Post on 06-Feb-2018
Projectnr. 1955.100/G
Gemeente Montferland
Uitvoeringsplan woonservicegebieden
in Montferland
1 juli 2011
Boulevard Heuvelink 104 6828 KT Arnhem Postbus 1174 6801 BD Arnhem Telefoon (026) 3512532 Telefax (026) 4458702 E-mail info@companen.nl
Internet www.companen.nl
Inhoud
1. Inleiding 1
2. Trends en ontwikkelingen op WWZ-gebied 3
3. WWZ in Montferland 7 3.1. De kern van rapport ‘woonzorgzones in Montferland’ 8 3.2. Tien uitgangspunten voor WWZ in Montferland 9 3.3. Drie niveaus van woonserviceontwikkeling 13 3.4. Grootste kernen en Zeddam: ontwikkeling woonservicegebieden 13 3.5. Middelgrote kern Beek: ontwikkeling steunpunt WWZ 18 3.6. Kleine kernen: ontwikkeling kiempunten en hometeams 20
4. Actieplan WWZ in Montferland 23 4.1. Alle acties op een rij 23 4.2. Woonservicegebied Meulenvelden in Didam: evaluatie en mogelijkheden
verbreden servicepunt 24 4.3. Woonservicegebied in ’s-Heerenberg: afstemmen en invullen 25 4.4. Woonservicegebied in Zeddam: samenhang en afstemming 27 4.5. Steunpunt WWZ in Beek: functioneert deze optimaal? 27 4.6. Kiempunten en hometeams in de kleine kernen 28 4.7. Thuistechnologie in de kleine kernen 29 4.8. Opplussen in de gemeente Montferland 30 4.9. Communicatie over WWZ in Montferland 31 4.10. Samenwerken voor WWZ: flexibiliteit belangrijk! 31
Begrippenlijst 1 Ondertekening ter verbinding aan het ‘Uitvoeringsplan woonservicegebieden in
Montferland’ 3
- 1 -
1. Inleiding
In de gemeente Montferland werken de gemeente en haar wonen-welzijn-zorgpartners
gezamenlijk aan diverse WWZ-ontwikkelingen. Iedere partij heeft daarin zijn eigen verant-
woordelijkheid en in een gezamenlijke regie- en projectgroep wordt afstemming en
integraliteit van de diverse projecten, programma’s en ontwikkelingen bereikt.
Van toekomstverkenning naar een integraal uitvoeringsplan
In 2009 is een ‘toekomstverkenning woonzorgzones in Montferland’ opgesteld. Deze
toekomstverkenning biedt een handvat voor het oppakken van WWZ-projecten. Een
concreet, integraal uitvoeringsplan ontbrak echter. Daarom is in de regiegroep besloten
om deze gezamenlijk op te stellen.
In het uitvoeringsplan:
• wordt concreet benoemd: wat willen we bereiken, hoe doen we dat, wat gebeurt
eventueel al, wie zijn de betrokken partijen, wat is het verwachte eindresultaat, welk
tijdspad houden we aan?
• worden zaken geprioriteerd: wat doen we eerst, wat pakken we later op, hoe
faseren we, hoe zetten we zaken uit in de tijd?
Samenwerken in een project- en regiegroep
Om te komen tot het uitvoeringsplan hebben we
naast de Regiegroep wonen-welzijn-zorg ook een
projectgroep opgericht met daarin beleids-
medewerkers van de partijen die in de Regiegroep
zitting hebben.
Het betreft de volgende partijen:
• Vanuit wonen: Laris Wonen en Diensten,
Woningstichting Bergh, Woonzorg Nederland
• Vanuit welzijn: Welcom
• Vanuit zorg: Azora, Diafaan, Sensire
• Ondernemersvereniging MKB Reva
• Gemeente Montferland
• Provincie Gelderland
Wat hebben we tot nu toe gedaan?
In twee bijeenkomsten met de projectgroep hebben wij een ‘kapstok’ geformuleerd van
WWZ-ontwikkelingen in de gemeente Montferland. Deze ‘kapstok’ alsmede de analyse
van trends en ontwikkelingen op WWZ-terrein is aan de Regiegroep voorgelegd.
Daarna is een uitvoeringsplan toegevoegd, dat met de projectgroep en de regiegroep
uitvoerig is besproken. Ten slotte hebben betrokken partijen eind juni de intentie
uitgesproken om samen aan de slag te gaan met de uitvoering. Het ondertekende
document is als bijlage toegevoegd.
Leeswijzer
• In hoofdstuk 2 gaan we in op een aantal trends en ontwikkelingen die in Nederland
op WWZ-terrein spelen en ook van belang zijn voor Montferland.
- 2 -
• In hoofdstuk 3 treft u de voorgestelde ‘kapstok’ aan van WWZ-ontwikkelingen in
Montferland. Deze ‘kapstok’ wordt hierna verder uitgewerkt en geconcretiseerd in het
uitvoeringsplan.
• Hoofdstuk 4 bevat de uitvoeringsplannen WWZ, waarin staat beschreven wat er
nodig is, wie wat moet oppakken en hoe dat in de tijd wordt uitgezet.
• Als bijlage is een begrippenlijst toegevoegd. Ook het document dat partijen hebben
getekend ter uitdrukking van hun intentie om samen aan de slag te gaan met de in dit
document genoemde acties, is als bijlage toegevoegd.
- 3 -
2. Trends en ontwikkelingen op WWZ-gebied
Een aantal trends en ontwikkelingen op het gebied van WWZ is van grote invloed, ook op
Montferland. We stippen ze hieronder kort aan.
Sterke vergrijzing
Landelijk komt er een forse vergrijzing aan. We hebben te maken met een dubbele
vergrijzing: de groep ouderen groeit en daarnaast leven ouderen ook steeds langer. Dit
betekent, dat de vraag aan zorg en aan zorggeschikte woningen toeneemt. Daarnaast
neemt de beroepsbevolking af, waardoor er mogelijk problemen ontstaan met betrekking
tot een tekort aan geschikt personeel.
Als we kijken naar vergrijzing in de gemeente Montferland, dan zien we deze trend in
versterkte mate. Volgens het woningbehoefteonderzoek uit 2009 blijkt dat het aantal 65+
huishoudens tussen 2010 en 2020 toeneemt met ruim 700. Dat betekent dat één derde
deel van alle huishoudens tegen die tijd 65 jaar of ouder is. Het gevolg voor de
woningbehoefte ligt voor de hand: deze groep heeft vooral behoefte aan levens-
loopgeschikte woningen en nultredenwoningen.
Figuur 2.1: Gemeente Montferland. Aandeel 65+ bevolking en aandeel 65+ huishoudens 1995 - 2020
Bron: Actualisering woningbehoefteonderzoek gemeente Montferland 2009, pag. 12.
Vermaatschappelijking van de zorg
Landelijk is de trend dat de groeiende groep ouderen zo lang mogelijk zelfstandig wil
blijven wonen. Gewoon, in hun vertrouwde omgeving. Dat ‘moet’ in veel gevallen ook wel,
omdat intramurale capaciteit wordt afgebouwd of hooguit gehandhaafd blijft. Er is geen
echte uitbreiding voorzien in verzorgings- en verpleeghuizen, terwijl er wel steeds meer
ouderen komen. Zowel in absolute aantallen als procentueel. Ook bij andere groepen
zorgvragers zien we deze trend van ‘vermaatschappelijking van de zorg’ die gepaard
gaat met extramuralisering van de voorheen intramurale capaciteit. Dat betekent dat
- 4 -
mensen met een zorgvraag - ouderen, mensen met een verstandelijke of lichamelijke
beperking, chronisch zieken en GGZ-cliënten - én mensen zonder zorgvraag in
toenemende mate samen in de wijken en dorpen wonen. Zorg en zorgvragers vormen
hierdoor steeds meer een normaal onderdeel van de samenleving.
Bekostiging van de zorg en veranderingen in de AWBZ
Mede door oplopende tekorten in de AWBZ zijn er vanuit de Rijksoverheid verschillende
trajecten ingezet om de AWBZ te reorganiseren en de zorg betaalbaar te houden. Eén
daarvan is de vermaatschappelijking van de zorg waarbij een groter beroep voor zorg en
ondersteuning wordt gedaan op de samenleving.
Daarnaast worden instellingen en hun klanten geconfronteerd met stelselwijzigingen. Het
gaat hierbij onder andere om:
• De invoering van de zorgzwaartebekostiging. Hierdoor krijgt een instelling alleen
AWBZ-vergoeding voor de geïndiceerde zorg aan cliënten, uitgedrukt in zorgzwaarte-
pakketten (ZZP). Op basis van de afgegeven zorgindicatie en het ZZP ontvangen
mensen een afgestemd aanbod aan zorg. Extra diensten moet de zorginstelling zelf
bekostigen of bij de cliënt in rekening brengen. Bovendien wordt de indicatie ‘verblijf’,
waarbij cliënten het recht krijgen in een intramurale instelling te wonen, steeds
minder afgegeven. Dit heeft tot gevolg dat cliënten die veel zorg nodig hebben zelf-
standig blijven wonen en zorg aan huis ontvangen. Kosten die eerder door de AWBZ
werden gefinancierd (bijvoorbeeld huisvesting, servicekosten, maaltijden, etc.) komen
nu voor eigen rekening.
• Het afschaffen van de bekostiging van ambulante begeleiding aan lichtere
doelgroepen is een andere recente afslankingsmaatregel binnen de AWBZ en treft
verschillende doelgroepen met een lichte zorgvraag.
• Vanaf 2013 valt dagbesteding en begeleiding niet langer onder de AWBZ, maar
onder regie van de gemeenten.
Wet Maatschappelijke ondersteuning (Wmo)
Per 1 januari 2007 is de Wet maatschappelijke
ondersteuning (Wmo) van kracht geworden.
Daarmee zijn nieuwe taken en verant-
woordelijkheden naar gemeenten gekomen op
het gebied van welzijn en zorg. Kern van de
wet is dat gemeenten verantwoordelijk worden
voor de maatschappelijke ondersteuning en
opvang van hun inwoners. Het uitgangspunt is
dat iedere inwoner kan deelnemen aan de
maatschappij; ook mensen met beperkingen.
Hiervoor is welzijn en zorg op maat in wijken en kernen een belangrijke voorwaarde.
Daarbij gelden de uitgangspunten:
• Burgers zijn in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor het oplossen van hun
problemen en die van hun naasten.
• Burgers zijn niet alleen verantwoordelijk voor zichzelf maar ook voor elkaar. Waar
nodig wordt men geacht elkaar te helpen binnen de ‘civil society’. Vrijwilligers en
mantelzorgers zijn onontbeerlijk in wijken en buurten en de gemeente stimuleert en
ondersteunt dit waar nodig.
- 5 -
• Indien iemand zelf geen zorg kan organiseren door gebrek aan mantelzorg en / of
financiële middelen, treedt de gemeente op als vangnet voor mensen die zelfstandig
wonen. Elke gemeente moet zodoende voorzien in een ondersteuningsaanbod van
collectieve en specifieke voorzieningen voor individuele, kwetsbare burgers.
• Elke gemeente moet voorzien in een collectief ondersteuningsaanbod van algemene
lokale voorzieningen waar alle burgers gebruik van kunnen maken. In dit kader moet
gedacht worden aan instellingen voor welzijnswerk en algemeen maatschappelijk
werk.
• De Kanteling gaat over het anders vormgeven van de compensatieplicht in de Wmo.
Welke ondersteuning heeft de burger echt nodig om te kunnen participeren? En is de
vraag naar individuele verstrekkingen om te buigen naar een aanbod van collectieve
voorzieningen?
• De rol van de overheid wordt kleiner, waarmee een steeds groter beroep wordt
gedaan op de zelfredzaamheid van burgers, verenigingen en bedrijven. Deze trend
zien we onder meer terug in een grotere rol voor de ‘civil society’ en de Kanteling van
de Wmo (zie hierboven).
