ABS-artsen: steunpunt voor verslaafde artsen

Ingrid DamArts, ervaringsdeskundige ABS-artsen

2

Verslaafde gezondheidswerkers

Het Parool, 2009:

Verslaafde artsen ontkennen vaak eigen verslaving

Hart en Ziel, 2009:Wodka na het spreekuurRegels ontbreken bij aanpak verslaving arts

TC Tubantia, mei 2010:“Jansen Steur verklaarde tussen1999 en 2004 mogelijktientallen patiënten ten onrechteongeneeslijk ziek. Hij deed datmogelijk onder invloed van een medicijnverslaving.”

De Volkskrant, 2009:Medische wereld is gewend te zwijgen“Het in de doofpot stoppen van de blundersvan neuroloog is te wijtenaan de conspiracy of silence in de medische wereld”

Overzicht presentatie

• Barrières in de arts – arts/patiënt relatie - aanpak• Verslaafde verpleegkundigen & dokters: epidemiologie• Physician Health Programs(s): wat maakt ze zo succesvol? • ABS-artsen: stand van zaken• Discussie: ABS-artsen hoe verder?

Aanwijzingen voor middelenmisbruik / verslaving

• Verwaarlozen eigen verzorging / hygiëne • Toenemend onttrekken van professionele

verantwoordelijkheden of functies• Emotionele labiliteit• Toename professionele fouten (recepten, brieven,

diagnoses etc.)• Niet reageren op telefoon, mail etc.• Verminderde aandacht voor patiëntenzorg• Persoonlijke of privéproblemen benoemen bij problemen

concentratie of patiëntenzorg• Klachten van patiënten over kwaliteit van zorg en gedrag• Toename lichamelijke “ongelukjes” / letsels (verkrijgen

opiaten)

Barrières in de arts – arts-patiëntrelatie: 3 D’s

• Delusion: mythe van onkwetsbaarheid: “dokters worden niet ziek” hoop voor de patiënt ↔ “overleven” voor de dokter

• Denial: dokters bagatelliseren of ontkennen ziekte in het algemeen verslaving = de ziekte van de ontkenning ontkenning van verslaving als onderdeel van de neurobiologie

• Delay: delusion en denial geven delay gebrek aan kennis van diagnostiek, indicatiestelling en behandeling schaamte (patiënt) / schuldgevoel (dokter)

Delusion:

“de dokter als patiënt” als module in de opleiding(en)intervisie o.a. over “zelf dokteren” elke dokter een eigen huisarts

Denial: kennis over verslaving als ziekte/psychiatrische stoornis kennis van het motivatiemodel tot gedragsverandering

Verslaafde dokters: aanpak van de 3 D’s (1)

Verslaafde dokters: aanpak van de 3 D’s (2)

Delay:

snelle detectie

direct toegankelijk effectief zorgtraject

vertrouwelijke/betrouwbare aanpak gericht op re-integratie programma voor artsen = ABS-artsen = Nederlandse PHP

Verslaafde dokters: epidemiologie(1)

• 10% - 12% VS-dokters heeft een verslavingdiagnose (Nederland 4% van 555 huisartsen alcoholverslaving in 1984?)

• Gebruikte middelen:

– Alcohol : 50% - 60%– Polygebruik: 30% - 70%– Opioïden: 30% - 40%– Restgroep: stimulantia / bzd / barbituraten /cannabis– Tabak: 38% (5% gemiddeld onder VS-artsen)– Intraveneus gebruik: 14%

Verslaafde dokters: epidemiologie(2)

• Sekse: 80% - 90% man• Leeftijd: gem. 45 jaar• Specialismen: vaker (solo) huisartsen / anesthesisten?

