koninklijke musea voor kunst en geschiedenis …...Alexandra De Poorter, Algemeen directeur a.i....

koninklijke musea voor kunst en geschiedenisactiviteiten 2015

koninklijke musea voor kunst en geschiedenis

[email protected]

+32 (0)2 741 72 11

jubelparkmuseumJubelpark 101000 Brussel

muziekinstrumenten museum (mim)Hofberg 2

1000 Brussel

hallepoortZuidlaan

1000 Brussel

musea van het verre oostenVan Praetlaan 44

1020 Brussel

Alexandra De Poorter,Algemeen directeur a.i.

2015 was voor de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschie-denis een belangrijk scharnierjaar. Halverwege het jaar werd er op initiatief van Elke Sleurs, Staatssecretaris van Weten-schapsbeleid, een wijziging van de directie doorgevoerd. Deze leidde tot de start van een reorganisatie van het personeel, de financiële diensten en tot een aanpassing van het organogram, wat een nieuwe dynamiek in werking zette die verder dient te worden gestimuleerd en geoptimaliseerd. Ondanks het teleur-stellende bezoekersaantal tijdens de herfst-winter vanwege de terroristische bedreigingen, kunnen we niettemin een mooie toename vaststellen van de bezoekers in 2015, zodat het boek-jaar positief kon worden afgesloten. Het herfstseizoen opende met de tentoonstelling Sarcophagi. Onder de sterren van Noet, waarvan het succes toekomt aan de inzet van talrijke mede-werkers van bijna alle diensten.

Dit evenement markeert het begin van een nieuwe richting die de tijdelijke tentoonstellingen en het collectiebeheer van de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis insloeg, sa-men met de bewustwording van de rijkdom van de collecties en de mogelijkheid om wetenschappelijke evenementen van een internationaal niveau op te zetten met enkel onze eigen collecties wat de mogelijkheid biedt om niet eerder getoonde, verrassende kunstwerken en archeologische objecten te ont-hullen aan het publiek.

Verder wordt de numerieke inventaris voortdurend aange-vuld en wordt hij alsmaar meer door het publiek geraadpleegd wat leidt, zonder iemand te benadelen, tot een stijgend aantal bruikleenaanvragen voor tentoonstellingen buitenshuis.

Bovendien hebben we een organisatorische rol gespeeld, onder het toezicht van de Minister van Wetenschapsbeleid (Belspo) voor de tentoonstelling Insecta, in het Koninklijk Paleis, die éen van de grootste successen van de laatste jaren werd.

De resultaten van het wetenschappelijk onderzoek in 2015 waren heel vruchtbaar. Hier is er plaats om de wetenschappe-lijke expertise van ons personeel te eren. Dankzij de financiële steun van de Federale en Regionale overheid en privé-fondsen hebben onze wetenschappers actief deelgenomen aan talrijke seminaries en colloquia, hebben ze meerdere nationale en in-ternationale projecten geïntegreerd en werken ze aan verschil-lende universiteiten en zetelen ze in comités, raden en commis-sies.

Er werden eveneens succesrijke archeologische opgravingen uitgevoerd in België en elders in de wereld (Egypte, Arabische Emiraten, Italië en Paaseiland). Maar de expertise van de Ko-ninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis houdt hier niet bij op … vergeten we niet onze uitstekende restauratieateliers, educatieve diensten, administratieve en technische diensten. We kunnen dus trots zijn op de verwezenlijkingen van 2015 en hier bedank ik heel oprecht alle personeelsleden voor.

1

collectiesDe enorme collecties bestaan uit

enkele miljoenen objecten:

• Europese Prehistorie• Oudheid, Middellandse zee en Nabije Oosten

(Mesopotamië, Egypte, Griekenland, Etrurië, Rome…)• Geschiedenis van onze regio’s, van de middeleeuwen

tot de 20ste eeuw • Muziekinstrumenten

• Aziatische culturen (India, China, Japan, Korea, Vietnam, Thailand, Cambodja…)

• De Maghreb• Amerika, Noord tot Zuid

• Oceanië

restauratie-ateliersCeramiek, muziekinstrumenten, meubelwerk, metaal,

hout, papier, leder, schilderijen, fotografie…

educatieElk seizoen worden tal van workshops, rondleidingen en animaties in het Nederlands en het Frans aangeboden voor een gevarieerd publiek: kinderen, buitenschoolse

groepen, volwassenen, kwetsbare groepen… Elk jaar worden er één of twee tijdelijke maar

prestigieuze tentoonstellingen gemaakt.De koninklijke Musea zijn bovendien ook

bibliotheken, fototheken, shops...

de koninklijke musea voor kunst en geschiedenis in het kort


opdrachten• Studies en conservatie van de collecties

Kunst en Archeologie van de Federale staat• Wetenschappelijk onderzoek in

de kunstgeschiedenis en archeologie• Voorstelling van de collecties aan het publiek

(permanente zalen en tijdelijke tentoonstellingen)• Educatief aanbod (voor kinderen en volwassen,

voor privé- en schoolpubliek)

museaDe Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis

omvatten verschillende sites in Brussel: • Jubelpark

• Hallepoort• Muziekinstrumentenmuseum, Koningsplein• Chinees Paviljoen en Japanse toren in Laken

onderzoekTalrijke projecten gewijd aan de kunstgeschiedenis

en musicologie, studies en expertises (meubels, beeld-houwwerken, wandtapijten, muziekinstrumenten, glas,

ceramiek, opschik, kostuums, koetsen, sierkunsten…). De Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis nemen

ook deel aan archeologische opgravingen op heel wat plaatsen in de wereld (België, Egypte, Italië, Griekenland,

Iran, Libanon, Paaseiland…).

3de collecties

9100 meesterwerken

11de restauratie-ateliers

17de tijdelijke tentoonstellingen

23de publiekswerking

29het onderzoek

35de musea in cijfers

40de musea

2de collecties

nationale archeologie

De collectie nationale archeologie werd voorna-melijk samengesteld op het einde van de 19de eeuw en aan het begin van de volgende onder leiding van de Staatsdienst voor Opgravingen. Dit organisme zal onafhankelijk worden (Na-tionale Dienst voor Opgravingen) waarna het geregionaliseerd wordt. De pioniers van de na-tionale archeologie starten, nu al meer dan een eeuw geleden, met het samenstellen van een kaart die hun opgravingen bevat en stockeren hun ontdekkingen in het Jubelpark. Sedertdien is deze collectie het grootste geheel van nationale archeologie van het koninkrijk, gaande van de prehistorie tot de middeleeuwen, met inbegrip van de Gallo-Romeinse periode. Dit archeolo-gisch patrimonium wordt aangevuld met alles wat met de volkstradities uit onze regionen te maken heeft (folklore), van de middeleeuwen tot vandaag en wordt bewaard in de Hallepoort, in het centrum van Brussel. Hieraan werd een gedeelte van de resultaten van de werken van de twee Belgische ingenieurs in het Zuidoosten van Spanje toegevoegd. In de streek rond Murcia leg-gen zij op het einde van de 19de eeuw de sporen van de oudste metallurgie in Europa bloot (de El Argar -cultuur, 3de millennium v.Chr.). Tijdens het jaar 2015 was de digitale inventaris van alle col-lecties klaar (enkele tienduizenden objecten) en werd er gestart met de renovatie van de reserves om ze te bewaren.

5

antieke oudheid

Dank zij de One Shot-kredieten toegekend door Staatssecretaris Elke Sleurs werden renovatie-werken in de permanente collecties (Egypte, Etrurië, Griekenland en het Oude Nabije Oosten) en de reserves (Iran, Bibliotheek Oudheid) gerea-liseerd. Restauraties van tentoongestelde kunst-werken gebeurden zowel dankzij de steun van de Vrienden van de KMKG als in het kader van de expo Sarcophagi (ensemble sarcofagen van Bab-el-Gazous). Naast deze tentoonstelling en het Djehoetihotep-project, werden een expo en een colloquium over de recent ontdekte prinsen-graven van Vulci georganiseerd in samenwerking met de Soprintendenza van Etrurië. Tal van vorsers uit de meest prestigieuze in-stellingen kwamen voorwerpen uit onze ver-zamelingen bestuderen. Onze conservatoren publiceerden hun studies van museumobjecten en namen deel aan internationale colloquia. Ze zetten met succes hun terreinwerk op archeolo-gische sites voort (Verenigde Arabische Emiraten, Italië, Egypte). Een zestal vorsers gefinancierd door projecten (BRAIN, Interuniversitaire Attrac-tiepolen en pioniersprojecten Belspo) werken op de geschiedenis van KMKG-opgravingen in het Midden-Oosten, digitalisatieprocessen ten dienste van de assyriologie, Egyptische execratie-beeldjes en de opkomst van de metallurgie in de Nijlvallei. De conservatoren, restoratoren, tech-nici en wetenschappers verbonden aan het De-partement werken elke dag achter de schermen van het museumparcours voort om een optimale zichtbaarheid te verzekeren voor het patrimo-nium dat ze beheren.

