WORKSHOP VOOR SECUNDAIR ONDERWIJS

DE TWEEDE GRAAD TSO

leerlingenbundel

Bewust omgaan met de authenticiteit

van nieuws

2

Workshop mediawijsheid: Bewust omgaan met de authenticiteit van nieuws Inleiding: ‘The War of the Worlds’ – Orson Welles en H.G. Wells

Phillips: Dank u, professor. Dames en heren, de voorbije tien minuten hebben we een speciaal interview gehad met professor Pierson, een gekende astronoom, vanuit het observatiecentrum in Princeton. Dit is Carl Phillips, we gaan nu terug naar de studio in New York.(Piano speelt.)Aankondiging: Dames en heren, er is opnieuw een bericht binnengekomen van het Intercontinental Radio News. In Toronto, Canada heeft professor Morse van de McGill Universiteit drie explosies op de planeet Mars waargenomen, tussen 19u45 en 21u20. Dit bevestigt eerdere waarnemingen van Amerikaanse observatiecentra. Nu, dichter bij huis, is er een speciaal bericht gekomen uit Trenton, New Jersey. Daar is om 20u50 een groot, vlammend object waargenomen. Het zou om een meteoriet gaan die is neergestort op een boerderij nabij Grovers Mill, New Jersey, zo’n 22 mijl van Trenton. De lichtflits in de lucht was binnen enkele honderden mijl zichtbaar en het geluid van de crash was hoorbaar tot in Elizabeth. We hebben nu een delegatie naar de plaats gestuurd en onze commentator Carl Phillips zal een live verslag uitbrengen van zodra hij daar is. Ondertussen gaan we nog even terug naar het Martinet Hotel in Brooklyn, waar Bobby Millette en zijn orkest u een programma vol dansmuziek aanbieden. (Swing band speelt voor ongeveer twintig seconden)Aankondiging: We hebben voor u een live verslag uit Grovers Mill, New Jersey. (geluid van mensen en politiesirenes)Phillips: Dames en heren, dit is opnieuw Carl Phillips vanuit de Wilmuth farm, Grovers Mill, New Jersey. Professor Pierson en ik zijn in tien minuten van Princeton naar hier gekomen. Wel, ik… Ik weet haast niet hoe ik moet begin-nen de vreemde gebeurtenissen die zich hier voor mijn ogen voordoen te omschrijven. Het is precies iets uit een moderne “1001 Nachten”. Dus, ik ben hier net aangekomen. Ik heb nog niet echt de kans gehad om rond te kijken. Ik denk dat dat het is. Ja, ik denk dat het … dat het dat ding is, recht voor mij, half in de grond gezakt. Het moet echt neergestort zijn met een enorme kracht. De grond hier ligt bezaaid met splinters van een boom die wellicht meegesleurd werd door de kracht van het ding dat is neergestort. Wat ik kan zien van het… object op zich is dat het niet echt op een meteoriet lijkt, of toch niet op de meteorieten die ik al heb gezien. Het lijkt meer op een grote cilinder. Het heeft een diameter van ongeveer… wat zou jij zeggen, professor Pierson? Pierson: Wat zei je?Phillips: Hoe groot denk jij dat de diameter is?Pierson: Ongeveer 30 meter.Phillips: Dertig meter… Het metaal aan de oppervlakte is… wel, ik heb nog nooit zoiets gezien. Het kleur is zo’n beetje geelwit. Enkele nieuwsgierigen proberen ondertussen dichterbij het object te komen, ondanks de pogingen

