Aardrijkskundetoelatingstoets

(sociale geografie)

Annemarie Wering

Voorstellen

Annemarie Wering

• Docent aardrijkskunde KPZ• in de voltijd en deeltijd

• Docent aardrijkskunde in het vo

21-4-2020 2Aardrijkskunde

Planning dagdeel aardrijkskunde 1

• 9.00 – 9.10 uur => Korte kennismaking en introductie

• 9.10 – 9.30 uur => thema 1 Kaarten en atlas

• 9.30 – 10.00 uur => thema 2 Bevolking en ruimte

• 10.00 – 10.20 uur => thema 3 Bestaansmiddelen

• 10.20 – 10.30 uur => korte pauze

• 10.30 – 10.50 uur => thema 4 Grenzen en identiteit

• 10.50 – 11.10 uur => thema 5 Arm en rijk

21-4-2020Aardrijkskunde 3

KENNISMAKING

Waar kom je vandaan?

Aardrijkskunde 421-4-2020

Opdracht Zonder aardrijkskunde ben je nergens

Wat? • Noteer je adres op een papier. Start met je naam op de eerste regel, eindig met planeet Aarde op de laatste.

• Onze plaats geeft ons identiteit => wie ik ben is gekoppeld aan waar ik ben / waar ik bij hoor.

• Welke regel in je adres zegt het meest over jou, m.u.v. je naam?

Hoe? Noteer de antwoorden voor jezelf

Hoelang? Alleen – 1 minuten

Hulp? Geen

Goed? Als je weet wat de plaats waar je woont over jou zegt.

Aardrijkskunde 521-4-2020

Voorbeeld adres

Annemarie Wering

Gladiolenstraat

8013 ZB Zwolle

Overijssel

Nederland

Europa

Planeet Aarde

21-4-2020Aardrijkskunde 6

Voorbeeld adres

Annemarie Wering

Gladiolenstraat

8013 ZB Zwolle

Overijssel

Nederland

Europa

Planeet Aarde

21-4-2020Aardrijkskunde 7

INLEIDING TOELATINGSTOETS

21-4-2020Aardrijkskunde 8

Toelatingstoets

• Digitale toets

• Meerkeuze vragen

• In totaal 60 vragen (minimaal 40 goed)

• Tijd voor de toets 90 minuten

• Geen hulpmiddelen

• Meer info op: www.goedvoorbereidnaardepabo.nl

Aardrijkskunde 921-4-2020

Toelatingstoets

Aardrijkskunde 1021-4-2020

Opzet cursus

Per thema:

• Korte inleiding

• Voorbeeldvraag

• Theorie / uitleg

• Opdracht (voor oefenen, zie handleiding)

• Voorbeeldvraag (muv thema 1)

21-4-2020Aardrijkskunde 11

THEMA 1: KAARTEN EN ATLAS

Aardrijkskunde 1221-4-2020

Introductie Kaarten en atlas

Een vrouw is vanavond bij Wijhe met haar auto de IJssel ingereden omdat ze de aanwijzingen van haar navigatie volgde. Ze had niet in de gaten dat de navigatie ervan uitging dat de veerpont aan haar kant van de rivier lag, wat niet het geval was.

De kapitein van de veerpont zag het ongeluk gebeuren en voer naar de auto toe om de vrouw te redden. Hij kon haar ongedeerd uit het water halen.

Aardrijkskunde 13

“Waarom nog nodig? Ik heb toch Google Maps?”

21-4-2020

Voorbeeldvraag

Welke omschrijving van Cat Island is juist?

A. Cat Island ligt ten noordoosten van Cuba. Het water direct rondom het eiland is niet dieper dan 200 meter.

B. Cat Island ligt ten noordoosten van Cuba. Het water direct rondom het eiland is dieper dan 200 meter.

C. Cat Island ligt ten noordwesten van Cuba. Het water direct rondom het eiland is niet dieper dan 200 meter.

D. Cat Island ligt ten noordwesten van Cuba. Het water direct rondom het eiland is dieper dan 200 meter.

Aardrijkskunde 1421-4-2020

Voorbeeldvraag

Welke omschrijving van Cat Island is juist?

