Magazine mei 2014 Special Opleiden

MAGAZINEKoninklijke OnderhoudNL, vereniging van (restauratie-)schilders- en (totaal-)onderhoudsbedrijven, industriële onderhouds- en glaszetbedrijven

| SPECIAL OVER OPLEIDEN | MEI 2014 | www.OnderhoudNL.nl/magazine |

Ruud Maas: ‘Onvermijdelijke stap om het opleiden zowel inhoudelijk te moderniseren als betaalbaar te houden’

Volg ons op Twitterwww.twitter.com/OnderhoudNL

Volg ons op Facebookwww.facebook.nl/OnderhoudNL

Volg ons op YouTubewww.youtube.nl/OnderhoudNL

EXTRA EDITIE:

OnderhoudNL stopt met Savantis

Ook online te lezen én te delen

SPECIAL: VISIE OP OPLEIDEN TEKST TOM HUIZENGA | BEELD ScHILdEr^ScOOL/rIJKSOVErHEId

Wettelijke Savantis-taken gaan op in landelijk kenniscentrum

Wettelijke taken zijn het erkennen en

begeleiden van leerbedrijven, afstemmen van

vraag en aanbod op de arbeidsmarkt en het

onderhouden c.q. updaten van de eisen

waaraan de opleidingen moeten voldoen.

Savantis voert dat straks niet meer uit vanuit

Waddinxveen. En daarmee houdt Savantis

Kenniscentrum Beroepsonderwijs Bedrijfsle-

ven op te bestaan. Alle kenniscentra worden

namelijk van overheidswege gecentraliseerd –

WADDINXVEEN – OnderhoudNL haalt de sectortaken weg bij het Savantis Vak centrum. De financiering van deze bovenwettelijke taken stopt wat OnderhoudNL betreft per 31 december 2015. Dat is ook het moment waarop het ministerie van Onderwijs geen geld meer geeft aan de kenniscentra voor de uitvoering van wettelijke taken. Maar wel aan de nieuwe stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven voor het uitvoeren van die wettelijke taken op het gebied van beroeps onderwijs. Ook voor onze bedrijfstak.

“In het regeerakkoord is een maatregel

opgenomen met betrekking tot het

centraliseren van de zeventien Kenniscentra

Beroepsonderwijs Bedrijfsleven. De wette-

lijke taken van de kenniscentra worden

ondergebracht bij de stichting Samenwer-

king Beroepsonderwijs Bedrijfsleven. (…) Het

regeerakkoord realiseert daarmee bezuini-

gingen van 40 miljoen euro in 2015 en vanaf

2016 80 miljoen euro structureel. (…)

Bij de Kenniscentra Beroepsonderwijs en

Bedrijfsleven worden beleidsmatige ontwik-

kelingen voor de desbetreffende sector op

het terrein van het onderwijs en de arbeids-

markt in sectorkamers besproken. Elke

sectorkamer is verantwoordelijk voor de

invulling van sectorale keuzes op het terrein

van kwalificeren, examineren en beroeps-

vorming. (…)

Vanwege één organisatie worden doublures

voorkomen en wordt beter aangesloten bij

de innovatie in het bedrijfsleven. Met de

bundeling van taken en bevoegdheden in

één organisatie, waarin de verschillende

sectoren samenwerken, voorzie ik dan ook

een grote innovatie als het gaat om de

aansluiting tussen het onderwijs en de

arbeidsmarkt.”

Minister Jet Bussemaker van Onderwijs,

brief Tweede Kamer 16 december 2013 n

Jet Bussemaker,

minister van Onderwijs

Minister Bussemaker: ‘Betere aansluiting van onderwijs op arbeidsmarkt’

Wettelijke (verplichte) taken in opdracht van ministerie van Onderwijs1. erkennen en begeleiden van leerbedrijven (BPV-erkenning)

2. afstemmen van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt (doelmatigheid, arbeidsmarktbehoefte)

3. onderhouden van opleidingseisen (kwalificeren & examineren)

N.B. Deze taken worden betaald door het ministerie van Onderwijs

OUDUitvoering door zeventien kenniscentra op

verschillende locaties, waaronder Savantis

Kenniscentrum te Waddinxveen

NIEUWUitvoering per 1 januari 2016 door één landelijke

organisatie (Samenwerking Beroepsonderwijs

Bedrijfsleven) op één locatie

2 | OnderhoudNL MAGAZINE | SpEcIAL OVEr OpLEIdEN - MEI 2014

vooralsnog is Zoetermeer de standplaats –

naar de organisatie met de naam stichting

Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfs-

leven. Hierin werken het middelbaar beroeps-

onderwijs en het bedrijfsleven – overkoepe-

lend boven de sectoren – samen. Samen

wordt bepaald hoe het beroepsonderwijs

eruit moet komen te zien en hoe de aanslui-

ting van de opleidingen op het bedrijfsleven

moet worden gerealiseerd. De invloed van

onze bedrijfstak op ons beroepsonderwijs zal

dan lopen via de sectorkamer Techniek &

Gebouwde Omgeving. Waarschijnlijk zal een

aantal medewerkers van Savantis Kennis-

centrum Beroepsonderwijs Bedrijfsleven in

2015 overgaan naar de stichting Samenwer-

king Beroepsonderwijs Bedrijfsleven. Volgens

minister Bussemaker van Onderwijs zorgt het

werken vanuit één landelijke organisatie voor

minder complexiteit en bestuurlijke drukte

in het MBO. n

Bedrijfstakgeld voor uitvoering bovenwettelijke taken*• Regelingen subsidies € 419.000,-

• Regelingen subsidies in kader van sectorplan € 836.000,-

• bedrijfstakbijdrage aan Vakcentrum Savantis € 2.368.000,-

Totaal: € 3.623.000,-

* Dit geld voor de uitvoering van de bovenwettelijke taken c.q. sector

taken van Savantis komt uit het O&OFonds en hierin zijn niet de

kosten van € 1.700.000.– op genomen voor mijnloopbaan als

loopbaanfaciliteit voor de sector schilderen en onderhoud

Het zijn voortaan de regionale samenwerkingsverbanden waaraan OnderhoudNL de circa 3,6 miljoen euro aan bedrijfstakgeld wil uitgeven

Bovenwettelijke (branche gewenste) taken in opdracht van de branche1. tot onderwijsbeleid komen

2. ontwikkelingen leermiddelen en trainingen

3. uitvoering loopbaanfaciliteit mijn loopbaan, uitvoeren subsidiebeleid enz.