3

van de politie om hen tegen te houden. Ze staan nu een beetje in mijn weg, kunnen jullie aan één kant staan, alsje-blieft?Politieman: Allen aan één kant, alsjeblieft, één kant.Phillips: Terwijl de politie de mensen aan te kant probeert te krijgen is Meneer Wilmuth, de eigenaar van deze boer-derij, er even komen bijstaan. Hij heeft wellicht nog enkele interessante dingen te vertellen. Meneer Wilmuth, kan je onze luisteraars even vertellen wat je je nog herinnert van het moment dat deze vreemde bezoeker neerviel in jouw achtertuin? Dames en heren, dit is Meneer Wilmuth.Wilmuth: Wel, ik was aan het luisteren naar de radio.Phillips: Dichter en luider, alsjeblieft.Wilmuth: Sorry?Phillips: Luider, alsjeblieft, en dichter.Wilmuth: Oké, meneer. Ik was dus naar de radio aan het luisteren en een beetje in slaap aan het vallen. Die profes-sor was aan het praten over Mars, dus ik was zo’n beetje half aan het slapen en half…Phillips: Ja, ja, meneer Wilmuth. Wat gebeurde er toen?Wilmuth: Dus zoals ik zei, ik was naar de radio aan het luisteren en een beetje…Phillips: Oké, meneer Wilmuth. En wat zag u toen?Wilmuth: Eerst zag ik niets. Ik hoorde iets.Phillips: En wat hoorde u?Wilmuth: Een soort sissende toon. Zoals dit: sssss… Een beetje zoals een raket op 4 juli.Phillips: En toen?Wilmuth: Ik keek uit het raam en ik kon zweren dat ik aan het dromen was.Phillips: Ja?Wilmuth: Ik zag een soort groen licht en dan zingo! Iets smakte tegen de grond. Ik viel van mijn stoel!Phillips: Was u bang, meneer Wilmuth?Wilmuth: Ik weet het niet zo goed. Ik denk dat ik vooral verbaasd was. Phillips: Bedankt, meneer Wilmuth. Bedankt.Wilmuth: Moet ik nog iets vertellen?Phillips: Nee, dat zal volstaan.Phillips: Dames en heren, dat was meneer Wilmuth, de eigenaar van de boerderij waar dit ding is neergestort. Ik wou dat ik u kon vertellen hoe de sfeer hier is… De achtergrond van deze onwerkelijke plek. Honderden auto’s staan geparkeerd in een veld juist achter ons. De politie probeert nu de weg die naar de boerderij leidt af te sluiten, maar het helpt niet. De mensen rijden gewoon door. De lichten van de auto’s schijnen allemaal naar het object als een enorme spotlight. Sommige waaghalzen lopen nu heel dicht bij de rand. Je ziet enkel hun silhouetten naast het blinkende metaal. Phillips: Iemand wilt het ding aanraken… Een politie komt erbij en er volgt een discussie. De politieman wint… Dames en heren, er is iets wat ik nog niet verteld heb in al deze chaos, maar nu begint het steeds duidelijker te worden. Misschien heeft u het zelfs al kunnen horen via de radio. Luister: (lange pauze)Hoort u het? Het is een vreemd geluid dat blijkbaar vanuit het object komt. Ik zal de microfoon proberen iets dichter te krijgen. (Pauze) Nu zijn we niet meer dan 8 meter verwijderd. Kunt u het nu horen? Oh, Professor Pierson!Pierson: Ja, meneer Phillips?Phillips: Kunt u ons vertellen wat dat schrapende geluid betekent?Pierson: Dat is wellicht de afkoeling van de buitenkant.Phillips: Oké, denkt u nog steeds dat dit een meteoriet is, professor?Pierson: Ik weet niet meer wat ik moet denken. Het metalen omhulsel is zeker buitenaards… Dat kan je niet op deze aarde vinden. Als een meteoriet in contact komt met de atmosfeer van de aarde, komen er normaal gezien gaten in. Dit ding is helemaal egaal, zoals je kan zien, in de vorm van een cilinder.Phillips: Wacht even! Er gebeurt iets! Dames en heren, dit is ongelooflijk! Het uiteinde van dit ding begint af te bladderen! De top begint rond te draaien als een vijs! Dat ding moet hol zijn vanbinnen!Stemmen: Het beweegt! Kijk, dat verrekte ding is aan het loskomen! Blijf op afstand! Blijf op afstand, zeg ik je! Misschien zitten er mensen in die proberen te ontsnappen! Het is helemaal rood van de warmte, ze zullen meteen verbranden! Blijf op afstand. Hou die idioten op afstand!(Geluid van een groot stuk metaal dat naar beneden valt.)