A. Cat Island ligt ten noordoosten van Cuba. Het water direct rondom het eiland is niet dieper dan 200 meter.

B. Cat Island ligt ten noordoosten van Cuba. Het water direct rondom het eiland is dieper dan 200 meter.

C. Cat Island ligt ten noordwesten van Cuba. Het water direct rondom het eiland is niet dieper dan 200 meter.

D. Cat Island ligt ten noordwesten van Cuba. Het water direct rondom het eiland is dieper dan 200 meter.

Aardrijkskunde 1521-4-2020

Kaarten en atlas

Verschillende kaartvaardigheden:

• Kaartselectie

• Kaartlezen

• Kaartvisualisatie

• Kaartanalyse

• Kaartinterpretatie

Aardrijkskunde 1621-4-2020

Voorbeeldkaart

Waar let je op?

Aardrijkskunde 1721-4-2020

Ned

erla

nd

Opdracht atlas en kaartvaardigheden

Wat? Maak de opdracht over de atlas en kaartvaardigheden

Hoelang? Maximaal 10 minuten

Hulp? Geen

En dan? Schrijf voor jezelf tips op waar je op moet letten bij kaartvragen

Goed? Als je een kaart kan aflezen en er vragen over kan beantwoorden

Aardrijkskunde 1821-4-2020

THEMA 2: BEVOLKING EN RUIMTE

Aardrijkskunde 1921-4-2020

Bevolking en ruimte

Aardrijkskunde 2021-4-2020

Voorbeeldopgave

Hiernaast zie je een typische bevolkingsgrafiek van een wijk in een grote Nederlandse stad.

Welke van de volgende wijken zal dat zijn?

A. De binnenstad

B. Een nieuwbouwwijk

C. Een woonwijk net buiten het centrum, rond 1910 gebouwd

Aardrijkskunde 2121-4-2020

Voorbeeldopgave

Hiernaast zie je een typische bevolkingsgrafiek van een wijk in een grote Nederlandse stad.

Welke van de volgende wijken zal dat zijn?

A. De binnenstad

B. Een nieuwbouwwijk

C. Een woonwijk net buiten het centrum, rond 1910 gebouwd

Aardrijkskunde 2221-4-2020

Bevolking en ruimte

Stel, je moet verhuizen naar een andere plek en je mag niets meenemen. Aan welke voorwaarden moet je nieuwe woonplek voldoen?

Mogelijke voorwaarden:

• Veilig (vijanden, natuur)

• Voldoende voedsel en drinken

• Transportmogelijkheden (water, wegen, etc)

Aardrijkskunde 2321-4-2020

Bevolking en ruimte

Spreiding wereldsteden

Aardrijkskunde 2421-4-2020

Wat valt op aan de ligging van wereldsteden?

Bevolking en ruimte

Spreiding van steden wereldwijd o.a. door:

• Klimaat

• Reliëf

• Ontwikkelingspeil

Daardoor grote verschillen in bevolkingsdichtheid

Aardrijkskunde 2521-4-2020

Bevolkingsdichtheid Nederland

Aardrijkskunde 2621-4-2020

Wat valt op aan de spreiding van

het aantal inwoners in Nederland?

Bevolking en ruimte

Een bevolking kan toenemen of afnemen door twee ontwikkelingen:

• Natuurlijke bevolkingsgroei

• Geboorte (+) en sterfte (-)

• Geboorteoverschot of sterfteoverschot

• Vergrijzing en ontgroening

• Sociale bevolkingsgroei

• Emigratie (-) en immigratie (+)

• Pull en pushfactoren => voorbeelden noemen

Aardrijkskunde 2721-4-2020

Bevolking en ruimte

Natuurlijke bevolkingsgroei

Aardrijkskunde 2821-4-2020

Vergelijk de bevolkingsgrafiek van

Nederland en Ethiopië. Wat valt je op?

