Lokaal Opleidingsplan Spoedeisende Geneeskunde Haaglanden … Lokaal... · 2017-04-21 · Lokaal...

Lokaal opleidingsplan SEH-geneeskunde, Haaglanden Medisch Centrum (januari 2017) – curriculum versie 2014

1

Lokaal Opleidingsplan

Spoedeisende Geneeskunde

Haaglanden Medisch Centrum

Gebaseerd op

curriculum opleiding tot Spoedeisende Hulp Arts

versie 2014


2

Het opleidingsplan Spoedeisende Hulp arts HMC is een vertaling van het landelijke opleidingsplan en

voldoet aan de daarin gestelde eisen, inclusief de eisen vanuit de regelgeving (kaderbesluit en

specifiek besluit SEH-arts KNMG). Dit plan is in samenspraak met de lokale opleidingsgroep -

opleidingscommissie en de AIOS groep HMC tot stand gekomen en wordt continue verbeterd.


3

Dit document betreft het lokaal opleidingsplan van het Haaglanden Medisch Centrum (HMC) afdeling

spoedeisende geneeskunde.

Het plan bestaat uit drie delen:

In deel A wordt een algemene toelichting gegeven van het ziekenhuis, opleiding tot SEH-arts en de

opleidingsgroep.

Deel B geeft een toelichting op de verschillende stages, leerdoelen, vaardigheden en toetsen.

In deel C worden alle bijlagen vermeld.

Elke AIOS krijgt voor aanvang van de werkzaamheden op onze afdeling een apart “inwerkdocument

A(N)IOS SEH” met daarin informatie over de afdeling Spoedeisende geneeskunde, namen van

medewerkers, werkafspraken en regels op de afdeling. Bij aanvang van de werkzaamheden vindt er

een 5-daagse introductiecursus plaats met onder andere training in de ABCDE-methodiek.

E.R.J.T. de Deckere, opleider

Mw. T.M.A.J. Reijnen, plaatsvervangend opleider

’s-Gravenhage, januari 2017


4

INHOUDSOPGAVE

DEEL A – ALGEMEEN .................................................................................................................................. 6

1. Inleiding ...................................................................................................................................... 7

1.1 De geschiedenis ...................................................................................................................... 7

1.2 Missie, strategie en kernwaarden .......................................................................................... 8

1.3 Doelstellingen ......................................................................................................................... 8

1.4 Speerpunten en themagebieden ........................................................................................... 9

2. Organisatie ziekenhuis en spoedeisende hulp ......................................................................... 11

3. Afdeling Spoedeisende Hulp HMC ............................................................................................ 14

4. Opleiding Spoedeisende Geneeskunde .................................................................................... 16

4.1 Inleiding ................................................................................................................................ 16

4.2 Samenstelling Opleidingsgroep en -commissie .................................................................... 16

4.3 Competenties en thema’s binnen het opleidingsschema .................................................... 17

4.4 Onderwijs ............................................................................................................................. 19

4.5 Dagelijkse rapporten ............................................................................................................ 23

4.6 Verplichte- en niet verplichte cursussen .............................................................................. 24

4.7 Kwaliteitsbevorderende besprekingen ................................................................................ 24

4.8 Overlegstructuren ................................................................................................................ 25

4.9 Toetsing ................................................................................................................................ 25

DEEL B – STAGEBESCHRIJVINGEN ............................................................................................................ 28

INLEIDING ............................................................................................................................................. 29

DEEl B-I STAGEBESCHRIJVINGEN .............................................................................................................. 30

1. Anesthesiologie......................................................................................................................... 31

2. Cardiologie ................................................................................................................................ 37

3. Interne Geneeskunde, MDL en Longziekten ............................................................................. 43

4. Neurologie ................................................................................................................................ 53

5. Intensive Care ........................................................................................................................... 59

6. Kindergeneeskunde .................................................................................................................. 67

7. Radiologie ................................................................................................................................. 72

8. Huisartsgeneeskunde ............................................................................................................... 76

9. Prehospitale Acute Hulpverlening ............................................................................................ 81

10. Psychiatrie ................................................................................................................................. 85

11. Oogheelkunde ........................................................................................................................... 90


5

12. Spoedeisende Hulp ................................................................................................................... 93

13. Keuzestage .............................................................................................................................. 101

14. Wetenschapsstage .................................................................................................................. 103

DEEL C - BIJLAGEN .................................................................................................................................. 106

Bijlage 1 - Opleidingsschema.............................................................................................................. 107

Bijlage 2 - Koppeling competenties aan thema’s ............................................................................... 108

Bijlage 3 - Thema’s uitgewerkt ........................................................................................................... 110

Thema 1: Airway ............................................................................................................................. 113

Thema 2: Breathing ........................................................................................................................ 115

Thema 3: Circulatie ........................................................................................................................ 117

Thema 4: Disability ......................................................................................................................... 120

Thema 5: Exposure/environmental ............................................................................................... 122

Thema 6: Secondary assessment ................................................................................................... 125

Thema 7: Spoedeisende aandoeningen in het gelaat .................................................................... 127

Thema 8: Spoedeisende aandoeningen op het gebied van haemorrhagische diathese, metabole &

endocrinologische aandoeningen .................................................................................................. 129

Thema 9: Spoedeisende dermatologische aandoeningen ............................................................. 131

Thema 10: Musculoskeletale aandoeningen ................................................................................. 132

Thema 11: Gedragsstoornissen/psychiatrische aandoeningen ..................................................... 134

Thema 12: Huisartsgeneeskunde en “eerste lijns” aandoeningen ................................................ 136

Thema 13: (acute) Geriatrie en sociale problematiek ................................................................... 137

Thema 14: (acute) Kindergeneeskunde ......................................................................................... 138

Thema 15: (acute) Pijnstilling en sedatie ....................................................................................... 140

Thema 16: Prehospitale acute hulpverlening en rampengeneeskunde ........................................ 142

Thema 17: Traumatologie .............................................................................................................. 143

Thema 18: Kennis en wetenschap.................................................................................................. 145

Bijlage 4 - Cursussen verplicht/niet-verplicht .................................................................................... 146

Bijlage 5 - Toetsmatrix ........................................................................................................................ 147

Bijlage 6 – Wat zit wanneer minimaal in het portfolio? .................................................................... 148

Bijlage 7 - Monitoring Voortgang van de AIOS Spoedeisende Geneeskunde .................................... 150


6

DEEL A – ALGEMEEN


7

1. Inleiding

1.1 De geschiedenis

Haaglanden Medisch Centrum (HMC) is in 2015 ontstaan door een fusie tussen Medisch Centrum

Haaglanden en Bronovo-Nebo. In 1998 was het Westeinde Ziekenhuis in Den Haag en ziekenhuis St.

Antoniushove in Leidschendam reeds gefuseerd tot Medisch Centrum Haaglanden. Met die fusie

kwam ruim 150 jaar ziekenhuiservaring samen. Inmiddels spreken we over het HMC en HMC

Antoniushove, HMC Bronovo en HMC Westeinde.

Westeinde Ziekenhuis

In 1873 stichtte pater Marijnen aan het Westeinde in Den Haag het katholieke ziekenhuis Johannes de

Deo. De andere Haagse ziekenhuizen hadden volgens Marijnen in die tijd te weinig aandacht voor het

geestelijk welzijn van de patiënten. Hij benaderde tal van Haagse notabelen om geld in te zamelen om

een katholiek ziekenhuis te stichten. Uiteindelijk vond hij notaris Schiefbaan bereid om een pand te

kopen aan het Westeinde, dat als ziekenhuis werd ingericht.

In 1969 veranderde de naam van het ziekenhuis in Westeinde Ziekenhuis, omdat het in de volksmond

steeds meer onder die naam bekend stond. Tien jaar latere nam het ziekenhuis zijn intrek in een

compleet nieuw gebouw, gevestigd op de hoek van het Westeinde en de Lijnbaan in Den Haag.

St. Antoniushove

St. Antoniushove begon in 1913 als pension voor welgestelde ouderen met een ziekenzaaltje aan het

Oosteinde in Voorburg. Dat initiatief kwam van pastor Van Stee, die later bisschop werd. De ziekenzaal

werd steeds belangrijker en omvangrijker en overvleugelde op den duur het pension. De laatste

pensionbewoner verdween in de jaren vijftig. In 1973 verhuisde St. Antoniushove naar Leidschendam,

waar op een braak liggend stuk grond een nieuw ziekenhuis was gebouwd.

Bronovo-Nebo

Ziekenhuis Bronovo werd in 1865 gesticht als ’s-Gravenhaagsche Diakonesse-Inrichting en later

vernoemd naar de eerste ‘besturend zuster’ Sara Katharina de Bronovo. In 1972 fuseerde de

Diakonesse-Inrichting Bronovo en het Nebo Ziekenhuis tot de Stichting Bronovo-Nebo. Het huis Nebo

komt voort uit het Nebo ziekenhuis dat in 1947 werd opgericht door de Scheveningse gemeenschap.

Tussen 1981 en 1986 werd het omgevormd tot verpleeghuis en is in 2000 verhuisd naar de wijk

Benoordenhout.

Nu: één ziekenhuis met verschillende karakters


8

Het waren drie ziekenhuizen met een heel verschillend karakter: het Westeinde een typisch

binnenstadsziekenhuis, het Bronovo en St. Antoniushove een streekziekenhuis. Dat karakter hebben

de locaties grotendeels weten te behouden, terwijl patiënten én medewerkers wel profiteren van

voordelen die een groot ziekenhuis heeft.

1.2 Missie, strategie en kernwaarden

(gebaseerd op “strategienota 2016-2018”, zie HMC-strategienota.pdf)

Het HMC is een ziekenhuis met liefde en lef. Dit geven we vorm door zaken écht anders te

organiseren, vanuit het perspectief van de patiënt die met aandacht geholpen wordt. Passende

(top)klinische zorg is de kern van onze strategie. Vernieuwing is een middel om onze doelstellingen te

realiseren. We laten dit tot uitdrukking komen in de drie kernpunten van onze visie:

Zorg zoals de patiënt wil

Samen met verwijzers, verpleging, verzorging en thuiszorg

Topklinische zorg dichtbij.

We werken daarbij vanuit onze kernwaarden:

Wat we doen, doen we met liefde en lef

We zijn toegankelijk en betrouwbaar

We zijn trots op wat we doen

1.3 Doelstellingen

Hét ziekenhuis met liefde en lef vraagt om ambitieuze doelstellingen. Onze doelstellingen zijn:

De patiënt wordt direct en met aandacht geholpen

De patiënt maakt zelf keuzes rondom zijn zorgvraag

De verwijzer ervaart optimale toegankelijkheid en bereikbaarheid

Kwaliteit en opleiding zitten in ons DNA

Onderzoek en innovatie leiden ons

Ambitieuze medewerkers kiezen voor ons

Vanuit de visie van ‘topklinische zorg dichtbij’ hebben alle 3 de ziekenhuislocaties het profiel

‘ziekenhuiszorg voor de buurt en de regio’. Voor elke locatie geldt: topzorg, gestroomlijnde en

patiëntgerichte processen en een eigen vertrouwde sfeer.

De poliklinische zorg wordt op de drie locaties geboden, zodat de zorg dicht bij de patiënt en zijn

omgeving is. Op alle drie de locaties blijven klinische functies behouden. Elke locatie heeft zijn eigen

accenten.

https://www.mchaaglanden.nl/files/7/9/0/0/2/HMC-strategienota%20opmaak-defLR.pdf


9

HMC Antoniushove: - Algemene klinische en poliklinische zorg

- oncologische zorg (UKC)

- Radiotherapie

HMC Bronovo: - Algemene klinische en poliklinische zorg

- 24/7 (basis) SEH

- Expertisecentrum ouderen en expertisecentrum electieve chirurgie

HMC Westeinde: - Algemene klinische en poliklinische zorg

- 24/7 (profiel) SEH

- Acute (hoogcomplexe) zorg

1.4 Speerpunten en themagebieden

Binnen de ‘topklinische zorg dichtbij’ zijn de acute zorg en oncologische zorg onze speerpunten.

Daarnaast zijn vrouw- en kindzorg, ouderenzorg en infectieziekten specifieke themagebieden. Het

meest wezenlijke onderscheid tussen themagebied en speerpunt is dat de speerpunten in omvang

groter zijn en bijna alle specialismen betreffen.

Acute zorg:

HMC is hét ziekenhuis in de regio voor de acute (hoogcomplexe) zorg, waaronder de (poly)traumazorg.

Wij bouwen verder op onze bijzondere expertise op gebied van traumazorg (mono- en polytrauma’s),

acute vasculaire zorg (hersenbloedingen en -infarcten), acute neurochirurgische zorg

(hersenbloedingen en hersenschedelletsel), acute heelkunde (vaatchirurgie en buikchirurgie), acute

cardiovasculaire zorg, acute cardiologie (opvang reanimaties en hartinfarcten), acute

longgeneeskunde, acute interne geneeskunde, verloskunde en de MPU (Medisch Psychiatrische Unit).

HMC Westeinde is met ongeveer 53.000 patiënten per jaar de grootste afdeling Spoedeisende Hulp

van Nederland en is een level 1 traumacentrum onder meer in samenwerking met het LUMC.

Daarnaast beschikt HMC Westeinde over 24/7 interventieradiologie, vaatchirurgie en

interventiecardiologie met ICD-vergunning en heeft het een acute OK en Intensive Care niveau 3.

HMC Bronovo heeft een 24/7 (basis-)SEHfunctie , Eerste Hart Hulp en heupfractuurcentrum voor

patiënten met een acute indicatie voor diagnostiek en behandeling met bijzonder aandacht voor de

oudere (kwetsbare) patiënt en patiënten met acute sportblessures.

Beide SEH’s beschikken over een huisartsenpost en een post voor medicatie-uitgifte.


10

Oncologie

HMC heeft op oncologisch gebied een belangrijke rol in de regio, waarbij patiënten behandeld worden

met behulp van de nieuwste technieken. De meeste oncologische behandelingen, specifieke

diagnostiek en nazorg worden met name bij HMC Antoniushove geboden en er is intensieve

samenwerking met het LUMC in het Universitair Kankercentrum Leiden | Den Haag (UKC). Ook het

radiotherapeutisch centrum is in HMC Antoniushove gevestigd.

Vrouw- en kindzorg

De zorg rond de geboorte is gericht op het gehele gezin, gebruikmakend van de intensieve

samenwerking tussen de verloskunde en de kindergeneeskunde gedurende het gehele traject vanaf

conceptie, zwangerschap, bevalling en de zorg voor het opgroeiende kind. Hierbij is tevens een

intensieve samenwerking tussen de eerste- en tweedelijn .

Gynaecologische zorg is van hoge kwaliteit met aandachtsgebieden fertiliteit, minimaal invasieve

chirurgie en bekkenbodem. Ook kindergeneeskunde biedt kwalitatief hoogwaardige zorg met

aandachtsgebieden allergologie, infectie- en longziekten, mictie- en defaecatieproblematiek en

nefrologie.

Ouderengeneeskunde

HMC Bronovo is het expertisecentrum wat betreft de oudere patiënt. Zorg krijgt inhoud in de vorm van

ziekenhuis verplaatste zorg samen met de huisarts en dichtbij de patiënt. Er is aandacht voor de

samenhang en coördinatie om de oudere patiënten met complexe problemen te begeleiden. Vanuit

het behandeladviescentrum ouderengeneeskunde worden oudere patiënten poliklinisch behandeld in

samenwerking met het LUMC. Daarnaast heeft het behandeladviescentrum een consultatiefunctie

voor de opgenomen patiënten.

Infectieziekten

Infectieziekten vormen een steeds grotere bedreiging voor de volksgezondheid, in het bijzonder voor

patiënten met een chronische ziekte of patiënten die zijn opgenomen in het ziekenhuis. Door

toegenomen migratie en reizen komen er meer en nieuwe infectieziekten. Het verzorgingsgebied van

HMC en vooral de Haagse binnenstad (HMC Westeinde) past bij uitstek bij de verdere vormgeving van

dit zorginhoudelijk thema in samenwerking met het LUMC en GGD.


11

2. Organisatie ziekenhuis en spoedeisende hulp

De organisatiestructuur van het ziekenhuis wordt weergegeven in onderstaande organogrammen.

Geheel:

VAR: Verpleegkundige Advies Raad

VMS: Vereniging Medische Staf

RvT: Raad van Toezicht

RvB: Raad van Bestuur

OR: Ondernemingsraad

PAR: Patiënten Adviesraad

De specialismen zijn onderverdeeld in 7 clusters:


12

Stafcluster:

De Spoedeisende Hulp is onderdeel van cluster 6, waarin onder andere ook de OK en de Intensive Care

zitten. Elk cluster wordt aangestuurd door een organisatorisch clustermanager en een medisch

clustermanager. Een SEH-arts KNMG is als gemandateerd specialist aangewezen en qualitate qua

voorzitter van het managementteam SEH. Deze fungeert als aanspreekpunt voor het

clustermanagement. Het managementteam SEH heeft de dagelijkse leiding van de afdeling SEH,

ontwikkelt het beleid van de afdeling en coördineert de uitvoering hiervan ten behoeve van een

optimale bedrijfsvoering en kwalitatief hoogwaardige patiëntenzorg op de afdeling SEH. Het

managementteam heeft daarnaast als taak om locatie-overstijgende werkwijzen en werkprocessen te

harmoniseren en veranderprocessen aan te sturen. De SEH heeft naast het managementteam een

gebruikersraad waarin alle specialismen die gebruik maken van de SEH een vertegenwoordiger

hebben. De gebruikersraad adviseert het managementteam ten aanzien van het beleid. Iedere SEH-

locatie heeft een zorgmanager, welke op de werkvloer betrokken is bij het patiëntproces.


13

De SEH-artsen KNMG vormen een Organisatorische Eenheid (OE) Spoedeisende Geneeskunde. De

voorzitter van het dagelijks bestuur van de OE heeft zitting in de gebruikersraad SEH. De voorzitter van

het managementteam is onderdeel van het dagelijks bestuur van de OE Spoedeisende Geneeskunde.


14

3. Afdeling Spoedeisende Hulp HMC

HMC bestaat uit 3 locaties: Westeinde in centrum Den Haag, Bronovo in Benoordenhout Den Haag en

Antoniushove in Leidschendam. Acute zorg is één van de speerpunten van onze organisatie.

De organisatie vervult een landelijke voortrekkersrol in de aanpak van maatschappelijke problemen,

zoals kindermishandeling en overmatig alcoholgebruik bij volwassenen.

De Operationele Eenheid (OE) Spoedeisende geneeskunde telt momenteel 15 SEH artsen KNMG en er

zijn vijf tot zes artsen in opleiding tot SEH arts KNMG (vooralsnog alleen HMC Westeinde; HMC

Bronovo wordt in 2017 meegevisiteerd). De huidige staf is actief in het verder uitwerken van de positie

van SEH-artsen zowel op lokaal als op nationaal niveau.

Op de SEH’s behandelen we een breed scala aan spoedeisende en minder spoedeisende presentaties

variërend van hoogwaardige acute opvang tot het behandelen van laag complexe presentaties.

Het HMC verzorgt sinds 2002 de opleiding tot SEH-arts KNMG. De SEH-artsen KNMG zijn vanaf deze

periode actief in het opbouwen en continue verbeteren van de opleiding tot SEH-arts KNMG.

De staf SEH-artsen KNMG participeert actief in het geven van onderwijs, het begeleiden, superviseren

en mede-opleiden van AIOS SEG, ANIOS SEG, AMA’s en AIOS ziekenhuisgeneeksunde, AIOS

huisartgeneeskunde, semi-artsen, verpleegkundigen en Nurse practitioners. Alle nieuwe arts-

assistenten MCH-breed worden door de SEH-artsen KNMG ABCDE opgeleid.

De Spoed Eisende Hulp op locatie HMC Westeinde behandelt jaarlijks circa 53.000 patiënten en is

daarmee één van de drukste SEH’s van Nederland. HMC Westeinde maakt als level 1 traumacentrum

onderdeel uit van het traumacentrum West Nederland, heeft een eigen CT-scan op de SEH-afdeling,

twee traumakamers en beschikt over een helikopterplatform. De acute Hersenhulp, gelegen op de

SEH, zorgt ervoor dat patiënten met een CVA zo snel mogelijk behandeld kunnen worden. Met tevens

een level 3 Intensive Care Unit, interventieradiologie, interventiecardiologie en neurochirurgie kunnen

vrijwel alle behandelingsmogelijkheden worden aangeboden.

De SEH van locatie Bronovo is een algemene SEH met focus op de oudere patiënt en laagcomplexe

monoletsels (vb. heupfractuur). Jaarlijks worden hier circa 20.000 patiënten behandeld.


15

De SEH van locatie Antoniushove, welke jaarlijks circa 15.000 patiënten behandeld, zal medio 2017

worden gesloten. Door deze sluiting zal naar alle waarschijnlijkheid het aantal patiënten op locatie

Bronovo en Westeinde toenemen.

Momenteel wordt zowel op de locatie Bronovo als op de locatie Westeinde een nieuwe state of the art

SEH gerealiseerd. Beide nieuwe SEH’s worden in 2017 opgeleverd.


16

4. Opleiding Spoedeisende Geneeskunde

4.1 Inleiding

De opleiding Spoedeisende Geneeskunde bestaat sinds 2002 in het HMC. Hiermee was het HMC een

van de eerste centra die de opleiding Spoedeisende Geneeskunde ondersteunde. Sindsdien is de

opleiding continue in ontwikkeling geweest.

De AIOS maar ook de opleidingscommissie en –groep conformeren zich geheel aan de meest recente

regelgeving van het kaderbesluit CCMS ,het Specifiek Besluit Spoedeisende Geneeskunde en het

curriculum Spoedeisende Geneeskunde (in te zien via www.knmg.nl/opleiding-herregistratie-

carriere/cgs/regelgeving/huidige-regelgeving-per-specialismeprofiel/spoedeisende-geneeskunde-

profiel.htm)

AIOS begonnen voor 1 januari 2016 volgen de opleiding volgens het curriculum versie 2008.

AIOS begonnen na 1 januari 2016 volgen de opleiding volgens het curriculum versie 2014.

Dit lokaal opleidingsplan is geschreven naar het nieuwste curriculum en de meest recente regelgeving.

De AIOS die in het curriculum 2008 hun opleiding volgen, worden zoveel mogelijk meegenomen in de

meest recente regelgeving, echter met betrekking tot de stagevolgorde, de stage-inhoud en de

hoeveelheid stages volgen deze assistenten vanzelfsprekend het opleidingsschema hetgeen bij het

begin van zijn/haar opleiding is vastgesteld.

De stages passend bij het curriculum 2008 worden beschreven in deel B – II.

4.2 Samenstelling Opleidingsgroep en -commissie

Opleider

E.R.J.T. (Ernie) de Deckere, SEH-arts KNMG

Waarnemend opleider

Mevr. T.M.A.J. (Resi) Reijnen, SEH-arts KNMG

Vakgroep spoedeisende geneeskunde / Opleidingsgroep

Mevr. I.E. (Ingrid) Scholtes, SEH-arts KNMG

Mevr. B.P.W.M. (Berbel) Würth, SEH-arts KNMG

Mevr. A.S. (Alice) Vis, SEH-arts KNMG

Mevr. T. (Toeba) Ghafuri – Taheri, SEH-arts KNMG

C.L. (Crispijn) van den Brand, SEH-arts KNMG

Mevr. M.C.P. (Maartje) de Kort, SEH-arts KNMG

Mevr. M. (Merel) van Gaalen-van Loon, SEH-arts KNMG

http://www.knmg.nl/opleiding-herregistratie-carriere/cgs/regelgeving/huidige-regelgeving-per-specialismeprofiel/spoedeisende-geneeskunde-profiel.htm




17

M. (Mischa) van Veen, SEH-arts KNMG

Mevr. G. (Geesje) van Woerden, SEH-arts KNMG

Mevr. K.Y. (Karen) van Doorn, SEH-arts KNMG

Mevr. M.D. (Marjolein) Koen, SEH-arts KNMG

Mevr. S.M. (Susan) Mollink, SEH-arts KNMG

Opleidingscommissie

Mw. Dr. M.C. van der Linden Klinisch epidemioloog acute zorg

Dr. H.M.A. Hofstee, acute internist Interne geneeskunde

Mw. Dr. H. van Soest, MDL-arts Gastro-enterologie

H.J.C.M. Baur, longarts Longgeneeskunde

Dr. R.W. Grauss, cardioloog Cardiologie

F.J. Idenburg, chirurg Heelkunde

Dr. R.S. Rundervoort, neuroloog Neurologie

R. Peters, intensivist ICU

C.F. den Hartog, anesthesioloog Anesthesiologie

R.J.E. Sedee, KNO-arts KNO heelkunde

Dr. M.V. Joosse, oogarts Oogheelkunde

Th. Eckhardt, arts Ambulancedienst GGD

Mw. C. Emmens, huisarts Huisartsgeneeskunde

P. Vos, kinderarts Kindergeneeskunde HMC

Mw. M. Ruige, kinderarts Kindergeneeskunde JKZ

P.M. van Putten, psychiater Psychiatrie

Mw. Dr. H.M.E. Quarles van Ufford, radioloog Radiologie

4.3 Competenties en thema’s binnen het opleidingsschema

Binnen de regelgeving van de CCMS worden in het kaderbesluit 2004 medisch specialismen, analoog

aan de CanMeds zeven competenties van de medisch specialist beschreven. Afgeleid hiervan worden

voor de spoedeisende geneeskunde dit profielgebonden competenties genoemd, welke samen met

het profiel van het specialisme het fundament voor de opleiding en het curriculum en derhalve ook dit

lokaal opleidingsplan vormen. De opleiding spoedeisende geneeskunde hanteert de volgende

competenties (gebaseerd op bovengenoemde curriculum https://www.knmg.nl/opleiding-

herregistratie-carriere/cgs/regelgeving/huidige-regelgeving-per-specialismeprofiel/spoedeisende-

geneeskunde-profiel.htm):

https://www.knmg.nl/opleiding-herregistratie-carriere/cgs/regelgeving/huidige-regelgeving-per-specialismeprofiel/spoedeisende-geneeskunde-profiel.htm




18

Medische handelen: kennis en vaardigheid, effectieve en ethisch verantwoorde zorg,

vinden en toepassen informatie

Communicatie: opbouwen effectieve behandelrelaties, luisteren en verkrijgen

patiëntinformatie, bespreken medische informatie met patiënt en

familie, verslaglegging

Samenwerking: doelmatig overleg met andere collegae en zorgverleners, adequaat

verwijzen en intercollegiale consultatie, bijdrage aan effectieve

interdisciplinaire samenwerking en ketenzorg

Kennis en wetenschap: medisch informatie kritisch beschouwen, bevorderen en verbreden

wetenschappelijke vakkennis, persoonlijk bij- en nascholingsplan,

bevorderen deskundigheid van anderen

Maatschappelijk handelen: determinanten van ziekte (her)kennen, gezondheid bevorderen,

handelen volgens wettelijke bepalingen, adequaat optreden bij

incidenten in de zorg

Organisatie: organiseren werk naar balans, effectief en doelmatig werken,

verantwoorde besteding beschikbare middelen, informatie-

technologie gebruiken

Professionaliteit: in het algemeen, hoogstaande patiëntenzorg, professioneel gedrag,

kennen grenzen eigen competenties, geneeskunde uitvoeren naar

ethische normen

Om meer structuur aan de opleiding te geven is het curriculum opgedeeld in modules en is voor elke

AIOS SEH een individueel opleidingsschema gebouwd, waarbij een vast stage-indeling leidend is. Het

opleidingsschema volgens het curriculum versie 2014 is te zien in Bijlage 1 - Opleidingsschema.

Thema’s dienen als inhoudsstructuur voor de stages. Het vakgebied van de SEH-arts is opgedeeld in

totaal 18 thema’s. De inhoud van een thema is weer onderverdeeld in bovenstaande competenties.

Het merendeel van de thema’s heeft naast medisch handelen nog tenminste 2 andere competenties

aan zich gekoppeld (Bijlage 2 - Koppeling competenties aan thema’s). Een deel van de thema’s is

gekoppeld aan stages van individuele specialismen, een ander deel zal op de SEH aangeleerd en

getoetst moeten worden. De 18 uitgewerkte thema’s zijn te vinden in Bijlage 3 - Thema’s uitgewerkt.

Aan het eind van de opleiding zullen alle thema’s en competenties op niveau 3 beheerst moeten

worden, wat wil zeggen dat de SEH-arts vakbekwaam is in de eerste opvang, diagnostiek en initiële


19

behandeling, waar nodig in nauwe samenwerking en conform gemaakte afspraken met de

desbetreffende medisch specialist.

4.4 Onderwijs

Het onderwijs binnen de opleiding kan worden onderverdeeld in onderwijs tijdens de patiëntenzorg

(praktijkonderwijs) en onderwijs buiten de patiëntenzorg.

Het cursorisch onderwijs loopt als een rode draad door de gehele opleiding. Doel van het cursorisch

onderwijs is te zorgen voor voldoende theoretische kennis om minimaal aan de eindtermen van het

curriculum te voldoen. Er is binnen het cursorisch onderwijs ruimschoots aandacht voor wetenschap

en evidence based medicine. Daarnaast worden praktische vaardigheden aangeleerd en onderhouden.

Lokaal onderwijs spoedeisende geneeskunde

Tweemaal per maand wordt een gehele dag onderwijs gevolgd; eenmaal per maand samen met

AIOS SEG uit het HAGA ziekenhuis, eenmaal per maand samen met AIOS SEG uit het HAGA

ziekenhuis en LUMC.

Dit onderwijs is thematisch ingedeeld, waarbij in 3 jaar tijd alle thema’s uit het curriculum

uitgebreid aan bod komen. Het onderwijs bestaat uit theorie en praktijkvaardigheden. Naast

eventuele gastsprekers zal in principe per deelnemend ziekenhuis een SEH-arts KNMG aanwezig

zijn. De indeling en noodzakelijke voorbereidingen voor dit onderwijs zijn te vinden op

www.sehonderwijs.nl.

Presentaties vinden plaats in de vorm van een Critical Appraised Topic (CAT), Journal club,

Morbidity & Mortality bespreking of referaat, welke worden verzorgd door vooraf aangewezen

AIOS. Tevens verzorgt eens per maand een SEH-arts KNMG danwel een andere specialist een

presentatie. ’s Middags vindt er skills-training plaats onder leiding van SEH-artsen KNMG.

Op de AIOS-drive staat een digitale versie van ‘Rosen’s Emergency Medicine’. Informatie over

het maken van een CAT, Journal Club, M&M kun je vinden op www.sehonderwijs.nl (onder het

kopje diversen) of op www.landsteiner.nl onder het kopje medische bibliotheek. Via de

medische bibliotheek van het HMC kan de AIOS een toegangscode voor de online medische

bibliotheek van het LUMC verkrijgen, met toegang tot vele medische tijdschriften. Tevens staan

http://www.sehonderwijs.nl/

http://www.sehonderwijs.nl/

http://www.landsteiner.nl/


20

op de AIOS-drive andere nuttige boeken/websites en inloggegevens voor onder andere EM-

Practice, AccessMedicine.

De AIOS zal tenminste 1 referaat en 1 CAT per jaar presenteren. Deelname aan dit onderwijs is

verplicht.

Naast dit lokaal onderwijs organiseert de opleidingsgroep nog onderwijsavonden, waarbij er

aandacht is voor casuïstiek, referaten, algemene- en PSA-complicaties.

April/mei Vergadering opleidingscommissie voorjaar PSA Casuïstiek

Juni/juli Regio refereeravond Referaat Casuïstiek

Sept Refereeravond Madurodam Algemene complicaties Casuïstiek

Okt/nov Vergadering opleidingscommissie najaar Referaat Casuïstiek

Tevens vindt er éénmaal per jaar een brainstormdag plaats waarbij AIOS SEG en SEH-artsen

KNMG beleidsmatige-/visie-vraagstukken bespreken, die zowel de opleiding als de vakgroep SEG

aangaan.

Beoordeling

- Toetsing van voorbereide literatuur door middel van een quiz.

- Toetsing per kwartaal van behandelde onderwerpen.

- Elk referaat/CAT/journal club etc. kan door de SEH-arts KNMG worden voorzien van een

KPB.

Regionaal onderwijs spoedeisende geneeskunde

Het regionaal cursorisch onderwijs vindt vier maal per jaar plaats en is een samenwerking tussen

OOR Leiden en OOR Rotterdam. De AIOS SEG zal er tenminste drie per jaar volgen. De

onderwerpen worden gekozen aan de hand van de thema’s uit het curriculum. In een cyclus van

drie jaar komt ieder onderwerp eenmaal aan bod. De regionale onderwijsdag zal volgens een

vast format worden georganiseerd door een aantal AIOS SEG van het desbetreffende ziekenhuis,

samen met leden van de opleidingsgroep. De dag bestaat uit plenaire sessies en werkgroepen.

De onderwerpen voor de regionale onderwijsdagen zijn:

- Airway en Breathing (thema 1,2)


21

- Circulation (thema 3)

- Disability (thema 4)

- Exposure en Secondary Assessment (thema 5,6)

- Spoedeisende aandoeningen KNO/kaak/mond/oog (thema 7)

- Hemorrhagische diathese, metabole en endocrinologische aandoeningen (thema 8)

- Huisartsgeneeskundige aandoeningen, spoedeisende dermatologie (thema 9, 12)

- Musculoskeletale aandoeningen en traumatologie (thema 10, 17)

- Psychiatrische aandoeningen, acute geriatrie en sociale problematiek (thema 11,13)

- Kindergeneeskundige aandoeningen (thema 14)

- Acute pijnstilling en sedatie (thema 15)

- Kennis en wetenschap (thema 18)

Beoordeling

- Toetsing zal doorgaans plaatsvinden door een pre- en posttoets.

