Jaarverslag 2012 - Arbeid & Milieu

29
Jaarverslag 2012 Arbeid & Milieu vzw Goedgekeurd op de Algemene Vergadering van 25 maart 2013

description

Dit jaarverslag geeft een overzicht van de activiteiten en projecten van A&M in het 2012.

Transcript of Jaarverslag 2012 - Arbeid & Milieu

Page 1: Jaarverslag 2012 - Arbeid & Milieu

Jaarverslag 2012

Arbeid & Milieu vzw

Goedgekeurd op de Algemene Vergadering van

25 maart 2013

Page 2: Jaarverslag 2012 - Arbeid & Milieu

2 Jaarverslag 2012 Arbeid & Milieu vzw

Inhoud

1. INLEIDING ..................................................................................................................................... 3

1.1. Over Arbeid & Milieu .......................................................................................................... 3

1.2. De visie van A&M ................................................................................................................. 3

1.3. A&M in 2012 ......................................................................................................................... 4

2. WERKING A&M ............................................................................................................................. 4

2.1. Organisatie ............................................................................................................................ 4

Algemene Vergadering .......................................................................................................... 4

Raad van Bestuur ................................................................................................................... 5

Personeel ................................................................................................................................ 6

Wijziging statuten .................................................................................................................. 6

2.2. Activiteitenverslag 2012 .................................................................................................... 7

A. Informeren en sensibiliseren ............................................................................................ 7

B. Overleg ................................................................................................................................. 27

C. Beleidsadvisering .............................................................................................................. 28

D. Samenwerkingsverbanden .............................................................................................. 29

Page 3: Jaarverslag 2012 - Arbeid & Milieu

3 Jaarverslag 2012 Arbeid & Milieu vzw

1. INLEIDING

1.1. Over Arbeid & Milieu

Arbeid & Milieu vzw is het samenwerkingsverband tussen de milieubeweging en de 3

Vlaamse vakbonden: ACV, ABVV en ACLVB. Arbeid & Milieu vzw streeft naar een sociaal en

ecologisch verantwoorde samenleving. Dit proberen we te bereiken op 3 manieren:

A. We informeren en sensibiliseren de vakbonden en milieubeweging over sociale en

ecologische thema’s. Hiertoe organiseert Arbeid & Milieu vzw een waaier aan

activiteiten - gaande van de jaarlijkse fietstocht, over info- en studie-avonden tot

bedrijfsbezoeken. Hierbij staan telkens de bevordering van wederzijds contact en begrip

tussen de milieubeweging en de vakbonden centraal.

B. We organiseren overleg tussen de milieubeweging en de vakbonden, over thema’s waar

een raakvlak is tussen de pijlers ecologie en economie.

C. We doen aan beleidsadvisering rond onze gemeenschappelijke standpunten.

1.2. De visie van A&M

De vakbonden en de milieubeweging stellen vast dat in ons huidig maatschappelijk model

teveel de nadruk ligt op economie, terwijl juist de integratie van sociale, ecologische en

economische belangen noodzakelijk is. Deze inzichten vertalen zich onder meer in een

milieuwerking binnen de vakbonden en een groeiende aandacht voor sociaal-economische

aspecten binnen de milieubeweging. Om die reden is Arbeid & Milieu vzw in 1987 opgericht.

Omdat de vakbonden en de milieubeweging er van uit gaan dat er een werkveld is dat ze het

best samen aanpakken, met beide organisaties tegelijk. Zo komen ze tot een sterker

resultaat: én inhoudelijk, én organisatorisch. De activiteiten van Arbeid & Milieu moeten dan

ook een meerwaarde bieden ten opzichte van de afzonderlijke werkingen van de vakbonden

en de milieubeweging.

Page 4: Jaarverslag 2012 - Arbeid & Milieu

4 Jaarverslag 2012 Arbeid & Milieu vzw

1.3. A&M in 2012

Samengevat zag de werking in 2012 voor Arbeid & Milieu er als volgt uit (elk van de

aspecten komt verder in dit document nog uitgebreid aan bod):

Er werden weer heel wat vormingen voor vakbondsafgevaardigden en militanten

georganiseerd. Zo werden vormingen georganiseerd rond de rechtvaardige transitie,

duurzaam watergebruik en in het kader van het project duurzaam winkelen (een

overzicht van de vormingen vind je bij de activiteiten onder 2.2.).

In 2012 stonden 2 projecten centraal: Duurzaam winkelen en Green workplaces (zie

p. 24).

Ook enkele andere activiteiten, die los stonden van de lopende projecten, werden

georganiseerd. Meer informatie over deze activiteiten vind je onder het

activiteitenverslag 2012 (zie 2.2.).

Om een goede werking te garanderen is overleg met verschillende organisaties van

belang. (Zie 2.2 B.)

Een andere pijler van de werking van A&M is beleidsadvies geven rond

verschillende thema’s (zie 2.2 C.)

Tot slot komt ook een overzicht van de samenwerkingsverbanden aan bod onder

2.2 D.

2. WERKING A&M

2.1. Organisatie

Algemene Vergadering

Op 29/10/2012 was de Algemene Vergadering als volgt samengesteld:

Stemgerechtigde leden van de AV

Naam Organisatie Fractie

Bienstman Mathias BBL Milieubeweging

Cautaers Eddie Greenpeace Milieubeweging

Claeys Stefaan BBL Milieubeweging

Clauwaert Annick ABVV Vakbonden Cloots Lieze BBL Milieubeweging

Cnop Walter ACV Vakbonden

Cox Lieve ACV Vakbonden

De Wel Bert ACV Vakbonden

De Witte Cindy ABVV Vakbonden De Smet Lieven HIVA Andere

Desmet Mike BBL Milieubeweging

Genet Michel Greenpeace

Milieubeweging

Gillabel Jeroen BBL Milieubeweging

Page 5: Jaarverslag 2012 - Arbeid & Milieu

5 Jaarverslag 2012 Arbeid & Milieu vzw

Goossens Johan ABVV Vakbonden

Grietens Erik BBL Milieubeweging Jacobs Danny BBL Milieubeweging

Kiekens Dominique ISUA Andere

Kwanten Suzanne ACLVB Vakbonden

Lesaffer Jordi VIGEO Andere

Lodewijckx Patrick ABVV Vakbonden Peirens Pierre ACV Vakbonden

Van Dyck Sara BBL Milieubeweging

Van Hamme Dirk ACLVB Vakbonden

Vandecasteele Karlien BBL Milieubeweging

Verbeek Pieter ABVV Vakbonden

Vermorgen Ann ACV Vakbonden

Verplancken Elie ABVV Vakbonden

Gecoöpteerd:

Neirynck Sara gecoöpteerd Gecoöpteerden

Snoeck Fredrik gecoöpteerd Gecoöpteerden

Wyffels Timothy gecoöpteerd Gecoöpteerden

Aangevuld met niet-stemgerechtigde leden van de AV

De lijst van stemgerechtigde leden de AV werd als volgt gewijzigd:

Van Assche Jo (RUG CDO) trad uit op 22/03/2012 wordt vervangen door De Smet

Lieven (HIVA) op 29/10/2012.