Bevolking en ruimte

Natuurlijke bevolkingsgroei

Aardrijkskunde 2921-4-2020

Waarom zou het geboortecijfer zijn gedaald sinds de

jaren ’50?

Bevolking en ruimte

Demografisch transitiemodel

Aardrijkskunde 3021-4-2020

Bevolking en ruimte

Sociale bevolkingsgroei

Welke begrippen

ken je wel en welke

niet?

Welk onderdeel van

sociale bevolkingsgroei

mist in deze grafiek?

Emigratie!

Aardrijkskunde 3121-4-2020

Bevolking en ruimte

Wereldwijd groeien steden => fases Nederland

• Tijdens Industriële Revolutie (19e eeuw) door industrialisatie

• Ontstaan arbeiderswijken

• Nl jaren ‘50 door mechanisatie in landbouw

• urbanisatie => van platteland naar stad

• In jaren ‘70 suburbanisatie op gang

• Ontstaan nieuwe woonwijken, files

• Nu vooral re-urbanisatie: steden weer aantrekkelijk

Aardrijkskunde 3221-4-2020

Bevolking en ruimte

Megasteden(animatie)

Aardrijkskunde 3321-4-2020

Bevolking en ruimte

Problemen in steden:

• Overbevolking

• Sloppenwijken

• Segregatie tussen bevolkingsgroepen

• Slechte bereikbaarheid (files)

Aardrijkskunde 3421-4-2020

Voorbeeld groei Zwolle

1649

Aardrijkskunde 3521-4-2020

Voorbeeld groei Zwolle

1900

Aardrijkskunde 3621-4-2020

Voorbeeld groei Zwolle

1949

Aardrijkskunde 3721-4-2020

Voorbeeld groei Zwolle

Nu

21-4-2020Aardrijkskunde 38

Oefening beelden

Wat? Bekijk de foto’s van de verschillende wijken en zet ze in de juiste chronologische volgorde

Hoe? Zelfstandig

Hulp? Internet, boek,

Klaar? Zet het juiste begrip bij de foto’s

Goed? Als je het proces van de groei van de stad herkent in de verschillende foto’s van wijken

Aardrijkskunde 3921-4-2020

Voorbeeldvraag

Op de kaart van Brussel staan de namen van vier deelgemeenten.

Er zijn grote verschillen in prijzen van huizen in deze deelgemeenten. In de duurste deelgemeente is de gemiddelde prijs van een woning €524.000. In de goedkoopste deelgemeente €257.000.

In welke deelgemeente zal de gemiddelde

prijs van woningen het hoogst zijn?

A. Anderlecht

B. Jette

C. Evere

D. Sint-Pieters-Woluwe

Aardrijkskunde 4021-4-2020

Voorbeeldvraag

Op de kaart van Brussel staan de namen van vier deelgemeenten.

Er zijn grote verschillen in prijzen van huizen in deze deelgemeenten. In de duurste deelgemeente is de gemiddelde prijs van een woning €524.000. In de goedkoopste deelgemeente €257.000.

In welke deelgemeente zal de gemiddelde

prijs van woningen het hoogst zijn?

A. Anderlecht

B. Jette

C. Evere

D. Sint-Pieters-Woluwe

Aardrijkskunde 4121-4-2020

THEMA 3: BESTAANSMIDDELEN

Aardrijkskunde 4221-4-2020

Bestaansmiddelen

Aardrijkskunde 4321-4-2020

Voorbeeldvraag

Bij Marseille staat een raffinaderij van Exxon Mobil. Wat is een belangrijke locatiefactor voor dit bedrijf?

Aardrijkskunde 44

A. Hier kan de grondstof gemakkelijk worden aangevoerd.B. Hier wordt veel aardolie gewonnen.C. Hier zijn veel goedkope arbeidskrachten.

21-4-2020

Voorbeeldvraag

Bij Marseille staat een raffinaderij van Exxon Mobil. Wat is een belangrijke locatiefactor voor dit bedrijf?

