1

Universal Design for LearningMoet mijn lesmateriaal dan zo anders?

10 december 2012Congres ‘Dé blikopener voor Inclusief Hoger Onderwijs’

Handicap + Studie

Leen ThienpondtMeggie Verstichele

I N H O U D

2

1. Opbouw

Thema: Zo toegankelijk mogelijk onderwijs Tegemoet komen aan de diversiteit

tussen studenten. Lesmateriaal.

Inhoud: Reflecteren over lesmateriaal Informatie en concrete tips Casus Vlaamse Hoger Onderwijs

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

I N H O U D

3

2.Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs

Ondersteuning alle Vlaamse hogescholen en universiteiten

Realisatie gelijke kansen en volwaardige participatie

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

I N H O U D

4

2.Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal www.siho.be

I N H O U D

5

2.Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

Hoe zetten we in op UDL?

Verwijzingen naar UDL

Intensiever: Vormingen, coachingen

• Op vraag / op maat

• 4 coachingmomenten • Theorie van UDL• Lesmateriaal• ICT-tools• Evaluatie

• Intensieve training-dag UDL

I N H O U D

6

2.Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

Hoe zetten we in op UDL?

Ontwikkeling materiaal

• UDL Checklist• www.siho.be/udl• Gids ‘Succesvol studeren’

Feedback en monitoring

7

I N H O U D

8

3. Universal Design Lesmateriaal

Houdt al van bij het ontwerp van het materiaal rekening met diversiteit.

Centraal: variatie en flexibiliteit.

→ minder aanpassingen van one-size-fits-all-materiaal.

→ betere leeromgeving voor iedereen.

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

9

Lesmateriaal

10

UDL Principe 1: Informatie aanbieden.

UDL Principe 2: Actie en expressie.

UDL Principe 3: Betrokkenheid.

I N H O U D

11

a) Algemene tips

Duidelijke eisen en verwachtingen van het opleidingsonderdeel

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

12

a) Algemene tips

Duidelijke eisen en verwachtingen van het opleidingsonderdeel:

Casus Vlaamse Hoger Onderwijs, Prof. Martin Valcke

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

13

a) Algemene tips

Duidelijke eisen en verwachtingen van het opleidingsonderdeel: Leerdoelen in de cursus vermelden.

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

14

a) Algemene tips

Korte informatie over lesgever Hoe te bereiken?

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

15

a) Algemene tips

Korte informatie over lesgever Hoe te bereiken?

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

16

a) Algemene tips

Verplichte + aangewezen literatuur Waar? Waarom?

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

17

a) Algemene tips

Verplichte + aangewezen literatuur

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

18

a) Algemene tips

Waar kunnen studenten terecht voor ondersteuning?

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

19

a) Algemene tips

Waar kunnen studenten terecht voor ondersteuning?

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

20

b) Principe 1: informatie aanbieden

Inspelen op verscheidenheid Vermijden dubbelzinnigheid

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

21

I N H O U D

22

b) Principe 1: informatie aanbieden

Presenteer je informatie op verschillende manieren

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

23

b) Principe 1: informatie aanbieden

Presenteer je informatie op verschillende manieren

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

24

b) Principe 1: informatie aanbieden

Presenteer je informatie op verschillende manieren

Bv. Powerpoint

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

25

b) Principe 1: informatie aanbieden

Presenteer je informatie op verschillende manieren

Bv. Powerpoint

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

26

b) Principe 1: informatie aanbieden

Toegankelijk lesmateriaal

bv. tekst achter belangrijke afbeeldingen.

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

27

b) Principe 1: informatie aanbieden

Meer info over de toegankelijkheid van lesmateriaal vergroten:

Toegankelijk studiemateriaal. Best practice in digital documents. Accessible

Digital Office Document (ADOD) Project. Documenttoegankelijkheid. Youtube Captions. …

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

28

b) Principe 1: informatie aanbieden

Link naar meer informatie

Bv. • Extra informatie via leerplatform. • Extra oefeningen voor zij die

interesse hebben in meer praktijk.