Voor de gemeente heeft de Wmo tot gevolg dat zij verantwoordelijk wordt voor de
ondersteuning van bewoners, van wie het vroeger normaal was dat ze in intramurale
instellingen woonden. De zorgverantwoordelijkheid van de gemeente is en wordt veel
uitgebreider daardoor. Daarbij komt binnenkort ook nog de verantwoordelijkheid van de
Jeugdzorg bij gemeenten. Jongeren met een lichte verstandelijk handicap gaan over naar
de Jeugdzorg en vallen daardoor dus direct onder de verantwoordelijkheid van de
gemeenten.
Nieuwe woonvormen en aanpassen bestaande woningvoorraad
Door de vergrijzing en extramuralisering van de zorg, zie je dat de huidige verzorgings-
huizen steeds meer zullen verdwijnen. Daarvoor in de plaats komt een schakering van
meer en minder zelfstandige woonvormen met zorg: woonzorgcomplexen, verzorgd en
beschermd wonen, zelfstandig wonen met zorg dichtbij of aan huis. Daarnaast is er een
grote groep ouderen die zelfstandig thuis woont. Niet iedere (koop)woning is hier echter
voor geschikt en een groot aandeel van de eigenaarbewoners is zich nog te weinig
bewust van de noodzaak en mogelijkheid om tijdig de eigen woning op te plussen1.
Toenemende druk op mantelzorgers en vrijwilligers
Naast de professionele zorg en begeleiding die wordt geboden, is mantelzorg en vrij-
willigerswerk erg belangrijk. Samen met de gebruikelijke zorg, worden deze zorgvormen
ook wel de ‘informele zorg’ genoemd. Hulp van familie, vrienden en vrijwilligers stelt
mensen in staat om langer zelfstandig te blijven wonen. De Rijksoverheid zet in op een
toename van mantelzorg en burenhulp. Landelijke ontwikkelingen in de sfeer van
individualisering en sterkere participatie van vrouwen en senioren in het arbeidsproces
laten echter eerder een afname hiervan zien. De druk op mantelzorgers en vrijwilligers
zal naar verwachting daarom steeds meer toenemen. De door het Rijk zo benoemde ‘civil
society’ (een samenleving waarin mensen met hulp en zorg voor elkaar klaar staan)
functioneert natuurlijk lang niet overal op die beoogde manier. Het is belangrijk dat in te
zien.
1 Opplussen is het verbeteren van bestaande woningen zodat ze bruikbaar en veilig zijn voor oudere mensen of mensen met een lichte handicap.
- 6 -
Belang vervoer en bereikbaarheid voorzieningen
Als voorzieningen in de eigen wijk of het eigen dorp niet aanwezig zijn, is de
bereikbaarheid van voorzieningen in andere plaatsen des te belangrijker voor mensen die
zelf minder mobiel zijn (geworden). Deels wordt dit opgelost door vervoersvoorzieningen
vanuit de Wmo, maar het reguliere openbaar vervoer is daarin ook heel belangrijk. Dat
brokkelt echter op veel plaatsen af; met name kleinere kernen zijn lang niet altijd meer
bereikbaar per bus. Ook de inzet van vrijwilligers voor vervoer en boodschappendiensten
is van belang.
- 7 -
3. WWZ in Montferland
Montferland is een gemeente met 12 kernen en ca. 35.000 inwoners, variërend van erg
kleine dorpen van nog geen 100 inwoners tot de grootste kern met circa 13.500 inwoners
(zie ook tabel 2.1 hieronder). Door deze grote variatie in kernen, bestaan er grote
verschillen in WWZ-aanbod tussen de verschillende kernen. Zo kan in de kernen Didam
en ‘s-Heerenberg een breder pakket van welzijns- en zorgdiensten geleverd worden dan
in een kleine kern. Begrijpelijk, omdat het draagvlak aan zorgvragers in een grote kern nu
eenmaal groter is. In een kleine kern zal dit allicht beperkter zijn.
Tabel 3.1: Gemeente Montferland. Aantal inwoners per kern op 1 januari 2010
Soort kern Naam Aantal inwoners (1-1-2010)
Kleine kernen Vethuizen 88
(tot 2.000 inwoners) Wijnbergen 170
Lengel 396
Loerbeek 494
Azewijn 772
Braamt 1.076
Stokkum 1.184
Loil 1.502
Kilder 1.503
Nieuw-Dijk 1.692
Middelgrote kernen Beek 2.185
(2.000-5.000 inwoners) Zeddam 2.574
Grote kernen ’s-Heerenberg 8.052
(vanaf 5.000 inwoners) Didam 13.485
Totaal 35.173 Bron: Website gemeente Montferland, bekeken d.d. 10-01-2011.
Conform het rapport ‘woonzorgzones in Montferland’ (zie voor toelichting de eerste
paragraaf van dit hoofdstuk) uit 2009 gaan wij in het uitvoeringsplan uit van een aantal
samenvoegingen van kernen. We gaan in het vervolg uit van de volgende kernen:
Kleine kernen Azewijn, Braamt (inclusief Vethuizen en Wijnbergen), Kilder, Loil, Nieuw-Dijk, Stokkum
Middelgrote kernen Beek (inclusief Loerbeek) & Zeddam
Grote kernen Didam & ‘s-Heerenberg (inclusief Lengel)
Om concreet aan de slag te gaan met WWZ-ontwikkelingen in Montferland en hiervoor
een handvat te bieden, is onderscheid gemaakt tussen:
• Tien algemene uitgangspunten die voor alle kernen in de gemeente Montferland
gelden (3.2). Dit is de basis waarop de gemeente en haar WWZ-partners om willen
gaan met WWZ-ontwikkelingen in Montferland. Ze vormen als het ware een
algemeen kader voor alle ontwikkelingen met betrekking tot wonen-welzijn-zorg.
• Drie onderscheiden ambities per kern om zodoende recht te doen aan het verschil in
schaalgrootte tussen de kernen (3.3). Dit betreffen concrete ambities waaraan
gezamenlijk handen en voeten worden gegeven.
We beginnen dit hoofdstuk met een korte weergave van de kern van het rapport
‘woonzorgzones in Montferland’, die de basis vormt voor dit uitvoeringsplan (3.1).
- 8 -
3.1. De kern van rapport ‘woonzorgzones in Montferland’
Het rapport ‘Woonzorgzones in Montferland’ (2009) vormt de basis voor dit uitvoerings-
plan. Daarin stond de volgende ambitie centraal:
‘De kernen van Montferland zijn levensloopgeschikt en leefbaar voor haar inwoners, ook voor ouderen en mensen met een functiebeperking. Het blijft voor hen mogelijk in hun eigen woon-omgeving te blijven wonen indien zij dit wensen. De gemeente Montferland streeft ernaar om de basisvoorzieningen voor wonen, welzijn en zorg (intramuraal en extramuraal) in elke kern beschik-baar te hebben. Dit streven betekent dat deze ambitie een doel is, dat niet altijd voor iedereen kan worden waargemaakt. Bijvoorbeeld, sommige (oudere) mensen met een specifieke functie-beperking en / of ernstige geestelijke stoornis zijn vaak aangewezen op specialistische vormen van wonen, welzijn, zorg en dienstverlening die niet binnen Montferland beschikbaar zijn. Dit zal ook in de toekomst het geval zijn.’ (bron: Woonzorgzones in Montferland. Een toekomstverkenning naar mogelijkheden van woon-zorgzones in de kernen van de gemeente Montferland. 29 mei 2009. p. 5.)
Woonzorgzones
De bovengenoemde centrale ambitie krijgt in de gemeente Montferland vorm door het
concept van een woonzorgzone. Een woonzorgzone is een kern of een deel daarvan,
waarin optimale condities zijn geschapen voor wonen, welzijn en zorg. Er is sprake van
integrale zorg- en dienstverlening, georganiseerd vanuit een centraal punt.
Bouwstenen van de woonzorgzones in Montferland:
• Voldoende aangepaste woningen: bijvoorbeeld beschermd wonen, verzorgd wonen,
levensloopgeschikte en nultredenwoningen
• Passende woonomgeving: bijvoorbeeld voetgangerscirkels, woonkeur, winkelvoor-
zieningen
• Sociale infrastructuur: bijvoorbeeld activiteitencentrum, zorgkruispunt, gezondheids-
centrum, steunpunten / zorgpost, ICT en domotica
• Zorg- en dienstverlening: bijvoorbeeld coördinatie en informatie, brengdiensten /
diensten aan huis, zorg aan huis, vervoersdiensten, interne zorg in zorgcomplexen
• Activiteiten: bijvoorbeeld cursussen, spelletjes, sportactiviteiten, muziek maken en /
of een computercursus.
(bron: Woonzorgzones in Montferland. Een toekomstverkenning naar mogelijkheden van
woonzorgzones in de kernen van de gemeente Montferland. 29 mei 2009. pagina 5).
De volgende woonzorgzones worden / zijn ontwikkeld in Montferland:
o Didam: woonzorgzone Meulenvelden (reeds gerealiseerd).
o ‘s-Heerenberg: woonzorgzone rondom het Stadsplein.
o Zeddam: woonzorgzone rondom Sydehem.
Levensloopgeschikte kernen met steun- en kiempunten
Naast het creëren van woonzorgzones wil de gemeente Montferland ook werken aan
levensloopgeschikte kernen. Met name in de kleine kernen is hiervoor een grote
inspanning nodig: daar is de vergrijzing het sterkst en het zorg- en welzijnsaanbod het
geringst. De gemeente Montferland beseft dat niet in alle kernen een woonzorgzone
gerealiseerd kan worden. Daarom streeft de gemeente ernaar om in alle kernen ten
minste een kiempunt te realiseren en daar waar meer mogelijk is, een steunpunt of een
woonservicegebied.
- 9 -
• Een kiempunt is een ontmoetingsruimte met catering (geen eigen professionele
keuken, maar wel mogelijkheden om wat te drinken of op bepaalde momenten via
catering van buitenaf wat te eten) en een spreekruimte voor informatie over wonen,
welzijn en zorg.
• Een steunpunt is een wat uitgebreider kiempunt; er is ook een informatiepost /
servicepunt aanwezig en een restaurantvoorziening waar men op bepaalde dagen
een maaltijd kan nuttigen.
Opplussen van woningen en inzetten van domotica
Ook het opplussen van woningen en domotica wil de gemeente Montferland inzetten bij
de realisatie van haar ambities. Dit biedt immers kansen om ouderen en mensen met een
beperking in staat te stellen langer zelfstandig te blijven wonen. En sluit daarmee dus
prima aan op de centrale WWZ-ambitie die er ligt.
3.2. Tien uitgangspunten voor WWZ in Montferland
Er is een aantal ambities op WWZ-terrein die voor de hele gemeente gelden. Ze vormen
als het ware de basis (het kader) voor alle WWZ-ontwikkelingen in Montferland. Vanuit
deze basisgedachte is er vervolgens een onderscheid gemaakt tussen grote en kleinere
kernen. De volgende paragraaf gaat daarop nader in.
1. Van woonzorgzones naar woonservicegebieden
De gemeente Montferland wil in de twee grootste kernen Didam en ‘s-Heerenberg aan de
slag met de ontwikkeling van woonzorgzones. In Didam is er al enige tijd een woon-
zorgzone die nader geëvalueerd (en op basis daarvan wellicht ingevuld) moet worden. In
‘s-Heerenberg vinden diverse WWZ-ontwikkelingen plaats die gezamenlijk leiden tot een
woonzorgzone.
De gemeente en haar WWZ-partners kiezen ervoor om de term ‘woonzorgzones’ te
veranderen in ‘woonservicegebieden’. De reden hiervoor is dat bij woonzorgzones het
accent in de term sterk ligt op de zorg. Terwijl we eigenlijk uit willen gaan van een gebied
waarin de welzijns- en zorginfrastructuur en het woningaanbod alle groepen van ouderen
en mensen met een beperking ‘bedienen’. Het gaat dus meer om diensten, activiteiten,
oftewel services, dan louter zorg. Bovendien gaat het om een bepaald gebied en niet een
zone. Daarom kiezen we voor de term woonservicegebieden.
2. Noaberschap en zelfredzaamheid centraal
De gemeente Montferland bestaat uit verspreid liggende, veelal kleine kernen. In een
plattelandsgemeente als Montferland speelt Noaberschap en zelfredzaamheid van
burgers een belangrijke rol. Immers, door de schaalgrootte van veel kernen is er onvol-
doende draagvlak voor bepaalde WWZ-voorzieningen. Denk aan intramurale zorg, een
uitgebreid welzijnspakket of winkels. Hierdoor zijn mensen meer op elkaar aangewezen.