4. administratie (opleidingsprogrammering)

5. marketing en communicatie (promotie)

6. begeleiden leerbedrijven (buitendienst)

N.B. Deze taken worden betaald door de bedrijfstak

OUDUitvoering door Savantis Vakcentrum

in samenwerking met regionale

samenwerkingsverbanden

NIEUWUitvoering taken 1, 2 en 3 door op te richten

Onderwijsexpertisebureau en door het O&O-Fonds

en taken 4, 5 en 6 door één landelijke organisatie

van samenwerkings verbanden (zoveel mogelijk per

1 januari 2015 en uiterlijk 1 januari 2016)

OnderhoudNL MAGAZINE | SpEcIAL OVEr OpLEIdEN - MEI 2014 | 3

WADDINXVEEN – ‘Het besluit om als On-derhoudNL met Savantis te stoppen komt niet zomaar uit de lucht vallen’, benadrukt Ruud Maas. De voorzitter wijst in dit arti-kel op de context waarin het besluit is gevallen. ‘De crisis en de krimp onder de cao-bedrijven grijpen om zich heen waar-door er minder geld is. Tegelijkertijd móe-ten we aan nieuwe vakkrachten komen. Juist daarom willen we het opleiden zowel inhoudelijk moderniseren als ook betaal-baar houden. Ik ben er van overtuigd dat het beter kan voor minder geld.’

Hoe grijpen de crisis en de krimp onder de cao om zich heen? “Externe factoren spelen ons

parten. We hebben te maken

met een economische crisis

die de afgelopen zeven jaar

zijn sporen heeft achter-

gelaten. De omzet bij de

bedrijven in de branche staat

onder druk en laat sinds

2008 een krimp zien van zo’n

15%. Daarnaast neemt de

flexibilisering fors toe. Op

dit moment wordt ca. de

helft van ons werk door

flexibele medewerkers uitgevoerd die vaak niet onder de

cao vallen. En omdat alleen met premieheffing van mede-

werkers die onder cao vallen, activiteiten in de bedrijfstak

betaald worden, is het dus logisch dat er steeds minder geld

beschikbaar komt. Dus ook voor onderwijs en opleiden.”

We kunnen dus niet als vanouds alles blijven uitvoeren?“Nee, want er komt minder geld binnen om te betalen wat

we altijd deden. Dat geld komt niet meer binnen van zo’n

34.000 werknemers, maar van nog slechts circa 13.000 die

onder de cao werken. We moeten de tering naar de nering

zetten, keuzes maken en hervormen om de belangrijkste

activiteiten veilig te stellen en daar is onderwijs en opleiden

er een van. We moeten zorgen voor voldoende en goed

opgeleide instroom van vakmensen in onze bedrijfstak.”

De beslissing rond Savantis staat niet op zichzelf?“In 2012 hebben de eerder genoemde

externe factoren er al voor gezorgd dat

we moesten ingrijpen in onze eigen

organisatie. Om in de pas te blijven

lopen met de kosten versus de in-

komsten van de vereniging, ontkwamen

we niet aan een reorganisatie: we gingen

terug van 30 naar 20 medewerkers en

hebben we ons als OnderhoudNL

herbezonnen op onze belangrijkste

speerpunten. Zo’n topprioriteit was en is

onderwijs c.q. opleiden.”

Waarom besloten jullie te stoppen met Savantis?“Laat ik voorop stellen dat we niet tegen

Savantis als instituut zijn. We voelden al enige jaren een

noodzaak om daar anders tegen aan te móeten kijken.

Waarom? Omdat de aloude manier van opleiden zowel

inhoudelijk als financieel niet meer verantwoord is . Het

aantal leerlingen daalt en er is steeds minder bereidheid bij

leerbedrijven om ze op te willen leiden. Maar we hebben ook

een ander opleidingsmodel voor ogen. Daar moet meer

praktijk in en het moet bovendien in een kortere tijd

worden gerealiseerd, vindt het ministerie. Voortaan in drie

jaar in plaats van vier. We willen taken van Savantis over-

dragen naar de regionale samenwerkingsverbanden. Beleid

en uitvoering moeten worden gescheiden. Beleid kan in een

klein bureau worden vormgegeven en de uitvoering dient

dichter op de bedrijven en leerlingen, in de regio, plaats te

vinden.”

Hoe wordt het Savantis-geld voortaan besteed?“Mijn collega Jacq van Aarle komt daar op de pagina’s 6 tot

en met 8 uitvoerig op terug. Laat ik het daarom alleen bij de

rode draad houden van de insteek van OnderhoudNL: we

willen dat geld graag in opleiden investeren bij de regionale

samenwerkingsverbanden. We denken dat met ongeveer de

helft van de huidige circa 3,5 miljoen euro te kunnen doen.

Omdat we de tarieven van de leerlingen verlagen, de

opleiding verkort wordt en de werving en begeleiding van

leerbedrijven geregionaliseerd wordt, vallen de opleidings-

kosten lager uit en wordt het begeleiden van leerlingen door

leerbedrijven aantrekkelijker. En zo willen we bereiken dat

SPECIAL: VISIE OP OPLEIDEN TEKST TOM HUIZENGA | BEELD ONdErHOUdNL/ScHILdEr^ScOOL

‘Opleiden inhoudelijk moderniseren én betaalbaar houden’

Ruud Maas,

voorzitter OnderhoudNL


er veel meer jonge vaklui instromen. Dat is het verhaal

eigenlijk in een notendop.”

Is de OnderhoudNL-zienswijze volstrekt nieuw? “Onze focus op opleiden in de regio’s is niet nieuw. Ook niet

dat de opleidingskosten marktconform en transparant

moeten zijn. Dat is al jaren onze insteek geweest. Ondanks

veelvuldig overleg hierover met Savantis en de andere

besturende organisaties, kunnen we in Savantis niet de

partner vinden om dat doel samen te bereiken. Daarom

trekken we ons terug uit Savantis. Daarvoor zijn we niet over

één nacht ijs gegaan. We hebben gewerkt aan een nieuw en

goedkoper opleidingsmodel (zie

pagina 10 tot en met 13) waarbij

leerlingen niet in vier jaar, maar

in drie jaar worden opgeleid. Een

onderzoek heeft uitgewezen dat

er zo meer leerlingen beter en

goedkoper worden opgeleid.”

Er ligt dus een grote opleidingstaak te wachten?“Het heeft inderdaad heel wat

voeten in aarde. We nemen er

dan ook anderhalf jaar de tijd

voor – tot 1 januari 2016 – om het

oude opleiden om te buigen naar

een toekomstbestendig model. Dat zegt volgens mij genoeg

over de verantwoordelijkheid die we op ons nemen. Een ver-

antwoordelijkheid waarbij we als bestuur van OnderhoudNL

de stellige overtuiging hebben dat we het opleiden inhoudelijk

gezien moderniseren en financieel gezien betaalbaar houden.