– Polygebruik vaker bij psychiaters en SEH-artsen• Comorbiditeit: 40% - 50% psychiatrie (angst / depressie) en/of pijn• Verwijzing:

– formele drang/dwang: werkgever / registratie – informele drang/dwang: collega’s / familie– “vrijwillig”

Physician Health Programs (PHP): werkwijze(1)

Doelen• Vroege detectie / uitgebreid assessment• Verwijzing abstinentie georiënteerde behandeling (met “keurmerk”) +

evaluatie• Langdurige monitoring (minimaal 5 jaar) • Rapportage resultaten naar verwijzers / betrokkenen• Educatie / consultatie

Organisatie• 50% onafhankelijk / 35% beroepsgroep / 15% “licensing board”• overeenkomsten met “licensing boards”• 60% onafhankelijke juridische autoriteit (speciale wet)

Physician Health Programs (PHP): werkwijze(2)

Doelgroep• 12% exclusief verslaafden• 85% ook andere psychische / psychiatrische problematiek• 62% ook fysieke aandoeningen• 36% alleen gericht op dokters vs. 64% ook tand- en dierenartsen /

apothekers

Interventies• Interventies voorafgaande aan verwijzing: werkgever / collega’s /

familie• Zeer grondige diagnostiek (coördinatie bij medisch directeur PHP)• Contract (5 jaar): behandeling, ondersteuning, monitoring en

consequenties

Physician Health Programs (PHP): werkwijze(3)

Interventies• Consequenties

– Bij terugval / overschrijding condities: Afhankelijk condities: minimaal verdere evaluatie / behandeling rapportage naar verwijzer / “licensing board” ( patiëntenschade?)

– “Safe harbor” overeenkomst

• Supportieve, collegiale benadering met duidelijke grenzen: dokters voor dokters

• Behandeling – 70%: klinische behandeling vs. 30%: intensieve dagbehandeling (90

d.)– 95% verplichte deelname zelfhulpgroepen (AA etc.) / counselling– Werkplek monitoring / dagelijks (random) alcohol/drug testen

Physician Health Programs (PHP): resultaten

• PHP - VS: – 71% na 5 jaar werkzaam zonder restrictie

• 22% in 5 jaar eenmalige positieve urinetest • 6% recidief

– 18%: pensioen / licentie afname / overleden– 5% onbekend

• PHP – Canada:– 85% na 5 jaar succesvol aan het werk– 71% geen terugval– 14% wel terugval

Stand van zaken ABS-artsen

• Ca. 15 aanmeldingen: zeer gevarieerd• Samenwerkingsovereenkomst IGZ vordert

– Aanmelden collega’s– Toezichthouder

• Controle aangemelde collega’s• Controle werkwijze individuele ABS-artsen

• Protocollen t.a.v. diagnostiek / monitoring / verwijzing • Opbouwen regionale ABS-artsen assessment teams• Discussies over juridische status• Financiering: voorlopig subsidie KNMG 2012

Knelpunten: ABS-artsen

• (Juridische) status– Eigen (zorg)instelling?– Onderdeel KNMG?– Financiering consulten? DBC? Afspraken zorgverzekeraar?

• Consulten– Laagdrempelig versus conflict van plichten bij gevaar

• Kwetsbaarheid ABS-arts– Angst voor stigmatisering als verslaafde / gevaar uitkering of

aangaan arbeidsongeschiktheidsverzekering– Eigen EPD?

• Monitoring– Urinecontroles door het hele land / dagelijks bellen

Discussie: ABS-artsen

• ABS-artsen onderdeel KNMG: betaald door leden

• ABS-artsen sluiten eigen DBC’s (landelijk) af

• Conflict van plichten t.a.v. gevaar collega-arts aanvankelijk niet te snel hanteren

• Indirecte meldingen door collega’s / werkgevers / familie etc.– “overval” team met professionele arts +

ervaringsdeskundige– Bij ontkenning problemen na twee onafhankelijke meldingen

►IGZ

ABS-artsen:abstinentie en antiblokkeersysteem bij artsen

Telefoon ABS-artsen: 024-3611175 / abs-artsen@acsw.ru.nl

Contactpersoon secretariaat: A. Backx

Contactpersoon inhoud: Prof. Dr. C.A.J. de Jong