Risicomanagement pensioenfondsen

Genoeg gepraat, tijd voor een praktische invulling

PENSIOENMANAGEMENT • ADVIES

OPLEIDINGEN • VISITATIECOMMISSIES

Programma

Welkom en opening – Bert Smith

Risicomanagement – Jaap Koelewijn

Audit Navigator – Jeroen Tuijp

Afsluiting en lunch

Over ons

Pensioenfonds / werkgever

Financieel

Actuarieel

Beleggingen

Administratie Governance

Communicatie

juridisch

Edmond Halley

Over ons

Pensioenmanagement & professionele bestuurders

Visitatiecommissies

Training en Opleiding

Advies en Beheer

Interimoplossingen

Benchmarking & Onderzoek

Audit Navigator

Jeroen Tuijp

PENSIOENMANAGEMENT • ADVIES

OPLEIDINGEN • VISITATIECOMMISSIES

Risicomanagement

Risicomanagement is het identificeren en

kwantificeren van risico's en het vaststellen van

beheersmaatregelen. Met beheersmaatregelen

worden activiteiten bedoeld waarmee de kans van

optreden of de gevolgen van risico's worden

beïnvloed.

FIRM is gericht op het beoordelen van risico‟s en de

beheersing daarvan.

FIRM: van micro-prudentieel naar macro-

prudentieel toezicht (Beleidsvisie DNB)

Wetgeving en achtergrond

Artikel 143 Pensioenwet

Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur worden regels gesteld met

betrekking tot de soliditeit van het pensioenfonds, waaronder wordt verstaan: het

beheersen van financiële risico‟s; en het beheersen van andere risico‟s die de

soliditeit van het pensioenfonds kunnen aantasten;

Brief DNB 15 maart 2010 – onderzoek pensioenfondsen

“De risicorapportages zijn niet inzichtelijk, soms foutief en bevatten te weinig

informatie. Rapportages zijn veelal gericht op behaalde rendementen”

Pensioenkoepels 24 juni 2010: “Aanbevelingen Beleggingsbeleid”

“Belangrijk is dat het een continu proces is. Een bestuur kan niet volstaan met een

studie eens in de zoveel tijd, om vervolgens niet bij te sturen”

Misverstanden

Risicomanagement is niet het periodiek benoemen en aflopen van alle risico’s en de beheersmaatregelen.

“Met een jaarlijkse stoplichtenrapportage voldoe ik aan risicomanagement en FIRM.”

“Al onze rapportages en beleidsdocumenten vormen tezamen ons risicomanagement”

Cyclus

Beleid

Uitvoering

Beleid & Strategie

Analyseren & inschatten

Beheersing

Controle & Rapportage

FIRM in vogelvlucht

Solvabiliteit Organisatie/Beheersing

Liquiditeit Integere bedrijfsvoering

Risicocategorieën Beheersingscategorieën

Financieel Niet-financieel

Matching/rente Omgevingsrisico Risicospecifiek

Marktrisico Operationeel risico Organisatie

Kredietrisico Uitbestedingsrisico Management

VT-risico IT-risico Solvabiliteitsbeheer

Integriteitsrisico Liquiditeitsbeheer

Juridisch risico

FIRM: risico vs. beheersing

Hoofdstuk B1 Beoordelingscriteria ‘Laag Risico’

Het verschil in gemiddelde looptijd tussen activa en passiva

dan wel de modified duration gap van het eigen

vermogen/optionality extensie risk is gering.

Ongedekte valutapositie ten opzichte van balanstotaal is

laag.

Pensioenregeling bevat geen indexatietoezegging.

Geen gebruik van derivatenproducten of andere off-balance

sheetproducten.

Geringe mate van gevoeligheid voor veranderingen in

absolute hoogte en vorm van yieldcurven.

Ruim voldoende en zeer liquide werkkapitaal beschikbaar.

Zeer regelmatige en voorspelbare kasstromen.

Zeer beperkte verschillen in timing van ingaande en

uitgaande kasstromen.

Rentegevoeligheid van activa en passiva is zeer

voorspelbaar.

Vermogensratio's uitgedrukt in de basisvaluta zijn stabiel.

Inflatie is laag.

Producten bevatten geen rendementgaranties.

Producten bevatten geen embedded options.

Geen gebruik van opties in offertes.

Exposures in andere valuta dan de basisvaluta zijn gering.

Geen exposures, netto kasstromen in volatiele vreemde

valuta.

Verzekeraar heeft een volwassen, stabiele portefeuille

waarbij inkomende en uitgaande kasstromen binnen een

jaar in balans zijn. Er is derhalve geen sprake van een

uitloopmaatschappij.