We slopen het opleiden dus niet, maar verbouwen en reno-

veren het met het oog op de realiteit van nu én de toekomst.”

Er liggen nog meer verbouwingen in het verschiet?“Ja, daar blijft het niet bij. Onze onderwijscommissie denkt

na over extra plannen. Wat te doen aan al die bedrijven die

hun verantwoordelijkheid niet nemen door niet te willen of

te kunnen investeren in het

opleiden van leerlingen?

Maar die de jonge vak-

krachten wel maar wat

graag na enige werk-

ervaring in dienst willen

nemen? Er ligt een idee

voor het betalen van een

transferbedrag aan het

bedrijf dat wél gezorgd

heeft voor de begeleiding

van leerlingen. Al met al

ligt er nog flink wat werk

te wachten. We houden u

op de hoogte.” n

OnderhoudNL heeft gewerkt aan een nieuw en goedkoper opleidingsmodel om aan meer jonge vakkrachten te komen

“Omdat we de tarieven van de leerlingen verlagen, de

opleiding verkort wordt en de werving en begeleiding van

leerbedrijven geregionaliseerd wordt, vallen de opleidings

kosten lager uit en wordt het begeleiden van leerlingen door leerbedrijven aantrekkelijker”

‘Opleiden inhoudelijk moderniseren én betaalbaar houden’


‘Verantwoordelijkheid genomen voor ons beroepsonderwijs’

Heeft de breuk met Savantis te maken met een nieuwe visie op beroepsonderwijs?“Het is echt niet nieuw hoe

wij tegen de uitvoering van

de bovenwettelijke taken

aankijken. Jaren geleden, te

weten in 2008, hebben we

onze visie daarover al

overduidelijk kenbaar

gemaakt in het onderwijs-

project ‘Maak werk van

opleiden’. Toen gaven we al

aan dat een aantal boven-

wettelijke taken aan de

regionale samenwerkingsverbanden zou moeten worden

overgedragen. De samenwerkingsverbanden in de regio

zitten dichter bij de bedrijven dan een landelijk orgaan en

samenwerkingsverbanden weten heel goed wat de bedrijven

in de regio nodig hebben. En wij willen dat de wensen van

de werkgevers op het gebied van scholing en opleiding

worden vertaald in kwalitatief goed en betaalbaar beroeps-

onderwijs.”

Hoe werd de visie van OnderhoudNL weer actueel?“In het kader van de bezuinigingen besloot de minister van

Onderwijs dat de wettelijke taken van alle kenniscentra per

1 januari 2016 uitgevoerd moeten worden door één organi-

satie, te weten de stichting Samenwerking Beroepsonderwijs

en Bedrijfsleven (zie voor nadere uitleg pagina 2 & 3).

Vanwege deze ontwikkeling drong zich de vraag bij het

bestuur van Savantis op of Savantis Vakcentrum als uit-

voeringsorganisatie voor de bovenwettelijke taken nog voor

onze sector zou moeten worden behouden. In de strategische

discussie die daar op volgde in het bestuur en later in een

bestuurlijke werkgroep, werd het voor ons al snel duidelijk

dat de discussie zich vooral richtte op het behoud van

Savantis Vakcentrum.”

Wat was toen het standpunt van OnderhoudNL? “We pleitten er andermaal voor om bovenwettelijke taken

over te dragen aan de samenwerkingsverbanden in de

regio’s. En we zijn voor het inrichten van een Onderwijs-

expertisebureau voor een aantal bovenwettelijke taken, die

niet door de samenwerkingsverbanden kan worden uit-

gevoerd zoals examinering. Daarnaast hebben we ook nog

besproken dat voor de bemensing in de regio’s 14 tot

18 medewerkers van Savantis in dienst zouden kunnen

komen bij de landelijke Schilder^sCOOL-organisatie en

4-6 medewerkers in dienst van het Onderwijs expertise-

bureau. In het bestuur van het Onderwijsexpertisebureau

zouden de bonden en het onderwijs samen met

OnderhoudNL het onderwijsbeleid kunnen bepalen.”

Wat zijn die bovenwettelijke taken van Savantis?“De bovenwettelijke taken komen voort uit het belang dat

sociale partners van de sector Schilderen en Onderhoud

hechten aan kwalitatief goed beroepsonderwijs. De boven-

wettelijke taken omvatten onder andere het ontwikkelen,

produceren en uitgeven van onderwijs- en leermiddelen, het

ontwikkelen en uitvoeren van examens, het werven van

leerlingen, het geven van voorlichting over doorstroom

VMBO, MBO en HBO, het bezoeken van leerbedrijven en het

ondersteunen van de leerlingbegeleider, het organiseren

van docentendagen en het overleg stimuleren tussen

bedrijfsleven en onderwijs.”

En Savantis houdt er een andere mening op na dan OnderhoudNL? “Het merendeel van het bestuur van Savantis Vakcentrum

vindt dat de samenwerkingsverbanden onvoldoende

WADDINXVEEN - OnderhoudNL stuurt aan op de overdracht van de ‘bovenwettelijke’ (sector eigen) taken (zie pagina 3) van Savantis Vakcentrum naar de Schilder^sCOOL samenwerkingsverbanden. ‘Dat heeft te maken met de visie van Onderhoud NL dat het beroepsonderwijs voor de schilders- en onderhoudsector betaalbaar en toekomst-bestendig moet worden georganiseerd’, legt Jacq van Aarle uit. Hij heeft onderwijs als hoofdbestuurder van OnderhoudNL in zijn portefeuille zitten. ‘In die zin nemen we onze werkgeversverantwoordelijkheid.’

SPECIAL: VISIE OP OPLEIDEN TEKST TOM HUIZENGA | BEELD ONdErHOUdNL/ScHILdEr^ScOOL

Jacq van Aarle,

bestuurder OnderhoudNL


professioneel zijn toegerust om de bovenwettelijke taken te

kunnen uitvoeren en dat er een volledig landelijke dekking

van opleidingslocaties ontbreekt. Terwijl wij juist kunnen

aantonen dat de meeste samenwerkingsverbanden al jaren,

al dan niet in overleg met de ROC’s, boven wettelijke taken

uitvoeren. Met dat verschil dat de meeste samenwerkings-

verbanden hiervoor niet betaald worden en mede daardoor

in financiële problemen komen. Daarnaast gaven we aan dat

met Schilder^sCOOL een traject is gestart om hun samen-

werkingsverbanden om te vormen tot een landelijke

organisatie met voldoende opleidingslocaties.