In 2012 vonden 2 Algemene Vergaderingen plaats.

Vergadering Datum Plaats

Algemene Vergadering A&M 22/03/2012 Brussel Algemene Vergadering A&M 29/10/2012 Brussel

Raad van Bestuur

Begin 2012 was de Raad van Bestuur als volgt samengesteld:

Naam Organisatie Fractie

Dominique Kiekens (voorzitster) ISUA Andere

Pieter Verbeek ABVV Vakbonden

Bert De Wel ACV Vakbonden

Suzanne Kwanten ACLVB Vakbonden Mike Desmet BBL Milieubeweging

Sara Van Dyck BBL Milieubeweging

Page 6: Jaarverslag 2012 - Arbeid & Milieu

6 Jaarverslag 2012 Arbeid & Milieu vzw

In 2012 kwam de Raad van Bestuur 6 maal samen.

Vergadering Datum Plaats

Raad van Bestuur A&M 17/02 Niel Raad van Bestuur A&M 26/04 Brussel Raad van Bestuur A&M 07/06 Brussel Raad van Bestuur A&M 06/09 Brussel Raad van Bestuur A&M 29/10 Brussel Raad van Bestuur A&M 06/12 Brussel

Personeel

Ook in 2012 bestond het secretariaat van A&M uit 2 werknemers:

- Coördinator: Jorre Van Damme

- Educatief Medewerker: Thijs Calu

Wijziging statuten

In 2012 bleven de statuten ongewijzigd.

Page 7: Jaarverslag 2012 - Arbeid & Milieu

7 Jaarverslag 2012 Arbeid & Milieu vzw

2.2. Activiteitenverslag 2012

A. Informeren en sensibiliseren

Deze doelstelling van Arbeid & Milieu vzw concentreert zich rond een 4-tal speerpunten: het

organiseren van activiteiten, de websites www.a-m.be en www.groenejobs.be , het AM

Magazine en onze projectwerking.

Activiteiten

In 2012 organiseerde Arbeid en Milieu vzw 18 activiteiten. Activiteit 1 en 2 zijn

gewestelijke activiteiten, waarbij een minimum van 50 deelnemers vereist is. De overige

activiteiten zijn onze vormingsactiviteiten, met een vereist minimum van 15 deelnemers.

Activiteit 1 (gewestelijk) Datum Plaats Deelnemers aantal

Green Worplaces workshops 21/09/2012 Brugge 70 (16 + 32 + 22) 17/10/2012 Laakdal

30/11/2012 Houthalen-Helchteren

In het kader van het project Green Workplaces werden in het najaar 3 thematische workshops

georganiseerd, telkens gekoppeld aan een bedrijfsbezoek:

Workshop syndicaal overleg en milieu-investeringen (21/09 – Brugge)

Page 8: Jaarverslag 2012 - Arbeid & Milieu

8 Jaarverslag 2012 Arbeid & Milieu vzw

We starten de workshop met een getuigenis van Stefaan Wiliams, ACV-delegee bij Picanol.

Stefaan licht toe welke milieu-investeringen in zijn bedrijf zijn genomen en welke de rol van de

vakbond hierbij was. Hij staat ook stil bij de drempels die genomen moeten worden. Acties die

genomen zijn, zijn o.a. uitbreiden en moderniseren fietsenstalling, uitdelen gratis stenen tassen

ter vervanging van plastieken bekers, ...

Aan de hand van deze getuigenis gaan de deelnemers met elkaar in discussie en delen hun eigen

ervaringen met de groep.

Workshop mobiliteitsbeleid en fiscaliteit (17/10 – Laakdal)

Voor deze workshop deden we een beroep op Stef Broodcoorens van Traject vzw, een

organisatie die gespecialiseerd is in verschillende mobiliteitsgerelateerde zaken, zoals parking

management en de opmaak en uitwerking van mobiliteitsprojecten en bedrijfsvervoerplannen.

Stef geeft de deelnemers een overzicht van de mobiliteitsproblematiek en doet een aantal tools

uit de doeken die nuttig kunnen zijn binnen de eigen bedrijfscontext. Hierbij komen zaken zoals

het pendelfonds, bedrijfsvervoerplannen, provinciale mobiliteitspunten, ... aan bod.

Er is terug een centrale getuigenis vanuit de vakbonden: Ilja Vandekerckhove, ACLVB-

afgevaardigde bij Fortis, geeft toelichting over het beleid dat Fortis voert rond bedrijfswagens en

het standpunt van het ACLVB tegenover dit beleid.

De workshop werd afgesloten met een interactieve discussie aan de hand van een aantal

stellingen.

Workshop veiligheid en gezondheid bij duurzaam materialenbeheer (30/11 – Houthalen –

Helchteren)

Page 9: Jaarverslag 2012 - Arbeid & Milieu

9 Jaarverslag 2012 Arbeid & Milieu vzw

Er beweegt heel wat rond rond het duurzaam beheer van materialen en het sluiten van

materiaalkringlopen. Voor veel bedrijven betekent dit een aanpassing van de productiemethode

en werken met nieuwe materialen. Op zich een goede zaak, maar verschillende voorbeelden

hebben al aangetoond dat dit ingrijpende gevolgen kan hebben voor de veiligheid en gezondheid

van de betrokken werknemers.

Bij wijze van inleiding geeft Jeroen Gillabel een presentatie over wat er de dag van vandaag

beweegt op het vlak van duurzaam materialenbeheer.

Daarna komen 2 centrale getuigenissen aan bod: Jean-Paul Bunckens is ABVV-afgevaardigde bij

Norbord, dat de laatste jaren zwaar geïnvesteerd heeft in milieu- en veiligheidsmaatregel.