Bijlage D1 Sterke interne beheersing

1. Frequent en gedetailleerd in kaart brengen van alle

relevante facetten van matching-/renterisico.

2. Instelling heeft goed inzicht in de verdeling van activa

en passiva over looptijden.

3. Nieuwe producten, initiatieven, projecten worden

voorafgegaan door een gedegen analyse van

gerelateerd matching-/renterisico.

4. Op productniveau is een analyse gemaakt van de aard

en omvang van het matching-/renterisico.

5. In risicoanalyse wordt ook expliciet aandacht besteed

aan matching risico's uit hoofde van embedded options,

herbelegging, garantieproducten en vreemde valuta.

6. Het risicomodel is volgens best-practicemethoden

ontwikkeld en wordt frequent onderhouden en

geëvalueerd en onafhankelijk gevalideerd.

7. De voor de risicomodellering gehanteerde aannames en data zijn actueel, volledig, juist, betrouwbaar en

beslaan een lange horizon en zijn verkregen uit

onafhankelijke bronnen.

8. Management en betrokkenen van alle relevante

niveaus en competenties betrokken bij risico-

identificatie. Volledig begrip van alle aspecten van

matching-/renterisico door verantwoordelijke staf.

9. Risico-identificatie transparant gedocumenteerd.

10. Risico-identificatie gebaseerd op systematische

aanpak.

11. Risico-identificatie vertaald in adequate

prioriteitenstelling.

Beperkt aantal gerichte open vragen

die matchen met de FIRM-criteria

Beantwoording geeft inzicht

in hoogte van het risico

Toelichting en voorbeelden van

maatregelen per vraag

Afweging van „voldoende„

interne beheersing zuiver te

maken

Zuivere balans tussen risico en beheersing

Beantwoording open vragen in Audit Navigator

3 / 11

18

Audit Navigator aanpak

ELC’s

Risicoanalyse

Significantie Beheersing

Beleid

Audit Navigator

Doel: risk management transparanter en effectiever

te maken

Gebruik van kritische open vragenset conform FIRM

Toelichtingen uit wet en regelgeving

Koppeling vragen, risico‟s en werkzaamheden

Risico-inschatting verplicht voor controle

Helder inzicht in voortgang en opvolging

Blijvend en actueel inzicht

Audit Navigator - 1

Audit Navigator - 2

Audit Navigator - 3

Audit Navigator - 4

Audit Navigator - 5

Audit Navigator - 6

Audit Navigator - 7

Audit Navigator - 8

Documenten toevoegen ter ondersteuning en bewijs

Opsomming significante risico’s

Tevens voor accountantscontrole

Mogelijkheid opnemen kengetallen

Duidelijke toelichting per vraag

Toelichting FIRM

Geen last van versiebeheer

Actielijst met namen en deadlines

Internetapplicatie, backup gewaarborgd

Eigen look-and-feel mogelijk

Inzicht voor het bestuur

3 mogelijkheden:

Allen toegang tot AN

• Volledige betrokkenheid

• Intensief en discipline vereist

Online Survey n.a.v. AN

• Vragenlijst: 4 vragen per risico

• Inschatting risico’s en impact

Presentatie / Workshop

• Inzicht in conclusies AN & risicobeheer

• Geen extra tijdsinvestering

1 2 3 4 5

Oneens Neutraal Eens

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Imp

act

Kans

• Risico van langdurig meer uitkeren dan de buffervrijval Naast de ABTN een middellang plan opstellen conform voorstel risk management

• Sterke stijging van de inflatie vormt een risico

Voorbeeld output Survey

Voorbeeld presentatie

Definitie

Het risico als gevolg van het niet gematcht zijn van activa en passiva in termen van rentevoet, rentetypische looptijden en gevoeligheden voor ontwikkeling in prijspeil.

Achtergrondinformatie

De geschatte kasstromen

komen vanuit een download

vanuit

pensioenadministratie in

datawarehouse tot stand en

geïmporteerd in PROPHET.

Audit Navigator & Survey

Audit Navigator

• Onderbouwt keuzes

• Toont werking interne beheersing aan

•Bewaakt opvolging

Survey

• Laat bestuurders anoniem antwoorden

•Toont betrokkenheid aan

• Toont deskundigheid aan

CONTINU MOMENTOPNAME / PERIODIEK

Het proces

AN vullen

Terugkoppeling bestuur

Online Survey

Afstemming &

consensus

Update AN &

monitoring

Einde

Wij komen graag langs om de Audit Navigator op detailniveau aan u te

laten zien

Drs. Jeroen H.H. Tuijp AAG

tuijp@edmondhalley.nl

06-2797 9555

www.edmondhalley.nl