Basisvorming Veiligheid

ARBEIDSMIDDELEN

AANKOOPBELEID

KEURINGEN EN CONTROLES

Francis Bruelemans

preventieadviseur

STRUCTUURAankoopbeleid• KB arbeidsmiddelen• Europese machinerichtlijn en CE markering, laagspanningsrichtlijn en

EMC richtlijn• Aankoopprocedure• Indienststellingsverslagen• Inventarisatie en logboek

Keuringen en periodieke controles• EDTC

• logboeken

KB arbeidsmiddelen

• KB 12/08/1993 betreffende het gebruik van arbeidsmiddelen• Omzetting richtlijn 89/655/EEG• Sociale richtlijn

• Toepassing:

Arbeidsmiddelen: op de arbeidsplaats gebruikte machines, apparaten, gereedschappen en installaties

Gebruik van arbeidsmiddelen o.a.: aanwending, vervoer, reparatie, ombouwing, onderhoud, verzorging, reiniging, aanpassing

KB arbeidsmiddelen

Werkgever staat in voor de veiligheid

• Neemt de nodige maatregelen

• Bij keuze en aankoopbeleid houdt hij rekening met de arbeidsomstandigheden, werkpost en ervaring werknemers

• Veilige werkomgeving

• Ergonomie

• Aangepaste veiligheden volgens de bijlage 1van het KB

KB arbeidsmiddelen

Werkgever staat in voor de veiligheid

• Risicobeperking

• Instructies veiligheid

• Gebruiksinstructies

• Opleiding HL en werknemers

• Onderhoud, periodieke controles

KB arbeidsmiddelen

Aankoop, bestelling ( art. 8 ) ( toelichting in later hoofdstuk)

• Offerte

• Bestelbon of lastencohier

• Volgens vigerende wetgeving

• Bijkomende eisen preventieadviseur

• Documenten bij levering

• indienststelling

KB arbeidsmiddelen

Arbeidsmiddel moet voldoen aan de minimum voorwaarden van bijlage 1

• Bedieningssystemen buiten gevaarlijke zones en duidelijk, afbakening veilige werkzone

• Inwerking stellen enkel door opzettelijke handeling

• Bedieningssysteem stopzetting veilig en binnen korstmogelijke tijd

• Stopopdracht heeft voorrang op start

• Indien nodig noodstopinrichting ( vergrendelbare noodstop paddenstoeltype)

KB arbeidsmiddelen

Arbeidsmiddel moet voldoen aan de minimum voorwaarden van bijlage 1

• Beveiliging tegen automatisch heropstarten na energiedaling of energieonderbreking

• Stabiele en verankerde opstelling

• Afscherming tegen wegvliegende delen en voorwerpen

• Afscherming bewegende delen

• Afscherming elektrische delen ( direct / indirect )

KB arbeidsmiddelen

Arbeidsmiddel moet voldoen aan de minimum voorwaarden van bijlage 1

• Afzuiging gassen / stof

• Voldoende verlichting

• Duidelijke alarmsignalen

• Beveiliging brand en ontploffing

KB arbeidsmiddelen

Arbeidsmiddel moet voldoen aan de minimum voorwaarden van bijlage 1

• Onderhoud, onderhoudsboekje

• Loskoppeling of vergrendeling energietoevoer bij onderhoud, reiniging, herstelling

• Enkel werkzaamheden in geschikte omstandigheden

• Geen herstellingen, reiniging, smering, handelingen wanneeer deze ongevallen kunnen veroorzaken ( procedures voorzien)

KB arbeidsmiddelen

• noodstop • Stopinrichting, start, vergrendeling, noodstop

KB arbeidsmiddelen

• Afscherming leias • Vergrendelbare hoofdschakelaar

KB arbeidsmiddelen

• Afscherming • Afscherming met microswitch

KB arbeidsmiddelen

• Afscherming klauwplaat • Afschermingen draaibank

KB arbeidsmiddelen

• Paneelzaagmachine afscherming zaagblad en spouwmes

• Pennenbank zonder bescherming

KB arbeidsmiddelen

• Lintzaag afscherming • Geen positieve microswtch en stofophoping ( niet OK )