4

niet-europese beschavingen

Met uitzondering van Afrika, waarvan de objecten bewaard worden in Tervuren, bezitten de Konink-lijke Musea voor Kunst en Geschiedenis erg be-langrijke collecties Niet-Europese kunst. De col-lectie Amerika die enkele duizenden invloedrijke objecten omvat, vormt ongetwijfeld een van de grootste publieke collecties in Europa. We zijn ook heel trots op de reeksen Japanse prenten van zeer hoge kwaliteit, de uitgebreide verzameling Chinees exportporselein, getuigenis-sen uit het merendeel van de landen in Zuid en Zuidoost-Azië (India, China, Japan, Korea, Vietnam,

Indonesië, Thailand, Cambodja, …) en verrassende stukken uit Oceanië, waaronder één van de twee enige beelden uit Paaseiland die naar Europa werden overgebracht. Het omwille van renovatie-werken tijdelijk gesloten Chinees Paviljoen en de Japanse Toren in Laken herbergen gewoonlijk het Chinese porselein en het Japans museum.In 2015 werd er orde op zaken gesteld in de inven-tarissen van de verschillende collecties: duizen-den etnografische objecten, waaronder textiel, prenten, rieten voorwerpen, steensculptuur, hout, ceramiek...het zijn allemaal kwetsbare getuigen waarvan het behoud een permanente opdracht is.

7

europese kunstnijverheden

De Europese kunstnijverheden of de decoratieve kunsten van de middeleeuwen tot de 20ste eeuw, vormen een van de grootste verzame-lingen van de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis. De collecties werden behoorlijk verrijkt met legaten van enkele belangrijke privécollecties (Vermeersch, Godtschalck, Evene-poel, Errera…). De collectie wordt traditiegetrouw onderverdeeld in vier hoofdafdelingen, in functie van techniek en materialen. De afdeling textiel omvat wandtapijten, textiel en borduurwerk, kostuums en kant. De afdeling metaal groepeert Maaslandse en middeleeuwse edelsmeedkunst, zilver, koper, smeedwerk, tin, preciosa ( juwelen, miniaturen, waaiers), precisie-instrumenten (uurwerken, horloges, meetinstrumenten) en wapens. De afdeling glas en ceramiek (faïence, steengoed, porcelein… ). De afdeling meubel-kunst-beeldhouwkunst omvat meubilair, meubel en monumentale beeldhouwkunst, ivoren, hout, retabels, paardenuitrustingen, paarden en mo-torrijtuigen, fietsen, koetsen en schilderijen op paneel of doek. Naast deze vier gehelen hebben we ook een afdeling uitsluitend gewijd aan de studie van de decoratieve kunsten van de 20ste eeuw, los van technieken, met inbegrip van de kunstfotografie, lopend van het begin van de art nouveau tot aan het einde van Wereldoorlog II.

6

het muziekinstrumentenmuseum

Dankzij de steun van de Koning Boudewijnstich-ting kon het MIM zich verrijken met het fonds Jean Warland, een nieuwe en belangrijke collec-tie gewijd aan jazz. Jean Vanden Heuvel (1926-2015) – artiestennaam Jean Warland - is één van de Belgische voortrekkers van de jazz-contrabas tijdens de 20ste eeuw. Na zijn debuut in Brus-sel aan het einde van de oorlog, trok hij naar de Parijse studio’s, waarna hij in Berlijn werd aange-worven voor de Radio in American Sector (RIAS) en voor het jazzorkest van de Westdeutscher Rundfunk (WDR) in Keulen. Zijn collectie omvat duizenden objecten: muziek-instrumenten met accessoires, een welgevulde discotheek, boeken en magazines, documenten en vooral talrijke opnames die voor het meren-deel onuitgegeven materiaal zijn. Verder do-neerde Alain Desjacques, een Frans antropoloog gespecialiseerd in Mongoolse muziek, zijn vol-ledige collectie aan het MIM. Hij startte met deze unieke verzameling vanaf 1986 in Mongolië, Azië en Europa. Ze maakt van het MIM een belangrijk centrum voor de Mongoolse cultuur en ontsluit documenten die elders in Europa onvindbaar zijn. De geschonken collectie bevat 37 muziek-instrumenten Morin Khuur-vedels, Yatga-sitars, luiten, fluiten, verschillende types mondharpen en boeddhistische rituele instrumenten, twee manuscripten, boeken en partituren in Aziatische en westerse talen en geluidsopnames die op verschillende dragers werden uitgegeven.

8100 meesterwerken

Honderd topstukken kiezen uit de verzamelingen van het grootste museum van België… Met deze uitdaging gingen de conservators aan de slag om de symbolische, befaamde of verras-sende werken te selecteren die in deze publicatie werden samen-gebracht. De prachtige foto’s worden aangevuld met korte beschrijvingen die elke object in de tijd situeren. Het boek nodigt op die manier uit tot een reis doorheen de kunst en de geschiedenis, vanaf de prehistorie, via de oudheid tot in de 20ste eeuw, zonder daarbij de beschavingen uit Azië, Amerika of Oceanië te vergeten. De historiek van het museum, die in de inleiding van deze publicatie beknopt wordt geschetst, geeft een ver-klaring voor deze diversiteit. Het museum werd gesticht in 1835 als een museum voor wapens en wapenrustingen, waarin ook enkele “curiosa” waren ondergebracht, met de bedoeling om het rijke erfgoed en de geschiedenis van het land te belichten. Aan het einde van de eeuw werd het een volwaardig Museum voor Sier- en Nijver-heidskunsten, dat inmiddels ook een grote verzameling oudheden herbergde en steeds meer objecten uit andere werelddelen verwierf. In de loop van de 20ste eeuw ging het museum naast zijn oorspronkelijke opdracht van “conservatorium” ook een wetenschappelijke rol ver-vullen. De Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiede-nis werden zo een belangrijk onderzoekscentrum voor archeologie en kunstgeschiedenis. De museumcollecties zijn verspreid over vier locaties: het Jubelparkmuseum, de Hallepoort, de Musea van het Verre Oosten en het Muziekinstrumentenmuseum. Deze publicatie gaat enkel in op de collecties van het Jubel-parkmuseum.

publicatie te koop in de museumshopLudion, 2015, 160 p. / 16 €Ook beschikbaar in e-book-versie

10de restauratie-ateliers

restauratie van een oesekh halssnoer

Dit “grote halssnoer” bestaat uit vijf rijen verticaal geplaatste buisvormige kralen en een afboordende rij kralen aan de bovenkant. Deze zijn horizontaal geregen (geëmailleerde kralen, kralen in glaspasta). De twee uiteinden bestaan uit twee identieke blau-we geëmailleerde kralen. Ze stellen de valkenkop van Horus voor. De draad is afgesneden ter hoogte van de hoofden van Horus en aan het centrale deel. Om de draad opnieuw te kunnen rijgen moesten we het kralenweefsel begrijpen. Het grootste probleem was de assemblage met één draad uitge-voerd. Bibliografisch onderzoek liet ons toe om de montage van verschillende halssnoeren te analy-seren. De weg die de draad aflegt werd echter pas duidelijk bij een demontage van de halsketting. Om de volgorde van de kralen te bewaren werd er voor 6 rijen kralen een ondersteuning voorzien.Er werd gekozen voor een draad die momenteel voor juwelen wordt gebruikt. Hij lijkt op de gebruikte draad en heeft een grote rekweerstand.Voor de samenstelling wordt er als werkvlak een afdruk van het halssnoer op schaal 1/1 gebruikt. Het rijgen gaat van start met een eerste rij van verticale kralen aan het hoofd van Horus. Het object wordt bij elkaar gehouden door spelden, net zoals een kantwerkster te werk zou gaan: wat het mogelijk maakt om van kraal naar kraal te werken en zo het patroon en de ronding van de hals te recreëren. Eens het halssnoer opnieuw geregen is kunnen de spelden verwijderd worden.

13

restauratie van het perkament van marinus fran maria caracciolus arcella

Het perkament van Marinus Fran Maria Caraccio-lus Arcella (86 x 66 cm), dat deel uitmaakt van de verzameling “Folklore”, vertoonde meerdere verti-cale scheurtjes aan de onderzijde. Het perkament was bovendien gegolfd en stoffig. Om de kleuren terug in ere te herstellen, onderging het perkament een droogreiniging. Vervolgens werd het glad ge-maakt met het oog op een betere leesbaarheid van de tekst. De drie scheurtjes werden hersteld met behulp van reversibele lijm op basis van ethanol. Strookjes Japans papier werden bevestigd aan de keerzijde van het document ter stabilisering van deze herstelling. Omdat perkament zeer gevoelig is voor temperatuur- en vochtschommelingen, werd het document met behulp van kleine strookjes Japans papier aan de achterzijde vastgehecht op een drager van zuurvrij karton. Dankzij deze behan-deling blijft het perkament in opgespannen posi-tie, maar het Japans papier geeft toch voldoende speling om bij grotere temperatuur- en vocht-schommelingen nieuwe craquelures te vermijden. Tenslotte werd een bewaardoos in zuurvrij karton op maat gemaakt. De doos dient twee doelen: ener-zijds beschermt ze het perkament tegen stof, licht, verontreiniging en insecten en anderzijds verzekert ze een stabiele omgeving voor een optimale conser-vatie van het perkament.

12

metaalatelier

Ter gelegenheid van de renovatie van de zaal Etruskische kunst zal het metaalatelier een aantal bronzen objecten restaureren.De strigilis is er eentje van. Hij symboliseert bepaalde problemen bij de bronzen die goed vertegenwoor-digd zijn in onze collecties. Vooreerst werd het object in een bad aceton gedompeld, dan werd de weinig klevende corrosiekorst er afgehaald met behulp van een scalpel en een roterende borstel om de prachtige patine van cupriet tot zijn recht te laten komen die

een grotere stabiliteit aan het object verleent te-gen externe agressies. Het heft van de strigilis werd met behulp van een gekleurde epoxylijm opnieuw vastgehecht. Het object vertoonde verschillende chloride gaatjes, vooral aan de rand van het heft, die een ultrasone behandeling ondergingen. Hierna werden de behandelde plaatsen bedekt met een laag zilveroxide. Ten slotte werd het inventarisnummer genoteerd en het stuk geboend met microkristallijne boenwas voor een zo goed mogelijke conservatie van het object.

