Wat voor lokale democratie wil je zijn?

(workshopronde 1)

Festival Lokale Democratie

dr. Laurens de Graaf

Amersfoort, 13 oktober 2016

Waarom ben jij hier?

Hoe je kijkt, bepaalt wat je ziet!!

3

"Reality is merely an

illusion, albeit a very

persistent one.“

- Albert Einstein -

Waarom zijn we hier?

Verder vanmiddag

1. De kwaliteiten van de lokale democratie

2. Zelf aan het werk

3. Highlights uit het onderzoek

4. De democratiethermometer

5. Conclusies uit het onderzoek

6. Slotreflecties

1. De kwaliteit van de lokale democratie

Raadswerk is Maatwerk Hoe kun je als raad(slid) meer kleur geven aan de lokale democratie?

1. Democratische kwaliteiten als insteek

Aspecten van democratie

1. Inclusie

2. Burgerlijke vaardigheden & deugden

3. Invloed

4. Deliberatie

5. Legitimiteit

1. Democratische kwaliteiten als insteek

Inclusie

De stem van het individu wordt gehoord!

Toegang tot democratie

1. Democratische kwaliteiten als insteek

Burgerlijke vaardigheden en deugden

Vaardigheden: deelname publiek debat

Deugden: maatschappelijke betrokkenheid /

verantwoordelijkheid; actieve deelname aan het publieke leven

1. Democratische kwaliteiten als insteek

Invloed

Politieke invloed die burgers claimen!

Maar ook hoe overheden deze invloed inbouwen

1. Democratische kwaliteiten als insteek

Deliberatie

Rationele besluiten door publiek debat

Uitwisseling argument: (evt.) mening bijstellen

1. Democratische kwaliteiten als insteek

Legitimiteit

Draagvlak voor het proces en/of de uitkomst

2. Zelf aan het werk

Opdracht: bevraag elkaar!

Wat kun jij – vanuit jouw huidige rol in de lokale

democratie – doen om:

1. Inclusie…

2. Burgerlijke vaardigheden en deugden…

3. Invloed…

4. Deliberatie en/of

5. Legitimiteit

Te stimuleren?

2. Zelf aan het werk

Aspecten van

democratie

Betekenis

Inclusie De stem van het individu wordt gehoord (openheid, diverse

meningen). Toegang.

Burgerlijke

vaardigheden &

deugden

Vaardigheden: bijvoorbeeld deelnemen aan een publiek

debat, maar ook het voorzitten van een vergadering

Deugden: o.a. maatschappelijke betrokkenheid en verant-

woordelijkheid of actieve deelname aan het publieke leven

Invloed Politieke invloed die burgers claimen; ook kunnen overheden

dit zelf inbouwen in een proces.

Deliberatie Rationele beslissingen op basis van het publiek debat; het

uitwisselen van argumenten en op basis daarvan (eventueel)

van mening veranderen

Legitimiteit Draagvlak voor het proces en/of de uitkomst

Bevraag elkaar:

Wat kun jij doen om aspecten van democratie te stimuleren?

2. Zelf aan het werk

Korte terugkoppeling

2. Democratische kwaliteiten als

insteek

Aspecten van

democratie

Te herkennen in

democratietheorie:

Inclusie Deliberatieve en directe

Burgerlijke

vaardigheden & deugden

Participatieve

Invloed Participatieve en directe

Deliberatie Deliberatieve en

lottocratie

Legitimiteit Participatieve

3. Highlights uit het onderzoek

Vijf cases:

1. 10 jaar Burgerparticipatie in Eindhoven

2. Twee referenda in Groningen

3. Overheidsparticipatie in Tilburg

4. G1000 in Amersfoort

5. Participatief begroten in Dordrecht

Steeds heen en weer met wetenschappelijke literatuur

4. democratiethermometer

10 jaar Burgerparticipatie in Eindhoven

1. Drie generaties burgerparticipatie: herken

verschillende vormen van burgerparticipatie wat is

wenselijke of passende rolverdeling?