Domenico Faggiodelgiglio is ABVV-afgevaardigde bij buurbedrijf Nitto.

De workshop wordt terug afgesloten met een debat tussen de deelnemers aan de workshop.

Activiteit 2 (gewestelijk) Datum Plaats Deelnemers Aantal

Transitiefestival – Workshop A&M 26/10/2012 Gent 56

Arbeid & Milieu verzorgde de workshop ‘Transitie op de werkvloer’ op het transitiefestival in de

Vooruit in Gent. Hieronder een verslag van Leonie Hoogervorst op www.dewereldmorgen.be:

Eén van de workshops op het uitverkochte transitiefestival in Gent op 26 oktober ging over

transitie op de werkvloer. Efficiënter omgaan met energie, materialen en productie moeten

leiden tot een overgang naar rechtvaardige duurzaamheid. Twee case-studies van de bedrijven

Umicore en Tessenderlo Chemie laten echter zien dat deze stap niet altijd evident is, en over

hobbelige wegen kan gaan.

Page 10: Jaarverslag 2012 - Arbeid & Milieu

10 Jaarverslag 2012 Arbeid & Milieu vzw

Umicore wordt nu gezien als toonbeeld van een bedrijf dat past in een duurzame economie.

Maar de herstructurering die plaatsvond om dat te bereiken bleek allesbehalve een vloeiend

proces, waar de werknemers het slachtoffer van werden. Timo Wyffels (Vlaams ABVV) ging hier

nader op in. “De werknemers van 50 jaar en ouder werd een brugpensioen aangeboden, wat

ertoe leidde dat veel know-how verdween uit het bedrijf. Daarnaast was de outplacement (het

afvloeien van werknemers naar een andere job) niet goed doordacht, er was geen maatwerk wat

betreft opleiding per werknemer dus het resultaat was minimaal”.

Ook vond er te weinig sociaal overleg plaats met de werknemers, en werd er niet voldoende

geïnformeerd over de veiligheidsrisico's waar de nieuwe processen die bij de transitie hoorden

mee gepaard gingen. Bovendien was er voor de blijvers, inclusief de werknemers van 49 jaar die

net te jong waren om gebruik te maken van het brugpensioen, niets georganiseerd. Wat restte

was een groep gedemotiveerde, ontevreden en wantrouwige werknemers.

Tessenderlo

De transitieplannen van het bedrijf Tessenderlo Chemie zijn in juli 2011 in een boekje over een

duurzame toekomst voor Tessenderlo naar buiten gebracht. Het bedrijf stond nu niet bepaald

bekend als een bedrijf dat op een ecologisch juiste en duurzame manier omgaat met het milieu,

en de verschijning van het boekje kwam dan ook als een verrassing voor velen.

Kris Engelen (hoofddelegee bij Tessenderlo Chemie – ACV): “De visie die geuit wordt in het

boekje is ontwikkeld door het management, er is geen communicatie over deze plannen geweest

met de vakbonden en wij waren dan ook behoorlijk verbaasd. Wij hebben met het ACV een brief

geschreven als reactie hierop, omdat het boekje een duidelijke visie wat betreft duurzaamheid

als business model liet zien maar er niets in terug te vinden was over duurzame tewerkstelling.

We vroegen ons af: wil Tessenderlo nu duurzaamheid vermarkten of de markt verduurzamen?”

De vakbonden zijn nooit betrokken geweest bij de ontwikkeling van het nieuwe beleid dat in het

boekje wordt uitgelegd. De Tessenderlo Chemie-Group heeft toegegeven dat ze hiermee wellicht

fout zaten, en de sociale partners inderdaad over het hoofd hebben gezien. “Het ACV heeft een

aantal voorstellen gedaan aan Tessenderlo voor een duurzaam beleid, zoals zonnepanelen en

windmolens plaatsen, maar hierop kregen we nooit reactie”, zegt Engelen.

Just transition

Eddy Kellens (secretaris ACV): “Wij willen als vakbond mee zoeken naar alternatieve projecten

om duurzaamheid te bewaken, maar we mogen nooit de werknemers uit het oog verliezen. In

2014 sluit er een afdeling van Tessenderlo, wat betekent dat 60 mensen op straat komen te

staan. Duurzaamheid is belangrijk, maar de tewerkstelling moet daarbij ook duurzaam zijn”.

De uitdagingen voor de vakbonden met betrekking tot transitie op de werkvloer liggen vooral in

het bewust maken van de maatschappij, van het belang van een vergroening van de economie.

Pieter Verbeek (adviseur Vlaams ABVV): “Het gevaar bij transitie binnen bedrijven is dat zij het

enkel doen omwille van de winst, groen is dus niet per se ook sociaal. De uitdaging voor een

bedrijf is dus om een transitie ook just transition te laten zijn”.

Page 11: Jaarverslag 2012 - Arbeid & Milieu

11 Jaarverslag 2012 Arbeid & Milieu vzw

Activiteit 4 Datum Plaats Deelnemers aantal

Vorming ACLVB – Groene Jobs/ Rechtvaardige transitie

13/01/2012 Eernegem 22

Ondertussen weten we allemaal dat onze economische activiteiten duurzamer moeten, willen

we nog een tijdje van ons aarde genieten, en dat ook gunnen aan de generaties na ons.

Onvermijdelijk moet de toekomst groener, maar dat mag niet ten koste gaan van de sociale

verworvenheden. De transitie zal hoe dan ook sociaal-rechtvaardig moeten verlopen.

A&M gaf deze vorming om de noodzaak van deze transitie duidelijk te maken en tips mee te

geven over hoe men hier concreet mee aan de slag kan in het syndicaal overleg.

Activiteit 5 Datum Plaats Deelnemers aantal

Vormingen afgevaardigden duurzaam winkelen

28/02/2012 Antwerpen 17 09/03/2012 Antwerpen 18 13/11/2012 Gent 19 16/11/2012 Antwerpen 15

In het kader van het project ‘Duurzaam winkelen: sensibiliseren over labels voor duurzame

consumptie in de supermarkt’ organiseerde A&M enkele vormingen voor de 3 vakbonden over

het thema. De interactieve vormingen startten telkens met een inleiding om het ‘duurzaam

Page 12: Jaarverslag 2012 - Arbeid & Milieu

12 Jaarverslag 2012 Arbeid & Milieu vzw

winkelen’-verhaal te kaderen in het bredere verhaal van de sociaal-rechtvaardige transitie.

