A ch ter de cijfers 84

W ereld m ark t sojab onen

Export96.210

Brazilië

VSArgentinië

China

India

Paraguay

Canada Overige

Sojaproductiewereldwijd

285.504

83.50015.171

Overige11.877

4.930

8.350

82.05551.000

12.600

China59.000

EU-2712.000

Mexico3.550

Japan2.750

Taiwan2.400

Indonesië2.000

11.500

Import93.587

VS36.741

Brazilië36.350

Argentinië9.100

Paraguay5.000

Canada3.500

Overige5.519

Top-6 soja importerende landen(x 1.000 ton)

Top-6 soja exporterende landen(x 1.000 ton)

Top-7 soja producerende landen(x 1.000 ton)

NRC 140513 / MJ / Bron: USDA, Min van Landbouw van de VS

Brazilië is wereldkampioen inde teelt van sojabonen. Maar deexport stokt door slechte wegenen havens. HavenbedrijfRotterdam legt nu zelf eenhaven aan. „Het potentieel isenorm. Daar spelen wij op in.”

Rotterdamhelpt Braziliëvan sojabonen af

Door Floor Boon

Aan de voet van de dertienkilometer lange brug diede stad Rio de Janeiro ver-bindt met de overkant van

de baai van Guanabara, laden tweekranen een vrachtschip. Reusachtigegrijparmen zetten de ruim vierdui-zend kleurige containers op het 270meter lange schip. „Bedenk dat eenvrachtwagen maximaal twee contai-ners kan vervoeren”, zegt havenme-dewerker Ricardo Uzeda, terwijl hijzijn veiligheidshelm rechttrekt.„Om deze vracht hier te krijgen wa-ren dus minstens tweeduizendvrachtwagens nodig.”

Veel vracht komt van ver, en legtsoms duizenden kilometers af vanuitde binnenlanden van Brazilië. Datvervoer leidt tot grote problemen.Slechte wegen met vaak slechts tweerijbanen zorgen voor grote verstop-pingen rondom de havens. Rio deJaneiro heeft daar weinig last van,want via die haven wordt geen soja enmaïs vervoerd. In het zuiden van Bra-zilië is dat wel anders, zegt Uzeda.„Daar staan vrachtwagens soms vijfdagen in de file.”

Het is slecht gesteld met de infra-structuur in Brazilië, naar inwoner-tal (200 miljoen) het vijfde land terwereld. Er zijn nauwelijks spoorlij-nen, vliegvelden zijn overbelast, we-gen worden slecht onderhouden enhavens hebben onvoldoende capaci-teit. Uit het jaarlijkse Competitiv enessR e p o r t van het Wereld EconomischForum blijkt dat Brazilië op het ge-bied van infrastructuur met een gi-gantisch probleem kampt.

Alle andere BRICS (Brazilië, Rus-land, India, China en Zuid-Afrika)doen het beter op dat gebied en Bra-zilië moet zelfs zijn meerdere erken-nen in landen als Pakistan, Liberia enJamaica. Van de 144 onderzochte lan-den komt het niet verder dan plek107.

Het is geen onbekend probleem.Het gebrek aan investeringen in in-frastructuur en logistiek leidt al ja-ren tot grote onvrede onder Brazilia-nen. Klagen over de slechte wegen iseen volkssport, maar niet eerder wa-ren de problemen zo duidelijk zicht-baar als nu: duizenden vrachtwagensstaan in lange files om hun ladingenverscheept te krijgen met een re-cordoogst koffie, maïs en soja opkomst. Langs de kust liggen tiental-len schepen roerloos te wachten omte worden geladen.

Brazilië verwacht dit jaar 84 mil-joen ton soja te oogsten, waarvan bij-na de helft wordt geëxporteerd. Hetland zou de Verenigde Staten kun-nen inhalen als grootste soja-expor-teur ter wereld, maar de vertragin-gen die optreden bij de verscheping,beletten dat mogelijk. Het was voorChina, de belangrijkste importeurvan Braziliaanse soja, in maart zelfsreden om een bestelling van tweemiljoen ton soja te annuleren. Dat isbijna 5 procent van de Braziliaansesoja- export.