Dat moet borg staan voor voldoende instroom en behoud

van leerlingen, voor kwalitatief goed en betaalbaar beroeps-

onderwijs en voor het ondersteunen van de bedrijven op het

gebied van opleidings- en personeelsbeleid. In het traject

worden ook nieuwe opleidingsmodellen uitgewerkt, die

gericht zijn op het betaalbaar maken en houden van het

beroepsonderwijs.”

Waarom móet opleiden goedkoper vanwege het bedrijfstakbelang?“Al drie jaar zetten wij in op bezuinigingen bij Savantis

omdat we zien dat de bedrijfstak steeds minder premie-

inkomsten krijgt. In onze bedrijfstak wordt namelijk een

deel (werkgevers- en werknemersbijdrage) van het cao-loon

van werknemers afgedragen aan het O&O-Fonds. Daarmee

worden onder andere subsidies verstrekt voor de uitvoering

van onderwijs- of arbeidsmarktactiviteiten. Zó wordt een

grote bijdrage geleverd aan de begroting van Savantis

Vakcentrum. Door een terugloop van het aantal cao-werk-

nemers lopen de inkomsten van het O&O-Fonds sterk terug.

Nu hebben we het nog maar over circa 13.000 cao-werk-

nemers. En de verwachting is dat het aantal de komende

twee à drie jaar nog verder daalt naar 10.000.”

Gaat het alleen om een verdere daling van cao-medewerkers?“Tel daar bij op dat bedrijven minder in staat zijn om

leerlingen een arbeidsplaats aan te bieden en er verdringing

ontstaat door de toename van het aantal flexwerkers.

Vanwege deze ontwikkelingen mag je als bestuurder niet

berusten en denken ‘het komt wel goed’. Je moet ten eerste

maatregelen nemen die juist gericht zijn op het versterken

en vernieuwen van het beroepsonderwijs en het verbeteren

van de arbeidsmarktpositie van leerlingen. Vervolgens moet

je zeer indringend gaan nadenken wat nodig is van datgene

wat in het verleden is georganiseerd. Als het naar ons

inzicht beter en anders kan, dan gaan we voor vernieuwing

als de markt daar om vraagt. Nog liever gisteren dan

vandaag.”

Is er geprobeerd om er toch samen met Savantis uit te komen?“En of! We hebben echt kosten noch moeite gespaard om

met de directie en het bestuur van Savantis tot overeen-

stemming te komen. Gesprekken in de bestuurlijke

werkgroep liepen vast. Niet zozeer op het beleid en inhoud

van het beroepsonderwijs, maar meer op de vaststelling

wie verantwoordelijk is voor de uitvoering van de boven-

wettelijke taken. Zoals ik al eerder zei, het was snel duidelijk

Het opleiden wordt toevertrouwd

aan regionale samenwerkings

verbanden omdat daar de beste

lijnen lopen richting het

onderwijs c.q. de regionale

opleidingscentra


dat werd ingezet op behoud van Savantis Vakcentrum.

Terwijl het voor ons duidelijk is dat de bedrijfstak voor

nu en in de toekomst niet in staat zal zijn om Savantis

Vakcentrum financieel in de lucht te houden.”

Uiteindelijk volgde een breuk: wat vormde de aanleiding?“We hebben hele klare wijn geschonken. Als je dan keer op

keer geen gehoor vindt, keer op keer merkt dat wordt gezegd

dat het toch altijd goed is gegaan en keer op keer geen actief

meedenken bespeurt over de noodzakelijke vernieuwing van

onze opleidingsinfrastructuur: dan houdt het een keer op.

Dan rest ons als OnderhoudNL niets anders dan zelf de

verantwoordelijkheid naar ons toe te trekken. We moeten de

focus leggen bij de samenwerkingsverbanden, die hebben

hulp nodig om ervoor te kunnen zorgen dat voldoende

leerlingen worden opgeleid. Ze moeten continueren om

onze bedrijfstak te voorzien van voldoende vakkrachten en

te kunnen voldoen aan de naar verwachting stijgende

behoeften aan vakkrachten vanaf 2015 en 2016.”

En nu? Wat gebeurt er nadat OnderhoudNL stopt met Savantis? “We zetten met man en macht in op de vernieuwing en

versterking van ons beroepsonderwijs. Want we willen de

meeste bovenwettelijke taken van Savantis vanaf 1 januari

2015 overdragen. We zijn druk in de weer met zowel de

Schilder^sCOOL- vestigingen als ook de overige samenwer-

kingsverbanden om aan een nieuw en een toekomstbestendig

opleidingsmodel te werken. Hiervoor verwijs ik even naar de

pagina’s 10 tot en met 13, waarin Petra Kanters, directeur

Servicebureau Schilder^sCOOL dat verder toelicht.”

Gaan de subsidies richting Savantis ook per 1 januari 2015 weg?“We stoppen de geldstroom per 1 januari 2015 nog niet

helemaal. Nog niet helemaal omdat we alle bestaande en

lopende afspraken willen nakomen. Neem nu het sector-

plan, dat we met sociale partners hebben opgesteld. Daar-

van zeggen wij dat de uitvoering en de bekostiging van het

sectorplan doorgang moet vinden. Daarvoor willen we geen

enkele belemmering vormen. Maar van de andere kant gaan

we een deel van de beschikbare gelden wel alvast gebruiken

voor de overdracht en uitvoering van de bovenwettelijke

taken naar de samenwerkingsverbanden.”

En de Savantis-medewerkers? Hoe ziet hun toekomst er nu uit?“Laat ik eerst even één ding heel duidelijk neerzetten: alle

lof voor de deskundigheid en de toewijding van de Savantis-

medewerkers. Aan hen ligt het dus overduidelijk niet.

Het zit alleen vast op een cruciaal verschil van inzicht

binnen het bestuur over de te varen koers. Terugkomend op

je vraag: de huidige Savantis-medewerkers zijn méér dan

welkom. Ik zei al eerder dat we ongeveer 14 tot 18 mede-

werkers nodig hebben om regionaal actief te laten worden.

Dan worden ze dus aangestuurd door de samenwerkings-

verbanden als nieuwe werkgevers van hen. Op deze manier

blijft ook de kennis en ervaring voor de sector behouden.”

Wat voor regionale taken krijgen de Savantis- medewerkers?“Contacten leggen met VMBO’s om leerlingen te werven en

bij bedrijven extra leerwerkplaatsen te realiseren. De

samenwerking zoeken met ROC’s voor de theoretische

scholing. De vakscholing ondersteunen door het begeleiden

van zowel leerlingen, praktijkopleiders en leerbedrijven.