4

Stemmen: De top is eraf! Kijk uit! Blijf op afstand! Phillips: Dames en heren, dit is het meest angstaanjagende wat ik ooit heb gezien. Wacht eens even! Iemand kruipt uit de top. Iemand of… iets. Ik zie twee lichtgevende schijven vanuit dat donkere gat… zijn dat ogen? Het is misschien een gezicht. Het is misschien… (geroep van het publiek)

Zou dit vandaag ook kunnen gebeuren? Zou je dit geloven?

Wat is nieuws? OPDRACHT: Waarom zijn de krantenartikelen niet nieuwswaardig? Volgende elementen zijn belangrijk om nieuws echt ‘nieuws’ te noemen:

1. …………………………………………………………………………………………………………

2. …………………………………………………………………………………………………………

3. …………………………………………………………………………………………………………

4. …………………………………………………………………………………………………………

5. …………………………………………………………………………………………………………

Nieuws geeft antwoord op deze vragen:

55

Waar komt het nieuws vandaan?Som enkele dagbladen op:

……………………………………………………………………………………………………………Som enkele weekbladen op:

……………………………………………………………………………………………………………Hoe wordt nieuws verspreid?

……………………………………………………………………………………………………………Welke gevolgen zou dit met zich mee kunnen brengen?

……………………………………………………………………………………………………………

(Agency)

6

OPDRACHT: Vergelijk dag- en weekbladen

Welke soorten nieuws bestaan er? Actuaquiz Waar halen jullie de antwoorden op de quiz vandaan? Waar hebben jullie dat gelezen/gezien/gehoord?

……………………………………………………………………………………………………………

Bekijk onderstaande grafiek. De grafiek beschrijft waar ‘millennials’ (mensen die, zoals jullie, geboren zijn in de jaren 2000) hun nieuws vandaan halen, wat ze erover denken en hoe ze ermee omgaan. Gelden deze gegevens ook voor jou?

(De Bruyckere, 2013)

7

OPDRACHT: Som nieuwsbronnen op.

…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Hoe wordt het nieuws gemaakt? OPDRACHT: Beantwoord onderstaande vragen over het filmpje dat getoond wordt.

1. De manier waarop de tv-stations, kranten en internet het nieuws brengen verschilt onderling. Ieder brengt het nieuws op zijn eigen wijze:a. Veel of weinig …………………………………………………………..;b. veel of weinig …………………………………………………………..;c. gericht op ……………………………………………………………...;d. of juist alleen de ……………………………………………………... .2. Nieuws is vandaag de dag op veel verschillende plekken te vinden:a. de ………………………………………………………………… lezenb. naar het …………………………………………………………… kijkenc. nieuws checken op je ………………………………………………3. Nieuws kan op veel verschillende manieren gebracht worden:a. d…………………………………………………………………b. s…………………………………………………………………c. i……………………………………………….…………………4. Wat belangrijk genoeg is om uit te zenden/ te publiceren, wordt ook bepaald door:a. …………………………………………………………………………………………………………b. …………………………………………………………………………………………………………5. Wanneer we het nieuws selecteren, kijken we vooral naar de …………………………………………… .…Bovendien is dit per medium verschillend.6. Een …………………………………………………… ontstaat wanneer er buitengewoon veel aandacht is voor een bepaald onderwerp. Het is nieuws dat zichzelf versterkt.7. Er zijn heel veel nieuwe manieren waarop we (de nieuwsmakers) aan het nieuws komen:a. mensen…………………………………....……………………b. mensen …………………………………………..……………c. mensen sturen ………………………………………………….d. organisaties sturen een …………………………………………e. wij hebben een abonnement op …………………………………f. we kunnen ook berichten zien van i. b……………………………………………………………….ii. p……………………………………………………..………..iii. a………………………………………………………………8. Wat doet een verslaggever?………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………….. 9. Wat noemen journalisten ‘nieuws’?Nieuws is datgene wat …………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………...10. Daarom gaan journalisten ………………………………………………… wat er nu nieuws is en wat niet. 11. Hoe benoem je het feit dat je je bij elk soort nieuws een beeld vormt?…………………………………………………………………………. . Journalisten beïnvloeden dit! 12. Waarmee zijn journalisten dus constant bezig?Met ………………………………………………………………………………………………………13. Wat is, volgens de journalist, het allerbelangrijkste om een verhaal zo eerlijk mogelijk te vertellen?…………………………………………………………………………………………………………………………………………….

