Регулаторна комисија за енергетика на РМ

Марко Бислимоски

јуни 2014 година

Либерализација на

пазарот на

електрична енергија

На пазарот на електрична енергија самостојно учествуваат како потрошувачи претпријатијата што

имаат повеќе од 50 вработени и вкупен годишен приход или вкупна актива поголема

од десет милиони евра во денарска противвредност - 01.04.2014 година

ОЕПС ( АД МЕПСО) и ОДС (ЕВН Македонија АД Скопје) количините потребни за покривање на загубите во сопствена мрежа во целост ги обезбедуваат на слободниот

пазар

Потрошувачите приклучени на преносна прежа целосно ги обезбедуваат своите потреби за електрична енергија на слободен пазар – 01.01.2008 година

Делумна либерализација на пазарот на електрична енергија започна во мај 2007 година – потрошувачи приклучени на преносна мрежа 55% од своите потреби за ЕЕ ги обезбедуваат на слободен пазар

Правила за пазар на електрична енергија – 17.02. 2014 година

Закон за енергетика – февруари 2011 година

Моментално – 45% од пазарот на електрична енергија во Република Македонија е лизберализиран

датум за отпочнување на либерализацијата на пазарот на електрична енергија за сите потрошувачи на електрична енергија, освен домаќинствата: 01.04.2014 година

датум за отпочнување на либерализацијата на пазарот на електрична енергија за сите потрошувачи на електрична енергија, вклучувајќи ги и домаќинствата: 01.01.2015 година

крајни датуми за исполнување на обврските на учесници на пазарот на електрична енергија кои што произлегуваат од Правилата за пазар на електрична енергија и Законот за енергетика

Моментални состојби на пазарот на електрична енергија во Република Македонија:

Квалификувани потрошувачи со над 50 вработени и вкупен годишен приход или вкупна актива поголема од 10 мил. Евра – 233 компании

Издадени лиценци на снадбувачи со електрична енергија - 9

Издадени лиценци на трговци со електрична енергија - 51

24 од 28 Јавни претпријатија имаат започнато/завршено тендерска постапка за набавување на електрична енергија

УЧЕСНИЦИ НА ПАЗАРОТ НА ЕЛЕКТРИЧНА ЕНЕРГИЈА СО ПРАВО ЗА САМОСТОЈНО УЧЕСТВО

производителот на електрична енергија на кој во лиценцата му е утврдена обврска за јавна услуга (АД ЕЛЕМ - Скопје)

производители на електрична енергија

ОПЕЕ во функција на БОС на балансната група на ППЕЕ (АД МЕПСО – Скопје)

ОЕПС кога набавува системски услуги и електрична енергија за покривање на загубите во електропреносниот систем (АД МЕПСО – Скопје)

ОДС кога набавува електрична енергија за покривање на загубите во дистрибутивната мрежа (ЕВН Македонија и АД ЕЛЕМ, подружница Енергетика)

снабдувачи на електрична енергија за тарифни потрошувачи заклучно до 31 декември 2014 година (ЕВН Македонија и АД ЕЛЕМ, подружница Енергетика)

снабдувачи во краен случај со електрична енергија (ЕВН Македонија и АД ЕЛЕМ, подружница Енергетика)

снабдувачи со електрична енергија

трговци со електрична енергија

потрошувачите на електрична енергија што ги исполнуваат критериумите за самостојно учество на пазарот

ПОТРОШУВАЧИ НА ЕЛЕКТРИЧНА ЕНЕРГИЈА

• 01.04.2014

• Се снабдуваат преку трговец или снабдувач

• Мали потрошувачи – претпријатија кои не го исполнуваат критериумот, 01.01.2015

• Домаќинства - до 31.12.2014 се тарифни потрошувачи,, 01.01.2015

Потрошувачи претпријатија:

повеќе од педесет (50) вработени и вкупен годишен

приход или вкупна актива поголема

од десет (10) милиони евра во

денарска противвредност.

Пазарот со нерегулирани билатерални договори, од снабдувачи со електична енергија

Пазарот со регулирани билатерални договори, од снабдувачот во краен случај

Малите потрошувачи и домаќинства можат своите потреби од електрична

енергија да ги обезбедат на:

Малите потрошувачи и

домаќинствата потребно е

најдоцна до 15.11.2014 да

склучат договор за

снабдување

со електрична енергија

ебалансирањпазармрежанабавкавкупен ННННН

Правила за пазар на

електрична енергија

ПРАВИЛА ЗА ПАЗАР НА ЕЛЕКТРИЧНА ЕНЕРГИЈА (1/10)

• Учесниците на пазарот на ЕЕ потребно е да се регистрираат за учество кај ОПЕЕ, освен оние потрошувачи кои го исполниле критериумот, а ќе се снабдуваат преку снабдувач

• Регистрација за учество на пазарот на електрична енергија

• Разгледување на Барањето за регистрација за учесник на пазарот на електрична енергија

• Повлекување од пазарот

• Суспензија на учесник на пазарот

• Престанување на договорот за учество на пазарот

Регистарција на учесници на пазарот на електрична

енергија

ПРАВИЛА ЗА ПАЗАР НА ЕЛЕКТРИЧНА ЕНЕРГИЈА (2/10)

• учесниците на пазарот на електрична енергија слободно формираат балансни групи по сопствен избор.

• балансна група може да се состои и од само еден учесник на пазарот на електрична енергија.

