Wetgeving en beleid rond koelmiddelproblematiek · Voorbeeld: impact 5kg uitstoot R134a = 43350 km...

Wetgeving en beleid rond

koelmiddelproblematiek

Sven Claeys

Departement Leefmilieu, Natuur en Energie

Afd. Lucht, Hinder, Risicobeheer,

Milieu & Gezondheid

tel: 02/553.11.29 --- fax: 02/553.11.45

[email protected]

mailto:[email protected]

Presentatie Energik-studiedag Koeling 25 november 2014 Sven Claeys

Inhoudsopgave

1. Regelgeving uitbating koelinstallaties

1.1. Europese regelgeving:

Ozonafbrekende stoffen: Verordening 1005/2009

Gefluoreerde broeikasgassen: Verordening 842/2006 + vervanging door

Verordening 517/2014

1.2. Vlaamse regelgeving

Vlarem II: Art. 5.16.3.3. ‘Koelinstallaties’

Vlarema – Afvalstoffenregelgeving

2. Certificering van koeltechnische bedrijven

3. Ervaringen Milieu-inspectie

4. Ecologiepremie

5. Enkele bedenkingen:

Lekkage aan koelinstallaties

Koelmiddelkeuze & natuurlijke koelmiddelen


Ozonlaag afbrekende stoffen en gefluoreerde

broeikasgassen in koeltoepassingen

Ozonlaag

afbrekend

Broeikaseffect Gebruik

CFK’s ++ ++ verboden

HCFK’s (R22) + ++ Bijvullen

verboden vanaf

01/01/2015

HFK’s - ++ Deels toegelaten


Broeikasgassen en hun Global Warming

Potential (GWP)

CO2 1

CH4 21

N2O

310

HFK’s, PFK’s en SF6

675 - 22.800

H2O, O3, aërosolen, CO, VOS, NOx

Voorbeeld: impact 5kg uitstoot R134a = 43350 km autorijden


1. Regelgeving

• Beleid = 2-sporen beleid:

• Stimuleren van gebruik van milieuvriendelijke alternatieven

• reduceren van emissies van koelmiddelen indien gebruik

niet kan worden vermeden

• Regelgeving viseert twee categorieën van koelinstallaties:

• Met ozonafbrekende stoffen (HCFK’s) als koelmiddel, bvb.

R-22

•Met gefluoreerde broeikasgassen (HFK’s) als koelmiddel,

bvb. R-134a en HFK-mengsels zoals R404A, R407C, R410A,

R507C


1.1. Europese regelgeving

EU-verordening 1005/2009 van 16 september 2009 betreffende

de ozonlaag afbrekende stoffen

CFK’s: productie, op de markt brengen en gebruik: verboden

HCFK’s: Voor koelsector: beperkt gebruik wordt nog toegelaten

- Sinds 1/1/2010: enkel gebruik van gerecycleerde/geregenereerde

HCFK’s toegestaan.

- !! gebruik = bijvulling (en dus niet: de aanwezigheid van het koelmiddel)

- Wanneer HCFK’s worden toegevoegd, moet een etiket op de

koelinstallatie worden aangebracht met type stof en de in het apparaat

aanwezige hoeveelheid (art. 11.6)

- Indien HCFK’s worden gebruikt, moet dit duidelijk in logboek genoteerd

worden (art. 11.7)

- Vanaf 1/1/2015 is ook gebruik van

gerecycleerde/geregenereerde HCFK’s verboden



EU-verordening 1005/2009 van 16 september 2009 betreffende

de ozonlaag afbrekende stoffen (vervolg)

• verplichte terugwinning van ozonafbrekende stoffen (art. 22)

• Verplichte regelmatige lekdichtheidscontrole voor koelinstallaties

met 3 kg of meer aan koelmiddel (art 23)

• Indien lek vastgesteld: binnen 14 dagen herstel

• Binnen maand na lekkage: nieuwe controle op lekdichtheid

• EU-lidstaten bepalen minimumopleidingseisen voor personeel

betrokken bij de in deze dia vermelde activiteiten

Koelmiddelinhoud Frequentie controle

3 kg en meer Iedere 12 maanden





EU-verordening 842/2006 van 17 mei 2006 inzake bepaalde gefluoreerde

Broeikasgassen wordt vanaf 01/01/2015 vervangen door EU-verordening 517/2014 van 16 april 2014

Dit betekent een belangrijke aanscherping !

