanden

• Warm dak:Uc = U + ΔUf + ΔUcor (NBN B62 002 – 2008)

• ΔUf voor mechanisch bevestigers (M.B.) met:

– 6 schroeven/m²– Schroeven uit koolstofstaal, gecoat– Schroefdiameter 4,8 mm– Kerndiameter 4 mm

26

λD isolatie

Uc=0,30 Uc=0,27 Uc=0,24

  M.B.   M.B.   M.B.

             

0,050 170 180 190 200 210 220

0,045 150 160 170 180 190 200

0,040 140 150 150 160 170 180

0,035 120 130 130 140 150 160

0,030 100 110 110 130 130 140

0,250 90 100 100 110 110 120

0,200 70 80 90 90 90 100

Tabel 1: minimale isolatiedikte in mm voor Umax tot 2014

27

En nog …λD isolatie Uc=0,20 Uc=0,15 Uc=0,10

       

0,050 250 350 500

0,045 230 300 450

0,040 200 270 400

0,035 180 240 350

0,030 150 200 300

0,025 130 170 250

0,020 100 140 200

Tabel 2: minimale isolatiedikte in mm voor Umax toekomst

28

Dakisolatie omkeerdak

• XPS (geëxtrudeerd polystyreen)• λD: 0,032 – 0,035 - 0,038 W/mK

Op platte dak: met sponning 4 zijden

29

Tabel minimale isolatie

• R-waarde enkel isolatie + overgangsweerstanden

• Omkeer dak:Uc = U + ΔUr + ΔUcor (NBN B62 002 – 2008)

• ΔUr: hemelwater stroomt onder isolatie

– Default reductie: 0,7 * RD,XPS

– Formule voor ΔUr (gunstiger) zie ook ATG

30

λD XPSUc=0,30 Uc=0,27 Uc=0,24

0,038 W/mK

       

grind 160 - -

groen 140 160 -

grind+ATGdoek 130 140 160

groen+ATGdoek 130 140 160

Tabel 3: minimale isolatiedikte in mm afhankelijk van ballast

Maximale dikte 1 laag: 120 mm à 160 mm afhankelijk van merk en type

31

Tabel 4: minimale isolatiedikte in mm afhankelijk van ballast

λD XPS

Uc=0,30 Uc=0,27 Uc=0,240,035 W/mK

       

grind 140 160 -

groen 130 150 -

Maximale dikte 1 laag: 120 mm à 160 mm afhankelijk van merk en type

32

Oplossingen

• DUO-dak= gewoon warm dak + omkeerdak= hygro-thermische studie

• Meer lagen XPS op elkaar?–Maximum dikte 1 laag 120 mm à 160 mm– Ter studie!

33

Sterke punten omkeerdak?D

ruks

terk

te b

ij 10

% v

ervo

rmin

g in

kPa 1000

800

600

400

200

05 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55

dichtheid kg/m³

XPS

EPS

34

Bron: www.groendak.info

Groendak - parkeerdak

Bron: www.blauwplaat.nl

35

Inhoud

• Goede dakopbouwen

• EPB en isolatiedikten

• Dampschermen

• Brandveilige daken

36

Dampschermen

Keuze van het dampscherm2 mogelijkheden:

1. berekeningen met aangepaste software

2. standaardkeuze TV 215, hoofdstuk 6 en TV 239, hoofdstuk 3 (= update voor mechanisch bevestigde platte daken)

37

Zie tabellen in bijlage

38

Keuze dampscherm

Stappenplan1. Bepalen van de binnenklimaatklasse

(BKK): I, II, III, IV2. Bepalen dampschermklasse: E1, E2,

E3, E43. Keuze geschikte dampscherm4. Plaatsingswijze

39

Keuze dampscherm – stap 1

1. Bepalen van de binnenklimaatklasse (BKK): I, II, III, IV

– Bestaande toestand: meting – Op te richten: evt. eisen klimatisatie– Op te richten: TV 215, tabel 12

40

• jaargemiddelde binnentemperatuur• jaargemiddelde relatieve vochtigheid binnen

jaargemiddelde dampdruk buiten=1100 Pa

41

4 weken meten (dataloggers)• buiten: temperatuur en relatieve vochtigheid• of: weerstation in de buurt (evt. 3 gewogen)• binnen: temperatuur en relatieve vochtigheid

42

43

Keuze dampscherm – stap 2

2. Bepalen dampschermklasse: E1, E2, E3, E4

– TV 215, tabel 14– BKK gekozen / bepaald in stap 1– Keuze dakvloer– Keuze isolatie– Keuze plaatsingstechniek isolatie /

afdichting

44

+ … veel voetnoten

45

Keuze dampscherm – stap 3

3. Keuze geschikte dampscherm

– TV 215, tabel 13– Kiezen uit hogere dampschermklasse

mag altijd.