Daarna werd ingegaan op de verscheidene problematieken die mede door supermarkten

worden veroorzaakt (overbevissing, vermindering biodiversiteit, voedselkilometers,

voedselverspilling, ...). Tot slot stonden we stil bij waar je als afgevaardigde van een

supermarktketen op kunt letten om dit verhaal een duw in de goede richting te geven.

Activiteit 6 Datum Plaats Deelnemers aantal

Toelichting sociaal-rechtvaardige transitie bij milieubeweging

16/04/2012 Brussel 21

De milieubeweging weet al langer dan vandaag dat onze economische activiteiten duurzamer

moeten, willen we nog een tijdje van ons aarde genieten, en dat ook gunnen aan de generaties na

ons. Een minder bekend verhaal is de extra invulling die de vakbonden, o.a. bij monde van de

ETUC hieraan geven. De transitie moet niet alleen voor een ecologische verbetering zorgen,

maar zal hoe dan ook sociaal-rechtvaardig moeten verlopen.

Activiteit 7 Datum Plaats Deelnemers aantal

Energiedag ACV 23/05/2012 Brussel 26

Beschrijving

Tijdens het ACV-congres ‘Duurzaam & sociaal gaan samen’ werd aandacht besteed aan het

thema ‘duurzame energie’. De tijd bleek echter te kort om alles te behandelen en het werd ook

duidelijk dat de kennis van het energievraagstuk bij de ACV- secretarissen toe was aan een

update. Arbeid & Milieu hielp met de voorbereiding van deze energiedag, waarbij

afgevaardigden van Spano, Burgo, Bostoen en Tessenderlo Chemie aan het woord kwamen. Ook

Arbeid & Milieu gaf hier een toelichting over haar visie op een syndicale aanpak.

Page 13: Jaarverslag 2012 - Arbeid & Milieu

13 Jaarverslag 2012 Arbeid & Milieu vzw

Activiteit 8 Datum Plaats Deelnemers aantal

Bedrijfsbezoek Bombardier 21/09/2012 Brugge 26

Dit eerste bedrijsbezoek in het kader van het ‘Green Workplaces’ project lokte meteen veel

deelnemers. De bekende treinbouwer uit Brugge gidste ons door de fabriek waar de treinen van

morgen geconstrueerd worden. Bij deze bekende treinbouwer uit Brugge startten we met 2

boeiende toelichtingen over de activiteiten en tewerkstelling, de doelstellingen van het bedrijf

(o.a CO2-neutraal tegen 2020), het beleid rond milieu en veiligheid en gezondheid, de

investeringen op die domeinen, ....

Daarna gisten 2 vakbondsafgevaardigden ons door de fabriek waar de treinen en tramstellen

van morgen geconstrueerd worden.

Activiteit 9 Datum Plaats Deelnemers aantal

Bedrijfsbezoek Nike 17/10/2012 Laakdal 29

Page 14: Jaarverslag 2012 - Arbeid & Milieu

14 Jaarverslag 2012 Arbeid & Milieu vzw

CSR manager Heidi Gillemot verwelkomt ons in de vestiging van Laakdal voor een korte

presentatie over de duurzaamheidsaspecten bij Nike Logistics in Laakdal. Vooral op mobiliteit

wordt sterk ingezet, maar ook op een aantal andere vlakken is de laatste jaren veel ten goede

veranderd.

Zo heeft Nike Laakdal een ‘relighting’ project opgezet waarbij de energiewinst zo groot was dat

de investering op 3 maand was terugverdiend. De windmolens op de site zijn geen eigendom van

Nike, maar het levert hen wel groene energie op aan de prijs van grijze energie. Op het dak staan

ook zo’n 15.000 m2 aan zonnepanelen en verder zit er ook een plan in de pijplijn om de

verpakkingen efficiënter te maken en zo kosten en afval te besparen. Tenslotte wordt het afval

ook op een doorgedreven manier gesorteerd.

Mobiliteit

Op vlak van mobiliteit spant Nike echter de kroon, zowel wat goederentransport als woon-

werkverkeer betreft.

Voor het goederentransport worden zoveel mogelijk trucks vermeden, en focust men op vervoer

via de boot (binnenvaart), de trein, en ‘short sea’ (waarbij het traject voor een stuk over de zee

loopt).

Wat het woon-werkverkeer betreft worden heel wat inspanningen gedaan, vanuit de

problematiek dat de vestiging met het openbaar vervoer zeer moeilijk bereikbaar is:

Carpooling wordt gestimuleerd, o.a door het voorzien van de beste parkeerplaatsen

op de parking, communicatie over de fiscale voordelen, ... . Voor personen die verder

dan 20km van de site wonen kan een van voor 9 personen geleased worden. Elk

betaalt dan 10ct/km. Om carpoolers aan elkaar te linken wordt gebruik gemaakt van

het online platform carpoolplaza en elke week wordt het gebruik van een

elektrische wagen verloot onder de carpoolers.

Werknemers die met de fiets willen komen kunnen een fiets krijgen van het bedrijf.

Werknemers die verder dan 20 km wonen krijgen zelfs een elektrische fiets.

Er is een fietsvergoeding van 20ct per kilometer voorzien, ook lopers krijgen

diezelfde vergoeding.

Er zijn degelijke fietsenstallingen en douches.

Fietsers die hulp nodig hebben bij hun route of met andere vragen over fietsen naar

het werk zitten, kunnen beroep doen op zogenaamde ‘fietskapiteins’.

Dit beleid resulteert in een mooi resultaat: Ongeveer de helft van de werknemers komt met de

fiets naar het werk, en zo’n 30% carpoolt.

Page 15: Jaarverslag 2012 - Arbeid & Milieu

15 Jaarverslag 2012 Arbeid & Milieu vzw

Activiteit 10 Datum Plaats Deelnemers aantal

Voorstelling langetermijnvisie BBL 29/10/2012 Brussel 15

Bond Beter Leefmilieu (BBL) heeft als koepelorganisatie samen met de sector een

langetermijnvisie Vlaamse Milieubeweging voor 2050 en concrete doelen voor 2020 ontwikkeld.

Het is een dynamisch kader, dat stelselmatig verder kan aangepast worden en mee kan

evolueren in de tijd. Sara Van Dyck, Lieze Cloots en Jeroen Gillabel lichten de langetermijnvisie

toe.