Deze zelfredzaamheid geldt als basis voor WWZ-ontwikkelingen in Montferland. In eerste
instantie zijn mensen zelf verantwoordelijk voor hun welzijn en welbevinden. Mocht dit
zelf of met behulp van mantelzorgers en vrijwilligers uit de buurt toch niet lukken, dan
zorgt de gemeente samen met haar WWZ-partners voor een goed vangnet van
professionele en vrijwilligers WWZ-voorzieningen.
- 10 -
3. Aandacht voor ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers in de zorg
Naast het zorgen voor een goed vangnet van professionele en vrijwilligers WWZ-
voorzieningen, zien de gemeente en haar WWZ-partners het ook als hun taak om
ondersteuning te geven aan mensen die ouderen en mensen met een beperking helpen.
We doelen daarmee op mantelzorgers en vrijwilligers in de zorg. Zij verdienen extra
aandacht. Dat kan in de vorm van respijtzorg (waarbij met name mantelzorgers een dagje
of weekend niet hoeft te zorgen voor hun naasten, deze zorg wordt dan overgenomen
door een organisatie), informatie en advies (zoals lotgenotencontact, informatieavonden
over bepaalde ziektebeelden en hoe daarmee om te gaan) en waardering (zoals een dag
van de vrijwilliger / vrijwilligerspluim).
4. Vanuit grotere kernen diensten en voorzieningen leveren in kleinere kernen
In grotere kernen kan een uitgebreider pakket aan WWZ-voorzieningen en diensten
geleverd worden dan in kleinere kernen. Om kleine kernen voldoende leefbaar te
houden, streeft de gemeente Montferland ernaar om vanuit de grotere kernen zoveel
mogelijk voorzieningen en diensten ambulant aan te bieden in de kleinere kernen. Dit
geldt uiteraard alleen voor welzijn en zorg, het wonen is bij definitie locatiegebonden.
5. Combinatie van functies WWZ is de toekomst
Om zoveel mogelijk WWZ-voorzieningen en -diensten te behouden en te realiseren, is
het verbinden van functies met elkaar van wezenlijk belang. Immers, samen kun je meer
dan alleen. Dat kan bijvoorbeeld op 1 plek zijn in de vorm van een multifunctionele
accommodatie (MFA) waarbij meerdere organisaties en verenigingen onder één dak
zitten waardoor ruimten optimaal en multifunctioneel worden gebruikt. Anderzijds kan het
ook om goede samenwerking gaan in een kern of buurt. Als partijen elkaar makkelijk
kunnen vinden, kun je zaken ook makkelijker met elkaar realiseren en vermijd je mogelijk
ook dubbelingen in je aanbod of vul je hiaten met elkaar in. Daarbij kun je zoveel mogelijk
gebruik maken van bestaande accommodaties.
Deze samenwerking en verbinding zien de gemeente en haar WWZ-partners als de
toekomst voor WWZ-ontwikkelingen. Zeker in deze tijd van crisis en in een gemeente met
veel kleine kernen als Montferland is dit een goede manier om de leefbaarheid te kunnen
behouden.
6. Bij zwaardere zorgvraag in Montferland blijven wonen, maar niet in elke kern
De gemeente Montferland bestaat uit veel kernen waarvan de grootste bestaat uit 13.485
inwoners (Didam) en de kleinste uit slechts 88 (Vethuizen). Het is niet realistisch dat elke
vorm van zware zorg bij iedereen thuis kan worden gebracht, in elke kern. In kleine
kernen is het een utopie om te denken dat daar alle diensten en zorg geleverd kunnen
worden. Daarom ontkom je er niet aan dat mensen uit kleinere kernen zullen moeten
verhuizen naar een grotere kern indien er sprake is van een zwaardere zorgvraag of bij
meer behoefte aan diensten en voorzieningen. Dit zal ook in Montferland het geval zijn.
Echter, inwoners van de gemeente Montferland kunnen wel binnen hun gemeente terecht
voor de meest uiteenlopende WWZ-voorzieningen (ook als er sprake is van een zware
zorgvraag) maar dan wel in de grotere kernen.
- 11 -
7. Voldoende aandacht voor psychosociale hulpverlening
De trend is dat zowel de Awbz als de Wmo versoberd wordt. Er komen steeds meer
bezuinigingen waardoor met name welzijnsgerelateerde voorzieningen onder druk komen
te staan. Denk aan vormen van begeleiding en dagbesteding, van zowel ouderen als
mensen met een beperking. Hierdoor neemt de druk op psychosociale hulpverlening
bijvoorbeeld binnen het Algemeen Maatschappelijk Werk en het werk van een stichting
als MEE toe. Niet alleen voor ouderen, maar ook andere kwetsbare groepen zoals
mensen met een beperking of een lagere sociaal-economische klasse. De gemeente
Montferland en haar WWZ-partners is zich hiervan bewust en vraagt om voldoende
aandacht voor deze vorm van hulpverlening, zowel collectief als individueel. Daarnaast is
de afstemming met Awbz- en Wmo-voorzieningen op de psycho-sociale hulpverlening
van groot belang.
8. Thuistechnologie als belangrijk hulpmiddel bij zelfstandig wonen
Thuistechnologie ondersteunt het veilig en comfortabel wonen. Het betreffen woning-
gebonden technologische aanpassingen ter ondersteuning van het langer zelfstandig
blijven wonen van ouderen en mensen met een beperking. Thuistechnologie biedt vaak
veel mogelijkheden met betrekking tot veiligheid van bewoners. Door bijvoorbeeld een
goed alarmeringssysteem aan te leggen, verhoogt dit het veiligheidsgevoel van bewoners
waardoor men langer zelfstandig thuis blijft wonen. Verhuizing naar een verzorgingshuis
of een aanleunflat kan daarmee voorkomen worden.
De gemeente Montferland en haar WWZ-partners starten in twee kleine dorpen - Nieuw-
Dijk en Stokkum - een pilot thuistechnologie (zie groene kader). Aan de hand van de uit-
komsten van deze pilot wordt besloten om al dan niet verder te investeren in thuis-
technologie. Veel kan via reguliere internetverbindingen tot stand komen, daarvoor zijn
geen forse financiële investeringen nodig. Tevens verkent de gemeente Montferland
mogelijkheden voor stimuleringssubsidies. Van belang is dat beseft moet worden dat
thuistechnologie niet het menselijk contact zal kunnen vervangen. Ook gaat het niet
alleen om het aanbrengen van thuistechnologie, maar juist om de opvolging ervan goed
te regelen. Hoe werken wonen-welzijn- en zorgaanbieders gezamenlijk om hulpvragen
van thuistechnologie op te volgen? En welke rol kunnen mantelzorgers en buren daarin
spelen?
9. Aanpassing bestaande woningvoorraad biedt kansen
Niet alleen bij nieuwbouw wordt ingezet op woonvormen geschikt voor ouderen en
mensen met een beperking. Juist de aanpassing van de bestaande woningvoorraad
levert doorgaans veel op. Uiteraard kent dit ook zijn beperkingen: een standaard rij-
woning wordt niet zomaar een nultredenwoning. Bepaalde investeringen kunnen zo hoog
oplopen, dat het niet realistisch is om deze in de bestaande woningvoorraad te doen.
Toch kunnen enkele, soms relatief eenvoudige, ingrepen woningen makkelijker bewoon-
Project thuistechnologie in Stokkum en Nieuw-Dijk In de kleine kernen Nieuw-Dijk en Stokkum gaat bureau USUS samen met de dorpsraden aan de slag om mogelijkheden en wensen te verkennen omtrent thuistechnologie. Doel van dit project is enerzijds de dorpsbewoners van Nieuw-Dijk en Stokkum kennis te laten maken met de mogelijkheden van thuistechnologie. Anderzijds is door middel van dit project inzicht te verkrijgen in de manier waarop de benodigde infrastructuur georganiseerd en geïmplementeerd kan worden. Voor verdere informatie zie paragraaf 3.5.
- 12 -
baar maken voor ouderen en mensen met een beperking. Een tweede toilet boven, het
aanbrengen van beugels, het verhogen van sanitaire voorzieningen, etc.
Om hieraan handen en voeten te geven, start het project ‘opplussen in Montferland’ (zie
groene kader).
10. Aandacht voor toegankelijkheid van WWZ-voorzieningen
Hoe veel voorzieningen er ook zijn, ze schieten hun doel voorbij op het moment dat ze
niet bereikbaar, toegankelijk of bekend zijn bij de inwoners. De gemeente Montferland en
haar WWZ-partners zetten daarom in op:
• Bereikbaarheid: een zo goed mogelijk openbaar vervoer. En dan niet alleen het
reguliere openbaar vervoer maar zeker ook het van deur-tot-deurvervoer.
• Toegankelijkheid: in de woonservicegebieden wordt extra aandacht besteed aan de
toegankelijkheid van de openbare ruimte. Bij de kiem- en steunpunten wordt
daarnaast aandacht besteed aan de toegankelijkheid van de gebouwen zelf. Ook het
dichtbij parkeren speelt hierbij een rol.
• Bekendheid: dit gaat om goede voorlichting van alle diensten en voorzieningen die
in de gemeente Montferland aanwezig zijn. De servicepunten en Wmo-loketten
vervullen hierin een belangrijke functie.
• Veiligheid: in de woonservicegebieden en bij de kiem- en steunpunten wordt
aandacht besteed aan zowel de fysieke veiligheid (zoals verkeersveiligheid,
verlichting) als de sociale veiligheid (criminaliteit, vandalisme).
Opplussen in Montferland (Project Verkroost Advies) Gemeente én lokale partners moeten, met het oog op vergrijzing, actief aan de slag met het aanpassen van de bestaande woningvoorraad, zodat senioren langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Dit geldt niet alleen voor huurwoningen binnen het woonservicegebied, waarvoor woningcorporatie Laris Diensten en Wonen en woningstichting Bergh verantwoordelijk zijn. Ook ligt er een kans bij het eigen woningbezit en de eigenaar-bewoners. De gemeente is hierin regievoerder en aanjager. Centraal in dit project staan de vragen hoe de bewoners verleid kunnen worden tot het (preventief) aanpassen van de woning en welke strategie het beste past bij de kansen die zich voordoen in de gemeente Montferland. Kernbegrippen voor de aanpak: bruikbaar en praktisch, samen sterker staan, aanhaken bij lopende initiatieven en kans-
gedreven.
- 13 -
3.3. Drie niveaus van woonserviceontwikkeling
Om recht te doen aan de grootte van de verschillende kernen van Montferland, stellen wij
voor om te gaan werken met drie niveaus van woonserviceontwikkeling in Montferland.
Dit biedt ons inziens een soort ‘kapstok’ waaronder WWZ-ontwikkelingen in de gemeente
gehangen kunnen worden. Op deze wijze kun je vrij eenvoudig bepalen wat er in de
verschillende niveaus nodig (en reëel!) is op het gebied van WWZ. De indeling in drie
niveaus moet praktisch worden toegepast, aansluitend bij wat er al is in de kernen. De
keuzen zijn gebaseerd op het huidige voorzieningenniveau en op de verwachting van het
aantal voorzieningen in de toekomst. De indeling naar niveaus geeft een handvat om
verder te gaan met woonserviceontwikkeling. Het zijn beslist geen ‘lijstjes’ die dogmatisch
voorschrijven wat er allemaal moet komen.
We maken het volgende onderscheid in de volgende paragrafen:
• Ontwikkeling woonservicegebieden in de grote kernen Didam, ’s-Heerenberg en de
middelgrote kern Zeddam
• Ontwikkeling steunpunt in middelgrote kern Beek
• Ontwikkeling kiempunten en hometeams in alle kleine kernen
In de paragrafen hierna werken wij de drie niveaus verder uit en stippen we kort aan wat
er per niveau / kern nodig is.