Landelijke onderwijsdagen NVSHA

De landelijke onderwijsdagen NVSHA vinden minimaal tweemaal per jaar plaats in het

Nederlands Simulatie- en Trainingscentrum voor de Zorg te Ede. Er zijn zeven onderwijsmodules,

welke gekoppeld zijn aan een opleidingsjaar van de AIOS en sluit aan bij het kennisniveau in dat

jaar. Hier worden onderwerpen behandeld waarbij de inzet van experts nodig is en worden

georganiseerd door en onder auspiciën van de NVSHA.

De onderwijsmodules zijn:

- Wetenschap (jaar 1)

- Spoedechografie (jaar 1)

- Forensische geneeskunde en gezondheidsrecht (jaar 2)

- Toxicologie (jaar 2)

- Opgeschaalde zorg (jaar 3)

- Medisch management (jaar 3)

- Procedurele sedatie en analgesie (jaar 3)

Er wordt gebruik gemaakt van werkvormen die geschikt zijn voor grotere groepen zoals plenaire

sessies en werkgroepen.


22

Elk onderwerp beslaat twee dagen en wordt minimaal twee maal per jaar gegeven om alle AIOS

SEG de gelegenheid te geven de onderwijsdagen bij te wonen. Deelname aan deze landelijke

onderwijsdagen is voor de AIOS verplicht en dient met een positief resultaat te worden

afgesloten. De AIOS dient zich ruim van tevoren hiervoor in te schrijven via www.nvsha.nl.

Registratie van deelname gebeurt door middel van het uitreiken van deelnamecertificaten, die

in het portfolio van de AIOS SEG gevoegd worden.

Beoordeling

- Een aantal onderwijsmodules vereisen het maken van een pre-toets voordat aan de module

mag worden deelgenomen. Enkele andere modules vereisen het inleveren van een

opdracht.

- De meerderheid van de modules wordt afgesloten met een schriftelijk of praktisch examen,

welke met een goed resultaat moet worden afgesloten.

- Alle zeven onderwijsmodules dienen te zijn behaald om de opleiding tot SEH-arts KNMG te

kunnen afronden.

Discipline overstijgend onderwijs

Discipline overstijgend onderwijs is een vorm van onderwijs, welke ondersteunt in het

ontwikkelen van algemene, niet-discipline gebonden competenties binnen de opleiding

waarmee de AIOS zijn/haar algemene competenties tevens kan ontwikkelen. Aan dit onderwijs

zullen ook AIOS van andere specialismen deelnemen.

Het Discipline overstijgend onderwijs kan in het HMC worden onderverdeeld in lokaal-

(georganiseerd door het HMC zelf) en regionaal discipline overstijgend onderwijs (georganiseerd

door de OOR).

Lokaal discipline overstijgend onderwijs:

Het lokaal discipline overstijgend onderwijs wordt georganiseerd door onder andere de Centrale

Opleidingscommissie (COC), het Landsteinerinstituut (leerhuis) en/of de AIOS-commissie. De

AIOS kunnen in principe altijd aan deze bijeenkomsten deelnemen.

De volgende onderwijsmomenten worden georganiseerd:

- Necrologiebespreking:

De COC organiseert, in samenwerking met het Landsteinerinstituut en de

necrologiecommissie, elke 1-2 maanden een ziekenhuisbrede necrologiebespreking.

- Patiëntdemonstratie:

http://www.nvsha.nl/


23

De COC organiseert ieder kwartaal een klinische demonstratie, die door de grote

vakgroepen in samenwerking met andere vakgroepen wordt gehouden.

- Traumabespreking:

De OE Heelkunde organiseert maandelijks een traumabespreking, waarbij een

waargebeurde casus wordt besproken vanaf het moment van aankomst op de SEH tot aan

overlijden/ontslag.

- Teamtraining (CRM):

Het Landsteinerinstituut organiseert maandelijks een teamtraining voor IC-SEH, waarbij

met behulp van videoregistratie de CRM-principes van een teamopvang worden aangeleerd

en nabesproken.

- COC-themamiddag:

De COC organiseert samen met het bestuur van de AIOS-commissie jaarlijks een

themamiddag waarbij een discipline-overstijgend onderwerp wordt gekozen.

- COC-wetenschapsmiddag:

De COC organiseert, in samenspraak met het Landsteinerinstituut, jaarlijks een

wetenschapsmiddag, waarbij poster- en orale presentaties van onderzoek uitgevoerd door

AIOS van het HMC centraal staan.

Regionaal discipline overstijgend onderwijs

Voor de AIOS uit OOR Leiden wordt door ‘Boerhaave nascholing’ discipline overstijgend

onderwijs georganiseerd; de zogenaamde DISCOO-thema’s. AIOS worden vrij gepland om deze

te kunnen volgen, mits de inhoud relevant is. De volgende nascholingen worden aangeboden:

- Actief in opleiding; introductie in competentiegericht onderwijs

- Communicatie Arts-Patiënt

- Evidence Based Medicine (EBM)

- Goed hulpverlenerschap en medische professionaliteit

- Klinische onderwijskunde

- Medisch management en ziekenhuisorganisatie

- Medische ethiek

- Patiëntveiligheid

- Samenwerken en communiceren met collega's

- De schil om de Nederlandse gezondheidszorg (in ontwikkeling)

4.5 Dagelijkse rapporten

Overdrachten/generaal dagelijks rapport SEH

https://www.lumc.nl/org/oor-leiden/trainingen/AIOS1/actief-in-opleiding/

https://www.lumc.nl/org/oor-leiden/trainingen/AIOS1/Communicatie-Arts-Patient/

https://www.lumc.nl/org/oor-leiden/trainingen/AIOS1/evidence-based-medicine/

https://www.lumc.nl/org/oor-leiden/trainingen/AIOS1/goedhulpverlenerschap-en-medische-professionaliteit/

https://www.lumc.nl/org/oor-leiden/trainingen/AIOS1/klinische-onderwijskunde/

https://www.lumc.nl/org/oor-leiden/trainingen/AIOS1/medisch-management/

https://www.lumc.nl/org/oor-leiden/trainingen/AIOS1/medisch-ethiek/

https://www.lumc.nl/org/oor-leiden/trainingen/AIOS1/Patientveiligheid/

https://www.lumc.nl/org/oor-leiden/trainingen/AIOS1/Samenwerkenencommunicerenmetcollegas/


24

Dagelijks om 07.45 uur, 15.00 uur en 23.00 uur volgens een vast format. Alle SEH-artsen en arts-

assistenten SEG die op dat moment dienst hebben op de SEH zijn hierbij aanwezig. Hierbij worden

de patiënten dan aanwezig op de SEH besproken en zo nodig wordt beleid gemaakt. Tevens

worden elke dienst de leerdoelen van de betreffende AIOS voor die dienst besproken. Indien

mogelijk wordt extra casuïstiek behandeld en in elk geval vindt iedere vrijdagochtend ECG-

casuïstiek plaats.

Overdrachten/generaal dagelijks rapport andere specialismen

Tijdens stageperiode/aandachtsweken participeert de AIOS SEG in betreffend rapport.

Radiologiebespreking

Dagelijks vindt om 08.00u de radiologiebespreking plaats samen met de traumatologie en

radiologie. Hierbij wordt alle radiodiagnostiek met betrekking tot traumatologie besproken.

4.6 Verplichte- en niet verplichte cursussen

Bijlage 4 - Cursussen verplicht/niet-verplicht

Verplichte cursussen/congressen vinden in werktijd plaats en worden vergoed door het

Landsteinerinstituut. Niet verplichte cursussen/congressen worden, mits relevant voor maximaal 67%

vergoed. Daarnaast biedt het Landsteiner instituut meerdere e-learning modules/trainingen aan, zoals

oa. CBRN, rampenopvang, kindermishandeling, agressietraining.

De volgende cursussen/congressen worden door de opleidingsgroep in principe als verplicht gezien:

- Advanced Life Support (ALS)

- Advanced Trauma Life Support (ATLS)

- Advanced Pediatric Life Support (APLS)

- Medical Advanced Life Support (MedicALS)

- Fundamental Critical Care Support (FCCS)

- Good Clinical Practice (GCP)

- Voortgangstoets (VGT)

- Ledendag NVSHA

- Congres NVSHA

- Buitenland congres met presentatie

- MMV-congres

4.7 Kwaliteitsbevorderende besprekingen

Vergadering opleidingsgroep

Maandelijks vindt deze vergadering plaats, waarin alle zaken met betrekking tot de opleiding

worden besproken. In deze vergadering wordt ook een PDCA-cyclus met betrekking tot


25

aandachts-/verbeterpunten bijgehouden en wordt de voortgang van de individuele AIOS

besproken. Om minimaal vier maal per jaar de aanwezigheid van tenminste 50% van de

opleidingsgroep te garanderen wordt deze vergadering vier keer per jaar gekoppeld aan een

onderwijsavond (zie link: Lokaal onderwijs spoedeisende geneeskunde) .

Vergadering opleidingscommissie

Deze vergadering vindt twee maal per jaar plaats, gekoppeld aan een onderwijsavond. In beginsel

zijn de AIOS SEG, de opleidingscommissie en –groep hierbij aanwezig. In deze vergadering worden

zaken met betrekking tot de opleiding besproken die de hele commissie aangaan.

Vergadering OE Spoedeisende Geneeskunde

Maandelijks vindt een vergadering van de OE Spoedeisende Geneeskunde plaats, waarin onder

andere de voortgang van de individuele AIOS en de aandachtspunten uit de PDCA-cyclus worden

besproken. Bij deze vergadering zijn in beginsel alle leden van de OE Spoedeisende Geneeskunde

aanwezig.

4.8 Overlegstructuren

Aan de hand van de verworven competenties kan de mate van supervisie verschillen. Zo zal de AIOS

SEG aan het begin van de opleiding veelal onder supervisie werken, maar naarmate de opleiding

vordert zal de AIOS SEG meer vrijheid van handelen krijgen.

De AIOS wordt tijdens de SEH-periode in principe gesuperviseerd door de dienstdoende SEH-arts,

waarbij er altijd (ongeacht het opleidingsniveau) bij twijfel/problemen supervisie kan worden

gevraagd. Gedurende de stages wordt de AIOS gesuperviseerd door de specialisten van de betreffende

stage.

Het leren van de superviserende rol op de SEH vindt plaats in het 3e opleidingsjaar, waarin de AIOS

onder supervisie van de SEH-arts KNMG leert superviseren en coördineren.

In het 3e jaar zal de AIOS SEG, indien competent beoordeeld door de opleidingsgroep, worden

ingedeeld in de nachtdienst. De SEH-arts KNMG is dan telefonisch bereikbaar voor supervisie en indien

gewenst komt deze naar het ziekenhuis. Tevens zijn de achterwachten van de diverse specialismen

telefonisch bereikbaar voor overleg.

4.9 Toetsing

Binnen de opleiding wordt gebruik gemaakt van KPB's, OSATS, 360 graden feedback's,

stagegesprekken, voortgangsgesprekken en mentorgesprekken.


26

De AIOS stelt samen met de opleiders en mentor een Individueel Opleidingsplan (ook wel POP

genoemd in E-pass) op. Hierin worden de individuele doelen zoveel mogelijk SMART beschreven voor

de komende periode (meestal drie maanden maar dit kan ook korter).

De AIOS gebruikt KPB's, OSATS en 360 graden feedback's om de beschreven doelen te halen. KPB's en

OSATS worden uitdrukkelijk zoveel mogelijk gekoppeld aan de gestelde doelen.

Volgens het curriculum Spoedeisende Geneeskunde (https://www.knmg.nl/opleiding-herregistratie-

carriere/cgs/regelgeving/huidige-regelgeving-per-specialismeprofiel/spoedeisende-geneeskunde-

profiel.htm) moet de AIOS tenminste aan een aantal verplichte toetsmomenten toekomen; zie Bijlage

5 - Toetsmatrix.

Tijdens in ieder geval de voortgangsgesprekken (1x per kwartaal), maar ook de stagegesprekken

worden de SMART gestelde doelen uit het IOP geevalueerd en waar nodig bijgesteld en meer SMART

gemaakt. Dit geldt voor de medisch inhoudelijke competenties maar ook voor de niet medisch

inhoudelijke competenties (Bijlage 3 - Thema’s uitgewerkt).

Jaarlijks wordt bepaald of de betreffende AIOS geschikt is voor het volgende opleidingsjaar.

De AIOS houdt het geheel aan bovenstaande opleidingsactiviteiten bij in het e-portfolio Epass. Hierin

worden tenminste de volgens het curriculum verplichte onderdelen opgenomen; zie Bijlage 6 – Wat zit

wanneer minimaal in het portfolio?.

De voortgang van de AIOS wordt getoetst aan het behalen van de gestelde doelen. De gestelde doelen

zijn per definitie individueel en zijn gekoppeld aan het opleidings-schema met de daarin benoemde

eindtermen van de verschillende stages (zie ook Deel B-I stageplannen).

De voortgang in het behalen van de medisch inhoudelijke competenties wordt getoetst aan de hand

van het behalen van de eindtermen van de verschillende stages alsook het behalen van de gestelde

“mijlpalen” in het lijnleren op de SEH (zie ook de SEH-stage). In de toekomst zullen deze mijlpalen het

fundament vormen voor het invoeren van de EPA-structuur.

De ontwikkeling in de niet-medisch inhoudelijke competenties is vaak zowel voor de AIOS als voor de

opleidingsgroep moeilijk te defniëren. Om de voortgang in deze competenties beter en duidelijker te

borgen, wordt bijgehouden op welk niveau betreffende AIOS zit in het behalen van de betreffende niet

medisch inhoudelijke competentie (zie Bijlage 7 - Monitoring Voortgang van de AIOS Spoedeisende

Geneeskunde). Dit wordt onderverdeeld in 3 niveau's (Groen ==> doel behaald, Oranje ==> doel bijna

gehaald, heeft nog enkele verbeteringen nodig om het gestelde doel te behalen, Rood ==> doel nog

niet behaald, nog veel verbetering nodig.

De voortgang van de AIOS wordt maandelijks besproken in de OE-vergadering (vakgroepvergadering).

Daarnaast wordt door de opleidingsgroep een voortgangsdocument per AIOS bijgehouden hetgeen





27

voor elke SEH-arts in te zien en ook aan te vullen is. In dit document worden de observaties van de

vakgroepleden ten aanzien van de individuele AIOS bijgehouden.

De leden van de opleidingscommissie worden altijd voorafgaand aan de stage op de hoogte gesteld

van de individuele doelen vanuit het IOP en de mate van ontwikkeling daarin. Twee maal per jaar vindt

er een vergadering plaats van de opleidingscommissie waarin naast lopende opleidingszaken ook de

voortgang van de individuele AIOS een vast agendapunt is.

De medisch inhoudelijke kennis wordt op meerder manieren getoetst (zie ook Bijlage 5 - Toetsmatrix):

- Elke AIOS doet eenmaal per jaar de landelijke voortgangstoets (VGT), hetgeen een indicatie geeft van

het kennisniveau afgezet tegen het landelijk gemiddelde. Dit kan soms leiden tot het verbeteren van

de kennis van een bepaald thema.

- Twee maal per maand bereidt de AIOS voor het lokale onderwijs literatuur voor passend bij het

thema van de maand (bijlage 6). De kennis wordt door middel van een quiz getest

- Vier maal per jaar wordt de opgedane kennis van het afgelopen kwartaal getoets door middel van

een multiple choice test.

De uitslagen van de kennistoetsen worden gebruikt als leidraad in het stellen van SMART doelen in het

IOP ten aanzien van de competentie kennis en wetenschap.


28

DEEL B – STAGEBESCHRIJVINGEN


29

INLEIDING

Ten tijde van het schrijven van het meest recente lokale opleidingsplan (maart 2017) bestaan er twee

curricula Spoedeisende Geneeskunde.

De AIOS begonnen voor 1 januari 2016 volgen een individueel opleidingsschema volgens het

curriculum 2008 met bijbehorende stageplannen.

De AIOS begonnen na 1 januari 2016 volgen een individueel opleidingsschema volgens het curriculum

2014.

Deel B-I beschrijft de stageplannen behorend bij het curriculum 2014, deel B-II (zie aparte bijlage B-II)

beschrijft de stageplannen behorend bij het curriculum 2008.

Beide stageplannen werden cyclisch per beschreven stage besproken tijdens de opleidingsvergadering

en zo nodig aangepast.

Januari 2017 is besloten om de stageplannen van het curriculum 2008 niet meer in deze cyclus te

bespreken omdat de betreffende stages niet meer dan door 1 volgende AIOS gevolgd zouden worden.

Op het moment dat tijdens de cyclische bespreking van de stageplannen, behorend bij het curriculum

2014, echter verbeteringen doorgevoerd worden die toch nog relevant zijn voor de AIOS die in het

curriculum 2008 lopen, wordt dit vanzelfsprekend ook doorgevoerd in het stageplan van deel B-II.


30

DEEL B-I STAGEBESCHRIJVINGEN behorend bij curriculum 2014


31

1. Anesthesiologie

Supervisor: drs. C.F. den Hartog, anesthesioloog

Plaats: Haaglanden MC, locatie Westeinde

Locatie: OK-complex

Duur: 4 weken, jaar 1

4 weken, jaar 3

Introductie

De stage anesthesiologie bestaat uit een introductiestage van vier weken in het eerste jaar en een

herhalingsstage van vier weken in het derde jaar. Doel van de stage is inzicht en basisvaardigheden te

krijgen (dan wel te verdiepen) in airway management en beademing. Daarnaast wordt kennis

opgedaan van hemodynamische en respiratoire bewaking van de patiënt en in de anesthesiologie veel

gebruikte farmaca.

Voorbereiding

Onderstaande lijst kan “out of date” raken. De meest actuele informatie is beschikbaar bij drs. den

Hartog anesthesioloog en stagebegeleider, hetgeen besproken wordt in het ingangsgesprek.

Voor de stage moet een ingangsgesprek met de stagebegeleider plaatsvinden om de

(persoonlijke) doelen van de stage te bespreken.

Doornemen relevante literatuur ter voorbereiding op de stage:

- FCCS (fundamental critical care boek), 3e editie. De volgende hoofdstukken zijn relevant:

2. Airway management

5. Mechanical ventilation

6. Basic haemodynamic monitoring

- Clinical Anesthesiology . Dit boek circuleert bij de AIOS anesthesiologie en is desgevraagd te

lenen/kopiëren. De volgende hoofdstukken zijn relevant:

7. Inhalation anesthetics: waarvan met name sevofluraan en lachgas.

8. Nonvolatile anesthetic agents: waarvan met name: benzodiazepinen, opioiden,

etomidaat en propofol.

9. Neuromuscular blocking agents: succinylcholine, niet depolariserende spierverslappers

waarvan met name rocuronium, mivacurium.

Voor smartphone bezitters is er de app. “Klinische anesthesiologie” (€ 9,99). Het is een handige

app. voor de meest gebruikte anesthetica.


32

Om als AIOS SEG op de eerste stagedag goed te worden opgevangen, is het raadzaam om in de

week vóór de stage (liefst op de vrijdag) contact op te nemen met drs. den Hartog (6735) of

indien afwezig met een van de andere anesthesiologen, zodat de AIOS SEG ingedeeld kan worden

voor de eerstkomende maandag.

Korte omschrijving stage

Gedurende de 4 weken in het eerste jaar wordt de AIOS SEG elke dag op één operatiekamer ingedeeld.

De OK die het beste hiervoor in aanmerking komt wordt op de dag ervoor tijdens de indeling van het

operatieprogramma bepaald. Tijdens deze indeling worden ook alle anesthesiologen en arts-

assistenten anesthesiologie ingedeeld. Van de AIOS SEG wordt op dat moment verwacht, dat hij/zij

zich actief opstelt in het bepalen van de meest geschikte operatiekamer voor de dag erna. Belangrijk is

dat er aan de superviserend anesthesioloog duidelijk gemaakt wordt dat de AIOS SEG bij deze indeling

aanwezig wil zijn. Het is niet de bedoeling dat de AIOS SEG op dezelfde kamer wordt ingedeeld als een

AIOS anesthesiologie. De operatieprogramma’s beginnen van maandag t/m donderdag om 8.00 uur.

Op vrijdag beginnen de operatieprogramma’s om 8:30 uur i.v.m. onderwijs en werkoverleg van het

OK-personeel. Om 15:45 is er overdracht.

De anesthesioloog onder wiens toezicht de AIOS SEG werkt, zal over het algemeen de

verantwoordelijkheid hebben over 2 verschillende operatiekamers en dus niet altijd lijfelijk aanwezig

zijn.

Omdat de AIOS SEG wel op één kamer is ingedeeld, betekent dit dat je vaak in de aanwezigheid van

een anesthesiemedewerker zal zijn. Zij hebben veel kennis van de anesthesiologie. Het wordt dan ook

aanbevolen om uit deze informatiebron actief kennis op te doen. In afwezigheid van de anesthesioloog

heeft de anesthesiemedewerker de leiding over de anesthesie. Als een anesthesiemedewerker om

hulp vraagt is het de bedoeling dat de AIOS SEG daar gehoor aan geeft. Het is expliciet niet de

bedoeling dat de AIOS SEG zelfstandig op de OK de patiënt bewaakt.

Er zijn ook leerling anesthesiemedewerkers. Zij moeten zich gedurende hun opleiding ook bekwamen

in het luchtwegmanagement. Bij de bovengenoemde dagelijkse OK-indeling is het niet altijd duidelijk

of de AIOS SEG de volgende dag op een kamer staat waar ook een leerling aanwezig zal zijn. In een

dergelijk geval kan het voorkomen dat er een discussie ontstaat over wie het luchtwegmanagement op

dat moment doet. Meestal is dat in goed overleg op te lossen. Mocht dit onverhoopt problemen

opleveren, bespreek dit dan met de superviserend anesthesioloog. Soms verwarren de

anesthesiemedewerkers de AIOS SEG met de arts-assistenten van de ICU. Die laatste komen echter


33

uitsluitend voor het luchtwegmanagement (hun zogenaamde intubatiestage). Soms is het nodig om

dat verschil nog even uit te leggen – dat voorkomt misverstanden.

Klaarmaken en toedienen van medicatie: medicatiefouten komen helaas nog veel voor. Het werken

met medicatie op de operatiekamer is aan strikte regels gebonden. De AIOS SEG mag daarom

uitsluitend medicatie voorbereiden en/of toedienen als de superviserend anesthesioloog daar op dat

moment toestemming voor heeft gegeven.

Onderwijs

Tijdens de stage worden de voor de opleiding verplichte opleidingsmomenten gevolgd, met in

acht name van maximum van 10% afwezigheidsrichtlijn.

Op vrijdagochtend is er van 08.00 uur – 08.30 uur anesthesie onderwijs op de locatie WZ. Meestal

is dit in de stafkamer van de anesthesiologen.

Doelen aan het eind van de stage

Gekoppelde thema’s: Thema 1: Airway

Thema 15: (acute) Pijnstilling en sedatie

Kennis verkrijgen van relevante anatomie en (patho)fysiologie

Interpretatie van haemodynamische en respiratoire monitoring

Ontwikkelen van airway management skills (inclusief herkenning/behandeling van complicaties

ervan)

Respiratoire stabilisatie incl. beademing

Haemodynamische stabilisatie

Bekendheid met veelgebruikte farmaca (hypnotica, sedativa, analgetica, spierrelaxantia, lokale

anaesthetica)

Preventie en behandeling hypothermie

Pijn management

Immobilisatie en vervoer van patiënten

Praktisch:

Perifere- en zo mogelijk centraal veneuze toegangswegen inbrengen

Masker-en-ballon beademing

Behandeling van respiratoire en circulatoire instabiliteit

Orotracheale intubatie


34

Lichte en diepe sedatie

Inductie voor spoedintubatie

Basale ventilatietechnieken

Specifieke doelen tweede deel stage:

Tijdens het tweede deel van de stage anesthesie zijn de doelen geheel overeenkomstig het eerste

deel van de stage. Hierbij komt de nadruk specifiek te liggen op het behouden van de skills en

kennis opgedaan tijdens de eerste stage.

Eindtermen die niet gehaald zijn of de eindtermen die nog aandacht behoeven met betrekking tot

bijbehorende thema’s worden hier wederom aangeboden.

Medisch handelen

De SEH-arts:

1. is in staat een geobstrueerde luchtweg te herkennen

2. is in staat met basale luchtwegtechnieken de luchtweg vrij te maken en te houden

3. is in staat een indicatie voor intubatie te stellen

4. is in staat een juiste medicatiestrategie te kiezen om luchtwegmanagement te faciliteren

Kennis

De SEH-arts:

Heeft grondige kennis van de (contra)indicaties, werking- en bijwerkingprofiel van inductie

medicatie (analgetica, hypnotica/sedativa en spierrelaxantia).

Is in staat adequate masker-en-ballon ventilatie uit te voeren.

Is in staat tot het verkrijgen en behouden van een adequate ademweg onder speciale

omstandigheden (o.a. kinderen, CWK immobilisatie, geïntoxiceerde en / of combatieve patiënt).

Heeft grondige kennis van zuurstof toedieningshulpmiddelen en de toepassing bij specifieke

ziektebeelden.

Is in staat monitoring van de patiënt (o.a. saturatie en capnografie) aan te sluiten, te

interpreteren en te handelen naar bevinden.

Heeft kennis van en kan in geval van nood technieken uit het moeilijke luchtweg algoritme

toepassen.

Vaardigheden

Manuele luchtwegtechnieken


35

Toepassing van orale luchtweghulpmiddelen. Zorg ervoor dat je de afdeling niet verlaat voordat je

ook een keer een intubatie hebt gedaan met een ‘blauwe’ voerder en een ‘glidescoop intubatie’

Masker-en-ballon ventilatie

Larynxmasker

Orofaryngeale luchtweg

Naaldconiotomie indien mogelijk

Samenwerken

De SEH-arts:

1. Houdt rekening met de beschikbaarheid en toegankelijkheid van andere zorgverleners

2. Respecteert en maakt gebruik van de expertise van andere specialismen (in casu anesthesiologie)

Professionaliteit

De SEH-arts:

1. Is in staat om ondanks de hoge tijdsdruk en urgentie van handelen medische zorg op hoogstaand

niveau te kunnen leveren

2. Kent en respecteert de grenzen van eigen kunnen

Communicatie

Maatschappelijk handelen

Organisatie

Kenmerkende beroepssituatie:

Patiënt met aangezichtsletsel

Patiënt met corpus alienum in de mond

Procedurele sedatie

Beoordeling

Minimaal 2 x relevante KPB, waarbij elke gekoppelde competentie minimaal 1 x getoetst moet

zijn. Hierbij is er een voorkeur voor thema 1 of 2.

Minimaal 1x relevante OSATS met betrekking op 1 van bovenstaande thema’s.

Na 2 weken vindt een voortgangsgesprek met de stagebegeleider plaats. Dan wordt tevens

bekeken of de leerdoelen haalbaar zijn, of wat er moet gebeuren om deze toch te halen.

De stage wordt afgesloten met een eindgesprek. Hierbij wordt tenminste gekeken of:


36

1. Vereiste KPB’s en OSATS zijn verricht en ingevuld

2. De leerdoelen behaald zijn

3. Voldoende kennis is opgedaan

4. Aan de onderwijsverplichtingen is voldaan

5. De inzet en motivatie goed was

De eindbeoordeling vindt in beginsel plaats in het bijzijn van opleider en/of mentor.


37

2. Cardiologie

Supervisor: Dr. R.W. Grauss, Dr. R.F. Veldkamp, cardiologen


Locatie: SEH, CCU en afdeling Cardiologie

Duur: 6 weken + 6 aandachtsweken tijdens SEH-stage, jaar 1

Introductie

De stage cardiologie is een stage van zes weken in combinatie met 6 aandachtsweken tijdens de SEH

stage, waarin zowel theoretisch als praktisch aandacht wordt besteed aan veel aspecten van de

cardiologie. Na de stage cardiologie dient de AIOS SEG in staat te zijn cardiologische aandoeningen op

de SEH te herkennen en (een eerste) behandeling in te zetten.

Voorbereiding

Advanced Life Support (ALS) cursus (ERC) voor aanvang stage is verplicht.



Basiskennis hebben van de beoordeling van ECG’s

Doornemen van relevante literatuur:

- Hoving, Somsen: “Probleem-georiënteerd denken in de cardiologie”

- Robles de Medina: “Klinische electrocardiografie”

- Bosker: “Leidraad cardiologie”

- Wellens, Conover: “The ECG Emergency Decision Making

- ESC Textbook of Cardiovascular Medicine

- Site ECGpedia.org (http://nl.ecgpedia.org/)

- Richtlijnen Nederlandse Vereniging voor Cardiologie (www.nvvc.nl)

- Richtlijnen Iprova (ACS protocol: STEMI-NSTEMI-instabiele Angina Pectoris)

- Backus BE, et al: Chestpain in the emergency room, a multicenter validation of the HEART

score. Crit Pathways in Cardiol 2010; 9: 164-9


Gedurende de 6 weken stage zal zowel op de afdeling Cardiologie als op de CCU en SEH gewerkt

worden. De eerste 2 weken worden benut om de basisprincipes van de cardiologie op te frissen.

http://nl.ecgpedia.org/

http://www.nvvc.nl/


38

Gedurende deze twee weken worden werkzaamheden op de afdeling verricht. Vervolgens zal er 4

weken stage worden gelopen op de CCU/SEH; tijdens deze periode worden er geen diensten gedaan.

Tijdens de 6 aandachtsweken zal het zwaartepunt van de exposure bij de cardiologische presentatie op

de SEH liggen. De AIOS zal echter ook blootgesteld worden aan de gehele SEH-populatie.

Stage cardiologie (6 weken)

De overdracht is iedere ochtend om 07.45 uur in de overdrachtsruimte (artsenkamer) op C5.

Op de afdeling staan twee arts-assistenten ingedeeld (per assistent 12-16 patiënten). Er is twee keer

per week (maandag en donderdag) grote visite onder leiding van een cardioloog. De andere

weekdagen loopt de arts-assistent zelf visite en bespreekt dit in de loop van de dag met de cardioloog

die de afdeling superviseert. Naast het maken van afspraken tijdens de visite zijn de taken van de arts-

assistent op de afdeling: het statussen van nieuwe patiënten, het schrijven van ontslagbrieven, het

schrijven van voorstelbrieven voor PCI, CABG, ICD etc., het voeren van familiegesprekken en het

schrijven van ontslagrecepten.

Op de CCU zijn 8 boxen. Iedere ochtend na de overdracht loopt de CCU arts-assistent hier visite samen

met de kliniekcardioloog. Daarnaast bestaan de taken onder andere uit het (samen met de cardioloog)

beoordelen van fietsergometriëen, het doen van electrocardioversies en het schrijven van

ontslagbrieven (alleen als de patiënt van de CCU naar huis gaat; bij overplaatsing naar de afdeling

schrijft de afdelingsassistent de brief) en voorstelbrieven voor PCI, CABG, ICD etc. Aan het einde van de

dag worden alle CCU-patiënten samen met de kliniekcardioloog nogmaals besproken en overgedragen

aan de dienstdoende assistent van de avond.

Tijdens de stage op de CCU bestaat ook de mogelijkheid om mee te kijken met diagnostische en

therapeutische procedures (CAG, PCI, ICD- of pacemaker implantaties, echocardiografie). De AIOS SEG

dient van tevoren zijn interesses kenbaar te maken zodat hier in het rooster rekening mee gehouden

wordt.

De laatste weken van de cardiologie-stage is de AIOS SEG verantwoordelijk voor de patiënten die zich

voor de Cardiologie op de SEH presenteren. Indien het werk op de SEH het toelaat loopt de AIOS SEG

tijdens deze periode ’s ochtend mee met de visite van de CCU, om zo te leren van het vervolg van de

opgenomen patiënten. Tijdens het meelopen met de ochtendvisite is het niet de bedoeling dat de

AIOS SEG taken overneemt van de verantwoordelijke arts voor de CCU, aangezien hij/zij direct naar de

SEH moet kunnen indien zich daar de eerste patiënt van de dag presenteert.


39

Bij reanimaties op de SEH of in huis zal de AIOS SEG onder supervisie van een SEH-arts KNMG de

leiding nemen; de cardioloog is zo nodig aanwezig bij verdenking cardiale oorzaak.

Aandachtsweken cardiologie

Tijdens de aandachtsweken cardiologie is de AIOS uitdrukkelijk als AIOS op de SEH ingeroosterd. De

AIOS ziet zowel cardiologisch patiënten als andere patiënten die zich presenteren op de SEH. In deze

weken is de AIOS ingeroosterd in het SEH-rooster, waarbij de AIOS primair blootgesteld wordt aan de

generalistische SEH-populatie. De focus in deze periode ligt echter bij de cardiologische patiënten op

de SEH.

Tijdens deze periode zal de AIOS om 7.45u aanwezig zijn op de overdracht cardiologie en om 15.00u

op de overdracht SEH. Indien mogelijk wordt ook de overdracht op de CCU om 17u bijgewoond.

Indien mogelijk kan onderwijs van de afdeling cardiologie worden bijgewoond.

Bij reanimaties op de SEH of in huis zal de AIOS SEG onder supervisie van een SEH-arts KNMG de

leiding nemen; de cardioloog is zo nodig aanwezig bij verdenking cardiale oorzaak.

Onderwijs

Iedere dinsdag 12.45u tot 13.45u: ECG onderwijs onder leiding van een van de cardiologen.

Iedere woensdag aansluitend aan de overdracht onderwijs door een cardioloog of arts-assistent.

Er is een lijst in de artsenkamer met daarop de indeling hiervoor. Ook de AIOS SEG zal tijdens de

stage in dit onderwijsrooster ingedeeld worden. Het te behandelen onderwerp kan van te voren

kortgesloten worden met dr. Grauss of een vervanger.

Aansluitend aan de ochtendoverdracht en onderwijs op woensdag is de hartteam bespreking

Tijdens de stage worden de voor de opleiding verplichte onderwijsmomenten gevolgd, met in



Gekoppeld thema: Thema 3: Circulatie

Medisch handelen

Kennis

De SEH-arts:

1. Is in staat de haemodynamisch gecompromitteerde patiënt te herkennen en snel een adequate

behandeling in te zetten.