Waarom aanpassing?

• Routekaart EU: Reductiedoelstelling voor niet-CO2-broeikasgassen

tegen 2030: - 61% tov 2005 (excl landbouw)

• Zonder bijkomend beleid EU-emissies F-gassen stijgen tot 104 MT CO2-eq in

2030 (90 Mt in 2005)

=> reductie van 70 MT CO2-eq vereist

• Alternatieven zijn (deels) beschikbaar



Nu Vanaf 01/01/2015

Logboekverplichting Vanaf 3 kg koelmiddel Vanaf 5 ton CO2-equivalenten

Lekdichtheidscontrole om de

12 maand

Vanaf 3 kg koelmiddel Vanaf 5 t CO2-eq

Lekdichtheidscontrole om de 6

maand


Lekdichtheidscontrole om de 3

maand


lekkagedetectiesysteem Vanaf 300 kg koelmiddel Vanaf 500 t CO2-eq

Uitzondering van deze

voorwaarden voor hermetisch

afgesloten systemen met

Minder dan 6 kg koelmiddel Minder dan 10 t CO2-eq

Tot 31/12/2016 vrijstelling van deze voorwaarden voor systemen met minder dan 3 kg koelmiddel of hermetisch afgesloten systemen met minder dan 6 kg koelmiddel



• “Ton CO2-eq” = aantal kg koelmiddel * aardopwarmingspotentieel van

koelmiddel (GWP-waarde)

• => hoe hoger GWP-waarde van het koelmiddel, hoe strenger de

voorwaarden

• GWP-waarde in bijlage I van EU-verordening

(kg) 5 ton CO2-eq 50 ton CO2-eq 500 ton CO2-eq

HFC 32 7,41 74,07 740,74

HFC 134a 3,50 34,97 349,65

R404A 1,27 12,75 127,50

R507 1,25 12,55 125,47

R410A 2,40 23,95 239,52


Europese regelgeving

Opzettelijk uitstoten van F-gassen is verboden indien technisch niet noodzakelijk (=> bij koeling is dit technisch niet noodzakelijk)

Lekkage van gassen voorkomen en zo snel mogelijk herstellen

Installatie, onderhoud, service, herstel en buitendienststelling waarbij er een risico is op emissie van F-gassen gebeurt door gecertificeerde ondernemingen en personeel hiermee belast is ook gecertificeerd

Lekdichtheidscontroles moeten gebeuren door gecertificeerd personeel en conform minimumeisen vastgelegd in Commissieverordening 1516/2007

Indien lekdetectiesysteem aanwezig:

frequentie lekdichtheidscontrole gehalveerd

12-maandelijkse controle op goede werking ervan

Register (logboek) noteren van

Hoeveelheid en type F-gas in de installatie

toegevoegde/verwijderde hoeveelheden koelmiddel,

uitgevoerde werkzaamheden,

Resultaten lekdichtheidscontroles + datum …

Identiteit onderneming van uitgevoerde werkzaamheden



Nu (EU-verordening

842/2006)

Vanaf 01/01/2015

(EU-verordening

517/2014)

Logboekverplichting Art 3.6 Art 6.1

Lekdichtheidscontrole

om de 12 maand

Art 3.2 Art 4.3.


om de 6 maand

Art 3.2 Art 4.3.


om de 3 maand

Art 3.2 Art 4.3.