KB arbeidsmiddelen

• Hulpstuk draadsnijden draaibank • Afscherming beugelzaagmachine

KB arbeidsmiddelen

• Handgereedschap OK • Handgereedschap niet OK

KB arbeidsmiddelen

• Verlichting niet OK • Verlichting niet ok

Europese machine richtlijn CE

Richtlijn 89/392/EEG, gewijzigd 93/68 EG, 98/37 EG, 98/79 EG

( KB 05/05/1995 )

Nieuwe machinerichtlijn 2006/42/EG in voege vanaf 29/12/2009

• Economische richtlijn, geen sociale richtlijn

• Fundamentele veiligheidseisen- en gezondheidseisen betreffende het ontwerp en de bouw van machines en veiligheidscomponenten

• Bepaalt voorwaarden machines in de handel te brengen in EG

• Componenten moeten voldoen aan de andere EG richtlijnen ( b.v.: laagspanningsrichtlijn, EMC richtlijn)

Europese machine richtlijn CE

Machinerichtlijn. Wat is een machine? Toepassingsgebied

• Samenstel van onderling verbonden onderdelen en organen

• In hun samenstel bestemd zijn voor een bepaalde toepassing en bepaalde gebruiker

• Waarvan tenminste één kan draaien

• Door een energiebron aangedreven

Europese machinerichtlijn CE

Machinerichtlijn. Wat is een samenstel machines, inbouw, samenbouw? Toepassingsgebied

• Verschillende machines samengebracht in 1 geheel

• b.v. CE vorkheflift dekt niet CE stapelbak

• B.v.: een stofafzuiginstalletie:

trilmotor

Afzuigmotor

Europese machinerichtlijn CE

Machinerichtlijn. Wat is een verwisselbare uitrusting? Toepassingsgebied

• Uitrusting die de functie van de machine wijzigt en bestemd is om door de gebruiker zelf te worden aangebracht

• B.v. handgereedschapslijpmachine: machine zelf CE, slijpschijf ook CE. Te behandelen als complete machine gezien door de gebruiker samengevoegd worden als verwisselbare uitrusting.

Belangrijk : volledig te handelen volgens instructies fabrikant of verantwoordelijke

Europese machinerichtlijn CE

Verantwoordelijkheid voor toepassing richtlijn

• Fabrikant

• Zijn gevolmachtigde in de EG ( b.v.: invoerder, leverancier)

• Indien fabrikant of gevolmachtigde hun verplichtingen niet vervullen dan iedereen die machine in handel brengt

• Iedereen die machines of machinedelen samenbrengen

• Iedereen die machines bouwt voor eigen gebruik

Europese machinerichtlijn CEVerplichtingen verantwoordelijke

• Voldoen aan al de eisen machinerichtlijn

• Technisch constructiedossier opmaken ( bewijsvoering, normen, voor welke werkzaamheden, voor welke arbeidsomstandigheden, voor welke gebruiker)

• Ingeval machines uit de bijlage 4 onderzoek en keuring laten uitvoeren door aangemelde EG instantie ( b.v.: zaagmachines, lintzagen, freesmachines, pennenbanken ), met attest

• CE markering• Conformiteitsverklaring, veiligheidsinstructies, gebruiksinstructies,

onderhoudsinstructies, attest voor machines bijlage 4

Europese machinerichtlijn CE

Markering

CE: ( vermoeden van veiligheid)Onuitwisbaar en vast aan machineMinimaal 5 mm ( afwijking voor machines met geringe grootte)Volgens grafische vorm richtlijn

Andere gegevens: onuitwisbaar, duidelijk leesbaar: Naam fabrikant en zijn adresSerie- of typeaanduidingSerienummer, voor zover bestaandbouwjaar

Europese machinerichtlijn CE

Documenten

• Conformiteitsattest met vertaling in het Nederlands

• Controle- en keuringsattest van aangemelde instantie ingeval machine bijlage 4

• Veiligheidsinstructies, gebruiksinstructies, onderhoudsinstructies in de originele taal en vertaling in Nederlands en taal gebruiker

Laagspanningsrichtlijn

Economische richtlijn

• Oude richtlijn 73/23/EEG

• Nieuwe richtlijn vanaf nu is 06/94/EG

• Alle elektrisch materiaal ( machines, apparaten, elektrische leidingen,…) bestemd voor een nominale wisselspanning tussen 50 en 1000V en een nominale gelijkspanning tussen 75 en 1500V

• Uitzonderingen? ( ATEX, liften, stopcontacten huishoudelijk gebruik, elektromedisch materiaal)