Klimaatverandering, verlies aan biodiversiteit, een ongezonde omgevingskwaliteit, schaarste

aan grondstoffen en hulpbronnen, .... zijn de grote ecologische uitdagingen. Om deze uitdagingen

succesvol aan te pakken, hebben we fundamentele verschuivingen nodig in ons energiegebruik,

in onze omgang met grondstoffen en in ons ruimtegebruik. Dit zijn dan ook de drie kernthema’s

van dit werkstuk. De inzichten die daaruit voortvloeien, moe de milieusector tot nieuwe

samenwerkingsverbanden brengen, , tot creatieve werkwijzen, experimenten en innoverende

activiteiten.

BBL zocht tijdens dit traject ook naar de juiste strategie en rol van de hedendaagse

milieubeweging. Ze keken daarnaast naar verwachtingen van andere actoren en hun

verwachtingen voor de milieubeweging. Ze ontwikkelden deze visie niet alleen. Mensen uit de

milieubeweging, maar ook van daarbuiten dachten mee.

Dit is een inhoudelijk kompas voor de milieusector, dat kan dienen als een inspiratiebron om te

innoveren en maatschappelijke partners relevante materie aan te bieden.

Na de toelichting vanuit de milieubeweging zorgden de vakbonden voor een reactie. Daarna

werd het debat aangegaan.

Page 16: Jaarverslag 2012 - Arbeid & Milieu

16 Jaarverslag 2012 Arbeid & Milieu vzw

Activiteit 11 Datum Plaats Deelnemers aantal

Bedrijfsbezoek Remo-site 30/11/2012 Houthalen-Helchteren

24

Enhanced Landfill Mining is een consortium van wetenschappers, academici en bedrijven die

zich tot doel stellen om de in het verleden opgeslagen afvalstoffen in de wereld om te zetten in

duurzame energie aan de ene kant en herbruikbare grondstoffen aan de andere kant.Een van de

eerste concrete ELFM-projecten is het valoriseren van de afvalopslagplaats van Remo

Milieubeheer in Houthalen-Helchteren.

Meer dan 15 miljoen ton afvalstoffen zijn opgeslagen op de Remo-site. Naar schatting 45% van

de afvalstoffen kunnen als materiaal gerecupereerd worden. De resterende afvalstoffen hebben

een voldoende hoge calorische waarde om via voorbehandeling geschikt gemaakt te worden

voor hoogefficiënte energetische valorisatie.

Het project biedt werkgelegenheid aan +/- 800 laag- en hooggeschoolden gedurende 20 jaar.

Maar wat zijn de gevolgen op het vlak van veiligheid en gezondheid van deze nieuwe activiteit?

Hoe gaat men hiermee om? Tekst en uitleg kregen we van Filip Decosemaeker, de plant manager

van de site.

Group Machiels wil op belangrijke wijze bijdragen aan het duurzaam beheer van materialen,

energie en infrastructuur. Het motto van Group Machiels is Closing the Circle. Vanuit zijn lokale

kenniscentra in Limburg werkt Group Machiels mee aan globale oplossingen om de cirkel te

sluiten en de ecologische voetafdruk van de mensheid tot nul te herleiden. Dit vertaalt zich in

verschillende projecten, waaronder het ELFM-project. Verder produceert Machiels onder andere

Page 17: Jaarverslag 2012 - Arbeid & Milieu

17 Jaarverslag 2012 Arbeid & Milieu vzw

windturbinebladen en constructie-onderdelen van huizen en bouwden ze verschillende

zonnepanelenparken in Limburg.

Activiteit 12 Datum Plaats Deelnemers aantal

ACV Gent-Eeklo - Bedrijfsbezoek IVAGO

23/11/2012 Gent 15

Afvalverbranding is niet de beste oplossing, maar voorlopig kunnen we nog niet zonder. IVAGO

beschikt over een hoogtechnologische afvalverbrandingsinstallatie met rookgaswassing en

energieterugwinning. IVAGO verwerkt jaarlijks 100.000 ton brandbaar huishoudelijk afval en

voorziet in de eigen behoefte aan elektriciteit en warmte, maar levert daarnaast ook elektriciteit

af aan het openbare net. Via een ondergrondse stoomleiding zorgt IVAGO mee voor de

verwarming van het Universitair Ziekenhuis Gent.

Page 18: Jaarverslag 2012 - Arbeid & Milieu

18 Jaarverslag 2012 Arbeid & Milieu vzw

Activiteit 13 Datum Plaats Deelnemers aantal

Bedrijfsbezoek RWZI Aquafin (ACLVB) 19/12/2012 Lokeren 22

Beschrijving

Samen met enkele enthousiaste ACLVB-afgevaardigden en militanten bracht A&M een bezoek

aan de rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) van Aquafin in Lokeren.

We kregen er eerst een powerpointpresentatie te zien waarbij men de waterproblematiek en de

werking van de zuiveringsinstallatie uit de doeken doet. Vlaanderen hinkt qua riolerings- en

zuiveringsgraad achterop ten opzichte van de buurlanden, dus is er nog heel wat werk aan de

winkel. Onder andere aan de verdere scheiding van afvalwater met hemelwater wordt druk

gebouwd. Dat afvalwater moet natuurlijk nog steeds ergens heen om gezuiverd te worden, en

dat doen de zuiveringsinstallaties van Aquafin. Het water dat hier gezuiverd wordt, belandt

uiteindelijk terug in oppervlaktewater en wordt dus niet gezuiverd tot op ‘drinkwaterniveau’.

Na de presentatie kregen we een rondleiding langs de verschillende fasen van het

zuiveringsproces: Na een mechanische zuivering, waarbij allerlei grof vuil uit het water wordt

gehaald, stroomt het water door naar een vet- en zandvanger. Daarna gaat het richting het

biologische zuiveringsproces, waarbij actief slib wordt toegevoegd aan het te zuiveren water. Dit

actief slib bevat duizenden microscopisch kleine bacteriën die de vervuiling als het ware opeten.

In de beluchtingsbekkens wordt zuurstof toegevoegd aan het water, wat de bacteriën in het slib

nodig hebben om het organisch materiaal af te breken. De laatste stap is de nabezinking in de

nabezinktanks. Door een voldoende lange verblijftijd en een rustige stroming zakt het slib naar

de bodem van de tank, waar het naar een centrale put wordt geleid. Bovenaan bevindt zich het

gezuiverde water (effluent), dat zachtjes overstort en via een meetinstallatie naar een nabije

waterloop stroomt.