Lekkagedetectie-

systeem

Art. 3.3 en 3.4. Art. 5

Referenties in de regelgeving naar de uitbatingsvoorwaarden:



Terugwinning

• Exploitanten zorgen voor regelingen voor juiste terugwinning van

koelmiddelen door gecertificeerd personeel

Certificering betrokken technici:

• Uitbreiding naar sector koeltransport (in de loop van 2015)

Verplichtingen voor leveranciers van F-gassen:

• Verkoop van F-gassen enkel aan ondernemingen die houder zijn van

(relevant) certificaat of die personeel in dienst hebben die over het juiste

certificaat beschikken

• registreren certificaatnummer van de kopers

• registreren aangekochte hoeveelheden

• Bewaren de info minstens 5 jaar

• Stellen informatie ter beschikking van bevoegde overheid of Eur.

Commissie indien hierom verzocht



Phasedown - Vanaf 2015: Quota-systeem voor invoerders/producenten

sterke afbouw tov gemiddelde van periode 2009-2012! (in CO2-eq)



Nieuwe EU-verordening (annex III): Sterke uitbreiding

verbodsbepalingen voor op de markt brengen van welbepaalde

apparatuur met F-gassen, bvb.



Bestaande koelsystemen met koelmiddelvulling vanaf 40

ton CO2-eq:

• Verbod op gebruik F-gassen met GWP > 2500

• van nieuw geproduceerde vanaf 2020

• geregenereerde/gerecyclede F-gassen vanaf 2030

• 40 ton CO2-eq = +/- 10 kg R404a of R507)

• Uitzondering voor diepkoeling (-50°C)

• (zie art 13.3. van nieuwe verordening)


1.2. Vlaamse regelgeving koelinstallaties

Vlarem II - Art. 5.16.3.3. ‘Koelinstallaties’

• Van toepassing op installaties met een geïnstalleerde totale

drijfkracht vanaf 5 kW

• ook van toepassing op airco-installaties en warmtepompen met

een koelsysteem

• Voor goede lectuur van dit artikel: Art. 1.1.2. van Vlarem II

bevat definities (categorieën ‘koelinstallaties’ en

‘ozonafbrekende stoffen en gefluoreerde broeikasgassen’)



Vlarem II - Art. 5.16.3.3. ‘Koelinstallaties’ (vervolg)Bepalingen geldend voor alle koelinstallaties:

Onderhoud:

- werkzaamheden met kans op lekkage koelmiddel moeten door een bevoegd koeltechnicus worden uitgevoerd

- onderhouden volgens code van goede praktijk, regelmatig onderzocht door een bevoegd koeltechnicus.

- Bij vaststellen van lekkage: onmiddellijk lekkage verhelpen en nieuwe controle op lekdichtheid uitvoeren.

- Resultaten van onderzoek in een register

Terugwinning van koelmiddelen:

- Bij definitieve buitenbedrijfstelling: koelmiddel binnen de maand verwijderen.

- Bij buitenbedrijfstelling of bij herstellingen waarbij het koelmiddel moet worden afgetapt, moet het koelmiddel met doelmatige apparatuur door bevoegde koeltechnici worden opgevangen in speciaal daarvoor bestemde en gemarkeerde recipiënten. Dit koelmiddel mag, nadat het goed bevonden is, terug worden gebruikt.



Vlarem II - Art. 5.16.3.3. ‘Koelinstallaties’ (vervolg)Bepalingen voor koelinstallaties met koelmiddelinhoud van 3 kg of meer die ozonafbrekende stoffen en/of gefluoreerde broeikasgassen bevatten (en niet hermetisch gesloten zijn):

Relatief lekverlies:

(Opgelet! Nieuwe aanpak sinds eind sept 2014!)