2. Kent van tenminste de volgende ziektebeelden de epidemiologie, pathofysiologie,

symptomatologie, diagnostiek van voorkeur en therapeutische opties:


40

- Acuut coronair syndroom

- Longembolie

- Aortadissectie

- (Spannings-) pneumothorax

3. Is in staat myocardinfarct gerelateerde complicaties te herkennen en behandelen.

4. Is in staat (eventueel met behulp van gerichte aanvullende diagnostiek) een uitgebreide

differentiaal diagnose van palpitaties op te stellen:

- Supraventriculair

- Ventriculair

5. Heeft kennis van de ALS richtlijnen voor de behandeling van aritmieën en is in staat deze toe te

passen.

6. Kent de indicaties voor pacen.


differentiaal diagnose van shock op te stellen:

- Cardiogeen

- Hypovolemisch

- Obstructief

- Distributief

8. Heeft speciale aandacht voor de volgende levensbedreigende oorzaken van shock:

- Acuut aneurysma aorta abdominalis

- Aortadissectie

- Acuut myocardinfarct

- Harttamponade

- Sepsis

- Anafylaxie

9. Heeft een grondige kennis van de (contra)indicaties, werking- en bijwerkingprofiel van:

- Vasoactieve middelen

- Anti-aritmica

- Alle medicatie gebruikt bij reanimaties volgens het ALS protocol

10. Is in staat effectief en veilig vochtmanagement te voeren rekening houdend met eventuele co-

morbiditeit.

11. Kan de patiënt in shock op adequate wijze monitoren.

12. Herkent tijdig problemen die acute chirurgische interventie vereisen.

13. Is in staat advanced cardiac life support (ACLS) te verrichten volgens de richtlijnen van de

European Resuscitation Counsel (ERC), rekening houdend met lokale protocollen:


41

- Basic Life Support (BLS)

- Universele Advanced Life Support (ALS) algoritme

De protocollen:

- Ventrikel fibrilleren/ventrikel tachycardie

- Asystolie/Polsloze Elektrische Activiteit (PEA)

14. Kan anticiperen op de meest voorkomende peri-arrest aritmieën en weet deze adequaat te

behandelen.

15. Is in staat behandelbare oorzaken van het cardiaal arrest op te sporen en te behandelen.

16. Kent de principes van reanimatie onder bijzondere omstandigheden (onderkoeling, zwangerschap,

drenkelingen, trauma).

Vaardigheden

(Echogeleide) Perifere en centraal veneuze toegang (waaronder botnaald)

Arterielijn

Pericardiocentese

Ontlasten spanningspneumothorax

CVD monitoring

ECG interpretatie

Cardioversie/defibrillatie

Reanimatie leiden

Vasalva manoeuvre/sinus carotis massage

Transcutaan pacen

Spoedechografie Aorta

Spoedechocardiografie (ter uitsluiting tamponade)

Kenmerkende beroepssituatie

Patiënt met cardiaal arrest

Patiënt met pijn op de borst

Patiënt met palpitaties

Patiënt in shock

Beoordeling

Minimaal 2 relevante KPB’s, waaronder de KPB circulatie

Minimaal 1 relevante OSATS, waarbij in ieder geval de OSATS cardioversie


42

Halverwege de stage vindt een voortgangsgesprek met een van de stagebegeleiders plaats. Dan

wordt tevens bekeken of de leerdoelen haalbaar zijn, of wat er moet gebeuren om deze toch te

halen.


6. Vereiste KPB’s en OSATS zijn verricht en ingevuld






Weekschema Stage Cardiologie

WEEK MA DI WOE DO** VRIJ ZA ZO

1-2

Afdeling

07:45 overdracht 09:00 grote visite 17:00 overdracht

07:45 overdracht 09:00 visite 12:45 ECG- onderwijs 17:00 overdracht

07:45 overdracht en onderwijs 09:00 hartteam bespreking 10:00 visite 17:00 overdracht

07:45 overdracht 09:00 grote visite 17:00 overdracht

07:45 overdracht 09:00 visite 17:00 overdracht

Vrij Vrij

3-6

CCU/SEH

07:45 overdracht 08:00 CCU visite 17:00 overdracht

07:45 overdracht 08:00 CCU visite . 12:45 ECG Onderwijs* 17:00 overdracht

07:45 overdracht en onderwijs 09:00 CCU visite 09:00 hartteam bespreking 17:00 overdracht



7-12

SEH

Aandacht

cardio

07:45 overdracht cardiologie 15:00 overdracht SEH 17:00 overdracht

07:45 overdracht cardiologie 12:45 ECG-

onderwijs* 15:00 overdracht SEH 17:00 overdracht

07:45 overdracht en onderwijs*

cardiologie 15:00 overdracht SEH 17:00 overdracht



* Indien drukte op SEH dit toelaat

** 2x per maand afwezig op donderdag i.v.m. verplicht SEH-onderwijs


43

3. Interne Geneeskunde, MDL en Longziekten

Supervisor: Dr. H.M.A Hofstee, internist acute geneeskunde

Mw. Dr. H. van Soest, MDL –arts

Drs. H.J.C.M. Baur , Longarts


Locatie: Acute Opname Afdeling (AOA), SEH

Duur stage: 2 weken + 8 aandachtsweken, jaar 1

Introductie

De stage interne geneeskunde, MDL en Longziekten bestaat uit 2 onderdelen, te weten:

Acute Opname Afdeling: de AIOS SEG functioneert als arts-assistent Interne/MDL/Long op de AOA

Aandachtsweken interne/MDL/long op SEH: de AIOS SEG wordt blootgesteld aan de gehele SEH-

populatie, waarbij het zwaartepunt zal liggen op Interne Geneeskunde/MDL/Long

Voorbereiding

Voorafgaand aan de stage neemt de AIOS SEG contact op met de stagebegeleider waarbij de

(persoonlijke) doelstellingen worden vastgelegd.

Controleer mogelijkheid tot aanmaken/veranderen van het decursus van de Interne geneeskunde

(startscherm Interne in Ezis); indien niet mogelijk deze aanvragen via secretariaat Interne

geneeskunde.

Relevante literatuur:

- MedicALS

- ALS

- FCCS boek

- “Rosen’s Emergency Medicine”, 8th edition

- Acute boekje 2009, Vierde editie

- https://www.internisten.nl/werken-als-internist/richtlijnenindicatoren/overzicht-

richtlijnenindicatoren

- http://www.internisten-alrijne.nl

https://www.internisten.nl/werken-als-internist/richtlijnenindicatoren/overzicht-richtlijnenindicatoren

https://www.internisten.nl/werken-als-internist/richtlijnenindicatoren/overzicht-richtlijnenindicatoren

http://www.internisten-alrijne.nl/


44


Stage Acute Opname Afdeling (AOA)

De eerste twee weken van de stage vindt plaats de Acute Opname Afdeling. Doel van dit deel van de

stage is om gewend te raken met het vervolgtraject van de acuut geneeskundige patiënt op de afdeling

goed te kunnen vervolgen en de logistiek hiervan te leren kennen.

Op de AOA zijn twee dienstpiepers: de 6620 en de 6621. In principe staan er 2 arts-assistenten op de

AOA en meestal loopt er ook een coassistent mee.

De ochtendoverdracht begint om 08.15uur. Vervolgens loop je visite op de AOA. Het is de bedoeling

dat er snel een plan voor elke patiënt wordt gemaakt en besproken wordt of de patiënt op de AOA

moet blijven, overgeplaatst moet worden naar een andere afdeling of dat de patiënt naar huis kan. De

visite dient overlegd te worden met de dienstdoende internist met de acute dienst (tel. 6606).

Om 11:00 volgt er een zogenaamd “sta-ronde”. Hierbij komen alle arts-assistenten van de afdelingen

bijeen om te bespreken wie van de AOA af gaat en waar op de afdelingen plek is.

De rest van de dag is er tijd om de visite uit te werken en wordt bij eventueel ontslagen patiënten de

ontslagbrief geschreven. Deze dient binnen 24uur na ontslag gereed te zijn.

Om 16:30 is er röntgenbespreking, waarna aansluitend de avondoverdracht plaatsvindt. De locatie van

de avondoverdracht is wisselend; deze staat aangegeven bij de radiologie.

Weekschema Stage Interne geneeskunde

MA DI WOE DO VRIJ ZA ZO

08.15-9.00 Overdracht* Overdracht* Overdracht* Overdracht* Overdracht*

09.30-10.30 Onderwijs

Acute IG

12.30-13.30 Casuïstiek

13.30-15.30

Onderwijs

Interne/

Refereren

16.30 Röntgen** Röntgen** Röntgen** Röntgen** Röntgen**

17.00 Overdracht Overdracht Overdracht Overdracht Overdracht

* Ochtendoverdracht in kelder

** Röntgenbespreking in Kingmazaal, 3e etage afdeling radiologie

*** Avondoverdracht op wisselende locatie; overzicht hangt in Kingmazaal


45

Aandachtsweken Interne/MDL/Long op SEH

De overige 8 weken zijn aandachtsweken op de SEH. Tijdens de aandachtsweken interne/MDL/long is

de AIOS SEG uitdrukkelijk als AIOS op de SEH ingeroosterd. De AIOS SEG ziet zowel patiënten voor

interne geneeskunde/MDL/long, als andere patiënten die zich presenteren op de SEH. In deze weken is

de AIOS SEG ingeroosterd in het SEH-rooster, waarbij de AIOS SEG primair blootgesteld wordt aan de

generalistische SEH-populatie. De focus in deze periode ligt echter bij de interne/MDL/longpatiënten

op de SEH.

Om 07.45u is de AIOS SEG aanwezig bij de ochtendoverdracht van de SEG, waarna hij/zij (afhankelijk

van het gekozen aandachtsonderdeel) zal meedoen aan de overdracht van de Interne Geneeskunde,

MDL of Long. Tevens is de AIOS SEG aanwezig bij de SEH-overdracht om 15.00uur. Als de drukte op de

SEH het toelaat woont de AIOS SEG ook de avondoverdracht van de Interne Geneeskunde bij om

17.00u.

Tijdens de aandachtsweken Interne Geneeskunde op de SEH ziet de AIOS SEG onder andere patiënten

die voor Interne Geneeskunde, Maag-, darm-, leverziekten (MDL) of voor Longziekten worden

ingeschreven. Het betreft dan zowel door de huisarts verwezen patiënten als patiënten die op eigen

initiatief naar de SEH komen. Consulten voor de Interne Geneeskunde/MDL/Long worden door de

A(N)IOS Interne verricht.

Elke patiënt die de AIOS SEG heeft beoordeeld voor de Interne Geneeskunde/MDL/Long dient (tevens)

te worden overlegd met deze betreffende hoofdbehandelaar.

De dienstdoende specialist is bereikbaar op:

- Internist: telefoon 6606

- MDL-arts: telefoon 3017

- Longarts: telefoon 6343

Onderwijs en besprekingen

De AIOS SEG neemt tijdens zijn/haar stage op de AOA deel aan alle, voor de arts-assistent interne,

overdrachts-/onderwijsmomenten.

Voor het onderwijs Interne geneeskunde wordt af en toe gevraagd een onderwerp/praatje voor

te bereiden. Controleer wanneer dit is in het onderwijsrooster dat op de T-schijf staat in het

mapje van de maatschap Interne Geneeskunde.




46


Gekoppelde thema’s: Thema 2: Breathing

Thema 3: Circulatie

Thema 5: Exposure/environmental

Thema 6: Secondary assessment

Thema 8: Spoedeisende aandoeningen op het gebied van haemorrhagische

diathese, metabole & endocrinologische aandoeningen

Thema 9: Spoedeisende dermatologische aandoeningen

Thema 13: (acute) Geriatrie en sociale problematiek

A) MDL

Medisch handelen

Kennis

De SEH-arts :

1. Kent tenminste de differentiatie van shock en denkt hierbij in het bijzonder aan shock veroorzaakt

door gastro-intestinale oorzaak (tractus digestivus bloeding) en kent de verschillende daarbij

passende behandelingen.

2. Kent de differentiatie van acute buikpijn en denkt hierbij in het bijzonder ook aan buikpijn

veroorzaakt door gastro-intestinale oorzaken (zoals cholelithiasis, pancreatitiden, spontane

bacteriële peritonitis, inflammatoire darmziekten) en kent de verschillende daarbij passende

behandelingen voor het acute moment.

B) Longziekten

Medisch handelen

Kennis

De SEH-arts:

Kent van tenminste de volgende ziektebeelden de epidemiologie, pathofysiologie, symptomatologie,

diagnostiek van voorkeur en therapeutische opties:

Respiratoir falen met hypoxie en/of hypercapnie

Luchtweginfecties

Astma

Pneumothorax

Decompensatio cordis en longoedeem

Pleurale effusie


47

Aspiratie

Haemoptoë

Corpus alienum

ARDS

Longcontusie

Longembolie

Vaardigheden

Thoraxdrainage (inclusief naaldthoracocentese)

Beademingsstrategieën: invasief en non-invasief

Interpretatie van respiratoire functietesten (met name peak flow metingen

Arteriepunctie

Plaatsen arterielijn

Plaatsen (echogeleide) centraal veneuze catheter

Een aantal vaardigheden (intubatie, plaatsen arterielijn, plaatsen centraal veneuze catheter) dienen

ook afgetekend te worden op de aftekenlijst van de IC. Dit wordt gedaan na het onder supervisie

correct uitvoeren van deze handeling en daarmee besluit de intensivist dat je deze handeling voortaan

zelfstandig kunt uitvoeren.


Patiënt met respiratoir falen

Patiënt in shock

C) Interne Geneeskunde

Medisch handelen

Kennis

De SEH-arts:

1. Kent de epidemiologie, pathofysiologie, symptomatologie, diagnostiek van voorkeur en de

therapeutische opties van:

Hypertensieve encephalopathie, respiratoir falen, leverfalen, nierfalen, myocard infarct en

decompensatio cordis, longembolie, diep veneuze thrombose, sepsis, pneumonie,

erysipelas/cellulitis/fasciitis necroticans, pyelonefritis, urineweginfectie, anemie,

cholangitis/cholecystitis, coma zonder trauma.


48

2. Kent de epidemiologie, pathofysiologie, symptomatologie, diagnostiek van voorkeur en de

therapeutische opties van:

Hypoglycemie, diabetische ketoacidose, hyperosmolaire hyperglycemische ontregeling,

thyrotoxische crise, hypo- en hyperthyreoidie, bijnierschorsinsufficiëntie, stoornissen in het

zuur-base evenwicht, electrolytstoornissen, malaria, artritis, jicht, vasculitis, niet-operatieve

buikpijn, hypertensie, intoxicaties, pijnbestrijding, anemie, delier, dehydratie.

3. Is in staat (evt. met behulp van gerichte aanvullende diagnostiek) een uitgebreide differentiaal

diagnose van koorts op te stellen, met speciale aandacht voor de meest levensbedreigende

aandoeningen:

sepsis/SIRS, endocarditis, meningitis, tuberculose, infecties bij immuungecompromitteerde

patiënten (neutropenie, HIV/AIDS, transplantatie patiënten), koorts uit de tropen, andere

infecties met een duidelijk focus en overige niet-infectieuze oorzaken van koorts.

4. Is opgeleid in de initiële opvang en resuscitatie van patiënten in acuut levensbedreigende situaties

en past dit adequaat toe.

5. Heeft kennis van de (contra)indicaties, werking- en bijwerkingprofiel van de in de acute opvang

meest gebruikte antibiotica en is in staat om deze zo tijdig mogelijk te starten.

6. Heeft kennis van infectiepreventieve maatregelen, incl. MRSA preventie.

7. Weet hoe te handelen in het geval van accidenteel contact met lichaamsvloeistoffen.

8. Is in staat de klinische kenmerken van een toxidroom bij een geïntoxiceerde patiënt te herkennen.

9. Is in staat, de aard van de intoxicatie in acht nemend, een plan voor decontaminatie en eliminatie

op te stellen en uit te voeren.

10. Heeft een grondige kennis van de (contra)indicaties, het werking- en bijwerkingprofiel van

antidota, antacida, anti-emetica, anticoagulantia, thrombocytenaggregatieremmers en

thrombolytica.

11. Is in staat (evt. met gerichte aanvullende diagnostiek) een differentiaal diagnose van de volgende

problemen op te stellen en kan de complicaties hiervan vroegtijdig herkennen en behandelen:

hypo-en hyperthermie, oorzaak van bijna verdrinking, ernst van elektrocutie en

blikseminslag.

12. Is in staat (evt. met gerichte aanvullende diagnostiek) een uitgebreide differentiaal diagnose van

buikpijn op te stellen, met speciale aandacht voor de volgende levensbedreigende aandoeningen:

acuut aneurysma aorta abdominalis, acuut myocardinfarct, aortadissectie, diabetische

ketoacidose, extra uterine graviditeit, pancreatitis, cholangitis, pyelonefritis, vena porta

trombose, en darmischemie.


49


misselijkheid en braken op te stellen en kan de complicaties, zoals dehydratie en

electrolytstoornissen, herkennen en behandelen.


haemorrhagische diathese op te stellen.

15. Kent de indicaties en complicaties van diverse componenten van transfusietherapie.

16. Heeft bij een patiënt met een huidaandoening speciale aandacht voor de volgende acuut

levensbedreigende aandoeningen: acute toxische epidermolysis, petechiën en purpura als uiting

van sepsis, systemische bulleuze aandoeningen, necrotiserende fasciitis.

17. Houdt bij de eerste opvang van de oudere patiënt rekening met diens fysiologie en heeft

aandacht voor polyfarmacie, multisysteem pathologie en delier.

Vaardigheden:

Bloeddrukmeting, inclusief valkuilen bloeddrukmeting

Inbrengen transurethrale blaascatheter

Inbrengen maagsonde

Maagspoelen

Inbrengen (echogeleide) centrale en perifere veneuze toegang

Bloedgasanalyse

Beoordelen röntgendiagnostiek

Gewrichtspunctie

Communicatie:

De SEH-arts:

1. Kan onder tijdsdruk met aandacht luisteren naar de patiënt om vervolgens door gerichte vragen

in korte tijd relevante patiënteninformatie te verkrijgen.

2. Kan goed omgaan met emoties van patiënt, familie en van andere personen, die betrokken zijn bij

de opvang van de acuut zieke patiënt.

3. Zorgt dat gegevens van een patiëntenopvang voor de rest van de acute zorg keten beschikbaar

zijn.


50

Samenwerken:

De SEH-arts:

1. Kan doeltreffend samenwerken met andere zorgverleners, betrokken bij de opvang en

behandeling van patiënten met spoedeisende problematiek.

2. Heeft een coördinerende rol op de SEH-afdeling.

3. Respecteert en maakt gebruik van de expertise van andere specialismen.

Kennis en wetenschap:

1. Neemt zo mogelijk deel aan onderwijs bij de Interne Geneeskunde

2. Zelfstudie

Maatschappelijk handelen:

De SEH-arts:

1. Herkent (atypische) presentaties van acute ziektebeelden.

2. Is in staat vroegtijdig presentaties met epidemische en biologische kenmerken te herkennen en

deze te herleiden tot mogelijke gevaren voor de volksgezondheid.

3. Herkent symptomen voortkomend uit intoxicaties die besmettingsgevaar opleveren.

4. Is in overeenstemming met de huidige maatstaven van de medische wetenschap in staat om

preventieve maatregelen toe te passen (isolatie en decontaminatie).

5. Treedt adequaat op bij incidenten in de zorg.

6. Weet hoe te handelen in gevallen van huiselijk geweld.

7. Handelt overeenkomstig protocollen/convenant tussen ziekenhuis en justitie.

8. Herkent (auto-)intoxicaties/ verslaving en kan hier naar maatschappelijk handelen; Brijder

stichting, AMK indien kinderen betrokken zijn.

9. Is in staat een adequate inschatting te maken van voorwaarden om een patiënt verantwoord

terug te laten keren naar de thuissituatie.

Organisatie:

De SEH-arts:

1. Heeft een coördinerende rol op de SEH-afdeling

2. Kan prioriteiten stellen bij nieuwe en urgente situaties.

3. Gaat op flexibele en slagvaardige wijze om met wisselende en onvoorspelbare omstandigheden

op de SEH-afdeling.


terug te kunnen laten keren naar de thuissituatie.


51

5. Is op de hoogte van mogelijkheden binnen en buiten de eigen organisatie voor het organiseren

van (sociale) zorg.

6. Houdt rekening met evt. schaarste van zorgfaciliteiten bij plannen van vervolgtraject.

Professionaliteit:

De SEH-arts:

1. Is in staat ondanks hoge tijdsdruk en urgentie van handelen de medische zorg op hoogstaand

niveau te verlenen.

2. Kent en respecteert grenzen van de eigen competenties.

3. Vraagt tijdig om hulp.

4. Houdt professionele afstand.

5. Toont compassie en respect.

6. Stelt onprofessioneel gedrag aan de kaak.

Kenmerkende beroepssituaties

Patiënt met dyspnoe


Patiënt met koorts

Patiënt met een intoxicatie

Patiënt met een aan het leefmilieu gerelateerde aandoening (brandwonden, hypo- of

hyperthermie, (bijna) verdrinking, blikseminslag of elektrocutie)

Patiënt met buikpijn en/of misselijkheid en braken

Patiënt met rug-of bekkenpijn

Patiënt met een ontregelde diabetes mellitus

Patiënt met een onbegrepen bloeding

Patiënt met een exantheem

Patiënt met een delier

Patiënt zonder medische opname-indicatie maar die om sociale redenen niet naar huis kan

Patiënt met hypertensie

Patiënt met verminder bewustzijn

Beoordeling

Minimaal 3 relevante KPB’s

Zo mogelijk een relevante OSATS


52

Halverwege de stage (incl. aandachtsweken) vindt een voortgangsgesprek met de stagebegeleider

plaats. Dan wordt tevens bekeken of de leerdoelen haalbaar zijn, of wat er moet gebeuren om

deze toch te halen.


1. Minimaal 3 KPB’s en zo mogelijk OSATS verricht en ingevuld zijn







53

4. Neurologie

Supervisor: Dr. R.S. Rundervoort, neuroloog


Locatie: SEH en polikliniek Neurologie

Duur: 3 weken + 4 aandachtsweken, jaar 1

Introductie

De stage neurologie duurt 3 weken, waarin zowel op de polikliniek als op de SEH gewerkt wordt.

Aansluitend vinden 4 aandachtsweken neurologie plaats, waarin de AIOS SEG wordt blootgesteld aan

de gehele SEH/populatie, maar waarin het zwaartepunt op de neurologische patiënt ligt. Doel van de

volledige stage neurologie (inclusief aandachtsweken) is om (in overleg met de neuroloog)

neurologische patiënten op de SEH te kunnen beoordelen en een eerste behandeling te initiëren. Na

deze vastgestelde periode zal de opgedane kennis verder worden uitgebouwd in het lijnleren op de

SEH, waar de AIOS de neurologische patiënt dan in ieder geval overlegd met de neuroloog en zo nodig

met de SEH arts.

Voorbereiding



De AIOS SEG dient voor aanvang van de stage te beschikken over enige basiskennis m.b.t. de

anatomie van het centraal zenuwstelsel, het neurologisch onderzoek en interpretatie ervan.

Tijdens de stage gaat het met name om het lokaliseren van een neurologisch probleem binnen

het centraal zenuwstelsel, om vervolgens een differentiaal diagnose te kunnen opstellen.

Informatie hierover kan worden verkregen in de literatuur:

- Mumenthaler: “Neurology”

- Oosterhuis: “Klinische neurologie”

- Hijdra: “Neurologie”

- HMC-boekje “Spoed neurologie”


54


Stage Neurologie

De overdracht is elke ochtend om 8.15 uur (behalve op maandag om 8.00 uur) tegenover de

middenbalie op C8.

Een dagdienst is van 8.15 uur tot ongeveer 18.00 uur. Gedurende de hele stage worden in principe

dagdiensten gedraaid, maar na overleg met de dienstdoende arts-assistent Neurologie en Dr.

Rundervoort kan de AIOS SEG ook worden ingedeeld voor een avonddienst. Een avonddienst loopt van

15.30 uur tot 23.00 uur.

De AIOS SEG zal op de polikliniek danwel op de SEH zijn werkzaamheden verrichten.

Polikliniek

Dagelijks zijn er spoedpoli’s waarvan één patiënt is toebedeeld aan de AIOS SEG (behalve op

donderdag vanwege het onderwijs voor de AIOS SEG). Na anamnese, lichamelijk onderzoek en

opstellen van een differentiaal diagnose en plan wordt de patiënt besproken met de superviserende

neuroloog, waarna de neuroloog de patiënt mee beoordeeld en er een uiteindelijk plan wordt

gemaakt. Het is de bedoeling dat de AIOS SEG een brief genereert van de door hem/haar beoordeelde

patiënt, die door de betreffende supervisor wordt geaccordeerd.

SEH (tijdens stageweken)

In principe staat de AIOS SEG gedurende het grootste deel van de stage ingepland op de SEH, samen

met een arts-assistent van de Neurologie. De AIOS SEG beoordeelt zowel verwezen patiënten als

zelfverwijzers, die voor de Neurologie getrieerd worden. Tijdens de stageweken neurologie worden

primair alle patiënten overlegd met de arts-assistent neurologie, waarna deze of de AIOS zelf, de

patiënt vervolgens overlegt met de achterwacht. Aan het einde van de 3-weekse stage volgt een

tussenevaluatie met de stagebegeleider, waarbij ook wordt besloten of de AIOS SEG de laatste vier

weken de beoordeelde patiënten zelf mag overleggen met de dienstdoende neuroloog of dat

beoordeling door de arts-assistent neurologie daaraan vooraf moet gaan. Bij twijfel over bevindingen

bij neurologisch onderzoek of over de differentiaal diagnose kan de AIOS SEG uiteraard de arts-

assistent neurologie of SEH arts alsnog om begeleiding vragen alvorens hij/zij overlegt met de

neuroloog.

Aandachtsweken neurologie op de SEH

Tijdens de aandachtsweken neurologie is de AIOS SEG uitdrukkelijk als AIOS op de SEH ingeroosterd.

De AIOS SEG zal dan ook aanwezig zijn op de SEH-overdracht en na deze overdracht voor de

neurologische leermomenten ook aanwezig zijn op de overdracht neurologie.


55

De AIOS ziet zowel neurologische patiënten als andere patiënten die zich presenteren op de SEH.

In deze weken is de AIOS ingeroosterd in het SEH-rooster, waarbij de AIOS primair blootgesteld wordt

aan de generalistische SEH-populatie. De focus in deze periode ligt echter bij de neurologische

patiënten op de SEH.

Onderwijs

Er is een weekoverzicht beschikbaar waarop staat wanneer welke besprekingen zijn. De AIOS SEG

wordt geacht zoveel mogelijk in dit onderwijs te participeren.


acht name van de maximum 10% afwezigheidsrichtlijn.


Gekoppeld thema: Thema 4: Disability

Medisch handelen:

Kennis

De SEH-arts:

1. Is in staat de eerste opvang te verrichten en de (eerste) behandeling te starten bij patiënten met

coma, neurologische uitvalsverschijnselen, hoofdpijn, insult, syncope, duizeligheid, vertigo.

2. Is in staat (evt. met behulp van gerichte aanvullende diagnostiek) een uitgebreide differentiaal

diagnose op te stellen van: coma, neurologische uitvalsverschijnselen, hoofdpijn, insult, syncope,

duizeligheid, vertigo.

3. Heeft kennis van de volgende ziektebeelden: Guillain Barré Syndroom, (dreigende) dwarslaesie,

myasthenia gravis, meningitis/encephalitis, Multipele sclerose, nervus facialis parese.

4. Heeft kennis van de volgende ziektebeelden op: schedel-hersenletsel, aangezichtspijn, HNP.

5. Heeft een grondige kennis van de (contra)indicaties, werking- en bijwerkingprofiel van anti-

epileptica en andere anticonvulsieve medicatie.

6. Is in staat een onderscheid te maken tussen insulten en andere vormen van voorbijgaande

verandering in neurologisch functioneren.

Vaardigheden:

Beoordelen van CT en MRI van het cerebrum

Verrichten en interpreteren van een lumbaalpunctie

Het uitvoeren van lumbaal puncties vindt in principe plaats op de SEH; de AIOS kan desgewenst

ook op de dagbehandeling meedraaien mocht het aantal lumbaal puncties op de SEH tegenvallen.


56

Communicatie:

De SEH-arts:

1. Kan onder tijdsdruk met aandacht luisteren naar de patiënt om vervolgens door gerichte vragen

in korte tijd relevante patiënteninformatie te verkrijgen.

2. Gaat na of patiënt, of andere betrokkene, de informatie heeft begrepen en neemt maatregelen

als informatie niet duidelijk is.

3. Treedt patiënt en familie met respect en compassie tegenmoet.

Samenwerken:

De SEH-arts:

1. Kan doeltreffen samenwerken met andere zorgverleners, betrokken bij de opvang en behandeling

van patiënten met spoedeisende problematiek.



Neemt zo mogelijk deel aan onderwijs bij de Neurologie

Volgt besprekingen en zo mogelijk een refereeravond

Zelfstudie


De SEH-arts:

1. Herkent (atypische) presentaties van acute ziektebeelden.

2. Is in staat vroegtijdig presentaties met epidemische en biologische kenmerken te herkennen en

deze te herleiden tot mogelijke gevaren voor de volksgezondheid.

3. Herkent symptomen voortkomend uit intoxicaties.

Organisatie:

De SEH-arts:


2. Kan prioriteiten stellen bij nieuwe en urgente situaties.

3. Gaat op flexibele en slagvaardige wijze om met wisselende en onvoorspelbare omstandigheden

op de SEH-afdeling.


terug te kunnen laten keren naar de thuissituatie.


57

Professionaliteit:

De SEH-arts:

1. Is in staat ondanks hoge tijdsdruk en urgentie van handelen de medische zorg op hoogstaand

niveau te verlenen.




Beoordeling

Minimaal 2 relevante KPB’s , waaronder de KPD Disability

Indien mogelijk relevante OSATS, waaronder OSATS Lumbaal punctie

Halverwege de stage (na 3 weken) vindt een voortgangsgesprek met de stagebegeleider plaats.

Dan wordt tevens bekeken of de leerdoelen haalbaar zijn, of wat er moet gebeuren om deze toch

te halen.


1. De KPB’s en zo mogelijk OSATS verricht en ingevuld zijn







58

Weekschema Stage Neurologie

tijd MA DI WOE DO VRIJ

08.00

ochtendrapport

C8 koffiekamer 0.61

08.15 Ochtendrapport

C8 koffiekamer 0.61

Ochtendrapport

C8 koffiekamer 0.61

Ochtendrapport

C8 koffiekamer 0.61

Ochtendrapport

C8 koffiekamer 0.61

09.00 spoed poli spoedpoli SEH Spoedpoli

Dr Rijsman

10.00 rest vd dag op SEH rest vd dag op SEH rest vd dag SEH rest vd dag SEH

11.30 spoedpoli patiënt

12.45 1x per maand:

epilepsiebespreking

incl. lunch

C1 Marijnenzaal

13.00 Patiëntdemonstratie

C1 Landsteinerzaal

Incl. lunch

Radiologiebespreking

(tenzij epilepsie bespr)

A3 radiologie Rijsdijkzaal

13.15

radiologie bespreking

A3 Radiologie

Rijsdijkzaal

13.30 rest vd dag op SEH

16.00 PA bespreking

A3 radiologie Rijsdijkzaal

16.15 neurovasculaire

bespreking

16.30

neuro-oncologie/

NCH-bespreking

C1 Landsteinerzaal

Weekendoverdracht

C1 koffiekamer specialisten

17.00 poli-bespreking of

praatje moleculaire biologie of

CAT

C1 koffiekamer specialisten


59

5. Intensive Care

Supervisor: Drs. R. Peters, internist-intensivist

Plaats: Haaglanden MC, locatie Westeinde/Antoniushove/Bronovo

Locatie: Intensive Care

Duur: 4 maanden, jaar 2

Introductie

Gedurende de vier maanden stage Intensive Care wordt kennis opgedaan over het herkennen en

behandelen van de ernstig zieke patiënt. Vaardigheden zoals het aanbrengen van centraal veneuze en

arteriële lijnen worden aangeleerd en vaardigheden op het gebied van airway management en

beademing worden verdiept. Daarnaast is ook communicatie met (familie van) ernstig zieke patiënten

een belangrijk onderdeel van de stage.

Voorbereiding

FCCS-cursus (dient verplicht gedaan te worden voor of aan het begin van de stage)

ATLS

ALS

Voorafgaand aan de stage dient de AIOS SEG contact op te nemen met de stagebegeleider waarbij

de (persoonlijke) doelen worden doorgenomen/bepaald.

Voorafgaand aan de stage ontvang je een inwerkprogramma. Zorg dat je aan het einde van je

inwerkdagen voldoende op de hoogte bent van alles wat hierin beschreven is.

Voor aanvang van de stage dient de AIOS SEG zich voor te bereiden middels aangeraden

literatuur:

- Paul Marino: “The (little) ICU book“


Gedurende de stage wordt er op de IC van twee locaties gewerkt: HMC Westeinde en HMC

Antoniushove óf HMC Westeinde en HMC Bronovo.

In week 1 wordt de mogelijkheid geboden om de intubatie-skill op te halen op de OK, afhankelijk van

het Persoonlijk Opleidings Plan. Dit moet vooraf duidelijk met de stagebegeleider worden besproken.

In week 2 wordt er een week lang meegelopen met één van de IC arts-assistenten, om de logistiek

onder de knie te krijgen.


60

Vanaf week 3 t/m 16 doe je zelfstandig de diensten onder directe supervisie van de intensivisten

(tijden staan hieronder beschreven en gelden voor alle locaties).

De werkzaamheden hebben grotendeels betrekking op de patiënten op de Intensive Care. Daarnaast

maakt de arts-assistent van de IC actief deel uit van het reanimatieteam, het traumateam, en het

spoed-interventieteam.