Daarnaast is er in algemene zin een taak voor de Savantis-

medewerkers weggelegd om bedrijven te bezoeken en na te

gaan wat voor trainingen en advies nuttig zijn vanuit het

oogpunt van P&O-beleid voor het zittende personeel. Dat

gebeurt dan dus op regionaal niveau.”

Heeft het hele verhaal ook een raakvlak met ons imago? “Zeker: we dienen een hoger doel. Ja, we moeten bezuinigen.

Ja we moeten vernieuwen. Maar zie ook een ander wezenlijk

punt niet over het hoofd; de aantrekkelijkheid van je sector

om in te gaan werken en te blijven werken. Het is belangrijk

dat onze sector bekend blijft staan op het punt van goed

beroepsonderwijs en goed personeelsbeleid- en opleidings-

beleid (en de uitvoering daarvan in de bedrijven). Al jaren

zetten we ons ook in de Branche Opleidingscommissie in

om deze uitgangspunten te realiseren. Elke sector schreeuwt

om nieuwe vakkrachten en vist wat dat betreft in dezelfde

vijver. Maar dan moet je wel wat te bieden hebben: goed en

aantrekkelijker beroepsonderwijs waarmee je goede kansen

maakt op de arbeidsmarkt en doorgroeimogelijkheden

biedt. Het grijpt dus allemaal in elkaar.”

Tot slot: is er nog iets wat u in dit verband nog kwijt wilt?“Ik wil nog wel benadrukken dat onze visie parallel loopt

met wat er vanuit het ministerie van Onderwijs ook wordt

uitgedragen. Dat het bedrijfsleven en het onderwijs veel

meer gezamenlijk moeten optrekken om het beroeps-

onderwijs per sector te versterken en te vernieuwen. Daar-

voor kiest de minister niet zelf. Nee, dat is op uitdrukkelijk

verzoek van zowel het bedrijfsleven als het onderwijs. Het is

heel simpel: dat willen wij ook en dat dóen we nu door de

Savantis-taken over te dragen naar de samenwerkings-

verbanden in de regio’s.” n


Wetswijziging MBO-onderwijs legt ook meer accent op regio’sWADDINXVEEN – Het aansturen van OnderhoudNL op regionaal opleiden is geheel in lijn met de aanpassing van het MBO-onderwijs. Dat moet een meer regionale insteek krijgen om zodoende meer op regionale behoeftes van het bedrijfsleven in te kunnen spelen. Dat komt omdat het bedrijfsleven en de scholen c.q. regionale opleidingscentra daar uitdrukkelijk om hebben gevraagd. Minister Bussemaker van Onderwijs heeft dat verzoek gehonoreerd en in een wets-voorstel vastgelegd.

Kern van de zaak is dat alle opleidingen, ook die in de

schilders- en onderhoudssector, een basiscomponent én een

keuzecomponent krijgen. De basiscomponent (85%) is de

kennis en kunde waarover iedereen in Nederland moet

beschikken na het afronden van de Mbo-opleiding. Daarnaast

komt er een keuzecomponent (15%) dat naar het eigen

inzicht van het regionale

bedrijfsleven en de regio-

nale scholen, op basis van

beschikbare keuzedelen die

door sociale partners en

onderwijs samen zijn

vastgesteld, mag worden

ingevuld. De achterliggende

reden daarvoor is dat het

lokale bedrijfsleven een

extra vinger in de pap krijgt

voor het aanleren van

specifieke scholing en/of

vaardigheden. Scholen worden extra aantrekkelijk omdat

hun scholing aansluit bij de vraag. Last but not least:

leerlingen zijn eerder verzekerd van werk omdat hun kennis

en kunde aansluit bij de werkgevers in de buurt.

Regionale toevoegingenNeem nu het voorbeeld van een bedrijf dat vooral behoefte

heeft aan industriële lakverwerkers voor de productie en

aflevering van scheepsjachten. Dan moet sowieso worden

voldaan aan de reguliere kwaliteiten waarover je wettelijk

gezien moet beschikken. Maar het bedrijf en de school

kunnen dat basispakket dus aanvullen met extra opleidings-

componenten voor industriële lakverwerking. Op andere

locaties kan de extra regionale opleiding bestaan uit andere

aspecten die regionaal gezien extra relevant zijn. Dergelijke

regionale toevoegingen worden vanaf 1 augustus 2015

mogelijk. Ze zijn per 1 augustus 2016 verplicht. Een wetswij-

ziging met deze strekking is recentelijk aangenomen. Kijk

voor meer tekst en uitleg over deze nieuwe kwalificatiedos-

siers ook op de website www.kwalificatiesmbo.nl. n

TEKST TOM HUIZENGA | BEELD ScHILdEr^ScOOL SPECIAL: VISIE OP OPLEIDEN

Een extra regionale aanvulling

kan bijvoorbeeld een accent op

industriële lakverwerking zijn


‘Eindelijk nieuw en goedkoper opleiden vanuit de juiste plek’

Wat is het probleem bij de Schilder^sCOOL-vestigingen? “Schilder^sCOOL-vestigingen - en trouwens

ook de andere samenwerkingsverbanden -

zijn financieel in de knel gekomen. De cao

bepaalt dat leerlingen twee jaar betaald

moeten worden. Ook als ze vanwege de

crisis niet weggezet kunnen worden bij

leerbedrijven. Welke 17-jarige krijgt dat in

een andere sector? Conclusie: onze cao is

ouderwets. We hebben meer flexibele

contractvormen nodig, zodat een leerling

goedkoper wordt voor de bedrijven. Dat

levert meer leerwerkplekken op. En die

hebben we heel hard nodig.”

Prijst Schilder^sCOOL zichzelf wel genoeg aan?“We merken dat Schilder^sCOOL in ruim

vijf jaar tijd een begrip is geworden. Maar

we hebben nog wel een kwaliteitsslag te

maken. Nóg beter opleiden, nóg hogere

slagingspercentages en nóg meer extra’s

bieden aan leerlingen en leerbedrijven.

Daarvoor is het nodig dat we meer op een

gelijke manier werken. Dan dragen we

landelijk gezien dezelfde identiteit uit.

Schilder^sCOOL moet het imago hebben

van een kwaliteitskeurmerk. ‘Daar willen

we onze leerlingen vandaan halen’, moet

de eerste gedachte zijn bij bedrijven als ze

aan Schilder^sCOOL denken. Aan ons de

taak om richting bedrijven en ROC’s nóg

beter uit te dragen dat onze leerlingen

beter scoren dan bij een individueel

leerbedrijf.”