3.4. Grootste kernen en Zeddam: ontwikkeling woonservicegebieden
In de twee grootste kernen Didam en ’s-Heerenberg en in Zeddam worden woonservice-
gebieden gerealiseerd. Een woonservicegebied is een normale woonwijk met extra
aandacht voor mensen met een beperking en ouderen. Er is een optimaal en afgestemd
aanbod van wonen, welzijn en zorg in een woonservicegebied. Voor nadere toelichting
op het begrip: zie paragraaf 3.1.
Omdat Zeddam beschikt over de voorzieningen die in een woonservicegebied aanwezig
moeten zijn, spreken we, in lijn met het rapport ‘woonzorgzones in Montferland’ ook van
een woonservicegebied in Zeddam.
Ingrediënten van woonservicegebieden: de basis
Woonservicegebieden zijn maatwerk. In elke kern en elke buurt ziet een woonservice-
gebied er weer anders uit. Dat zal ook in Montferland zo zijn.
Echter, in de basis mogen we in de woonservicegebieden de volgende zaken
verwachten:
1. Wonen: zowel intramurale woningen als extramurale woningen met zorg
(beschermd en verzorgd wonen, levensloopgeschikte en / of nultredenwoningen).
2. Welzijn: activiteiten- / ontmoetingsruimte en informatievoorziening in een steunpunt,
maaltijdservice, buitenlijn (meldpunt sociaal isolement), meldpunt vrijwillige hulp,
steunpunt vrijwilligerswerk en steunpunt mantelzorg, ouderenadviseurs die werken
vanuit een steunpunt.
- 14 -
3. Winkelvoorzieningen: van cruciaal belang voor een goed woonservicegebied, maar
de gemeente en haar WWZ-partners realiseren zich wel dat dit moeilijk stuurbaar is.
4. Spreekuur psycho-sociale hulpverlening (ingevuld door diverse ketenpartners).
5. Zorg: eerstelijnszorg, zorg aan huis, gespecialiseerde zorg in intramurale setting,
24-uurs (onplanbare) zorg, inzet thuistechnologie, plaatsing AED’s op diverse punten
in de woonservicegebieden.
6. Toegankelijke openbare ruimte: openbare ruimte die voor mensen met rollators,
scootmobielen en rolstoelen toegankelijk is (zowel verkeersveilig als sociaal veilig),
alsmede toegankelijke openbare gebouwen op WWZ-terrein in het hele woon-
servicegebied. Tevens ook goed openbaar vervoer om naar de rest van de kern te
kunnen gaan.
Didam: woonservicegebied Meulenvelden
Sinds een aantal jaar kent Didam de woonzorgzone Meulenvelden. Het hart van deze
zone wordt gevormd door het informatieloket, dat middenin de zone, aan de Waverlo, is
gevestigd. Er is een diversiteit aan woonvormen aanwezig en een dekkend netwerk van
24-uurszorg. Ook zijn er welzijnsdiensten en is de woonomgeving een verhoogde
gebruiks- en verblijfskwaliteit. Meulenvelden is één van de tien proeftuinen van de
Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting (SEV).
Het woonservicegebied Meulenvelden voldoet aan het programma van eisen dat we
stellen aan zo’n gebied. Deze conclusie ligt in één lijn met de conclusie uit het rapport
‘Woonzorggzones in Montferland’.
Dat zelfde rapport concludeert ook, dat het verstandig is om na te denken over
verbreding van het servicepunt van Meulenvelden en het Wmo-loket van de gemeente
hieraan te koppelen, net als het geval is in het toekomstige woonservicegebied in
’s-Heerenberg.
- 15 -
Wat moet er nog gebeuren in Meulenvelden: evalueren en lessen leren en mogelijk-
heden verkennen van verbreding servicepunt
• Meulenvelden is zoals gezegd één van de tien proeftuinen van SEV. In dat verband
loopt er momenteel een evaluatie waarin Meulenvelden ook wordt vergeleken met
de andere proeftuinen. Momenteel worden de gegevens voor de evaluatie ver-
zameld. Uit de evaluatie van Meulenvelden zijn lessen te leren voor andere woon-
servicegebieden, ook in de gemeente. We willen deze evaluatie daarom goed bij-
houden en de lessen die te leren zijn meenemen in verdere woonserviceontwikkeling.
• Het huidige servicepunt in Meulenvelden zou wellicht een breder pakket aan
diensten aan kunnen bieden. Ook het gemeentelijke Wmo-loket zou hier een plek
kunnen krijgen (conform de toekomstige situatie in ‘s-Heerenberg).
Zie voor het uitvoeringsplan van de evaluatie van woonservicegebied en het
verkennen van de mogelijkheden om het servicepunt te verbreden paragraaf 4.2
‘s-Heerenberg: ontwikkeling woonservicegebied rondom Stadsplein
In ‘s-Heerenberg zijn tal van ontwikkelingen op het gebied van WWZ gaande. Gemeente
en andere partijen willen graag een woonservicegebied opzetten, met het Stadsplein als
middelpunt.
‘s-Heerenberg heeft, gezien alle ontwikkelingen die op stapel staan, alle potentie om een
goed woonservicegebied te vormen, met een uitgebreid aanbod aan wonen, welzijn en
zorg. Wel is het van belang om de samenhang tussen al deze ontwikkelingen goed te
bewaken.
Wat is nu aanwezig in woonservicegebied Meulenvelden?
• Wonen:
Meulenvelden kent zowel intramurale woonvormen (verpleeg- en verzorgingshuisplekken,
zowel somatisch als PG) als extramurale woonvormen voor ouderen en mensen met een
beperking. Concreet gaat het om:
− Woonzorgcentrum Meulenvelden: 30 verpleeghuisplekken (Limerije), 70 verzorgings-
huisplekken (Diafaan) en extramurale woningen met mogelijkheden voor zorg
− Appartementen voor begeleid wonen van ZoZijn
− Hospice Martinus (Diafaan) voor palliatieve zorg
− Appartementen met zorginfrastructuur voor thuiszorg
• Welzijn:
Ook kent Meulenvelden een aantal welzijnsvoorzieningen:
− Servicepunt op de begane grond van Waverlo
− Allerlei welzijnsactiviteiten, dagelijks in Waverlo
− Dagbesteding (Diafaan) in woonzorgcentrum Meulenvelden
− Spreekuur psycho-sociale hulpverlening (ingevuld door diverse ketenpartners)
− Rondom woonzorgcentrum Meulenvelden biedt Diafaan een aantal zorgonder-
steunende diensten (zoals zorgbemiddeling, personenalarmering, maaltijdservice,
reparatie, klussenservice en tuinonderhoud en belastingservice)
• Zorg:
Meulenvelden kent een gezondheidscentrum met daarin huisartsen, een tandarts,
fysiotherapie en een apotheek. Verder wordt er 24-uurs zorg op afroep geleverd door
Diafaan, vanuit het woonzorgcentrum. Uiteraard is thuiszorg met indicatie overal leverbaar.
• Openbare ruimte:
Bij de aanbouw van Meulenvelden is de openbare ruimte toegankelijk gemaakt.
- 16 -
Wat is nu aanwezig in woonservicegebied ‘s-Heerenberg?
• Wonen:
− Woonzorgcentrum Gertrudis is bezig met sloop en nieuwbouw. Momenteel verblijven de
bewoners in Ulft.
− Woningstichting Bergh heeft aan de Klinkerstraat, een complex met 30 appartementen,
een algemene ruimte en twee commerciële ruimten gerealiseerd. De appartementen zijn
levensloopbestendig en voorzien van allerlei voorzieningen om thuiszorg op maat te
kunnen leveren. In het project zijn domotica-voorzieningen gerealiseerd.
− Woonzorg Nederland heeft een seniorencomplex, met 54 appartementen aan het
Stadsplein, met een recreatiezaal waar allerlei activiteiten worden georganiseerd.
• Welzijn:
− Op verschillende locaties worden welzijnsactiviteiten aangeboden in ‘s-Heerenberg,
zoals in het Barghse Huus, door Welcom.
− In de recreatieruimten van seniorencomplexen aan de Klinkerstraat en ’t Stadsplein
vinden activiteiten plaats.
− Vanuit woonzorgcentrum Gertrudis worden verscheidene welzijns- en servicediensten
aangeboden. Ook is er dagelijks een open eettafel.
− Spreekuur psycho-sociale hulpverlening (ingevuld door diverse ketenpartners).
• Zorg:
− In ‘s-Heerenberg is aanbod aan eerstelijnszorg, zoals huisartsen, fysiotherapeuten, etc.
− Het thuiszorgkantoor van Azora is gevestigd aan de Klinkerstraat.
• Openbare ruimte:
− De openbare ruimte in ’s-Heerenberg is nog niet volledig toegankelijk ingericht.
Welke ontwikkelingen spelen er in ‘s-Heerenberg?
Verschillende partijen zijn druk bezig met allerlei ontwikkelingen in het dorp, die we hieronder
kort opsommen:
• Nieuwbouw Gertrudis: aan de Marktstraat ligt woonzorgcentrum Gertrudis, dat momenteel
nieuwbouw pleegt. In het nieuwe woonzorgcentrum komen 34 verzorgingshuisplekken en
60 verpleeghuisplekken. De ligging is goed, doordat het centrum met al haar voorzieningen
dichtbij is. Azora verleent vanuit hier 24-uurszorg op afroep en wil de welzijnsdiensten
verder intensiveren.
• Ontwikkeling Berghstede: aan de Plantsoensingel Zuid realiseert Laris ca. 39 apparte-
menten en 19 eengezinswoningen. Het gaat om zowel huur- als koopwoningen. De start
van de bouw is gepland eind 2011. Op de begane grond van het complex komt ruimte voor
een gezondheidscentrum en in het plan is ook ruimte voorzien voor een ontmoetingsruimte
voor de bewoners van het complex en voor de omgeving. Ook worden enkele
appartementen voor mensen met een autistische stoornis gerealiseerd. Sensire heeft het
voornemen om vanuit deze plaats 24-uurszorg op afroep te realiseren.
• Ontwikkeling Gouden Handen: appartementen en publieksbalie: Woonzorg Nederland
renoveert Gouden Handen, het voormalige klooster St. Bonifacius. In het voormalige
klooster komen 44 appartementen en 2 cascoappartementen, voor de doelgroep 55+. In de
publieke ruimtes op de begane grond brengt de gemeente een publieksbalie onder. Ook de
mogelijkheid voor andere functies zoals een politieloket, het Centrum voor Jeugd en Gezin
(consultatiebureau) en de locatie voor de Heemkundekring worden onderzocht. Voor een
deel van de begane grond wordt nog gezocht naar een invulling en exploitant. De
appartementen en publieke ruimtes worden volgens planning in de tweede helft van 2012
opgeleverd.
• Ontwikkeling Stadsplein: een commerciële ontwikkelaar is voornemens om aan het stads-
plein 39 zorgappartementen te realiseren, met daaronder ruimte voor een zorgloket en
winkels.
- 17 -
Wat moet er nog gebeuren in ’s-Heerenberg: afstemming van ontwikkelingen
Met alle ontwikkelingen die op stapel staan in ’s-Heerenberg, is goede afstemming van
van groot belang. Op die manier kan van ‘s-Heerenberg een goed functionerend woon-
servicegebied gemaakt worden.
In een op te richten werkgroep worden uitvoeringsafspraken gemaakt om te komen tot de
realisering van het woonservicegebied en alle plannen in hun integraliteit af te stemmen.
Een aantal aandachtspunten voor de realisatie van het woonservicegebied:
• In het toekomstige woonservicegebied van ‘s-Heerenberg zijn in veel plannen aardig
wat algemene ruimten gepland. Een aantal daarvan is louter voor bewoners, andere
betreffen ruimten die voor iedereen toegankelijk zijn. We willen met de betrokken
eigenaren en gebruikers van deze (toekomstige) algemene ruimten om de tafel gaan
om te komen tot een goede afstemming en samenwerking bij de invulling en
programmering van deze ruimten. Doen we dit niet, dan lopen we het risico dat er
dingen dubbel worden gedaan of dat ruimten leeg blijven staan. Door een goede
samenwerking te zoeken kan het welzijns- en zorgaanbod goed worden vorm-
gegeven. Inventariseren wat er is en optimaliseren van het gebruik van de ruimten.