Diensttijden

Dag: 07:30 - 15:30u

Avond: 15:30 - 23:30u

Nacht: 23:30 - 07:30u

12-uurs dagdienst 07.30 - 19.30u

12-uurs nachtdienst 19.30 - 07.30u

NB: In de praktijk begin je aan het eind van de genoemde diensttijd met de overdracht, dus ben je pas

later echt klaar om naar huis te gaan.

Dagdienst:

Tijdens de ochtendoverdracht om 7:30 uur worden alle patiënten besproken door de arts-assistent van

de nacht. Daarna worden alle patiënten volledig onderzocht (LO + samenvatting + beleid + controle

medicatie). Van de patiënten die naar de afdeling kunnen worden ontslagen moet de ontslagbrief voor

11.00 uur klaar zijn. Om 11.00 uur is er een röntgenbespreking op de Radiologieafdeling. Om 11.15 uur

is er een MDO (Multidisciplinair Overleg) waarbij alle patiënten worden besproken met de intensivist,

IC-verpleegkundige, eventueel inbrengend specialist of medebehandelaars, microbioloog en

apotheker. Daarna, indien mogelijk, lunchen. ’s Middags nieuwe opnames en afdelingszaken regelen.

Op elk moment kun je opgepiept worden voor reanimaties, traumaopvang en/of problemen in huis of

op de SEH (dit kan de dagplanning natuurlijk behoorlijk in de war schoppen). De intensivist biedt back-

up. Familiegesprekken worden in principe 1x per week of bij belangrijk nieuws ingepland, liefst in de

middag tussen het MDO en het onderwijs om 15.30u.

Avonddienst:

Minder administratieve taken dan tijdens de andere diensten. Natuurlijk nieuwe patiënten statussen,

problemen oplossen op IC (en in status schrijven) en reanimaties, traumaopvang en problemen in huis

of op de SEH.


61

Nachtdienst:

Statussen bijwerken, samenvattingen compleet maken, medicatie controleren, X-thorax aanvragen en

ontslagbrieven aanmaken/bijwerken voor alle patiënten en uiteraard problemen oplossen op de IC,

reanimaties, traumaopvang en problemen in huis of op de SEH.

Statusvoering/overdracht:

Op de IC wordt de patiënt systematisch in kaart gebracht en overgedragen. Onderstaande volgorde

wordt hiervoor gehanteerd:

N: neurologisch (gebruik EMV, RASS-score, CAM-ICU, eventuele sedatieve medicatie zoals propofol,

midazolam)

R: respiratoir (geïntubeerd; invasief/non-invasief beademen; beademingsinstellingen; neusbril/non-

rebreather/cPAP-masker; aantal liters O2; X-thorax)

HD: hemodynamisch (inotropica, RR, pols, vochtbalans, diurese, infuus)

MI: milieu interne (elektrolyten, lab-uitslagen, ev. substitutie, medicatie, corticosteroïden etc.)

I: infectieus (temperatuur, antibiotica, kweekuitslagen, SDD, infectieparameters)

Vaardigheden

De IC is de plek om veel vaardigheden te leren. Een aantal vaardigheden (intubatie, plaatsen arterielijn,

plaatsen centraal veneuze catheter) dient ook afgetekend te worden op een aftekenlijst van de IC. Dit

wordt gedaan na het onder supervisie correct uitvoeren van deze handeling en daarmee bevestigt de

intensivist dat je deze handeling gedurende de IC-stage voortaan zelfstandig mag uitvoeren onder

verantwoordelijkheid van de dienstdoende intensivist. Vergeet niet hiervan ook een OSATS te laten

invullen.

Onderwijs

Dagelijks is er om 15.30, mits de drukte het toelaat, onderwijs van de intensivist voordat de

overdracht begint. Het is de bedoeling dat de assistenten om een onderwerp vragen.

Eén keer per 4 weken, de laatste woensdag van de maand, is er IC onderwijs van 13.00-16.00u

verzorgd door één van de intensivisten. Het rooster wordt door Ron Peters gemaakt en wordt per

mail doorgestuurd. Aanwezigheid is verplicht.

Elke tweede dinsdag van de maand geeft één van de ICU arts-assistenten onderwijs aan de

verpleegkundigen na de middagoverdracht.


62

Op donderdagochtenden ben je niet standaard vrij om het SEH-onderwijs te volgen; dit is tijdens

de IC stage niet verplicht om te volgen. Deelname aan een regionale onderwijsdag (ROD) is wel

verplicht.


Algemene doelen stage

Herkennen van de vitaal bedreigde patiënt.

Stabilisatie ernstig zieke patiënten met bedreiging of uitval van vitale functies en organen

Interpretatie hemodynamische- en respiratoire monitoring

Bekendheid met veelgebruikte farmaca

Overplaatsing van ernstig zieke/beademde patiënten

Kennis nemen van de mogelijkheden en beperkingen van Intensive Care behandeling

Bekendheid met donatieprocedures en donatieprotocollen

Medisch- ethisch juridische overwegingen en terminatie behandeling

communicatie met (familie van) ernstig zieke patiënten

Gekoppelde thema: Thema 2: Breathing

Medisch handelen

Kennis

De SEH-arts:



- Respiratoir falen met hypoxie en/of hypercapnie

- Luchtweginfecties

- Astma

- Pneumothorax

- Decompensatio cordis en longoedeem

- Pleurale effusie

- Aspiratie

- Haemoptoë

- Corpus alienum

- ARDS

- Longcontusie

- Longembolie


63

Vaardigheden



Interpretatie van respiratoire functietesten (met name peak flow metingen)

Plaatsen arterielijn

Plaatsen centraal veneuze catheter



Patiënt in shock

Gekoppeld thema: Thema 3: Circulatie

Medisch handelen

Kennis

De SEH-arts:

1. Is in staat de haemodynamisch gecompromitteerde patiënt te herkennen en snel een adequate

behandeling in te zetten.



Acuut coronair syndroom

Longembolie

Aortadissectie

(Spannings-) pneumothorax

4. Is in staat myocardinfarct gerelateerde complicaties te herkennen en behandelen.



Supraventriculair

Ventriculair

6. Heeft kennis van de ALS richtlijnen voor de behandeling van aritmieën en is in staat deze toe te

passen.

7. Kent de indicaties voor pacen.




64

Cardiogeen

Hypovolemisch

Obstructief

Distributief

9. Heeft speciale aandacht voor de volgende levensbedreigende oorzaken van shock:

Acuut aneurysma aorta abdominalis

Aortadissectie

Acuut myocardinfarct

Harttamponade

Extra-uteriene graviditeit (EUG)

Sepsis

Anafylaxie

10. Heeft een grondige kennis van de (contra)indicaties, werking- en bijwerkingprofiel van:

Vasoactieve middelen

Anti-aritmica

Alle medicatie gebruikt bij reanimaties volgens het ALS protocol

11. Is in staat effectief en veilig vochtmanagement te voeren rekening houdend met eventuele co-

morbiditeit.

12. Kan de patiënt in shock op adequate wijze monitoren.

13. Herkent tijdig problemen die acute chirurgische interventie vereisen.

14. Is in staat advanced cardiac life support (ACLS) te verrichten volgens de richtlijnen van de


Basic Life Support (BLS)

Universele Advanced Life Support (ALS) algoritme

De protocollen:

Ventrikel fibrilleren/ventrikel tachycardie

Asystolie/Polsloze Elektrische Activiteit (PEA)

15. Kan anticiperen op de meest voorkomende peri-arrest aritmieën en weet deze adequaat te

behandelen.

16. Is in staat behandelbare oorzaken van het cardiaal arrest op te sporen en te behandelen.

17. Kent de principes van reanimatie onder bijzondere omstandigheden (onderkoeling, zwangerschap,

drenkelingen, trauma).


65

Vaardigheden

(Echogeleide) Perifere en centraal veneuze toegang (waaronder botnaald)

Arterielijn

Pericardiocentese


CVD monitoring

ECG interpretatie


Reanimatie leiden

Vasalva manoeuvre/sinus carotis massage

Transcutaan pacen




De patiënt in een cardiaal arrest

De patiënt met pijn op de borst

De patiënt met palpitaties

De patiënt in shock

Beoordeling

Minimaal 4 relevante KPB’s waaronder KPB Breathing. Elk gekoppelde competentie moet

minimaal 1x getoetst zijn.

Minimaal 1 relevante OSATS maar de ICU stage is een uitgelezen mogelijkheid om meer relevante

OSATS te doen. Gebruik de lijst met vaardigheden die afgetekend moeten worden voordat je dit

zelfstandig mag uitvoeren als een OSATS.

Halverwege de stage vindt een voortgangsgesprek met de stagebegeleider plaats. Dan wordt

tevens bekeken of de leerdoelen haalbaar zijn, of wat er moet gebeuren om deze toch te halen.


1. De KPB’s en OSATS verricht en ingevuld zijn






66

De eindbeoordeling vindt in beginsel plaats in het bijzijn van opleider en/of mentor

Weekschema Stage Intensive Care


7.30-8.00 Overdracht Overdracht Overdracht Overdracht Overdracht Overdracht Overdracht

8.00-11.00 Afdeling Afdeling Afdeling Afdeling Afdeling Afdeling Afdeling

11.00 Röntgen-

bespreking

Röntgen-

bespreking

Röntgen-

bespreking

Röntgen-

bespreking

Röntgen-

bespreking

Röntgen-

bespreking

Röntgen-

bespreking

11.15 MDO* MDO* MDO* MDO* MDO* MDO* MDO*


16.00-16.30 Overdracht Overdracht Overdracht Overdracht Overdracht


23.30-24.00 Overdracht Overdracht Overdracht Overdracht Overdracht Overdracht Overdracht


* MDO= multidisciplinair overleg


67

6. Kindergeneeskunde

Supervisor: Mw. Drs. M. Ruige, kinderarts HAGA JKZ

Drs. P. Vos, kinderarts HMC

Plaats: Haga Ziekenhuis, locatie JKZ en HMC locatie Westeinde

Locatie: SEH, SEH-poli

Duur: 6 weken JKZ + 6 aandachtsweken HMC WZ

Introductie

De stage kindergeneeskunde JKZ duurt 6 weken en wordt gevolgd in het Haagse kinderziekenhuis

(HAGA, locatie Juliana Kinderziekenhuis). Na de 6 weekse stage in het JKZ, zal de AIOS nog 6

aandachtsweken hebben, waarin de AIOS blootgesteld wordt aan de gehele SEH-populatie maar

waarin het zwaartepunt op de kindergeneeskunde ligt. De AIOS zal zowel aan de overdracht van de

kindergeneeskunde als aan de overdracht van de SEH meedoen.

Doel van de volledige stage kindergeneeskunde (inclusief de aandachtsweken) is het kunnen initiëren

van een eerste behandeling van het ernstig zieke kind en het zelfstandig kunnen behandelen van

kinderen met alledaagse aandoeningen. Na de stage kindergeneeskunde (inclusief 6 aandachtsweken)

dient de AIOS zelfstandig of in overleg kinderen op de SEH te kunnen stabiliseren en te behandelen.

Voorbereiding

Voor aanvang van de stage in het JKZ neemt de AIOS SEG contact op met de stagebegeleider om

de (persoonlijke) doelen voor de stage vast te leggen. Tevens een CV mailen op verzoek van de

stage begeleider.

Geef eventuele verzoeken voor vakantie en vrije dagen zeer ruim (een half jaar of meer) van

tevoren door.

Ca. 3 weken voor je stage in het JKZ zal de secretaresse van de Kindergeneeskunde (mevr. M.

Hendrikx, tel. 070-2107279, email: [email protected]) contact met je opnemen ter

logistieke voorbereiding van personeelspas, account etc.

Een week voor het begin van de aandachtsperiode neemt de AIOS SEG contact op met de

stagebegeleider om (persoonlijke) doelen voor de aandachtsweken vast te leggen; hierin neemt

de AIOS de beoordeling van de kinderstage in het JKZ mee.

APLS-cursus voor begin stage is verplicht; schrijf je hiervoor zeer voortijdig in, want over het

algemeen gelden lange wachtlijsten.

Relevante literatuur:

mailto:[email protected]


68

- Basiskennis omtrent dehydratie, BLWI en koorts

- Protocollen zoals die worden gebruikt in het JKZ (Op HMC T-schijf: protocollen JKZ)

- Protocollen HMC via Iprova

Korte omschrijving

JKZ

De overdracht is iedere ochtend om 8.00 uur in de vergaderzaal op de 6e etage (6.10; neem de lift die

het dichtst bij de SEH zit om er te komen). Tijdens de weekenddiensten is de overdracht om 9.00 uur in

de backoffice van het JKZ (begane grond) of op de SEH. In de middag draag je de SEH over, nadat de

afdelingen overgedragen hebben. Dit is meestal rond 17.30 uur en gebeurt op de SEH.

Er wordt gedurende 1-2 weekenden (zowel zaterdag als zondag) dienst gedaan tijdens de stage.

Hiervoor worden twee dagen per weekend gecompenseerd, bijvoorbeeld vrijdag en maandag.

Gedurende de stage zal zowel op de SEH als op de SEH-poli (SEHP) gewerkt worden.

Op de SEH staat de AIOS SEG soms met een semiarts of een huisarts in opleiding ingedeeld, maar vaak

ben je alleen. De SEHP is een spoedpoli; hier worden alle patiënten van de SEH gezien die terug

moeten komen ter controle, of ze hebben een belafspraak. Het is aan te raden deze poli voor te

bereiden.

Er is altijd een supervisor aanwezig voor de SEH en voor de SEHP voor overleg. Overleg kan zeer

laagdrempelig. Het is de bedoeling dat in eerste instantie alle patiënten overlegd worden; later in de

stage worden in ieder geval alle verwezen patiënten overlegd. Indien patiënten opgenomen worden,

wordt een opnamestatus gemaakt en wordt het afgesproken beleid doorgegeven aan de afdeling

(verpleegkundige en arts-assistent) waar de patiënt wordt opgenomen.

Elke dinsdagochtend, na de overdracht, is er arts-assistentenbespreking, waar ook de AIOS SEG

eventuele problemen aan de orde kan stellen.

Onderwijs tijdens JKZ-stage

Dagelijks na de overdracht wordt er kort onderwijs gegeven door een kinderarts of arts-assistent

(zie rooster). De AIOS SEG zal ook 1x een presentatie geven, onderwerp/vorm in overleg met

stagebegeleider.

Elke dag is er aan het begin van de middag een bespreking of onderwijs; indien de drukte op de

SEH het toelaat kan de AIOS SEG hierbij aanwezig zijn.


acht name van maximum 10% afwezigheidsrichtlijn.


69

Weekschema Stage Kindergeneeskunde JKZ


08.00-17.30 Dagdienst Dagdienst Dagdienst Dagdienst Dagdienst

09.00-17.30 Dagdienst Dagdienst

08.00-8.30 Overdracht Overdracht Overdracht Overdracht Overdracht

08.30-9.00 KPB vd week KKP Grote visite Onderwijs Referaat/

scenario

09.00-12.00 SEH SEH SEH SEH SEH

12.30-13.30 Onderwijs Onderwijs Onderwijs Onderwijs Onderwijs

13.00-17.30 SEH/ Poli SEH/ Poli SEH/ Poli SEH/ Poli SEH/ Poli

HMC aandachtsweken kindergeneeskunde

Tijdens de aandachtsweken kindergeneeskunde is de AIOS SEG uitdrukkelijk als AIOS op de SEH

ingeroosterd. De AIOS SEG zal dan ook aanwezig zijn op de SEH-overdracht en na deze overdracht voor

de kindergeneeskundige leermomenten ook aanwezig zijn op de overdracht kindergeneeskunde.

De AIOS SEG ziet zowel kindergeneeskundige patiënten als andere patiënten die zich presenteren op

de SEH.

In deze weken is de AIOS SEG ingeroosterd in het SEH-rooster, waarbij de AIOS primair blootgesteld

wordt aan de generalistische SEH-populatie. De focus in deze periode ligt echter bij de

kindergeneeskundige pathologie.

De AIOS SEG overlegt in ieder geval met de dienstdoende kinderarts en eventueel zo nodig met de

dienstdoende SEH-arts.

Onderwijs tijdens aandachtsweken kindergeneeskunde




Gekoppeld thema: Thema 14: (acute) Kindergeneeskunde

Medisch handelen

Kennis

De SEH-arts:

1. Heeft kennis van de normale ontwikkeling van het kind.

2. Bezit kennis en vaardigheden met betrekking tot kinderreanimatie en kan deze aanvangen.

3. Is in staat kinderen met een trauma of kritisch ziekte kinderen volgens (APLS) richtlijnen op te

vangen.

4. Heeft aandacht voor pijnstilling en kan deze met de juiste dosering en toedieningsweg toedienen.


70

5. Kan röntgenfoto’s bij kinderen beoordelen en interpreteren.

6. Bezit kennis en vaardigheden met betrekking tot evaluatie en opvang/behandeling van een kind

met SIDS, ALTE of syncope.

7. Kent aan het eind van de stage tenminste van de volgende ziektebeelden de epidemiologie,

pathofysiologie, symptomatologie, diagnostiek van voorkeur en therapeutische opties:

Acute respiratoire aandoeningen (pneumonie, kroep, astma bronchiale, corpus alienum,

anafylactische shock, BLWI, epiglottitis, RS)

Buikklachten (gastro-enteritis, pylorusstenose, appendicitis, volvulus, urineweginfectie,

voedingsproblemen, obstipatie)

Bewustzijnsstoornissen (insult, meningitis, Diabetes mellitus, sepsis, koortsstuipen,

encephalitis, syncope)

Koorts (sepsis, urineweg infectie, pneumonie, otitis media acuta, kinderziekten, meningitis)

Huid (Henoch - Schönlein purpura, petechiën, eczeem, waterpokken, impetigo)

Vaardigheden

Veneuze toegang bij kinderen: botnaald, infuus

Kinderreanimatie BLS en ACLS

Intubatie bij een kind

Communicatie

De SEH-arts:

1. Bouwt een effectieve behandelrelatie op, rekening houdend met de sekse, leeftijd en

ontwikkelingsniveau, belastbaarheid, levensbeschouwing en cultuurpatroon van de patiënt.

2. Creëert een sfeer van vertrouwen


De SEH-arts:

1. Heeft aandacht voor het omgevingsmilieu van het kind.

2. Weet te handelen bij (vermoeden op) kindermishandeling.

3. Bevordert de gezondheid door gerichte acties te ondernemen naar doelgroepen of instanies om

de gezondheid van het individu en groepen in de samenleving te bevorderen.


71

Beoordeling

Minimaal 3 relevante KPB’s, waaronder de KPB acute kindergeneeskunde.

Minimaal OSATS veneuze toegang kind.

Halverwege de stage vindt een voortgangsgesprek met de stagebegeleider plaats. Dan wordt

tevens bekeken of de leerdoelen haalbaar zijn, of wat er moet gebeuren om deze toch te halen.


1. De KPB’s en de OSATS verricht en ingevuld zijn







72

7. Radiologie

Supervisor: Mw. Dr. H.M.E. Quarles van Ufford, radioloog


Locatie: Afdeling radiologie

Duur: 2 aandachtsweken

Introductie

Gedurende de 2 aandachtsweken radiologie wordt het systematisch beoordelen en eventueel

uitvoeren van radiologisch onderzoek verder aangeleerd.

De AIOS SEG wordt uitdrukkelijk ingedeeld in het SEH-rooster en ziet tijdens deze stage patiënten op

de SEH, maar zal deze weken als doelstelling de radiologische aspecten van het vak hebben. Hierbij kan

onder supervisie van de radioloog de radiodiagnostiek die bij de “eigen patiënt uitgevoerd wordt”

worden beoordeeld, dan wel worden uitgevoerd in het geval van de echografie.

Voorbereiding stage

Van tevoren dient de AIOS SEG contact op te nemen met de stagebegeleider waarbij de

(persoonlijke) stagedoelen bepaald worden.

Doorlopen van de 1ste jaars Landelijke Onderwijsmodule Spoedechografie

Op de eerste dag krijgt de AIOS het weekschema en het overzicht van onderwijsmomenten

uitgereikt van de stagebegeleider; hier kan de AIOS in participeren, mits de werkvloer het toelaat.

Gezien de diversiteit van deze aandachtsweken is de voorbereiding divers. Om echter het meest

uit deze periode te halen wordt geadviseerd de relevante literatuur te bestuderen. Relevante

literatuur die kan worden bestudeerd:

- Nigel Raby: “Accident and emergency radiology: a survival guide”

- Lawrence. R Goodman: “Fellon’s Principles of Chest Rontgenology; a programmed text”

- Sobotta anatomie

- www.radiologyassistent.nl


De AIOS SEG wordt ingedeeld in het rooster van de SEH, waarbij de AIOS in overleg met de

coördinerend SEH-arts bespreekt welke vorm van radiodiagnostiek die dag als doel wordt beschouwd.

In samenwerking met coördinerend SEH-arts wordt geprobeerd hieraan gedurende de dag invulling te

geven. Indien mogelijk zal de AIOS SEG actief kunnen participeren in bijvoorbeeld echografie, dit onder


73

directe begeleiding van een radioloog. AIOS SEG kan, mits de werkvloer dit mogelijk maakt,

multidisciplinaire besprekingen bijwonen alsmede de onderwijsmomenten voor de arts-assistenten

radiologie.

Bij het onderdeel thorax en trauma begint de dag na de SEH-overdracht met de heelkunde-

radiologiebespreking, waarbij alle foto’s van de voorgaande 24 uur (gemaakt op de SEH) besproken

worden. De rest van de dag wordt besteed aan zowel CT’s als röntgenfoto’s op het gebied van thorax

en trauma, die bij de eigen patiënt op de SEH zijn verricht.

Bij het onderdeel echografie krijgt de AIOS SEG de mogelijkheid om zelf de echo’s die gemaakt moeten

worden bij de eigen patiënt te doen onder directe begeleiding van een radioloog, bij voorkeur dr.

Puylaert. de expert op het gebied van echografie. Hierbij wordt door de AIOS SEG een logboek

bijgehouden in ieder geval met betrekking tot de gemaakte echo’s.

Het laatste onderdeel van de stage vormt de neuroradiologie, een van de speerpunten van het HMC.

Dit onderdeel bestaat uit het opdoen van kennis ter beoordeling van een CT cerebrum, maar

daarnaast kan ook meegekeken worden bij coilings, intra-arteriële trombolyses en andere interventies,

indien deze zich voordoen. Voor dit onderdeel zal ook weer met de coördinerend SEH-arts besproken

worden dat het doel voor die dag neuroradiologie is. Bij het toewijzen van de patiënten wordt hier

zoveel mogelijk rekening mee gehouden. De AIOS SEG krijgt de mogelijkheid om zoveel mogelijk de

neuroradiologie van de eigen patiënt zelf te beoordelen onder begeleiding van een neuroradioloog.

Onderwijs

Dagelijks om 12.30 uur is er radiologie onderwijs (“het heilig uur”); dit is interactief van opzet met

deelname van alle arts-assistenten radiologie en de radiologen. Indien de werkvloer dit toelaat

kan de AIOS SEG hieraan deelnemen.

Besprekingen verschillen per onderdeel van de stage en de bijbehorende besprekingen moeten

zoveel mogelijk worden bezocht.




Gekoppelde thema’s: Thema 2: Breathing

Thema 4: Disability


Thema 7: Spoedeisende aandoeningen in het gelaat

Thema 10: Musculoskeletale aandoeningen

Thema 14: (acute) Kindergeneeskunde


74

Thema 17: Traumatologie

Thema 18:Kennis en wetenschap

Indicatiestelling voor radiologisch onderzoek

Beoordeling van radiologisch onderzoek

Achtergrond en beperkingen van beeldvormende diagnostiek

Voor- en nadelen van een bepaald onderzoek, eventueel de complicaties op korte en lange

termijn van het desbetreffende onderzoek.

KPB’s

Minimaal 1 KPB in een relevant thema

OSATS

Bij deze stage hoeft geen OSATS ingevuld te worden

Beoordeling

Minimaal 1 KPB in een relevant thema

Minimaal 2 voor deze stage relevante OSATS


1. De KPB verricht en ingevuld is







75

Weekschema Stage Radiologie

Ma

Di Woe Do Vrij Za Zo

8.00- 8.30

Trauma/ Röntgen Bespreking





Vrij Vrij

11.00

I.C-Thorax Bespreking





I.C-Thorax Bespr.

I.C-Thorax Bespr.

12.30-13.00 Radiologie onderwijs

Radiologie onderwijs



13.00

NEURO bespreking

Mamma-bespreking

13.15 Reva/NEURO bespreking

ORTHO bespreking

13.45

URO bespreking

16.00

Neurovasculair/ HEE Bespreking

HEE Bespreking

HEE Bespreking

HEE Bespreking HEE Bespreking

16.30 NEURO-ONCO INT Geneeskunde Bespreking

Vaat/INT gecomb Bespreking

Onco-Lever Bespreking en LONG/ONCO bespreking

INT Geneeskunde Bespreking

17.00 INT/HEE gecomb Bespreking

Co-assistenten bespreking


76

8. Huisartsgeneeskunde

Supervisoren: Mw. Drs. C. Emmens, huisarts (stagebegeleider)

Mw. Drs. M.T. Velema-de Roos, huisarts

Mw. Drs. C.C. Broekema, huisarts

Plaats: Den Haag

Locatie: Huisartsenpraktijk Mozaïek; Gezondheidscentrum de Rubenshoek

Van der Vennestraat 185

2525 CE Den Haag

Tel: 070-4452244


Introductie

De stage huisartsgeneeskunde is een tweeweekse stage in de huisartsenpraktijk Mozaïek in

combinatie met het meelopen van diensten met een van de huisartsen uit praktijk Mozaïek. Op de SEH

wordt veel samengewerkt met huisartsen, enerzijds verwijzen huisartsen patiënten naar de SEH,

anderzijds worden ook regelmatig patiënten terugverwezen naar de huisarts. Het is daarom van

belang kennis op te doen over de organisatie en werkwijze van de huisartsgeneeskunde. Daarnaast

dient de AIOS SEG kennis te hebben op het gebied van veel voorkomende laagcomplexe klachten,

waarmee patiënten zich bij de huisarts, maar zeker ook op de SEH, presenteren.

Voorbereiding

Voor aanvang van de stage dient de AIOS SEG contact op te nemen met de stagebegeleider drs.

Emmens ([email protected]) voor kennismaking, het bespreken van de

(persoonlijke) doelstellingen en het doorgeven van de verplichte onderwijsmomenten.

Voor aanvang van de stage dient de AIOS SEG zich voor te bereiden met behulp van de

aangeraden literatuur:

- Eekhof, Knuistingh Neven, Verheij: “Kleine kwalen in de huisartsenpraktijk”

- NHG-standaarden (https://www.nhg.org/nhg-standaarden)


De AIOS SEG doet gedurende 2 weken stage in de huisartsenpraktijk Mozaïek, waarbij een combinatie

gezocht wordt tussen praktijk-contact en contact in SMASH-diensten. In de praktijk werken drie

huisartsen, daarnaast zijn er praktijkondersteuners, doktersassistentes en tolken. De patiënten-


https://www.nhg.org/nhg-standaarden


77

populatie komt redelijk overeen met die van het HMC locatie Westeinde. De werkdagen zijn dagelijks

van 8 – 17 uur.

Tijdens deze periode zal de AIOS SEG zelf zorg dragen voor zijn eigen spreekuur. De eerste ochtend

maakt de AIOS kennis met de praktijkmedewerkers en wordt wegwijs gemaakt in Medicom, het

digitale dossier van de huisarts. In het begin van de stage zal het eigen spreekuur bestaan uit een

aantal patiënten, waarvoor de AIOS SEG ruim de tijd heeft (20 minuten per patiënt). In de loop van de

tijd zal deze balans veranderen en zal de AIOS SEG net als de huisarts zelf een groter aantal patiënten

zien (10-15 minuten per patiënt). Overleg met elk van de drie huisartsen is altijd laagdrempelig

mogelijk. Verwijzingen, al dan niet spoed, gaan in overleg met de begeleidend huisarts. Gedurende de

stages zal er meerdere keren geobserveerd worden, ofwel door middel van directe supervisie ofwel

door middel van het videosysteem op een van de kamers. Elke dag zullen de patiënten van de dag

nabesproken worden.

De AIOS SEG is te allen tijde in staat om de patiënten te kunnen overleggen met de huisarts en

eventueel een specialist. Ook het lopen van visite samen met of zonder de huisarts is een onderdeel

van de stage. De opzet is om de AIOS SEG deel te laten nemen aan de dienst op de SMASH/HAP samen

met de begeleidende huisarts. Deze diensten kunnen eventueel verspreid worden over het derde jaar.

De AIOS SEG neemt deel aan interdisciplinair overleg en laat zien meningen van anderen te accepteren

en te respecteren, alsook te overwegen en eigen expertise in te brengen. De AIOS SEG levert door

middel van transmurale samenwerking en overleg een bijdrage aan de ontwikkeling van de acute

zorgketen; hierbij is de AIOS SEG in staat om na de stage de verschillen en overeenkomsten tussen de

SEH en de huisartsenpraktijk aan te geven m.b.t. het differentiaal diagnostisch denken en de

mogelijkheden tot het doen van diagnostisch onderzoek.

Onderwijs:




Gekoppeld Thema: Thema 12: Huisartsgeneeskunde en “eerste lijns” aandoeningen

Bekendheid met huisartsgeneeskundige aanpak van gezondheidsklachten krijgen.

Meer inzicht krijgen in de veelvoorkomende ziektebeelden binnen de huisartsgeneeskunde en

deze te behandelen gebruikmakende van de NHG-standaarden.

De AIOS SEG dient aan het eind van de stage te beschikken over voldoende kennis betreffende de

behandeling en communicatie met patiënten in een huisartsenpraktijk.


78

Ontwikkelen van een goed probleemoplossend vermogen met minimale aanvullende diagnostiek.

De AIOS SEG vervult een rol in de ontwikkeling van de spoedeisende geneeskunde, ondersteund

door medisch wetenschappelijke kennis en gegevens uit de dagelijkse praktijk van de huisarts.

Medisch handelen

De SEH-arts:

1. Is in staat om “eerstelijns” acute aandoeningen op te vangen, te onderzoeken en te behandelen.

2. Heeft kennis van de NHG standaarden met name welke van toepassing zijn op acute situaties en

andere voor de SEH-arts relevante werkafspraken, protocollen en richtlijnen.

3. Integreert kennis omtrent de demografie en epidemiologie van aandoeningen bij acute

presentaties in de medische besluitvorming.

Communicatie

De SEH-arts:

1. Leeft zich zo goed mogelijk in in de situatie van de patiënt, diens begeleiders en andere

zorgverleners.

2. Is in staat om op een gestructureerde en effectieve wijze medische informatie naar anderen te

verwoorden.

Samenwerken

De SEH-arts:

1. Neemt deel aan interdisciplinair overleg en laat zien meningen van anderen te respecteren,

overwegen en accepteren en brengt eigen expertise en meningen in.

2. Levert door middel van transmurale samenwerking en overleg een bijdrage aan de ontwikkeling

van de acute zorgketen.

3. Heeft kennis van de verschillen en overeenkomsten m.b.t. het differentiaal diagnostisch denken,

mogelijkheden tot het doen van diagnostisch onderzoek en verrichtingen tussen huisarts en SEH-

arts in de dagelijkse praktijk.

Kennis en wetenschap (algemeen)

De SEH-arts vervult een (voortrekkers)rol in de ontwikkeling van de SEH-geneeskunde, ondersteund

door medisch wetenschappelijke kennis en gegevens uit hun dagelijkse praktijk


79


De SEH-arts:

1. Kent en handelt volgens de wettelijke bepalingen gesteld in de wet op de beroepen in de

individuele gezondheidszorg (BIG).

2. Kent en handelt volgens de gedragsregels van de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot

bevordering der Geneeskunst (KNMG) bij de informatieverstrekking aan en over de patiënt.

3. Informeert de patiënt desgewenst over klachtenprocedures en -instanties.

Organisatie

De SEH-arts:

1. Coördineert de patiëntenlogistiek en andere processen op de SEH afdeling.

2. Is op de hoogte van de organisatorische structuur en principes van de huisartsenpraktijk, zowel

intern als extern.


Patiënt met een eerstelijns vraag

Beoordeling

Minimaal 1 KPB, waarbij elke gekoppelde competentie minimaal 1x getoetst moet zijn

Halverwege de stage vindt een voortgangsgesprek met een van de stagebegeleiders plaats. Dan

wordt tevens bekeken of de leerdoelen haalbaar zijn, of wat er moet gebeuren om deze toch te

halen.


1. Minimaal 1 KPB en eventueel OSATS zijn verricht en ingevuld







80

Weekschema Stage Huisartsgeneeskunde

MA DI WOE DO* VRIJ ZA ZO

8.00-10.20

10.40-11.30

Ochtend

Spreekuur

Ochtend

Spreekuur

Ochtend

Spreekuur

Ochtend

Spreekuur

Ochtend

Spreekuur

Vrij Vrij

11.30-12.00 Overleg

Assistentes

Nabespreken

Patiënten

Overleg

Assistentes

Nabespreken

Patiënten

Overleg

Assistentes

Nabespreken

Patiënten

Overleg

Assistentes

Nabespreken

Patiënten

Overleg

Assistentes

Nabespreken

Patiënten

12.00-13.30 Visites, Lunch,

Besprekingen

Visites, Lunch,

Besprekingen

Visites, Lunch,

Besprekingen

Visites, Lunch,

Besprekingen

Visites, Lunch,

Besprekingen

13.30-14.50

15.00-15.40

Middag

Spreekuur

Middag

Spreekuur

Middag

Spreekuur

Middag

Spreekuur

Middag

Spreekuur

15.40-16.00 Overleg

Assistentes

Overleg

Assistentes

Overleg

Assistentes

Overleg

Assistentes

Overleg

Assistentes

16.00-17.00 Spoed-

consulten/

visites, post

Nabespreken

Patiënten

Spoed-

consulten/

visites, post

Nabespreken

Patiënten

Spoed-

consulten/

visites, post

Nabespreken

Patiënten

Spoed-

consulten/

visites, post

Nabespreken

Patiënten

Spoed-

consulten/

visites, post

Nabespreken

Patiënten

* 2x per maand afwezig op donderdag ivm verplicht SEH-onderwijs


81

9. Prehospitale Acute Hulpverlening

Supervisor: Th. Eckhardt, arts, Coördinator MMA Haaglanden/ MMA MKA

[email protected]

Contactpersoon: Hans Nieuwland (06-83645140), Brenda van der Aar

(roosterplanners, stagecoöordinatoren Ambulancezorg GGD Haaglanden)

Te bereiken via [email protected]

Plaats: Den Haag

Locatie: Ambulancepost GGD

Waldorpstraat 555

2521 CK Den Haag

Tel: 06-52098557

Duur stage: 2 weken, jaar 3

Introductie

De stage prehospitale acute hulpverlening is een tweeweekse stage die gedaan wordt bij de

ambulancedienst van de GGD Haaglanden. Tijdens deze stage wordt kennis gemaakt met de

organisatie van de ambulancezorg in Nederland. Daarnaast wordt in praktijk geleerd hoe om te gaan

met een patiënt (of patiënten) in de prehospitale setting.