15

restauratie van een egyptische onbeschilderde cederhouten sarcofaag

Het verhaal gaat de ronde dat dit object gevonden werd bij een landbouwer die de sarcofaag gebruikte als kippenhok. Vandaar de vele gaten langs alle zijden. De kroonlijst rondom het geheel waarop het deksel komt te rusten, ontbrak voor drie kwart. Van de verticale hoekplankjes ontbraken er ook enkele. Om het deksel terug veilig op de kist te kunnen plaatsen werd besloten de kroonlijst aan te vullen. Om de leesbaarheid van dit object te herstellen werd me gevraagd de bovenste gaten van de smalle zijden aan te vullen en de ontbrekende hoekplankjes aan te vullen. De uitdaging bestond erin deze aanvullingen te bevestigen zonder ook maar iets aan het object te veranderen : geen lijm, geen spijkers, geen schroe-ven. Niets. De schrijnwerker van het museum heeft in cederhout de nodige lopende meters kroonlijst geprofileerd met de freesmachine. Van deze nieuwe lijst werden de nodige stukken gezaagd om de be-staande elementen van de kroonlijst aan te vullen. De nieuwe stukken werden zoals de overgebleven fragmenten van de kroonlijst op de kist gemonteerd met houten deuvels die in bestaande gaten van de kist werden geplaatst. De gaten op de korte zijden van de kist werden aangevuld met houten plankjes waarop de aansluiting met de onregelmatige

rand van het gat in papier-maché werd gelijmd om mooi op elkaar aan te sluiten. De verticale plankjes op de hoeken werden vervaardigd uit cederhout en bevestigd aan de sarcofaag met houten blokjes langs binnenin. Daarbij werd gebruikgemaakt van de bestaande gaten in de houten kist. En nu, na de tentoonstelling ‘Sarcophagi’, is ons ‘kippenhok’ te bezoeken in de permanente opstelling van de collectie Egypte.

de restauratie van de lijkkisten van deir el-bahari

De “Tweede Cachette van Deir el-Bahari”, ongeschon-den ontdekt in 1891, is een immens collectief graf dat de lijkkisten en mummies van de priesters van Amon en hun familie uit de 21ste dynastie (rond 950 v. Chr.) herbergde. Dit buitengewoon onderaards graf verza-melde alle dode priesters op één begraafplaats wat de bewaking diende te vergemakkelijken tijdens een periode van economische crisis en algehele onzeker-heid. Er werden niet minder dan een totaal van 153 gehelen aan lijkkisten ontdekt, waarvan het meren-deel was samengesteld uit twee in elkaar passende antropomorfe lijkkisten en een mummieplank die het gemummificeerde lichaam rechtstreeks bedekt.

Als in 1891 het Museum van Caïro overspoeld wordt met een toevloed aan lijkkisten besluit het om loten te verdelen over een groot aantal musea. Zo ontvan-gen de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiede-nis in 1894 een indrukwekkende reeks van zes lijk-kisten en vier “mummieplanken” en andere objecten uit de Cachette. Bij hun aankomst blijkt dat de kisten geleden hebben onder hun lange reis. Hun restaura-tie wordt aan een zekere Armand Bonn toevertrouwd die de decoraties redt maar die niet aarzelt om volgens de toenmalig geldende regels van de restau-ratie, beschadigde scènes en inscripties aan te vullen, waarbij hij nieuwe hiërogliefen bedenkt…

De Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis maken sinds 2013 deel uit van een internationaal net-werk voor de studie van de Tweede Cachette van Deir el-Bahari. Dit heeft tot doel het geheel aan materiaal uit de Cachette dat over de hele wereld verspreid zit te repertoriëren in een unieke databank. Verder behandelt het talrijke aspecten van dit uitzonderlijk graf: de geschiedenis van de priesters van Amon uit de 21ste dynastie en hun familie, hun geloof en op-vattingen over het hiernamaals, de productiewijzen en decoratie van de lijkkisten, de manier waarop ze in het graf geplaatst werden, enz.…Dit passionerend onderzoek kan echter niet ge-beuren zonder een nauwgezette restauratie van de kisten. Immers, de oude restauraties van eind 19de eeuw zijn aangetast, de structurele cohesie van de kisten is soms precair, de kleuren transformeerden en het antieke vernis is verdonkerd of vergeeld.De uitdaging voor de restauratiecampagne, geleid door de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiede-nis met het Istituto Europeo di Restauro d’Ischia als partner, is het conserveren op lange termijn van de kisten van de Brusselse collectie. Eens ze gerestau-reerd zijn, komen ze in een hernieuwde presentatie op zaal in de vaste collectie van het museum “als een van de meest bijzondere ontdekkingen uit de ge-schiedenis van de Egyptologie”.

14

Het atelier voor de conservatie en restauratie van foto’s werkt hoofdzakelijk voor de collectie “Historische fotografie”. Het atelier neemt deel aan de voorbereiding van de foto’s voor de inven-tarisatie. Conservatie is de hoofdtaak en varieert in functie van de bewaringsstaat van de foto. Ze richt zich op het chemisch en fysisch stabiliseren van het fotografisch procedé.Fotografie is sterk gevoelig aan abrasie, digitale afdruk, vervuiling en het klimaat. Er worden lichte behandelingen als stofreiniging of chemische reiniging uitgevoerd. Dit zijn op het eerste zicht eenvoudige behandelingen. Toch kun-nen ze, indien ze niet met de juiste materialen en op de juiste manier worden uitgevoerd, de foto’s beschadigen.Het herstellen van scheuren voor foto’s op papie-ren drager wordt uitgevoerd met papier en een conserverende lijm. Dit heeft een verstevigende functie maar moet stabiel en omkeerbaar zijn.Naast het beheer van de conservatie van de collec-tie werden 32 stukken uitgekozen voor een ten-toonstelling in het Museum Fin de Siècle in 2015. Dit leidde tot conservatie- en restauratiebehan-delingen en een staat van bewaring (voor en na de tentoonstelling in het MFS), voorbereiden van stukken voor transport, verpakking, het transport en het plaatsen in de vitrine. Omwille van conser-vatieredenen worden de stukken in de tentoon-stelling om de zes maanden gewisseld volgens de toegestane totale lichtdosis. Er wordt een geschie-denis van de belichting bijgehouden om rekening te kunnen houden met de stabiliteit van de ten-toonstelde stukken in de toekomst.

de tijdelijke tentoonstellingen

het atelier voor de conservatie en restauratie van foto’s

16PH 0000496- Portret van twee mannen, Onbekend, Begin 20ste eeuw, Ferrotypie (voor- en nabehandeling)

1919

kleine soldaatjes van de groote oorloghallepoort 03.04.2015 – 31.01.2016

Tijdens WO I wint het oorlogsspeelgoed aan popu-lariteit en wordt het conflict ook in miniatuur op de tapijten van salons en kinderkamers uitgevochten. Speelgoedfabrikanten volgen daarbij de vernieuw-de oorlogsvoering op de voet. Bovendien voeren ook de kleine soldaatjes oorlog met de modernste wapens.In bezet gebied produceren verschillende carita-tieve organisaties pacifistisch speelgoed. Kunnen ze de bevolking voor heel even hun vele opofferingen doen vergeten?De tentoonstelling toont een uitzonderlijke verza-meling van meer dan 1.000 objecten afkomstig uit de verschillende landen die in het conflict verwik-keld waren. In een tot de verbeelding sprekende opstelling brengen honderden soldaatjes, maar ook poppen, miniatuurdorpjes en gezelschapsspelen het verhaal tot leven.De tentoonstelling is een samenwerking met de ge-meente Sint-Gillis, Les Rencontres saint-gilloises en Paul Herman, auteur van het boek Les petits soldats de la Grande Guerre.

lascaux. de sixtijnse kapel van de prehistorie 14.11.2014 – 12.04.2015

Tentoonstelling georganiseerd door Lascaux In-ternational Exhibition, in samenwerking met het Jubelparkmuseum en het Koninklijk Instituut voor Natuurwetenschappen van België. De grot van Lascaux in de Dordogne is een van de meest op-zienbarende archeologische ontdekkingen van de 20ste eeuw. Niet minder dan 900 dieren (oerossen, herten, paarden en bizons) luisteren de wanden van deze grot op. Om conservatieredenen is de site sinds 1963 niet meer toegankelijk voor het publiek. Maar dankzij de reproducties op ware grootte was het in deze reizende tentoonstelling toch moge-lijk verschillende van de versierde grotwanden te bewonderen en meer te leren over het leven van de mensen zo’n 20.000 jaar geleden. De KMKG en het KBIN vulden de tentoonstelling aan met skeletten van prehistorische dieren, prehistorische gebruiks-voorwerpen en juwelen uit hun museumcollecties en fotomateriaal van hun opgravingscampagnes in binnen- en buitenland.