• Aandacht voor toegankelijkheid van de openbare ruimte en verbinding van de
diverse complexen. De projectgroep vindt het bij de ontwikkeling van het woon-
servicegebied ‘s-Heerenberg van belang dat de toegankelijkheid van de openbare
ruimte optimaal is voor ouderen en mensen met een beperking. Ook de verbinding
tussen de diverse onderdelen van het woonservicegebied verdient aandacht. Voor
beide zaken moeten budgetten beschikbaar worden gesteld. In het IVVP (integraal
verkeer- en vervoerplan) komt dit aan de orde.
• Als laatste vinden we dat het woonservicegebied een herkenbare naam mag
hebben, net als Meulenvelden dat heeft. De Heemkundekring en / of de stadsraad
zouden zich hierover eens kunnen buigen.
Zie voor het uitvoeringsplan van woonservicegebied ’s-Heerenberg paragraaf 4.3
Zeddam: ontwikkeling woonservicegebied rondom Sydehem
Hoewel Zeddam wat betreft schaal-
grootte niet bij de grote kernen hoort, is
toch gekozen om ook in Zeddam te
spreken over een woonservicegebied.
Dit komt door het huidige aanbod aan
WWZ-voorzieningen waarover Zeddam
beschikt, die aansluiten bij de eisen die
we stellen aan een woonservicegebied.
Daarnaast geeft de ligging van Zeddam,
midden in de gemeente Montferland en omringd door verschillende kleine kernen,
aanleiding om hier een steviger aanbod aan WWZ-voorzieningen aan te bieden dan
gebruikelijk is in een kern van dergelijke grootte. Zeddam ‘bedient’ de omliggende kleine
kernen (Azewijn, Braamt en Kilder) met WWZ-voorzieningen.
Zorgcentrum Sydehem van Sensire vormt de spil van het woonservicegebied in Zeddam.
Vanuit hier is 24-uurszorg op afroep beschikbaar.
- 18 -
Zeddam heeft voldoende geschikte woningen, voorzieningen en diensten om aan de
eisen van een (kleinschalig) woonservicegebied te voldoen.
Wat moet er nog gebeuren in Zeddam: samenhang en afstemming in het aanbod
aan welzijn
Op verschillende plekken in Zeddam worden zorg- en welzijnsdiensten door
verschillende partijen aangeboden. De projectgroep stelt voor om het huidige aanbod
goed te inventariseren en samen met de betrokken aanbieders te komen tot een actueel
en afgestemd aanbod. Ook moet daarin de samenwerking tussen de verschillende
partijen vorm krijgen.
Zie voor het uitvoeringsplan van woonservicegebied Zeddam paragraaf 4.4
3.5. Middelgrote kern Beek: ontwikkeling steunpunt WWZ
In de middelgrote kern Beek wordt een steunpunt WWZ ontwikkeld.
We onderscheiden in dit plan steunpunten in de middelgrote kern Beek en kiempunten in
de kleinere kernen:
• Een kiempunt is een ontmoetingsruimte met catering en een spreekuurruimte voor
informatie over wonen, welzijn en zorg (te realiseren in alle kleine kernen van de
gemeente Montferland, zie paragraaf 3.6).
• Een steunpunt is een kiempunt plus informatiepost / servicepost en een restaurant-
voorziening. In Beek wordt een steunpunt ontwikkeld (zie deze paragraaf).
Ingrediënten van een steunpunt
• Ontmoetingsruimte waar bewoners terecht kunnen voor activiteiten en spontaan
kunnen inlopen.
• Informatiepost / servicepost waar bewoners terecht kunnen voor informatie en
advies.
• Restaurantfunctie, in de vorm van het gezamenlijk nuttigen van een maaltijd. Dit
wordt ook wel eens een open eettafel of aanschuiftafel genoemd.
Wat is nu aanwezig in woonservicegebied Zeddam?
• Wonen:
In Zeddam zijn twee instellingen die intramurale plaatsen bieden: woonzorgcentrum Sydehem
van Sensire en het net geopende Hof van Varwijk van Diafaan en Laris. Beide huizen leveren
zorg- en welzijnsdiensten, voor eigen bewoners en ook voor buurtbewoners. Verder zijn er
woonvormen zelfstandig wonen met zorg aan de Benedendorpsstraat en aan de Majella-
straat. Ook zijn er woningen voor mensen met een autistische stoornis en crisisopvang (Hotel
Willy).
• Welzijn
Het dorpshuis Zeddam wordt beheerd door Welcom. Verder worden er verscheidene
welzijnsactiviteiten aangeboden in woonzorgcentrum Sydehem. Ook is daar dagelijks een
open eettafel (lunch, maandelijks themadiner).
• Zorg
Er is een centrum voor dienstverlening aanwezig, met 24-uurs bezette post. Daarnaast heeft
Zeddam een huisarts. Sensire biedt dagverzorging in woonzorgcentrum Sydehem.
• Openbare ruimte
De openbare ruimte in Zeddam is van een hoogwaardige kwaliteit, met looproutes.
- 19 -
Wat kunnen bewoners nog meer verwachten in een middelgrote kern?
• Wonen: extramurale woonvoorzieningen met zorg, verzorgd wonen en levensloop-
geschikte en nultredenwoningen.
• Welzijn: concentratie van welzijnsvoorzieningen in het steunpunt (zie hierboven),
ambulant welzijnswerk aan huis zoals ouderenadviseurs.
• Zorg: diverse brengdiensten zoals reguliere thuiszorg voor geïndiceerden vanuit
Wmo en Awbz (planbare en onplanbare zorg) en personenalarmering (zonder en met
formele zorgopvolging).
• Toegankelijke openbare ruimte rondom het steunpunt en het steunpunt zelf,
nabijgelegen parkeervoorziening bij het steunpunt.
• Vervoer: individueel vanuit Wmo, openbaar vanuit reguliere vervoersdiensten.
Beek: Steunpunt de Averhof
De ontmoetingsruimte bij de Averhof vormt het steunpunt in Beek. Van hieruit worden
activiteiten en diensten voor bewoners aangeboden.
Het steunpunt in Beek heeft momenteel alle voorzieningen die daar aanwezig zouden
moeten zijn. Wel concludeert het rapport ‘Woonzorgzones in Montferland’ dat er behoefte
is aan levensloopgeschikte en nultredenwoningen.
Wat is nu aanwezig in het steunpunt in Beek?
• Wonen
Er zijn geen intramurale woonvormen aanwezig in Beek. Wel verhuurt Woningstichting Bergh
woningen die gekoppeld zijn aan steunpuntdiensten in de Averhof. Bij de Averhof zijn 14
woningen met een interne verbinding met het steunpunt en 19 seniorenwoningen in de
directe omgeving.
• Welzijn
In het steunpunt worden de volgende zorg- en welzijnsactiviteiten aangeboden:
− Ontmoetings- en bewegingsactiviteiten;
− Twee maal per week een open eettafel;
− Informatieruimte met brede informatie over wonen, welzijn en zorg. Wekelijks houdt een
ouderenwerker hier spreekuur;
− Steunpunt Mantelzorg Montferland;
− Dagverzorging voor ouderen door Welcom.
• Zorg
Er is een huisarts in Beek. In de Averhof is een kantoor van Sensire gevestigd van waaruit
thuiszorg en 24-uurszorg wordt geleverd. Ook de prikpost heeft zitting in de Averhof.
• Openbare ruimte
De openbare ruimte in Beek lijkt voldoende op orde, maar dit behoeft onderzoek.
Welke ontwikkelingen spelen er in Beek?
• In Beek heeft een commerciële ontwikkelaar een plan ingediend voor het realiseren van 28
appartementen voor senioren en ruimte voor een huisartsenpraktijk. Dit stuit momenteel op
bezwaren van de omgeving.
• De bibliotheek vertrekt eind 2011 uit haar huidige pand. Dit biedt kansen voor andere
invulling.
- 20 -
Wat moet er nog gebeuren in Beek?
Het is momenteel onvoldoende duidelijk waar precies behoefte aan is in Beek. Om deze
behoefte …??... en de wijze waarop deze eventuele behoefte kan worden ingevuld is
nader onderzoek nodig. We zien daarbij de volgende aandachtspunten:
• Aanbod aan levensloopgeschikte en nultredenwoningen
• Behoefte aan activiteiten en diensten vanuit de Averhof
• Kwaliteit en geschiktheid van de openbare ruimte
Zie voor het uitvoeringsplan van Beek paragraaf 4.5
3.6. Kleine kernen: ontwikkeling kiempunten en hometeams
In de allerkleinste kernen (tot 2.000 inwoners) van de gemeente Montferland zijn weinig
voorzieningen aanwezig. Immers, het draagvlak voor WWZ-diensten is te klein in deze
kernen. Door het lage voorzieningenniveau in deze kernen zijn goede vervoersmogelijk-
heden naar kernen waar wel voorzieningen aanwezig zijn erg belangrijk. Tot de kleine
kernen behoren Azewijn, Braamt (inclusief Vethuizen en Wijnbergen), Kilder, Loil, Nieuw-
Dijk en Stokkum.
Wat kunnen bewoners verwachten op het terrein van WWZ in deze kleine kernen?
De allerkleinste kernen kennen niet meer dan 2.000 inwoners per kern. Aangezien het
draagvlak van voorzieningen hiermee erg beperkt is, kunnen realistisch gezien maar een
aantal voorzieningen worden gerealiseerd. De volgende zaken zijn realistisch en
haalbaar in de kleine kernen:
• Wonen: zelfstandig wonen met zorg aan huis via thuiszorg.
• Welzijn: laagdrempelige ontmoetings- en informatiefunctie op een centraal punt in de
kern (multifunctioneel in te zetten) en ambulante welzijnsvoorzieningen op bepaalde
momenten in de kern.
• Zorg: reguliere thuiszorg voor geïndiceerden vanuit Wmo en Awbz (planbare en on-
planbare zorg).
• Vervoer: individueel vanuit Wmo, openbaar vanuit reguliere vervoersdiensten.
In het licht van het bovenstaande zetten de gemeente Montferland en haar wonen-
welzijn-zorgpartners zich in de kleine kernen in voor:
• De realisering van kiempunten in de bovengenoemde kleine keren.
• De realisering van hometeams in de bovengenoemde kleine kernen.
• Uitvoering van een pilotproject thuistechnologie in de kleine kernen Nieuw-Dijk en
Stokkum.
• Uitvoering van een pilotproject
Opplussen in nog nader te
bepalen kernen in de gemeente.
• Ambulante welzijn en zorg-
voorzieningen vanuit de steun-
punten in de middelgrote kernen
en woonservicegebieden in de
grote kernen.
- 21 -
Wat moet er nog gebeuren in de kleine kernen van Montferland?
• Kiempunten en hometeams in kleine kernen door Welcom (zie paragraaf 4.6)
Een kiempunt is een ontmoetingsruimte met catering en een spreekuurruimte voor
informatie over wonen, welzijn en zorg. In alle genoemde kleine kernen van de gemeente
Montferland worden kiempunten ontwikkeld. Welzijnsorganisatie Welcom gaat de kiem-
punten realiseren en de diensten leveren, in samenwerking met andere partijen. De kiem-
punten in de kleine kernen worden aangehaakt op de steunpunten en de woonservice-
gebieden van waaruit de daar werkzame welzijnswerker het aanbod verzorgt en de
diensten uitzet.
Een hometeam is een mobiel netwerk met deelnemers uit het brede spectrum van zorg en
welzijn en heeft een signalerende en regelaarsfunctie. De gemeente Montferland wil de
hometeams inzetten ter ondersteuning van zelfstandig wonende ouderen en mensen met
een beperking die in de kleine kernen wonen. Een hometeam wordt geleid door een
coördinator van welzijnsorganisatie Welcom. Deze coördinator stimuleert een proactieve
werkwijze van het hometeam en legt verbindingen met lokale organisaties als dorpsraden,
ouderenorganisaties, vrijwilligersorganisaties en het verenigingsleven.