• Belangrijke norm EN 60204

EMC richtlijn

Elektromagnetische compatibiliteit ( van toepassing op alle elektronische en elektromagnetische nijverheden)

• 89/336/EEG, gewijzigd door 92/31 EG en 93/68EG

• Nieuwe richtlijn 2004/108/EG en omgezet in Belgische wetgeving via KB 28/02/2007. de nijverheden die nog voor 20/07/2009 op de markt worden gebracht volgens de oude richtlijn mogen niet worden belemmerd

Aankoopprocedure schema

Onderzoek, risicoanalyse: werkgever, HL, PA

• Welk arbeidsmiddel?

• Voor welk gebruik?

• Voor welke gebruiker? ( leerlingen? Ervaring?)

• Bestemd voor welke werkzone?

• Offertes met algemene- en veiligheidseisen

Aankoopprocedure schema

•Demingcirkel

ACT Plan

Check Do

Aankoopprocedure schema3 groene lichten ( art. 8 KB arbeidsmiddelen)

1 bestelbon art.8.1 (2 levering en 3 indienstneming)• Formulering bij bestelling van de algemene en veiligheidseisen Naleving vigerende wetgeving ( CE, andere KB’s zoals …)Bijkomende veiligheidseisen PAo B.v.:noodstop EN 418, elektrisch gedeelte EN 60204,

dodemansknopbediening, positieve micro-switch, beschermingsgraad IP

• Formulering technische specificaties• Advies BC, eventueel externe dienst• Visum preventieadviseur• Handtekening verantwoordelijke aankoop

Aankoopprocedure schema

3 groene lichten ( art. 8 KB arbeidsmiddelen)

levering art. 8.2 ( 1 bestelbon, 2 levering, 3 indienstneming)

• Controle of levering overeenkomt met bestelbon door HL en werkgever of gemandateerde

• Controle door HL en PA administratieve documenten ( naleving verantwoording door leverancier/fabrikant eisen)

• Plaatsing op een conforme en veilige manier

Aankoopprocedure schema

3 groene lichten ( art. 8 KB arbeidsmiddelen)

indienstneming art.8.3 ( 1 bestelbon, levering, indienstneming )

• Voor de aspecten niet volledig gedekt door CE markering, keuring door erkend organisme en de omgevingsfactoren maakt de preventiedienst een verslag op voor indienststelling

• Het arbeidsmiddel mag pas in dienst worden gesteld na te hebben voldaan aan de opmerkingen geformuleerd in het indienststellingsverslag PA en na toestemming van de werkgever. De arbeidsgeneesheer ondertekend mede het indienststellingsverslag

• De werkgever zorgt voor de instructies inzake veiligheid, gebruik en onderhoud en houdt hierbij rekening met mogelijke restrisico’s

Indienststellingsverlag

Elk arbeidsmiddel dient een indienststellingsverlag te hebben

Controle volgens de vigerende wetgeving en gestelde bijkomende eisen

• Voor machines aangekocht voor de machinerichtlijn CE ( documenten)

• Voor alle arbeidsmiddelen die vallen onder het KB arbeidsmiddelen

• Voor de CE gemarkeerde arbeidsmiddelen voor de aspecten niet gedekt door de CE ( o.a. omgevingsfactoren)

• Geen enkel arbeidsmiddel mag in gebruik worden genomen zolang er niet is voldaan een de geformuleerde opmerkingen in het indienststellingsverlag en enkel na controle PA, arbeidsgeneesheer, werkgever

Inventarisatie arbeidsmiddelen

• Aanbrengen van alfa numerieke nummering op elk arbeidsmiddel

• Logboek samenstellen met inventarisatie arbeidsmiddelen ( Welk?Nummer? Plaats?Gebruikers?Documenten? Risicoanalyse, Preventieregister)

• Aanleg onderhoudsboek per arbeidsmiddel ( onderhoud, aanpassing, herstelling)

Keuringen en periodieke controles

Algemeen onderscheid

• Keuring en controles verplicht te laten uitvoeren door EDTC ingeval de wetgeving dit eist• Keuring en controles door externe firma of EDTC