18

21

wandtapijten uit de tijd van keizer karel 22.05 – 30.08.2015

Kleine maar bijzondere tentoonstelling over de Brusselse wandtapijten opgebouwd rond een van de meest bekende werken uit de collectie van het Jubelparkmuseum. Dit wandtapijt toont een tafe-reel dat in verband staat met de legende van het beeld van O.L. Vrouw van de Zavel. Het werd in Brus-sel geweven omstreeks 1516-1518, naar een ontwerp van de schilder Bernard van Orley. Het maakte deel van een ‘kamer’ van vier wandtapijten, die verspreid raakten. Dankzij de tentoonstelling werden ze opnieuw samengebracht. Een van de wandtapijten werd in bruikleen aangevraagd door het Hermi-tagemuseum in Sint-Petersburg, een ander door het Broodhuis in Brussel. Nog twee tapijten uit de 16de eeuw, beide van ongebruikelijke afmetingen, werden tentoongesteld. Het eerste is eigendom van KBC Bank en behoort tot een reeks over het leven van apostel Paulus. Het werd geweven naar een ontwerp van Pieter Coecke van Aelst. Het tweede toont het Laatste Oordeel, gebaseerd op een karton van Colyn de Coter, en is afkomstig uit het Worces-ter Art Museum in de Verenigde Staten.

20

extra muros: koninklijk paleis brusselinsecta22.07 – 06.09.2015

De kleinschalige en poëtische tentoonstelling IN-SECTA werd georganiseerd door de KMKG in samen-werking met de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika, de Koninklijke Bibliotheek van België en het Koninklijk Belgisch Filmarchief-Cinematek. De bezoekers mochten er niet alleen voorstellingen bewonderen van insecten uit verschillende periodes en culturen (een Egyptische hartscarabee, gouden bijen uit het Merovingische rijk, art nouveau-ju-welen met libellen, Doornikse faience versierd met vlinders …), maar ook entomologische modellen in een enscenering volgens zes thema’s: het insect als Kunstenaar, Hypnotiseur, Architect, Ambachtsman, Symbool of Godheid.

sarcophagi. onder de sterren van noet15.10.2015 – 30.04.2016

De tentoonstelling schetste de evolutie van de grafrituelen in het Oude Egypte, van de prehistorie tot de Grieks-Romeinse periode. De zon legt, net als de overledenen in het hierna-maals, tijdens de twaalf nachtelijke uren een reis af doorheen het lichaam van de godin Noet naar haar dagelijkse wedergeboorte. De tentoonstelling stond in het teken van Noet en was verdeeld in twaalf zalen die de twaalf uren van de nacht symboliseren. Elke zaal was ingericht rond een centraal object en belichtte een ander thema. Klaagvrouwen, grafgiften, rituelen, de evolutie van de sarcofagen, mummies en de mum-mificatie… Een restauratielaboratorium vormde het kloppende hart van de tentoonstelling. Een team restaurateurs uit het Istituto Europeo del Restauro van Ischia werkte er aan de restauratie van een reeks sarcofagen en mummieplanken uit de verzameling van de KMKG die afkomstig zijn uit de Tweede Cachette van Deir el-Bahari.

djehoetihotep. 100 jaar opgravingen in egypte06.11.2015 – 21.08.2016

Tentoonstelling georganiseerd in samenwerking met de KU Leuven. Al 15 jaar wordt in de omgeving van Dayr al-Barsha in Egypte door egyptologen van de KU Leuven archeologisch onderzoek uit-gevoerd naar oud-Egyptische rotsgraven. De site is vooral bekend omwille van het prachtig gede-coreerde graf van gouverneur Djehoetihotep (ca. 1840 v.Chr.), maar recente opgravingen hebben nieuwe resultaten opgeleverd. Precies 100 jaar geleden werd op dezelfde plaats opgegraven door de Amerikaan Reisner. De vondsten die hij daar deed, behoren tot de belangrijkste Egyptische kunstschatten uit het tweede millennium v.Chr.

Enkele aquarellen van de hand van Marcus Black-den en Howard Carter, die destijds dienst deden als documentatie over de site, werden ontleend aan het Griffith Institute van Oxford. De tentoon-stelling stelde zich tot doel te tonen hoe innova-tieve methodes, toegepast op oude documentatie, kunnen bijdragen tot nieuwe inzichten (digitale technieken, virtuele reconstructies, projectie van satellietbeelden op oud kaartmateriaal, een 3D-reconstructie van het graf van Djehoetihotep, een virtueel 3D-model van dit graf). In het museum werd de tentoonstelling aangevuld met een com-plete inventaris van een graf uit de omgeving. Het materiaal uit dit graf wordt al 100 jaar in Brus-sel bewaard, maar werd nog niet eerder aan het brede publiek tentoongesteld.

22de activiteiten voor het publiek

Voor de meerdaagse museumateliers voor kinderen en jongeren van 6 tot 14, doken we tijdens de krokusvakantie in het kader van Lascaux in de prehistorie, in samenwerking met het Museum voor Natuurwetenschappen. Een reis naar de ijstijd maakte de oermens in ons jonge publiek los.

25

Onze musea trokken ook in 2015 vol de kaart van het publiek. De Educatieve en culturele dienst, en zijn Franstalige evenknie Service éducatif et culturel verzorgden het aanbod voor het publiek in de per-manente collecties en tijdelijke tentoonstellingen. Naast de rondleidingen, ateliers, cursussen voor volwassenen, lezingen, concerten en tactiele rond-leidingen voor blinden en slechtzienden - die sinds lang deel uitmaken van het recurrente aanbod - passeren de revue.

Na een onderbreking in 2014 werd opnieuw deel-genomen aan de Museum Night Fever, editie 2015. Partner in crime voor deze museumnacht was het jeugdhuis XL’J - Maison des Jeunes Elsene, waarbij de jongeren zich lieten inspireren door de Lascaux-tentoonstelling. Het resulteerde in een beeldende en underground/streetlive getinte avond met onder meer demonstraties graffiti en breakdance. Het evenement kon rekenen op de belangstelling van 2191, voornamelijk jonge, deelnemers.

24

Tijdens de Kunstendag voor Kinderen op 15 novem-ber 2015 waren families aan zet. Met een gesmaakt programma van inloopateliers en gezinsrondleidin-gen, tot en met een knuffelhoek voor de allerklein-sten werden kinderen en hun ouders ingewijd in de geheimen van de Egyptische kunst onder het ge-sternte van de godin Noet. Afkloppend op zo’n 1263 deelnemers en opgetogen reacties kan deze dag voluit een succes genoemd worden.

In het kader van de tentoonstelling Wandtapijten uit de tijd van Keizer Karel werd een boekje ‘Keizer Karel en het wondere beeldje’ gepubliceerd, boor-devol opdrachten. Via het bekijken en lezen van de wandtapijten als een stripverhaal, begrepen kinde-ren en hun ouders de legende van O.L.Vrouw van de Zavel, afgebeeld op deze uitzonderlijk samenge-brachte reeks van vier Brusselse wandtapijten.

27

Voor de expo Sarcophagi. Onder de sterren van Noet gold de ambitie een breed publiek aan te spreken. De geheimen van de sarcofagen werden voor jong en oud uit de doeken gedaan in deze intrigerende tentoonstelling, die werd opgebouwd als een op-eenvolging van de twaalf uren van de nacht waarin de zon haar reis aflegt op weg naar haar wederge-boorte, elke ochtend bij zonsopgang. De educatieve diensten realiseerden voor deze expo doe-opdrach-ten voor fijne vingers in de vorm van opdrachten-blaadjes die kinderen, en ook volwassenen - zo bleek -, uitnodigden aan de slag te gaan met wat ze zagen, in het museum, achteraf of ook als voor-bereiding vooraf. De blaadjes, gekenmerkt door een minimum aan woorden en krachtige vormgeving, waren beschikbaar in de tentoonstelling en te downloaden op de website van het museum. We waagden ook de sprong naar digitaal, met een vuurdoop in het aanbieden van digitale content via de iziTravel app. In PHD or DJ gingen zes jonge mu-seumbezoekers in dialoog met zes museumprofes-sionals. Centraal: een museumstuk, een prangende vraag vanuit het publiek, een gedegen museumpro-fessional met zijn expertise én zijn muziekkeuze. Het resultaat: 12 verrassende kortfilmpjes met aparte soundtrack. In de loop van het jaar 2015 werd PHD or DJ alvast zo’n 2900 keer gedownload.

26

29

5

Cd: Walla Kristalla. Liedjes van Overal.

Saartje Van Camp en Spinvis. Excel. 2011.Ozewiezewoze

(Nederland)lesfiche 2

lesfiches muzette / muzeven - copyright kmkg 2014

lesfiche 2lesfiches muzette / muzeven - copyright kmkg 2014

6

verhaal

Er hing iets in de lucht. Het was niet

groot. Het was niet zwaar. Het was

niet dik. Het was van alles wat en

het zei: prrrrt. Wat was het?

De koelkast, de broodrooster, de

elektrische potloodslijper en an-

dere apparaten… ze hadden de hele

nacht aan een ruimtetuig gewerkt.

De eerste die aan boord ging, was

het slijpermannetje: prrrt. Daarna

klom het toastmannetje in het

schip: krtskrtskrts. Er volgden

nog enkele apparaten en ten slotte

maakte ook het koelkastmannetje

zich klaar voor vertrek.

In het holst van de nacht hoorde

je nog de deur in het slot vallen en

toen: zoemzoemzoem.

Zonder dat iemand het merkte

vertrokken ze naar de maan. Aan

boord praatten de apparaten druk

met elkaar: prrrrt. Zoemzoemzoem.

Krts-krts-krts. Oink- toinke. Tuut!

Laat de kinderen het verhaal afron-

den met een reeks betekenisloze

woorden: kwkl-kwkl,

ding-ding, psssst, zjuge-zjuge…

tekst

Laat de kinderen om beurt plaats

nemen in een denkbeeldig ruim-

teschip, elk van hen praat in een

andere machinetaal. Bouw de klank

op tot die niet meer te houden is

en tel dan af: drie, twee, één –naar

de maan! Laat de klas terug rustig

worden.