Voorbereiding

Per mail contact opnemen met de roosterplanner ([email protected]) voor het regelen

van kleding en schoenen en het bespreken van de doelstellingen van de stage. Passen van kleding

gebeurt doorgaans op de eerste stagedag, door een uur eerder te komen. Dan wordt naast

passende kleding ook een kluisje toegewezen en toegangssleutels uitgereikt voor de duur van de

stage.

De stages worden circa 3 weken of korter vóór aanvang pas ingedeeld. Dit omdat voor die tijd de

roosters nog teveel aan wijzigingen onderhevig zijn. Het heeft geen zin om in een eerder stadium

al te mailen over roosterverzoeken. Mocht er onverhoopt tijdens de stage een ingeplande dienst

niet schikken is er vrijwel altijd ruimte om te ruilen naar een andere dienst, mits vooraf

aangevraagd bij de roosterplanner.

Het stageformulier van de ambulancedienst invullen; deze wordt toegestuurd door Hans

Nieuwland of Brenda van der Aar.

Het succesvol volgen van de landelijke onderwijsmodule opgeschaalde zorg.



82

Volgen van de Elearning CBRN via het Landsteinerleerplein

Doornemen relevante literatuur ter voorbereiding op de stage:

- Keul: “Prehospital systems and medical oversight”, 3rd edition (2002)

- LPA – Landelijke protocollen ambulances (te downloaden via internet)


Het ambulanceteam bestaat altijd uit een verpleegkundige en een chauffeur. Tussen beide teamleden

bestaat een nauwe samenwerking en een verdeling van taken. De AIOS SEG rijdt als derde mee.

De verpleegkundige is en blijft eindverantwoordelijk voor de zorg van de zieke of het slachtoffer.

De taak van de chauffeur is het besturen van de ambulance en assisteren van de verpleegkundige.

Tijdens de stage draait de AIOS SEG mee in het rooster, maar werkt nooit zelfstandig. Er zijn dag-,

tussen- en avonddiensten.

Onderwijs

Tijdens de stage worden de voor de opleiding verplichte opleidingsmomenten gevolgd, met in acht

name van maximum van 10% afwezigheidsrichtlijn.

Algemene doelen stage

Kennis verwerven t.a.v. het handelen van de ambulanceverpleegkundige en in welke situaties en

onder welke omstandigheden wordt gewerkt.

Bij meerdere slachtoffers triage verrichten en urgentieklasse bepalen in overleg met de

verpleegkundige.

Inzicht krijgen en eventueel uitvoeren van informatieoverdracht van huisarts naar ambulance en

van ambulance naar ziekenhuis.


Gekoppeld thema: Thema 16: Prehospitale acute hulpverlening en Rampengeneeskunde

Medisch handelen

De SEH-arts:

1. Is op de hoogte van de mogelijkheden en onmogelijkheden van de medische zorg in de

Prehospitale setting

2. Is in staat triage te verrichten bij grote groepen slachtoffers.

3. Heeft kennis van lichamelijke aandoeningen veroorzaakt door:

- Chemische stoffen


83

- Biologische wapens

- Nucleaire stoffen

- Natuurrampen

- Is getraind volgens de landelijke norm.

Communicatie (algemeen)

De SEH-arts moet in staat zijn effectief te communiceren met patiënten en/of familie, andere artsen

en zorgverleners in de context van een acute presentatie. Dit vereist specifieke vaardigheden

aangezien deze context vaak gepaard gaat met tijdsdruk, hectiek en potentieel

levensbedreigende situaties.

De SEH-arts kan goed omgaan met de emoties van iedereen betrokken bij de opvang van een acute

patiënt.

Samenwerken

De SEH-arts:

1. Werkt samen met de andere medisch specialisten en/of andere intra- en extramurale

zorgverleners.

2. Heeft kennis van de prehospitale zorgverlening en vervult daar waar nodig zijn taak.

3. Levert een bijdrage aan het optimaal functioneren van de SEH als schakel in de acute zorgketen.


De SEH-arts vervult een (voortrekkers)rol in de ontwikkeling van de SEH geneeskunde, ondersteund

door medisch wetenschappelijke kennis en gegevens uit hun dagelijkse praktijk.


De SEH-arts herkent gemaakte fouten binnen de gezondheidszorg en maakt deze bespreekbaar.

Organisatie

De SEH-arts:

1. Heeft oog voor en draagt bij aan de ontwikkeling van ketenzorg in de acute zorgketen.

2. Volgt bij- en nascholingsactiviteiten en andere activiteiten en past de opgedane kennis en

vaardigheden toe in de praktijk.


84

Professionaliteit (algemeen)

De SEH-arts bedrijft op professionele wijze spoedeisende geneeskunde bij patiënten met acute

presentaties.

Kenmerkende Beroepssituatie

De patiënt met een ongeval op de openbare weg.

Communicatielijn tussen ambulance en SEH over een vooraankondiging

De situatie waarin ten tijde van een overvolle afdeling er een aantal vitaal bedreigde patiënten

tegelijk aangekondigd worden.

Beoordeling

Indien mogelijk 1 KPB binnen thema 16

OSATS indien mogelijk


1. Minimaal 1 KPB en zo mogelijk een OSATS is verricht en ingevuld







85

10. Psychiatrie

Supervisor: P.M. van Putten, psychiater

Plaats: Crisisdienst Parnassia, Den Haag

Locatie: Crisisdienst Parnassia, Den Haag

Duur: 2 weken

Introductie

Doel van de tweeweekse stage psychiatrie is het herkennen van acute psychiatrie en het uit kunnen

voeren van een psychiatrisch onderzoek. Daarnaast dient de AIOS SEG kennis te hebben over de

relevante wetgeving op dit gebied. De stage psychiatrie wordt gedaan bij de Crisisdienst van Parnassia.

Voorbereiding:

Saskia van Ekelenburg, secretaresse van de crisisdienst neemt tenminste 2 weken van tevoren per

e-mail contact op met de AIOS SEG en stuurt informatie die nodig is voor aanvang van de stage

inclusief locatie en dienstrooster. ([email protected])

Voor aanvang van de stage is het nuttig kennis op te doen van veel voorkomende psychiatrische

aandoeningen en relevante wetgeving. Dit omvat in ieder geval: schizofrenie, depressie, delier;

wet BOPZ en wet WGBO. Relevante literatuur hiervoor is:

- Vandereycken en Hoogduin: “Handboek psychopathologie”

- Gegevens uit de informatiemap van de Crisisdienst

Op de eerste dag van de stage krijg je van Saskia van Ekelenburg een map met allemaal informatie, o.a.

over de wet BOPZ, een leerboekje Acute Psychiatrie, schema’s met handvatten bij psychiatrisch

onderzoek, adreslijsten, etc..


De AIOS SEG is in principe alleen ingedeeld voor dagdiensten (8.30-17.00 uur). Bij overbezetting kan

het voor het rendement van de stage soms beter zijn een avonddienst te draaien (14.00-22.00 uur).

De dagdienst bestaat uit een team dat spoedpoli doet en een team dat naar meldingen gaat. Elke team

bestaat uit een SPV-er en een arts-assistent. De AIOS SEG wordt alleen ingedeeld voor het team dat de

meldingen afhandelt, maar als er ruimte is of het logistiek handiger is kan ook een keer met de

spoedpoli worden meegelopen.



86

De eerste week van de stage staat de AIOS SEG dubbel ingepland met een arts-assistent psychiatrie om

te worden ingewerkt. Ook gaat er altijd een SPV-er mee. In deze week moet de AIOS SEG zo veel

mogelijk kennis opdoen van de volgende zaken:

Inhoud van de wet BOPZ. Hierover zullen de afdelingspsychiaters (Dr. Voerman en Dr. Dalebout)

uitleg geven en er is informatie over in de bovengenoemde informatiemap.

Hoe een verzoek voor een IBS moet worden opgesteld.

Hoe het computerprogramma werkt waarin dit moet gebeuren. Probeer die eerste week zelf

minimaal eenmaal zelfstandig een IBS op te stellen, zodat je ook weet hoe de verdere afhandeling

werkt.

Ga actief achter een inlogcode voor de BOPZ aan, anders kan je geen IBS aanvragen in het vervolg

van je stage.

De AIOS SEG behoort een inlogcode te krijgen voor het “EZIS” van Parnassia, om

patiëntengegevens op te kunnen zoeken.

Ervaring opdoen met het schrijven van de “sandwich” (= een verslag van het bezoek, bestaande

uit VG, reden van melding, anamnese, psychiatrisch onderzoek, conclusie en beleid).

Goed observeren hoe de arts-assistent psychiatrie en de SPV-er de gesprekken met de

verschillende patiënten voeren en hoe hun aanpak per patiënt is. Er is voldoende tijd om vragen

te stellen over hun specifieke aanpak.

In week 2 gaat de AIOS SEG zelfstandig met de SPV-er naar een melding. Bespreek altijd met de SPV-er

welke rol hij/zij verwacht van een AIOS bij een gesprek met een patiënt.

Op maandag t/m woensdag is Peter de Zeeuw gedurende de dagdienst de vaste SPV-er. De overige

SPV-ers hebben een flexibel rooster.

Een dagdienst ziet er globaal als volgt uit:

Om 8.30 uur overdracht op het opgegeven adres van de Crisisdienst.

Na de overdracht nagaan of de faxen die in de dienst zijn verstuurd naar de verschillende

instanties zijn aangekomen.

Meldingen komen binnen via het secretariaat op de begane grond. De AIOS SEG met de SPV-er

belt de melder terug om verdere toelichting te vragen m.b.t. de situatie en hulpvraag van de

patiënt.

Meestal wordt de patiënt bezocht. Dit kan thuis bij de patiënt zijn, op het politiebureau, in het

ziekenhuis of bij een huisartsenpraktijk. Soms zijn patiënten agressief of dreigend en is het

noodzakelijk dat de politie bijstand verleent.


87

Na beoordeling van een patiënt wordt altijd overlegd met de achterwacht, waarna het beleid

wordt besproken met patiënt en melder, waarna status wordt geschreven en eventueel een IBS

wordt aangevraagd.

Het aantal meldingen kan per dag sterk verschillen.

Onderwijs

De afdelingspsychiaters roepen de AIOS SEG regelmatig bij zich om uitleg te geven of te vragen of

er nog onduidelijkheden zijn.




Gekoppelde thema’s: Thema 11: Gedragsstoornissen/psychiatrische aandoeningen


Medische handelen

De SEH-arts:

1. Is in staat tot het verrichten van psychiatrisch onderzoek, inclusief beoordeling van

wilsbekwaamheid en suïcidaliteit


gedragsstoornissen/psychiatrische aandoeningen op te stellen betreffende

Gedragsstoornissen o.b.v. een organische oorzaak (delier)

Acute psychose

Suïcidale en homocidale risico-inschatting

Alcohol- en drugsabusus

Agressie

3. Kent de criteria voor het bepalen van wilsonbekwaamheid, handelt in overeenstemming met deze

criteria en neemt zo nodig beslissingen in het belang van de patiënt

4. Signaleert bedreigingen voor het medisch, psychisch en sociaal welzijn van de patiënt en zijn

omgeving, geeft hieromtrent gerichte adviezen.

5. Heeft kennis van de (contra)indicaties, het werking- en bijwerkingprofiel van psychofarmaca.

6. Kent de wettelijke kaders rond wilsbekwaamheid en gedwongen opname

7. Houdt bij de eerste opvang van de oudere patiënt rekening met diens fysiologie en heeft

aandacht voor polyfarmacie, multisysteem pathologie en delier.


88

8. Is in staat om een goede medische inschatting te maken van de hulpvraag van frequente

zorgvragers

9. Is in staat om frequente hulpvragers naar het juiste vervolgtraject te verwijzen

Communicatie

De SEH-arts:

1. Is in staat lastige of bijzondere gesprekken met alle typen patiënten te voeren (waaronder

agressieve of eisende patiënten)

2. Treedt patiënt en familie met respect en compassie tegemoet

Samenwerken (algemeen)

De SEH-arts werkt doeltreffend samen met andere zorgverleners, betrokken bij de opvang en

behandeling van patiënten met spoedeisende problematiek.


Volgt cursorisch onderwijs op de SEH

Neemt zo mogelijk deel aan onderwijs bij de Psychiatrie

Volgt besprekingen

Zelfstudie


De SEH-arts:

1. Herkent (atypische) presentaties van acute ziektebeelden

2. Reageert adequaat op bedreigingen of gevaar van de kant van de patiënt en kan risico’s inschatten

ten aanzien van de eigen veiligheid en die van het overige personeel.

3. Houdt rekening met en handelt volgens de wettelijke bepalingen conform de wet op de

geneeskundige behandelovereenkomst (WGBO) en de wet bescherming persoonsgegevens (WBP)

en de wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (BOPZ).

Organisatie

De SEH-arts:

1. Gaat op flexibele en slagvaardige wijze om met wisselende en onvoorspelbare omstandigheden.

2. Is in staat een adequate inschatting te maken van voorwaarden om een patiënt verantwoord terug

te kunnen laten keren naar de thuissituatie.


89

Professionaliteit

De SEH-arts:





Patiënt met suïcidaliteit

Patiënt met een delier

Beoordeling

Minimaal één relevante KPB passend bij bovenstaand thema


1. De KPB verricht en ingevuld is







90

11. Oogheelkunde

Supervisor: Dr. M.V. Joosse, oogarts


Locatie: Polikliniek Oogheelkunde

Duur : 1 aandachtsweek, jaar 3

Introductie

Gedurende een aandachtsweek oogheelkunde zal het oogheelkundig onderzoek, voor zover relevant

op de SEH, verbeterd worden. Doel van de stage is om na afloop het merendeel van veelvoorkomende

acute oogheelkundige problematiek zelfstandig te kunnen behandelen en te weten voor welke

patiënten directe beoordeling door een oogarts noodzakelijk is.

De AIOS wordt uitdrukkelijk ingedeeld als AIOS op de SEH, waarbij de AIOS is blootgesteld aan de

gehele SEH-populatie maar bij uitstek in deze week de oogheelkundige pathologie aandacht geeft.

Tijdens deze week is er de mogelijkheid om 2x een dagdeel spoedpoli mee te lopen om intensief

feedback te krijgen op het oogheelkundig onderzoek.

Voorbereiding

De AIOS SEG neemt zeker 1 maand voor de stage contact op met dr. Joosse om de 2 poli-dagdelen

in te plannen.

Tenminste 1 week van tevoren dient de AIOS SEG contact op te nemen met de stagebegeleider

voor het vaststellen van de (persoonlijke) stagedoelstellingen.

Doornemen relevante literatuur/oogheelkundig onderzoek/anatomie:

- Justis P Ehlers: “Wills eye manual”

- Iprova-protocol: oogheelkunde op de SEH

- App: eye handbook

- www.oogartsen.nl


Elke dag start je op de SEH met het dagelijks generaal rapport om 7.45uur. Op de afgesproken

dagdelen kan je ingepland worden op de spoedpoli. Zo mogelijk zie je nieuwe of spoedpatiënten zelf.

Er is ook altijd een coassistent aanwezig. Om niet in elkaars vaarwater te zitten is het verstandig vooraf

het schema van de coassistent te raadplegen (zij hebben een vast schema met welke arts ze welke dag


91

meelopen). Bovendien is er een weekschema waarop staat welke arts wanneer aanwezig is en welke

kamers er vrij zijn, die jij kunt gebruiken voor het zien van nieuwe-/ spoedpatiënten.

Diensttijden, maandag tot en met vrijdag: ochtendpoli 8.00-12.00u, middagpoli 13.00-16.30u.

Het is zaak van tevoren met dr. Joosse de dagdelen in te plannen.

Onderwijs

Tijdens de lunch op vrijdag geeft dr Joosse een cursus SEH in de oogheelkunde




Gekoppeld thema: Thema 7: Spoedeisende aandoeningen in het gelaat

Algemene doelen

Correct uitvoeren oogheelkundig onderzoek met spleetlamp, visusbepaling, beoordeling

pupilreacties, zo mogelijk ook oogspiegelen en oogdruk meten.

Voldoende kennis van zowel eerstelijns oogheelkunde, als acute oogheelkunde.

Vaardigheden zo mogelijk oefenen: ooglid omklappen, verwijderen corpus alienum,

oogdruppelen.

Medisch handelen

Kennis

De SEH-arts:



Acuut glaucoom

Arteria retinalis occlusie

Periorbitale cellulitis

Ablation retinae

Uveitis

Keratitis

Chemisch oogletsel

Oogbol perforatie

Retrobulbair hematoom

Retina verwondingen


92

Vreemd lichaam

Hyphaema

Vaardigheden

Oogheelkundig onderzoek

Spleetlamponderzoek en visusbepaling

Beoordeling pupilreacties

Verwijderen van vreemd lichaam

Oogspoelen

Aanbrengen oogverband

De overige competenties: Communicatie, Samenwerken, Kennis en Wetenschap, Maatschappelijk

handelen en Professionaliteit komen in algemene zin aan bod.


De patiënt met een corpus alienum in het oog

Beoordeling

Minimaal één relevante KPB passend bij bovenstaand thema

Minimaal de OSATS spleetlamp onderzoek en visusbepaling en zo mogelijk de OSATS corpus

alienum oog


1. De KPB en de OSATS verricht en ingevuld zijn







93

12. Spoedeisende Hulp

Supervisor: alle SEH-artsen KNMG, klinisch epidemioloog acute zorg, persoonlijke begeleider


Locatie: Spoedeisende Hulp

Duur: Verspreid over 3 jaar opleiding, in totaal 92 weken.

Introductie

De stage spoedeisende hulp is uiteraard de basis van de gehele opleiding. In de loop van de opleiding

zal zowel de complexiteit als de variëteit van aandoeningen die de AIOS dient te kunnen behandelen

op de SEH geleidelijk toenemen. Voor enkele specifieke patiënten categorieën (kinderen,

neurologische problematiek) dient eerst de desbetreffende stage gedaan te zijn alvorens deze

patiënten op de SEH door de AIOS beoordeeld worden. Op de SEH komen door een zeer breed scala

aan acute problematiek alle thema’s aan bod en wordt door lijnleren kennis onderhouden.

Voorbereiding stage

Aanbevolen Literatuur

- Rosen’s Emergency Medicine: “Concepts and clinical practice”

- Judith Tintinalli Emergency Medicine: “a comprehensive study guide”

- EM-practice

- Handboek cursus ATLS

- Handboek cursus ALS

- Handboek cursus APLS

- www.toxicologie.org

- www.radiologyassistent.nl

- Smartphone app: radiology assistent, pedi safe, ao classification, medical calc, esc guidelines.

ALS, ATLS en APLS opfrissen

Verder kan als voorbereiding voor deze stage gerefereerd worden aan de voorbereidingen

beschreven bij eerder doorlopen.

Ook is het goed om na te gaan welke vaardigheden al even niet meer de revue gepasseerd

hebben en deze te herhalen.

http://www.toxicologie.org/

http://www.radiologyassistent.nl/


94


Tijdens de stage SEH is het de bedoeling dat de AIOS SEG de competentieniveaus, die bij andere stages

zijn bereikt, integreert in het functioneren op de SEH. Dat betekent dat er tijdens de eerste weken op

de SEH een ander niveau wordt verwacht dan aan het eind van de opleiding. Daarnaast dient de

aandacht gericht te worden op die thema’s die tijdens stages nog niet, of onvoldoende aan bod zijn

gekomen. De SEH-artsen zorgen voor directe supervisie en kunnen indien nodig sturing geven in de

patiënten die de AIOS beoordeeld.

Tijdens de stage draait de AIOS SEG dag-, tussen-, avond- en weekenddiensten. Een AIOS SEG zal altijd

samen met een SEH-arts staan ingeroosterd. Eerste- en tweedejaars AIOS kunnen eventueel naast een

SEH-arts in de nachtdienst ingedeeld worden. Derdejaars AIOS SEG kunnen, mits zij daarvoor capabel

worden bevonden, aan het eind van het tweede jaar ook zelfstandig nachtdiensten draaien met een

SEH-arts als telefonische achterwacht. De AIOS SEG overlegt (zo nodig) de beoordeelde patiënten met

de aanwezige SEH-arts, waarna ook overleg plaats kan vinden met de achterwacht van een betreffend

specialisme.

De AIOS zal gedurende de SEH-stage steeds meer competenties ontwikkelen die de hem/haar een

steeds groter wordende verantwoordelijkheid geven.

De AIOS zal zich grosso modo ontwikkelen volgens de vastgestelde mijlpalen. Deze mijlpalen zijn de

basis om in de toekomst volgens de EPA-structuur op te leiden.

Bij de beoordeling van deze mijlpalen wordt gedacht in beheersingsniveau ’s:

I. heeft kennis van

II. handelt onder supervisie

III. is vakbekwaam in de eerste opvang, diagnostiek en initiële behandeling, waar nodig

in nauwe samenwerking en conform gemaakte afspraken met de desbetreffende

medisch specialist

Tijdens de geschiktheidsbeoordeling wordt met de informatie van de rest van de opleidingsgroep

bepaald of de AIOS aan het gewenste beheersingsniveau voldoet.


95

Te bereiken mijlpalen gedurende SEH-stage

Jaar 1:

- Zelfstandige opvang en beoordeling laag complexe patiënt (niveau III)

o Traumatisch extremiteitsletsels (Thema 17, 10, 12, 7)

o Niet traumatisch groen/blauw getrieerde patiënten ( thema 12, 10, 9, 7, 6)

- Opvang en beoordeling hoog complexe patiënt (niet per sé multidisciplinaire opvang, mogelijk

A,B,C,D instabiliteit of dreigende instabiliteit (niveau II-III)

o Thoracale pijnklachten (thema 3)

o Buikpijn (thema 6)

o Dyspnoe (thema 1,2)

o Shock (thema 3)

o Aandoeningen in exposure (Thema 5)

o Patiënten met aandoeningen op het gebied van hemorragische diathese en

metabole/endocrinologische aandoeningen (thema 8)

o Patiënt met veranderd bewustzijn (thema 4,11)

o Opvang speciale groep patiënten (thema 11,13,14, 17)

- Opvang kritieke patiënt (opvang multidisciplinair met A,B,C,D – instabiliteit) niveau II

o Reanimatie (thema 1,2,3,4,5)

o Trauma-opvang (thema 1,2,3,4,5,17)

o Shock (1,2,3,4,5)

- PSA en echografie (niveau I-II)

+ jaar 2:




- Opvang en beoordeling hoog complexe patiënt (niet persé multidisciplinaire opvang, mogelijk

A,B,C,D instabiliteit of dreigende instabiliteit) (niveau III)




o Shock (thema 3)


96

o Aandoeningen in exposure (Thema 5)





- Opvang kritieke patiënt (opvang multidisciplinair met A,B,C,D – instabiliteit) (niveau II-III)



o Shock (1,2,3,4,5)

o Data-extractie is gaande

- PSA en echografie (niveau II-III)

+ Eindpunt jaar 3




- Opvang en beoordeling hoog complexe patiënt (niet per –sé multidisciplinaire opvang,

mogelijk A,B,C,D instabiliteit of dreigende instabiliteit ) (niveau III)




o Shock (thema 3)

o Aandoeningen in exposure (thema 5)





- Opvang kritieke patiënt (opvang multidisciplinair met A,B,C,D – instabiliteit) (niveau III)




97

o Shock (1,2,3,4,5)

- PSA en echografie (niveau III)

Bovenstaande leidraad wordt gebruikt bij de jaarlijkse geschiktheidsbeoordeling. Tevens wordt aan de

hand van de ontwikkeling in de niet medisch inhoudelijke competenties en bovenstaande ontwikkeling

bepaald of de AIOS aan het eind van jaar 2 capabel is om zelfstandig de nachtdienst te doen onder

telefonische supervisie (van een SEH-arts) en of de AIOS supervisie-diensten kan gaan draaien (onder

supervisie van een SEH-arts)

Tijdens de SEH-stage is er speciale aandacht voor het leiden van reanimaties op de SEH en in huis,

onder leiding van een SEH-arts. Ook is het leiden van een trauma-opvang een belangrijk onderdeel van

deze stage. De OSATS reanimatie en multitrauma dient bij uitstek tijdens deze stage ingevuld te

worden.

Na het succesvol doorlopen van de stages Neurologie en Kindergeneeskunde, kan de AIOS SEG bij

terugkomst op de SEH ook voor deze specialismen patiënten zien en met dienstdoende specialist

overleggen, mits deze patiënten niet door een huisarts zijn ingestuurd. Gynaecologische patiënten

worden in principe door de arts-assistent gynaecologie gezien of na overleg door de AIOS SEG.

In principe schat de AIOS SEG zelf in wanneer er overlegd moet worden. Basisafspraak is wel dat er

zeer laagdrempelig gekozen wordt voor overleg en bij het nog niet doorlopen hebben van stages

wordt alleen eenvoudige heelkundige pathologie zonder overleg afgehandeld.

Indien een patiënt wordt opgenomen, behoort na overleg met de dienstdoend specialist, de

afdelingsarts of de dienstdoende arts-assistent hiervan op de hoogte te worden gesteld.

Onderwijs:

Dagelijks van 7.45-8.00u, 15.00-15.15u en 23.00-23.15u overdracht SEH: onder leiding van de

dienstdoende SEH-arts worden de patiënten die op de afdeling liggen besproken. Tevens worden

in de ochtend en middag interessante casus besproken. Op vrijdagochtend vindt tevens ECG-

casuïstiek plaats.

Bij het overnemen van patiënten wordt eerst mondeling overgedragen en daarna ook fysiek aan

het bed bij de patiënt, zodat er geen informatie verloren gaat.

8.00-8.30u Radiologiebespreking waar de traumatologie op de SEH van de dag ervoor besproken

wordt.


98



Doelen aan het eind van de stage (zie ook uitgeschreven mijlpalen per jaar)

Gekoppeld thema: Tijdens deze stage komen alle thema’s aan bod.

Medisch handelen:

De SEH-arts is bekwaam in de opvang en (eerste) behandeling van patiënten in alle

leeftijdscategorieën met een acute zorgvraag, zowel hoog als laag complex. Daarbij is de SEH-arts

bekwaam in de integrale benadering van de patiënt.

De SEH-arts is bekwaam in het uitvoeren van PSA en echografie (FAST) bij patiënten op de SEH.

Communicatie:

De SEH-arts is in staat effectief te communiceren met patiënten en/ of familie, andere artsen en

zorgverleners in de context van een acute presentatie.

Samenwerking:

De SEH-arts werkt doeltreffend samen met SEH-verpleegkundigen, poortspecialisten en andere

zorgverleners in multidisciplinaire teams die betrokken zijn bij de opvang en behandeling van

patiënten met spoedeisende problematiek.


De SEH-arts vervult een rol in de ontwikkeling van de SEH-geneeskunde, ondersteund door medisch

wetenschappelijke kennis en gegevens uit hun dagelijkse praktijk


De SEH-arts is in staat om die presentaties van ziektebeelden te herkennen die de gezondheid van het

individu en de samenleving in zijn geheel kunnen bedreigen.

Organisatie:

De SEH-arts is in staat de regie en coördinatie op een SEH afdeling uit te oefenen met betrekking tot

het stellen van prioriteiten en doelen. De SEH-arts gaat op een flexibele en slagvaardige wijze om met

de wisselende en onvoorspelbare omstandigheden op een SEH afdeling.


99

Professionaliteit:

De SEH-arts bedrijft op een professionele wijze spoedeisende geneeskunde bij patiënten met acute

presentaties. De SEH-arts staat open voor feedback.

Toetsing

KPB’s

Tijdens de stage SEH kunnen alle soorten KPB’s (18) aan bod komen. Minimaal streven is om elke

maand 1 KPB te laten invullen, zo ook tijdens deze stage. Zorg wel voor diversiteit in de KPB’s. Denk

aan de KPB Circulatie in het kader van te leiden reanimaties onder leiding van een SEH-arts.

OSATS

Tijdens de stage SEH kunnen alle soorten OSATS aanbod komen, maar er is een aantal dat meer kans

heeft aan bod te komen op de SEH:

Arteriepunctie

CAD

Defibrillatie

Hechten

KNO gericht lichamelijk onderzoek

Multitrauma

Procedurele sedatie en analgesie

Reanimatie

Repositie luxatie fractuur

Spleetlamponderzoek en visusbepaling

Spoedechografie Algemeen


Spoedechografie EFAST

Thoraxdrain

Veneuze toegang

Verwijderen corpus alienum oog

360 graden feedback


100

Voortgangstoetsen

Ieder opleidingsjaar dient de AIOS de landelijke voortgangstoets te maken. Daarnaast wordt er lokaal

elke 3 maanden een toets afgenomen over de recent besproken hoofdstukken uit Rosen’s Emergency

Medicine en de maandelijks besproken richtlijnen uit het eigen SEH-onderwijs van donderdagochtend.

Beoordeling

Voor elke stage op de SEH worden in overleg met de mentor de doelstellingen bepaald. Eventueel

kan het eindgesprek van de stage voor de SEH-stage het voorgesprek zijn voor de SEH-stage. De in

die gesprekken gemaakte afspraken worden opgenomen in het IOP.

Na een periode op de SEH vindt een evaluatie van de gemaakte doelstellingen plaats. De

beoordeling kan eventueel ook plaatsvinden tijdens gesprekken met de opleider (afhankelijk van

de fase van de opleiding waarin de AIOS zich bevindt is dit om de drie tot zes maanden). Hierin zal

de gehele voortgang van de opleiding besproken worden. Die evaluaties met nieuw

geformuleerde doelen worden vastgelegd in het IOP en/of het portfolio Het gesprek wordt in de

vorm van een verslag opgenomen in Epass.

Met de eigen mentor kunnen tussentijds gesprekken plaats vinden om eventuele problemen te

bespreken.

De beoordeling op de SEH gaat middels KPB’s, OSATS, 360graden feedback en

voortgangsgesprekken. Het streven is om 1x per dag een direct-supervisie moment in te bouwen

door de AIOS met een van de SEH-artsen.

Er is in het kader van het lijnleren aandacht voor de hiaten in het behalen van de eindtermen

zoals die bij de verschillende eindbeoordelingen van specifieke onderdelen van de opleiding

(stages) zijn geconcludeerd.

In de voortgangsgesprekken, bij de KPB’S en OSATS wordt er specifiek aandacht gegeven aan

aandachtspunten die meegenomen kunnen worden in specifieke stages.


101

13. Keuzestage

Supervisor: Afhankelijk van invulling stage: begeleidende SEH-arts, klinisch epidemioloog acute

zorg, medisch specialist

Plaats: Kan variëren, afhankelijk van invulling van deze stage.

Locatie: Afhankelijk van invulling van deze stage


Introductie

De keuzestage van 13 weken biedt de AIOS de mogelijkheid om eventuele lacunes in kennis of

vaardigheden te verhelpen. Indien aan alle eindtermen uit het curriculum is voldaan kan de keuzestage

gebruikt worden om basiskennis te verbreden (bijvoorbeeld een stage gynaecologie), of om

basiskennis te verdiepen (bijvoorbeeld een extra stage echografie, wondpoli/poliklinische OK

heelkunde, schouder-/kniepoli orthopedie). Naast keuzestages binnen het HMC bestaat er ook de

mogelijkheid om (voor zover RGS regelgeving dit toelaat) de keuzestage binnen een andere erkende

opleidingsinstelling in binnen- of buitenland te doen. Nog een ander alternatief voor het doen van een

keuzestage is een wetenschapsstage van 13 weken.

Voorbereiding

Wisselend, afhankelijk van stage.


De keuzestage is meestal de laatste stage die een AIOS SEG zal doorlopen en duurt 13 weken. De AIOS

SEG kan ervoor kiezen om een wetenschapsstage te doen gedurende 13 weken, of hij kan ervoor

kiezen om een keuzestage te lopen binnen het HMC of op een voor de opleiding erkende stageplaats.

Alleen na goedkeuring door de RGS is het toegestaan om een stage elders te volgen. Het volgen van

een stage anders dan de wetenschapsstage is alleen mogelijk als de AIOS SEG al aan de doelstellingen

voor wetenschap, benoemd in de eindtermen, heeft voldaan. De keuzestage biedt daarnaast de

mogelijkheid om extra aandacht te richten op eventuele lacunes in kennis of speciale

aandachtsgebieden. De AIOS stelt vooraf aan zijn/haar keuzestage, samen met de begeleider, een

persoonlijk stageplan op met daarin persoonlijke leerdoelen. Dit persoonlijk stageplan is een

aanvulling op het individueel opleidingsplan van de AIOS. Het stageplan dient, afhankelijk van de

locatie van de stage en inhoud, minimaal 6 maanden voor aanvang van de stage besproken te zijn.


102


De doelen zijn afhankelijk van de invulling van de stage. De doelen worden in het persoonlijk stageplan

beschreven en ruim voor aanvang van de stage met stagebegeleider, mentor en opleider besproken

om te toetsen op inhoud en haalbaarheid.

Beoordeling

Tijdens deze stage zal er regelmatig contact moeten zijn met de begeleider waar met name de

voortgang wordt beoordeeld.