• Keuringen en controles door een bevoegd persoon

= intern personeelslid met voldoende kennis van zaken

Keuringen en periodieke controlesalgemeen overzicht• Brandalarminstallatie• Brandbestrijdinsmiddelen• Centrifuges• Hefwerktuigen• Elektrische installatie

hoogspanning• Elektrische installatie

laagspanning• Gasinstallatie• Gasopslagplaats• Ladders en verplaatsbare trappen

• Goederenliften• Personenliften• Luchtcompessoren• Persoonlijke

beschermingsmiddelen• Rook- en gasdetectoren• Stellingen• Stookolietanks• Veiligheidsverlichting• Verwarmings-installaties• lasmateriaal

Keuringen en periodieke controles

Brandalarminstallatie ( C1)

• De aanwezige brandalarminstallatie o.a. branddrukknoppen, waarschuwings- en alarmmiddelen te controleren op regelmatige tijdstippen op goede werking

• ARAB art.52.10.1

• Periodiek:Internaat: maandelijksExternaatgebouw: minimaal jaarlijks en voor elke manifestatie binnen de

schoolinfrastructuur

• Door bevoegd persoon= persoon met kennis van zaken

Keuringen en periodieke controles

Brandbestrijdingsmiddelen ( C2)

• Brandhaspels + slangen, hidranten, blusapparaten, automatische blusinstallatie

• ARAB art. 52.11

• Periodiek: Jaarlijks

• Uitvoering; intern persoon met kennis van zaken of externe firma, of voor hydranten brandweer/watermaatschappij

Keuringen en periodieke controles

Centrifuges ( C3)

• Toestel voor het droogzwieren van goederen in dienst voor 31/12/1994• Enkel toepasselijk op centrifuges waarvan de waarde L, berekend

volgens formule kleiner is dan 25

L=Pxd²xn² : 14.400

P= het gewicht in kg van de max.toelaatbare lading droge toestand

D= gemiddelde inwendige trommellijn trommel in m.

N= maximaal toerental per minuut van de trommel• Jaarlijks• Uitvoering door EDTC

Keuringen en periodieke controles

Hefwerktuigen ( C4)• Verplichte keuring controle hijs- en hefwerktuigen o.a.: giraf, hefbruggen,

takels en toebehoren

• Wetgeving: ARAB art.280-281

• Periodiciteit: toestel jaarlijks, aanslagwerk-hijstoebehoren 4x per jaar

• Uitvoering: EDTC

Keuringen en periodieke controles

Elektrische installatie hoogspanning ( cabine) ( C5)• Hoogspanningstransformatoren, toebehoren, cabine

• Wetgeving: AREI art. 272 en 267

• Periodiciteit: algemeen jaarlijks en 3 maandelijks visuele controle ( BA4/BA5)

• Uitvoering: jaarlijks door EDTC ( copie controleverslag bewaren)

3 maandelijks visueel nazicht door bevoegd persoon BA4/BA5

Keuringen en controles

Elektrische installatie laagspanning ( C6)• laagspanningsborden en toebehoren

( scholen hebben een industriële laagspanningsinstallatie)

• Wetgeving: AREI art.270 en 271

• Periodiciteit: 5-jaarlijks en bij uitbreiding installatie

• Uitvoering: EDTC, (copie controleverslag bewaren)

Keuringen en controles

Gasinstallatie ( C7)

• Periodieke controle van de aanwezige gasinstallatie: vaste leidingen, soepele leidingen zoals slangen labo, kranen, koppelingen ….

• Wetgeving: ARAB art.52.1

• Periodiciteit: bij indienststelling dichtheidsproef en minstens jaarlijks

• Uitvoering: bij indienststelling of uitbreiding installatie EDTC of via gehabiliteerd

installateur bij plaatsing toestellen met leidingenMinstens jaarlijks door bevoegd persoon

g

Keuringen en controles

Gasoplslagplaats ( (C8)

• Opslagplaatsen voor samengeperste, vloeibaar gemaakte of in oplossing gehouden gassen, in vast opgestelde reservoirs ( b.v. acetyleen, butaan)

• Periodiciteit:Bij indienststelling5 jaarlijks ( gashouder)10 jaarlijks ( veiligheidsapparatuur

• Uitvoering: EDTCMinstens jaarlijks controle koppelingen en darmen door bevoegd

persoon

Keuringen en controles

Ladders en verplaatsbare trappen ( C9)Ladders en verplaatsbare trappen met aanbrenging alfanumerieke

indentificatie

• Wetgeving: ARAB art. 43 en KB 31/08/2005

• Periodiciteit:Regelmatig , na elke herstelling en voor elk gebruik2x per jaar en met registratie