Waarom werd de hulp ingeroepen van OnderhoudNL? “We kunnen het ons domweg niet veroorlo-

ven dat we verworden tot een bedrijfstak

zonder goede opleiding en zonder actieve

inbreng van de bedrijven. Met zo’n imago

bied je jongeren geen toekomst en kunnen

we het ultieme doel wel helemaal vergeten:

de huidige instroom verdubbelen. Sinds

2009 is het leerlingenaantal gedaald van

bijna 1000 naar minder dan 600 in 2014.

Terwijl we per jaar zo’n duizend leerlingen

nodig hebben om straks aan de vraag te kun-

nen voldoen. Een brancheorganisatie als

OnderhoudNL kan dan niet aan de zijlijn

blijven staan. Dat gebeurde dan ook niet.

Circa een jaar geleden hebben we de

knelpunten samen in kaart gebracht en zijn

we samen aan de slag gegaan.”

Wat zijn dan de belangrijkste opleidingsknelpunten?“De arbeidsmarkt is erg veranderd. Leerlin-

gen maakten vroeger steevast deel uit van de

vaste kern van een bedrijf. Nu moeten ze

concurreren met flexwerkers en zelfstandi-

gen. Op deze manier verliezen de twaalf

Schilder^sCOOL-vestigingen terrein. Het

allergrootste probleem is dat ons opleidings-

systeem te duur is geworden vanwege die

tweejarige contracten. SCN (SPOS Centraal

Nederland) ging vorig jaar al als eerste

samenwerkingsverband failliet. Daar

werden toen zo’n honderd leerlingen

opgeleid. Dat mogen we toch niet laten

gebeuren?!”

Die knelpunten leidden tot het verlaten van Savantis? “Hetzelfde lot als SCN hangt een aantal

Schilder^sCOOL-vestigingen en andere

EDE – ‘De taken, verantwoordelijkheden en middelen voor opleiden komen op de juiste plek te liggen.’ Dat is de eerste reactie van Petra Kanters. De directeur Servicebureau Schilder^sCOOL is blij dat OnderhoudNL stappen zet om de samen-werkingsverbanden zo te ondersteunen dat de opleidingsinfrastructuur stand houdt, in goede én slechte economische tijden. In dit artikel legt Kanters uit hoe er voortaan ook gewerkt wordt met een vernieuwd en goedkoper opleidings-model.

SPECIAL: VISIE OP OPLEIDEN TEKST TOM HUIZENGA | BEELD ScHILdEr^ScOOL

Petra Kanters, directeur

Servicebureau Schilder^sCOOL


‘Eindelijk nieuw en goedkoper opleiden vanuit de juiste plek’

samenwerkingsverbanden ook boven het

hoofd als we niets doen. De hamvraag is hoe

je het opleiden toekomstbestendig kunt

maken: hoe zorg je ervoor dat de infrastruc-

tuur optimaal in elkaar zit. Die vraag is

natuurlijk ook meerdere malen in het

bestuur van Savantis aan de orde gekomen.

OnderhoudNL is het als werkgeversorganisa-

tie aan haar leden verplicht om goed na te

denken waaraan ze het geld uitgeeft. Zeker

in een tijd, een crisistijd, dat ieder dubbeltje

twee keer omgedraaid moet worden.”

Schilder^sCOOL en OnderhoudNL staan op één lijn?“Wij staan vierkant achter de conclusie van

OnderhoudNL dat het opleidingsgeld het

beste zo dicht mogelijk bij de opleidingsacti-

viteit uitgegeven kan en moet worden. Dus

bij de Schilder^sCOOL-vestigingen en bij de

regionale samenwerkingsverbanden. Inste-

ken en investeren op regionaal niveau, zo

dicht mogelijk bij bedrijven en scholen, is op

zich trouwens een standpunt dat we - net als

OnderhoudNL - altijd al hebben omarmd.

Hartstikke goed dus dat het

‘bed wordt opgeschud’. Met

een vernieuwende aanpak

wordt het opleiden nieuw

leven ingeblazen.”

Hoe zit het met het geld voor het opleiden? “Er is in deze veranderde tijd

simpelweg minder geld

beschikbaar. Het uitgangs-

punt dat het beschikbare

geld zoveel mogelijk direct

terecht moet komen bij de

leerling, betekent dat er meer

geld naar de Schilder^sCOOL-

vestigingen en de andere

regionale samenwerkingsver-

banden zal gaan. Dáár

gebeurt het werven van

nieuwe leerlingen, dáár

“Met het anders besteden van het

beschikbare branchegeld richting samenwerkingsverbanden

kunnen we de leerlingtarieven verlagen, het

opleiden van leerlingen aantrekkelijker maken

voor leerbedrijven en de bedrijfstak aan meer

jonge vakkrachten helpen”

OnderhoudNL en Schilder^sCOOL werkten samen een nieuw opleidingsmodel uit


werkt de instructeur dagelijks aan de

vakvaardigheden van die jongeren, dáár

moet de match tussen leerling en leerbedrijf

gemaakt worden. Met dat geld kunnen we

wat doen aan de leerlingtarieven die nu

voor bedrijven te hoog zijn. En kunnen we

dus méér leerlingen opleiden.”

Met lagere leerling-tarieven naar meer vakkrachten?“Inderdaad, een lager

leerlingtarief betekent

dat leerlingen weer

aantrekkelijker worden

voor leerbedrijven. Dat is

nu juist precies wat we

nodig hebben, ook om

weer goed te kunnen

concurreren met flex-

werkers en zelfstandigen.

We zijn hartstikke blij als

de opleidingsadviseurs,

die nu in dienst zijn van

Savantis, straks binnen

onze organisatie als

accountmanagers

ingezet kunnen worden

om ons vak aan te

prijzen bij VMBO-

scholen. En om jongeren

kennis te laten maken

met ons vak om ze zo voor onze bedrijfstak

te winnen. Ik geloof echt dat we het moeten

hebben van deze regionale werving. Colour

Your Future: de doorlopende leerlijn van het

VMBO naar de MBO-opleiding (zie schema)

is ook het fundament van het nieuwe

opleidingsmodel van Schilder^sCOOL.”

Hoe ziet het toekomstbestendige opleiden er dan verder uit? “Goed dat je het even zegt: we praten nu

inderdaad over het nieuwe opleidingsmodel

voor de samenwerkingsverbanden. Nieuw is

ook dat iedere leerling eerst een basisscho-

ling krijgt voordat ze voor hun praktijk-

opleiding bij een leerbedrijf geplaatst worden.