Minimaal 3 KPB’s. Ook eventuele presentaties of CAT’s worden beoordeeld d.m.v. KPB’s.

OSATS zijn afhankelijk van de keuzestage al dan niet van toepassing


1. De KPB’s (en de OSATS) verricht en ingevuld zijn






Buitenlandstage

Een buitenlandstage is alleen mogelijk als de AIOS al heeft voldaan aan alle eindtermen uit het

curriculum is voldaan, de doelstellingen van de wetenschapsstage zijn bereikt en als de plaats waar

stage zal worden ingevuld een erkende opleidingsinstelling is in de Spoedeisende Geneeskunde in het

land waar de stage wordt gelopen. De stage moet door de RGS worden goedgekeurd.

Weekschema Keuzestage

Het weekschema is afhankelijk van de invulling van de stage. Bij het stageplan wordt opgesteld wordt

door de AIOS wordt ook een week/ maandschema gemaakt.


103

14. Wetenschapsstage

Supervisor: SEH-arts met portefeuille wetenschap (C.L. van den Brand)

Klinisch epidemioloog acute zorg (Mw. Dr. M.C. van der Linden)

Begeleider: Eigen mentor

Plaats: Kan variëren, afhankelijk van invulling van deze stage.

Locatie: Afhankelijk van invulling van deze stage.

Duur: 4 weken, in overleg met opleider en mentor te verdelen over drie jaar

Introductie

De wetenschapsstage van 4 weken biedt de AIOS de mogelijkheid om eventuele lacunes in wetenschap

te verhelpen. Indien de AIOS SEG aan al de doelstellingen voor wetenschap, benoemd in de

eindtermen, heeft voldaan kunnen deze 4 weken ook anders worden ingevuld (zie Keuzestage).

Voorbereiding

Het volgen van een relevante cursus valt aan te bevelen/is verplicht:

Landelijke onderwijsdag Wetenschap behaald

Good Clinical Practice (Landsteiner Instituut, verplicht voor iedereen betrokken bij WMO plichtig

onderzoek) of BROK cursus (Boerhaave Nascholing)

Evidence-Based Medicine

Hoe schrijf ik een wetenschappelijk artikel? (KNMG)

Hoe zet ik een onderzoek op?


Binnen de opleiding SEG kunnen 4 weken gebruikt worden voor een onderzoeksproject binnen de

spoedeisende geneeskunde met als doel de ontwikkeling van de SEH geneeskunde, ondersteund door

wetenschappelijke kennis en gegevens uit de dagelijkse praktijk.

De AIOS SEG is bezig met het formuleren van klinische vraagstellingen en weet medische literatuur te

vinden en die kritisch te beoordelen (op basis van “evidence-based medicine” principes).

Zo levert de AIOS SEG gedurende deze stage een bijdrage aan de ontwikkeling van het

wetenschapsdomein van de spoedeisende geneeskunde door zelf onderzoeks- of kwaliteitsprojecten

op te zetten of deel te nemen aan al reeds lopende projecten vanuit de andere disciplines op de SEH.

Ook kan de AIOS SEG mede door het doen van onderzoek meehelpen in de ontwikkeling van richtlijnen

of protocollen met behulp van de resultaten uit zijn/haar studieproject. Tevens blijft de AIOS SEG op


104

de hoogte van medisch inhoudelijke ontwikkelingen op het gebied van spoedeisende hulp

geneeskunde.

Het uiteindelijke doel van deze stage is een (poster)presentatie op een congres en/of een

wetenschappelijke publicatie van een artikel binnen de spoedeisende geneeskunde.

Grofweg moet de wetenschap zich volgens onderstaand tijdschema ontwikkelen:

Jaar 1: kiezen onderwerp, formuleren studievraag en studie opzet, goedkeuring METC en HMC

Jaar 2: verzameling data, opzet publicatie

Jaar 3: (poster)presentatie, publicatie


Gekoppeld thema: Thema 18:Kennis en wetenschap

Algemeen

De SEH-arts vervult een (voortrekkers)rol in de ontwikkeling van de SEH geneeskunde, ondersteund

door medisch wetenschappelijke kennis en gegevens uit hun dagelijkse praktijk.

Medische informatie kritisch beschouwen

De SEH-arts:

Formuleert klinische vraagstellingen, weet medische literatuur te vinden en beoordeelt kritisch op

basis van ‘evidence-based medicine’ principes om vragen zo optimaal mogelijk te beantwoorden.

Kan omgaan met situaties waarbij weinig of geen ‘evidence-based’ gegevens voor handen zijn.

Bevorderen en verbreden wetenschappelijke vakkennis

De SEH-arts:

Levert een bijdrage aan de ontwikkeling van het wetenschappelijk domein van de spoedeisende

geneeskunde door zelfonderzoeks- of kwaliteitsprojecten op te zetten danwel deel te nemen aan

projecten opgezet vanuit andere disciplines.

Ontwikkelt richtlijnen en protocollen met behulp van gegevens uit andere domeinen.

Publiceert met enige regelmaat in medisch wetenschappelijke tijdschriften op het gebied van


Persoonlijk bij- en nascholingsplan

De SEH-arts:


105

Blijft op de hoogte van medisch inhoudelijke ontwikkelingen op het gebied van de spoedeisende

geneeskunde.

Stelt een persoonlijk scholingsplan op, op basis van een permanente evaluatie van persoonlijke

leerdoelen.

Bevorderen deskundigheid van anderen

De SEH-arts:

Levert een bijdrage aan de opleiding tot SEH-arts.

Zorgt voor een goed opleidingsklimaat op de afdeling spoedeisende hulp.

Levert een bijdrage aan de scholing van coassistenten, arts-assistenten, verpleegkundigen en

overige hulpverleners in de acute hulpverlening.

Beoordeling

Tijdens deze stage zal er regelmatig contact moeten zijn met de begeleider waar met name de

voortgang wordt beoordeeld.

Minimaal 3 KPB’s; ook eventuele referaten of CAT’s kunnen worden beoordeeld d.m.v. KPB’s.


1. De KPB’s verricht en ingevuld zijn







106

DEEL C - BIJLAGEN


107

Bijlage 1 - Opleidingsschema

Curriculum vanaf 2016

Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3

Anaesthesie

(4weken)

ICU

(16weken)

Anaesthesie

(4weken)

Cardiologie

(6wkn + 6wkn aandacht)

Kindergeneeskunde


Huisartsgeneeskunde

(2weken)

Interne gnk / MDL / Long


Radiologie

(2weken aandacht)

Keuzestage

(13 weken)

Neurologie


Wetenschap

(1week)

Prehospitaal

(2weken)

Wetenschap

(1week)

Psychiatrie

(2weken)

Oogheelkunde

(1week aandacht)

Wetenschap

(2weken)


108

Bijlage 2 - Koppeling competenties aan thema’s

Thema

Med

isch

han

del

en

Co

mm

un

icat

ie

Sam

en

wer

ken

Ken

nis

en

Wet

en

sch

ap

Maa

tsch

app

elij

k

han

del

en

Org

anis

atie

Pro

fess

ion

alit

eit

1. Airway X X X

2. Breathing X X X X

3. Circulation X X X X

4. Disability X X

5. Exposure/environmental X X

6. Secondary assessment X X

7. Spoedeisende aandoeningen in

het gelaat (op het gebied van de

KNO-heelkunde, Oogheelkunde en

Kaak en mondheelkunde)

X X

8. Spoedeisende aandoeningen op

het gebied van haemorrhagische

diathese en metabole & endo-

crinologische aandoeningen

X X

9. Spoedeisende dermatologische

aandoeningen X

10. Musculosketale aandoeningen X X X

11. Gedragsstoornissen/

psychiatrische aandoeningen X X X

12. Huisartsgeneeskunde en ‘eerste

lijns’ aandoeningen X X X X X

13. (acute) Geriatrie en sociale

problematiek X X X X

14. (acute) Kindergeneeskundige

aandoeningen X X X X

15. (acute) Pijnstilling en sedatie X X X

16. Prehospitale acute hulpverlening X X X X


109

en rampen geneeskunde

17. Traumatologie X X X X

18. Kennis en wetenschap X

TOTAAL 17 7 7 1 7 7 7

Verplichte stages: Anesthesie, ICU, Cardiologie, HAP, Kindergeneeskunde, RAV, wetenschap


110

Bijlage 3 - Thema’s uitgewerkt

Thema 1. Airway

KB: Luchtwegmanagement

Thema 2. Breathing

KB: De patiënt met dyspneu

KB: De patiënt met respiratoir falen

Thema 3. Circulation

KB: De patiënt in een cardiaal arrest

KB: De patiënt met pijn op de borst

KB: De patiënt in shock

KB: De patiënt met palpitaties

Thema 4. Disability

KB: De patiënt in coma en/of neurologische uitvalsverschijnselen

KB: De patiënt met insulten

KB: De patiënt met syncope

KB: De patiënt met duizeligheid, vertigo of hoofdpijn

Thema 5. Exposure/environmental

KB: De patiënt met koorts

KB: De patiënt met een intoxicatie

KB: De patiënt met een leefmilieu gerelateerde aandoening:

- Brandwonden

- Hyperthermie

- Hypothermie

- (Bijna) verdrinking

- Blikseminslag en elektrocutie

Thema 6. Secondary assessment

KB: De patiënt met buikpijn en/of misselijkheid en braken

KB: De patiënt met rug- en bekkenpijn:


111

- Urologische aandoeningen

- Acute obstetrisch-gynaecologische aandoeningen

Thema 7. Spoedeisende aandoeningen in het gelaat (op het gebied van de KNO-heelkunde,

Oogheelkunde en Kaak en mondheelkunde)

KB: De patiënt met een epistaxis

KB: De patiënt met een corpus alienum in het oog

KB: De patiënt met een aangezichtstrauma

Thema 8. Spoedeisende aandoeningen op het gebied van haemorrhagische

diathese en metabole & endocrinologische aandoeningen

KB: De patiënt met een ontregeling van diabetes mellitus

KB: De patiënt met een onbegrepen bloeding

Thema 9. Spoedeisende dermatologische aandoeningen

KB: De patiënt met een exantheem

Thema 10. Musculosketale aandoeningen

KB: De patiënt met niet-traumatische pijn aan extremiteiten

KB: De patiënt met pijn aan extremiteiten gerelateerd aan een trauma

Thema 11. Gedragsstoornissen/psychiatrische aandoeningen

KB: De patiënt met suïcidaliteit

Thema 12. Huisartsgeneeskunde en “eerste lijns” aandoeningen

KB: De patiënt met een eerstelijns (zorg)vraag

Thema 13. (Acute) Geriatrie en sociale problematiek

KB: De patiënt met een delier

KB: De patiënt zonder medische opname-indicatie maar die om sociale redenen niet naar huis kan.

Thema 14. (Acute) Kindergeneeskundige aandoeningen

KB: Het kind met misselijkheid en braken

KB: Het kind met verdenking op kindermishandeling


112

Thema 15. Acute pijnstilling en sedatie

KB: De patiënt met een schouderluxatie

Thema 16. Prehospitale acute hulpverlening en Rampengeneeskunde

KB: De patiënt met een ongeval op de openbare weg

KB: De situatie waarin ten tijde van een overvolle afdeling er een aantal vitaal bedreigde patiënten

tegelijk aangekondigd worden.

Thema 17. Traumatologie

KB: De patiënt met een trauma aan hoofd en ruggenmerg

KB: De patiënt met een trauma aan de romp (thorax, abdomen, bekken en urogenitaal)

KB: De patiënt met een trauma aan de extremiteiten

KB: Kinderen met een trauma

KB: Ouderen met een trauma

KB: De patiënt met een trauma tijdens de zwangerschap

Thema 18. Kennis en wetenschap


113

Thema 1: Airway

Competenties Toetsvormen Module/ stage

Medisch handelen De SEH-arts: 1. Is in staat een geobstrueerde luchtweg te herkennen. 2. Is in staat met basale luchtwegtechnieken de luchtweg vrij te maken en te

houden. 3. Is in staat een indicatie voor intubatie te stellen. 4. Is in staat een juiste medicatiestrategie te kiezen om luchtwegmanagement te

faciliteren. 5. Bezit relevante vaardigheden (zie verder)

KPB

Voortgangstoetsing

OSATS

Anesthesie / SEH

Communicatie (algemeen) De SEH-arts moet in staat zijn effectief te communiceren met patiënten en/of familie, andere artsen en zorgverleners in de context van een acute presentatie. Dit vereist specifieke vaardigheden aangezien deze context vaak gepaard gaat met tijdsdruk, hectiek en potentieel levensbedreigende situaties. De SEH-arts kan goed omgaan met de emoties van iedereen betrokken bij de opvang van een acute patiënt.

Samenwerken De SEH-arts: 1. Houdt rekening met de beschikbaarheid en toegankelijkheid van andere

zorgverleners 2. Respecteert en maakt gebruik van de expertise van andere specialismen

KPB

360˚ feedback

Anesthesie / SEH

Kennis & wetenschap (algemeen) De SEH-arts vervult een (voortrekkers)rol in de ontwikkeling van de SEH-geneeskunde, ondersteund door medisch wetenschappelijke kennis en gegevens uit hun dagelijkse praktijk.

Maatschappelijk handelen (algemeen) De SEH-arts is in staat om die (acute) presentaties van ziektebeelden te herkennen die de gezondheid van het individu en de samenleving in zijn geheel kunnen bedreigen. De SEH-arts neemt het voortouw bij de maatschappelijke discussie over de toegankelijkheid en bereikbaarheid in de acute zorgketen.

Organisatie (algemeen) De SEH-arts is in staat de regie en coördinatie op een SEH-afdeling uit te oefenen met betrekking tot het stellen van prioriteiten en doelen, het maken van beleid en de inzet van middelen en medewerkers. De SEH-arts gaat op flexibele en slagvaardige wijze om met de wisselende en onvoorspelbare omstandigheden op de SEH-afdeling.

Professionaliteit De SEH-arts: 1. Is in staat om ondanks de vaak hoge tijdsdruk en urgentie van handelen

medische zorg op hoogstaand niveau te verlenen 2. Kent en respecteert de grenzen van de eigen competenties

KPB

360˚ feedback

Anesthesie / SEH

Kenmerkende beroepssituaties 1. De patiënt met aangezichtsletsel 2. De patiënt met een corpus alienum in de mond

Minimaal verplicht aantal toetsen per toetsvorm voor het thema Airway:

2 x KPB, waarbij elke gekoppelde competentie minimaal 1 x getoetst moet zijn

1x per jaar (landelijke) voortgangstoets

1x OSATS endotracheale intubatie

Eindtermen voor het medisch handelen voor thema Airway:

Kennis:

De SEH-arts:

Heeft een grondige kennis van de (contra)indicaties, werking- en bijwerkingprofiel van inductie medicatie (analgetica, hypnotica/sedativa, en spierrelaxantia).

Is in staat een adequate masker-ballon ventilatie uit te voeren.

Is in staat tot het verkrijgen en behouden van een adequate ademweg onder speciale omstandigheden (o.a. kinderen, CWK immobilisatie, geïntoxiceerde en / of combatieve patiënt).

Heeft grondige kennis van zuurstof toedieningshulpmiddelen en de toepassing bij specifieke ziektebeelden.

Is in staat monitoring van de patiënt (o.a. saturatie en capnografie) aan te sluiten, te interpreteren en te handelen naar bevinden.

Heeft kennis van en kan in geval van nood technieken uit het moeilijke luchtweg algoritme toepassen.


114

Vaardigheden:

Manuele luchtwegtechnieken

Toepassing van orale luchtweg hulpmiddelen

Masker-ballon ventilatie

Larynxmasker

Orofaryngeale luchtweg (intubatie)

Naaldconiotomie


115

Thema 2: Breathing


Medisch handelen De SEH-arts: 1. Is in staat de eerste opvang te verrichten en de (eerste) behandeling te starten. 2. Is in staat (eventueel met behulp van gerichte aanvullende diagnostiek) een

uitgebreide differentiaal diagnose van dyspnoe en respiratoir falen op te stellen: 3. Is in staat om tijdig, indien van toepassing, een intubatie-indicatie te stellen. 4. Is in staat een gedetailleerde bloedgasanalyse uit te voeren en te interpreteren. 5. Is opgeleid in de initiële opvang en resuscitatie van patiënten in acuut

levensbedreigende situaties en voert deze taken in samenwerking met danwel onder supervisie van poort-specialisten uit

6. Bezit relevante vaardigheden (zie verder)

KPB

Voortgangstoetsing

OSATS

ICU/SEH

Communicatie De SEH-arts: 1. Weet ook onder tijdsdruk met aandacht te luisteren om vervolgens door gerichte

vragen in korte tijd relevante patiënteninformatie te verkrijgen 2. Zorgt dat gegevens van een patiëntenopvang voor de rest van de acute

zorgketen beschikbaar zijn

KPB

360˚ feedback

ICU/SEH

Samenwerken (algemeen) De SEH-arts werkt doeltreffend samen met SEH-verpleegkundigen, poortspecialisten en andere zorgverleners in de multidisciplinaire teams die betrokken zijn bij de opvang en behandeling van patiënten met spoedeisende problematiek. De SEH-arts heeft een coördinerende rol op de afdeling spoedeisende hulp.

Kennis en wetenschap (algemeen) De SEH-arts vervult een (voortrekkers)rol in de ontwikkeling van de SEH-geneeskunde, ondersteund door medisch wetenschappelijke kennis en gegevens uit hun dagelijkse praktijk.

Maatschappelijk handelen De SEH-arts: 1. Herkent atypische presentaties van acute ziektebeelden 2. Herkent incidenten in de patiëntenzorg en tracht deze door bespreking en

verbetering van processen hanteerbaar te maken

KPB

360˚ feedback

ICU/SEH

Organisatie De SEH-arts: 1. Past prioritering toe op nieuwe en urgente situaties 2. Maakt gebruik van informatietechnologie voor het optimaliseren van de

patiëntenzorg

KPB

360˚ feedback

ICU/SEH

Professionaliteit (algemeen) De SEH-arts bedrijft op professionele wijze spoedeisende geneeskunde bij patiënten met acute presentaties.

Kenmerkende beroepssituaties 1. de patiënt met aangezichtsletsel 2. de patient met een corpus alienum in de mond

Minimaal verplicht aantal toetsen per toetsvorm voor het thema Airway:

2 x KPB, waarbij elke gekoppelde competentie minimaal 1 x getoetst moet zijn.

1 x per jaar (landelijke) voortgangstoets.

1x OSATS endotracheale intubatie

Eindtermen voor het medisch handelen voor thema Breathing:

Kennis:

De SEH-arts: Kent van tenminste de volgende ziektebeelden de epidemiologie, pathofysiologie, symptomatologie, diagnostiek van voorkeur en therapeutische opties:

Respiratoir falen met hypoxie en/of hypercapnie

Luchtweginfecties

Astma

Pneumothorax

Decompensatio cordis en longoedeem

Pleurale effusie

Aspiratie

Haemoptoë

Vreemd lichaam

ARDS

Longcontusie

Longembolie


116

Vaardigheden:



Interpretatie van respiratoire functietesten (met name peak flow metingen)


117

Thema 3: Circulatie


Medisch handelen De SEH-arts: 1. Is in staat om hoog-risico patiënten snel te identificeren, de eerste opvang te

verrichten en de (eerste) behandeling te starten van patiënten met pijn op de borst, palpitaties en shock.

2. Is in staat (eventueel met behulp van gerichte aanvullende diagnostiek) een uitgebreide differentiaal diagnose van pijn op de borst, palpitaties en shock op te stellen

3. Heeft hierbij speciale aandacht voor acuut levensbedreigende aandoeningen 4. Is in staat een cardiaal arrest te herkennen. 5. Is in staat cardiopulmonale resuscitatie (CPR) op te starten rekening houdend

met de overlevingsepidemiologie. 6. Is in staat advanced cardiac life support (ACLS) te verrichten volgens de

richtlijnen van de European Resuscitation Counsel (ERC), rekening houdend met lokale protocollen.

7. Is specialist in de integrale en specialisme-overstijgende benadering van de patiënt. Hiermee is de SEH-arts in staat om (ook bij de ongedifferentieerde patiënt) op efficiënte wijze een werkdiagnose en differentiaaldiagnose op te stellen

8. Is specialist in de risicostratificatie van patiënten met een acute ongedifferentieerde zorgvraag


KPB

Voortgangstoetsing

ACLS (ERC erkend)

OSATS

Cardiologie/SEH


Samenwerken (algemeen) De SEH-arts: 1. Werkt intensief samen met SEH-verpleegkundigen, ieder vanuit hun eigen

domein, bij de zorg voor patiënten op de SEH-afdeling 2. Werkt effectief samen binnen multidisciplinaire teams van wisselende

samenstelling 3. Draagt duidelijk en tijdig, aan de juiste persoon en in de juiste vorm, de relevante

patiëntgegevens over bij overdracht van verantwoordelijkheden van zorg, en controleert of de informatie zodanig is overgekomen

4. Verleent in teamverband en in nauwe samenwerking met andere zorgverleners zorg aan patiënten op de afdeling spoedeisende hulp

KPB

360˚ feedback

Cardiologie/SEH



Organisatie De SEH-arts: 1. Organiseert het zorgaanbod van acute patiënten 2. Is in staat meerdere dingen tegelijk te doen (multitasking)

KPB

360˚ feedback

Cardiologie/SEH

Professionaliteit De SEH-arts: 1. Bewaakt dat aan de noodzakelijke behoeften van een patiënt wordt voldaan,

vanuit een coördinerende rol in een team. 2. Verleent zorg in overeenstemming met de hoogste maatstaven en ethisch en

professioneel gedrag binnen de spoedeisende geneeskunde. Omgaan met staf en collega’s: De SEH-arts:

Is geschikt om in een team te werken

Laat zien op adequate wijze samen te werken met collega’s in de acute zorgketen.

Kan adequaat omgaan met disfunctionerende collega’s

Stimuleert collega’s tot optimale werkprestaties

Voelt zich verantwoordelijk voor collega’s

KPB

360˚ feedback

Cardiologie/SEH


118

Kan goed omgaan met de beperkingen van anderen

Is in staat veilige feedback te geven

Kenmerkende beroepssituaties 1. De patiënt in een cardiaal arrest 2. De patiënt met pijn op de borst 3. De patiënt met palpitaties 4. De patiënt in shock

Minimaal verplicht aantal toetsen per toetsvorm voor het thema circulatie:



1 x OSATS Arteriepunctie

1 x OSATS Cardioversie

1 x OSATS Defibrillatie

1 x OSATS Reanimatie

1 x OSATS Echogeleide Centraal veneuze catheter

1 x OSATS Spoedechografie Aorta

1 x OSATS Spoedechocardiografie (ter uitsluiting tamponade)

1 x Landelijk onderwijsmodule Spoedechografie

ACLS (ERC erkend) (of cursorisch onderwijs leidend tot minimaal dezelfde competenties)

Eindtermen voor het medisch handelen voor thema Circulatie:

Ziektepresentatie Kennis:

Algemeen Pijn op de borst

De SEH-arts: 1. Is in staat de haemodynamisch gecompromitteerde patiënt te herkennen en snel een adequate

behandeling in te zetten. 2. Kent van tenminste de volgende ziektebeelden de epidemiologie, pathofysiologie,


Acuut coronair syndroom

Longembolie

Aortadissectie

(Spannings-) pneumothorax

Palpitaties Shock Cardiaal arrest

3. is in staat myocardinfarct gerelateerde complicaties te herkennen en behandelen 4. Is in staat (eventueel met behulp van gerichte aanvullende diagnostiek) een uitgebreide


Supraventriculair

Ventriculair 5. Heeft kennis van de ALS richtlijnen voor de behandeling van aritmieën en is in staat deze toe te

passen. 6. Kent de indicaties voor pacen. 7. Is in staat (eventueel met behulp van gerichte aanvullende diagnostiek) een uitgebreide


Cardiogeen

Hypovolemisch

Obstructief

Distributief 8. Heeft speciale aandacht voor de volgende levensbedreigende oorzaken van shock:


Aortadissectie


Harttamponade

Extra-uteriene graviditeit (EUG)

Sepsis

Anafylaxie 9. Heeft een grondige kennis van de (contra)indicaties, werking- en bijwerkingprofiel van:

Vasoactieve middelen

Anti-aritmica

Alle medicatie gebruikt bij reanimaties volgens het ALS protocol 10. Is in staat effectief en veilig vochtmanagement te voeren rekening houdend met eventuele co-

morbiditeit. 11. Kan de patiënt in shock op adequate wijze monitoren. 12. Herkent tijdig problemen die acute chirurgische interventie vereisen. 13. Is in staat advanced cardiac life support (ACLS) te verrichten volgens de richtlijnen van de


Basic Life Support (BLS)

Universele Advanced Life Support (ALS) algoritme


119

De protocollen:

Ventrikel fibrilleren/ventrikel tachycardie

Asystolie/Polsloze Elektrische Activiteit (PEA) 14. Kan anticiperen op de meest voorkomende peri-arrest aritmieën en weet deze adequaat te

behandelen. 15. Is in staat behandelbare oorzaken van het cardiaal arrest op te sporen en te behandelen. 16. Kent de principes van reanimatie onder bijzondere omstandigheden (onderkoeling,

zwangerschap, drenkelingen, trauma)

Vaardigheden:

(Echogeleide) Perifere en centraal veneuze toegang (waaronder botnaald )

Arterielijn

Pericardiocentese


CVD monitoring

ECG interpretatie


Reanimatie leiden

Vasalva manoeuvre/sinus caroticus massage

Transcutaan pacen




120

Thema 4: Disability


Medisch handelen De SEH-arts: 1. Is in staat de eerste opvang te verrichten en de (eerste) behandeling te starten

van patiënten met coma, neurologische uitvalsverschijnselen, hoofdpijn, insulten, syncope, duizeligheid en vertigo.

2. Kan bij deze groep patiënten een uitgebreide differentiaaldiagnoselijst opstellen. 3. Kent de criteria en mogelijkheden van donatie, handelt in overeenstemming met

deze criteria en neemt zo nodig beslissingen in het belang van de patiënt en nabestaanden

4. Bezit relevante vaardigheden (z.o.z.)

KPB

Voortgangstoetsing

OSATS

SEH

Communicatie De SEH-arts: 1. Gaat na of de patiënt, of een ander, de informatie heeft begrepen en neemt

maatregelen als de informatie niet duidelijk is 2. Treedt de patiënt en de familie met respect en compassie tegemoet \

KPB

360˚ feedback

SEH


Kennis en wetenschap (algemeen) De SEH-arts vervult een (voortrekkers)rol in de ontwikkeling van de SEH-geneeskunde, ondersteund door medisch wetenschappelijke kennis en gegevens uit hun dagelijkse praktijk




Kenmerkende beroepssituaties

Een patiënt met coma en neurologische uitvalsverschijnselen

Een patiënt met hoofdpijn

Een patiënt met een insult

Een patiënt met een syncope

Een patiënt met duizeligheid en vertigo

Minimaal verplicht aantal toetsen per toetsvorm voor het thema Disability:



1 x OSATS Lumbaal punctie

MedicALS (of cursorisch onderwijs leidend tot minimaal dezelfde competenties)

Eindtermen voor het medisch handelen voor thema Disability:

Ziektepresentatie Kennis:

Coma

De SEH-arts: 1. Is in staat (eventueel met behulp van gerichte aanvullende diagnostiek) een uitgebreide

differentiaal diagnose van coma op te stellen:

Neurologische coma

Metabool coma

Hypoglycaemie

Ketoacidose

Hyperosmolair coma

Hepatische encephalopathie 2. Is in staat (eventueel met behulp van gerichte aanvullende diagnostiek) een uitgebreide

differentiaal diagnose van neurologische uitvalsverschijnselen op te stellen. 3. Houdt, indien van toepassing, rekening met en draagt na het verkrijgen van toestemming

zorg voor het in gang zetten van orgaandonatie.


121

Hoofdpijn Insult Syncope Duizeligheid en vertigo

4. Is in staat (eventueel met behulp van gerichte aanvullende diagnostiek) een uitgebreide differentiaal diagnose van hoofdpijn op te stellen:

Primaire hoofdpijn

Migraine

Clusterhoofdpijn

Spanningshoofdpijn

Secundaire hoofdpijn

Cerebrovasculair accident (SAB, sinus thrombose, ischemie etc.)

Meningitis

Encephalitis

Sinusitis

Glaucoom 5. Is in staat (eventueel met behulp van gerichte aanvullende diagnostiek) een uitgebreide

differentiaal diagnose van een insult op te stellen:

Epilepsie

Overige oorzaken (tumor cerebri, intoxicatie, metabole stoornissen) 6. Heeft een grondige kennis van de (contra)indicaties, werking- en bijwerkingprofiel van anti-

epileptica en andere anticonvulsieve medicatie. 7. Is in staat een onderscheid te maken tussen insulten en andere vormen van voorbijgaande

verandering in neurologisch functioneren. 8. Is in staat (eventueel met behulp van gerichte aanvullende diagnostiek) een uitgebreide

differentiaal diagnose van syncope op te stellen:

Hartritmestoornissen

Neurologische oorzaken

Endocriene oorzaken

Overige oorzaken 9. Heeft een grondige kennis van de (contra)indicaties, werking- en bijwerkingprofiel van de

belangrijkste medicatie gebruikt bij de behandeling van bradyaritmieën (atropine, isoprenaline, adrenaline, etc.).


differentiaal diagnose van duizeligheid op te stellen:

Neurologische oorzaken

Angst, hyperventilatie, psychogeen

Cardiaal

Cervicale osteoartritis en spondylosis

Medicatie gerelateerd 11. Is in staat (eventueel met behulp van gerichte aanvullende diagnostiek) een uitgebreide

differentiaal diagnose van vertigo op te stellen:

Perifeer

Centraal

Vaardigheden

Coma Syncope

Verrichten en interpreteren van lumbaalpunctie

Beoordelen CT en MRI van het cerebrum

ECG interpretatie


122

Thema 5: Exposure/environmental


Medisch handelen De SEH-arts: 1. Is in staat de eerst opvang ter verrichten en (eerste) behandeling te starten van

patiënten met koorts, intoxicaties, brandwonden, hypo/hyperthermie, (bijna) verdrinking, blikseminslag en electrocutie

2. Is in staat (eventueel met behulp van gerichte aanvullende diagnostiek) een uitgebreide differentiaal diagnose van bovenstaande medische problemen op te stellen.

3. Stelt de indicatie tot en voert onderzoeken uit in overeenstemming met de huidige maatstaven van de medische wetenschap


KPB

Voortgangstoetsing

SEH




Maatschappelijk handelen De SEH-arts: 1. Is in staat vroegtijdig presentaties met epidemische en biologische kenmerken te

herkennen en deze te herleiden tot mogelijke gevaren voor de volksgezondheid. 2. Herkent symptomen voortkomend uit intoxicaties die besmettingsgevaar

opleveren 3. Is in overeenstemming met de huidige maatstaven van de medische wetenschap

in staat om preventieve maatregelen toe te passen (isolatie en decontaminatie)

KPB

360˚ feedback

SEH



Kenmerkende beroepssituaties 1. De patiënt met koorts 2. De patiënt met een intoxicatie 3. De patiënt met brandwonden 4. De patiënt met een leefmilieu gerelateerde aandoening:

Brandwonden

Hypo/hyperthermie

(bijna) Verdrinking

Blikseminslag of electrocutie

Minimaal verplicht aantal toetsen per toetsvorm voor het thema exposure/environmental:



1 x Landelijke onderwijsmodule Toxicologie


123

Eindtermen voor het medisch handelen voor thema exposure/environmental:

Ziektepresentatie/ medisch probleem

Kennis

Koorts Intoxicaties Leefmilieu gerelateerde aandoeningen: Brandwonden Hyperthermie Hypothermie (bijna) verdrinking Blikseminslag en elektrocutie


differentiaal diagnose van koorts op te stellen, met speciale aandacht voor de meest levensbedreigende aandoeningen:

Sepsis/ Systemic inflammatory response syndrome (SIRS)

Endocarditis

Meningitis

Tuberculose

Infecties bij immuungecompromitteerde patiënten:

Neutropenie

HIV/AIDS

Andere infecties met een duidelijke focus (zie andere ziektepresentaties)

Overige niet-infectieuze oorzaken van koorts en koorts eci. 2. Heeft kennis van de (contra)indicaties, werking- en bijwerkingprofiel van de in de acute opvang

meest gebruikte antibiotica en is in staat om deze zo tijdig mogelijk te starten. 3. Heeft kennis van infectiepreventieve maatregelen, inclusief MRSA preventie. 4. Weet hoe te handelen in het geval van accidenteel contact met lichaamsvloeistoffen. 5. Is in staat de klinische kenmerken van een toxidroom bij een geïntoxiceerde patiënt te

herkennen. 6. Is in staat, de aard van de intoxicatie in acht nemend, een plan voor decontaminatie en

eliminatie op te stellen en uit te voeren. 7. Heeft een grondige kennis van de (contra)indicaties, het werking- en bijwerkingprofiel van

antidota. 8. Heeft grondige kennis van de (patho)fysiologie van brandwonden. 9. Is in staat om een plan voor adequate pijnstilling, vochtmanagement en wondverzorging op te

stellen en uit te voeren. 10. Heeft speciale aandacht voor de preventie en behandeling van complicaties zoals:

Inhalatietrauma

CO-intoxicatie

Complicaties tgv rigiditeit van de huid bij diepe brandwonden.