Aardrijkskunde 45

A. Hier kan de grondstof gemakkelijk worden aangevoerd.B. Hier wordt veel aardolie gewonnen.C. Hier zijn veel goedkope arbeidskrachten.

21-4-2020

Wat moet je weten om deze vraag te beantwoorden?

Bestaansmiddelen

Sectoren economie

1. Primaire

• Halen producten uit de natuur

• Landbouw, visserij, bosbouw, tuinbouw

2. Secundaire

• Verwerken producten uit primaire sector

• Industrie en bouw

3. Tertiaire

• Verlenen diensten (commercieel en niet-commercieel)

Bedenk bij elke sector minimaal vier beroepen

Aardrijkskunde 4621-4-2020

BestaansmiddelenWelke van onderstaande diagrammen over verdeling van de beroepsbevolking is van Nederland, Taiwan en

Burkina Faso?

(A blauw = primair, B rood = secundair, C groen = tertiair)

1 2 3

Aardrijkskunde 47

2%18%

80%

A B C

5%

36%

59%

A B C

90%

4%6%

A B C

21-4-2020

BestaansmiddelenWelke van onderstaande diagrammen over verdeling van de beroepsbevolking is van Nederland, Taiwan en

Burkina Faso?

(A = primair, B = secundair, C = tertiair)

1 BF 2 NL 3 Tai

Aardrijkskunde 48

2%18%

80%

A B C

5%

36%

59%

A B C

90%

4%6%

A B C

21-4-2020

Bestaansmiddelen

Vestigingsplaatsfactoren

• Productiefactoren kapitaal, arbeid, kennis

Stel, jij wilt een bedrijf beginnen en je moet een goede locatie kiezen voor je bedrijf? Wat is een geschikte locatie voor:

1. Kledingfabriek

2. Reclamebureau voor Nike

3. Advocatenkantoor

=> Bedenk steeds waar je rekening mee houdt!

Aardrijkskunde 4921-4-2020

Bestaansmiddelen

Globalisering (global shift)

Aardrijkskunde 5021-4-2020

Waarom vindt op zoveel locaties het productieproces

van een spijkerbroek

plaats?Transportkosten wegen niet op tegen

lage lonen en schaalvergroting

Voorbeeldvraag Bestaansmiddelen

Welk vorm van landbouw zie je op de foto?

A. Extensieve akkerbouw

B. Intensieve akkerbouw

C. Extensieve veeteelt

D. Intensieve veeteelt

Aardrijkskunde 5121-4-2020

Voorbeeldvraag Bestaansmiddelen

Welk vorm van landbouw zie je op de foto?

A. Extensieve akkerbouw

B. Intensieve akkerbouw

C. Extensieve veeteelt

D. Intensieve veeteelt

Aardrijkskunde 5221-4-2020

PAUZE

Aardrijkskunde 5321-4-2020

THEMA 4: GRENZEN EN IDENTITEIT

Aardrijkskunde 5421-4-2020

Introductie Grenzen en identiteit

Aardrijkskunde 5521-4-2020

Voorbeeldvraag

Op de grens van de Verenigde Staten en Mexico staat deze metalen muur. Ze is gebouwd om de illegale migranten uit Mexico tegen te houden. Wat zijn de belangrijkste motieven voor deze

migranten?

Aardrijkskunde 56

A. economische motieven

B. politieke motieven

C. religieuze motieven

21-4-2020

Voorbeeldvraag

Op de grens van de Verenigde Staten en Mexico staat deze metalen muur. Ze is gebouwd om de illegale migranten uit Mexico tegen te houden. Wat zijn de belangrijkste motieven voor deze

migranten?

Aardrijkskunde 57

A. economische motieven

B. politieke motieven

C. religieuze motieven

21-4-2020

Opdracht Grenzen en identiteit

Wat ? Teken uit je hoofd de kaart van Nederland met de provinciegrenzen erin op een leeg A4-tje (schets)

Hoe? Werk zelfstandig

Hoelang? Maximaal 2 minuten

Hulp? Geen!