Activiteit 14 Datum Plaats Deelnemers aantal

Nabesbreking bedrijfsbezoek Aquafin/ Vorming water (ACLVB)

20/12/2012 Gent 18

De uitstap naar Aquafin in Lokeren kende nog een vervolg in de vorm van een vorming over de

impact van bedrijven op de waterhuishouding. Op deze vorming werd verder gegaan op de

problematiek die bij Aquafin reeds werd geschetst, waarbij de rol van bedrijven centraal staat.

Daarna werden enkele tools aangereikt om via de vakbondswerking een eventuele

waterproblematiek bij het bedrijf aan te kaarten, gekoppeld aan een aantal mogelijke

maatregelen.

Page 19: Jaarverslag 2012 - Arbeid & Milieu

19 Jaarverslag 2012 Arbeid & Milieu vzw

Bijdragen aan initiatieven van derden

Arbeid & Milieu werd verschillende malen aangezocht om haar expertise en en

ervaringen te delen door bijdragen te leveren in de vorm van een toespraak op

conferenties of het begeleiden van een workshop die georganiseerd wordt door derden.

De belangrijkste hieronder waren de volgende:

Activiteit Datum Plaats Aard Thema Doelgroep Deel-nemers

1

ETUC-ETUI Conference Towards Rio+20: A Sustainable New Deal for Europe, Jørlunde, DK

13/03 Jørlunde( Dene-marken)

Conferentie Rio+20 & positie v/d vakbonden m.b.t. duurzame ontwikkeling

Vakbonden uit Europa

82

2

Het Groene Boek, tafel “Groene(re) economie”

06/05 Ant-werpen

Workshop Groene economie

Bezoekers beurs

10

3

European Conference Green Workplaces

09/10 Brussel Conferentie Green Workplaces

Vakbonden uit Europa

95

4

BRISE-forum 10/12 Brussel Conferentie aanzetten tot een duurzame econo-mische transitie

Vakbonden België (FR- & NL-talig)

+/- 80

Page 20: Jaarverslag 2012 - Arbeid & Milieu

20 Jaarverslag 2012 Arbeid & Milieu vzw

AM Magazine

Magazine 1: januari – februari – maart

In 2012 werd de stijl en inhoud van ons magazine volledig herzien. Het eerste nummer

verscheen eind maart, in een oplage van 750 exemplaren.

Dossier: Groene Werkplaatsen

Worden er plastieken bekertjes gebruikt in het bedrijfsrestaurant? Werd je werkkledij in

dubieuze arbeidsomstandigheden geproduceerd? Wordt er kwistig met dure energie

omgesprongen? Wordt duurzaam pendelen niet gestimuleerd? Bij zowat iedere werkgever is

op één of meerdere vlakken ruimte voor het vergroenen van de werkplek, en daar kan je als

delegee een rol in spelen.

Inhoud:

Editoriaal: Verander, begin bij jezelf!

Rood, groen en blauw voor een groene(re) werkplek

Delegee aan het woord: Marc Alexander, hoofdafgevaardigde ACV-Metea bij Nyrstar

(Balen)

Interview met Nico Vandamme, Strategisch accountmanager groene economie bij VDAB

A&M in 't kort

o Breng leven op je bedrijfsdaken!

o Europees visserijbeleid met langetermijnvisie kan voor 100.000 extra jobs

zorgen

Page 21: Jaarverslag 2012 - Arbeid & Milieu

21 Jaarverslag 2012 Arbeid & Milieu vzw

Magazine 2: april –mei – juni

Het 2e magazine verscheen eind juni, in een oplage van 750 exemplaren.

Dossier: energiebesparing in bedrijven

Eind 2012 liep het benchmarkingconvenant ten einde. Het auditconvenant, de tegenhanger

van het benchmarkingconvenant voor de middelgrote bedrijven, loopt af eind 2013. Deze

instrumenten zijn cruciaal voor ons klimaatbeleid. Ze moesten energiebesparing stimuleren

en de CO2 uitstoot van onze bedrijven verminderen. Het blijft echter een groot vraagteken

in hoeverre de convenanten hierin slaagden. Zonder een transparante evaluatie van de

kosten en baten van de convenanten, startte de Vlaamse Regering achter de schermen echter

al met onderhandeling over een nieuw convenant. Hoe dat er zal uitzien, blijft koffiedik

kijken.

Inhoud:

Editoriaal: RIO+20: een zoveelste conferentie zonder meer, of een momentum om (zelf)

te handelen?

Nieuw energiebesparingsbeleid voor de industrie: benchmarking- & auditconvenant

onder de loep

Luc, Dirk en Frank: lassers en kraanmachinist bij Ellimetal (Meeuwen/Genk)

BASF: Een interview met Wim De Jongh (ACLVB), Denise Schellemans (LBC) en Ivo

Janssen (ABVV)

A&M in 't kort:

o Ecobouwers

o S-MOVE.be

o Militantenmap wij willen schone kleren

Page 22: Jaarverslag 2012 - Arbeid & Milieu

22 Jaarverslag 2012 Arbeid & Milieu vzw

Magazine 3: juli – augustus – september

Het 3e magazine verscheen eind september, in een oplage van 750 exemplaren.

Dossier: vergroening in de dienstensector

Woorden als ‘verduurzamen’ en ‘vergroenen’ van de economie roepen vaak nog een

clichébeeld op: dat van de grote fabriek waar de schoorsteen slecht riekende zwarte rook

spuwt en dode vissen komen bovendrijven in de langslopende rivier, en waar na enige

inspanning diezelfde fabriek een filter in de schouw en zonnepanelen op het dak heeft

geplaatst, en waar de vissen terug vrolijk in het gezuiverde water rondzwemmen. Dat zo’n

beelden in ons opkomen wijst er op dat we misschien nog een te beperkt idee hebben van

waar en hoe we onze economie (verder) kunnen vergroenen. Die bestaat nu immers voor het

grootste deel uit diensten, en ook daar willen we een transitie naar een ecologisch,

economisch en sociaal duurzame activiteit.

Inhoud:

Editoriaal: Hoe krijgen we de Dacia Duster-Vlaming aan het zingen voor het klimaat?