L = (B/N) x 100%, waarbij:

1° L: relatief lekverlies

2° B: som van alle bijvullingen gedurende een kalenderjaar (kg);

3° N: nominale koelmiddelinhoud v/d koelinstallatie (kg)



relatief lekverlies:

- Maximaal 5% koelmiddelinhoud op jaarbasis

- indien lekkage meer dan 5% : zo spoedig mogelijk

herstellen (uiterlijk binnen de 14 dagen)

- Nieuw koelmiddel mag pas worden toegevoegd

wanneer lekkage is verholpen en een controle op

lekdichtheid is uitgevoerd

- Na iedere bijvulling relatief lekverlies berekenen en

noteren

- 1 maand na herstel: controle op lekdichtheid (niet op

dag van herstel)



Indien 2 opeenvolgende jaren lekverlies > dan 10% dan moet

installatie binnen de 12 maanden na vaststelling buiten bedrijf

worden gesteld + melding 14 dagen na vaststelling aan afdeling

bevoegd voor milieuhandhaving

Gemotiveerde aanvraag tot afwijking kan worden goedgekeurd

indien:

• De aanvraag reden van lekkage verklaart (niet te wijten aan

ouderdom of slijtage)

• Maatregelen worden beschreven om lekkage op te sporen en te

verhelpen

Indien lekkage meer dan 100% bedraagt voor installaties met meer

dan 30 kg, dan moet dit worden gemeld aan afdeling bevoegd voor

milieuhandhaving



Vlarem II - Art. 5.16.3.3. ‘Koelinstallaties’ (vervolg)

Periodieke lekdichtheidscontrole:

afhankelijk van koelmiddelinhoud: (voor F-gassen en mengsels vanaf 01/01/2015 op basis van ton CO2-eq – zie eerder)

indien vermoeden van lekkage: controle met lekdetectieapparatuur met gevoeligheid 5 g/jaar

Documentatie:

Instructiekaart

Logboek:

- Type koelmiddel/nominale koelmiddelinhoud van koelinstallatie

- aard van uitgevoerde werkzaamheden

- hoeveelheden koelmiddel toegevoegd, afgetapt, afgevoerd

- beschrijving + resultaten van de lekdichtheidscontroles

- persoon die werkzaamheden heeft uitgevoerd



Vlarema: Vlaams reglement betreffende het duurzaam

beheer van materiaalkringlopen en afvalstoffen

HCFK’s en HFK’s zijn gevaarlijke afvalstoffen

producent van afvalstof moet afvalstoffenregister bijhouden

transporten mogen enkel door geregistreerd vervoerder van

afvalstoffen

zie www.ovam.be voor registratieprocedure (eenvoudig, 20

kalenderdagen max.)

Voor koeltechnische bedrijven: vrijstelling van verplichting

identificatieformulier bij transport afgedankt koelmiddelen.

Afgiftebewijs aan klant overmaken

http://www.ovam.be/


2. Certificering koeltechnische bedrijven

• In Art. 1.1.2. van Vlarem II is een definitie voor bevoegd koeltechnicus ingevoegd:

• bevoegd koeltechnicus: …

… ‘Voor werkzaamheden aan koelinstallaties die ozonafbrekende stoffen en/of gefluoreerde broeikasgassen bevatten, waarbij er een mogelijk risico op emissies van koelmiddelen bestaat, en voor het uitvoeren van lekdichtheidscontroles als vermeld in artikel 5.16.3.3, §6 en §7, geldt als aanvullende voorwaarde dat de persoon werkt in een koeltechnisch bedrijf dat is gecertificeerd overeenkomstig de bepalingen, vermeld in het besluit van de Vlaamse regering inzake de certificering van koeltechnische bedrijven en hun koeltechnici van 4 september 2009’

• Uitzondering: geen certificeringsverplichting op bedrijfsniveau indien bedrijf enkel controles op lekkage uitvoert waarbij koelmiddelcircuit niet wordt geopend (persoon heeft wel nog altijd certificeringsverplichting)



(vervolg)

1. Implicaties voor bedrijven:

Keuring door een geaccrediteerde keuringsinstelling

Eisen:

- Beschikken over technische uitrusting voor personeel

- Documentatie van werkzaamheden, onder meer

koelmiddelboekhouding, procedures

- Gecertificeerde koeltechnici

Herkeuring:

- om de 24 maanden voor bedrijven die werken aan grotere

installaties (koelmiddelinhoud 3kg en meer);

- om de 5 jaar voor bedrijven die enkel werken aan kleinere (-

3 kg koelmiddelinhoud)