Klaar? Teken de hoofdsteden van de provincies op de juiste plaats

Goed? Als je de politieke grenzen weet van Nederland (land, provincie, gemeente)

Aardrijkskunde 5821-4-2020

Grenzen en identiteit

Dialecten Nld:

Conclusie:

Er zijn in Nederland regionale verschillen.

Aardrijkskunde 5921-4-2020

Spreek jij zelf een dialect? Ben je

daardoor minder Nederlands?

Grenzen en identiteit

Waarom zouden er grenzen zijn?

Soorten grenzen:

• Natuurlijk of kunstmatig

• Open of gesloten

• Harde of zachte

Aardrijkskunde 6021-4-2020

Godsdiensten en culturen wereld

Identiteit komt deels vanuit cultuur, vb religie

Aardrijkskunde 6121-4-2020

Eén van de kaarten die je in grote lijnen met kennen

Grenzen en identiteit

Kaart Europa 1989:

Aardrijkskunde 6221-4-2020

Zoek minimaal drie verschillen tussen deze kaart en de

kaart van nu.

Grenzen en identiteit

Kaart Europa 2008:

Conclusie:

Als politieke grenzen niet samenvallen met culturele grenzen, dan kunnen er conflicten ontstaan, vb Balkan.

Aardrijkskunde 6321-4-2020

Grenzen en identiteit

Oplossing? =>

samenwerken,

bijvoorbeeld EU

• Transport

• Handel

• Migratie

Aardrijkskunde 6421-4-2020

Gaat deze kaart binnenkort

veranderen?

Opdracht Grenzen en identiteit

Wat ? Maak de vragen op het vragenblad over de Europese Unie

Hoe? Werk alleen

Hoelang? Maximaal 10 minuten

Hulp? Atlas, internet

Klaar? Maak de bonusvraag

Goed? Als je in hoofdlijnen de ontwikkeling van de EU begrijpt

Aardrijkskunde 6521-4-2020

Voorbeeldvraag

Griekenland is lid van de EU, maar heeft als land lange grenzen met landen die niet tot de EU behoren.

Welke grens op de kaart is wel een grens tussen Griekenland en een ander land dat tot de EU behoort? A. De grens bij 1B. De grens bij 2C. De grens bij 3D. De grens bij 4

Aardrijkskunde 6621-4-2020

Voorbeeldvraag

Griekenland is lid van de EU, maar heeft als land lange grenzen met landen die niet tot de EU behoren.

Welke grens op de kaart is wel een grens tussen Griekenland en een ander land dat tot de EU behoort? A. De grens bij 1B. De grens bij 2C. De grens bij 3D. De grens bij 4

Aardrijkskunde 6721-4-2020

THEMA 5: ARM EN RIJK

Aardrijkskunde 6821-4-2020

Arm en rijk

Aardrijkskunde 6921-4-2020

Voorbeeldvraag

De ontwikkeling zoals beschreven in bovenstaande bron, heeft invloed op de ruilvoet. Voor sommige landen zal de ruilvoet verbeteren, voor andere landen verslechteren.

Voor welke van de volgende groepen van landen zal de ruilvoet het meest verslechteren?

Voor de landen die..

Aardrijkskunde 70

A. veel grondstoffen exporteren en veel industrieproducten importeren.B. veel grondstoffen exporteren en weinig industrieproducten importeren.C. weinig grondstoffen exporteren en weinig industrieproducten importeren.D. weinig grondstoffen exporteren en veel industrieproducten importeren.

21-4-2020

Voorbeeldvraag

De ontwikkeling zoals beschreven in bovenstaande bron, heeft invloed op de ruilvoet. Voor sommige landen zal de ruilvoet verbeteren, voor andere landen verslechteren.

Voor welke van de volgende groepen van landen zal de ruilvoet het meest verslechteren?

Voor de landen die..