Dossier Vergroening in de dienstensector: Vergroenen van de Dienstensector, hoe doe je

dat?

Delegee aan het woord: Tuur Vanmuysen

Bedrijf in de kijker: Thuiszorg Vleminckveld

A&M in 't kort:

o Vissen op afval

o Natuurpunt lanceert bijenhotels voor bedrijven

Page 23: Jaarverslag 2012 - Arbeid & Milieu

23 Jaarverslag 2012 Arbeid & Milieu vzw

Magazine 4: oktober – november – december

Het 4e magazine verscheen eind december, in een oplage van 850 exemplaren.

Dossier: duurzaam materialenbeheer

Meer duurzaam materialenbeheer is een absolute noodzaak voor ons allen. Het is één van die

domeinen waar de uitdaging om spaarzaam om te gaan met ons leefmilieu al niet meer los te

koppelen valt van het veilig stellen van onze welvaart in de nabije toekomst. Veel bedrijven

maken op dit moment al het – soms moeilijke – leerproces mee om het werken met nieuwe

materialen, productieprocessen en businessmodellen in goede banen te leiden.

Inhoud:

Editoriaal: Over Doha, groene economie, glazen bollen en sociale innovatie

Dossier: Duurzaam materialenbeheer: waarom, hoe en wat?

Delegee aan het woord: Stefaan Williams, ACV hoofdafgevaardigde bij Picanol (Ieper)

Bedrijf in de kijker: Norbord

A&M in 't kort

o Groene arbeidsplaatsen: handeleiding voor vakbondsafgevaardigden

o www.ecoplan.be

Page 24: Jaarverslag 2012 - Arbeid & Milieu

24 Jaarverslag 2012 Arbeid & Milieu vzw

Projectwerking

Duurzaam winkelen – Sensibiliseren over labels voor duurzame

consumptie in de supermarkt

Een groot deel van de consumenten beslist over de precieze aankopen op de plaats van

aankoop. Deze “Consumption Junction” is een van de meest interessante plaatsen om

consumenten aan te sporen tot duurzaam aankoopgedrag. Vandaar dat het Netwerk

Bewust Verbruiken vzw, samen met haar partners Vredeseilanden vzw, Bioforum

Vlaanderen vzw en Arbeid & Milieu vzw, in dit project een partnerschap aangaat met

distributiebedrijven om de consumenten op de winkelvloer te sensibiliseren over

gelabelde, duurzame producten.

Doelstellingen en visie van het project

Hoofddoelstelling

Bevorderen van de consumptie van gelabelde duurzame producten in grootwarenhuizen

door in te zetten op in store communicatie over labels en gelabelde producten.

Doelgroep

Het project richt zich op twee doelgroepen: enerzijds de consument en anderzijds de

distributiesector.

De primaire doelgroep zijn de bezoekers van grootwarenhuizen.

De achterliggende doelstelling waaraan dit project een bijdrage wil leveren is dat

consumenten meer duurzame en ecologische producten aankopen.

Enerzijds is het uitgangspunt dat er bij de reeds overtuigde consumenten

voldoende groeipotentieel is. De zogenaamde Cultural Creatives vormen een

groot potentieel voor meer duurzame aankopen omdat ze zich laten leiden door

waarden.

Anderzijds willen we graag nog meer consumenten bereiken. Onze doelgroep is

daarbij consumenten die open staan voor duurzaamheid, die wel geïnteresseerd

zijn maar er niet teveel moeite willen voor doen. Het gaat om consumenten die

één of meerdere van de aspecten van duurzame ontwikkeling (milieu, verbod op

kinderarbeid,...) belangrijk vinden maar hun duurzaam gedachtegoed

onvoldoende omzetten in de aankoop van duurzame producten.

Daarom willen we via en samen met de retailers het koopgedrag van deze

consumenten beïnvloeden. We willen met dit project de drempel om duurzame

producten aan te kopen verlagen door de informatie over deze producten in de

supermarkt beschikbaar te maken.

Page 25: Jaarverslag 2012 - Arbeid & Milieu

25 Jaarverslag 2012 Arbeid & Milieu vzw

Binnen de distributiesector worden meerdere actoren betrokken bij het project: zowel

op nationaal niveau als lokaal bij de betrokken winkels. Het gaat over

verantwoordelijken voor marketing, communicatie, duurzame ontwikkeling, leefmilieu,

aankopers, winkelverantwoordelijken,... Daarnaast worden ook vakbonds-

afgevaardigden uit de distributie betrokken.

Delhaize en Carrefour verklaarden zich bereid om mee te werken.

Arbeid & Milieu organiseerde binnen het kader van dit project vormingen voor

vakbondsafgevaardigden uit de distributiesector. Informatie over duurzame labels

speelde hierin een belangrijke rol, al werd dit gekaderd in een bredere verhaal over de

rechtvaardige transitie. Concreet werden hierover 4 vormingen georganiseerd: 2 voor

LBC, 1 voor BBTK en 1 voor ACLVB.

Green workplaces

Het Green Workplace project is een project van het Europees vakverbond rond

vergroening van de werkplek. Op Vlaams niveau wordt dit project getrokken en

uitgewerkt door Het ACV, het Vlaams ABVV, het ACLVB en de Bond Beter Leefmilieu,

samenwerkend binnen Arbeid & Milieu.

Resultaten van het project:

1. Goede praktijken identificeren en uitdragen. Een aantal delegees die te maken

kregen met vergroening in hun bedrijf werden aangesproken. Zij vormden de input voor

onze website www.groenejobs.be . De goede praktijken zorgden ook voor heel wat

interviews in AM Magazine, getuigenissen op de workshops (zie hierna) en bijdragen op

andere activiteiten zoals het transitiefestival.

2. Bijdrage beknopt handboek voor vergroening, waarin een aantal van deze ‘goede

praktijken’ als voorbeeld werd gegeven, naast andere internationale voorbeelden. Het

handboek is bruikbaar voor een brede groep van afgevaardigden die in hun bedrijf werk

willen maken van vergroening.

Page 26: Jaarverslag 2012 - Arbeid & Milieu

26 Jaarverslag 2012 Arbeid & Milieu vzw

3. Een aantal workshops werden georganiseerd, waar met een bredere groep van

afgevaardigden gewerkt wordt aan de bruikbaarheid van het handboek en de rond de

haalbaarheid van vergroening op de werkvloer. De workshops werden telkens voorafgegaan

door een bedrijfsbezoek.