Dehydratie

Elektrolytstoornissen

Hypothermie 11. Kent de criteria voor verwijzing naar een brandwondencentrum. 12. Is in staat (eventueel met behulp van gerichte aanvullende diagnostiek) een differentiaal

diagnose van hyperthermie op te stellen. 13. Is in staat complicaties ten gevolge van hyperthermie vroegtijdig te herkennen en te

behandelen:

Convulsies


Hypotensie

Rhabdomyolyse

Metabole stoornissen 14. Is in staat (eventueel met behulp van gerichte aanvullende diagnostiek) een differentiaal

diagnose van hypothermie op te stellen. 15. Is in staat complicaties ten gevolge van hypothermie vroegtijdig te herkennen en te behandelen:


Stollingsstoornissen

Rhabdomyolyse

Metabole stoornissen 16. Is in staat (eventueel met behulp van gerichte aanvullende diagnostiek) mogelijke oorzaken van

bijna verdrinking op te sporen en te behandelen. 17. Heeft speciale aandacht voor een eventueel trauma-mechanisme en de daaruit voortvloeiende

letsels (bijvoorbeeld CWK-letsel). 18. Is in staat complicaties ten gevolge van bijna verdrinking vroegtijdig te herkennen en te

behandelen:

Hypothermie

Longoedeem

Hersenoedeem


Metabole stoornissen 19. Is in staat om aan de hand van het energieniveau en de soort energie van de elektrocutie een

inschatting te maken van de ernst. 20. Is in staat complicaties vroegtijdig te herkennen en te behandelen:


124

Brandwonden


Neurologische problemen

Rhabdomyolyse

Vaardigheden

Intoxicaties Huiddecontaminatie


125



Medisch handelen De SEH-arts: 1. Is in staat bij patiënten met buikpijn, misselijkheid en braken of rug- en

bekkenpijn de eerste opvang te verrichten en de (eerste) behandeling te starten. 2. Is in staat (eventueel met behulp van gerichte aanvullende diagnostiek) een

uitgebreide differentiaal diagnose bij bovengenoemde patiënten op te stellen. 3. Heeft hierbij speciale aandacht voor acuut levensbedreigende aandoeningen 4. Past de kennis van acute en levensbedreigende aandoeningen toe bij de opvang

van (acute) patiënten 5. Bezit relevante vaardigheden (z.o.z.)

KPB

Voortgangstoetsing

OSATS

SEH






Professionaliteit De SEH-arts: 1. verleent op zorgzame, empathische en gewetensvolle wijze geneeskundige zorg

zonder vooroordelen Omgaan met anderen: Algemeen: De SEH-arts: - Is niet arrogant - Staat open voor de behoeften van de samenleving - Stelt onprofessioneel gedrag aan de kaak - Is altruïstisch, empathisch en integer - Toont compassie en respect - Bepaalt eigen grenzen - Houdt professionele afstand - Is dienstbaar aan de gemeenschap

KPB

360˚ feedback

SEH

Kenmerkende beroepssituaties 1. De patiënt met buikpijn en/of misselijkheid en braken 2. De patiënt met rug- of bekkenpijn

Minimaal verplicht aantal toetsen per toetsvorm voor het thema Secondary assessment:



1 x OSATS CAD


126

Eindtermen voor het medisch handelen voor thema Secondary assessment:

Ziektepresentatie/ medisch probleem

Kennis:

Abdomen: Buikpijn Misselijkheid en braken Rug- en bekkenpijn:

Urologische aandoeningen

Acute obstetrische- en gynaecologische aandoeningen


differentiaal diagnose van buikpijn op te stellen. 2. Heeft hierbij speciale aandacht voor de volgende acuut levensbedreigende aandoeningen:



Aortadissectie

Diabetisch ketoacidose

Extra-uteriene graviditeit (EUG) 3. Is in staat tijdig, veilig en effectief pijnstilling te verzorgen (zie pijnstilling, thema 15). 4. Is in staat (eventueel met behulp van gerichte aanvullende diagnostiek) een uitgebreide

differentiaal diagnose van misselijkheid en braken op te stellen:

Centraal

Perifeer 5. Is in staat de mogelijke complicaties, zoals dehydratie en elektrolytstoornissen, te herkennen

en te behandelen. 6. Heeft een grondige kennis van de (contra)indicaties, werking- en bijwerkingprofiel van antacida

en anti-emetica. 7. Is in staat (eventueel met behulp van gerichte aanvullende diagnostiek) een uitgebreide

differentiaal diagnose van rug- en bekkenpijn op te stellen.

Oorzaken gerelateerd aan trauma (zie traumatologie)

Acute nierinsufficiëntie

Torsio testis

Urolithiasis

Urineweginfectie

Epididymitis

Pelvic Inflammatory Disease (PID)

Seksueel misbruik

Partus

Extra-uteriene graviditeit

Hyperemesis gravidarum

Vaginaal bloedverlies tijdens graviditeit

Fluxus post partum 8. Is in staat tijdig, veilige en effectief pijnstilling te verzorgen (zie pijnstilling, thema 15).

Vaardigheden:

Inbrengen van transurethrale blaascatheter

Inbrengen maagsonde

Inbrengen (echogeleide) centrale en perifere veneuze toegang (zie shock)

Vaginaal speculum onderzoek


127

Thema 7: Spoedeisende aandoeningen in het gelaat

(op het gebied van KNO-heelkunde, Oogheelkunde en kaak- en mond-heelkunde)


Medisch handelen De SEH-arts: 1. Is in staat eerste opvang te verrichten en de (eerste) behandeling te starten. 2. Is in staat (eventueel met behulp van gerichte aanvullende diagnostiek) een

uitgebreide differentiaal diagnose van spoedeisende oogheelkundige, KNO en Kaak- en mondheelkundige aandoeningen op te stellen.

3. Verleent medische zorg aan patiënten met een acute zorgvraag en geeft zonodig adviezen voor verdere behandeling en follow-up


KPB

Voortgangstoetsing

OSATS

SEH






Professionaliteit Omgaan met eigen functioneren De SEH-arts: 1. Is toegewijd aan het principe van externe beoordeling:

- Kan feedback ontvangen - Laat zien lering te trekken uit ontvangen feedback - Vraagt actief om feedback van collega’s

2. Onderwerpt zich aan externe toetsing 3. Is open over het eigen gedrag, probeert zaken transparant te houden 4. Is stabiel, bescheiden en tolerant 5. Kan reflecteren en is in staat eigen gemaakte fouten te herkennen en erkennen 6. Handelt conform de geldende beroepscode

KPB

360˚ feedback

SEH

Kenmerkende beroepssituaties 1. De patiënt met een epistaxis 2. De patiënt met een corpus alienum in het oog 3. De patiënt met een aangezichtstrauma

Minimaal verplicht aantal toetsen per toetsvorm voor het thema spoedeisende aandoeningen in het gelaat (op het gebied van de KNO-heelkunde, Oogheelkunde en Kaak- en mondheelkunde):



1 x OSATS KNO gericht lichamelijk onderzoek

1 x OSATS Spleetlamponderzoek en visusbepaling

1 x OSATS Verwijderen corpus alienum oog


128

Eindtermen voor het medisch handelen voor thema Spoedeisende aandoeningen in het gelaat:

Deelgebied Kennis

Oogheelkunde KNO Kaak- en mondheelkunde

De SEH-arts: 1. Kent van tenminste de volgende ziektebeelden de epidemiologie, pathofysiologie,


Niet-traumatisch:

Acuut glaucoom

Arteria retinalis occlusie

Periorbitale cellulitis

Ablatio retinae

Uveitis

Keratitis Traumatisch:

Chemisch oogletsel

Oogbol perforatie

Retrobulbair haematoom

Retina verwondingen

Vreemd lichaam

Hyphaema

Vreemd lichaam in KNO-gebied

Wonden in KNO-gebied

Fracturen in KNO-gebied

Infecties in KNO-gebied

Tandluxatie/fractuur

Aangezichtsfracturen

Mandibulaluxatie

Kaakabces 2. Heeft speciale aandacht voor de volgende aandoeningen:

Luchtweg bedreigende aandoeningen.

Septum en oorschelphaematoom

Oogbol perforatie

Retrobulbair haematoom

Retina verwondingen

Tandluxaties

Ademwegbedreigende aangezichtsfracturen

Vaardigheden

Oogheelkunde KNO

Oogheelkundig onderzoek

Spleetlamponderzoek en visus bepaling

Verwijderen van vreemd lichaam

Oogspoelen

Aanbrengen oogverband

KNO gericht lichamelijk onderzoek

Luchtwegmanagement technieken (zie luchtwegmanagement)

Inspectie orofarynx

Otoscopie

Rhinoscopie anterior

Inbrengen neustampon

Verwijderen vreemd lichaam in KNO-gebied


129

Thema 8: Spoedeisende aandoeningen op het gebied van haemorrhagische

diathese, metabole & endocrinologische aandoeningen


Medisch handelen De SEH-arts: 1. Is in staat de eerste opvang te verrichten en de (eerste) behandeling te starten. 2. Is in staat van metabole en endocrinologische aandoeningen en

haemorrhagische diathese de oorzaken en klinische kenmerken te benoemen met speciale aandacht voor de meest acuut levensbedreigende aandoeningen.

3. Integreert kennis omtrent aandoeningen bij acute presentaties vanuit aangrenzende vakgebieden in de medische besluitvorming


KPB

Voortgangstoetsing

OSATS

SEH





Organisatie (algemeen) De SEH-arts: 1. Heeft inzicht in indicatiestelling en financiering van beschikbare middelen 2. Houdt bij bestedingen rekening met de beschikbare middelen

KPB

360o feedback

SEH


Kenmerkende beroepssituaties 1. De patiënt met een ontregelde Diabetes Mellitus 2. De patiënt met een onbegrepen bloeding

Minimaal verplicht aantal toetsen per toetsvorm voor het thema spoedeisende aandoeningen op het gebied van haemorrhagische diathese en metabole & endocrinologische:



1 x OSATS bloedgasanalyse

MedicALS (of cursorisch onderwijs leidend tot minimaal dezelfde competenties)


130

Eindtermen wat betreft medisch handelen voor thema spoedeisende aandoeningen op het gebied van haemorrhagische diathese en metabole & endocrinologische:

Deelgebied Kennis

Endocrinologie Haemorrhagische diathese

De SEH-arts: 1. Kent van tenminste de volgende ziektebeelden de epidemiologie, pathofysiologie,


Hypoglycemie

Diabetische ketoacidose

Hyperosmolaire, hyperglycemische ontregeling

Thyrotoxische crise

Myxoedeem coma

Bijnierschorsinsufficiëntie

Stoornissen zuur-base evenwicht

Metabole acidose

Metabole alkalose

Respiratoire acidose

Elektrolytstoornissen

Hypo/hypernatriëmie

Hypo/hyperkaliëmie

Hypo/hypercalciëmie 2. Is in staat (eventueel met behulp van gerichte aanvullende diagnostiek) een uitgebreide

differentiaal diagnose van haemorrhagische diathese op te stellen, waaronder:

Thrombocytopenie

Diffuse intravasale stolling

Thrombotische microangiopathie

Myeloproliferatieve ziekten

Tractus digestivusbloeding 3. Kent de indicaties en complicaties van diverse componenten van transfusietherapie 4. Heeft een grondige kennis van de (contra)indicaties, het werking- en bijwerkingprofiel van

anticoagulantia, thrombocytenaggregatie remmers en thrombolytica.

Vaardigheden

Endocrinologie Is in staat een gedetailleerde bloedgasanalyse uit te voeren en te interpreteren.


131

Thema 9: Spoedeisende dermatologische aandoeningen


Medisch handelen De SEH-arts: 1. Is in staat eerste opvang te verrichten en de (eerste) behandeling te starten. 2. Is in staat (eventueel met behulp van gerichte aanvullende diagnostiek) een

uitgebreide differentiaal diagnose van (spoedeisende) dermatologische aandoeningen op te stellen.

3. Heeft hierbij speciale aandacht voor de volgende acuut levensbedreigende aandoeningen:

Acute toxische epidermolyse

Petechiën en purpura als uiting van sepsis

Systemische bulleuze aandoeningen

Necrotiserende fasciitis

KPB

Voortgangstoetsing

SEH







Kenmerkende beroepssituaties: 1. De patiënt met een exantheem

Minimaal verplicht aantal toetsen per toetsvorm voor het thema spoedeisende dermatologische aandoeningen:




132

Thema 10: Musculoskeletale aandoeningen


Medisch handelen De SEH-arts: 1. Is in staat de eerste opvang te verrichten en de (eerste) behandeling in te zetten. 2. Houdt rekening met de kinematiek van het trauma en eventueel daardoor

veroorzaakt begeleidend ander letsel. 3. Is in staat (eventueel met behulp van gerichte aanvullende diagnostiek) een

uitgebreide differentiaal diagnose van niet traumatische pijn aan de extremiteiten op te stellen en heeft hierbij specifieke aandacht voor de acuut levens- of ledemaatbedreigende aandoeningen.

4. Verzamelt relevante informatie omtrent diagnostiek en behandelopties bij patiënten met een onduidelijke presentatie, evalueert deze informatie op basis van bewijskracht en toepasbaarheid, en betrekt deze in de medische besluitvorming


KPB

Voortgangstoetsing

OSATS

SEH





Professionaliteit De SEH-arts: 1. heeft een open houding ten aanzien van de patiënt, ongeacht de eigen sekse of

die van de patiënt, levensfase, sociale en economische status, opleiding, ethnische achtergrond, cultuur, seksuele geaardheid en levensovertuiging

Omgaan met patiënten: De SEH-arts: 2. Stelt het patiëntenbelang boven het eigenbelang 3. Is gevoelig voor behoeften van de patiënt, staat open voor de patiënt 4. Kan onderhandelen

KPB

360o feedback

SEH

Kenmerkende beroepssituaties 1. De patiënt met niet-traumatische pijn aan extremiteiten 2. De patiënt met pijn aan extremiteiten gerelateerd aan een trauma

Minimaal verplicht aantal toetsen per toetsvorm voor het thema musculosketale aandoeningen:



1 x OSATS Repositie luxatie / fractuur


133

Eindtermen wat betreft medisch handelen voor thema musculosketale aandoeningen:

Deelgebied Kennis

Algemeen: Traumagerelateerd Niet traumagerelateerd:

De SEH-arts: 1. Is in staat de eerste opvang te verrichten en de (eerste) behandeling in te zetten. 2. Houdt rekening met de kinematiek van het trauma en eventueel daardoor veroorzaakt

begeleidend ander letsel. 3. Is in staat een volledig bewegings- en neurovasculair onderzoek uit te voeren en op grond van

de bevindingen een differentiaal diagnose op te stellen:

Distorsies/fracturen

Dislocaties

Peesletsel

Neurovasculair letsel

Niet aan trauma gerelateerde aandoeningen (zie pijn aan extremiteiten) 4. Is in staat (eventueel met behulp van gerichte aanvullende diagnostiek) een uitgebreide

differentiaal diagnose van niet traumatische pijn aan de extremiteiten op te stellen en heeft hierbij specifieke aandacht voor de volgende acuut levens- of ledemaatbedreigende aandoeningen:

Acute arteriële afsluiting

Veneuze trombose

Compartimentsyndroom

Sikkelcelcrise

Osteomyelitis

Artritis 5. Heeft een grondige kennis van de (contra)indicaties, werking- en bijwerkingprofiel van

anticoagulantia.

Vaardigheden:

Repositietechnieken

Aanleggen eenvoudige gipsverbanden

Beoordeling röntgendiagnostiek

Gewrichtspunctie


134

Thema 11: Gedragsstoornissen/psychiatrische aandoeningen


Medisch handelen De SEH-arts: 1. Is in staat eerste opvang te verrichten en de (eerste) behandeling te starten. 2. Is in staat tot het verrichten van een psychiatrisch onderzoek, inclusief

beoordeling wilsbekwaamheid en suïcidaliteit. 3. Is in staat (eventueel met behulp van gerichte aanvullende diagnostiek) een

uitgebreide differentiaal diagnose van gedragsstoornissen/psychiatrische aandoeningen op te stellen

4. Kent de criteria voor het bepalen van wilsonbekwaamheid, handelt in overeenstemming met deze criteria en neemt zo nodig beslissingen in het belang van de patiënt

5. Geeft, ondanks de tijdsdruk, de indruk/het gevoel tijd te hebben voor de patiënt en diens begeleiders


KPB

Voortgangstoetsing

SEH

Communicatie De SEH-arts: 1. Is in staat lastige of bijzondere gesprekken, zoals slecht-nieuws-gesprekken, met

alle typen patiënten te voeren (waaronder agressieve of eisende patiënten).

KPB

360o feedback

SEH



Maatschappelijk handelen De SEH-arts: 1. reageert adequaat op bedreigingen c.q. gevaar van de kant van de patiënt en

kan risico’s inschatten ten aanzien van de eigen veiligheid en die van het overige personeel

2. houdt rekening met en handelt volgens de wettelijke bepalingen conform de wet op de geneeskundige behandelovereenkomst (WGBO) en de wet bescherming persoonsgegevens (WBP)

KPB

360o feedback

SEH



Kenmerkende beroepssituaties 1. De patiënt met suïcidaliteit.

Minimaal verplicht aantal toetsen per toetsvorm voor het thema gedragsstoornissen/psychiatrische aandoeningen:


1 x per jaar (landelijke) voortgangstoets

Eindtermen voor het medisch handelen voor thema Gedragsstoornissen/psychiatrische aandoeningen: Kennis

De SEH-arts: 1. Is in staat eerste opvang te verrichten en de (eerste) behandeling te starten. 2. Is in staat tot het verrichten van een psychiatrisch onderzoek, inclusief beoordeling wilsbekwaamheid en suïcidaliteit. 3. Is in staat (eventueel met behulp van gerichte aanvullende diagnostiek) een uitgebreide differentiaal diagnose van

gedragsstoornissen/psychiatrische aandoeningen op te stellen:

Gedragsstoornissen op basis van een organische aandoening (delier)

Acute psychose

Suïcidale en homocidale risico-inschatting

Alcohol- en drugsabuses

Agressie 4. Signaleert bedreigingen voor het medisch, psychisch en sociaal welzijn van de patiënt en zijn omgeving, geeft hieromtrent

gerichte adviezen. 5. Heeft kennis van de (contra)indicaties, het werking- en bijwerkingprofiel van psychofarmaca. 6. Kent de wettelijke kaders rond wilsbekwaamheid en gedwongen opname.


135

Vaardigheden

Mechanisch/medicamenteuze fixatie bij de psychiatrische patiënt


136

Thema 12: Huisartsgeneeskunde en “eerste lijns” aandoeningen


Medisch handelen De SEH-arts: 1. Is in staat om “eerstelijns” acute aandoeningen op te vangen, te onderzoeken en

te behandelen. 2. Heeft kennis van de NHG-standaarden, met name welke van toepassing zijn op

acute situaties en andere voor de SEH-arts relevante werkafspraken, protocollen en richtlijnen.

3. Integreert kennis omtrent de demografie en epidemiologie van aandoeningen bij acute presentaties in de medische besluitvorming

KPB

Voortgangstoetsing

SEH/HAP

Communicatie De SEH-arts: 1. Leeft zich zo goed mogelijk in, in de situatie van de patiënt, diens begeleiders en

andere zorgverleners 2. Is in staat om op een gestructureerde en effectieve wijze medische informatie

naar anderen te verwoorden

KPB

SEH/HAP

Samenwerken De SEH-arts: 1. Neemt deel aan interdisciplinair overleg en laat zien meningen van anderen te

respecteren, overwegen en accepteren en brengt eigen expertise en meningen in.

2. Levert door middel van transmurale samenwerking en overleg een bijdrage aan de ontwikkeling van de acute zorgketen.

3. Heeft kennis van de verschillen en overeenkomsten m.b.t. het differentiaal diagnostisch denken, mogelijkheden tot het doen van diagnostisch onderzoek en verrichtingen tussen huisarts en SEH-arts in de dagelijkse praktijk.

KPB

SEH/HAP


Maatschappelijk handelen De SEH-arts: 1. Kent en handelt volgens de wettelijke bepalingen gesteld in de wet op de

beroepen in de individuele gezondheidszorg (BIG). 2. Kent en handelt volgens de gedragsregels van de Koninklijke Nederlandsche

Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst (KNMG) bij de informatieverstrekking aan en over de patiënt

3. Informeert de patiënt desgewenst over klachtenprocedures en –instanties.

KPB

SEH/HAP

Organisatie De SEH-arts: 1. Coördineert de patiëntenlogistiek en andere processen op de SEH-afdeling 2. Is op de hoogte van de organisatorische structuur en principes van de

huisartsenpraktijk, zowel intern als extern

KPB

SEH/HAP


Toelichting: De huisartsstage wordt bij voorkeur op de HAP gelopen, maar kan ook in de huisartsenpraktijk plaatsvinden.

Kenmerkende beroepssituaties De patiënt met een eerstelijns vraag.

Minimaal verplicht aantal toetsen per toetsvorm voor het thema huisartsgeneeskunde:




137



Medisch handelen De SEH-arts: 1. Is in staat de eerste opvang en (eerste) behandeling van een oudere patiënt te

verrichten en houdt daarbij rekening met diens fysiologie. 2. Heeft naast differentiaal diagnose en behandeling ook aandacht voor:

Polyfarmacie

Multisysteem pathologie

Delier 3. Is in staat om een goede medische inschatting te maken van de hulpvraag van

frequente zorgvragers. 4. Is in staat om frequente hulpvragers naar het juiste vervolgtraject te verwijzen. 5. Verzamelt snel en efficiënt relevante informatie aangaande de klachten en

symptomen van een patiënt door observatie, anamnese, heteroanamnese, lichamelijk onderzoek en verricht zo nodig gericht aanvullend diagnostisch onderzoek.

6. Signaleert bedreigingen voor het medisch psychisch en sociaal welzijn van de patiënt geeft hieromtrent gerichte adviezen

7. Houdt rekening met de wensen rondom een behandeling van de geriatrische patiënt en is in staat een behandelplan op te stellen rekening houdend met deze wensen.

8. Is in staat behandelbeperkingen te bespreken met de geriatrische patiënt en dit als zodanig vast te leggen.

9. Is in staat de kwetsbare oudere te herkennen en in het behandelplan als zodanig ook rekening te houden met deze kwetsbaarheid.

KPB

Voortgangstoetsing

KPB herkenning zwakke oudere

SEH


Samenwerken De SEH-arts: 1. Kan omgaan met meningsverschillen tussen collega’s 2. Stelt in gezamenlijk overleg protocollen op betreffende rol (taak)verdeling,

gebruik van middelen en medische behandelingen. 1. Is in staat met zowel de eerste lijn als de tweede lijn tot een doeltreffend beleid te

komen passend bij de doelen van een individuele kwetsbare oudere.

KPB

360o feedback

SEH


Maatschappelijk handelen De SEH-arts: 1. Weet te handelen bij huiselijk geweld 2. Handelt overeenkomstig protocollen / convenant tussen ziekenhuis en justitie.

KPB

360o feedback

SEH

Organisatie De SEH-arts: 1. Is in staat een adequate inschatting te maken van de psychosociale voorwaarden

om een patiënt verantwoord terug te kunnen laten keren naar de thuissituatie. 2. Is op de hoogte van mogelijkheden binnen en buiten de eigen organisatie voor

het organiseren van (sociale) zorg. 3. Houdt rekening met eventuele schaarste in zorgfaciliteiten bij het plannen van

een vervolgtraject voor een patiënt.

KPB

360o feedback

SEH


Kenmerkende beroepssituaties 1. De patiënt met een delier 1. De patiënt zonder medische opname-indicatie maar die om sociale redenen niet naar huis kan.

Minimaal verplicht aantal toetsen per toetsvorm voor het thema (acute) Geriatrie en sociale problematiek:




138

Thema 14: (acute) Kindergeneeskunde


Medisch handelen De SEH-arts: 1. Is in staat de eerste opvang te verrichten van ernstig zieke kinderen en de

(eerste) behandeling te starten. 2. Is in staat (eventueel met behulp van gerichte aanvullende diagnostiek) een

uitgebreide differentiaal diagnose bij acuut zieke kinderen op te stellen. (z.o.z.) 3. Bezit kennis en vaardigheden met betrekking tot kinderreanimatie en kan deze

aanvangen. 4. Is in staat kinderen met een trauma of kritisch zieke kinderen volgens Advanced

Pediatric Life Support (APLS)-richtlijnen op te vangen. 5. Is in staat om Basic Life Support (BLS) en Advanced Life Support (ALS) bij

kinderen uit te voeren. 6. Heeft aandacht voor pijnstilling en kan deze met de juiste dosering en

toedieningsweg toedienen. 7. Bezit relevante vaardigheden (zie verder)

KPB

Voortgangstoetsing

APLS

OSATS

Kinderge-neeskunde / SEH

Communicatie De SEH-arts: 1. Bouwt een effectieve behandelrelatie op, rekening houdend met de sekse, leeftijd

en ontwikkelingsniveau, belastbaarheid, levensbeschouwing en cultuurpatroon van de patiënt.

2. Creëert een sfeer van vertrouwen.

KPB

360˚ feedback




Maatschappelijk handelen De SEH-arts: 1. Heeft aandacht voor het omgevingsmilieu van het kind. 2. Weet te handelen bij (vermoeden op) kindermishandeling. 3. Bevordert de gezondheid door gerichte acties te ondernemen naar doelgroepen

of instanties om de gezondheid van het individu en groepen in de samenleving te bevorderen.

KPB

360˚ feedback



Professionaliteit 1. Toont in het dagelijks werk duidelijke en hoge morele normen en waarden. 2. Is in staat om ethische aspecten te (her)kennen die bij medische beslissingen in

het geding zijn en morele vragen die in het medisch handelen ontstaan te analyseren

KPB

360˚ feedback


Kenmerkende beroepssituaties 1. Het kind met misselijkheid en braken 2. Het kind met verdenking op kindermishandeling 3. Het kind met koorts

Minimaal verplicht aantal toetsen per toetsvorm voor het thema (acute) kindergeneeskunde:



1 x OSATS Veneuze toegang kind

APLS


139

Eindtermen voor het medisch handelen voor thema (acute) kindergeneeskunde:

Kennis:

Kent van tenminste de volgende ziektebeelden de epidemiologie, pathofysiologie, symptomatologie, diagnostiek van voorkeur en therapeutische opties:

Acute respiratoire aandoeningen

Koorts

Dehydratie/gastro-intestinale ziekten

Meningitis

Insulten

Trauma

Vaardigheden:

Veneuze toegang (perifeer infuus, botnaald, centrale lijn)

Participatie in kinderreanimatie


140

Thema 15: (acute) Pijnstilling en sedatie


Medisch handelen De SEH-arts: 1. Kan de mate van pijn interpreteren met behulp van pijnscores. 2. Is in staat tijdig veilige en effectieve pijnstilling te verzorgen. 3. Is in staat niet-medicamenteuze pijnstillingsstrategieën (immobilisatie, distractie)

uit te voeren.


KPB

Voortgangstoetsing

OSATS

SEH

Communicatie De SEH-arts: 1. Verkrijgt informatie van / over de patiënt die relevant is in de context van een

acute presentatie 2. Informeert de patiënt in begrijpelijke taal zoals beschreven in de Wet op de Ge-

neeskundige Behandelovereenkomst (WGBO).

KPB

360˚ feedback

SEH



Maatschappelijk handelen (algemeen) De SEH-artsen zijn in staat om die (acute) presentaties van ziektebeelden te herkennen die de gezondheid van het individu en de samenleving in zijn geheel kunnen bedreigen. De SEH-arts neemt het voortouw bij de maatschappelijke discussie over de toegankelijkheid en bereikbaarheid in de acute zorgketen.


Professionaliteit De SEH-arts: 1. kent en respecteert de grenzen van het eigen specialisme Omgang met taken en werk: De SEH-arts: 2. Biedt deskundige hulp 3. Toont verantwoordelijkheid 4. Toont leiderschap op momenten dat dat door de situatie gevraagd wordt 5. Streeft aantoonbaar naar verbetering van kwaliteit 6. Neemt actief deel aan scholing

KPB

360˚ feedback

SEH

Kenmerkende beroepssituaties De patiënt met een schouderluxatie

Minimaal verplicht aantal toetsen per toetsvorm voor het thema acute pijnstilling en sedatie:



1x OSATS Procedurele Sedatie & Analgesie.

1 x OSATS Spoedechografie perifere zenuwblokkade

1 x OSATS Spoedechografie FICB

1 x Landelijke onderwijsmodule Procedurele Sedatie & Analgesie

Eindtermen voor het medisch handelen voor thema (acute) pijnstelling en sedatie:

Kennis

De SEH-arts: 1. Kan de mate van pijn interpreteren met behulp van pijnscores. 2. Is in staat tijdig veilige en effectieve pijnstilling te verzorgen. 3. Heeft een grondige kennis van de (contra)indicaties, werking- en bijwerkingprofiel van analgetica: paracetamol, NSAID’s,

opiaten, ketamine, lokale anaesthetica en sedativa. 4. Is in staat een weloverwogen beslissing te nemen welke toedieningsroute te gebruiken: enteraal of parenteraal. 5. Beheerst en maakt op indicatie gebruik van locale anesthesietechnieken. 6. Is in staat om bij pijnlijke procedures op indicatie veilig en onder adequate monitoring analgesie met sedatie te combineren. 7. Is in staat om complicaties ontstaan ten gevolge van analgesie en/of sedatie te herkennen en te behandelen. 8. Is in staat niet-medicamenteuze pijnstillingsstrategieën (immobilisatie, distractie) uit te voeren.


141

Vaardigheden:

Eenvoudige (echogeleide) loco-regionale anesthesietechnieken (excl. spinaal, epiduraal plexus)

Monitoring van vitale functies

Aanleggen van tractie

Sedatietechnieken

Psychologische benaderingstrategieën van de patiënt met acute pijn.


142

Thema 16: Prehospitale acute hulpverlening en rampengeneeskunde


Medisch handelen De SEH-arts: 1. De SEH-arts is op de hoogte van de mogelijkheden en onmogelijkheden van de

medische zorg in de prehospitale setting. 2. Is in staat triage te verrichten bij grote groepen slachtoffers. 3. Heeft kennis van lichamelijke aandoeningen veroorzaakt door:

Chemische stoffen

Biologische wapens

Nucleaire stoffen

Natuurrampen 4. Is getraind volgens de landelijk norm

KPB

Voortgangstoetsing

RAV / SEH


Samenwerken De SEH-arts: 1. Werkt samen met de andere medisch specialisten en/of andere intra- en

extramurale zorgverleners. 2. Heeft kennis van de prehospitale zorgverlening en vervult daar waar nodig zijn

taak 3. Levert een bijdrage aan het optimaal functioneren van de SEH als schakel in de

acute zorgketen.

KPB

360˚ feedback

RAV / SEH


Maatschappelijk handelen De SEH-arts: 1. herkent gemaakte fouten binnen de gezondheidszorg en maakt deze

bespreekbaar

KPB

360˚ feedback

RAV / SEH

Organisatie De SEH-arts: 1. Heeft oog voor en draagt bij aan de ontwikkeling van ketenzorg in de acute

zorgketen 2. Volgt bij- en nascholingsactiviteiten en andere activiteiten en past de opgedane

kennis en vaardigheden toe in de praktijk

KPB

360˚ feedback

RAV / SEH


Kenmerkende beroepssituaties 1. De patiënt met een ongeval op de openbare weg 2. De situatie waarin ten tijde van een overvolle afdeling er een aantal vitaal bedreigde patiënten tegelijk aangekondigd

worden

Minimaal verplicht aantal toetsen per toetsvorm voor het thema prehospitale acute hulpverlening en rampengeneeskunde:



1 x Landelijke onderwijsmodule Opgeschaalde zorg


143

Thema 17: Traumatologie


Medisch handelen De SEH-arts: 1. Is in staat de opvang van een (multi)traumapatiënt te verrichten volgens de

principes van de ATLS en de (eerste) behandeling te starten. 2. Heeft aandacht voor (acute) pijnstilling. 3. Verricht snel en efficiënt triage naar urgentie en naar zorgtraject. 4. Houdt rekening met de forensische aspecten van een presentatie. 5. Bezit relevante vaardigheden (zie verder)

KPB

Voortgangstoetsing

ATLS

OSATS

SEH

Communicatie 1. Registreert patiëntinformatie volledig, duidelijk en tijdig ten behoeve van het

patiëntendossier 1. Kan in relatief korte tijd en onder tijdsdruk duidelijk informatie overbrengen en

controleert of deze goed is aangekomen en begrepen

KPB

360˚ feedback

SEH

Samenwerken De SEH-arts: 1. Stelt zonodig samen met andere zorgverleners een diagnostiek en behandelplan

op 2. Evalueert het eigen functioneren en het functioneren van anderen in een

multidisciplinair team 3. Kent de rol, de deskundigheid en de beperkingen van ieder lid van een

multidisciplinair behandelteam en benut deze zo optimaal mogelijk

KPB

360˚ feedback

SEH



Organisatie De SEH-arts: 1. is in staat prioriteiten te stellen met betrekking tot het verrichten van diverse

werkzaamheden en bij het aansturen van medewerkers op de SEH-afdeling. 2. heeft inzicht in de organisatie en toegang tot informatie van de eigen werkgever. 3. werkt binnen een kwaliteitssysteem.

KPB

360˚ feedback

SEH


Kenmerkende beroepssituaties 1. De patiënt met een trauma aan hoofd en ruggenmerg. 2. De patiënt met een trauma aan de romp (thorax, abdomen, bekken en urogenitaal). 3. De patiënt met een trauma aan de extremiteiten. 4. Kinderen met een trauma. 5. Ouderen met een trauma. 6. De patiënt met een trauma tijdens de zwangerschap.

Minimaal verplicht aantal toetsen per toetsvorm voor het thema traumatologie:



1 x OSATS Multitrauma

1 x OSATS Hechten

1 x OSATS Spoedechografie eFAST

ATLS (of cursorisch onderwijs leidend tot minimaal dezelfde competenties)


144

Eindtermen voor het medisch handelen voor thema Traumatologie:

Deelgebied Kennis

Algemeen

De SEH-arts: 1. Is in staat de opvang van een (multi)traumapatiënt te verrichten volgens de principes van de

ATLS en de (eerste) behandeling te starten. 2. Heeft aandacht voor (acute) pijnstilling. NB. Bovenstaande geldt eveneens voor de hierna genoemde subcategorieën van trauma en zal dus niet steeds weer herhaald worden.

Abdominaal 1. Is op de hoogte van de verschillen tussen stomp en penetrerend abdominaal letsel en speelt daar op in tijdens de opvang en behandeling van de patiënt.