Een aandachtspunt bij alle ontwikkelingen in de gemeente is aanbod van ambulante
welzijn- en zorgvoorzieningen. Om kleine kernen optimaal te bedienen, wordt er gewerkt
met ambulante welzijn- en zorgvoorzieningen vanuit steunpunten in de middelgrote kernen
en de woonservicegebieden in de grote kernen. Hierdoor kunnen op bepaalde tijden toch
diensten en voorzieningen worden aangeboden, die te weinig draagvlak kennen voor
permanente bezetting maar die wel ‘ingevlogen kunnen worden’. Zodoende kunnen de
kleine kernen optimaal profiteren van de steunpunten en woonservicegebieden in de
grotere kernen.
Partijen zien de kiempunten en hometeams als een duurzaam netwerk dat flexibel kan
meebewegen met de veranderende maatschappij en de veranderende rol van gemeenten
in zorg- en welzijnsdiensten. Zo kan het hometeam inspelen op de intensievere taak die
gemeenten in de nabije toekomst krijgen op het gebied van jeugdzorg.
• Opplussen in Montferland door Verkroost Advies (zie paragraaf 4.7)
Gemeente én lokale partners moeten, met het oog op vergrijzing, actief aan de slag met
het aanpassen van de bestaande woningvoorraad, zodat senioren langer zelfstandig
kunnen blijven wonen. Dit geldt niet alleen voor huurwoningen binnen het woonservice-
gebied, waarvoor woningcorporaties Laris en Woningstichting Bergh verantwoordelijk zijn.
Ook ligt er een kans bij het eigen woningbezit en de eigenaar-bewoners. De gemeente is
hierin regievoerder en aanjager. Centraal in dit project staan de vragen hoe de bewoners
verleid kunnen worden tot het (preventief) aanpassen van de woning en welke strategie het
beste past bij de kansen die zich voordoen in de gemeente Montferland. Kernbegrippen
voor de aanpak: bruikbaar en praktisch, samen sterker staan, aanhaken bij lopende
initiatieven en kansgedreven.
• Thuistechnologie in Stokkum en Nieuw-Dijk door USUS (Zie paragraaf 4.8)
In de kleine kernen Nieuw-Dijk en Stokkum gaat bureau USUS samen met de dorpsraden
aan de slag om mogelijkheden en wensen te verkennen omtrent thuistechnologie:
technische hulpmiddelen en voorzieningen aan huis die het mede mogelijk maken om
langer zelfstandig thuis te wonen, ook als mensen ondersteuning of zorg nodig hebben.
Doel van dit project is enerzijds de dorpsbewoners van Nieuw-Dijk en Stokkum kennis te
laten maken met de mogelijkheden van thuistechnologie. Anderzijds is door middel van dit
project inzicht te verkrijgen in de manier waarop de benodigde infrastructuur georganiseerd
en geïmplementeerd kan worden.
- 23 -
4. Actieplan WWZ in Montferland
In het vorige hoofdstuk zijn de uitgangspunten voor woonserviceontwikkeling in
Montferland en in de verschillende kernen op een rij gezet. In het vorige hoofdstuk stond
per paragraaf in zwart omrande kaders een aantal uitvoeringsprojecten genoemd die
verder handen en voeten moeten krijgen in de komende jaren.
In dit hoofdstuk werken we al deze uitvoeringsprojecten verder uit, voor de drie woon-
servicegebieden, het steunpunt en de hometeams / kiempunten. We geven aan hoe en
door wie deze worden opgepakt. Daarnaast geven we zo concreet mogelijk weer wat we
in de verschillende uitvoeringsprojecten willen bereiken, hoe we dat willen oppakken,
welke partijen daarbij betrokken zijn en wat het verwachte eindresultaat is. Op basis
hiervan kan voor elk uitvoeringsproject een plan van aanpak worden opgesteld met
daarin ook het benodigde budget en tijdspad.
4.1. Alle acties op een rij
Hieronder staan alle acties die in dit hoofdstuk verder worden uitgewerkt, met een
verwijzing naar de paragraaf waarin de actie wordt beschreven.
§ Kern(en) Actie Werkgroep
Evaluatie en verkennen verbreding servicepunt
• Evaluatie 3.4/
4.2 Didam
• Verkennen mogelijkheden verbreden servicepunt
Ontwikkeling woonservicegebied
• Afstemmen van ontwikkelingen
• Bepalen ontwikkelingsrichting voor ‘s-Heerenberg
• Uitvoeringsafspraken maken
3.4/
4.3 ‘s-Heerenberg
• Uitvoering
Inventarisatie welzijn- en zorgdiensten
• Inventarisatie aanbod welzijn- en zorgdiensten
• Bepalen aanvullende acties en
uitvoeringsafspraken maken
Wo
on
serv
iceg
eb
ied
3.4/
4.4 Zeddam
• Uitvoering
Behoefteonderzoek WWZ-voorzieningen in Beek
• Behoefteonderzoek naar WWZ-voorzieningen
• Uitvoeringsafspraken maken
Ste
un
pu
nt
3.5/
4.5 Beek
• Uitvoering
Werkgroep 1
Kiempunten en hometeams
• Aanstellen welzijnswerker
• Uitvoering project
3.6/
4.6
Braamt, Loil en
Azewijn
• Evaluatie
Werkgroep 2
Thuistechnologie
• Opzetten werkgroep
• Werkgroepbijeenkomsten
3.6/
4.7
Nieuw-Dijk en
Stokkum
• Uitvoering project
Werkgroep 3
Opplussen
• Opzetten werkgroep
• Werkgroepbijeenkomsten
Kle
ine k
ern
en
en
alg
em
een
3.6/
4.8
’s-Heerenberg-
West, Zeddam,
Kilder • Uitvoering project
Werkgroep 4
- 24 -
4.2. Woonservicegebied Meulenvelden in Didam: evaluatie en mogelijkheden verbreden servicepunt
Wat willen we bereiken?
Evaluatie van woonservicegebied Meulenvelden en verkenning van de mogelijkheden
van uitbreiding van de functies van het servicepunt in Meulenvelden, eventueel met het
gemeentelijke Wmo-loket.
Woonzorgzone Meulenvelden voldoet aan de eisen die we stellen aan een woonservice-
gebied (zoals we vanaf nu ook Meulenvelden aanduiden). Daarmee is het tijd geworden
voor een evaluatie van het woonservicegebied. We willen hieruit lessen leren, zodat deze
toegepast kunnen worden in de totstandkoming van de nog te realiseren woonservice-
gebieden en andere WWZ-ontwikkelingen in de gemeente.
Partijen zouden, in lijn met de conclusie uit het rapport ‘Woonzorgzones in Montferland’
graag de mogelijkheden bekijken om het servicepunt in Waverlo te verbreden en het
Wmo-loket hier een plaats te geven.
Hoe doen we dat?
• Evaluatie woonservicezones:
In het kader van de proeftuinen woonservicegebieden van SEV loopt momenteel een
evaluatie waarin Meulenvelden wordt geëvalueerd en wordt vergeleken met de
andere proeftuinen in het land. Momenteel worden de gegevens voor de evaluatie
verzameld. In het voorjaar zijn onder andere gegevens van een enquête onder
inwoners van het woonservicegebied Meulenvelden bekend. We stellen daarom voor
om gebruik te maken van deze evaluatie en de gegevens die daarin naar voren
komen, en geen aparte evaluatie op te zetten.
De bij dit traject betrokken projectgroepleden koppelen op regelmatige basis de
resultaten uit de evaluatie terug. Zodra er voldoende gegevens omhanden zijn, stelt
een aparte werkgroep de definitieve evaluatie op, met daarin de eventuele acties die
daarop genomen moeten worden, voor zowel Meulenvelden als bij andere WWZ-
ontwikkelingen in Montferland.
• Servicepunt Meulenvelden verbreden en Wmo-loket eraan koppelen:
We willen graag de mogelijkheden verkennen om het huidige servicepunt in Meulen-
velden te verbreden (door meer partners erbij te betrekken, groter aanbod van
informatievoorziening) en hieraan ook het gemeentelijke Wmo-loket te koppelen.
Inhoudelijk is het goed als het Wmo-loket in een woonservicegebied gehuisvest wordt
(conform de toekomstige situatie in ‘s-Heerenberg). Bovendien kan het huidige
servicepunt daarmee verbreed worden en meer leven worden ingeblazen. Ook wordt
het huidige gemeentehuis in Didam op termijn vervangen, waardoor de huidige
centrale locatie van het Wmo-loket verdwijnt. Dit maakt het des te logischer om naar
het woonservicegebied in Meulenvelden te verhuizen. Tenslotte kunnen ook de
kosten van het loket wellicht gedrukt worden, doordat deze efficiënter wordt bemand
en meer tussen de partijen kan worden verdeeld.
Een werkgroep kijkt naar de mogelijkheden en de wenselijkheid van het verbreden
van de functionaliteit van het loket. De gemeente Montferland bezint zich op een
nieuwe locatie van het Wmo-loket, dat momenteel in het gemeentehuis is gevestigd.
- 25 -
Betrokken partijen
Verschillende partijen zijn betrokken bij woonservicegebied Meulenvelden en bij de
evaluatie van SEV:
• Gemeente Montferland
• Welcom
• Laris
• Diafaan
Tijdspad
• De evaluatie van de verschillende proeftuinen in Nederland is gestart met het
verzamelen van gegevens. In de loop van dit jaar wordt een eindverslag verwacht.
• Met de inventarisatie van de mogelijkheden van verbreden van het servicepunt kan
snel worden gestart.
Verwacht eindresultaat
Handvatten om:
• Waar nodig het functioneren van het woonservicegebied Meulenvelden te opti-
maliseren, onder andere door verbreding van het servicepunt.
• Lessen uit Meulenvelden mee te nemen in de actuele WWZ-ontwikkelingen in de
gemeente Montferland.
4.3. Woonservicegebied in ’s-Heerenberg: afstemmen en invullen
Zie voor verdere toelichting op woonservicegebieden in ’s-Heerenberg ook paragraaf 3.4.
Wat willen we bereiken?
Realisering van een woonservicegebied in ’s-Heerenberg met het Stadsplein als hart
daarvan.
In ’s-Heerenberg zijn veel ontwikkelingen gaande. We zien graag dat dit woonservice-
gebied een succes wordt door alle projecten in samenhang met elkaar te realiseren en
een eigen identiteit te creëren. Daarvoor is goede afstemming tussen de nieuwbouw-
projecten nodig, een inventarisatie van de locaties waar welzijnsactiviteiten en -diensten
worden aangeboden, aandacht voor de openbare ruimte in het woonservicegebied en
een eigen identiteit te creëren.
Een startpunt voor woonserviceontwikkeling in ’s-Heerenberg is reeds gemaakt: er zijn
basisafspraken gemaakt tussen betrokken partijen en ook is onderzoek verricht dat als
basis dient voor invulling van het woonservicegebied.
Aandachtspunten bij de ontwikkeling van woonservicegebied ‘s-Heerenberg:
• Ontwikkeling Stadsplein
• Inventarisatie van welzijnsruimten en -aanbod
• Toegankelijke openbare ruimte
• Creëren eigen identiteit
- 26 -
Hoe doen we dat?
Een nog in te stellen werkgroep met daarin alle partijen die zich bezighouden met WWZ
in de woonservicegebieden en het steunpunt in de gemeente Montferland richt zich in
eerste plaats op de ontwikkelingen rondom de realisatie van woonservicegebied
’s-Heerenberg. We doen dit via de volgende stappen:
1. Afstemming van alle plannen en ontwikkelingen in ’s-Heerenberg en in het woon-
servicegebied in het speciaal, die te maken hebben met wonen, welzijn en zorg. We
houden gezamenlijk de plannen kritisch tegen het licht: passen ze bij de behoefte,
waar zitten afhankelijkheden van projecten (en daarmee risico’s) en hoe is de
planning van al deze projecten?
Dit is nodig om de ontwikkelingsrichting van het woonservicegebied scherp te krijgen
en uiteindelijk tot goede uitvoeringsafspraken te komen met alle partijen. We doen dit
door in één of meerdere bijeenkomsten alle projecten te bespreken met alle
betrokken partijen. We vragen daarbij alle partijen om hun plannen en / of aanbod in
’s-Heerenberg toe te lichten en delen kort een aantal uitgangspunten die vanuit reeds
bestaande onderzoeken naar voren komen.