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

29

b) Principe 1: informatie aanbieden

Link naar meer informatie1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

30

b) Principe 1: informatie aanbieden

Identificeer essentiële concepten. Leg ze op verschillende manier uit.

bv. Wordle.

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

31

b) Principe 1: informatie aanbieden

Identificeer essentiële concepten. Leg ze op verschillende manier uit.

Bv. Mindmap

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

32

b) Principe 1: informatie aanbieden

Bied structuur aan.

bv. structuurkolom

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

33

b) Principe 1: informatie aanbieden

Bied structuur aan.1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

34

b) Principe 1: informatie aanbieden

Bied je cursus op verschillende manieren aan (papier, digitaal,…)

“Alle cursussen voor mijn vak worden nu reeds digitaal aangeboden.” (docent)

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

35

b) Principe 1: informatie aanbieden

Bied je cursus op verschillende manieren aan (papier, digitaal,…)

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

36

b) Principe 1: informatie aanbieden

“Doordat de cursussen digitaal ter beschikking worden gesteld, ben ik in de mogelijkheid om mijn cursussen door te

nemen met leessoftware. Dat zorgt ervoor dat ik op een hoger tempo cursussen kan

verwerken, maar anderzijds ook dat ik minder kans maak om zaken fout te lezen en

bijgevolg ook fout te leren.”

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

37

c) Principe 2: actie en expressie

Inspelen op verscheidenheid Sterktes laten tonen

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

38

c) Principe 2: actie en expressie

Zorg dat je studenten op verschillende manieren met materiaal kunnen omgaan.

Bv. UDL in les biologie.Bv. Sprint.

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

39

c) Principe 2: actie en expressie

Zorg dat je studenten op verschillende manieren met materiaal kunnen omgaan.

Bv. Wiki’s en samenwerking, peerfeedback,…

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

40

c) Principe 2: actie en expressie

Geef belangrijke data weer. 1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

41

c) Principe 2: actie en expressie

Geef belangrijke data weer. 1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

42

d) Principe 3: betrokkenheid

Inspelen op verscheidenheid Creëren van doorzetting

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

43

d) Principe 3: betrokkenheid

Bied opties en geef ze in je cursus aan.

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

44

d) Principe 3: betrokkenheid

Bied opties en geef ze in je cursus aan.

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

45

d) Principe 3: betrokkenheid

Bezorg presentaties op voorhand.

Moedig notities van medestudenten aan. bv. Smartpen.

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

46

d) Principe 3: betrokkenheid

Bezorg presentaties op voorhand. Moedig notities van medestudenten

aan.

1. Opbouw

2. SIIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

47

d) Principe 3: betrokkenheid

Bied mogelijkheden voor studenten om zichzelf in te schatten en bij te sturen.

bv. Hot Potatoes.

Zorg dat je inhoud relevant, waardevol en up-to-date is.

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

48

d) Principe 3: betrokkenheid

Bied mogelijkheden voor studenten om zichzelf in te schatten en bij te sturen.

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

49

d) Principe 3: betrokkenheid

Bied mogelijkheden voor studenten om zichzelf in te schatten en bij te sturen.

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

I N H O U D

50

d) Principe 3: betrokkenheid

Zorg dat je inhoud relevant, waardevol en up-to-date is.

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

51

Brainwriting

1.

Idee 12.

Idee 23.

Idee 3

1a. 2a. 3a.

1b. 2b. 3b.

I N H O U D

52

e) feedback

Gemakkelijker toegang info, bv. via internet.

Verschillende formats, cf. verschillende leerstijlen.

Ondertitelde video voor velen nuttig.

Betere voorbereiding door presentaties op voorhand.

Notities Smartpen: betere focus, herbeluisteren, notities,…

…

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

•Algemene tips

•Informatie aanbieden

•Actie en expressie

•Betrokkenheid

•Feedback

53

Vragen? Opmerkingen?

I N H O U D

54

Meer informatie

Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs

www.siho.be info@siho.be 0473/59.09.72

CAST

www.cast.org

1. Opbouw

2. SIHO

3. Universal Design Lesmateriaal

55

Bedankt voor uw aandacht!