2. Bepaal als gemeenteraad in een vroeg stadium hoe

belangrijk burgerparticipatie is en hoe die zich

verhoudt tot de vertegenwoordigende democratie.

Burgerparticipatie is meer dan een

(beleids)instrument.

3. Raad: naast politiek debat ook reflecteren op

functioneren van de eigen lokale democratie.

4. democratiethermometer

Lokale Referenda in Groningen

1. Stel een referendumverordening op, met helder omschreven rollen

van college, burgemeester, raadsleden en een onafhankelijke

scheidsrechter.

2. Handel op basis van die verordening, en – indien noodzakelijk –

corrigeer elkaar.

3. Wees helder in het gedrag: is het referendum een politiek instrument

of is het een instrument voor burgerbetrokkenheid?

4. Geef vooraf aan hoe zal worden omgegaan met de uitslag van een

geldig referendum.

5. Meer algemeen: maak een heldere keuze ten aanzien van het type

burgerparticipatie dat de raad wil: accent op meebeslissen (dan zijn

referenda nuttig), of op deliberatie, dialoog en samenwerken.

4. democratiethermometer

Overheidsparticipatie in Tilburg

1. Probeer eerder betrokken te raken bij

burgerinitiatieven om goed

geïnformeerd te zijn;

2. Stel heldere kaders ‘laat dan los’;

3. Maak experimenteer- en leerruimte:

blik af en toe eens terug met burgers

en trek samen lessen.

4. democratiethermometer

Uit de casus G1000 in Amersfoort

1. Voorafgaand aan G1000: helderheid over wat er precies met

de uitkomsten van het proces moet gebeuren en wie hiervoor

verantwoordelijk is. Als dit duidelijk is kan Eigenaarschap

ontstaan wat anders zou ontbreken.

2. Deliberatie speelt grote rol. Het collectief moet centraal staan

in een dialoog waar iedere deelnemer ‘open minded’ in zou

moeten staan. Voor raadsleden betekent dit dat zij zichzelf

moeten behoeden voor hun reflexen als politicus, die er voor

zullen zorgen dat zij eerder in verschillen dan in

overeenkomsten denken. Men moet een open houding

aannemen, waarin ruimte is voor uitwisseling van argumenten;

partijen moeten elkaar versterken in plaats van bevechten,

zodat een groter geheel dan de som der delen ontstaat.

4. democratiethermometer

Participatief Begroten in Dordrecht

1. Raad vraag jezelf af: is er onder (betrokken) burgers wel

behoefte aan participatief begroten? Zijn ze ten minste bereid

daaraan mee te werken? Hoe staan burgers tegenover de

gemeente? Als er weinig vertrouwen is, of als mensen zelfs

negatief zijn, zullen goede bedoelingen al snel verkeerd

geïnterpreteerd worden.

2. Wie participatief begroten instrumenteel inzet, zal van een

koude kermis thuiskomen.

3. De raad zou erop kunnen toezien, dat de manieren van

werken in de buurt aansluiten bij de ‘leefwereld’ van de

bewoners. In Dordrecht bleek, dat diverse werkmethoden te

hoog gegrepen waren voor veel burgers.

4. Democratiethermometer

5. Conclusies uit het onderzoek

1. Raad: maak een foto van je eigen lokale democratie.

Hoe is het gesteld met je eigen lokale democratie?

Wat voor lokale democratie wil je zijn?

2. Meng - waar mogelijk – andere vormen van democratie bij de

bestaande representatieve democratie.

3. Raad: benoem steeds hierbij je kaderstellende, controlerende

en volksvertegenwoordigende rol.

5. Conclusies uit het onderzoek

Aanbeveling:

Vermijd politiek dogmatische discussies!

Dus: niet in gesprek over (on)wenselijkheid van referenda,

burgerparticipatie, overheidsparticipatie, G1000, participatief

begroten etc., Ga onderling en met de samenleving in

gesprek over de kwaliteit van de eigen lokale democratie.

6. Slotreflecties

1. Wat kunt / gaat u hier verder mee doen?

2. Wat betekent dit voor UW rol?

3. Etc.