4. Het eerste AM Magazine van 2012 werd meteen een themanummer ‘Groene werkplaatsen’

Page 27: Jaarverslag 2012 - Arbeid & Milieu

27 Jaarverslag 2012 Arbeid & Milieu vzw

Hoe werd het project uitgewerkt?

1. Met een maximale betrokkenheid van afgevaardigden.

2. Vergroening van de werkplek niet alleen zien als maatregelen die de werkomgeving

duurzamer maken (zoals energiebesparende maatregelen, afvalbeleid, etc…), maar ook

maatregelen die raken aan de processen en activiteit zelf van het bedrijf (best beschikbare

technologieën, “better, not cheaper”, nieuwe producten en productiemethoden, etc…).

3. Zowel (1) situaties waar de verandering plaats kon vinden op initiatief van de

afgevaardigde(n), als (2) gevallen waar de gevolgen van een beslissing van het management

om te vergroenen in goede banen moeten geleid worden, zodat veranderingen ook werken

voor de werknemers.

Groene Jobs/Rechtvaardige Transitie

Dit project vormt het bredere kader waarbinnen alle activiteiten van A&M zich situeren en stelt

zich als doel de vakbondsafgevaardigden en de milieubeweging te overtuigen van de noodzaak

van een groene en rechtvaardige transitie. Ook de andere projecten sluiten hier inhoudelijk bij

aan.

In 2012 werd de website groenejobs.be herwerkt, met een handigere indeling en meer

bruikbare tools voor vakbondsafgevaardigden.

B. Overleg

Gezien de aard en de doelstelling van Arbeid & Milieu is er permanent overleg met en tussen

de 3 vakbonden en de milieubeweging ingebed in onze organisatie.

In het kader van het Transitienetwerk van het Middenveld is een werkgroep opgericht rond

mobiliteit, waarbinnen ook Arbeid & Milieu vertegenwoordigd is. Ook hier vindt overleg

plaats tussen milieubeweging en vakbonden.

Ook het luik beleidsadvies kan niet tot stand komen zonder overleg met diverse organisaties

(zie hieronder).

Page 28: Jaarverslag 2012 - Arbeid & Milieu

28 Jaarverslag 2012 Arbeid & Milieu vzw

C. Beleidsadvisering

Ook in 2012 heeft Arbeid & Milieu deze werking op zich genomen, en dit via een aantal kanalen:

BELEIDSADVIES DATA

1. Onderhoud met minister van Werk Monica De Coninck

Op vraag van federaal minister van Werk, Monica De Coninck, had Arbeid & Milieu een informeel onderhoud over het thema Groene Jobs.

jan/12

2. Deelname Netwerk Duurzaam Wonen en Bouwen Provincie West-Vlaanderen

Arbeid & Milieu nam deel aan een stakeholdersoverleg in het kader van het Netwerk Duurzaam Wonen en Bouwen Provincie West-Vlaanderen, georganiseerd door Provincie West-Vlaanderen.

24/01 en 25/06

3. Persbericht/actie “De beste besparing is investeren in energiebesparing”

Arbeid & Milieu onderschreef samen met andere partners een persbericht met een boodschap aan de regering omtrent de noodzaak aan meer energiebesparing.

16/02

4. Comité de suivi - Studie (DG Environnement du SPF Santé publique, Sécurité de la Chaîne alimentaire et Environnement) « Transition économique : Des modes de consommation et de productions : Inciter les acteurs clés du marché à intégrer la biodiversité »

Arbeid & Milieu werd uitgenodigd en nam deel als expert in een begeleidingscomité van een studie rond van biodiversiteit en bedrijven in opdracht de federale overheid

27/02

5. Begeleidingscomité bij de studie “De transitie van België naar een koolstofarme samenleving in 2050: de uitdagingen voor tewerkstelling, vorming en opportuniteiten voor KMO’s” – Hiva

Arbeid & Milieu werd uitgenodigd en nam deel als expert in een begeleidingscomité van een studie in opdracht van de federale overheid en gaf mee inhoudelijke input voor de studie.

13/03

28/08 en 19/10

7/11

6. Walqing – Hiva

Arbeid & Milieu werd uitgenodigd en nam deel als expert in een stakeholdersgroep van een studie in opdracht van de Europese Commissie.

3/05

7. Mina-raad PWC DO

Arbeid & Milieu is als expert opgenomen en zetelt voortaan in de Permanente Werkcommissie Duurzame Ontwikkeling van de Mina-raad.

10/05

21/11

8. Steunpunt Duurzaam Materialenbeheer SuMMa klankbordgroep 6/06

Page 29: Jaarverslag 2012 - Arbeid & Milieu

29 Jaarverslag 2012 Arbeid & Milieu vzw

Arbeid & Milieu nam deel aan een stakeholdersoverleg rond duurzaam materialenbeheer van het Steunpunt Duurzaam Materialenbeheer en werd opgenomen in de SuMMa klankbordgroep.

9. Partnerdialoog beleidsplan ruimte

Arbeid & Milieu nam deel aan een stakeholdersoverleg rond het nieuwe ruimtelijke structuurplan Vlaanderen, georganiseerd door het Vlaams departement Ruimtelijke Ordening.

19/06

10. LNE denkdag Groene Economie

Arbeid & Milieu nam deel aan een denkdag rond Groene Economie, georganiseerd door het Vlaams departement Leefmilieu, Natuur en Energie.

12/11

D. Samenwerkingsverbanden

In het kader van projecten werd samengewerkt met verschillende organisaties:

Bioforum, Vredeseilanden en Netwerk Bewust Verbruiken voor het duurzaam

winkelen-project

Diverse Europese vakbondsorganisaties en het Europees Vakverbond voor het

Green Workplaces project (zie hiervoor).

Arbeid & Milieu was ook deelorganisator van het Transitiefestival en werkte daarvoor

samen met Transitienetwerk van het Middenveld. A&M organiseerde er een druk

bijgewoonde workshop (zie hoger).

In het kader van de samenwerking met het Transitienetwerk van het Middenveld is een

werkgroep opgericht rond mobiliteit, waarbinnen ook Arbeid & Milieu vertegenwoordigd is

(zie ook hoger).

Bovendien wordt er doorheen onze ganse werking permanent structureel samengewerkt

met de vakbonden en de milieubeweging.

________________________