Daarmee spelen we in op een veel gehoorde

klacht van werkgevers dat leerlingen in het

eerste half jaar nog over te weinig vaardig-

heden beschikken. Met meer vaardigheden

neemt de bereidheid bij bedrijven toe om

juist wél leerlingen te gaan opleiden door ze

mee naar het concrete werk te nemen.”

En? Zijn er ook nog andere vernieuwende zaken te noemen? “Ja. Op een ander punt komen we de leer-

bedrijven ook tegemoet. We willen ze meer

ontlasten voor het opdoen van praktijk-

ervaring door leerlingen. Door vanuit de

Schilder^sCOOL-vestigingen ook meer in te

zetten op door ons georganiseerde leer-

“Geld komt zoveel mogelijk terecht bij de Schilder^sCOOL vestigingen en de andere regionale samenwerkingsverbanden: dáár gebeurt het werven van nieuwe leerlingen, dáár werkt de instructeur dagelijks aan de vak vaardigheden van die jongeren, dáár moet de match tussen leerling en leerbedrijf gemaakt worden”

De vierjarige opleiding wordt in

het nieuwe opleidingsmodel

verkort naar drie jaar, zoals

opgelegd is door de overheid


projecten. Projecten doen we altijd samen met

één of meerdere leerbedrijven of het zijn pro -

jecten die geen commercieel karakter hebben.

Verder willen we leerlingen meer praktijk-

ervaring op laten doen in de praktijkleerwerk-

plaatsen van Schilder^sCOOL. Een ander

belangrijk punt is dat we de gehele opleiding

(niveau 2 + niveau 3 samen) zoveel mogelijk

in drie jaar in plaats van vier gieten. Dat is

overigens geen keuze van Schilder^sCOOL,

maar wordt opgelegd door de overheid.”

De opleiding wordt dus ingekort naar drie jaar? “Juist. We gaan ervoor zorgen dat leerlingen

in drie jaar tijd hun diploma op niveau 3

(Gezel-schilder) kunnen halen. Een grote

groep leerlingen zal na twee jaar trouwens

uitstromen met een niveau 2-diploma

(schilder). Dat is prima. De groep die meer wil

en kan, gaan we sneller door de opleiding

leiden. Dat heeft alles te maken met de

manier waarop ROC’s hun geld van de over -

heid krijgen. Dat is een heel ingewikkeld

systeem. Maar in een notendop: voor ROC’s

wordt het financieel aantrekkelijk om een

leerling zo snel mogelijk op te leiden. In ons

nieuwe opleidingsmodel is en blijft het ROC in

elke regio de vaste samenwerkingspartner. Dus

doen we er verstandig aan om een driejarige

opleiding aan te bieden. Het ROC verzorgt het

theorie-onderwijs, en ook de inschrijving, de

licentie voor de opleiding, de examinering en

het afgeven van het diploma. Schilder^sCOOL

verzorgt samen met de leerbedrijven het

praktijkdeel van de opleiding. Schilder^sCOOL

en ROC werken dus heel nauw samen.”

Is hiermee het nieuwe opleidingsplaatje compleet? “Nee, aan het nieuwe model wil ik nog graag

Schilder^sCOOL NEXT toevoegen. Dat is de

uitzendorganisatie van gediplomeerde

Schilder^sCOOL-leerlingen die nog niet gelijk

aan de slag kunnen in de branche. Daarmee

is het nieuwe opleidingsplaatje compleet.

Een opleidingsplaatje dat we trouwens niet

alleen voor onszelf houden. Om qua opleiden

samen op te trekken, voeren we ook overleg

met de zeven samenwerkingsverbanden die

niet bij Schilder^sCOOL zijn aangesloten. We

bekijken de kansen in het bedrijfstakbelang

om ook hen bij de nieuwe werkwijze te

betrekken.” n

Het nieuwe opleidingsmodel van de toekomst

• vierjarige opleiding wordt verkort naar drie jaar

• vmbo wordt de voedingsbron voor nieuwe leerlingen

• lagere leerlingtarieven dan voorheen dankzij sectorgeld

en de nieuwe opleidingsroute

• leerlingen krijgen een basisvorming vóór uitzending

• leerbedrijven worden ontlast qua praktijkervaring

• leerlingen worden aantrekkelijker voor leerbedrijven

• per jaar worden er veel meer leerlingen opgeleid


Regionale opleidingsbestuurders voor gezamenlijk optrekken

SPECIAL: VISIE OP OPLEIDEN TEKST TOM HUIZENGA | BEELD ONdErHOUdNL

HELMOND/ENSCHEDE – Nu de wegen tussen OnderhoudNL en Savantis scheiden, werd eens poolshoogte genomen bij een twee-tal bestuurders van zowel een Schilder^sCOOL-vestiging als een samenwerkingsverband. Hennie van Gemert komt als ondernemer uit Helmond aan het woord namens de Schilder opleiding Regio Peelland. Namens het bestuur van Schilder^sCOOL Hengelo voert Dick van der Geest uit Enschede het woord. Beiden zijn er een voorstander van om qua opleiden gezamenlijk op te trekken.

‘Handen ineenslaan voor een eensluidend opleidingsplan’

“Ik vind het ontzettend jammer dat er na 67 jaar een einde gekomen is aan

de samenwerking met Savantis. Maar ik weet dat OnderhoudNL daar goede

redenen voor heeft. Het uit elkaar gaan van OnderhoudNL en Savantis heeft

enerzijds te maken met een inhoudelijk punt en anderzijds betreft het een

financiële kwestie. Hoe dan ook, na het wegvallen van ons kenniscentrum is

het eens te meer zaak dat we landelijk de handen ineen slaan qua opleiden.

Zowel als Schilder^sCOOL-vestigingen als als samenwerkingsverbanden. Het

duurt namelijk niet lang meer of we zitten met een groot tekort aan vak-

krachten. Laat ik mijn eigen bedrijf als voorbeeld noemen. Vanwege de

vergrijzing neem ik straks afscheid van acht man. Dan heb ik minimaal

tien nieuwe jonge vakkrachten nodig.”

Hennie van Gemert, voorzitter Schilderopleiding Regio Peelland

‘Op naar één opleidingsorganisatie met regionale binding’

“Het is aan onze bedrijfstak om te zorgen voor een opleidingsmodel waarmee

we echt vooruit kunnen. Het aantal leerlingen zakt steeds verder weg. Leer -

bedrijven haken af omdat we leerlingen te duur hebben gemaakt. Dat wordt

nog eens versterkt omdat subsidies weg zijn gevallen om opleiden extra

aantrekkelijk te maken, zoals de Wet Vermindering Afdracht loon belasting

onderwijs en ESF. Ik sta honderd procent achter het nieuwe opleidingsmodel

van Schilder^sCOOL. We kunnen niet anders: de wereld om ons heen is

veranderd. Gelukkig koppelen we opleiden nu los van mogelijk subsidies.