„De situatie is om te huilen”, zegtKleber Zanchim, econoom en hoog-leraar infrastructuur verbonden aande Getulio Vargas Stichting, een eco-nomische denktank. „Zeker als je be-denkt dat de Braziliaanse landbouw-

sector eigenlijk de meest competitie-ve ter wereld is. Studies bewijzen dat,op dat gebied verslaan we zelfs deVerenigde Staten. Toch is de prijs vanBraziliaanse soja heel hoog vanwegede slechte infrastructuur.”

De problemen zijn te herleiden toteen gebrek aan investeringen in devorige eeuw. Tijdens de militaire dic-tatuur (1964-1985) werd er fors geïn-vesteerd in wegen en bruggen, maardaarna viel dat stil. Zanchim: „Te ldaarbij op dat de bureaucratie ver-stikkend werkt, dat het belastingsys-teem onnavolgbaar is en het landwordt geteisterd door corruptie.”

Havenmedewerker Uzeda, verant-woordelijk voor de planning in de ha-ven, laat zien hoeveel paperassen ernodig zijn voordat een vol schip wegkan varen. In het kantoor van Libra,dat een van de vijf terminals van dehaven van Rio exploiteert, liggen sta-pels documenten in een jarennegen-tiginterieur met systeemplafonds enplastic schotjes tussen de bureaus.

Brazilië is een land van stem-pels en eindeloos papier,daar heeft het digitale tijd-perk weinig aan veranderd.

„Hier kost het een vrachtschip ge-middeld 5,7 dagen om al het papier-werk te regelen. Het wereldwijde ge-middelde ligt op 2,7 dagen.”

Terwijl Brazilië zucht onder zijnslechte infrastructuur, ziet de Rotter-damse haven kansen. Nadat de toen-malige president van Brazilië LuizInacio ‘Lu l a ’ da Silva in 2008 Neder-land bezocht, maakte het Havenbe-drijf Rotterdam afspraken om mee tewerken aan een grote studie naar destand van de infrastructuur in Brazi-lië. Daaruit bleek een grote behoefteaan meer havencapaciteit. Havenbe-drijf Rotterdam besloot er zelf een tebouwen in het land.

Porto Central, zoals de haven heet,komt vierhonderd kilometer tennoorden van Rio de Janeiro te liggen.Via een joint venture met de Brazili-aanse overheid en ontwikkelaar Ter-

minal Presidente Kennedy (TPK)ontwikkelt de haven een gebied vanvijftienhonderd hectare grond.

Wat nu nog een strand is met rie-ten parasolletjes, moet in 2016 alsdiepzeehaven zijn eerste schip ver-welkomen. Er gelden in Braziliëstrikte regels voor private havens omladingen van derde partijen over teslaan. Door meerdere private initia-tieven te bundelen kan de haven ge-zamenlijke infrastructuur ontwik-kelen en zo die regels omzeilen.

„De bestaande havens in het zui-den van het land zitten nu al aan huntaks en de verwachting is dat de la-dingen van en naar Brazilië in de ko-mende twintig jaar verdrievoudi-gen”, zegt Marc Everse, senior pro-jectmanager, telefonisch vanuit Rot-terdam. „De Europese markt is ver-zadigd, maar in Brazilië is het poten-tieel enorm. Daar spelen wij op in.”

Dat Eike Batista, een van de rijkstemannen van Brazilië, al eerder een-zelfde concept ontwikkelde tachtig

kilometer ten zuiden van Porto Cen-tral, is volgens Evertse geen pro-bleem. „B atista’s haven loopt mis-schien twee jaar voor, maar de koekin Brazilië is zo groot, daar kan ieder-een een plak van krijgen.”