• Еден учесник на пазарот може да припаѓа на само една балансна група

• ППЕЕ сочинуваат една баланасна група чија БОС е ОПЕЕ.

• Учесник на пазарот кој што врши регулирана дејност не смее да се здружува со учесници на пазарот кои вршат нерегулирани дејности во иста балнсна група

• РКЕ одобрува договри за здружување во балансна група на регулирани компанииправа и обврски на Балансно одговорните страни (БОС)

• Престанoк на статусот на БОС

• Финансиски гаранции

• Пренесување на балансна одговорност

Балансна одговорност

ПРАВИЛА ЗА ПАЗАР НА ЕЛЕКТРИЧНА ЕНЕРГИЈА (3/10)

• Потрошувачи

• Регулирани билатерални договори

• Нерегулирани билатерални договори

• Набавка на електрична енергија за покривање на загубите на електрична енергија

• Мониторинг на набавка на загубите на електрична енергија

• Доверливост на комерцијалните и деловните податоци

Пазар на електрична енергија со

билатерални договори

ПРАВИЛА ЗА ПАЗАР НА ЕЛЕКТРИЧНА ЕНЕРГИЈА (3/10)

Дневен пазар на електрична енергија со примена на листа

на приоритети

ПРАВИЛА ЗА ПАЗАР НА ЕЛЕКТРИЧНА ЕНЕРГИЈА (4/10)

• регистрација на учесници на пазарот на системски услуги

• план за набавка на системски услуги

• регулирана набавка на системски услуги (до 31.12.2014 ги обезбедува АД ЕЛЕМ, во рамките на своите можности)

• набавка на системски услуги на пазар на системски услуги (од 01.01.2015)

• Регулаторен преглед на системски услуги

Пазар на системски

услуги

ПРАВИЛА ЗА ПАЗАР НА ЕЛЕКТРИЧНА ЕНЕРГИЈА (5/10)

• ги доставува БОС за секој трговски интервал (1h) и со целобројна вредност на моќноста изразена во MW, различна од 0

• процес на изготвување на физички распореди

• стандардни дневни криви на оптоварување за потрошувачите кај кои не се вградени броила со можност за часовно и далечинско отчитување,

• Временски рокови за доставување на физички распореди,

• до 14:00 за наредниот ден

• промени на физички распореди во текот на денот – 60 минути пред почетокот на часот

Правила за

физички распореди

ПРАВИЛА ЗА ПАЗАР НА ЕЛЕКТРИЧНА ЕНЕРГИЈА (6/10)

• виртуелни мерни точки

• броила со можност за часовно и далечинско отчитување

• сите потрошувачи со инсталирана моќност над 500kW и сите производители

• план за вградување на пресметковни броила со можност за часовно и далечинско отчитување кај потрошувачите и производителите приклучени на дистрибутивната мрежа за период од две (2) години

МЕРЕЊА

ПРАВИЛА ЗА ПАЗАР НА ЕЛЕКТРИЧНА ЕНЕРГИЈА (7/10)

• разликата помеѓу збирот на количина на електрична енергија со потврдените физички распореди и збирот на измерената количина на електрична енергија за одговорната БОС во секој пресметковен интервал (1 час)

• Методологија за пресметка на надоместокот за услугите за урамнотежување

Пресметка и плаќање

надоместоци за отстапувањата

ПРАВИЛА ЗА ПАЗАР НА ЕЛЕКТРИЧНА ЕНЕРГИЈА (8/10)

• пресметки и плаќања на трансакциите на пазарот на електрична енергија со билатерални договори

• ОПЕЕ потврдува врз основа на податоците кои ги доставиле договорните страни во своите номинирани физички распореди

• пресметка и плаќање на трансакциите на дневниот пазар на електрична енергија со примена на листа на приоритети

• ОПЕЕ врши пресметка на трансакциите

• пресметка и плаќање на трансакции на пазарот на системски услуги

• ОПЕЕ врши пресметка на трансакциите

• финасиска гаранција за плаќање на отстапувањата определена од ОПЕЕ

Пресметки и плаќања на пазарот на електрична

енергија

ПРАВИЛА ЗА ПАЗАР НА ЕЛЕКТРИЧНА ЕНЕРГИЈА (9/10)

• спорови

• суспензија (времено престанување на функционирање) на пазарот на електрична енергија

• висок оперативен ризик

• размена на информации

• следење на пазарот на електрична енергија

• известување и објавување

• изменување и дополнување на Пазарните правила

Посебни одредби

Пример 1 Балансната група се состои од три потрошувачи поврзани на преносна мрежа

Пример 1 Балансната група се состои од три потрошувачи поврзани на преносна мрежа

Пример 2 Балансна група се состои од потрошувачи приклучени на дистрибутивна мрежа кои се снабдуваат од снабдувач

Пример 2 Балансна група се состои од потрошувачи приклучени на дистрибутивна мрежа кои се снабдуваат од снабдувач

Пример 3 Балансната група се состои од потрошувач и производител приклучени на преносна мрежа и снабдувач кој снабдува потрошувачи на дистрибутивната мрежа

Пример 3

Балансната група се состои од потрошувач и производител приклучени на преносна мрежа и снабдувач кој снабдува потрошувачи на дистрибутивната мрежа

Благодарам на вниманието

РЕГУЛАТОРНА КОМИСИЈА ЗА ЕНЕРГЕТИКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

www.erc.org.mk