(vervolg)

2. Implicatie voor koeltechnici

Verplichte certificering dmv vakbekwaamheidsexamen in een

gecertificeerd examencentrum

Examen: praktijk én theorie

Hernieuwing certificaat: iedere vijf jaar (korte theoretische test)


3. Ervaringen milieu-inspectie

Frequent vastgestelde waarnemingen:;

– afwezigheid van het wettelijk voorgeschreven sterkte- en

constructieattest;

– installaties niet onderhouden volgens een code van goede

praktijk

– Logboek: afwezig (13%) of zeer onvolledig ingevuld (30%)

– Instructiekaart niet aanwezig (40%)

– te hoog lekverlies (of niet te kwantificeren) bij 37%

onderzochte installaties

– Oudere R-22 installaties niet lekdicht

=> Uit (onder meer) het milieuhandhavingsrapport 2012

http://www.lne.be/themas/handhaving/afdeling-milieu-

inspectie/milieuhandhavingsrapport/de-rapporten


4. Ecologiepremie

Enkel investeringen in technologieën die voorkomen op de

limitatieve technologieënlijst.:

Voorbeelden ivm. koeling

• Een nieuw koelsysteem op basis van alternatieve koudemiddelen (uitgezonderd ammoniak)

• Een nieuw koelsysteem op basis van ammoniak voor installaties tot 300kW

• Indirect koelsysteem op basis van alternatieve koudemiddelen of ammoniak

• CO2/NH3 cascade koelsysteem

Ecologiepremie: tegemoetkoming voor de meerkost tov. standaardtechnologie


5. Bedenkingen: Lekkage van

koelmidddel

Werkelijke kost van lekkende koelinstallatie onderschat:

Kost is =

Kostprijs nieuw koelmiddel voor bijvulling

maar ook kost tgv.:

Werkzaamheden herstel koelinstallatie

Uitval van installatie op onvoorziene momenten (risico op

schade aan product/proces)

Slecht onderhouden installatie –> meer frequente

herstellingen/uitvalmomenten

Hoger energieverbruik


5. Bedenkingen: Lekkage van

koelmiddel:

Enkele aanbevelingen & tips:

• zelfcontrole

• Actief bijhouden van logboek

• Communiceren over lekkage bewustwording niet enkel

bij onderhoudstechnicus maar ook bij eigenaar bvb. in

jaarverslag, actieplan

• Reductiedoelstellingen formuleren

• Actieplan: prioritaire acties met maximaal resultaat

• Duurzame uitbating is niet duurder


5. Bedenkingen: Koelmiddelkeuze

• Afbouw HCFK-consumptie (R-22) tgv. Europese regelgeving

• Gevolg hiervan: Gebruik van HFK’s stijgt

• R404A wordt het meest aangewend (zowel in nieuwe als bestaande installaties)

• Maar … R404A kent zeer hoge GWP-waarde (3260)

• Energetische performantie van R404A wordt bovendien in vraag gesteld …

• Alternatieven mogelijk? Non-HFK of lage(re) GWP-HFK’s kunnen een heel significant verschil maken én zijn beschikbaar

• Vervanging HCFK-installaties is nu volop lopende er is een momentum

• Kostprijs van HFK’s met hoge GWP waarde zou sterk kunnen stijgen in komende jaren …


5. Bedenkingen: Natuurlijke

koelmiddelen

Barrières:

Publieke perceptie:

- Onbekend is onbemind

Wetgeving/standards

Opleiding/kennis

- Bijscholing voor installateurs/technici

Marketing/marktprijs

- Vraag/aanbod

Psychologie

- Vooroordelen mbt. veiligheid, kostprijs, betrouwbaarheid,

energieverbruik

Wetgeving en beleid rond koelmiddelproblematiek · Voorbeeld: impact 5kg uitstoot R134a = 43350 km...

Documents

Transcript of Wetgeving en beleid rond koelmiddelproblematiek · Voorbeeld: impact 5kg uitstoot R134a = 43350 km...