Het Havenbedrijf Rotterdam lijdtoverigens niet onder de opstoppin-gen die ontstaan in Brazilië. Vorigjaar kwam er wel merkbaar mindersoja aan uit Brazilië vanwege een te-genvallende oogst, laat Karel Peters,die over de droge bulk gaat, weten uitRotterdam. „Nu leidt de congestiedaar wel tot minder transport van so-jabonen en sojameel. Maar omdatverwerkers van deze grondstoffen –vooral veevoerproducenten – opzoek gaan naar graanvervangers,blijft het volume voor ons op peil.”

Brazilië zelf heeft er des te meerlast van. Een lokale krant berekendedat het land tweeënhalf miljard euromisloopt, alleen al op de soja-export.De regering realiseert zich ook terde-ge dat het gebrek aan een goede infra-

Brazilië verwacht dit jaar 84 miljoen tonsojabonen te oogsten, waarvan bijna dehelft wordt geëxporteerd.

Filevorming van vrachtwagens met maïs en soja voor de haven van Paranaguá, Brazilië. Foto AFP

Rotterdamhelpt Braziliëvan sojabonen af

structuur een bottleneck vormt voorverdere groei. Het afgelopen jaar zeg-de president Dilma Rousseff al ver-schillende investeringspakkettentoe van in totaal 70 miljard euro omspoorwegen, vliegvelden en havenste verbeteren.

Hoewel de regerende arbeiders-partij geen voorstander is van priva-tiseringen in de infrastructuur, is hetprobleem zó nijpend, dat de partijoverstag is gegaan. In februari kon-digde Rousseff aan om ook internati-onaal op zoek te gaan naar investe-ringen. Via een aanbesteding in Lon-den, New York, Tokio en Singapore,hoopt Brazilië 350 miljard euro aanprivate gelden bij elkaar te krijgen.

Dat geld is niet alleen vanbelang om de groeiendeexport te faciliteren,maar ook voor de prestige

van Brazilië, dat in 2014 het wereld-kampioenschap voetbal organiseerten in 2016 de Olympische Spelen. De

huidige vliegvelden zijn niet toege-rust om de verwachte aantallen be-zoekers aan te kunnen.

Wie landt op het vliegveld van Riode Janeiro kan zich niet voorstellendat die krappe grijze bunker hethoofdvliegveld is van een miljoenen-stad. Bovendien is het openbaar ver-voer in veel steden niet op orde. InRio de Janeiro verongelukten vorigemaand vijf stadsbussen, met negendoden tot gevolg.

Of die problemen tijdig zijn opge-lost, is zeer de vraag. In juni organi-seert het land de Confederations Cup,een soort miniwereldkampioen-schap voetbal. Het wordt alom ge-zien als proef. Maar Brazilië is er nietklaar voor, zo waarschuwde de FIFArecent. De zes stadions voor dit eve-nement hadden in december opgele-verd moeten worden. Op dit momentzijn er pas vier klaar.

Brazilianen zelf zijn het meestsceptisch. Er bestaat geen vertrou-wen dat het land volgend jaar wél

klaar is voor een van ’s werelds groot-ste evenementen. „Imagina na copa”,zegt iedereen, wat zoveel wil zeggenals: bedenk eens hoe de situatie nu alis, laat staan tijdens het WK.

Intussen gaat de aanleg van nieu-we infrastructuur door. Om opstop-pingen richting de haven van Rio deJaneiro te voorkomen, legde de stadeen weg om die voordien dwars dooreen drukke woonwijk ging. Daar-naast breidt Rio zijn metronet uit,komt er een snelbus met een eigenbusbaan en bouwt de stad hard aanhet Olympisch dorp.

„Logisch, dit is een WK speelstaden de stad waar de Olympische Spe-len zijn”, verzucht Ricardo Uzedadie zijn stem verheft om boven hetlawaai van de haven uit te komen.Hij wijst naar brug en de overkantvan de baai. „Maar daar blijft het elkedag twee uur file, om over de havensin het zuiden maar niet te spreken.Alles hier gaat langzaam”, besluith ij.