Gelukkig ligt het accent op de regio met korte lijnen tussen bedrijven en

lokale opleiders. De ideale situatie is dat we versnippering voorkomen en dat

er één opleidings organisatie komt met een regionale binding.”

Dick van der Geest, bestuurslid Schilder^sCOOL Hengelo n


Meest gestelde vragen over het stoppen met Savantis

WADDINXVEEN - Het persbericht ‘OnderhoudNL stopt met Savantis’ van 14 mei riep vragen op bij leden. Wat is nu de aanleiding voor dat besluit? Wat doet Savantis verkeerd vanuit de optiek van OnderhoudNL en bovenal: wat is het opleidingsalternatief? Juist daarom is deze extra uitgave van OnderhoudNL Magazine verschenen. Op deze pagina treft u de antwoorden aan van enkele concrete vragen die ook bij u kunnen spelen.

Ik begrijp eigenlijk niet waarom er eerst een pers-bericht kwam en we later pas uitvoeriger worden geïnformeerd. Moest en zou stoppen met Savantis op 14 mei bekend worden? “Er was OnderhoudNL inderdaad veel aan gelegen om

halverwege mei naar buiten te brengen dat we met Savantis

wilden stoppen. Over exact achttien maanden is het 31

december en gaat Savantis als kenniscentrum op in de

stichting Samenwerking Beroepsonderwijs en Bedrijfsleven.

Dan stopt het ministerie van Onderwijs met de financiering

van het Vakcentrum Savantis. Alhoewel wij wettelijk gezien

niet aan zo’n termijn worden gehouden, leek het ons vanuit

bestuurlijk oogpunt integer en zorgvuldig om dat wel aan te

houden. Zo neemt OnderhoudNL bestuurlijk gezien afscheid

van het Vakcentrum Savantis op 31 december 2015.”

Savantis de rug toekeren. Dan hebben we helemaal niets meer. Als iets niet bevalt of beter moet, kunnen we daar dan niet eerst eens over praten? “De beslissing om de deelname aan Savantis te beëindigen

komt niet van het ene op het andere moment. Vanaf de

oprichting van Schilder^sCOOL, een aantal jaren terug, heeft

OnderhoudNL zich druk en sterk gemaakt voor verbetering

van het beroepsonderwijs. Daar is veel over gesproken. In

allerlei besturen en met betrokken partijen. Uiteindelijk

heeft het bestuur van OnderhoudNL het niet langer

financieel en inhoudelijk verantwoord gevonden om door

te gaan met Savantis.”

Stoppen met Savantis? Wat is dan het alternatief van OnderhoudNL om aan de broodnodige vakkrachten te komen? “Voor alle duidelijkheid: de opleidingen verdwijnen niet.

Sterker nog: OnderhoudNL vindt dat de kwaliteit en

kwantiteit van jongelui die als vakkrachten worden opgeleid,

kan verbeteren. Hoe? Door de uitvoering in de regio dichter

bij de bedrijven te laten plaatsvinden. Omdat de leerlingen

daar uiteindelijk aan het werk gaan.”

Ik heb net een aantal medewerkers aangemeld voor een Savantis-training. En was van plan om dat ook in 2015 te gaan doen. Gaat dat gewoon door of stopt dat? “De opzegging van de deelname van OnderhoudNL aan

Savantis is per 31 december 2015. Dat betekent dat lopende

zaken als erkenningen, leermeesterbegeleiding en dergelijke

nog gewoon doorgang vinden. Het doel is wel om per

1 januari 2015 de meeste uitvoerende taken te hebben

overgedragen naar de regionale samenwerkingsverbanden.

Daar gaat OnderhoudNL de komende maanden afspraken

over maken.” n

TEKST TOM HUIZENGA | BEELD ScHILdEr^ScOOL SPECIAL: VISIE OP OPLEIDEN


COLOFONREDACTIE

HoofdredactieTom Huizenga

RedactieassistenteLydia Kortenbout-van Honschoten

EindverantwoordelijkheidOkke Spruijt

RedactieadresOnderhoudNLCoenecoop 5, 2741 PG WADDINXVEENPostbus 30 , 2740 AA WADDINXVEEN0182-556134 of [email protected]

VORMGEVING & DRuK

Idee & ConceptTom Huizenga

Vormgeving, opmaak en drukTwigt GrafiMedia, Waddinxveen

Oplage en verspreidingZo’n 3.000 stuks worden verstuurd naar alle leden van OnderhoudNL en naar relaties. U kunt zich ook als niet-lid abonneren op OnderhoudNL Magazine. Dat kost € 50,- per jaar. Bij interesse kunt u bellen of e-mailen naar het redactieadres.

AdvertentiesIn elke uitgave van OnderhoudNL Magazine kunnen advertenties worden geplaatst. Hiervoor is een tarievenkaart beschikbaar. Adverteerders kunnen hun interesse kenbaar maken via [email protected].

Kijk voor meer informatie op www.OnderhoudNL.nl

© Copyright 2014, Koninklijke OnderhoudNL, Waddinxveen | ISSN: 22130144Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of overgenomen in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van OnderhoudNL.

Ledenadvies voor vragen, dossier voor documentatie

OnderhoudNL heeft geprobeerd om u met deze speciale uitgave uitvoerig tekst en uitleg te geven over de visie op opleiden. Laat onverlet dat u desondanks nog met vragen kunt blijven zitten. In dat geval kunt u altijd terecht bij Ledenadvies van OnderhoudNL. Zoals u weet kun u dan bellen naar 0182-571444 of e-mailen naar [email protected].

Daarnaast wijzen we u op het dossier Opleidingen & Trainingen dat u online kunt raadplegen via www.OnderhoudNL.nl/ledendossiers. Alle nieuwe ontwikkelingen kunt u

daar vinden. Maar u wordt daarvan natuurlijk ook op de hoogte gebracht via de reguliere nieuwsbronnen van OnderhoudNL, zoals het OnderhoudNL Magazine en de wekelijkse

digitale nieuwsbrief die elke woensdag verschijnt.

Tip: houd het dossier bij over Opleidingen & Trainingen op

www.OnderhoudNL.nl/ledendossiers

Magazine mei 2014 Special Opleiden

Documents

Transcript of Magazine mei 2014 Special Opleiden