Neem een denkbeeldige telefoon en

bel naar de kinderen in het ruimte-

schip. Spreek met hen in jabbertalk.

O? Ozewizewo? Zewizzewalla?

Ozewizewoze wizzewalla cristalla!

Probeer hen echt iets duidelijk te

maken zoals - het is speeltijd, doe je

jassen aan - maar dan in jabbertalk!

Veel expressie en gebaren helpen

hierbij!

melodie

Na het spel kan je onmiddellijk

overgaan tot het zingen. Zing het

lied ter afwisseling ook eens met

-a- (azewizewaze) of met -f- (ofewi-

fewofe).

ritme

Je kan dit lied perfect zonder Cd

aanleren, gebruik de opname eerder

als beloning of als een excuus om

even de benen los te gooien! Dit lied

is ideaal om op te dansen. De leer-

lingen zoeken per maat een vloei-

ende beweging en ervaren zo de

abac-structuur.



7

spel In de opname van Ozewizewoze

door Saartje Van Camp hoor je glas-

klanken. Experimenteer zelf eens

met enkele geïmproviseerde in-

strumenten. Als je tegen een glazen

flesje slaat met een lepel of een hou-

ten hamertje, geeft dat een klank.

Vul enkele flesjes met water en merk

hoe de toonhoogte verandert. Je kan

ook klanken maken door op de fles-

jes te blazen of over de rand te wrij-

ven. Zo maak je een Ozewizewoze

orkest: stem 9 wijnflessen volgens

de 3 basnoten (do, la, sol). De ove-

rige leerlingen begeleiden ritmisch

door op kleinere flesjes te slaan met

houten hamertjes: 1, 2, 3…

weetje

In Nederland dacht men vroeger

soms dat Ozewizewoze een creools

lied was. Nederlandse kinderen

zouden het geleerd hebben van

Oost-Indische kindermeisjes. Maar

eigenlijk dook het lied pas op in de

20 ste eeuw - 400 jaar na het failliet

van de Oost Indische Compagnie.

Daarom is het wellicht geen creools

maar gewoon klinkklare onzin.

In het jubelparkmuseum bekijken

we de collectie van glas & kristal.

lesfiche 2


lesfiche 2


8

Cd: Kapitein Winokio zag twee beren.

Stem: Lady Angelina. 2005.Witte zwanen zwarte zwanen

(Zuid Holland)lesfiche 3


36

vertaling Mijn mooie pop is rood gekleed

ze slaapt in haar prachtige,

blauwe beddengoed.Mijn poppetje,open nu je oogjes.Ga straks pas lekker zacht slapen,

straks wanneer het donker wordt.

tekst Maak kaartjes waarop fragmen-

ten van de tekst geschreven staan.

Gooi ze door elkaar. Zing het lied

of beluister de opname met Saartje

Van Camp en laat twee leerlingen de

kaarten zo snel mogelijk in de juiste

volgorde leggen. Hoe meer kaarten

hoe moeilijker. Als het lied afgelo-

pen is, mogen twee andere kinderen

het proberen. De kaarten die goed

liggen, laat je liggen voor de volgen-

de om verder op te bouwen. Spon-

taan meezingen of neuriën wordt

aangemoedigd!

ritme Verdeel de klas in twee groepen. De

ene helft gaat de tekst rappen, de

andere helft speelt body percussion

(lichaamsdrum) met een eenvoudig

ritme (zie schema hieronder).

— XX — XX — XX — XX — XX —

XX — XX — XX — XX — XX — XX

— XX —

Body percussion: klap afwisselend

in je handen, op je bovenbeen,

je opgespannen buik, je kaak, de

zijkant van je voet,… maar let op dat

je het ritme goed aanhoudt en niet

versnelt.

melodie De eerste en de derde regel van dit

lied hebben dezelfde melodie. De

kinderen zullen deze dus sneller op-

pikken. Tussenin vallen twee regels

die ook heel erg op elkaar lijken,

maar de toonhoogte verschilt - de

tweede zin klinkt een toon lager.

Zing ze na elkaar en zie of de kin-

deren het verschil kunnen horen en

benoemen… Als je wil kan je ook de

opname van Aroesake door Saartje

Van Camp beluisteren en bespreken.

1. Aroesake maan chesjmeto baz kon

2. waghti ke sjab sjod, oen waght

lala kon

spel Een kind zit geblinddoekt in een

kring, zogezegd te slapen. Vlak voor

hem ligt een ritselpopje (kleuter-

speelgoed dat ritselt) of een blauw

dekentje (uitgeknipt uit een plastiek

zakje dat ritselt). De leerkracht wijst

iemand aan die probeert het popje

of het dekentje af te nemen. Heel

stil, want als het slapende kind het

merkt, zal die hem proberen te pak-

lesfiche 12


42

tekst

Deze strofes kunnen een goede aan-

leiding zijn voor een klasgesprek:

ben je al in een museum geweest? Is

het waar dat de voetstappen er stil

liggen? Wat zou er in jouw eigen

museum staan?

Eventueel kan je bepaalde zinnen

uit de tekst kort verklaren.

• Straks zal ik ook nog verkleuren.

• Straks hou ik op met gebeuren.

ritme

We beluisteren het lied gezongen

door Esther Hart, op de Cd van

„Super Guppie zingt”, bij voorkeur

in een grote ruimte. De kinderen

verspreiden zich in de zaal en vatten

post als standbeeld. De leerkracht

bekijkt alle beelden, en stapt met

lange passen rond om het trage

ritme van het lied te benadrukken.

Als „museumbezoeker” drukt de

leerkracht heel expressief de gevoe-

lens uit die in het refrein aan bod

komen: blij, verveeld, onzeker…

Op het einde van het lied, wordt

de leerkracht zelf een beeld en

worden andere museumbezoekers

aangeduid. Vanaf nu worden na

elke strofe de rollen omgewisseld.

Bezoekers worden standbeelden en

standbeelden worden bezoekers.

Op het einde van het lied blijft ie-

dereen als versteend staan.

Laat de kinderen zo staan - ver-

steend- en laat hen het refrein

nazeggen. Spreek ritmisch en klap

eventueel in je handen in de maat

van de muziek. De maat is 3/4. Bij

het klappen valt er om de drie tellen

een accent. Bij het refrein valt die

op „Ik” en op „rennen”, op „raak”,

„mag niet” en „nu”… enz. Dit vergt

grote concentratie van beide kan-

ten, dus houd het kort en ontspan

nadien!

melodie

De melodie ligt makkelijk in het oor.

Het is dan ook leuk om in te gaan

op de muzikaliteit van het lied. Er

wordt met heel veel gevoel gezon-

gen: ik wil rennen (vrolijk), dat mag

niet (treurig), en nu moet ik hier

blijven (verbijsterd) etc.

Zing bij w

ijze van experiment het

hele refrein vrolijk of juist sip - dit

geeft grappige resultaten! De kinde-

ren ervaren zo hoe je gevoelens kan

uitdrukken met je stem.


12

tekst Twee emmertjes water halen.

Twee emmertjes pompen.

Meisjes op de klompen.Jongens op de houten benen.

Rij maar door mijn poortje heen.

Van je ras, ras, ras.Rijdt de koning door de plas.

Van je voort, voort, voort.

Rijdt de koning door de poort.

Van je erk, erk, erk.Rijdt de koning door de kerk.

Van je één, twee, drie!

ritme Omdat dit lied een stevig ritme

heeft, gebruiken we het als staplied

om van de ene zaal naar de andere

te stappen of om een frisse neus

te halen in de binnentuin naast de

kloostergang. Iemand zin om de

benen uit te slaan rond die oude

waterput?

spel Dit liedje is wellicht al meer dan 200

jaar oud. Het werd voor het eerst

neergeschreven in 1850, maar men

zong het al in de middeleeuwen. Het

beeld dat je erbij kan denken is dat

van een dorpsput, waar de vrouwen

verzamelden om samen te wassen.

Terwijl er water uit de put werd

gehesen, ontstonden overal rondom

grote plassen, waarin de kinderen

heerlijk konden spelen: “van je ras

ras ras rijdt de koning door de plas”.

Om de tijd te verdrijven speelden ze

allerlei spelletje en zongen ze lied-

jes. ‘Jongens op de houten benen’

zijn jongens op stelten! Bij dit liedje

hoorde waarschijnlijk al van het

begin al een reidans (sic). Je schrijft

reidans met ‘ei’, niet met ‘ij’, omdat

het woord oorspronkelijk van het

Griekse toneel komt. De rei was het

koor dat op het einde uitleg gaf bij

de plot. De koorleden dansten daar-

bij eenvoudige rondedansen. Bij een

reidans, sta je dus niet, zoals je zou

kunnen denken, in een rij, maar in

een kring. Veel volksdansen gaan uit

van een dubbele kring, waarin tel-

kens twee paartjes tegenover elkaar

staan. Om beurten dansen de paar-

tjes helemaal rond de kring tot ze

op het einde onder een poortje van

omhooggestoken handen dansen:

„rij maar door mijn poortje heen”.

In het Jubelparkmuseum bekij-

ken we een waterput met prachtig

smeedwerk.

lesfiche 4


13


Saartje Van Camp en Spinvis. Excel. 2011.Goluboj Vagon

(Rusland)


16


Saartje Van Camp en Spinvis. Excel. 2011.