2. Is in staat de tekenen van intraperitoneaal, retroperitoneaal en bekkenletsel te herkennen. 3. Is in staat gerichte diagnostiek in te zetten. 4. Kent de indicaties voor een spoedlaparotomie.

Bekken en urogenitaal 1. Houdt differentiaal diagnostisch rekening met:

Bekkenfractuur

Blaas- en urinewegenletsel

Genitalia interna 2. Houdt bij de opvang en behandeling van de patiënt rekening met de risico’s en gevolgen van

deze diagnoses.

extremiteiten 1. Houdt bij de opvang en behandeling rekening met:

Weke delen letsel

Fracturen

Vaat-, pees- en zenuwletsel 2. Is in staat levens- of ledemaatbedreigende letsels van de extremiteiten te herkennen.

Hoofd en ruggenmerg 1. Is in staat (eventueel met behulp van gerichte aanvullende diagnostiek) een differentiaal diagnose van hoofd- en ruggenmergletsel op te stellen.

vasculair

fracturen

wekedelen letsel 2. Heeft aandacht voor intracraniële druk en weet welk effect medicatie en manoeuvres hebben. 3. Kent het belang van adequate resuscitaties bij het voorkomen van secundaire hersenschade. 4. Is in staat de meest voorkomende typen letsels van de wervelkolom te herkennen. 5. Kent de indicaties voor een spoedcraniotomie. 6. Beheerst de volgende vaardigheden:

Bepalen EMV score

Neurologisch onderzoek

Interpreteren röntgen onderzoek

Immobiliseren wervelkolom, log-rollen.

Kinderen 1. Is op de hoogte van en houdt gedurende de trauma opvang rekening met de specifieke eigenschappen van het kind als traumapatiënt.

2. Is op de hoogte van de specifieke verschillen met volwassenen ten aanzien van luchtwegmanagement, shock behandeling, infuusbeleid, medicatie en psychologische ondersteuning.

3. Herkent de omstandigheden en letselpatronen ten gevolge van kindermishandeling.

Ouderen

1. Is op de hoogte van en houdt gedurende de traumaopvang rekening met de specifieke eigenschappen van de oudere patiënt.

2. Kent de specifieke letsels bij ouderen.

Vaardigheden

Verrichten primary survey trauma-opvang

Verrichten secondary survey

Wondbehandeling en wondsluitingstechnieken (aseptische technieken, dehibridement)

eFAST

Leiden van het traumateam


145

Thema 18: Kennis en wetenschap


Algemeen: De SEH-arts vervult een (voortrekkers)rol in de ontwikkeling van de SEH-geneeskunde, ondersteund door medisch wetenschappelijke kennis en gegevens uit hun dagelijkse praktijk. Medische informatie kritisch beschouwen De SEH-arts:

formuleert klinische vraagstellingen, weet medische literatuur te vinden en beoordeelt kritisch op basis van ‘evidence-based medicine’ principes om vragen zo optimaal mogelijk te beantwoorden.

kan omgaan met situaties waarbij weinig of geen ‘evidence-based’ gegevens voor handen zijn.

Bevorderen en verbreden wetenschappelijke vakkennis De SEH-arts:

levert een bijdrage aan de ontwikkeling van het wetenschappelijk domein van de spoedeisende geneeskunde door zelf onderzoeks- of kwaliteitsprojecten op te zetten dan wel deel te nemen aan projecten opgezet vanuit andere disciplines.

Ontwikkelt richtlijnen en protocollen met behulp van gegevens uit andere domeinen.

Publiceert met enige regelmaat in medisch wetenschappelijke tijdschriften op het gebied van spoedeisende geneeskunde.

Persoonlijk bij- en nascholingsplan De SEH-arts:

blijft op de hoogte van medisch-inhoudelijke ontwikkelingen op het gebied van de spoedeisende geneeskunde.

stelt een persoonlijk scholingsplan op, op basis van een permanente evaluatie van persoonlijke leerdoelen.

Bevorderen deskundigheid van anderen De SEH-arts:

levert een bijdrage aan de opleiding tot SEH-arts.

zorgt voor een goed opleidingsklimaat op de afdeling spoedeisende hulp.

levert een bijdrage aan de scholing van coassistenten, arts-assistenten, verpleegkundigen en overige hulpverleners in de acute hulpverlening.

KPB

Voortgangstoetsing

CAT

Referaat

SEH

Minimaal verplicht aantal toetsen per toetsvorm voor het thema kennis en wetenschap:

2 x KPB.


1 x CAT per jaar.

1 x referaat per jaar

1 x wetenschappelijke voordracht of geaccepteerd artikel

1 x landelijk onderwijsmodule Wetenschap

1 x Landelijk onderwijsmodule Medisch Management

1 x Landelijk onderwijsmodule Forensische geneeskunde en Gezondheidsrecht


146

Bijlage 4 - Cursussen verplicht/niet-verplicht

Dagen Kosten vergoeding

VERPLICHT ALS 2 1025 100% ATLS 2 1595 100% APLS 3 1450 100% MedicALS 2 1415 100% FCCS 2 945 100% GCP 1 0 100% LOD* 14 5022,50 100% ROD 9 0 100% VGT 1.5 300 100% COC 1.5 0 100% Ledendag NVSHA 3 0 100% Congres NVSHA 6 variabel 100% Congres + presentatie** 2 Landsteiner, wetenschap 100% DISCOO*** 8 0 100% MMV 1 0 100%

Totaal 58

NIET VERPLICHT, relevant max 67%

Elke relevante andere cursus in overleg met opleider(s)

NB. de dagen geven het totaal aantal dagen aan gedurende de opleiding (3 jaar).

* LOD: jaar 1: wetenschap, spoedechografie

jaar 2: forensische geneeskunde, toxicologie

jaar 3: opgeschaalde zorg, medisch management, procedurele sedatie en analgesie

** Congres+presentatie: Er mag gedurende de opleiding 1 internationaal congres worden bijgewoond; voor de

voorwaarden zie onder verplichte cursussen.

*** DISCOO:

1. Actief in opleiding jaar 1 0,5 dag

2. Beter samenwerken met collega's jaar 1-6 2x0,5 dag

3. Communicatie Arts-Patiënt jaar 1/2 1 dag

4. Evidence Based Medicine (EBM) jaar 2 2 dgn

5. Goed hulpverlenerschap en medische professionaliteit jaar 2/3 0,5 dag

6. Klinische onderwijskunde jaar 2/3 1 dag

7. Medisch management jaar 4 0,5 dag

8. Medische ethiek jaar 5/6 0,5 dag

9. Patiëntveiligheid (vernieuwd in 2016: combinatie van e-learning, scenario-training en het maken van

een verbetervoorstel op de afdeling) jaar 3/4 1 dag

10. De schil om de Nederlandse gezondheidszorg (in ontwikkeling)

https://www.lumc.nl/org/oor-leiden/trainingen/AIOS1/actief-in-opleiding/

https://www.lumc.nl/org/oor-leiden/trainingen/AIOS1/beter-samenwerken-met-collegas/

https://www.lumc.nl/org/oor-leiden/trainingen/AIOS1/Communicatie-Arts-Patient/

https://www.lumc.nl/org/oor-leiden/trainingen/AIOS1/evidence-based-medicine/

https://www.lumc.nl/org/oor-leiden/trainingen/AIOS1/goedhulpverlenerschap-en-medische-professionaliteit/

https://www.lumc.nl/org/oor-leiden/trainingen/AIOS1/klinische-onderwijskunde/

https://www.lumc.nl/org/oor-leiden/trainingen/AIOS1/medisch-management/

https://www.lumc.nl/org/oor-leiden/trainingen/AIOS1/medisch-ethiek/

https://www.lumc.nl/org/oor-leiden/trainingen/AIOS1/Patientveiligheid/


147

Bijlage 5 - Toetsmatrix

Schema met overzicht onderwijs- en toetsingsinstrumenten, competenties en beoordeling

Toetsing 3

mnd

½

jaar

9

mnd

1

jr

1 ½

jr

2

jr

2 ½

jr

3

jr

Voortgangsgesprek

Alle competenties ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ ☺

Geschiktheids-beoordeling

Alle competenties ☺ ☺ ☺

Voortgangstoets

Medisch handelen ☺ ☺ ☺

360 graden beoordeling

Communicatie,

samenwerking, organisatie

en professionaliteit

☺ ☺ ☺

Zelfreflectie

Alle competenties ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ ☺

CAT

(Critical Appraised Topic)

Kennis en wetenschap

☺ ☺ ☺ ☺ ☺ ☺

KPB

(Klinische Praktijk

beoordeling)

Alle competenties

12x per jaar

12x per jaar

12x per jaar

OSATS

(Objective Structured

Assessment of Technical

Skills)

Medisch handelen

4x per jaar

4x per jaar

4x per jaar

Cursorisch onderwijs

Alle competenties


cursorisch onderwijs:

In principe 2x/maand lokaal

3 dagen regionaal

2x2 dagen landelijk (NVSHA)

Verplichte cursus curriculum



3 dagen regionaal





3 dagen regionaal



Voordracht of 1e auteur

peer-reviewed artikel of

poster op congres


Minimaal 1 artikel, presentatie of poster

Rood: Summatieve toets Blauw: Formatieve toets

Groen: de competenties die met betreffende instrument worden getoetst


148

Bijlage 6 – Wat zit wanneer minimaal in het portfolio?

3 mdn: 1x voortgangsgesprek 6 mnd: 2x voortgangsgesprek

3x KPB 1x zelfreflectie

IOP 6x KPB

1x CAT/referaat

Bijgesteld IOP

9 mnd: 3x voortgangsgesprek 1 jaar: 1x geschiktheidsbeoordeling

1x voortgangstoets 4x voortgangsgesprek

1x 360 graden 1x voortgangstoets

1x zelfreflectie 1x 360 graden

9x KPB 2x zelfreflectie

Bijgesteld IOP 12x KPB

1x CAT/referaat 4x OSATS

2x CAT/referaat

Bijgesteld IOP

1 ½ jaar: 1x geschiktheidsbeoordeling 2 jaar: 2x geschiktheidsbeoordeling

5x voortgangsgesprek 6x voortgangsgesprek

1x voortgangstoets 2x voortgangstoets

1x 360 graden 2x 360 graden

3x zelfreflectie 4x zelfreflectie

18x KPB 24x KPB

6x OSATS 8x OSATS

3x CAT/referaat 4x CAT/referaat

Bijgesteld IOP Bijgesteld IOP


149

2 ½ jaar: 2x geschiktheidsbeoordeling 3 jaar: 3x geschiktheidsbeoordeling

7x voortgangsgesprek 8x voortgangsgesprek

2x voortgangstoets 3x voortgangstoets

2x 360 graden 3x 360 graden

5x zelfreflectie 6x zelfreflectie

30x KPB 36x KPB

10x OSATS 12x OSATS

5x CAT/referaat 6x CAT/referaat

Bijgesteld IOP


150

Bijlage 7 - Monitoring Voortgang van de AIOS Spoedeisende Geneeskunde

In dit document wordt beschreven hoe de voortgang van de AIOS zowel tijdens de stages als in het

algemeen gemonitord wordt.

Beoordeling AIOS binnen stage:

Idealiter worden de stages in een bepaald opleidingsjaar gevolgd (Zie onderstaand schema). Per stages

zijn te behalen doelen en niveau vastgesteld, alsook de manier van monitoring / toetsing.

Mocht de opleiding van een AIOS afwijken van de 'ideale lijn' dan worden specifieke aanpassingen qua

leerdoelen, niveau, monitoring en toetsing bij aanvang van de opleiding vastgelegd in het IOP.

Volgorde van stages door de verschillende opleidingsjaren per curriculum:

Curriculum < 2016


SEH

(19 wk)

SEH

(17 wk)

SEH

(19 wk)

Kleine vakken

(5 wk)

Chirurgie

(6 wk, wv 4 op SEH)

RAV

(4 wk)

Anesthesiologie

(4 wk)

Kindergeneeskunde

(3mnd op SEH)

Crisisdienst Parnassia

(3wkn)

Interne-/long-geneeskunde

(12 wk op SEH)

ICU

(4 mnd)

Neurologie

(6 wk op SEH)

Cardiologie

(12wk, wv 10 op SEH)

Anaesthesie

(2wkn)

Huisartsgeneeskunde

(4 wk)

Kleine vakken

(2wkn)

Keuzestage

(12 wkn)


151

Curriculum vanaf 2016


Anaesthesie

(4weken)

ICU

(16weken)

Anaesthesie

(4weken)

Cardiologie


Kindergeneeskunde


Huisartsgeneeskunde

(2weken)

Interne gnk / MDL / Long


Radiologie

(2weken aandacht)

Keuzestage

(13 weken)

Neurologie


Wetenschap

(1week)

Prehospitaal

(2weken)

Wetenschap

(1week)

Psychiatrie

(2weken)

Oogheelkunde

(1week aandacht)

Wetenschap

(2weken)

Als de stage van een betreffend vak is gelopen geldt in elk geval dat in het lijnleren tijdens de

generalistische SEH-stages de supervisie direct door de vakspecialistische achterwacht wordt gedaan,

niet door een AIOS.

Beoordeling tijdens de stage:

Onderstaand schema geldt voor alle stages. Uitzondering vormen de korte stages te weten Kleine

Vakken, Huisartsgeneeskunde, RAV: hierbij zijn geen tussentijdse voortgangsgesprekken, tenzij dit

gewenst is door de stagebegeleider of betreffende AIOS.

Activiteit/actie instrument Door wie

Voor aanvang

van de stage

Introductiegesprek

Bepalen doelstellingen en SMART maken

Aan de hand van IOP

worden doelen vastgelegd

voor betreffende stage

AIOS neemt initiatief

Gedurende de

stage

Voortgangsgesprek(ken):

Beoordeling gehaalde doelen

Bijstellen/toevoegen doelstellingen in IOP en SMART maken

Thema’s getoetst dmv

KPB’s, OSATS, 360 graden

feedback, zelfreflecties.

Beoordelingsformulier

AIOS neemt in principe

initiatief. Stagebegeleider /

AIOS kan initiatief nemen

tot extra


152

wordt gebruikt en

getoetst adhv

doelstellingen uit IOP

voor betreffend

onderdeel

tussenbeoordeling

Eind stage Eindgesprek stage:

Beoordeling gehaalde doelstellingen

Formuleren doelen voor lijnleren/volgende stage en opnemen in IOP

Beoordelingsformulier

IOP

AIOS neemt in principe

initiatief tot maken

afspraak.

Stagebegeleider maakt

beoordeling mogelijk.

Het geniet een grote voorkeur dat bij bovenstaande gesprekken een opleider danwel mentor aanwezig

is.

Beoordeling AIOS in het algemeen:

Naast de stagebeoordelingsgesprekken vinden de volgende beoordelingsgesprekken plaats, die als

doel hebben de totale voortgang van de AIOS op het gebied van alle competenties te bespreken. Dit

gebeurt op basis van het portfolio, waarbij het IOP als instrument wordt gebruikt om doelstellingen uit

een voortgangsgesprek, geschiktheidsbeoordeling of andere beoordeling in op te nemen:

Voortgangsgesprekken:

Eerste jaar tenminste 4 voortgangsgesprekken met in ieder geval de opleider / plaatsvervangend

opleider

Tweede en derde jaar tenminste 4 voortgangsgesprekken waarvan tenminste twee per jaar

gevoerd worden met de opleider/plaatsvervangend opleider. Maximaal twee

voortgangsgesprekken per jaar kunnen gepland worden met de mentor, waarbij het resultaat ook

met de opleider/plaatsvervangend opleider wordt gecommuniceerd.

Geschiktheidsbeoordeling:

Einde eerste jaar en aan het eind van het 2e jaar

Eindbeoordeling:

3 maanden voor het eind van de opleiding


153

Voortgangsgesprek

De AIOS bereidt de voortgangsgesprekken voor met een zelfevaluatie van de ontwikkeling in

competenties (door middel van het POP-formulier in e-pass). Bij elk voortgangsgesprek geeft de AIOS

en de supervisor/mentor/opleider/plaatsvervangend opleider aan op welk niveau hij zij de AIOS in elk

van de 7 competenties ziet functioneren.

Het gesprek zal zich toespitsen op de minder ontwikkelde competenties, elke competentie komt

echter aan bod.

Tevens wordt als leidraad door de AIOS en beoordelaar het IOP gebruikt. (uit het actief gebruik van

een IOP komt naar voren welke doelstellingen wanneer op welke manier behaald zijn, welke

doelstellingen nog niet gehaald zijn en hoe de nog niet behaalde doelstellingen SMART gehaald

kunnen worden)

De medisch inhoudelijke competenties worden beoordeeld op basis van de voortgang in het behalen

van de gestelde medisch inhoudelijke doelen gekoppeld aan de verschillende stages, welke zijn

opgenomen in het IOP.

Ook wordt gekeken hoe de AIOS in het behalen van vastgestelde mijlpalen in het lijnleren staat, zoals

die beschreven zijn in de SEH stage.

De niet medisch inhoudelijke competenties zijn voor zowel AIOS als supervisor moeilijker te

extraheren. Als leidraad is ervoor gekozen om voor deze competenties apart een ontwikkelingstabel te

maken.

Aan het eind van het voortgangsgesprek wordt bepaald op wat voor niveau de betreffende

competentie is gehaald aan de hand van deze onderstaande tabel.

Als een competentie is behaald zal deze groen worden in het overzicht. Is de AIOS nog bezig met het

verwerven van de betreffende competentie dan is deze oranje. Is de competentie nog niet aan bod

gekomen, dan wel onder het niveau dan is deze rood.

Normstelling ontwikkeling competenties 2-7 (anders dan medisch inhoudelijk/medisch handelen) kader

voor ontwikkeling door de drie opleidingsjaren heen:

Communicatie Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3

effectieve behandelrelatie

opbouwen

houdt rekening met sekse,

leeftijd, ontwikkelingsniveau,

belastbaarheid,

levensbeschouwing en

cultuurpatroon van de patiënt,

geeft ondanks tijdsdruk de

patiënt en begeleiders de

indruk tijd te hebben

bouwt zelfstandig effectieve

behandelrelaties op


154

en creëert een sfeer van

vertrouwen

luisteren en verkrijgen patiënt

informatie

leeft zich in in de situatie van

de patiënt, begeleiders, andere

zorgverleners

kan onder tijdsdruk met

aanacht luisteren en in korte

tijd relevante patiënt

informatie verkrijgen

verkrijgt zelfstandig, snel en

met aandacht, relevante

informatie van de patiënt

bespreken medische info met

patiënt en familie

Informeert de patiënt in

begrijpelijke taal over WGBO,

treedt patiënt en begeleiders

met respect en compassie

tegemoet, kan gestructureerd

en effectief medische

informatie naar anderen

verwoorden

kan onder beperkte supervisie

lastige of bijzondere

gesprekken voeren. gaat na of

de ander de informatie heeft

begrepen en neemt

maatregelen als de informatie

niet duidelijk is

bespreekt zelfstandig medische

informatie met patiënt en

familie

verslaglegging zorgt onder beperkte supervisie

voor volledige en duidelijke

verslaglegging, zorgt dat

gegevens patiënten opvang

voor de keten beschikbaar zijn

zorgt zelfstandig voor volledige,

duidelijke verslaglegging

idem

Samenwerking Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3

doelmatig overleg andere

collegae en zorgverleners

werkt samen met SEH-

verpleegkundigen, ieder vanuit

hun eigen domein, bij de zorg

voor patiënten op de SEH-

afdeling

werkt effectief samen binnen

multidisciplinaire teams van

wisselende samenstelling

werkt samen met andere

medisch specialisten en/of

andere intra- en extramurale

zorgverleners, stelt zelfstandig

met andere zorgverleners een

diagnostiek en behandelplan op

adequaat verwijzen en

intercollegiale consultatie

verwijst onder supervisie

gericht door naar ander

medisch specialisme of

zorgverlener. houdt rekening

met beschikbaarheid en

toegankelijkheid van andere

zorgverleners. respecteert en

maakt onder supervisie gebruik

van expertise van andere

specialismen. kan onder

supervisie omgaan met

meningsverschillen tussen

collega's.

draagt onder beperkte

supervisie, tijdig, aan de juiste

persoon en in de juiste vorm,

de relevante patiëntgegevens

over bij overdracht van

verantwoordelijkheden van

zorg, en controleert of de

informatie zodanig is

overgekomen. kan onder

beperkte supervisie omgaan

met meningsverschillen tussen

collega's.

verwijst zelfstandig gericht door

naar ander medisch specialisme

of zorgverlener. maakt

zelfstandig gebruik van

expertise van andere

specialismen. kan zelfstandig

omgaan met

meningsverschillen tussen

collega's

bijdrage aan effectieve

interdisciplinaire samenwerking

en ketenzorg

neemt deel aan interdisciplinair

overleg en laat zien meningen

van anderen te respecteren,

overwegen en accepteren en

brengt eigen expertise en

meningen in. levert onder

verleent onder beperkte

supervisie in teamverband en in

nauwe samenwerking met

andere zorgverleners zorg aan

patiënten op de afdeling

spoedeisende hulp.

evalueert zelfstandig het eigen

functioneren en het

functioneren van anderen in

een multidisciplinair team. kent

de rol, deskundigheid en

beperkingen van ieder lid van


155

supervisie door middel van

transmurale samenwerking en

overleg een bijdrage aan de

ontwikkeling van de acute

zorgketen. heeft kennis van de

verschillen en overeenkomsten

met betrekking tot het

differentiaal diagnostisch

denken, mogelijkheden tot het

doen van diagnostisch

onderzoek en verrichtingen

tussen huisarts en SEH-arts in

de dagelijkste praktijk.

een multidisciplinair

behandelteam en benut deze

zo optimaal mogelijk. kan in

gezamenlijk overleg protocollen

opstellen betreffende rol

(taak)verdeling, gebruik van

middelen en medische

behandelingen. heeft kennis

van prehospitale zorgverlenging

en vervult daar waar nodig zijn

taak. kan zelfstandig een

bijdrage leveren aan het

optimaal functioneren van de

SEH arts schakel in de acute

zorgketen.

Kennis en wetenschap Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3

medische informatie kritisch

beschouwen

formuleert onder supervisie

klinische vraagstellingen, weet

medische literatuur te vinden

en beoordeelt op basis van

'evidence-based medicine'

principes om vragen zo

optimaal mogelijk te

beantwoorden.

formuleert onder beperkte

supervisie klinische

vraagstellingen, weet medische

literatuur te vinden en

beoordeelt op basis van

'evidence-based medicine'

principes om vragen zo

optimaal mogelijk te

beantwoorden.

kan omgaan met situaties

waarbij weinig of geen

'evidence based' gegevens voor

handen zijn.

bevorderen en verbreden

wetenschappelijke vakkennis

kan onder supervisie

protocollen ontwikkelen met

behulp van gegevens uit andere

domeinen.

kan onder supervisie een

onderzoeks- of

kwaliteitsproject opzetten, dan

wel deelnemen aan projecten

opgezet vanuit andere

disciplines en daarmee een

bijdrage leveren aan de

ontwikkeling van het

wetenschappelijk domein van

de spoedeisende geneeskunde.


protocollen ontwikkelen.

kan publiceren in medisch

wetenschappelijk tijdschrift op

het gebied van spoedeisende

geneeskunde. kan zelfstandig

meewerken aan de

ontwikkeling van protocollen

en richtlijnen.

persoonlijk bij- en

nascholingsplan

stelt onder supervisie een

persoonlijk scholingsplan op, op

basis van een permanente

evaluatie van persoonlijke

leerdoelen.

stelt onder beperkte supervisie

een persoonlijk scholingsplan

op, op basis van een

permanente evaluatie van

persoonlijke leerdoelen.

blijft onder beperkte supervisie

op de hoogte van medisch-

inhoudelijke ontwikkelingen op

stelt zelfstandig een persoonlijk

scholingsplan op, op basis van

een permanente evaluatie van

persoonlijke leerdoelen.

blijft zelfstandig op de hoogte

van medisch-inhoudelijke

ontwikkelingen op het gebied

van spoedeisende


156

het gebied van spoedeisende

geneeskunde.

geneeskunde.

bevorderen deskundigheid van

anderen

draagt bij aan een goed

opleidingsklimaat op de

afdeling spoedeisende hulp.

levert onder supervisie een

bijdrage aan de scholing van

verpleegkundigen,

coassistenten

levert onder beperkte

supervisie een bijdrage aan de

scholing van verpleegkundigen,

coassistenten, ANIOS.

levert een bijdrage aan de

opleiding tot SEH-arts. kan

zelfstandig verpleegkundigen,

coassistenten, ANIOS en AIOS

scholen en superviseren.

Maatschappelijk

handelen


determinanten van ziekte

(her)kennen

herkent onder supervisie

atypische presentaties van

acute ziektebeelden. weet

onder supervisie te handelen

bij (vermoeden op)

kindermishandeling. weet

onder supervisie te handelen

bij huiselijk geweld.

herkent onder beperkte

supervisie atypische

presentaties van acute

ziektebeelden. heeft aandacht

voor het omgevingsmilieu van

het kind. weet zelfstandig te

handelen bij (vermoeden op)

kindermishandeling. weet

zelfstandig te handelen bij

huiselijk geweld.

herkent zelfstandig atypische

presentaties van acute

ziektebeelden. kan vroegtijdig

presentaties met epidemische

en biologische kenmerken

herkennen en deze herleiden

tot mogelijke gevaren voor de

volksgezondheid. herkent

symptomen voortkomend uit

intoxicaties die

besmettingsgevaar opleveren.

gezondheid bevorderen is onder supervisie in staat in

overeenstemming met de

huidige maatstaven van de

medische wetenschap

preventieve maatregelen toe te

passen (isolatie en

decontaminatie). reageert

onder supervisie adequaat op

bedreigingen c.q. gevaar van de

kant van de patiënt en kan

risico's inschatten ten aanzien

van de eigen veiligheid en die

van het overige personeel.

is zelfstandig in staat in


huidige maatstaven van de

medische wetenschap

preventieve maatregelen toe te

passen (isolatie en

decontaminatie). reageert

onder beperkte supervisie

adequaat op bedreigingen c.q.

gevaar van de kant van de

patiënt en kan risico's

inschatten ten aanzien van de

eigen veiligheid en die van het

overige personeel.

bevordert de gezondheid door

gerichte acties te ondernemen

naar doelgroepen of instanties

om de gezondheid van het

individu en groepen in de

samenleving te bevorderen.

reageert zelfstandig adequaat

op bedreigingen c.q. gevaar van

de kant van de patiënt en kan

risico's inschatten ten aanzien

van de eigen veiligheid en die

van het overige personeel.

handelen volgens relevante

wettelijke bepalingen

kent en handelt volgens de

wettelijke bepalingen gesteld in

de wet BIG. Houdt rekening

met en handelt volgens de

wettelijke bepalingen conform

de WGBO. kent en handelt

volgens de gedragsregels van

de KNMO bij de

informatieverstrekking aan en

idem idem


157

over de patiënt.

adequaat optreden bij

incidenten in de zorg

handelt onder supervisie

overeenkomstig protocollen /

convenant tussen ziekenhuis en

justitie. herkent onder

supervisie gemaakte fouten

binnen de gezondheidszorg en

maakt deze bespreekbaar.

herkent onder supervisie

incidenten in de patiëntenzorg.

informeert de patiënt onder

supervisie desgewenst over

klachtenprocedures en

instanties.

handelt onder beperkte

supervisie overeenkomstig

protocollen / convenant tussen

ziekenhuis en justitie. herkent

onder beperkte supervisie

gemaakte fouten binnen de

gezondheidszorg en maakt deze

bespreekbaar. herkent onder

beperkte supervisie incidenten

in de patiëntenzorg en tracht

deze door bespreking en

verbetering van processen

hanteerbaar te maken.

informeert de patiënt

zelfstandig desgewenst over

klachtenprocedures en

instanties.

handelt zelfstandig

overeenkomstig protocollen /

convenant tussen ziekenhuis en

justitie. herkent zelfstandig

gemaakte fouten binnen de

gezondheidszorg en maakt deze

bespreekbaar. herkent

zelfstandig incidenten in de

patiëntenzorg en tracht deze

door bespreking en verbetering

van processen hanteerbaar te

maken.

Organisatie Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3

organiseren werk naar balans kan onder supervisie

prioriteiten stellen met

betrekking tot het verrichten

van diverse werkzaamheden.


prioriteiten stellen met

betrekking tot het verrichten

van diverse werkzaamheden en

bij het aansturen van

medewerkers op de SEH-

afdeling.

kan zelfstandig prioriteiten

stellen met betrekking tot het

verrichten van diverse

werkzaamheden en bij het

aansturen van medewerkers op

de SEH-afdeling.

effectief en doelmatig werken kan onder supervisie meerdere

dingen tegelijk doen

(multitasking). past onder

supervisie prioritering toe op

nieuwe en urgente situaties.

kan onder supervisie een

adequate inschatting maken

van de psychosociale

voorwaarden om een patiënt

verantwoord terug te kunnen

laten keren naar de

thuissituatie. kent de

mogelijkheden binnen en

buiten de eigen organisatie

voor het organiseren van

(sociale) zorg. is op de hoogte

van de organisatorische

structuur en principes van de

huisartsenpraktijk, zowel intern

kan onder supervisie het

zorgaanbod van acute

patiënten organiseren. kan

zelfstandig meerdere dingen

tegelijk doen (multitasking).

past onder beperkte supervisie

prioritering toe op nieuwe en

urgente situaties.


een adequate inschatting

maken van de psychosociale

voorwaarden om een patiënt

verantwoord terug te kunnen

laten keren naar de

thuissituatie. houdt rekening

met eventuele schaarste in

zorgfaciliteiten bij het plannen

van een vervolgtraject voor een

patiënt.

heeft inzicht in de organisatie

en toegang tot informatie van

de eigen werkgever. kan

zelfstandig het zorgaanbod van

acute patiënten organiseren.

past zelfstandig prioritering toe

op nieuwe en urgente situaties.

heeft oog voor en draagt bij aan

de ontwikkeling van ketenzorg

in de acute zorg keten.

kan zelfstandig een adequate

inschatting maken van de

psychosociale voorwaarden om

een patiënt verantwoord terug

te kunnen laten keren naar de

thuissituatie.


158

als extern.

verantwoorde besteding

beschikbare middelen

heeft inzicht in indicatiestelling

en financiering van beschikbare

middelen. houdt bij

bestedingen rekening met de

beschikbare middelen.

informatietechnologie

gebruiken

maakt gebruik van

informatietechnologie voor het

optimaliseren van

patiëntenzorg. volgt

scholingsactiviteiten en past de

opgedane kennis en

vaardigheden al dan niet onder

supervisie toe in de praktijk.

idem idem

Professionaliteit Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3

algemeen bedrijft onder supervisie op

professionele wijze


bedrijft onder beperkte

supervisie op professionele

wijze spoedeisende

geneeskunde.

bedrijft zelfstandig op

professionele wijze


hoogstaande patiëntenzorg bewaakt onder supervisie dat

aan de noodzakelijke behoeften

van een patiënt wordt voldaan.

verleent zorg in


hoogste maatstaven en ethisch

en professioneel gedrag. heeft

een open houding ten aanzien

van de patiënt, ongeacht de

eigen sekse of die van de

patiënt, levensfase, sociale en

economische status, opleiding,

etnische achtergrond, cultuur,

seksuele geaardheid en

levensovertuiging. is onder

supervisie in staat ondanks de

vaak hoge tijdsdruk en urgentie

van handelen medische zorg op

een hoogstaand niveau te

verlenen.

bewaakt onder beperkte

supervisie dat aan de

noodzakelijke behoeften van

een patiënt wordt voldaan.

is onder beperkte supervisie in

staat ondanks de vaak hoge

tijdsdruk en urgentie van

handelen medische zorg op een

hoogstaand niveau te verlenen.

bewaakt zelfstandig dat aan de

noodzakelijke behoeften van

een patiënt wordt voldaan,

vanuit een coördinerende rol in

het team. is zelfstandig in staat

ondanks de vaak hoge tijdsdruk

en urgentie van handelen

medische zorg op een

hoogstaand niveau te verlenen.

professioneel gedrag kan onder supervisie

professioneel gedrag

vormgeven t.a.v. omgaan met

taken en werk, omgaan met

anderen, omgaan met eigen

functioneren


professioneel gedrag

vormgeven t.a.v. omgaan met

taken en werk, omgaan met

anderen, omgaan met eigen

functioneren

kan zelfstandig professioneel

gedrag vormgeven t.a.v.

omgaan met taken en werk,

omgaan met anderen, omgaan

met eigen functioneren


159

kennen grenzen eigen

competenties

kent en respecteert de grenzen

van de eigen competenties.

kent en respecteert de grenzen

van het eigen specialisme.

idem idem

geneeskunde uitoefenen naar

ethische normen

verleent op zorgzame,

empathische en gewetensvolle

wijze geneeskundige zorg

zonder vooroordelen. toont in

het dagelijks werk duidelijke en

hoge morele normen en

waarden. handelt conform de

geldende beroepscode.

kan ethische aspecten

(her)kennen die bij medische

beslissingen in het geding zijn

en morele vragen die in het

medisch handelen ontstaan

analyseren.

(mogelijke aanvulling) Time

management en plannen

Maakt een jaarplanning van

cursussen, en weet dit goed te

verdelen over het jaar. Plant

tijd in om te studeren voor

cursussen en reguliere

onderwijs.






onderwijs, en eventuele

instructeursmogelijkheden en

extracurriculaire activiteiten.

Plant SMART in, in tijdsblokken.






onderwijs, en eventuele

instructeursmogelijkheden en

extracurriculaire activiteiten. Is

in staat gelijktijdig in diverse

projecten te werken, en haalt

deadlines. Behoudt het

overzicht bij project

coördinatie, en kan mensen

motiveren.

Lokaal Opleidingsplan Spoedeisende Geneeskunde Haaglanden … Lokaal... · 2017-04-21 · Lokaal...

Documents

Transcript of Lokaal Opleidingsplan Spoedeisende Geneeskunde Haaglanden … Lokaal... · 2017-04-21 · Lokaal...