Aardrijkskunde 71

A. veel grondstoffen exporteren en veel industrieproducten importeren.B. veel grondstoffen exporteren en weinig industrieproducten importeren.C. weinig grondstoffen exporteren en weinig industrieproducten importeren.D. weinig grondstoffen exporteren en veel industrieproducten importeren.

21-4-2020

Arm en rijk

Beter: welvaartsverdeling

Hoeveel geld er wordt verdiend

BBP of BNP per hoofd

Maar ook belangrijk als je de welvaart wilt meten:

• Werkgelegenheid

• Verdeling beroepsbevolking

• % onder armoedegrens

21-4-2020Aardrijkskunde 72

Arm en rijk

Centrum - periferie

Aardrijkskunde 7321-4-2020

Arm en rijk

Centrumlanden

Europa

> 15e eeuw kolonisator

Internationale arbeidsverdeling

• Kapitaal en eindproducten

• Veel toegevoegde waarde

Veel tertiaire sector

Periferielanden

Afrika, delen Azië

> 15e eeuw kolonie

Internationale arbeidsverdeling

• Arbeiders en grondstoffen

• Weinig toegevoegde waarde

Veel primaire sector

21-4-2020Aardrijkskunde 74

Arme en rijke landen wereld

Verdeling wereld in welzijn (HDI index)

Aardrijkskunde 7521-4-2020

Levensverwachting

Alfabetiseringsgraad

Koopkracht

Opdracht arm en rijk

Wat? Maak twee kolommen met arm en rijk. Vul de kolommen met kenmerken die horen bij arme of bij rijke landen

Hoe? Werk zelfstandig

Hoelang? Maximaal 3 minuten

Hulp? Atlas, internet, volgende dia

Klaar? Vergelijk je antwoorden met de theorie

En dan? Zet een sterretje achter de kenmerken die gaan over welzijn (ipv welvaart)

Goed? Als je minimaal vijf kenmerken van rijke en arme landen kent

Aardrijkskunde 7621-4-2020

Arm en rijk (begrippen)

• Hoge alfabetiseringsgraad

• Lage levensverwachting

• Goede medische zorg

• Sloppenwijken

• Groot verschil rijk en arm

• Primaire sector

• Tertiaire sector

• Hoge voedselzekerheid

• Hoog BNP per hoofd

• Centrum

• Laag BNP per hoofd

• Veel corruptie

• Goede infrastructuur

• Slechte hygiëne

• Lage zuigelingsterfte

• Weinig kinderarbeid

• Grote informele sector

• Hoog geboortecijfer

• Hoog urbanisatietempo

• Verstedelijkingsgraad hoog

• Periferie

Aardrijkskunde 7721-4-2020

Voorbeeldvraag Arm en rijk

Wanneer en waarom zijn de op het kaartje afgebeelde spoorlijnen vooral aangelegd?

A. vóór de koloniale tijd, toen volken zich wilden verenigen in zelfstandige koninkrijken

B. in de koloniale tijd, om grondstoffen naar de havens aan de kust te vervoeren

C. ná de koloniale tijd, om de trek van de plattelandsbevolking naar de stad mogelijk te maken

Aardrijkskunde 7821-4-2020

Voorbeeldvraag Arm en rijk

Wanneer en waarom zijn de op het kaartje afgebeelde spoorlijnen vooral aangelegd?

A. vóór de koloniale tijd, toen volken zich wilden verenigen in zelfstandige koninkrijken

B. in de koloniale tijd, om grondstoffen naar de havens aan de kust te vervoeren

C. ná de koloniale tijd, om de trek van de plattelandsbevolking naar de stad mogelijk te maken

Aardrijkskunde 7921-4-2020

AFSLUITING

21-4-2020Aardrijkskunde 80

Tips

www.goedvoorbereidnaardepabo.nl

Oude methodes ak van je middel-

bare school (klas 1 t/m 3 havo)

Aardrijkskunde 8121-4-2020

Dat was het…..

Andreas Boonstra

a.boonstra@kpz.nl

Annemarie Wering

a.wering@kpz.nl

Aardrijkskunde 8221-4-2020