Fegaraki mu labro

(Griekenland)


23

Cd: Kapitein Winokio is van de wereld.

Kinderliedjes uit alle windstreken. Haiku. 021.Rode Bloem

(Korea)


28



Tala3a Lbadru 3alayana

(Arabisch ) انییلع رردبلاا علطط

lesfiche 10


28

29

tekst Tala.a lbadru-.alayna, Min thaniy

yat il Wadaa.

Wadjaba shshukru .alayna Mada.aa

lilla hidaa.

Ay yoe ha Imab .oe thoe fiena Dji

tabiI ‘amriI moetaa. Dji ta sharraf tal Madiena Marhaben

ya alhayradaa.

vertaling De volle maan schijnt op ons vanuit de

vallei van al-Wada. Het is onze plicht

om dankbaarheid te tonen waar God

aanroepen wordt. Oh jij, je werd naar

ons gestuurd en kwam met het woord

dat gehoorzaamd moest worden. Je hebt

deze stad nobelheid gebracht. Welkom,

jij die het best oproept tot Gods weg.

lbadru: maan ashukru: dank Alah: God Ay you ha: Oh jij Medina: stad marhaben: welkom

uitspraak Voor iemand die geen Arabisch

spreekt, lijkt het misschien een hele

opdracht om dit lied te zingen. Toch

hoeft dat niet al te moeilijk te zijn.

De tips hieronder zetten je snel op

weg.

Laat het lied een eerste keer horen

en projecteer een afbeelding van het

Arabische schrift. Is er een leerling

die deze tekst kan voorlezen en mis-

schien zelfs vertalen?

Geef nu de getranscribeerde tekst

aan de leerlingen: nog steeds Ara-

bisch, maar in letters die we kun-

nen lezen. Behalve eentje! Welke

vreemde letter staat nog steeds in

deze tekst?

lesfiche 10




Zang: Mualla Bildik-Kaya

Dandinidan(Turkije )

lesfiche 11


Dandini dandini dastanaDanalar girmiş bostana

Kov bostanici danayi,Aman da yemesin lahanayi.Huu huu huuDandini dandini danadan

Bir ay doğmuş anadanKaçinmamiş yaradan,Mevla korusun nazardan.Huu huu huu

34

ritme Klap nu de maat in je handen: 2/4

zijn twee tellen per maat. Houd dit

ritme aan terwijl je de tekst voor-

leest, en zelfs als je even pauzeert

om instructies te geven – “Doen jul-

lie mee?” Die continuïteit is belang-

rijk om de aandacht te behouden.

Het is een grote spanningsboog die

je volhoudt tot het lied helemaal

gelezen is. Opgelet, dit is enorm

vermoeiend en vergt veel concentra-

tie. Geef de kinderen na afloop dan

ook even de kans om te ontspan-

nen, bijvoorbeeld door zich lang uit

te rekken alsof ze net uit hun bed

komen! Lekker geslapen?

melodie Voor kinderen en leerkrachten die

geen Turks spreken, biedt de tekst

weinig houvast. Het gaat erom de

klanken te onthouden. Werk bij het

instuderen liever niet met de parti-

tuur, en probeer om de kinderen

uit het hoofd te laten meezingen.

Je kan hun tekeningen gebruiken

als geheugensteun – schrijf er met

grote letters de woorden bij: dana,

bostanci, lahana… Zing dan telkens

kleine stukjes voor en ga pas verder

als elk onderdeel gekend is. Als je

een nieuw stukje erbij neemt, her-

neem je ook telkens de voorgaande

zinsdelen.

Langere woorden zijn soms moeilij-

ker te onthouden. Je kan ze opsplit-

sen in kleinere makkelijk te onthou-

den onderdelen, die je aanleert van

achter naar voor.

dandini: is een betekenisloos

woord, zoals tralala.

Zeg me na:

ni dini dan dandini

dandini-dandini

Voor sommigen helpt het om de

woorden geschreven te zien, je kan

een leerling vragen om de tekst op

het bord te schrijven.

spel Tikkertje kool – opgerold in een

bolletje zoals de maan (ay) of zoals

een kool (lahana), mag je niet getikt

worden. Pas op voor het kalf !

weetje Hoe zeg je “bedankt” in het Turks?

Teşekkürler!

In het museum zien

we een Turks bord.


37

lesfiche 12

lesfiches muzette / muzeven - copyright kmkg 2014ken. De regels zijn dat je niet mag

opstaan, niet mag slaan en niet mag

spreken. Als het de dief lukt om het

popje of dekentje weg te nemen, is

het zijn beurt om een dutje te gaan

doen, geblinddoekt in het midden

van de kring. Zo niet, duidt de leer-

kracht een ander kind aan om het

nog eens te proberen.

weetje De Perzische kat met haar dikke

vacht, grote ogen en kort snuitje is

afkomstig uit Perzië, het huidige

Iran. Ook de sprookjes van 1001

nacht spelen zich hier af.

In het museum bekijken we een

tegeltableau met een jongetje in

een boom.

35


Saartje Van Camp en Spinvis. Excel. 2011Aroesake Maan

(Iran)


33

tekst Omdat de meeste kinderen deze

woorden niet begrijpen is het goed

om eerst de tekst in zijn geheel te

vertalen en dan woord voor woord.

Zelfs na vertaling is de beteke-

nis van het lied niet onmiddellijk

duidelijk. Net zoals bij oude Neder-

landse kinderliedjes moet naar de

betekenis worden gezocht. Een-

voudige vragen als: “wie heeft die

kalveren (dana) losgelaten in de tuin

(bostana)?” en “Lusten die kalve-

ren graag kool?” kunnen de sleutel

vormen tot het antwoord. In dit

slaapliedje waarschuwt de Turkse

moeder immers haar dochtertje

(kool - lahana) voor ongewenst be-

zoek van een jongen (kalf – dana) en

vraagt ze aan de vader (de tuinman

– bostanci) om de jongen weg te

jagen. Daarna prijst de moeder (ana)

haar kind en vergelijkt haar met de

maan (ay). Ze vraagt God om het te

beschermen (korusun) tegen het

kwade oog (nazardan).

Nog enkele sleutelwoorden:

girmiş = zwerft

kov = jaag weg

doğmuş= geboren

Luister samen met de kinderen naar

de opname van Dandinidan door

Saartje Van Camp en laat ze tekenin-

gen maken bij de Turkse woorden

die ze geleerd hebben: lahana (kool)

dana (kalf ), bostanci (tuinman)…


40

melodie

De melodie van de eerste en de

laatste regels is dezelfde als “Nieuw-

jaarke zoete”. Laat de kinderen de

woorden zelf vervangen.

Middenin het liedje krijg je een on-

verwachte wending in de melodie:

oefen deze door hem verschillende

keren voor en na te zingen. Eerst op

ya ya ya en daarna op tekst:

Ya ya ya Ya Ya!

Ya hbieb, mama!

Dit betekent: mama’s liefste.

Als de klas sterk genoeg is, kan je

het lied tweestemmig uitvoeren.

De helft van de klas zingt: „Nienie

ya moemoe”, de andere helft zingt:

„Slaap kindje slaap”.

spel Kop zoekt Buik (ontspanningsspel).

Alle kinderen gaan op hun rug op de

grond liggen. Daarbij legt ieder kind

zijn hoofd op de buik van een ander;

uiteindelijk liggen ze allemaal

aaneengesloten als dominostenen.

Laat ze even wennen en desnoods

wat giechelen. Wijs hen er op dat

als iemand lacht, het hoofd van de

ander op en neer wiegt. Merk op dat

als je rustig ligt, je de ademhaling

van de ander kunt voelen. Probeer

nu allemaal op hetzelfde rustige

ritme te ademen. Als de ademhaling

samenvalt, wordt dat hoorbaar. Je

kan dit nog versterken door samen

uit te ademen op de klank ‘aa’.

weetje

Bij dolfijnen slapen beide hersen-

helften apart. Dit is nodig omdat ze

om de paar minuten boven water

moeten komen om adem te halen.

Als dolfijnen slapen is er ook maar

één oog gesloten.

In het museum bekijken we een

beschilderde poort uit Marokko.

lesfiche 13


Samen met partners uit het culturele, museale en onderwijsveld willen we de vinger aan de pols hou-den en onze rol als kunsteducatieve en publieksge-richte dienst waarmaken. Op 3 februari onthaalden we Lasso - het Brussels netwerk voor cultuurparti-cipatie en kunsteducatie voor een actieve netwerk- en inspiratiedag waarop jeugdwerkers en leerkrach-ten uit het basisonderwijs konden kennismaken met de cultuureducatieve werking van verschillen-de organisaties. Het Jubelparkmuseum presenteer-de er het project muZette/muZeven, een rondleiding voor lagere scholen, gebaseerd op kinderliedjes uit verschillende culturen die het kijken in het museum bevordert. De kinderen bewonderen de rijke collec-ties van zowel Europese als niet-Europese culturen aan de hand van een warme soundtrack die hen niet alleen met elkaar verbindt maar ook aanzet om vrij hun stemmen te laten horen in het museum. Tijdens een voorbereidende sessie in de klas gaat een dirigent met hen aan de slag aan de hand van speciaal ontworpen lesfiches. Dit project was moge-lijk dankzij de steun van de Vlaamse Gemeenschap binnen het erfgoedconvenant met de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

28het onderzoek

archeologische opgravingen

De archeologische zendingen van de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis zijn vaak lange termijnprojecten. Elk project behoeft meerdere jaren van werk op het terrein en studie. Sedert verschil-lende jaren vinden er missies plaats in Egypte voor de studie van de paleolithische rotskunst ( voor 10.000 v.Chr.) of de oorsprong van het urbanisme op de site Elkab in Opper-Egypte. De opgravingen in Alba Fu-cens, in de Abruzzen, een Romeinse militaire kolonie die rond 304-30 v.Chr. werd gesticht, door België al in 1949 aangevat, lopen nog steeds door, hoofdzakelijk op het forum dat nog nooit onderzocht werd. Het onderzoek op Paaseiland kan eveneens bogen op een lange traditie (1ste missie in 1934-1935, herneming

van werken sedert 1999); in 2015 liet een reeks pros-pecties toe om op dit eiland tot hiertoe nooit eerder bestudeerde stukken te vinden waaronder stèles die gelieerd zijn met de beelden-platformen. Verder doen de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis vaak mee aan aanbestedingen voor archeologische opgravingen die door de Minister van het Brussels Hoofdstedelijk gewest worden uitgeschreven; In 2015 werden er opmetingen van gebouwen uitgevoerd (bouw-archeologie) in het stadscentrum van Brussel in de door Unesco geklasseerde zone. In 2009, werd er een nieuw project opgestart in de Verenigde Ara-bische Emiraten, meer bepaald in het emiraat Char-jah, waarbij in 2015 spectaculaire vondsten werden gedaan (zie beneden).