2. Vastleggen van de ontwikkelingsrichting voor ’s-Heerenberg in een overeenkomst.
Alle partijen verbinden zich middels deze overeenkomst aan de lijn die we inzetten
voor de invulling van het woonservicegebied, aan de prioritering die we daarin
aanbrengen en de eigen rol en verantwoordelijkheid daarin.
3. Uitvoeringsafspraken maken over de verschillende uitvoeringsprojecten die leiden
tot de realisatie van het woonservicegebied ’s-Heerenberg. De gemaakte afspraken
willen we zoveel mogelijk vastleggen in overeenkomsten of prestatieafspraken.
De bestuurlijke verantwoordelijkheid ligt bij de Regiegroep Wonen, Welzijn en Zorg zoals
deze nu is samengesteld. De Regiegroep borgt bestuurlijk draagvlak voor de ontwikke-
lingsrichting voor ’s-Heerenberg en de daaruit vloeiende uitvoeringsafspraken.
Betrokken partijen
De werkgroep voor ontwikkeling van woonservicegebied ’s-Heerenberg bestaat uit de
volgende partijen:
• Gemeente Montferland: medewerkers van de afdelingen verkeer, ruimtelijke
ontwikkeling, maatschappelijke ontwikkeling en openbare werken
• Woningbouwcorporaties Laris, Woningstichting Bergh en Woonzorg Nederland
• Zorginstellingen Azora en Sensire
• Welzijnsinstelling Welcom
• Companen fungeert als regievoerder in dit traject
Verwacht eindresultaat
Uitvoeringsafspraken met bijbehorende overeenkomsten over het woonservicegebied
’s-Heerenberg.
Tijdspad
Een exacte tijdsplanning is lastig te geven in een dergelijk (mogelijk weerbarstig) traject
als deze. Een planning als volgt is denkbaar:
• Afstemming / inventarisatie en ‘ontwikkelingsrichting’ eerste helft 2011
• Uitvoeringsafspraken tweede helft 2011
• Uitvoering van de deelprojecten vanaf eind 2011
- 27 -
4.4. Woonservicegebied in Zeddam: samenhang en afstemming
Zie voor verdere toelichting op woonservicegebieden en Zeddam ook paragraaf 3.4.
Wat willen we bereiken?
Een goed functionerend (kleinschalig) woonservicegebied in Zeddam, met Sydehem als
hart daarvan.
Hoe doen we dat?
Met de nog in te stellen werkgroep met daarin alle partijen die zich bezighouden met
WWZ in de woonservicegebieden en het steunpunt in de gemeente Montferland, kijken
we kritisch naar het woonservicegebied zoals het er nu is. Wat we dan gaan doen:
1. Inventariseren wat er allemaal is in Zeddam, aan de hand van bestaande informatie
en inventarisaties.
2. Bepalen wat er (eventueel) aanvullend nodig is om het woonservicegebied Zeddam
optimaal te laten functioneren.
3. Uitvoeringsplan(nen) maken voor eventueel aanvullende acties in Zeddam.
Betrokken partijen
• Gemeente Montferland
• Laris
• Woningstichting Bergh
• Welcom
• Diafaan
• Sensire
• Dorpsraad Zeddam
Verwacht eindresultaat
Een inventarisatie van de stand van zaken in woonservicegebied Zeddam, met een
uitvoeringsplan voor eventuele aanvullende acties om de functie van het woonservice-
gebied te optimaliseren.
Tijdspad
De werkgroep die zich bezig gaat houden met de woonservicegebieden en het steunpunt
begint met het opstarten van projecten in ’s-Heerenberg. De acties in Didam, Beek en
ook in Zeddam, komen op een later moment aan de orde, zodra ’s-Heerenberg is
opgestart. Onderstaande planning is daarom een grove planning, die door de werkgroep
verder wordt aangescherpt.
• Inventarisatie en aanvullingen benoemen eind 2011
• Uitvoeringsafspraken eerste helft 2012
• Uitvoering vanaf voorjaar 2012
4.5. Steunpunt WWZ in Beek: functioneert deze optimaal?
Zie voor verdere toelichting op steunpunten in Beek ook paragraaf 3.5.
- 28 -
Wat willen we bereiken?
Een goed werkend steunpunt in Beek volgens de behoefte van de bewoners.
Hoe doen we dat?
De nog in te stellen werkgroep met daarin alle partijen die zich bezighouden met WWZ in
de woonservicegebieden en het steunpunt in de gemeente Montferland, gaat een
onderzoek uitvoeren naar de behoefte in Beek, met als aandachtspunten:
• Wonen: het rapport ‘Woonzorgzones in Montferland’ concludeert een tekort aan
nultredenwoningen en levensloopgeschikte woningen in Beek in de toekomst. Hoe
kan deze behoefte worden ingevuld?
• Welzijn: In Beek is een steunpunt WWZ in de Averhof gevestigd, met daarin de
voorzieningen die men in een steunpunt mag verwachten. Onbekend is, of het
voorziet in de behoeften aan diensten en activiteiten van de bewoners van Beek.
De werkgroep gaat vervolgens aan de slag met de aanbevelingen die uit dit onderzoek
volgen.
Betrokken partijen
• Gemeente Montferland
• Woningstichting Bergh
• Diafaan
• Sensire
• Welcom
Verwacht eindresultaat
Een inventarisatie van wat er nodig is in Beek op het gebied van WWZ, met een
uitvoeringsplan om uiteindelijk tot een goed functionerend steunpunt met bijbehorende
voorzieningen te komen.
Tijdspad
De werkgroep die zich bezig gaat houden met de woonservicegebieden en het steunpunt
begint met het opstarten van projecten in ’s-Heerenberg. De acties in Didam, Zeddam en
ook in Beek, komen op een later moment aan de orde, zodra ’s-Heerenberg is opgestart.
Onderstaande planning is daarom een grove planning, die door de werkgroep verder
wordt aangescherpt.
• Onderzoek naar WWZ in Beek eind 2011
• Uitvoeringsafspraken eerste helft 2012
• Uitvoering vanaf voorjaar 2012
4.6. Kiempunten en hometeams in de kleine kernen
Zie voor verdere toelichting op kleine kernen en kiempunten / hometeams ook paragraaf
3.6.
Wat willen we bereiken?
Realiseren van kiempunten en hometeams in de kleine kernen van de gemeente
Montferland. In eerste instantie gericht op Loil, Braamt en Azewijn, later wellicht voor de
meer kleine kernen in de gemeente.
- 29 -
Hoe doen we dat?
De realisering van kiempunten, maar ook het vormgeven van hometeams en het
opstarten van de ouderenconsultatie wordt gecombineerd binnen één project. Welcom
stelt hiervoor een welzijnswerker aan voor 16 uur per week, gedurende twee jaar. De
structuur die hierdoor ontstaat binnen de kleine kernen kan ingezet worden om projecten
als thuistechnologie en opplussen te ondersteunen.
Betrokken partijen
• Gemeente Montferland
• Welcom
• Lokale partners
Verwacht eindresultaat
Ontwikkelen en implementeren van een aanbod aan voorzieningen in de kleine kernen
van de gemeente en opzetten van netwerken voor hometeams.
Tijdspad
• Aanstellen van een welzijnswerker eerste helft 2011
• Uitvoeren project vanaf tweede helft 2011
• Tussenevaluatie van project medio 2012
4.7. Thuistechnologie in de kleine kernen
Zie voor verdere toelichting op de kleine kernen en thuistechnologie ook paragraaf 3.6.
Wat willen we bereiken?
Vergroten kennis over de mogelijkheden en toegankelijkheid van thuistechnologie voor
individuele burgers in Stokkum en Nieuw-Dijk.
Hoe doen we dat?
Het project bestaat uit twee samenhangende onderdelen:
1. Het eerste onderdeel bestaat uit activiteiten in de dorpen zelf. Een dorps-
vertegenwoordiging (werkgroep) maakt intensief kennis met de mogelijkheden van
thuistechnologie. Daarnaast wordt een beeld verkregen van de situatie in de dorpen
en de manier waarop de informatie over thuistechnologie en de levering van de
techniek te organiseren zijn. Hierdoor is in beeld op welke manier thuistechnologie
daadwerkelijk toegankelijk gemaakt kan worden voor de inwoners van de dorpen.
2. Het tweede onderdeel is op (inter-)provinciaal niveau. De provincie heeft als
doelstelling het ondersteunen van leefbaarheid in kleine dorpen, het langer thuis
laten wonen van ouderen, en het ondersteunen van de zelfredzaamheid van de
inwoners. Door het opzetten van een provinciale infrastructuur voor thuistechnologie
is niet alleen een ondersteuningsstructuur beschikbaar voor de Gelderse dorpen die
in de pilot meedoen, maar kan deze pilot uitgroeien en op meerdere locaties be-
schikbaar komen.
- 30 -
Betrokken partijen
• Gemeente Montferland
• Usus
• Lokale partners
Verwacht eindresultaat
Voor de bewoners van de betrokken dorpen is duidelijk op welke manier in dat dorp
thuistechnologie aangeboden kan worden en kan functioneren. De structuur daarvoor
moet ook op langere termijn te onderhouden zijn.
Tijdspad
• Opzetten werkgroep
• Werkgroepbijeenkomsten
• Uitvoering project
4.8. Opplussen in de gemeente Montferland
Zie voor verdere toelichting op opplussen ook paragraaf 3.6.
Wat willen we bereiken?
Een aangepaste woningvoorraad communicatie met burgers over de mogelijkheden om
de eigen woning aan te passen. In eerste instantie gericht op ’s-Heerenberg-West,
Zeddam en Kilder, later wellicht voor de gehele gemeente.
Hoe doen we dat?
Er is veel bekend over woningaanpassingen, van kleine tot grote aanpassingen,
goedkope en dure, eenvoudig aanpassingen zonder verbouwing tot complete ver-
bouwingen. De techniek rondom woningaanpassingen hebben we redelijk in de vingers.
Maar een woningaanpassing realiseren is de laatste stap in een lange keten die in feite
begint bij de bewoner, de senior. Deze zal nut en noodzaak van de woningaanpassing
moeten inzien en zijn deur letterlijk en figuurlijk moeten openen.
Betrokken partijen
• Gemeente Montferland
• Verkroost Advies
• Woningcorporaties
• Lokale partijen
Verwacht eindresultaat
Inzicht in hoe bewoners verleid kunnen worden tot het (preventief) aanpassen van de
woning en welke strategie het beste past bij de kansen die zich voordoen in de gemeente
Montferland.
Tijdspad
• Verkenning en verbinding
• Projectplan Opplussen
- 31 -
• Opstellen Draaiboek
• Uitvoering
4.9. Communicatie over WWZ in Montferland
Inwoners van de gemeente gaan merken dat er wordt gewerkt aan WWZ. Het is daarom
nuttig om een communicatieplan op te zetten om bewoners op de hoogte te houden van
de verschillende projecten die er spelen in de gemeente. Een website zou daarvoor een
goed middel kunnen zijn.
Een werkgroep, onder leiding van een communicatiemedewerker van de gemeente, stelt
op korte termijn een communicatieplan op. Hierin wordt de wijze geschetst waarop in
samenhang wordt gecommuniceerd over alle ontwikkelingen en projecten in de
gemeente op het gebied van Wonen, welzijn en zorg. De werkgroep denkt na over de in
te zetten kanalen voor communicatie, maar ook over een huisstijl voor communicatie en
maakt praktische werkafspraken over communicatie over verschillende projecten en
ontwikkelingen. Zo wordt de communicatie eenduidig en afgestemd.
4.10. Samenwerken voor WWZ: flexibiliteit belangrijk!
Complexe projecten als hierboven geschetst, kennen een hoge mate van dynamiek. Dit
kan ertoe leiden, dat de werkwijze of de planning zoals vooraf bepaald, gedurende de
loop van een project wordt aangepast. Deze dynamiek vraagt om flexibiliteit van de
partijen hierin.
Overlegstructuur
De overlegstructuur is als volg ingericht:
• Eén overkoepelende Regiegroep WWZ, in de huidige samenstelling. Deze zorgt voor
bestuurlijk draagvlak en spreekt zich uit over de ingeslagen weg.