46

47

Keuze dampscherm – stap 4

4. Plaatsingswijze– TV 215 tabel 15– Los– Gekleefd• met warm bitumen• Gelast• met lijm• zelfklevend niet voorzien in tabel

–Mechanisch bevestigd

48

Plaatsing dampscherm

(*)

49

Losse plaatsing

Los: met ballastLos: mechanisch bevestigd met isolatie/afdichting

50

Gekleefde plaatsing

Gekleefd: met warm bitumen, gelast, met solventvrije lijm (PUR), met bitumineuze lijm, zelfklevend

Klasse IV: doorboren dampscherm niet toegelatenContinue ondergrond mag wel mechanisch bevestigd worden

51

Mechanisch bevestigd

52

Inhoud

• Goede dakopbouwen

• EPB en isolatiedikten

• Dampschermen

• Brandveilige daken

53

54

Brandveiligheid platte dak

Bouwproducten:– Euroclass of Euroklassen (NBN EN 13501-1)– Op label van alle bouwproducten (CE, ETA,

ATG)– 7 hoofdklassen (A1,A2,B,C,D,E,F)– Nog 2 onderverdelingen

• Rookontwikkeling: s1, s2, s3• Brandende druppels: d0, d1, d2

– Aparte proeven en classificatie voor producten voor vloeren en leidingisolatie

55

Bouwproduct - Euroklassen

Proeven Euroklassen

56

Bouwproduct - Euroklassen• Onbrandbaar– A1, A2

• Geen flash-over– A1,A2,B

• Brandbaar– B, C, D, E

• Niet getest of niet voldaan aan minimum– F

57

Bouwproduct - Euroklassen• Lijst van producten die als A1 mogen

worden beschouwd– Deemed to satisfy (beschikking 96/603/EG van

4/10/1996)

• Lijsten van producten die Euroklasse krijgen zonder verdere test– Classified without further test

• Zie WTCB KMO-normenantenne brandpreventie:

http://www.wtcb.be/homepage/index.cfm?cat=services&sub=standards_regulations&pag=fire

58

Probleem• Lokale brandweer werkt soms nog met oude

norm NBN S 21-203– Brandreactieklassen: A0, A1, A2, A3, A4

Geen enkele relatie met Euroklassen

• Proeven oude norm zijn gemiddeld 20 jaar oud, minstens meer dan 10 jaar

• Sommigen blijven volharden (voorstel 2008 ontwerp basisnormen bijlage 5)

59

Het platte dak

KB 07/07/94 (BS 26/04/95) Koninklijk besluit tot vaststelling van de basisnormen voor de preventie van brand en ontploffing waaraan de nieuwe gebouwen moeten voldoen. + 6 wijzigingen / aanvullingen

• Laatste bijwerking daken, bijlage 5: 4 april 2003 (BS 5/05/2003)

• Bijlage 6: industriële gebouwen: 1 maart 2009 (BS 15/07/2009)

60

Het platte dak

Laatste bijwerking daken, bijlage 5: 4 april 2003 (BS 5/05/2003)

De eindlaagmaterialen van de dakbedekking behoren tot klasse A1 (oude Belgische norm!)ofproducten en/of materialen voor dakbedekking de eigenschappen van de klasse BROOF (t1)

ofzijn conform aan de beslissing 2000/553/EG.

61

Proeven BROOF (t1)

62

BROOF (t1) - systeemtest

Voor brand van buiten uit:– Voor nieuwbouw, niet voor bestaande– Niet voor eengezinswoningen– Niet voor max. 2 bouwlagen en ≤ 100 m²– Wel voor industriële gebouwen (bijlage 6: §6.6.)

Opgenomen in ATG eindlaag, proeven elke 5 jaar

63

Industriële gebouwenBijlage 6: industriële gebouwen: 1 maart 2009 (BS 15/07/2009)

Bron: WTCB-Contact 4-2011

64

Groendaken

• Aanbevelingen Hoge Raad: zie WTCB-Contact nr. 32 | 4-2011

• Bespreking bij “groendaken”