31

Het wetenschappelijk onderzoek door de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis in 2015.

In groen: studiezendingen en/of expertisesin rood: archeologische opgravingen

De Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiede-nis zijn één van de tien Federale wetenschappelijke instellingen en hebben als dusdanig een onderzoeks-opdracht. In 2015 liepen er 27 projecten waarvan het merendeel in samenwerking met andere Belgische of buitenlandse instellingen.

• Universiteit Antwerpen• Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen / Institut royal des Sciences naturelles de Belgique• Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium / Institut royal du Patrimoine Artistique• Katholieke Universiteit Leuven• Musées royaux des Beaux-Arts de Belgique / Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België• Université catholique de Louvain• Université de Mons• Université Libre de Bruxelles• Universiteit Gent• Vrije Universiteit Brussel

• American University in Cairo• American University of Beirut• Archaeology & Conservation Services (Switzerland)• CNRS• Collège de France• Deutsches Archäologisches Institut, Bonn• Etvos Lorand University, Budapest• Metropolitan Museum of Art, New York• Musée de la Musique à Paris• Oxford University• Université de Lille 3• Université de Paris I• Université de Toulouse 3• University of California, Los Angeles• University of Cologne Deze projecten omvatten zowel archeologische opgravingen als studies van collecties, wetenschap-pelijke expertises of gegevensuitwisselingen.

30

de expertise van de koninklijke musea voor kunst en geschiedenis in de wereld: het voorbeeld van de digitalisering van muziekinstrumenten in afrika (project prima)

In november 2013 en juli 2014 werden de collecties van het Musée de la musique in Ouagadougou, Burkina Faso en het Musée Panafricain de la musique in Braz-zaville, Republiek Congo ter plekke gedigitaliseerd; ze zijn online te bezichtigen in de cataloog van de KMKG en op de internationale databank van muziekinstru-mentencollecties MIMO (mimo-international.com). De digitalisatie vond plaats in het kader van het PRIMA project (Projet de Réseau International des Instru-ments de Musique Africains), een samenwerking tus-sen de beide Afrikaanse musea en het Brusselse Mu-ziekinstrumentenmuseum gefinancierd door Belspo.Het Musée de la musique in Ouagadougou ontstond in 1999 met een collectie muziekinstrumenten verza-meld sinds de vroege jaren 1960. De collectie telt 232 muziekinstrumenten, bijeengebracht tijdens zen-dingen en veldwerk te lande en gedocumenteerd in een centraal register. In het Musée Panafricain de la musique in Brazzaville zijn 188 instrumenten uit heel Afrika bij elkaar gebracht. Het museum opende zijn deuren in 2000. Medewerkers verzamelden in 2001 tij-dens zendingen doorheen het land instrumenten van zoveel mogelijk bevolkingsgroepen, en tijdens een mu-ziekfestival in Brazzaville schenken delegaties van de deelnemende landen representatieve instrumenten.

mleiha, karavaanstad in zuidoost-arabië

Hoewel het Omaanse schiereiland, nu de Verenigde Arabische Emiraten en het Sultanaat van Oman, vooral bekend is omwille van de olierijkdom, heeft het ook een rijk historisch verleden.Sinds 2009 is een archeologisch team van de KMKG er werkzaam in het Emiraat Sharjah. Het onderzoek spitst zich toe op de karavaanstad Mleiha, een be-langrijke site uit de Hellenistische periode. Van de 3de eeuw voor tot de 3de eeuw na Chr. was Mleiha het economisch en politiek centrum van Zuidoost-Arabië met een eigen munt waarop de lokale dynas-tie, de Abi’el, in Hellenistische stijl was afgebeeld.Mleiha was succesvol als handelsstad en bevoorrader van karavanen op de route tussen Noordoost-Arabië en de kust van Oman. Luxe goederen zoals Grieks aardewerk, Rhodische wijnamfora, Romeins glas, Zuid-Arabisch albasten vaasjes en Indische ivoren bereikten zo de regio.Mleiha was een uitgestrekte oase met dadelpalm-plantages, eenvoudige hutten uit palmbladeren en enkele forten, wooncomplexen en ambachtscentra uit leemtegels. De plotse bloei van Mleiha in de 3de eeuw v. Chr. doet vragen rijzen over de economische en socio-politieke achtergrond en over de identiteit van de bewoners. Ging het om lokale groepen die de opportuniteit van de nieuwe handelsroutes hadden benut of eerder om inwijkelingen?Zowat 600 jaar later wijzigden de handelsroutes en werd Mleiha opnieuw verlaten. Pas in de 20ste eeuw werd de oase terug voor de dadelpalmteelt in ge-bruik genomen en toen werd ook de archeologische site ontdekt.Het onderzoek van de KMKG spitst zich vooral toe op een grafveld aan de rand van de site. De belangrijk-ste graven bestonden uit een ondergrondse grafka-mer bestemd voor de dode en de grafgiften, en een torenvormige bovenbouw met kantelen. Hoewel al

de graven werden geplunderd en de bovengrondse monumenten volledig vernield zijn, verschaffen de opgravingen toch belangrijke informatie. Aan de hand van architectuurfragmenten konden de toren-vormige grafmonumenten gereconstrueerd worden. De restanten van grafgiften, waaronder aardewerk, juwelen en bewapening verschaffen dan weer inzicht in de handelscontacten van Mleiha.In 2015 ontdekte de KMKG een uitzonderlijk groot graf van ca. 5 op 5 meter dat uit twee ondergrondse kamers bestond. Een monumentale funeraire in-scriptie die oorspronkelijk in het grafmonument stond was in de grafkamer getuimeld. De tweetalige tekst in het Aramees en Oud Zuid-Arabisch schrift vermeldt dat het monument werd opgericht in het jaar 90 of 97 van de Seleucidische jaartelling, m.a.w. in 222/221 of 215/214 v. Chr. voor een ambtenaar in dienst van de koning van Oman. Deze historische tekst is niet enkel de oudst gedateerde inscriptie in het gebied maar ook de eerste vermelding van het koninkrijk Oman, meer dan twee eeuwen voor de naam in de klassieke bronnen opduikt. De inscriptie steunt de visie dat Mleiha de hoofdstad was van een lokaal koninkrijk en wijst op de nauwe relaties ervan met Zuid-Arabië.

32 33

de musea in cijfers34

Dankzij de digitalisatiecampagnes is er wereldwijd toegang tot twee collecties van muziekinstrumen-ten die tot dan toe nauwelijks toegankelijk waren, verrijkt met contextgegevens aangeleverd door de Afrikaanse museummedewerkers. Inzicht is ge-groeid in de prioriteiten van Afrikaanse museum-professionals, met inbegrip van de wens tot juiste en volledige informatie over Afrikaanse kunstvoor-werpen in westerse musea. Wereldwijde publicatie van de objecten met foto’s en metadata leidt tot een betere bescherming tegen diefstal en verlies. Het verruimde publieke karakter van de collecties heeft de nood aan goed beleid en beheer op de lokale agenda geplaatst. De digitale online inven-taris doet dienst als digitaal archief; zelfs indien de collecties fysisch zouden verdwijnen, blijft het bronnenmateriaal digitaal beschikbaar.

financieel beheer

0

2.000.000

4.000.000

6.000.000

8.000.000

10.000.000

12.000.000

20152014201320122011-900.000

-600.000

-300.000

0

300.000

600.000

900.000

1.200.000

1.500.000

20152014201320122011

0

2.000.000

4.000.000

6.000.000

8.000.000

10.000.000

12.000.000

20152014201320122011

6.000.000

8.000.000

10.000.000

12.000.000

uitgaven 2011 2012 2013 2014 2015 evolutie 2011 - 2015

onderhoud & gebouw

2.078.114,01 2.094.619,29 2.219.462,05 1.942.155,45 2.227.115,51 7,17

administratie 241.419,31 116.158,17 121.428,98 127.416,57 132.798,68 -44,99

beveiliging 15.101,24 99.562,29 216.124,92 245.926,80 265.370,46 1657,28

tijdelijke ten-toonstellingen

618.022,15 305.712,74 1.115.028,95 1.248.041,41 1.005.527,99 62,7

wetenschappeli-jke activiteiten

110.294,62 132.649,70 162.697,17 137.580,06 149.118,08 35,2

permanente collectie

423.288,12 228.113,42 243.236,08 212.500,01 104.718,93 -75,26

restauraties 42.506,72 44.827,65 29.556,13 49.830,56 61.681,53 45,11

wetenschap-pelijk personeel

2.163.428,91 1.999.480,91 2.025.803,58 2.489.083,22 2.379.630,97 9,99

ander personeel (admin + tech + publiek + bewak-ing)