(De Bruyckere, 2013)

8

14. Wat zijn de journalistieke regels?a. benoem …………………………………………………………………………………………………b. laat alle kanten van het …………………………………………………….. …………………zienc. pas …………………………… en ………………………………………………………….. toed. controleer altijd of ………………………………………………………………………………………e. maak duidelijk wat ……………………………………………………… zijn en wat………………………………………………………………………. zijn.15. Waar moesten de mensen die geen televisietoestel hadden vroeger naartoe om de nieuwsbeelden te zien?…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………16. Hoe gaat dat elders in zijn werk?a. In veel landen zijn kranten niet vrij zijn in het nieuws dat ze brengen. Ze moeten hun nieuwsberichten eerst aan een ambtenaar van de ……………………………………………………. laten zien. Als het volgens hem geen goed bericht is, …………………………………………………………………………………………………………………. . Het zijn landen zonder…………………………………………………………b. De pers mag niet kritisch over …………………………………………………………………………………………………………………………………………… zijn. c. Sommige dingen niet mogen publiceren, of zelfs helemaal niets meer mogen laten verschijnen of uitzenden, heet: ……………………………………………………………………………………………………………d. Welk gevolg heeft dit voor de burgers?…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………e. Hoe wordt tv in vele landen ook ingezet?Als ………………………………………………………………………………………………………………………… .Zo wordt er aan …………………………………………………………………………………… gedaan en de meningsuiting van de bevolking wordt beïnvloed. Wat denken jullie over persvrijheid?

9

Hoe echt is het nieuws?

Lees het onderstaand artikel. Als dit kan, hoe weten we dan zeker dat het nieuws nog correct en waarheidsgetrouw is?

(Dem

eyer

, 201

0

10

We kijken naar een stukje uit het tv-programma Basta. Hoe kan dit?…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Reclame in het nieuws

Op welke manier zijn reclame en nieuws met elkaar verweven? Waar vind je nieuws en reclame samen terug?- ….............................................................................................................................................................- ….............................................................................................................................................................- ….............................................................................................................................................................- ….............................................................................................................................................................

(Demeyer, 2010)

lab

- com

mun

ity 2

013

11

Eindopdracht De leerkracht legt uit wat de opdracht inhoudt.

Eindopdracht workshop mediawijsheid: maak zelf een krant of magazine!

Je leerde heel wat bij over kranten en magazines tijdens deze workshop. Nu ga je zelf aan de slag!Stap 1: je kreeg een doelpubliek toegewezen. Brainstorm hierover met je groepje: wie behoort tot dit doelpubliek? Ken je kranten/magazines die speciaal voor dit doelpubliek zijn geschreven? Wat zijn de kenmerken van jullie doel-publiek?

Stap 2: beslis over de grootte van jullie krant/magazine: hoeveel artikels willen jullie minstens hebben?

Stap 3: Ga op zoek in het persbureau (www.deredactie.be) naar artikels die jullie kunnen gebruiken voor jullie krant of magazine. Wat is interessant voor jouw doelpubliek? Welke artikels vinden jullie interessant en passen jullie aan aan het doelpubliek?Ga ook op zoek naar reclame die aansluit bij jouw doelgroep.

Stap 4: Maak een selectie in de artikels en de reclame die elk lid van het groepje heeft gekozen. Welke artikels gaan jullie effectief gebruiken? Welke hebben aanpassing nodig? Welke reclame past het best bij de doelgroep?

Stap 5: Kies een titel voor jullie krant/magazine.

Stap 6: Open www.krantenmaker.be en voeg jullie artikels en reclame in volgens het stappenplan dat jullie van de leerkracht kregen. Klaar? Check dan even aan de hand van onderstaande checklist of je krant voldoet aan alle eisen: Onze krant is maximum drie pagina’s lang. Onze artikels zijn geschikt voor ons doelpubliek. Onze reclame is geschikt voor ons doelpubliek. Onze reclame is niet overheersend. Onze krant heeft een goede, passende titel. We hebben onze krant nagekeken op spelfouten.

12

ontwerp Eva Mestdagh