• Werkgroepleidersoverleg (voorgezeten door Companen) waarin de werkgroepleiders
van de verschillende deelprojecten zitting hebben. Dit overleg bespreekt op
regelmatige basis de voortgang van de projecten, bespreekt knelpunten, maakt
afspraken en zorgt voor afstemming van de projecten op elkaar. De procesmanager
(Companen) bewaakt de integraliteit van het totaal.
• Verschillende werkgroepen die aan de slag gaan met de in dit hoofdstuk genoemde
deelprojecten. Elk wordt voorgezeten door een werkgroepleider, die de voortgang
van de betreffende projecten in het werkgroepleidersoverleg terugkoppelt. De
procesmanager (Companen) is aanspreekpunt voor deze werkgroepleiders.
Eén werkgroep houdt zich bezig met de woonservicegebieden en het steunpunt. Dit zorgt
ervoor dat iedereen het overzicht behoudt en is praktisch mogelijk, omdat veel zaken niet
tegelijk worden opgepakt. De werkgroep gaat van start met woonservicegebied
’s-Heerenberg. Als dat goed van start is gegaan, wordt de agenda van de werkgroep uit-
gebreid met de overige projecten.
Hieronder is de overlegstructuur schematisch weergegeven.
- 32 -
4. Opplussen Trekker: Sabine Verkroost (Verkroost Advies)
Participanten: ▫ Gemeente Montferland ▫ Laris ▫ Wst. Bergh
▫ Lokale partijen
5. Communicatie Trekker: Otto Kranenburg (Gemeente Montferland)
Participanten: ▫ Gemeente Montferland ▫ Wst. Bergh, communicatie-
medewerker
Regiegroep Wonen, Welzijn en Zorg
• Gemeente Montferland: Dhr F. Wissink en Mevr. I. Wolsing
• Laris: Dhr. P. Kivit
• Woonzorg Nederland: Dhr. A. Lebbink
• Woningstichting Bergh: dhr. A. ter Bogt
• Azora: Dhr. H. Metzemaekers
• Diafaan: Dhr. W. ten Westeneind
• Sensire: Mevr. J. Hamberg
• Welcom: Mevr. A. Schaaps
• MKB Reva: Dhr. T. Pals (op afroep)
• Provincie Gelderland: Dhr. H. Langes
• Companen: Mevr. W. Tideman en Mevr. W. van Erp Taalman Kip
2. Kiempunten Trekker: Anoek Hoogerwerf (Welcom)
Participanten: ▫ Gemeente Montferland ▫ Azora ▫ Diafaan ▫ Sensire ▫ Lokale partijen
Werkgroepleidersoverleg • Trekkers van de vijf werkgroepen:
o Wietske Tideman (woonservicegebieden en steunpunt) o Anoek Hoogerwerf (Kiempunten en hometeams) o Anita Lahuis (Thuistechnologie) o Sabine Verkroost (Opplussen) o Otto Kranenburg (communicatie)
• Gemeente (Toon Masselink, Hans Derksen)
• Andere aanwezigen op afroep
Werkgroepen
1. Woonservicegebieden en steunpunt: Trekker: Wietske Tideman (Companen)
Participanten: ▫ Gemeente Montferland ▫ Laris ▫ Wst. Bergh ▫ Woonzorg NL ▫ Azora ▫ Diafaan ▫ Sensire
▫ Welcom
3.Thuistechnologie Trekker: Anita Lahuis (Usus)
Participanten: ▫ Gemeente Montferland
▫ Lokale partijen
- 1 -
Begrippenlijst
Aangepaste woning Woning die is aangepast voor mensen met een lichamelijke beperking, door
bijvoorbeeld een hellingbaan voor de voordeur, verbrede deuren, geen drempels,
speciale voorzieningen in de badkamer.
Aanleunwoning Een woning die aanleunt aan en / of in directe omgeving van een zorginstelling. De
woningen zijn gelijkvloers en rolstoeltoegankelijk en -doorgankelijk en beschikken
over een alarmeringssysteem met de zorginstelling.
Awbz Algemene wet bijzondere ziektekosten. Wettelijke verzekering voor zorg en
begeleiding bij langdurige ziekte, handicap of ouderdom. Via de Awbz worden
kosten vergoed die niet worden gedekt door de zorgverzekeringswet of aanvullende
ziektekostenverzekeringen.
Beschermd wonen Beschermde woonvormen bieden zwaardere vormen van zorg in een zo gewoon
mogelijke omgeving. Deze woonvorm bevindt zich in de directe nabijheid van een
steunpunt met 24-uurs-aanwezige zorg in verband met de mogelijkheid van
24-uursbegeleiding en toezicht. Naast privéruimten zijn in deze woonvorm ook
gemeenschappelijke ruimten en zorgruimten aanwezig. Voor beschermd wonen zijn
ruimere woningen nodig, in groepen geschakeld. Per persoon is ongeveer 60 m2
inclusief algemene ruimte nodig. Dit komt overeen met een halve eengezinswoning.
Brengdiensten Brengdiensten worden door de brengende organisaties efficiënt aan huis aange-
boden, waarbij een goede toegankelijkheid van de woning een voorwaarde is.
Domotica of thuis-
technologie
Technische aanpassingen in huis (zoals automatisch in- en uitschakelen van
verwarming, verlichting of elektrische apparaten), maar ook mogelijkheden voor
inbraakbeveiliging en alarmering, zodat oudere mensen of mensen met een
handicap in hun eigen woning kunnen blijven wonen.
Extramuralisering Maatschappelijke tendens om wonen in zorginstellingen (intramuraal) zoveel
mogelijk te vervangen door wonen in zelfstandige woningen, waarin zorg wordt
verleend.
Haaldiensten Het gaat hierbij om diensten dicht bij de woonplek of goed bereikbaar met openbaar
vervoer. Ook moeten deze functies goed toegankelijk zijn.
Hometeam Een mobiel netwerk met deelnemers uit het brede spectrum van zorg en welzijn
met een signalerende functie en regelaarsfunctie.
Intramuraal wonen Het traditionele verzorgings- en verpleeghuis waar wonen en zorg niet gescheiden
zijn en waar zorg, toezicht, welzijn, dienstverlening, maar ook behandeling en
(intensieve) verpleging in een integraal pakket worden aangeboden samen met
verblijf.
Intramurale
voorzieningen
Letterlijk ‘binnen de muren’; (woon)instellingen die dag- en nachtzorg, hulpverlening
en begeleiding bieden; instellingen in de gehandicaptenzorg, ziekenhuiszorg,
verpleeghuiszorg en geestelijke gezondheidszorg bieden 24-uurszorg aan mensen
die intensieve zorg en begeleiding nodig hebben.
Kanteling Wmo Gemeenten stimuleren om de compensatieplicht op een nieuwe wijze vorm te
geven, zodat mensen met een beperking betere kansen hebben om volwaardig
mee te doen aan de samenleving. Een gekantelde manier van werken vergt van
gemeenten én burgers een nieuwe benadering, waarbij het stimuleren en faciliteren
van de zelfredzaamheid van de burger centraal staat.
Kiempunt Ontmoetingsruimte met catering en een spreekuurruimte voor informatie over
wonen, welzijn en zorg in de gemeente. Worden in alle kleine kernen gerealiseerd.
- 2 -
Kleinschalig
beschermd wonen
Wonen, welzijn en zorg zijn sterk met elkaar verweven. Zorg en toezicht zijn 24 uur
per dag aanwezig. Begeleiding en huisvesting van cliënten is groepsgewijs
georganiseerd. De zorgverlening is meestal volledig inpandig beschikbaar.
Levensloopbestendig Woningen die in hun ontwerp bij realisatie dan wel in een later stadium zonder
trappen van buiten af bereikbaar zijn en waarbij de zogenaamde ‘primaire ruimten’
(keuken, sanitair, woonkamer en minimaal één slaapkamer) zich op dezelfde
woonlaag bevinden. Drempels in de woningen zijn laag of ontbreken.
Mantelzorg
Onbetaalde zorg van / aan een partner, ouder(s), kind(eren) of ander familielid,
vriend of kennis. De zorg is meer dan de gebruikelijke zorg in een persoonlijke
relatie en is langdurig en intensief.
Nultredenwoning Woningen die zonder trappen van buiten af bereikbaar zijn en waarbij de zoge-
naamde ‘primaire ruimten’ (keuken, sanitair, woonkamer en minimaal één slaap-
kamer) zich op dezelfde woonlaag bevinden. Drempels in de woningen zijn laag of
ontbreken.
Opplussen Opplussen is het verbeteren van bestaande woningen zodat ze bruikbaar en veilig
zijn voor ouderen, zorgvragers of mensen met een handicap.
Steunpunt Een steunpunt heeft dezelfde faciliteiten als een kiempunt, aangevuld met een
informatiepost / servicepunt en een restaurantvoorziening (naast het kopje koffie
ook de mogelijkheid om (op bepaalde dagen) een maaltijd te nuttigen).
Thuistechnologie Technische hulpmiddelen en voorzieningen aan huis die het mede mogelijk maken
om langer zelfstandig thuis te wonen, ook bij een toenemende behoefte aan
ondersteuning of zorg.
WMO Wet Maatschappelijke Ondersteuning; regelt een samenhangend aanbod van zorg-
en welzijnsvoorzieningen die gemeenten verstrekken aan mensen die zorg nodig
hebben, bijvoorbeeld zorg in de huishouding, woningaanpassingen of vervoer naar
dagactiviteiten; gericht op het bevorderen van maatschappelijke participatie en
zorgzame samenleving; de wet vervangt de wet voorzieningen gehandicapten
(wvg), de welzijnswet en delen van de AWBZ; ingevoerd op 01-01-2007.
Woonservicegebied Een woonservicegebied is een (deel van een) wijk of dorp waarin optimale condities
zijn geschapen voor wonen met zorg en welzijn. Woonservicegebieden zijn een
middel om zorg en diensten meer in de wijk te brengen, waardoor mensen langer
zelfstandig kunnen blijven wonen.
Woonzorgcomplex Cluster van zelfstandige zorgwoningen waar zorg thuis geleverd kan worden. Vaak
voorzien van multifunctionele ruimten voor dagbesteding en recreatie. Welzijn en
dienstverlening behoren tot het servicepakket van het complex. Veilige en be-
schutte bouwvorm met soms een bewaakte entree.
Zorgwoning Woningen waar intensieve zorgverlening mogelijk is. Deze woningen zijn minimaal
rolstoeltoegankelijk en -doorgankelijk. Het sanitair maakt zelfstandig rolstoelgebruik
mogelijk. In de slaapkamer en badkamer kan zo nodig gebruik worden gemaakt van
tilliften. De woningen zijn doorgaans voorzien van alarmering en Domotica. De
slaapkamer is direct toegankelijk vanuit de woonkamer.
ZZP
(Zorg zwaarte pakket)
Standaardbeschrijvingen voor vastgestelde cliëntgroepen met een indicatie voor
zorg met verblijf, waarin een beschrijving staat van het cliëntprofiel, een globale
omschrijving van het benodigde pakket aan zorg, het aantal benodigde uren zorg,
de setting waarin de zorg geleverd wordt en de leveringsvoorwaarde (ook gebruikt
in de zorgzwaartebekostiging om te bepalen hoeveel geld de intramurale instelling
voor een cliënt krijgt); de indicatiestelling zzp's wordt uitgevoerd door het CIZ.
- 3 -
Ondertekening ter verbinding aan het ‘Uitvoerings-plan woonservicegebieden in Montferland’
De partijen, betrokken bij WWZ in de gemeente Montferland, verklaren op 23 juni
2011 zich naar beste inzet en kunnen te zullen inspannen om al het genoemde in
dit plan van aanpak te realiseren, zulks conform de uitwerking in hoofdstuk 4.
Azora
Dhr. H. Metzemaekers
Diafaan
Dhr. W. ten Westeneind
Gemeente Montferland
Dhr F. Wissink
Gemeente Montferland
Mevr. I. Wolsing
Laris
Dhr. P. Kivit
Sensire
Mevr. J. Hamberg
Welcom
Mevr. A. Schaaps
Woningstichting Bergh
dhr. A. ter Bogt
Woonzorg Nederland
Dhr. A. Lebbink