3.093.045,92 2.804.347,23 3.201.429,12 3.064.844,55 2.936.951,01 -5,05

promotie / public relation

316.000,58 288.041,08 389.894,96 319.793,72 152.254,61 -51,82

aankopen / acquisities

90.230,07 93.163,69 58.980,92 65.131,60 48.799,36 -45,92

diverse 778.596,30 766.459,44 842.706,70 780.974,06 800.353,47 2,79

totale uitgaven 9.970.047,95 8.973.135,61 10.626.349,56 10.683.278,01 10.264.320,60 2,95

boekhoudkundig resultaat

-653.354,07 819.359,17 -283.396,96 -577.173,55 1.409.474,66

0

2.000.000

4.000.000

6.000.000

8.000.000

10.000.000

12.000.000

20152014201320122011-900.000

-600.000

-300.000

0

300.000

600.000

900.000

1.200.000

1.500.000

20152014201320122011

0

2.000.000

4.000.000

6.000.000

8.000.000

10.000.000

12.000.000

20152014201320122011

6.000.000

8.000.000

10.000.000

12.000.000

0

2.000.000

4.000.000

6.000.000

8.000.000

10.000.000

12.000.000

20152014201320122011-900.000

-600.000

-300.000

0

300.000

600.000

900.000

1.200.000

1.500.000

20152014201320122011

0

2.000.000

4.000.000

6.000.000

8.000.000

10.000.000

12.000.000

20152014201320122011

6.000.000

8.000.000

10.000.000

12.000.000

6000000

8000000

10000000

12000000

37Voor het resultaat van 2015 dient er rekening gehouden te worden met de ontvangst van 1.362.000 Euro “one-shots” waarvan het geld dus nog niet uitgegeven is. Het resultaat 2015 dient dus eigenlijk gecorrigeerd te worden naar 47.474,06 Euro

evolutie van de inkomsten tijdens de laatste vijf jaar (in €)

evolutie van de uitgaven tijdens de laatste vijf jaar (in €)

evolutie inkomsten versus uitgaven

financieel overzicht van de laatste vijf jaar (in €)

inkomsten 2011 2012 2013 2014 2015 evolutie 2011-2015

dotatie 5.530.000,00 5.460.000,00 5.037.000,00 5.481.000,00 4.963.000,00 -10,25

eigen inkomsten 2.012.627,54 2.014.521,49 2.239.102,67 2.150.032,22 2.238.205,68 11,21

tijdelijke tentoonstel-lingen

679.980,78 618.680,77 999.282,28 975.753,92 1.055.426,97 55,21

subsidies (andere dan wetenschap-pelijke)

25.146,48 70.035,21 125.298,56 260.859,87 414.491,96 1548,31

sponsoring en giften

147.851,87 177.619,20 41.974,28 44.508,00 47.891,46 -67,61

subsidies weten-schappelijke projecten

921.087,21 1.451.638,11 1.900.294,81 1.193.950,45 1.592.779,19 72,92

diverse 0 0 0 0 1.362.000,00 nvt

totale inkomsten 9.316.693,88 9.792.494,78 10.342.952,60 10.106.104,46 11.673.795,26 25,3

inkomsten

uitgaven

het personeel

leeftijd vrouwen mannen totaal proportie 0 - 24 1 1 2 0,69% 25 - 29 7 9 16 5,50% 30 - 34 13 12 25 8,59% 35 - 39 23 16 39 13,40% 40 - 44 23 20 43 14,78% 45 - 49 29 23 52 17,87% 50 - 54 26 20 46 15,81% 55 - 59 17 25 42 14,43% 60 - 64 15 11 26 8,93%

de bezoekers (329.013 in 2015)evolutie van het bezoekersaantal

tijdens de laatste drie jaar

0 5 10 15 20 25 30 0 5 10 15 20 25

051015202530 0 5 10 15 20 25500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

5000

10000

15000

20000

statutairen

contractuelen 2013

2014

2015

2013

2014

2015

2013

2014

2015

statutairen

contractuelen

mannen

vrouwen

223

64

287 werknemers

188,03

53,17

of 246,2 voltijdse equivalenten

36

Aanwinsten en restauraties

Interne restauratie-ateliers

de collecties

aankopen

giften

restauraties

metaal

ceramiek

meubels

oude foto’s

muziekinstrumenten

leder en papier

schilderijen

informatisering

online zetten

Restauraties

Informatisering van de collecties(in aantal objecten, of 38% van

het totaal geïnformatiseerde collecties in 2015)

interne restauraties

externe restauraties

159

30

129.396

73.800

225

763

29

26

2611 37

33

33

39

wetenschappelijke activiteiten

Wetenschappelijke publicaties (56 in 2015)

Onderzoek (54 projecten in 2015)

Wetenschappelijke zendingen(opgravingen, expertises)

Academische activiteiten (universitaire cursussen)

Colloquia

Vulgariserende publicaties (44 in 2015)

monografie

artikels in boeken

artikels in magazines

onderzoeksprojecten en externe financieringprojecten

interne projecten

externe onderzoekers

monografie

artikels in boeken


in het buitenland

in België

in het buitenland

in België

monografie

artikels in boeken


35

8

35

3

144

27

27

30

4

27

29

9 6

29

9

6

38

De Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis bestaan uit verschillende sites in Brussel:

• Een Muziekinstrumentenmuseum (Hofberg)

• Musea van het Verre Oosten (Laken)

• Museum voor Folklore en de Stad (Hallepoort)

• Een Museum voor de Oudheid, Decoratieve Kunsten, Nationale archeologie en

Niet-Europese beschavingen(Jubelpark)

Gare de SchaerbeekSchaarbeek station

Gare du NordNoordstation

Gare Centrale Centraal Station

Gare du MidiZuidstation

HeyselHeisel

Bd D

e Smet

de Nae

yer

De Smet

de Nae

yerl

n

Bd Léopold IILeopold II Ln

Chée d’AlsembergAlsembergsestw

Chée de H

aech

t

Haach

tse s

tw

Bd Lambertmontln

Bd Reyerslln

Av de TervuerenTervurenln

Rue de la Loi WetstrRue Belliardstr

porte de hal

hallepoort

mim

musées d’extrême-orientmusea van het verre oosten

parc du cinquantenairejubelpark

40

coördinatieNicolas Cauwe

grafische vormgevingKenneth Mottar

foto’s© Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis

42

collectiesDe enorme collecties bestaan uit

enkele miljoenen objecten:

• Europese Prehistorie• Oudheid, Middellandse zee en Nabije Oosten

(Mesopotamië, Egypte, Griekenland, Etrurië, Rome…)• Geschiedenis van onze regio’s, van de middeleeuwen

tot de 20ste eeuw • Muziekinstrumenten

• Aziatische culturen (India, China, Japan, Korea, Vietnam, Thailand, Cambodja…)

• De Maghreb• Amerika, Noord tot Zuid

• Oceanië

restauratie-ateliersCeramiek, muziekinstrumenten, meubelwerk, metaal,

hout, papier, leder, schilderijen, fotografie…

educatieElk seizoen worden tal van workshops, rondleidingen en animaties in het Nederlands en het Frans aangeboden voor een gevarieerd publiek: kinderen, buitenschoolse

groepen, volwassenen, kwetsbare groepen… Elk jaar worden er één of twee tijdelijke maar

prestigieuze tentoonstellingen gemaakt.De koninklijke Musea zijn bovendien ook

bibliotheken, fototheken, shops...



opdrachten• Studies en conservatie van de collecties

Kunst en Archeologie van de Federale staat• Wetenschappelijk onderzoek in

de kunstgeschiedenis en archeologie• Voorstelling van de collecties aan het publiek

(permanente zalen en tijdelijke tentoonstellingen)• Educatief aanbod (voor kinderen en volwassen,

voor privé- en schoolpubliek)

museaDe Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis

omvatten verschillende sites in Brussel: • Jubelpark

• Hallepoort• Muziekinstrumentenmuseum, Koningsplein• Chinees Paviljoen en Japanse toren in Laken

onderzoekTalrijke projecten gewijd aan de kunstgeschiedenis

en musicologie, studies en expertises (meubels, beeld-houwwerken, wandtapijten, muziekinstrumenten, glas,

ceramiek, opschik, kostuums, koetsen, sierkunsten…). De Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis nemen

ook deel aan archeologische opgravingen op heel wat plaatsen in de wereld (België, Egypte, Italië, Griekenland,

Iran, Libanon, Paaseiland…).

koninklijke musea voor kunst en geschiedenisactiviteiten 2015

koninklijke musea voor kunst en geschiedenis

[email protected]

+32 (0)2 741 72 11

jubelparkmuseumJubelpark 101000 Brussel

muziekinstrumenten museum (mim)Hofberg 2

1000 Brussel

hallepoortZuidlaan

1000 Brussel

musea van het verre oostenVan Praetlaan 44

1020 Brussel

koninklijke musea voor kunst en geschiedenis …...Alexandra De Poorter, Algemeen directeur a.i....

Documents

Transcript of koninklijke musea voor kunst en geschiedenis …...Alexandra De Poorter, Algemeen directeur a.i....