• Uitvoering: bevoegd persoon met kennis van zaken( b.v. met Checklist)

Keuringen en controles

Goederenliften ( C 10.1)

• Goederenliften verplichte controle

• Wetgeving: ARAB art. 280 en 282 + KB 10/08/1998 art. 10

• Periodiciteit: minstens jaarlijks of in functie gebruik ( advies EDTC)

• Uitvoering: EDTC

Keuringen en controles

Personenliften ( C 10.2)• Alle personenliften in gebruik gesteld voor 01/07/1999 ( uitgezonderd

trapliften voor personen met verminderde mobiliteit, niet begeleide goedernliften

• Wetgeving: KB 10/08/98, KB 09/03/2003,

KB 17/03/2005, KB 13/05/2005

• Periodiciteit: risicoanalyse om de 10 jaar ( EDTC)Preventief onderhoud = instructies constructeur of 2x per jaarPreventieve inspecties EDTC: 1x per jaar + halfjaarlijks nazicht bij onderhouddoor ISO 9001

gecertificeerde firma4x per jaar bij onderhoud niet gecertificeerde firma door EDTC

Keuringen en controles

Luchtcompressoren ( C11)

• Drukvat waarin lucht van een compressor onder druk wordt geplaatst

• Wetgeving: Vlarem II- art.5.16.3.2 voor drukvaten met inhoud groter dan 300 liter

• Periodiciteit: 1e keuring binnen 3 jaar na indienststelling, nadien om de 5 jaar

• Uitvoering: EDTC

Keuringen en controles

Persoonlijke beschermingsmiddelen en collectieve beschermingsmiddelen (C12)

• Wetgeving: PBM: CODEX en ARAB, CBM ARAB art. 54 quater 3

• Periodiciteit: PBM en CBM: regelmatig in functie gebruik, PBM klasse 3 jaarlijks en na ongeval

• Uitvoering:Bevoegd persoon ( intern)EDTC volgens CODEX ( b.v. valbeveiliging)

Keuringen en controles

Rookdetectie en gaslekdetectie ( C13 )

• Wetgeving: ARAB art. 52.11

• Periodiciteit: Internaten 1x per maandExternaten: minstens jaarlijks en bij elke manifestatie binnen de school

Uitvoering: bevoegd intern persoon

Keuringen en controles

Stellingen , vaste of rolbare ( C14 )

• Wetgeving: ARAB art. 438 en 458 + 31/08/2005

• Opmaken risicoanalyse

• Periodiciteit:Bij elke indienststelling of nieuweMinstens 1xper weekNa elke langdurige onderbreking werkenTelkens de stabiliteit of weertsand in gevaar is gebracht ( b.v. storm)

• Uitvoering: bevoegd persoon

Keuringen en controlesStookolietanks ( C 15 )

• Ondergrondse en bovengrondse tanks

• Wetgeving: Vlarem II deel 5.17.2, CODEX en KB 13/03/1998

• Periodiciteit: Vlarem II deel 5 hoofdstuk 5.17

• Uitvoering: extern erkend technicus of deskundige

Keuringen en controles

veiligheidsverlichting ( noodverlichting) ( C 16 )

• Wetgeving: ARAB art. 63 bis

• Periodiciteit:Internaten: maandelijksExternaten: minstens 1x per jaar en bij elke manifestatie in de schoolAvondonderwijs: 1x per maand

• Uitvoering: bevoegd intern persoon of externen

Keuringen en controles

Verwarmingsinstallaties ( C 17)• GasControle om de 2 jaar door erkend technicusOpgepast: de doorlichting vraagt een jaarlijkse controle

• Stookolie1 x per jaar door erkend technicus

Attest steeds vragen van onderhoud

Keuringen en periodieke controles

Logboeken

Er dient een logboek bijgehouden van alle controles en keuringen

Inhoud:

• Onderwerp

• Plaats

• Datum

• Bevindingen en pmerkingen

• Herstellingen of aanpassingen

Vragen

•?

Nuttige Websites en documenten

•WWW.META.FGOV.be•WWW.G-O.bePortaalCentrale dienstenStafdienstenPreventiedienst

•Preventieregister